MASTER NEGA TIVE NO. 91-80350 MICROFILMED 1991 COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES/NEW YORK ii as part of the Foundations of Western Civilization Preservation Project" Funded by the NATIONAL ENDOWMENT FOR THE HU S Reproductions may not be made without pemiission from Columbia University Library COPYRIGHT STATEMENT The copyright law of the United States ~ Title 17, United States Code ~ concerns the making of photocopies or other reproductions of copyrighted material... Columbia University Library reserves the right to refuse to accept a copy order if, in its judgement, fulfillment of the order would involve violation of the copyright law. AUTHOR: MUSTARD, WILFRED PIRT TITLE: ETYMOLOGIES IN THE SERVIAN ... PLACE* COLORADO SPRINGS DA TE : 1892 COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES PRESERVATION DEPARTMENT BIBLIOGRAPHIC MICROFORM TARGET Master Negative # Original Material as Filmed - Existing Bibliographic Record Restrictions on Use: 87VE Se62 Mustard, Wilfred Pirt, l86li- The et:/mologies in the Servian commentary to Vergil, by Wilfred P. Mustard ... Colorado Springs, The Gazatte printing co., 1892. 37 p. 23 cm. Thesis (Ph.D.), Johns Hopkins university. "Reprinted from Colorado college studies, vol. III." TECHNICAL MICROFORM DATA FILM SlZE:^2.:^jri!^^. „ REDUCTION RATIO: IMAGE PLACEMENT: lA (© IB IIB DATE FILMED:j^2„3_i_^_ INITIALS_^^ 6.^__ HLMEDBY: RESEARCH PUBLICATIONS. INC WOODBRIDGE. CT )/ c Association for inforaiation and Image Management 1 1 00 Wayne Avenue, Suite 1 1 00 Silver Spring. Maryland 20910 301/587-8202 Centimeter 1 2 3 mi iiiiliiiiliiiiliiiiliiiilnii 4 uiik 5 6 iliiiiliiiiliiii 7 8 9 iiiliiiiliiiiliiM |m 10 11 iiiiliiiilimli 12 13 14 imliiuliiiiliiiilim 15 mm wm Ml Inches T I T T TTT ITT 1.0 Urn III 2.8 |5-0 ""^ Li il' I& 1.4 2.5 2.2 2.0 1.8 1.6 I.I 1.25 I I I I I I I 5 MflNUFnCTURED TO flllM STPNDflRDS BY APPLIED IMRGEp INC. u-* ^••i-:^ *^ * *•■ •v'': — limjllll. Ill |)|||||lly ' I* ^tr Vt^ in titc ©Ittj of itcw ^JovT; l^ibmvtj GIVEN BY JoKti^ Hofikmi Alt\\At«\^ »•* The Etymologies in the Servian Commentary to Vergil BY WILFRED P. MUSTARD • • • Professor of Latin in Colorado College A DISSERTATION PRESENTED TO THE BOARD OF UNIVERSITY STUDIES OF THE JOHNS HOPKINS UNIVERSITY FOR THE DEGREE OF DOCTOR OF PHILOSOPHY. {HEFRINTED Fh'oM COLORADO COLLEGE STUDIES, VOL. Ill] COLORADO SPRINGS The Gazette Pbintino Company 1882 Pleraquc sunt vocabula^ qtiibus vulgo titimur^ ncque ta?nen liquido scimtis^ quid ea propria at que vere signijicent ^ sed in- compertani ct vulgar iain traditio?iem rci non cxploratae sccuti^ videfNur juagis diccrc, quod volumus, quam dicimus. [Aul. Gell., N. A. XVI 5, l.J nam antiquitas ipsa creavit errorem. [Serv. ad Aen. VII 678] et multa verba aliud mine ostendunt. aliud ante signiji- cabant. IVarr.L. L. V«.J THE ETYMOLOGIES IN THE SERVIAN COiMMENTARY TO VERGIL. By \SZ'ILRRED F». MUSTARD. I. — Servius the Etymologist. The Roman philologists, from Aelius Stilo down,were much given to etymologizing. Some interesting specimens of early effort in this line are cited by Quintilian, Inst. or. I 6, 32-38, where some of the results of the principles recognized and employed by his predecessors are characterized in the words ^inde pravis incjeniis ad foedissima usque ludibria lahuntur.' The vast number of etymological notes in the commentary to Vergil shows what a charm this fascinating study had for the grammarians of a later day.* In one or two points Servius shows a distinct improvement upon the methods of his prede- cessors, but he has not escaped all the faults of his age. His character as an etymologist may be inferred from the following summary. I. He makes free use of the principle that objects may be named from their contraries, zar av:i-/79. Inclita, A. 6, 781, Graecum est; nam z/yr()v gloriosum dicunt. ara, A. 2, 515, a precibus,quasGraeci apii,^ dicunt. rura, A. 1,430, Graecea)r>"^i«« dicuntur. Aphaeresis ergo sermonem fecit Latinum. telum, A. 2, 468; 8, 249; 9, 507; 9, 744, ar.^ mu zr^XoO.v. ulna, B. 3, 105, dTzd Toiv (oAeuwy. ululae, B. 8, 55, arr) roh 6hdoUi^^, uri, G. 2, 374, drrd roiv Spiiou, Frequently we have two or more derivations offered for the same word, and in several cases one of these optional etymologies is from the Greek. For examples see the explanations of Acidalia, A. 1, 720; ancile, A. 8, 664; annus, A. 1, 269; clarigatio, A. 10, 14; Quirinus, A. 1, 292; scopulus, A. 1,45; Yesta, A. 1, 292. Nettleship, Lectures aud Essays, p. 212, notices a remark- able difference between Varro and Verrius Flaccus in the matter of etymology. Varro, if we may judge by the De Lingua Latina, preferred to explain Latin words by assummg for them a Latin origin: Verrius, to judge from the epitome of Paulus, certainly seems to have a predilection for deriving Latin words from Greek. Possibly Servius' fondness for Graecizing etymologies is one of the results of his indebted- ness, direct or indirect, to Verrius' great work. III. The Roman philologists usually confined their in- quiries very strictly to their own and the Greek language, paying little attention to other languages or even to the * All quotations from Servius in this paper are from the edition of Thllo and Hagen, 1878-1887. Etymologies. 3 Italian dialects. It may be noted that Servius mentions not only several Greek words which are not Attic but about thirty words which are neither Latin nor Greek. These he assigns to various languages and dialects as follows: Punic: Bah A. 1, 729; caesa, A. 1,286; Carthago, A. 1, 366; Dido, A. 4, 36 ; 4, 335, and 4, 674 ; magar, A. 1, 421 . Sabine : cupencum, A. 12, 538; curis, A. 1, 292; dira. A. 3, 235; liernae. A. 7,684; hirpi, A. 11, 785; Loebasius, G. 1, 17; nar, A. 7, 517. Gallic. Alpes, A. 4, 442; caesar, A. 11, 743; gaesa, A. 7, 664; gaesos, A. 8, 660; virga, A. 8, 660; volema. G. 2, 88. Etruscan: arimos, A. 9, 712; Camillus, A. 11, 558; capys, A. 10, 145; Mantus, A. 10, 198. Egyptian: Isis, A. 8. 