UNIVERSITY OF ILLINOIS LIBRARY, AT URBANA-CHAMPAIGN CLASSICS Digitized by the Internet Archive in 2021 with funding from University of Illinois Urbana-Champaign https://archive.org/details/narvardmanuscripO0Opeas Gee ARVARD MANUSCRIPT OF ST. AU . ] By ARTHUR STANLEY PEASE Printed from the HARVARD STUDIES IN CLASSICAL PHILOLOGy Vol. XXTI, 1910 (H., ce Fey A HARVARD MANUSCRIPT OF ST. AUGUSTINE By ARTHUR STANLEY PEASE MANUSCRIPT in the Harvard College Library, numbered Nor. 2000, came to the Library on 14 March, 1906, from the library of the late Professor Charles Eliot Norton. It contains St. Augustine’s homilies on 1 John, with the subtitle De Caritate. The manuscript appears to have been a gift from Professor James Russell Lowell to Professor Norton, for the inside of the front cover bears the inscription, GeboNe With love of fo Ro La 24 Feb: 1886.7\" But it was prob- ably in Mr. Norton’s hands before this date, for a letter from Professor C. P. Gregory of Leipzig, dated 26 January, 1886, and addressed directly to Mr. Norton deals with the purchase of the manuscript and the arrangements to be made for the payment of the price paid for it by Professor Gregory to a Paris bookseller. The cover also bears a mark of the Didot Library, and in the Catalogue tllustré des Livres precieux ... de la bibliothéque de M. Ambroise Firmin-Didot, Vol. V (1883), pp. 39-40, no. 25, there is a brief description of the manu- script, assigning it to the tenth century, certainly too early a date. The only clue to its earlier history is an inscription in a bold hand on the top of fol. rr, ‘Biblioth. Weissenau,’ showing it to have belonged to the old Benedictine monastery of Weissenau in Bavaria. The binding is modern, and the trimming of the edges has stripped off some small bits. The book contains 92 vellum leaves in addition to three blank leaves at the front and three at the back, 23.5 X 16 cm.insize. There are 25 lines on a page, in one column. The marks of the sharp edge used in ruling are very evident as are also the holes made by the compasses used in spacing the lines. Several holes in the vellum were mended by stitches before the writing was done. The ink varies much in blackness, tending to grow browner as the scribe advanced. In the middle of f. 17v there is a very sudden change from brown to black and others occur at the beginnings of b31385 52 Arthur Stanley Pease homilies, but without change of writer. Red ink is used for the initial capital letters of the homilies and the accompanying lemmas are shaded with red. The first homily commences with a capital illuminated with black, red, green, and yellow, and a design representing a composite animal. The writing is in a clear Caroline minuscule hand of the late eleventh or early twelfth century. The Didot catalogue suggests that it may have been written at Weissenau. In some cases, as in the introductory title, various forms of capitals and uncials are interspersed. Initial letters of sentences offer a great variety of forms, being often enlarged, thickened, and ornamented with dots. These enlarged letters bear no relation to the text, and occur most frequently in ff. 20-25.1 Some ligatures are found, most frequently at the ends of lines, e. g. ct, nt, ns, St, Us. Punctuation in the manuscript offers little of note, though often differing from that in printed texts. There are many erasures and corrections by the first hand and many insertions above the line. Of corrections by a second hand there are few. Accent marks are abundant and used in the following ways: (i) to mark 7; (ii) to mark single z?; (iii) over the exclamation 0; (iv) to distinguish the quantity of vowels in words spelled alike, e. g., zxvenimus, invenimus; eadem, éadem; ferimus, (féerimus) ; inctdunt, (tincidunt), etc.; (v) very frequently in compound words to show that the prefix is not a complete word and carry the reader forward to what follows, e. g., invicem, incipit, avide, guidlibet, nemorum, castificat, ddmodum, ddeo, superflua, nichilominus. In this use it is occasionally combined with the hyphen used to close up the line, e. g., @-mens, dé-super. The converse use once appears: 7” via, to be distinguished from énvia. (vi) To emphasize a long vowel or accented syllable even where there appears little danger of confusion, e. g., ¢dzd¢as, imperitos, caddis, sus- cépit, colaphizet, etc.; (vii) on a few unaccented syllables: ‘and, quanto, pauld. The