6%: ^KiV. A. 4, 577. Macedonian: phalanx, A. 11, 92; sarissa, A. 7, 664. Doric: 'Qfnww, A. 1, 535; Paean, A. 7, 769. Laconum lingua: tityrus. Proem, ad Buc. Cretan : sminthicem, A. 3, 108. Phrygian : sminthos, A. 3, 108. Aeolic: <7W'^^, A. 3, 445; 6, 12. Libyan: Amnion, A. 4, 196. Assyrian: El, A. 1. 642. Persian: gaza, A. 1, 119; 1, 359. Oscan: Lucetius, A. 9, 567. Umbrian: dira, A. 3, 235. Ty^ian: sar. G. 2, 506. Illyrian: Varro. A. 11, 743. Lingua Theotisca: cateia, A. 7, 741. IV. Servius distinctly forbids the derivation of Greek words from Latin. On Aen. 11, 31 (Parrhasio), and G. 2, 4 ( Lenaeus ) he says ' nam Graecum nomen etymologiam Latinam non recipit,' in each case rejecting the explanation of Donatus. And yet we find him deriving castor, G. 1, 58, 'a castrando'; pausia, G. 2, 86, ^a paviendo'; tus, G. 1, 57, ^a tundendo'. V. He lays down the important rule that a word should agree in quantity with the word from which it is derived. This principle is emphasized several times: Aen. 1, 498, (Diana); A. 1, 535 (Orion); A. 1, 185 (totus); A. 1, 726 (lucerna); A. 2, 557 (litus); A. 8, 51 (Pallanteum). On Aen. 1 726, e. g., he says: "a lychno autem lucerna dicta est, unde et bre'vis est 'lu' . . . , si enim a luce diceretur, non staret versus." On Aen. 2, 557 he rejects the derivation of Vitus' ( from ' litare ', or from ' lituus ' ) offered by Donatus— the same Donatus to whom he says 'latebat', A. 3, 636, suggested 'late patebat', and 'exilio', A. 2, 798, seemed a metrical equivalent for *ex Ilio'. M. Thomas remarks, Essai sur Servius,p. 224, Colorado College Studies. tliat Servius himself forgets this rule in explaining ' curulis', A. 11, 3:U ('a curru', sc). It is not hard to fiiid much more striking violations of it. There are several passages in which words of different quantity are connected without comment: G. 2, 97, aminneum (quasi sine minio); A. 6, 4, anchora {ayxofm); A. 8, 190, Cacus (xaxo^^); A. 6, 299, Charon (quasi dx^jLtf>io'^): G. 2, 93, defrutum (defraudatur .... fraudem)*; A. 3, 35, Gradivus (gradior)*; A. 6, 180, cedria (quasi xawjih-^'i dpoo^ oypo'^); B. 4, 35, heroas (terra e/^a dicta); A. 1, 292, securis (quasi semicuris); A. 1, 688; 4, 2, venenum (quod per venas eat); and the implied etymologies of Acheron, A. 6, 107, (quasi sine gau(Mo),and irritum, A. 7,421 (a retibus). VI. M. Thomas, Essai sur Servius, pp. 208-210, discusses Servius' attitude towards the fables which proved so attract- ive to the grammarians of Quintilian's day (see Inst. or. I 8, 19). Our commentator remarks more than once (on Aen. 6, 74, and (), 617,) that Vergil, and the poets generally, are apt to vary the forms of these stories. Frequently he mentions a fable only to reject it: ad Aen. 3, 73, ' Veritas longe alia est'; ad Aen. 6, 134, 'ratio autem haec est'; ad Aen. 2, 7, 'sed hoc fabulae est' ; ad Aen. 6, 14, etc. Such stories are always quoted as fabulous, and are usually prefaced by some such words as 'fabula autem talis est', yet they prove a convenient re- source, especially in Daniel's Scholia, for the explanation of several words. Accounts of people changed into animals, birds or plants, of implements named after their inventors, etc., are given under the following words: «£r«9, A. 1, 394-f; amaracus, A 1, 693; anethus, B. 2, 47; /*/^>'}, A. 1, 505; ;^£'/>v£9, A. 4, 250; circinus, A. 6, 14; '^i^^j, A. 3, 91; hyacinthus, •Vergil, G. 4, 269, has defrutum (u sh(yrt^\ Plautus, Pseudol. II 4, 61, defrutum(u long)— ' Murrinam passum defrutum mellam mel (luoiuismcxli,' (Ussing'a reading). Minton War- ren, ^mtr. Joum.of Phil., Vol. IV, p. 73, has found four instances of Gradivus (a ghort) out of fifty-three where the word occurs in Latin poetry. These are Ov. M. 6, 427; Val. Fl. 6, 651; Sil. 15, 15; 15, 337. In each case Gradivus is at the end of a hexameter. tin quoting from the Servian commentary I have everywhere distinguished between the 'vulgate ' and the additional notes found in the fuller version. Thus an italicized refer- ence such as ad Aen. 4, ioa means that the note which follows is found only in Daniel's Scholia; when part of a note is printed in italics as 'Amazon, quasi a>eo /i«C"'^ »<»« mamma\ the italicized words are added in the fuller version, the rest is in the vulgate. Such references as Africa, Aen. 6, 312; 5, 128, quasi aT£p (ffJlxr^ ?,' are meant to imply that the same or a similar etymology Is given in each division. Etymologies. A. 11, 69; B. 3, 106; lynx, A. 1, 323; myrtus, A. 5, 23; 5, 72; narcissus, B. 2, 47; G. 4, 160; oTv»v, G. i, 8; palaestra, A. 8, 138; papaver, B. 2, 47; philyra, G. 3, 93; j -6f. 1, 8; thorax, A. 9, 503. With the exception of palaestra (A. 6, 642; G. 2, 531) no other explanation of any of these words is offered in any part of the commentary. VII. The phonetic possibilities recognized in Servius' etymological notes may be groujjed as follows: (a) 'nomina corrupta' or 'aetate corrupta': Arpi, A. 11, 246 (Argyrippa); Casperuli, A. 8, 638 (Caspiri); Crustume- rium, A. 7, 631 (Clytemestra). (h) *in diminutione plerumque multa mutantur': ofella, A.6, 420(offa). (c) Vowel-changes 'in deri vatione' : caelata, A. 1,640 (celum ... in deri vatione mutatur). There is a similar note on G. 2, 291 (aesculus ab esu). In two cases, however, the diph- thongs apparently presented no difficulty and the derivations of Maenala, G. 1, 17 («-<) rtyv fjLrjAivv)^ and cedria, A. 6, 180 (quasi xatofiivr^^ d/tuo'^ 'jyfxrA are given without comment. ((/) There are seven words distinctly put down for *per antistoechon' formations: curculio, G. 1, 186 (quasi gurgulio ) ; laquearium, A. 1, 726 (lacunarium); magalia, A. 1, 421 (ma- gar); meditor, B. 1, 2 (//£/£rw, *r enim et 'd' interdum sibi invicem cedunt.) ; Poeni, A. 1, 301 (quasi plioeni); sella, A. 7, 169; B. 1, 2 (quasi sedda); solium, A. 7, 169 (quasi sodium a sedendo). (e) et amurca per *c' scribitur et per *g' pronuntiatur, ut *C.' Gains, 'Cm' Gnaeus. G. 1, 194. (/) Implied similarity of certain sounds. Tumultus, A. 2, 486; 8, 1, quasi timor multus. Mercurius, A. 8, 138, alii Mercurium quasi Medicurriiim a Latinis dictum volunt. cadaver, A. 8, 264, cadaver est corpus nondum sepultum, dictum cadaver quod careat honore sepulturae. asylum, Aen. 2, 761, dictum 'asylum' quasi 'asyrum.' (g) Synaeresis. saltem,A.4, 327 (salutem. .. persynaere- sin); conpostus, A. 3, 152 (pro conpositus). y 1/ / ft y 6 Colorado College Studies. (h) Aphaeresis. A. 1, 480, rura Graece 6tiO"o/>« dicuntur. aphaeresis ergo sermonem fecit Latinum. With this compare the following etymologies which are given without comment: Boaulia, A. 6, 107; 7, 662 (caulam bubus fecit); carceres, A. 1, 54; 5, 145; G. 8, 104 (quasi arcer abarcendo); caulae, A. 9, 59 (Graecum nomen 'c' detracto) ; Caulon, A. 3, 553 ( Aulon mons est etc. ) ; coTium^A. 3,92 {alii . . . quasi ortina . . . quod inde vox oriatur); Segesta, A. 1, 550 (Egesta); A. 5, 718 (Acestes). (i) Rhotacism. A 4,219, aras (asas), Valerios ( Valesios), Furios (Fusios), etc. (k) Representation of certain Greek sounds in Latin, i. ll >^ ( % a C Etymologies. 7 this point as we find in Isidore, or. X 247 : segnis, id est sine igne, ingenio carens. Se autem sine significat, ut sedulus sine dolo: securus, quasi sine cura, etc. In two other pas- sages Isidore omits this explanation: orig. X 244, sedulus fami- liare verbum Terentii: hoc est sine dolo; orig. X 262, sepultus, sine pulsu, id est sine motu. Accordingly, when Servius explains 'securus', A. 2, 374, as 'sinecura\ sedulus, J.. 2, 374, as 'sine dolo\ segnis, A. 1, 423; 2, 374, as 'sine igne', and 'sepultus', A. 3, 41; 6, 424, 'quasi sine pulsu', it seems safer to suppose that he really means *se dolo', 'se igne', etc., than to infer that he allows the 'n' of 'sine' to disappear. VIII. The additional notes of Daniel's Servius are some- times supplementary to those of the vulgate, sometimes repe- titions of them, sometimes inconsistent with them. Examples of inconsistency in the matter of etymology may be seen under the following words*: ara, A. 2, 515; 4, 219; bruma, A. 2, 472; G. 1, 211; feretrum, A. 11, 64; insertas, A. 3, 152; jubar, A. 4, 130; latrones, A. 12, 7; palaestra, A. 6, 642; 8, 138; G. 2, 351; Praeneste, A. 7, 682; vitula, A. 1, 533; B. 3, 30. One of the chief arguments relied on by Thomas (p. 49)- and Thilo (Praef. XIII) as showing that these 'additional' notes did not form part of the original commentary of Servius is the following: the additional notes quote a variety of opin- ions upon disputed points without deciding upon any one in particular, while the vulgate usually does so only to adopt one in preference to the others. As far as etymological notes are concerned this statement seems to require some modifica- tion. Omitting the explanations of proper names, we have in the vulgate several cases where one etymology out of two or more offered or quoted is distinctly preferred*: cortina, A. 6, 347; 3, 92; delubrum, A. 2, 225; 4, 56; fur, G. 3, 407; harena, A. 1, 178; indigetes, A. 12, 79; G. 1, 498; latrones, A. 12, 7; lucerna, A. 1, 726; manes, A. 3,63; tus, G. 1,57; vesti- bulum, A. 2, 469; 6, 273 and perhaps circenses, A. 8, 636; G. 3, 18. In an equal number of cases, however, no such pre- ference is manifested: amoenus, A. 6, 638; ancile, A. 8, 664; annus, A. 1, 269;* castra, A. 3, 519; clarigatio, A. 10, 14; cuna- • These etymologies are quoted in the second part of this paper ^/ 8 Colorado College Studies. / bula, B.4, 23; foedus, A. 1, 62; palaestra, G. 2, 531;. scopulus, A. 1, 45; senatores, A. 5, 758; sparus, A. 11, 682; urbs, A. 1, 12. As far as the etymologies in the additional notes are con- cerned, Thomas' statement seems to be strictly correct. In this connection may be pointed out a few inconsist- encies which are found in the vulgate itself. For the words cadaver, A. 6, 481; 8, 2f>4; cortina, A. 3, 92; 6,347; delubrum, A. 2, 225; 4, 56; fur, A. 9, 348; G. 3, 407, and Segesta, A. 1, 550; 5, 718 different etymologies are preferred in different parts of the commentary. For Carthago, A. 1, 343; 1, 366; 4, 670; cedria, A. 6, 180; 7, 178, and formosus, A. 1, 359; 8, 453, we have, if -not different etymologies, at least a more general and a more exact explanation of each word in differ- ent places. For several words two etymologies are offered or quoted in one place, only one in another: amoenus, A. 5,734; 6, 638; clarigatio, A. 9, 52; 10, 14; delubrum, A. 2, 225; 4, 56; fur, A. 9, 348; G. 3,407; scopulus, A. 1, 45; 1, 180; solium, A. 1, 506; 7, 169. For scopulus the two derivations are offered earlier in the commentary than the one which is apparently , preferred; for each of the other five words the two optional etymologies are not mentioned until after one of them has been given. IX. Sometimes etymologies are only implied: Acheron, A. 6, 107 (quasi sine gaudio); dolones, A. 7, 664 (a fallendo dicti); hydra, A. 6, 287 (ab aqua dicta); etc. Even when they are more definitely stated it is sometimes difficult to determine the exact meaning. For example, on the passage 'saepe volutabris pulsos silvestribus ai^ros latratu turbabis agens', G. 3, 411, we have the comment 'volutabra loca sunt, in quibus se apri volvunt.' Is 'apri' part of the etymology, and not due merely to the 'apros' of Vergil's line? Such an explanation would not be too bad for Isidore, who has, or. XVI 1, 5, 'volutabra appellata quod ibi apri volutentur', and the notes on the following words suggest that such an explanation was good enough for Servius: antarium, A. 11, 156 (quasi ante aras); circenses, A. 8, 636; G. 3, 18 (vel a cir- cuitu, vel . . . ab ensibus circa quos currebant); fatiscunt, A. 1, 123 ('fatiDi' abundanter, hiscere aperiri); fortuitus, \: / •'« I ) i -) ( * Etymologies. 