circumflex accent is confined in use (with one 1 They match very well letters in a Quintilian ms. of S. XII in Champollion, Paléographie des classiques latins, pl. VII. * Wattenbach, An/ettung, p. 52, calls this use unusual and found from S. XII onward. In the Norton Ms. it is used only to prevent confusion, e. g., with an adjacent z. A Harvard Manuscript of St. Augustine 53 exception) to long penultimate vowels, but is not used over all such. Elsewhere the acute is used. In spelling, confusions of ¢, ae, and ve are frequent, the cedilla for the two latter being often omitted or misplaced. Confusion of cz and # before a vowel occurs constantly. Other peculiarities are noted below. The abbreviations and contractions used are fairly numerous, but offer no difficulty. The value of this manuscript for the establishment of the text the future editor must determine. The collation which follows will show its many variations’ from the text of the Paris edition of 1836-39 used by Migne in Vol. XXXV of his Patrologia. The lack of an apparatus criticus in those editions and their unsatisfactory treatment of the text make a reexamination of the numerous manuscripts of this work essen- tial, and toward such an end I trust that this collation may contribute. In the collation which follows abbreviations and contractions are regularly expanded; differences of punctuation are not noted, save in passages cited for other purposes ; and confusions of ¢, ae, oe, and of cz and # are omitted. The manuscript differs from the text in presenting consistently the following spellings which I omit in the collation: caritas, eundem, Flieremtas, Hierusalem, tmmo, lohannes, micht, nichil(-ominus), nunguid, paradysus, quamquam, quandam, scisma(-t- cus), tempto and its derivatives. ‘The passages are cited from Migne’s edition, the numbers referring to column and line of Vol. XXXV, the readings of which are followed in the collation by the variant readings of the Norton manuscript. 1977, ¢mi¢. Incipit tractatus sancti augusti episcopi in epistolas sancti Iohannis evangelistae. de caritate.— 3. solemnitas] sollempnitas. — 9g. hebdomadam] ebdomadam. — 18. locutus] locuturus. 1978, 5-8. De eo quod . . . oculos eius] 0m.— 12. tractat] trac- taret.— 22. videte] vide. — 25. autem] om. 1979, 6. unde] add. supra.— 10. et vidimus, et] et vidimus inquit et.—15. quotidie] cottidie.— 24. sunt martyres] martyres sunt. — 24. habere voluit] voluit habere.— 31. gigas] gygas. — 33. sidera] sydera. — 39. sunt] add. supra.— 40. quia] quia sic. — 42. dicit] om. 1 For noteworthy examples see below: 1987, 57; 2007, 48; 2009, 26, 27; 2011, 29; 2029, 33; 2037, 16; 2062, IQ. rt 4 Arthur Stanley Pease —43. Isaias] Ysaias.— 44. enim] 0m.— 44. ex persona] ex ipsa per- sona.— 47-48. se fecit] om.—52. erat] est.—55. vobis] et vobis. —57- vobis]| et vobis. 1980, 3. illi] aliii— 7. et quidam] quidam.— 16. vidisti] . vidisti me.—17. credunt] credent.—18. designati] desygnati. — 22. socie- tatem habere] habere societatem.— 25. et haec]| haec. — 27. in ipsa unitate | om.— 28. est] inquit.— 29. contrectaverunt| et contrecta- verunt.— 44. obscura] obscurata. — 48. auderet] auderet corr. m* ex audi . . .— 49. quid] add. supra.— 51. nostros] om.—53. debet esse | esse debet.— 54. longeque] longe. 1981, 3. ut ex ipsa] ut et ab ipsa (ab add. supra).— 4. possumus | possumus et.— 10. dicit] dicit et. — 14. illius] ipsius. — 19-20. in eo non sunt] non sunt in eo.— 27. dixerimus quia] dixerimus quod. — 32. est societas] societas est.— 34. ero] ergo. — 34. in iniquitatibus | iniquitatibus. — 35. subrepit| surrepit.— 41. facimus] faciemus. — 44. sunt nullae] non sunt ullae.— 49. peccata] et peccata. 1982, 3-4. lumine] lumine ergo. — 6. sequitur] sequitur (/ortasse corr. ex sequatur).—6. Christi] om.—14. eius| crucis Domini. — 26. erat et est] est et est.— 30. confessus fueris peccatorem | pecca- torem confessus fueris. — 34. enim] add. supra. — 39. carnem portat | portat carnem.— 50. subrepentia] surrepentia. — 54. confessionem qua] confessionem. ~Quia. 1983, 7. quod es] quid es.— 8. dic Deo quod] dic Deo quid. — 8. non | add. supra. — 12. in| add. supra. — 13. iniquitatem meam] ini- quitates meas. — 17. est] erit.— 20. contradicat] corr. ex tradicat. — 22. seipsum] semetipsum. — 27. securi] et securl. — 31. enim est] est enim. — 34. subrepit] surrepit.— 35. Quid?]| om.— 36. et] om.— 36. peccaverit] “tera t tn ras.