9 6, 179 (ab eundo et a fortuna); furcillae, G. 2, 389 (quibus v frumenta cillentur). A similar case is the explanation of 4egumen'. On G. 1,74, we read 'dicitur quod manu legatur^ nee sectionem requirat'; on G. 1, 199, "'manu legeret'; hinc quidam volunt dictum legumen". The fact that *legumina' is reijresented in an old glossary by yz^im-d seems to confirm the susi)icion that, if Servius himself did not derive the word from legere -|- manus, he at least refers to such a derivation in his note on G. 1, 199*. A third instance is the note on 4ugentes campi', A. 6, 441: ''lugentes, quasi 4ucis egentes' •'. This is probably meant for an etymology, not merely the explanation of a metaphor. Voss in his Etymologicon men- tions a derivation, 'ingeniosius quam verius', of 4ugere' from '/'V'J? i- , id est undique labrum habens. Annus, Aen. 1, 269, annus autem dictus quasi anus, id est anulus, quod in se redeat, . . . vel firzd zou dvavsobffOai, id est ab innovatione. Antarium, Aen. 11, 156, sane hoc bellum 'antarium' vocari solitum, quod sit ante urbem, quasi ante aras. Apricus, Aen. 6, 312, quasi arsp (f/tixr^?, id est sine frigore ut diximus supra (ad Aen. o, 128, sc.) cf. Paul. p. 2, apricum locum a sole apertum a Graeco vocabulo 'y-^j appellatum, quasi fi«? dicunt. Etymologies. 15 \ / v ( ) 1 r Aen, 4,219, vcteres aras 'asas' dicebant; postea inmu- tata litiera' s' in 'r' 'aras' dixerunt, sicut Valesios Valerias, FusiosFurios: quod Varro rerum divinarum in libroquinio plenius narrat * Ardea, Aen. 7, 412, sciendum tamen ardeam avem z«r' «vrj'- 4, ardea dicta quasi ardua. Asylum, Aen. 2,761, dictum 'asylum' quasi 'asyrum\ alii 'asijlnm' idco dictum, quod nullus inde tolleretur, id est quod *Tu?.dfTOai, hoc est abripl, nullus inde poterat. Aen. 8, 342, templum misericordiae, . . . unde nullus posset abduci. Atrium, Aen. 1, 726, ibi et culina erat: unde et atrium dictum est; atrum enim erat ex fumo. alii dicunt Atriam Eiru- viae civitatem fuisse, quae domos amplis vestibulis habe- hat: quae cum Romani imitarentur atria appellaverunt. AUGURIUM, Aen. 5,523, dictum quasi 'avigerium', id est quod aves gerunt. The same derivation is given ad Aen. 1, 393; 1, 397; 1, 398, 2, 702; S, 89; 6, 198. cf. Paul. p. 2, augur ab avibus gerendoque dictus, quia per eum avium gestus edicitur; sive ab avium garritu, unde et augurium. Bellum, Aen. 1,22, /.azd (hziiffxitn-^, a nulla re bella. cf . Charis. p. 276, 15 K. antiphrasis . . . ut bellum dicitur, quod minime sit bellum. Donat. ars gram. p. 402, 4 K. ut bellum, hoc est minime bellum. Bidentes, Aen. 4, 57, 'bidentes' autem dictae sunt quasi biennes, quia neque minores, neque maiores licebat hostias dare, sunt etiam in ovibus duo eminentiores dentes inter octo, qui non nisi circa bimatum apparent. Aen. 6, 39, 'bidentes' autem ut diximus supra oves sunt circa bimatum, habentes duos dentes eminentiores. Servius here combines two different derivations. The derivation from 'annus' is mentioned by Aulus Gellius, who 16 Colorado College Studies. Etymologies. 17 devotes a whole chapter to the word 'bidentes', and approved by Nonius Marcellus. cf. Gell. XYI 6, 13, scriptum invenimus in commentariis •quibusdam ad jus pontiiicum pertinentibus, 4ndennes' primo dictas, *d' littera inmissa, quasi 'biennes', turn longo usu loquendi corruptam voceni esse et ex 'bidennibus' 'bident'es' factum, quoniam id videbatur esse dictu facilius leniusque. Non. Marc. Lib. 1, p. 53 M. bidentes qui existimant ob earn cansam oves a Yergilio dictas quod duos dentes habeant, pessime a vitio intellegunt et melius intellegi potest, si bidcnnis quasi biennis dixeris auctoritate. Bruma, Aen. 2, 472, dicta . . . quasi t^r^/J^ ^//^«/'j id est brevis dies. G. 1, 211, hruma dicta a hreinoribus diehus. BuRiS, G. 1, 170, quasi i3od>^ oufta, quod sit in similitudinem caudae bovis. alii . . . : hiiris cuitn id curveinr, ante igni domatur,id est amhuritur Varro ait\ totum hurim indici a?> iivhe. Cadaver, Aen. 0, 481, caduci ... a cadendo; unde et cada- vera dicta. Aen. 8, 264, cadaver est corpus nondum sepultum, dictum cadaver quod careat honore sepulturae. Aen, 11, 143, sane haec corpora sive proici juhehantur a cadendo, sive quod sej^ultura carehant * cadavera'* dicta. Caesaries, Aen. 1, 590; 8, 659, a caedendo dicta. Calamistrum, Aen. 12, 100, acus maior, quae calefacta et adhibita intorqueat capillos. cf. Varr. L.L. V 129, calamistrum, quod his calfactis in cinere capillus ornatur. / Calculus, G. 2, 180, dictus, quod sine molestia sui brevitate calcetur. Carcer, Aen. 1, 54, dictus quasi arcer ab arcendo. G. 3, 104, ab arcendo dictus. Aen. 5,145, ^carceres' quasi *arceres' secundum Varronem. cf. Varr. L.L. V 151, carcer a coercendo. V 153, carceres dicti, quod coercentur equi. \ I \ { I V *) r Varro at least attempted to account for the initial *c'. To Servius no such explanation would seem necessary. See Caulae. Casses, Cassus, Aen. 2, 85, cassum est quasi quassum et nihil continens; nam et vas quassum, quod humor em in se non continet et est vacuum, unde et retia casses, quod multum in se vacui haheant. Aen. 11, 104, ^cassis' vacuis: unde et retia casses dicimus, et vestimenta araneorum casses dicuntur. cf. Non. p. 45, 9 M. cassum veteres inane posuerunt. Et arbitrandum est eius verbi proprietatem magis ab aranearum cassibus dictam, quod sint leves et nullius ponderis, non, ut quibusdam videtur, quasi quassum. Castor, G. 1, 58, castores autem a castrando dicti sunt. O. Keller, Lateinische Volksetymologie und Verwandtes, p. 285, derives castrare from castor, citing an ancient belief (Cic. Ovid. Plin. Juven. Apulej. ) concerning the beaver. *Also castrare aliquem heisst einen nach Biberart behandeln, seine o(r/j'.^> y.aUfrOai. cf. Donat. ad Ter. Andr. V 2, 14, catus: callidus, doctus, ardens, T.a()d zo xaUtv. unde Cato dictus. ingeniorum enim igneus vigor esse videtur. Caulae, Aen. 9, 59, 'caulas' munimenta et saepta ovium. est enim Graecum nomen *c' detracto: nam Graeci aokd<; vocant animalium receptacula. Servius evidently means to connect *caulas' and «y/«9 etymologically, not merely to j^oint out an interesting co- incidence in form. That the initial *c' in the Latin word pre- sented no serious difficulty to him may be inferred from his explanation of Caulon, Aen. 3, 553, ^A.ulon mons est Cala- briae, etc.', and the comments on Cortina, Aen. 3, 92, and Carcer, Aen. 1, 54; 5, 145. 18 Colorado College Studies. Cedrl\, Aen. 6, 180, cedria dicta est quasi xaiojLhr,^ opuos^ nyf^ov, id est arboris iimor ardentis. Aen. 7, 178, *e cedro\ unde et cedria. Cernulus, Cernuus, Aen. 10, 8^ cernuus equus dicitur, qui cadit m faciem, quasi in earn partem cadens qua cernimus: unde et pueri quos in ludis videmus ea parte, (jua cernunt, stantes, cernuli vocantur, ut etiam Varro in ludis tliea- tralibus docet. cf. Non. p. 21, 2 M., cernuus dicitur proprie inclinatus, quasi quod terrani cernat. Chelydrus, G. 3, 415, 'chelydri' dicti quasi chersydri, qui et in aquis et in terris morantur: nam yjixroj dicimus terram, aquam vero '^'^'w/;. Circenses, Aen. 8, 686, circenses dicti vel a circuitu, vel quod ubi nunc metae sunt, olim gladii ponebantur, quos cir- ' cumibant. dicti autem circenses ab ensibus, circa (luos currebant. G. 3, 18, circenses dicti sunt, quia exliibebantur in cir- cuitu ensibus positis; licet alii a circumeundo dicant circenses vocari. Circumvolat, Aen. 3, 233, aut circum praedam volat uncis pedibus: aut intra volam amplectitur praedam: unde et involare etc. See Volando. Clarigatio, a. 9, 52, a claritate vocis. A. 10, 14, aut a clara voce qua utebatur pater patratus, aut a zA};/>a>, hoc est sorte. Classis, a. 1, 39, dicta est ^/-^ rwv x«/wv, id est a lignis. So A. 6, 1. Cliens, a. 6, 609, si enim clientes quasi colentes sunt etc. Cortina, A. 3, 92, dicitur autem cortina, vel quod Apollinis tripos corio Pythonis tectus est, vel quod certa illinc responsa funduntur, quasi certina, vel quod est verius, quia cor illic vatis tenetur. alii coriinam quasi ortinam tradunty quod inde vox oriaiur. \ I \ I ) i Etymologies. 19 A. 6, 347, cortina dicta est aut quod cor teneat, aut quod tripus saeptus erat corio serpentis, ut diximus supra: aut certe secundum Graecam etymologiam on rij> xoprj^ Tstvsi rjroi Tt>drrff£t, id est quod extendit puellam, ut 'maiorque videri'. CuNABULA, Buc. 4, 23, lectuli in quibus infantes jacere con- sueverunt: vel loca, in quibus nascuntur, quasi cynabula; nam xt)£i> est Graece niti. CuRA, A. 1, 208; 4, 1, cura dicta ab eo quod cor urat. cf. Varr. L.L. VI 46, cura quod cor urat. Paul. p. 35, cura dicta est, quasi coreda, vel quia cor urat. CURCULIO, G. 1, 186, Varro ait hoc nomen per antistoechon dictum, quasi gurgulio, qiioniam paene nihil est nisi guttur. Defrutum, G. 2, 93, dictum, quod defraudatur et quasi fraudem patitur. Delubrum, a. 2, 225, delubrum dicitur quod uno tecto plura complectitur numina, quia uno tecto diluitur, . . . alii, id Cincius, dicunt, delubrum esse" locum ante templum, ubi aqua currit, a diluendo {a de/we?icZo, Nettleship, Contrib. p. 429.) On A. 4, 56, a similar explanation is given with this addi- tion: aut certe simulacrum ligneum delubrum dicimus, a libro, hoc est raso ligno factum, quod Graece ?<>avov dicitur. Daniel's Servius on A. 2, 225, attributes this explanation *a delibratione corticis' to Masurius Sabinus, and quotes an- other from Varro, ' lucrum divinarum libro f XIX' : aut in quo loco dei dicatum sit simulacrum, ut (sicut) in quo figunt candelam, candelabrum appellant, sic in quo deum ponunt, delubrum dicant Nettleship, Lectures and Essays, p. 239, has compared two parallel passages in Macrobius and Paulus, and suggests a possible inference as to the source of Servius' information. *' Macrobius (3, 4, 3) has one note, Paulus, p. 73, has another, on this word. But the substance of both notes is combined by Servius on Aen. 2, 225. Paulus says ^delubrum dicebant ^ 20 Colorado College Studies. Etymologies. 21 fustem delibratiim, hoc est decorticatum, quern venerabantur pro deo'. Servius not only gives this explanation, but also those quoted in Macrobius from Varro's Kerum Divinarum; and much the same comment recurs, with an addition, in Servius on Aen. 4, 56. The impression left is that both Ma- crobius and Servius were copying from an article in Verrius Flaccus, of which only a short extract has survived in the epitome of Paulus." Deus, a. 12, 139, nam quod graece '5/»9, latine timor vocatur, inde deus dictus est, quod oninis religio sit timoris. cf. Paul. p. 50, deus dictus, (luod ei nihil desit, . . . sive a Graeco f'^io^ quod significat metum, eo quod homini- bus metus sit. Dm A, A. 4, 453, dira enim deorum ira est. A. 3, 235, Sabini et Umbri, quae nos mala, dira appellant. cf. Paul. p. 49, dims, dei ira natus. Non. Marc. p. 30. 14 M. dirum . . quasi deorum ira in- missum . Ebur, a. 1, 592, ebur a barro dictum, id est elephanto. ExTUDERAT, A. 8, 605, studiose fecerat. Fatiscunt, a. 1, 123, fatiscunt abundanter aperiuntur; *fatim' enim abundanter dicimus. unde et adfatim, hiscere autem aperiri. Fera, a. 1, 215, feras dicimus aut quod omni corpore feruntur, aut quod naturali utuntur libertate et pro desiderio suo feruntur. So A. 2, 51. V Flagella, G. 2, 299, dicuntur summae arborum partes, ab eo quod ventorum creljros sustinent flatus. cf. Varr. R.K.I, 31, 3, neque ex se potest eiicere vitem, quam vocant minorem flagellum, maiorem etiam unde uvae nascuntur, palmam. prior, litera una mutata, de- - clinata a venti flatu, similiter flabellum ac flagellum. Flagrantia, a. 1, 436, quotiens incendium significatur, quod flatu alitur, x)er T dicimus, quotiens odor, qui fracta specie major est, per 'r' dicimus. ^ / i I ^ { Flamines, a. 8, 664; 10, 270, a filo quo utebantur, flamines dicti sunt quasi filamines. cf. Varr. L.L. V 84, quod . . . caput cinctum habebant filo, flamines dicti. Paul. p. 62, Flamen Dialis dictus, quod filo assidue vele- tur; indeque api^ellatur flamen, quasi filamen. Yarro's explanation of this word is now generally rejected, though De Vit says it is confirmed by an inscription *ap. Gruter. 227, 6'. FoEDUS, A. 1, 62, dictum vel a fetialibus, id est sacerdotibus per quos fiunt foedera, vel a porca foede, hoc est lapidibus occisa, ut ipse 'et caesa jungebant foedera porca'. The same explanation is given on Aen. 8, 641 and Aen. 12, 109. On Aen. 8, 641 Daniel's Servius adds: Cicero foedera a fide puiat dicta. On Aen. 4, 242 we have ^fetiales afoedere\ cf. Paul. p. 59, foedus appellatum ab eo, quod in pacis- cendo foede hostia necaretur. Virgilius: 'et caesa jungebant foedera porca'. Vel quia in foedere inter- ponatur fides. Formica, A. 4, 402, sane 'formica' dicta est ab eo, quod ore micas ferat. FoRMOSUS, A. 1, 359, formosus a forma, ut a specie speciosus etc. A. 8, 453, nam forvum est calidum: unde et formosos dici- mus quibus calor sanguinis ex rubore pulchritudinem creat. cf. Paul. p. 59, Forma significat modo faciem cuiusque rei, modo calidam, ut, quum exta, quae dantur, deforma appellantur. Et Cato ait de quodam aedificio aestate frigido, hieme formido. Fores, A. 1, 449, fores proprie dicuntur quae foras aperiun- tur, sicut apud veteres fuit. FoRTUiTUS, A. 6, 179, sane 'fortuitus' ab eundo est et a for- tuna compositum. Fragrantia, vide Flagrantia. 