— 40. subrepserit] surrepserit. — 49. vir] om.—5o0. ille, ille] ille.—51. ructavit] ructuavit (2 ras.).— 53-54. habetis] me habetis.— 54. apud] ad. 1984, 2. ipsum habemus] habemus ipsum.— 7. cum dicunt homines | om.—7. immundos] inmundos.— 12. et] vel.— 20. hic] et hic. — 20. dividentibus] dividentium. — 20-21. qui enim] quia. — 24. vel- lent] velle.— 24. eum in parte] in parte eum.— 29. gentibus] om. — 29. propitiatio est] est propiciatio. — 33. praecisores] praecipitatores. — 34. est] om.— 41. inquit servaverit] servaverit inquit.— 42. est dilectio| dilectio est.— 45. attende] attendite. — 46. est hoc] hoc est. A Harvard Manuscript of St. Augustine 55 1985, I1. quia] quoniam.—15. saevirent] sevierunt (77 ras.).— 15. nunc] om.— 19. vos.] om.—21. sicut ipse] sicut ille.— 26. ut] monet ut.— 27. et| 0m.— 29. sic ergo si] si ergo.— 30. viam | in via. — 37. veterem hominem] hominem veterem. — 43. in ipso] et in ipso. — 43. iam] nam.— 47. lux vero] lux vera.—53. quod dixit] quod dicit.— 55. dicemus] dicimus. — 55. diligite] add. supra.—55. inimi- cos |] inimicos vestros. 1986, 8. enim] 0m.—g. in tenebris] tenebre.—13. quae] quem. —17. de isto] iste.— 28. est] est necesse.— 31. Christum] lesum.— 44. scandalum | add. supra.— 45. relinques | relinquis. — 48. est? est, quomodo est in Christo?— 49. aut Christum]. . . Christum.— 55. se vel] se in. 1987, 4. ells sanguinem | sanguinem eius. CaG. hic | iste. — 7. (2dem- gue in lin. g) duodecim] xii (CI add, supra).—13. ire| abire. — 13. vobis necessarius ego sum] ego vobis sum necessarius. — 23. uni- tate] unitate (corr. ex unitatem).— 26. fraterna est, qualis apparuit in istis? | est fraterna apparuit in istis Donatistis.— 30. 0] om.— 32. eis | illis.— 38. diligentibus] diligendam.— 42. in dilectione] dilectione.— 55. lapis iste] ille lapis. — 56. est] 0m.—57. maritali] mortali. 1988, 6. sisunt] sunt.— 11. tenuit] obtinuit.—15. millibus fidel- ium mundus impletus est] in milibus fidelium in mundo adimpletum est. — 18. constituta] posita. — 21. Isaias] Ysaias. — 27. Olympum] olimpum. — 29. norunt] noverunt.— 31. dicitur] dicit.— 34. frangit| confringit. — 39. nolo mireris] non mireris.— 46. ab eo versiculo| ab eo quod scriptum est (Aaec verba minio perducta sunt).— 46. (in marg.) Item sermo S. Aug.—47. ad istum] ad id.— 49. sicut et ipse manet in aeternum] om.—51. de] in.—54. valent] corr. ex > valeant. 1989, 4. resurrexisse] corr. ex surrexisse.— 8. et invenit| invenit. — 10, fuisse] esse.—11. Filium Dei] dei filium.—14. aperuit] ap- eruit Iesus.— 21. eum non] non eum.— 23. agnoscit] cognoscit. — 28. quot] quod. — 30. occiderant] occiderunt. — 31. ipsis] ipsos. — 31. quod] quoniam. — 33. quia] quae. — 34. firmamentum] firma- menta.— 35. audet] audeat. — 35. quoquomodo] quomodo. — 38. in quo quod] in quo. —3g9. nos non] non. — 39. sed quod] et quod. — Ar. faciemus] facimus.— 48. textum Scripturarum] scripturam.— 55. nos nossemus | nossemus. 56 Arthur Stanley Pease 1990, 1. hoc] sed. — 3. pati Christum] Christum pati.— 12. alia nubit] alii nubunt.— 13. fiunt] corr. ex fi. unt.— 15. ibi] ubi.— 15. came] corr. ex cane.— 16. carnem ipsam cum commendaret| cum carnem ipsam commendaret.— 22. utquid] quid. — 26. hebdomadis | ebdomadis. — 27. propterea | propter hoc. — 30. pati Christum] Chris- tum pati. a 35. (ttemque in lin. 36) dubitet] dubitat.— 41. dum omnes tenet ] cum omnes non tenet. — 44. inducant | seducant.— 45. iterum | rursum. — 46. et] om.— 47. manifestata est et ecclesia] manifestum est in ecclesia. — 48. remissio] corr. ex remissionem. — 50. audit stul- tus, vanus, et |] audi stultos et vanos et.— 51. videt] vident.— 52. clau- dit?] claudunt.— 55. eis] add. supra. I9QI, I. Occisus est rex noster]| rex noster occisus est. — 2-3. quasl oderint civitatem ubi occisus est Dominus noster| 0m.— 3-4. inven- erunt in terra] in terra invenerunt.— 4. eum] om.—5. quia] quem. — 7. Deum] Dominum. — to. at] et.— 12. incipiens] om. — 14. communionem | communicationem.—15. ait ille] ipse ait.—16. mitto]| mittam.— 24. mittere] corr., fortasse ex mittem.— 25. inchoata est] inchoat.— 27. duodenarius] corr., fortasse ex duordenarius. — 36. il- los] om.— 38. sonabant] corr., fortasse ex sanabant. — 39. linguae | om.— 41. Civitati] illi civitati. — 42-43. remansisse ad duas linguas| ad duas linguas remansisse.— 44. Christus] corr. ex Christum. — 46. Spiritus Dei] spiritus sancti. — 46-47. et credamus] ut credamus. — 50. forte] forte et.