22 Colorado College Studies. Etymologies. 23 Fr ATRIA, A. 7, 286, Argos dipsion . . . , apud quo^ erat magna societas inter eos qui uno puteo utebantur: unde et fratrias dixerunt ar.o rou o. \i FuRCiLLAE, G. 2, 389, nam 'cillere' est movere, unde et fur- cillae dictae sunt, quibus frumenta cillentur. Harena, a. 1, 172, quaeritur, habeat necne nomen hoc adspi- rationem. Et Yarro sic definit si ab ariditate dicitur non habet, si ab haerendo, ut in fabricis videmus, liabet. melior tamen est superior etymologia. Heroas, B. 4, 35, quidam a terra dictos volunt, quod terra epa dicta sit, unde initio nati creduntur homines, qui nomen a matre traxerunt. A / h t / ) 1 r Inclita, a. 6, 781,inclita Graecum est: nam xluro^ gloriosum dicunt. cf. Paul. p. 39, clutum Graeci x/^oro^ dicunt. Unde accepta praepositione fit inclitus. Indigenae, a. 8, 314; 8, 328, id est inde geniti, adToy(hryz,\ Indigetes, a. 12, 794, indigetes dii duplici ratione dicuntur: vel secundum Lucretium, quod nullius rei egeant, qui ait (II, 650 sc.) 'nihil indiga curae' ... vel certe indigetes sunt dii ex hominibus facti, et dicti indigetes quasi in diis agentes. The fuller version adds: vel quod nos deorum indigeamus . . . , alii patrios deos indigetes did debere tradunt, alii ah invocatione indigetes didos volunt, quod *indigeto' estprecor et invoco. G. 1, 498, indigetes proprie sunt dii ex hominibus facti, quasi in diis agentes, abusive omnes generaliter, quasi nullius rei egentes. An incorrect form Indigens appears in a Pompeian in- scription, C. I. L. Vol. 1, p. 283, ujDon which the editor remarks: ' Indigens pro indiges hoc solo loco reperitur, ni fallor ex fabrili errato'. Inferiae, a. 10, 519; 11, 81, inferiae sunt sacra mortuorum, quod inferis solvuntur. Insertas, a. 3, 152, aut clatratas; aut non seratas, ut sit quasi insertas id est non clausas, et dictum quomodo . . . 'con- postus' pro 'conpositus' . . . vel ' insertas fenestras'" quas lumine suo tuna inseruerat, ab inserendo, quod se per rimas insereret. Instaurata, a. 2, 15, 'instar' autem est ad similitudinem : unde non restaurata sed instaurata dicuntur aedificia ad antiquam similitudinem facta. cf . Paul. p. 79, instaurari ab instar dictum, cum aliquid ad pristinam similitudinem reficitur. Macrob. Sat. I 11, 5, . . . isque instauratitius dictus est, ... a redintegratione, ut Yarroni placet, qui instaurare ait esse instar novare. 24 Colorado College Studies. Etymologies. 25 'Instaurare' may be cognate with ^iiistar', but is hardly derived from it. Involare, a. 3, 233; G. 2, 88, involare dicimus intra volam tenere. See Volando. Irritum, a. 7, 421, in cassum id est in irritiim: incassum autem tractum est a oassibus, id est a retibus. Jubar, a. 4, 130, proprie 'jubar' lucifer dic-itur, quod jubas lucis eifundit: est autem lucifer interdum lovis: nam et antiqui 'juhar' quasi 'jiivar^ dicrhant Juniper, B. 7, 53, Verrius Flaccus juniperum juvenem pirum ait. AAO/^ G. 1, 63, nam et Graece populi /^j dicuntur a lapidi- bus. The resemblance between /«'>9 people and Aaa? stone is implied in Hom. II. XXIV 611, ?Moh'i ok /Mhiw^ Tzoixjfre h'f)o>tu)v, and Pindar explains the word from the legend of Deucalion, 0.9, (jiy^ x7'.(T(Td^0a.> UOi\>ov yovov Aa(n d' Latex, A. 1, 68(), proprie aqua est ab eo quod intra terrae venas lateat. This derivation is accepted by Stowasser, Dunkle Woerter, p. 5, *Richtig schon Isidor XIII 20, latex proprie liquor fontis, quod in terra lateat '. It is surely better to regard latex as the Latin representative of /ar«|, with which it is sound for sound identical. Latrones, a. 12, 7, est Graecum; nam Xar p^o^v^ dicunt obse- qui et servire mercede, unde latrones vocantur conducti milites. Varro tamen dicit, hoc nomen posse habere etiam Latinam etymologiam, ut latrones dicti sint quasi laterones, quod circa latera regum sunt, quos nunc satel- lites vocant. l( drones, ah laiendo. The same three derivations are mentioned by Varro, L.L. VII 52. cf. Paul. p. 85, Latrones antiqui eos dicebant, qui con- ducti militabant, a^d zjf^ Urfnia^. At nunc viaruni obsessores dicuntur, quod a latere adoriuntur, vel quod latenter insidiantur. A \ I'/t {\ Legumen, G. 1, 74, dicitur quod manu legatur nee sectionem requirat. G. 1, 199, ^manu legeret'; hinc quidam volunt dictum legumen. LiTUS, A. 2, 557, quod autem Donatus dicit, Vitus' locum esse ante aras, a litando dictum: vel quod lituo illud spa- fium designatur, ratione caret: nam a litando 'li' brevis est, et stare non potest versus. A. 5, 163, 'litus' est omne quod aqua adluitur. cf. Sueton. reliqu. p. 244, 5 Reiffers., litus, quidquid aqua adluitur. Lucus, A. 1, 22, lucus a non lucendo. A. 1, 441, 'lucus' autem dicitur quod non luceat, non quod sint ibi lumina causa religionis, ut quidam volunt. cf. Quintil. 1, 6, 34 etiamne a contrariis aliqua sinemus trahi, ut 'lucus', quia umbra opacus parum luceat, et "Indus', quia sit longissime a lusu, etc. Charis. p. 276, 15 K., antiphrasis . . . ut bellum . . . et lucus, quod minime luceat. Diomed. p. 462, 15 K., antiphrasis . . . ut bellum . . . et lucus, quod minime luceat. LuGENTES (campi), A. 6, 441, quasi 'lucis egentes'. Lustrum, A. 1, 607, aut ' lustrabant ' inumbrabant, unde lustra et ferarum cubilia et lupanaria per contrarium dicimus, quia parimi inlustrantur. Mactare, a. 4, 57, 'mactant' verbum sacrorum, xar edr ifw9, lovis filiiis, id est Hercules, medium dixit testem. cf. Paul. p. 131, Medius fidius conpositum videtur et sig- nificare lovis filius, id est Hercules, quod lovem Graece Jj'a et nos lovem, ac fidium pro filio, quod saepe antea pro L littera D utebantur. Quidam existimant jusju- randum esse per divifidem: quidam perdiurni temporis, id est diei fidem. Mustela, a. 2, 468; 9, 744, 4elum' dictum a longitudine: unde et mustela dicitur, quasi mus longus. Oppetere, a. 1, 96, ore terram petere, id est mori. Orichalcum, a. 12, 87, quod et splendorem auri et aeris duri- tiam possideret. cf. Paul. p. 7, aurichalcum vel orichalcum quidam putant conpositum ex aere et auro, sive quod colorem habeat X <\ 1 1/ V Etymologies. 27 aureum. Orichalcum sane dicitur, quia in montuosis locis invenitur. Mons etenim Graece opoj9, id est a luctatione, vel a'o TOO ra/A££>, hoc cst a motu urnae, nam ducti sorte luctantur. On Aen. 8, 138, the fuller version tells the story of the Arcadian princess Palaestra, who disclosed to Mercury the nature of her brothers' athletic contests, for which reason all wrestling was known by her name. V Passum, G. 2, 93, dicitur a patiendo; nam decoquitur mustum et inde fit passum. cf. Non. p. 551, 22,Varro de vita populi Komani lib. I: passam nominabant, si in vindemia uvam diutius coctam legerent eamque passi essent in sole aduri. ^/Pausia, G. 2, 86, a paviendo dicta, id est tundendo; aliter enim ex se oleum non facit. Pecus, a. 1, 435, a pascendo. Pernix, G. 3, 230, a pernitendo tractum est. It seems much better, with Vanicek and Wharton, to de- rive pernix from perna, ' strong in the ham ' . For term. 28 Colorado College Studies. Etymologies. 29 cf. fel-ix. In the old etymology it is hard to see what becomes of the 't' of nitor. PoLLiNCTORES, A. 9, 485^ qui mortuis os polline ohlinehcmf. PoRRiciAM, A. 5, 238, id est porro iaciam. cf. Paul. p. 273, poriciam porro iaciam. PosTUMUS, A. B, 763, postumus est post humationem parentis creatns. cf. Varr. L. L. 9, 60, postumus . . post patris mortem natus. Fest. Qu. XII 8, p. 306, postumus cognominatur post patris mortem natus. Caesellius Vindex ap. Gell. II 16, 5, 'postuma proles* non eum.sii^nificat, qui patre mortuo, sed qui postremo loco natus est sicuti Silvius, qui Aenea iam sene tardo seroque partu est editus. v/Preciae;, G. 2, 95, quasi praecoquae, quod ante alias coquantur. Procul, a. 3, 13, 'procur est quasi porro ab oculis. A. 6, 10, procul enim et quod prae oculis est, et quod porro ab oculis. Pruna, a. 11, 788, a perurendo dicta est. cf. Paul. p. 283, pruina dicta, quod fruges ac virgulta perurat. Recinus, a. 1, 282, recinus autem dicitur ab eo, quod post tergum reicitur, quod vulgo maforte dicunt. cf.Yarr, L. L. V 132, ab reiciendo ricinium dictum. RiRA, A. 1, 430, Graece uftoofta dicuntur. aphaeresis ergo sermonem fecit Latinum. Sancire, a. 12, 200, 'Sancire' autem proprie est sanctum aliquid, id est consecratum facere fuso sanguine hostiae: et dictum sanctum, quasi sanguine consecratum. ScopuLUS, A. 1, 180, id est specula. A. 1, 4o, aut a speculando dictus, aut a tegimento navium iiTZo TOO ffxsTzdZst'^. ScuTRA, G. 1, 110, . . . scatebris biillHionibus, unde vulgo vasa, ubi calida soletfier'i scuirae appellant ur, Securis, a. 1, 292, quasi semicuris. \ V 1 Segnis, a. 1, 423; 2, 374, id est sine igni. [Cf. the explanation of Catus quoted above.] This etymology is doubtful at best, and, unless Servius means only * se igni ', it is phonetically impossible. Sto- wasser, Dunkle Woerter, pt. 10, quotes Isid. or. X 19 {segnis aus se igne) in support of his explanation of *prospere'. Senatores, a. h, 758, senatores autem alii a senecta aetate, alii a sinendo dictos accipiunt. A. 1, 426, legitur apud quosdam, Brutum eos qui se in eiciendis regibus iuvissent legisse in consilium, eumque ordinem senatum appellatum, quod una sensissent, .... alii senatum a senectutehominum^fquibiallecti erant, dictum volunt, qui apud Graecos y^poo«7ia appel- latur. Sepultus, a. 3, 41, 'sepulto' mo^o mortuo vet jacenti signifi- cat . . ; nam sepultus est quasi sine pulsu. non enim hunc sepultum possumus dicere, cum sepultura non sit in hoc rite facta, sed fortuita sit obrutus terra, cf . Donat. ad Ter. Andr. 1, 1, 101, Sepulcrum /-ar d^ziippa- (Tvj, ut diximus, quod sine re pulcra sit: an quod ibi sine pulsu sint, id est, mortui? sepulcrum enim a sepeliendo dictum. SiNiSTRUM, A. 2, 693, a sinendo dictum. cf. Fest. Qu. XV 13, p. 502, Sinistrae aves sinistrumque est fsinistimum auspicium, id quod sinat fieri. Solium, A. 1, 506, dictum quasi solidum. A. 7, 169. secundum aliquos a soliditate dictum, secundum Asprum per antistoechon, quasi sodium a sedendo. Sparus, a. 11, 682, Varro ait sparum telum missile, a piscibus ducta similitudine, qui spari vocantur. alii 'sparus' a spargendo dici putant. cf. Paul. p. 489, spara parvissimi generis iacula a spar- gendo dicta. Stella, A. 5, 42, poetice dixit: nam si stella a stando dictae sunt, non fugantur; semper enim fixae sunt praeter pla- netas. 30 CoLOKADO College Studies. Etymologies. 31 SuDUM, A. 8, 529, est quasi sub udum, serenum post pluvias, ut ver sudum. alii ^sudum' seniiudum volunt did, cum per nubes ad nos perveniat solis ictus non integer. Telum, a. 2, 468, telum enim dicitur secundum Graecam etymologiam «-'' t«5 tt^XoOev, quidquid longe iaci potest. So on Aen. 8, 249; 9, 507; 9, 744 cf . Fest. Qu. XVI 8, p. 556, Tela proprie dici videntur ea, quae missilia sunt, ex Graeco videlicet translato eorum nomine, quoniam illi rrj/jtOcv missa dicunt quae nos enniusf. Territorium, a. 5, 755, dictum quasi . terriborium tritum bubus et aratro. cf. Varr. L. L. V 21, Terra dicta ab eo, ut Aelius scribit, quod teritur Territorium quod maxime teri- tur. Torus, Aen. 5, 388, 'torus' a tortis dictus est herbis. So on Aen. 2, 2; 1, 708. cf. Non. 11, 11, Tororum et toralium designator est Varro de vita pop. Rom. lib. I: quod fronde lecticae strue- bantur, ex eo herba torta torum appellatum. [cf., however, Varr. L.L. V 167 Torus a torvo, quod is in promptu.] TuMULTUS, A. 2, 486; 8, 1, dictus quasi timor multus. cf. Cic. Phil. VIII 1, 3, quid est enim aliud tumultus nisi perturbatio tanta, ut maior timor oriatur? unde etiam nomen ductum est tumultus. -Tus, G. 1, 57, sane 'tus' modo sine aspiratione dicimus; nam antiqui * thus' dicebantwTTo TOf) ^££'o6»: quoddispiicuit; tura enim a tundendo dicta esse voluerunt, a glebis tunsis, cum quibus dicitur fluens de arboribus coalescere. cf. Charis. p. 75, 13 K., tus a tundendo sine adspiratione dicitur, quamvis