— 50. venerunt] venerint.— 52. exiit] exivit. 1992, I. est, non] corr. ex est, et non.—3. ad quam] quo. — 7. amemus]| diligimus. — 8. quia] si.—9. scindimus] conscindimus. — 11. dimissis] remissis (27 vas.).— 13. per Augustini] Augustini. — 14. videris | videtis. — 18. verbis ubera] ubera (corr. ex verba).— 26. et hic] et ait hic. — 33-34. quot annorum? putamusne maior] quod an- norum putamus? ne maior.— 41. terra] terram.— 42. imo et est] immo est. — 42-43. ante Abraham ego fui] ante ego fuil.— 46. futu- rum | futurus.—50. finietur]| finitur.—50. ille unus] unus.—52. quod | quot. — 53. ipso] ipso die. —54. quando] quomodo.— 55. Domino] a domino. 1993, I. in aeternitate genitus] 0m.— 2. termino] fine. — 3. hoc] et.— 9. fiunt] sunt.— 16. nobiscum] vobiscum.— 17. est fortis | fortis est.— 26. perdidistis ] perdetis.— 28. ut coronemini] et coronemini. — 29. cadatis in pugna] in pugna cadatis. — 35. non commendant? | com- A Harvard Manuscript of St. Augustine 57 mendant.— 36. salvos facit] facit salvos.— 41. timebant] tenebant. — 44. parat nos ergo inhabitari charitate| separat nos a caritate dei amor mundi. — 46. qua] quo. — 53. si silvam] silvam.— 53. exstirpat] ex- tirpat.— 55. exstirpare] extirpare. 1994, I. exstirpatorem silvae] exstirpantem (szc) silvam.— 2. sunt in mundo] in mundo sunt.— 12-13. iam renati sunt] sunt renati. — 16. sacramenta | sacramenta (add. in marg. alia manus vel sarmenta). —16. damnationem] damnationem nostram.— 17. est] om.—17. charitatis] caritatis (corr. ex caritatem).— 24. radicabitur] radicatur. — 27. dixit] dixi.— 28. neque] nec.— 32. ex patre] a patre.— 32. mundo sunt] mundo. — 33. desideria] concupiscentia.— 35. quare non amem quod fecit Deus?] o#.— 39. Dominus noster Iesus Christus. Assumpsit carnem] Christus in mundum natus est. ne amemus mun- dum dominus noster Iesus Christus assumpsit carnem.— 46. non] sed non. — 49. es| 0m.— 49. est] 0m.—52. ipsius? | suum. 1995, 4. et] om.— 7. in mundo sunt] sunt in mundo.— 14. amem] ames. —15. dei sit] sit dei.—17. sunt tibi] tibi sunt.—17. est ille] ille est. — 19. subrepat] surrepat (corr. ex subrepat).— 20. vobis] no- bis. — 21. sit] esset.— 22. inebriantur] inebriabuntur.— 24. contem- nitur | contempnitur.—28. sed approbare et laudare ut ames Creatorem | sed vult te approbare et laudare creaturam ut ames creatorem. — 29. faceret] fecerit.— 29. annulum] anulum (corr. ex anullum. L/emgue in lin. 90 e¢ 31).— 34. annulus] anulus.— 35. qualis esset? Quis non detestaretur] qualis esset qui non detestaretur. — 36. adulterinum | adulterum. — 38. (2s) annulum] anulum.— 4o. arrham] arram (2/em- gue in lin. 41).— 42. arrha] arra.— 42. omnia ista] ista omnia. — 46. nonne tuus amor adulterinus deputabitur] delinquis.—49. terra] terram. —so. habitatores] et habitatores. — 51. inhabitantes] habitantes. — 53. bona domus] pulchra domus (add. supra m* (?) vel bona). — 53. marmorata| murata.—54. pulchre laqueata] pulchra, laqueata. — 57. inhabitatores | inabitatores. 1996, 3. est cor] cor est.— 5. ipsi] isti.—6. desiderium] et desi- derium. — 12. ista dilectione] istae dilectiones.— 14. probamini] pro- babimini.— 20. nobis] om.— 21. carnis est] carnis.— 27. est] om.— 29. tentare] et temptare.— 30. hoc est desiderium ] hoc, et desiderium. — 31. dedit deus] deus dedit.—32. obtulit] optulit.— 32. non] num. — 32. fecerunt] fecerint.— 42. unde] hoc unde.— 44. signa] sygna. 58 Arthur Stanley Pease —51. diabolo] corr. ex diabulo.—55. solo pane] pane solo.—58. quia] om.— 58-59. ut suscipiant te] om. 1997, I. curiositate] curiositatem.—16. tentabis] temptabo. — 16. tuum | 07.— 21. elevavit eum] eum levavit.— 22. omnia] omnia regna. — 22. prostratus] procidens. — 32. facietis] facitis. — 33. venienti | veniendi. — 35. est aeternus| aeternus est.— 40. vultis]| velitis.— 41. nec | neque. — 44. est] 0m.— 45. saeculi quae] et superbia vitae quae. —47. desideria] concupiscentia. — 48. et] 0m.—50. De eo quod se- quitur] ab eo quod scriptum est.— 51. unctio ipsius| et non habetis necessitatem ut aliquis doceat vos. unctio elus.—51. (i marg. mintio scripta) Item sermo beati aug. —58. crementum] incrementum. 1998, 2. vult] non vult.—4. avide] 72 ras.—8. salute nostra] nostra salute. —16. se tangere] tangere se.— 25. contactus] cum tac- tus. — 26. mundat] mundet?— 29. arte] zz vas.—38. usque quo] quo usque.— 43. videt et] corr. ex et videt.— 47. novissima est] novis- sima hora est.—47. horam] hora.—53. ne] et ne.—53. fierent] fuerint.— 53. non esse horam novissimam | novissimam horam non esse. —56. posset] potest.— 58. et exponit] exponens. 1999, 10-11. et designaturus est antichristos] antichristos et desyg- naturus est.—11. eos nunc. Etinterrogare| eos. Nunc interrogare.— 18. sit contrarius | contrarius sit.— 18. advertitis] advertetis.— 19. in- telligitis | intelligetis. — 21. exire nullo modo] nullo modo exire. — 23. membrum] membrum eius. — 23. sibi sunt membra] sunt membra sibi. — 32. quandoquidem] quando. — 35-36. evomuntur tunc relevatur] evomuntur humores mali relevatur. — 38. proiicit] proicit. — 39. sed] om.— 47. baptismum] baptisma.— 48. quidquid] quicquid. — 53. volabunt] evolabunt.— 57. charissimi] karissimi.— 58. forte] foras.— 59. non sint contrarii | contrarii. 2000, I. qui non sunt] hoc sunt enim.— 2. foris. Sed] foris, quia de nobis fuerant. Sed.— 2. de voluntate] voluntate.— 9-10. omnes erant ] erant omnes.— 12. sed] 0m.— 13. a sancto| om.— 14. spiritus sanctus est] est spiritus sanctus. — 16. dicit] om.—16. cognoscere | cognoscent. — 17. esse] est. — 23. autem mendacium] mendacium autem. — 27. aduletis ] adulemini. — 31. non est] non sit.— 32. habet Christus] Christus. — 33. cum] et cum.— 35. Elias] Helias. — 37. habet] om.— 37. Iesus: Christus autem] Iesus Christus. Christus autem. — 40. unctus] unus.— 41. iste] ille.— 44. lapis] lapis ille.— 56. quidquid] quicquid. A Flarvard Manuscript of St. Augustine 59 2001, 1. ecclesiae] om.— 2. designavit] sic desygnavit.— 6. quod] quia.— 12-13. vobis velim] nobis velit. — 14. interrogamus] interroge- mus.— 14. sit Christus] Christus sit. — 20. non a nobis exivimus] illi non a nobis nec nos exivimus ab ipsis.— 25. a nobis exierunt] ex- jerunt a nobis. — 33. dubitantium] dubitantibus. — 47. coarctat] co- artat.— 53. designavit] desygnavit.— 58. vitam interroga] interroga vitam. 2002, 4. hoc in scriptura?] hoc? in scripturis. — 6. ipsos] istos. — 10. talibus] de talibus. — 11. Hypocritae] iypocrite. — 13. profertis] affertis. — 13. ego] et ego.— 14. malam ibi] ibi malam.— 16. enim] om.—t17. fructu] fructu suo.— 19. mendax] mendax est antichristus. — 21. exlisse] exisse. — 22. qui minime foras exierunt] quod foras ex- ierint. — 26. numerare] enumerare. — 26. contraria] si contraria. — 28. quidquid] quicquid. — 29-30. contrarius est Christo] Christo con- trarius est. — 30. resistant isti] isti resistant. — 31. evenit] eveniat. — 36. te dicere| dicere.— 40. quotidie] cottidie. — 45. audisti] audistis. — 46. hymnus] ymnus.— 47. qui ab] qui eos ab. — 50. quidquid | quicquid (¢ta infra passim).— 52. audisti] audistis (ztemgue in lin. 53). —>57. deus fecit] fecit deus. 2003, 2. venti] om.— 7. et grana] grana.— 10. ne] non. — 20. enim] et enim.— 20. mercedem quaereres] quaereres mercedem. — 24. me video] video me. — 26. ipsa] ista. — 30. ad quam ergo] quam ergo accipiam. — 31. deficiebas]| vivebas.— 36. te] 0m.— 37. quanto| tanto. — 38. quando] quanto.— 45. haec est] est haec.— 45. quae- dam merces] merces quaedam. — 58. vitam aeternam] vita aeterna. — 59. scripsi] scribo. 2004, 2-3. quidquid libet] quidlibet. — 3. crastina] crastino. — 6. faciam] faciat.— 7. exhorresce] exorresce. — 10. scripsi] scribo.— 11. ut] et. —11. et unctio] et nos unctionem. —15. fuerit] manet.— 17. arescit] exarescit.—18. vos doceat] doceat vos.—19. vos| om.— 20. eius] ipsius. — 23. illius] ipsius. — 27. ipsius] eius. — 32. quem- quam] quemquam hominem.— 41. habet . . . docet] habent... docent.— 42. ait et ipse] et ipse ait.— 42. evangelio] evangelio suo. — 44. vobis ergo] ergo vobis. — 45. etsi] si.— 46. non sit nullus] cum nullus sit.—47. unctio] unctioque.— 47. corde ne| corde tuo ne. — 51. unctio illius] illius unctio.—52. ista verba] ista.—54. aquam et] tanquam. 60 Arthur Stanley Pease 2005, 8. vos] nos.—9. (77 marg. minio scripta Item eiusdem.) — 10. De eo quod sequitur] Ab eo quod scriptum est.—1o. et verax]| unctio ipsius docet vos de omnibus et verax.— 16. ipsa] ipsius. — 22. spiritum] per (add. supra m+) spiritum. — 25. audiant] audiunt. — 28. deo locum] locum deo. — 34. sed] non, sed. — 36. oppugnat] ob- pugnat (ztemgue in lin. 38). — 37. non| sed. — 39. quam audistis] eius quam audit.— 41. ipse] om.—4z2. domini] dei.— 44. manete] per- manete. — 47. videtis] videte. — 50. haec] hoc. — 53. universae] omni. 2006, I. signis] sygnis.— 2. et] om.— 8. insultatur] insultantur.— g. paratus] praeparatus.— 13. estis] eritis.—17. autem est] est autem. —18. non] 7” ras. — 19. promissionem] promissorem. — 22. non tu] tu non.— 27. comparentur] conparentur.— 29. est] om.— 36. est] om.— 39. absorbebitur] absorbetur.— 40. victoriam] victoria. — 41. lucta] luctatio.— 42. triumphus] et triumphus. — 45. qui] quis. — 47. hortatore] protectore (corr. ex protectione).— 47. adversum] adver- sus. — 48. si] om.— 48. diabolum] et diabolum. — 49. et si] si. — 50. hostis est| est hostis.— 50, quot palmarum? considerate quo] quod palmarum sit considerate, et quo. — 53. ipse] om.— 56. quos? In quibus] sed quos nisi in quibus. 2007, 1. Dei] domini.— 2. veluti] velut.— 3. voluntati] voluntate. —6. vicit et] om.—7. et in lob] et lob (corr. ex et in Iob).—8. Adam] ipse.—10. immiserat] inmiserat.— 14. quid] quod.— 38. con- temnit|] contempnit.— 45. quis] quid. — 48. odio] ideo. —4o9. signi- ficatione] sygnificatione. — 50. quia] qui.— 54. infirmitate] infirmita- tibus. 2008, 2. quid ergo nos? iam nati] quid ergo? iam nos nati. — 3. nunc] iam nunc. — 6. erimus aliud] erit aliud.— 7. audite quod | audi. quod. —g. sicut] sicuti.—12. quid vocatur. Est quod vocatur] quod vocatus (corr., fortasse ex vocatur) est.— 19. esse] esse se.— 109. aequalis] aequalem.— 20. Christum] Christus. — 21. aequalem patri, non possunt] aequale (corr. ex aequali) patri. Hoc non possunt.— 22-23. secundum . . . caro factum est] quia in die iudicii caro factum est.— 25. sed] sed et.— 26. ponit] add. supra. — 28. et si] si. — 32. ponet] ponit.— 33. dicet] dicit.— 34. patris mei] om.— 35. dicet] om.— 44. solis et lunae, pulchritudinem] stellarum, lunae, pulchri- tudinem.— 51. vel ipse] add. in marg.— 52. eius qui] rei quae. — A Harvard Manuscript of St. Augustine 6I 52. quid] om.—53. potest dici] dici potest. — 53. imparibus] in pari- bus. — 54-55. ipsius, redeamus ad illam unctionem] om.—55. quod] quae. 2009, 2. quam] quia.—6. differendo] corr. ex differrendo. — 7. capacem]| capatiorem. — 8. videte] vide.— 10. ait enim] om.—1o. iam | om.— 14. supernae| add. supra.— 19. exerceamur] corr. ex exer- cemur. — 22. exinani] exinaniendum. — 24. pones] ponis. — 25. por- tabat] portat. — 26. mundandum] mutandum.— 27. maledicamus] mel dicamus. — 28. dicimus] dicamus. — 30. syllabae] sillabae. — 31. voluimus] volumus. — 37. salvi] enim salvi.— 44. spem hanc] hanc spem.— 48. nolentem] nolente.— 49. te] teipsum.—5o0. inhabitet] habitet. — 53. sicut] sicut canitur.— 55. aliquid agis] agis aliquid. — 56. qui] enim qui. 2010, 4. est iniquitas] iniquitas est.— 7. ipso] illo.— 8. esset et] esset. — g. esset illi] illi esset.— 12-19. eum. Magna ista quaestio ... et vidimus et cognovimus|] eum. Non est mirum non eum vidi- mus, si visuri sumus. Non eum cognovimus, sed cognituri sumus. Credimus in eum quem non cognovimus, an forte ex fide cognovimus et specie? Magna ista quaestio: omnis qui peccat non vidit eum nec cog- noviteum. Nondum cognovimus sed in fide videmus et cognovimus. —22. non] nondum.— 25. nostra iustitia] iusticia nostra. — 29. cre- dit] credidit (corr. ex credit).— 30. fidem] finem. — 33. ille] ille iustus est.— 38. ad] in.— 44. est ista] ista est.— 44. centum cubitus] cubitus centum. — 45. sic] sicut.—54. modulo] modo. —57. castus] castus est. — 58. et ipse] et ille.—58. sed ipse] sed ille. 2011, 1. videmus]| vidimus.— 1. cum] tunc. — 2. fuerit] erit.— 3. aequabitur | aequabimur.— 5. ab illo] iusticia nostra ab illo.—g. natus, fit filius] natus sit, filius.—12. Iudae] Iudei.— 16-17. et sic eris filius imitando. Et si diabolum] imitando et si superbiendo diabolum. — 18. exstitit] extitit.— 21. est] es.— 23. quando] quantum. — 29. ego] ergo. — 30. Christum] Christus. — 34. ista nativitas] nativitas ista. — 46. nos ipsos] ipsi nos. — 46. in nobis non est] non est in nobis. — so. de] ex.— 51. nati sumus] sumus nati.— 54. Ioannes] ipse Iohan- nes. — 56. dixit] dicit. 2012, I. intentam] intantam (s7c).— 3. inde] inde Dominus. — 5. in marg. minio scripta Item sermo beati Aug. — 5. in eo quod sequitur] ab eo quod scriptum est.—6. facit peccatum; usque] peccat quia 62 Arthur Stanley Pease semen elius in eo manet.—6. non] filioli non.— 7. et lingua] om.— Io. quia] qui.—11. adfuistis intente] intenti affuistis. — 12. dicat] dicatur.— 18. coarctavit] coartat.— 21. dixerit se] se dixerit.— 22. alia] illa.— 27. et] om.— 46. supra] super. — 49. recumbere] dis- cumbere.— 54. Deus, et] Deus, et (et add. supra).— 59. discernas: peccatum] discernas peccatum ab iniquitate: peccatum. 2013, 15. non habet peccatum] peccatum (corr. ex peccata) non habet. — 18. instrinxit] instruxit.— 24. illud] hoc. — 26. quod est] quod est hoc.—42. cogitet] ut cogitet.— 44. sollicitus] solicitus. — 50. ergo] ergo forte. 2014, 4. quae] corr. ex quem.—5. quid de] zz rvas., fortasse corr. m°,— 8. charitas] karitas.— 10. (25) charitatem] karitatem. — 12. nisi] quam (add. supra).—15. crederet] crediderit.— 18. ecce] et ecce. — 21-22. dicebat haec] haec dicebat.— 25. ut reddas] quod reddas.— 25. ut retribuat] quod retribuat.— 35. mortuus| mortuus est. —39. secuti] sed et.—4o. fixo]| flexo.— 42. et apostolum | apostolum. —47. pro fratribus etiam] etiam pro fratribus. —54. manere] manere dum. 2015, 1. mihi] me.— 4. ministrarunt] ministraverunt.— 5. sua] 77 ras.—6. Zacchaeus] Zacheus. — 11. quadruplum reddam] reddo qua- druplum.— 15. quia] add. supra.—18. Elias] helyas.—18. illius]| ipsius.— 21. mittitur] emittitur.— 25. manifestissime positam] positam manifestissime. — 32. ascensuro| 72 vas.— 34. fac pro] fac hoc pro. — 40. vestra] om.— 47. characterem] caracterem.— 52. autem] om. —55. in ea nobis] nobis in ea. — 57. illuc] illo. 2016, 2. erit] eris.—3. nosmetipsos] nosipsos.—6. quia] quia sicut. —g. dixit aliquid] aliquid dixit.—10. et] et non.—16. dicat hoc] hic adhuc. — 22. filios] inter filios. — 22. omnes] homines. — 27. nati ex Deo] ex deo nati.— 28. quidquid] quicquid. — 31. implevit] im- plebit (Ztéera b in ras.).— 33. quam] ubi. — 33. quaesisse] om.— 35. habebat] corr. ex habeat.— 40. amplectemur] amplectimur.— 45. videbis] vides. — 53. non sicut] sicut. 2017, 4. ex hoc] hoc.—12. manus] munus.— 13. respexit] aspexit. — 1g. apparuit] aparuit (¢temgue tn lin. 20).— 21-22. facta et cor] facta. Cor.— 25. nos] vos. — 26. vobis] corr. ex vos. — 27. Deus] in ras., fortasse corr. ex dns. — 37. nostrorum peccatorum ] peccatorum nostrorum. — 41. fratrem] fratres. — 42. nos] vos. — 42. quid nos] A Harvard Manuscript of St. Augustine 63 quid. — 43. scimus] scitis. — 49. apparebit] aparebit.— 49. in gloria] gloria eius.— 52. exspectant] expectamus.— 54. manet] manebit. — 55. non| om.—55. audite] audi.— 56. quod] quid. 2018, 2-3. in corde suo contempturus est] contempturus est in corde suo.— 4. Domino] Deo. — 6. quia] quoniam (z¢temgue in lin. 10).— II. animam suam posuit] posuit animam suam.— 11-12. animas pro fratribus| pro fratribus animas. — 13. noveritis] noveritis fratres. — 17. tollet| tollit.— 19. clarificaturus] glorificaturus. — 22. incipit] incipit ipsa. — 25. charitatem] hac caritate.— 31. effocetur] offocetur. — 34. facultates | substantiam.— 48. tuus] 0m.—49. sanguine Christi] Christi sanguine. — 53. hoc tibi] tibi hoc.—58. tu] om.— 59. ostendis te] ostendis. 2019, 7. manifestatum] manifestum.— 11. commendetur] commen- datur.—15. exstirpate] extirpantes.—15. effocetur] offocetur. — 20. in mare. minio scripta Item eiusdem. — 20. In illud, Et in hoc] Ab eo quod scriptum est: In hoc.— 21-22. Et hic est Antichristus de quo audistis] omnis spiritus qui confitetur lesum Christum in carne venisse ex Deo est.— 29. ipso] illo.—30. corde] cordi.— 40. animas] ani- mam. — 50. hic incipit] incipiat.—51. tribuat] quisque tribuat. — 57. tuam |] 0#.— 57. ponere pro fratribus| pro fratribus ponere.— 58. tuis] om.—58. multa] om. 2020, 1. talia multa] multa talia.— 4. ponere pro fratribus suis] pro fratribus ponere. — 5. animam]| animas.— 12. et lingua] neque lingua. —17. se] om.—27. autem] enim. — 27. diiudicer] iudicer. — 4o. revocemur] revocemus.— 42. revocemur] corr. ex revocemus. — 44. unusquisque] unusquisque nostrum.— 49. unusquisque, ait] ait, unus- quisque. — 53. cognoscimus] cognoscitur.— 57. ipse] om. 2021, 4. dextera] dextera tua.— 6. operatur] operante.— 7. debet] enim debet.— 7. nec] ne.—8. dilectione] de dilectione.— ro. es] esse. — 12. hominum] humanum.— 13. quem] que. — 14. persuadea- mus] corr. ex persuademus. — 16. facimus] fecimus.— 17. sit] est. — 17. maior est] add. in marg.— 1g. si potes] non potes. — 21. a facie tua quo] quo a facie tua. — 22. qua] quo.— 22. ut] et.— 25. fugies] fugiet.— 27. fuge] confuge. — 29. es tu] tu es. — 32. iactare] ponere. — 36. corde] cordi.— 37. si] et si.— 43. quidquid] quicquid (z¢em- gue in lin. 46 e¢ 53).— 43. accipiemus ab eo] ab eo accipiemus. — 48. repetendum] recipiendum. — 58. occurrit] incurrit. 64 Arthur Stanley Pease 2022, 4. quis quod] quisque quod. — 9. angustamini] angustiamini. —g. nobis] vobis.— 18. designatum] desygnatum.— 20. attendas| adtendas. — 20. videtur] est.— 21. quidquid] quicquid (ztemgue in lin. 52).— 24. postulaverimus] postulaverit.— 24. accipiemus] accipit. — 29. ex Deo natus est] natus est ex deo. — 35. peccatum non habe- rent] non haberent peccatum. — 38. venissem] venirem.— 41-42. quo . . . quo] quod . . . quod.— 46. nosmetipsos] nosipsos. — 49. hic] hinc.— 50. nos non] non nos.— 54. attendat] adtendat.— 56. qui] quia. — 58. habemus] habeamus.— 58. verumtamen] veruntamen. 2023, I. conscientiae| corr. ex cor ...—4. petisse apostolum | apostolum petisse.— 8. auferret eum] auferretur (corr. ex auferetur). —g. in infirmitate] corr. ex infirmitate (¢temgue in lin. 27).—11. auferretur] corr. ex auferetur (¢femgue in lin. 51).—11. illo] eo. — 21. rursus| rursum.— 30. auferri] auferre.— 32. non est exauditus] exauditus non est.—4o. dubitet] dubitat.— 47. et ipsi Iob feminam propterea] qui ad ipsum lob propterea feminam. — 51. stimulus] covr. ex stimulis.— 53. est exauditus| exauditus est.— 53. etsi] 0m.—56. ille] iste. —58. sed] o0m.—58. evangelio] evangelio invenimus. 2024, 7. est] om.—8. dicamus]| dicimus. — 15. aquam] om.— 22. eos... eorum| illos . . . illorum.— 25. praeda factus est] factus est praeda. — 31-32. in sectione. — 34. attendit] adtendit. — 35. sanita- tem] salutem.— 38. interpellat] postulat pro nobis.— 47. expedit] tibi expedit.— 50. et] add. supra.—51. quidquid] ergo quicquid. — 54. ubi] ubi ipse. 2025, 2-3. et qui servaverit mandatum eius] 07.—10. Paulus] om. — 13. non] om.— 14. de dilectione] dilectione.— 15. quidquid] quicquid. — 16. ait, hoc est] est, ait.—17. mandatum eius] manda- tum.—17. nomini] in nomine.— 1g. ipse] ille.— 22. valde enim] enim valde. — 26. tempori opportuna] tempore opportuno. — 31. ex- spectatur] expectatur.— 38. haec| om.— 38. praesentiae] praesen- tium.— 40. se] om.— 43. pacis et] pacis.— 44. attendat] adtendat. — 45. attendit] adtendit.— 46. copulamur] corr. ex compulamur. — 50. non| om.—52. norunt] noverunt.—56. si ergo] sic ergo. — 56— 5¥. omnes ... > diligunt!./.\., habent] omnis 4.» diligit awe habe. —58. es| est. 2026, 1—2:) NE.) .-s nabes ys. (eb NON habes ne sa, ela Deas mnam non habeas. —11. et quis] quis. — 12. nobis proposuit] proposuit A Harvard Manuscript of St. Augustine 65 nobis. — 14. discernamus] discernimus.— 14. primo] primum.—15. attendite] attente.—18. nomine aquae] aquae nomine.— 21. aquae vivae fluent de ventre eius] de ventre eius fluent aquae vivae. — 24. qui in eum erant credituri] credentes in eum.— 25. ait] ait matheus. — 26. clarificatus| glorificatus. — 29. Pentecostes] pentencosten. — 30. exspectabatur] expectabatur.—30. clarificatio] glorificatio.— 31. clari- ficaretur] glorificaretur.— 32. praepararent] corr. ex praeparent. — 34. fluent de ventre eius] de ventre eius fluent. — 37. hi] 0m.— 38. erant credituri| credituri erant.— 38. ergo] igitur.— 38. significat] sygnifi- cat.— 40. invisibilis| invisibilis est.— 42. et] add. supra.— 42. est] est enim. — 45. praecidunt] praeciduntur. — 46. paleae] palea. — 48. significatus] sygnificatus.— 49. et testantur| attestantur.—5o. Salo- monis| Salemonis. ! 2027, 3. evangelico testimonio] testimonio evangelico. — 4. spiritu] spiritu sancto.— 4. hi] om.— 8. te] om.—vo. ne credideris] non credideris. —16. hic quid] quid hic.—1g. probo] probabo (corr. ex probo).— 29. nihilominus non] nichilominus. — 33. confitentur] con- fitetur (zéemgue in lin. 37).— 34. se forte] forte se.— 35. nos] et nos. — 38. Arianis] arrianis.— 38. confitentur] corr. ex confitetur.— 42. Cataphrygas | catafrigras.— 55-56. nec nos] nos non (non ada. supra). 2028, 1. non] et non.—3. et] corr., fortasse ex vel.— 5-6. quis est . . . venisse?] om.— 8. invenimus] inveniemus. — 9. haereses] hereses (corr. ex heresses).— 15. huc] om.— 16. recederet] disce- deret.— 27. confiteor] profiteor.— 29. negas corde] corde negas. — 31. in carne Christus] Christus in carne. — 34. tu] tu autem. — 38. resonent] sonent. — 38. sonant] sonent.— 38. ibi est] est ibi.— 43. non] add. supra.— 47. manifestum] manifestatum.— 47. cognosca- mus] agnoscamus. — 48. sunt] om.—53. negat|] negas.— 56. dis- rumpis |. dirumpis. 2029, 5. unum de] unum ex.—6. sic] sic homines. — 7. solvitur? . . . docetur?] solvit? . . . docet?—o. furatur] corr. ex furantur. — 10. sic] om.— 13. facere nolite] nolite facere.— 18. verba] verbis (