lulius Modestus a^ro r«t> Onsiv tractum dicat. Urbs, a. 1, 12, urbs dicta ab orbe, quod antiquae civitates in orbem fiebant; vel ab urvo, parte aratri, quo muri desig- nabantur. / ^ \. ';> r cf. Varr. L.L. V 143, quare et oppida, quae prius erant circumducta aratro, ab orbe et urvo urbes. vUri, G. 2, 374, dicti 'uri' d-d zj id est a montibus. Vates, a. 3, 443, vates a vi mentis appellatos, Varro auctor est. cf. Varr. L.L. VII 36, antiqui poetas Vates appellabant a versibus viendis. Venenum, a. 1, 688, venenum dictum quod per venas eat. A. 4, 2, quia per venas amor currit . . . sicut venenum. Verbenae, a. 12, 120, quidam sane ver is proximi herhas verbenas dicunt Buc. 8, 65, a viriditate verbenae appellantur. Vestibulum, a. 2, 469, vel quod ianuam vestiat, ... vel quoniam Vestae consecratum est. A. 6, 273, vestibulum ut Varro dicit, etymologiae non habet proprietatem, sed fit pro captu ingenii: nam vestibulum, ut supra diximus, dictum ab eo, quod ianuam vestiat. alii dicunt a Vesta dictum per inmi- nutionem: nam Vestae limen est consecratum. alii dicunt ab eo, quod nullus illic stet; in limine enim solus est transitus: quomodo vesanus dicitur non sanus, sic vestibulum quasi non stabulum. Sulpicius Apollinaris, quoted with approval by Gellius XVI 5, derives vestibulum from ve -|- stabulum, but gives a different force to the prefix. Nonius, p. 53, prefers this explanation to that from Vesta. Victim A, Aen. 1, 334, victimae . . . sacrificia quae post vic- toriam fiunt. cf. Fest. Qu. XVI 25, p. 562, victimam Aelius Stilo ait esse vitulum ob eius vigorem. alii aut quae vincta ad- ducatur ad altare aut quae ob hostis victos immoletur. ViPERA, G. 3, 416, quae vi parit. ViRGA, A. 4, 242, dicta quod vi regat. Virgo, Buc. 3, 30; 6, 47, a viridiore aetate. 82 Colorado College Studies. Etymologies. 33 ViiiosA, G. 1, 58, dicta ab eo, quod est virus; alii fortia ac- cipiunt a viribus. ViTULA, Buc. 3, 30, a viridiore aetate dicta. A. ly 533, Graeci hoves iraXoh^, nos vifidos dicirrDiS. VoLANDO, A. 6, 198, alii Wolando' anibulando dicunt: vola enim dicitur media pars pedis sive maims. cf. Non. Marc. p. 32, 31 M., involare est inruere, insilire, aut a volatu aut a vola, id est media manu, dictum. PROPER NAMES. No part of a lan<>:ua^e allows freer play to popular etymol- ogizing than its proper names, for no part of a language is more difficult to explain. Bervius himself appreciated in some measure the difficulty of this part of his task. On Aen. 7, 678, he says that it is not surprising that many conflicting explanations are offered for ancient Italian names, 'nam an- tiquitas ipsa creavit errorem'. On Aen. 1, 273, Daniel's 8er- vius quotes a great many explanations of the name 'Roma'. These are prefaced by the remark: sed deorigine et condiiorc iirhis diversa a diversis traduntur. Accordingly, many such words as Argiletum (Aen. 8, 345); Aventinus (Aen. 7, 657); Palatinus (Aen. 8, 51) are provided with several etymologies each. i'vNo attempt is here made to pronounce upon all Servius' explanations of proper names, but the following brief list will show most of the phases of popular etymologizing which are to be expected in an ancient commentary upon words of this class. "False etymologies are of themselves the fruitful causes of myths" (Sayce, Science of Language, Vol. II, }\ 259). ''The eponymous heroes from whom tribes and nations have been supposed to derive their names owe their existence to the same popular etymologizing etc." \_Ibid.p. 247.^ In our commentary myths are recounted ad nanseam, and the hero eponymous appears on almost every page. Sometimes these ancient tales are rejected as fabulous, and rational ex- planations inserted to replace them. Thus Servius explains V i \ I 1 //rj; away the stories of the origin of the Myrmidones (Aen. 2, 7), the strange birth of Orion (Aen. 1, 535), and of Minotaurus (Aen. 6, 14), the she-wolf that suckled Romulus and Remus (Aen.l, 273), etc.^ In any language foreign words are especially liable to cor- ruption, cf. Paul. p. 13, 'Alumento pro Laumedonte a vete- ribus Romanis necdum adsuetis Graecae linguae dictum est. sic Melo pro Nilo, Catamitus pro Ganymede, Alphius pro Alplieo dicebatur'. See also Paul. p. 6 (v. Alcedo); p. 31 (v. Catamitum); p. 89 (v. Melo). If a language could repre- sent ravofxrjdrj^ by Catamitus, ^£fj.i^^rj by Stimula, it is not sur- prising to find its ancient commentators offering numerous popular etymologies for its proper names^and especially for names of foreign origin — as they manfully tried to assign meanings to these unintelligible words by deriving them from words of similar sound. Many of these explanations are obviously suggested by well known peculiarities of climate, product, or character. Finally may be mentioned one or two examples of a ' per- verse ingenuity', which discovers a certain appropriateness in the names of some of the actors in the Aeneid. Not con- tent with the statement on Aen. 12, 391, "lapix, aptum nomen medico; nam tdtrOai Graeci dicunt curare," Servius has two curious comments on Achates' name, on Aen. 1, 174 and 1, 312. For these see the first word in the following list. Achates, Aen. 1, 312, diximus quaeri, cur Achates Aeneae sit comes. Varia quidem dicuntur, melius tamen hoc fingi- tur, ut tractum nomen sit a Graeca etymologia. «/'>? enim dicitur sollicitudo, quae regum semper est comes. Aen. 1, 174, adlusit ad nomen. nam achates lapidis spe- cies est : bene ergo ipsum dicit ignem excussisse. unde etiam Achatem eius comitem dixit. Acheron, Aen. 6, 107, quasi sine gaudio. Acid ALIA, Aen. 1, 720, Acidalia Yenus dicitur vel quia inicit curas, quas Graeci axuJa« Cw/ra^, vel quod unam mammam exustam habe- ant, quasi a'^^u /la^ou. Aen. 11, 651, nam hoc est Amazon, quasi «v£t> /xaC^D, sine mamma. Arcturus, Aen. 1, 744; G. 1, 67, quasi apxzou oopd. Charon, Aen. 6, 299, xarri w.ziippaavj, quasi «/^/c>a>v. The resemblance between the words yaipay^^ and Xdputv was snflacient for a Greek pun ( Ar. Ran. 184, '/,aXp a> A'dpwv)^ but Servius' rule for agreement of quantity should have prevented him from connecting them etymologi- cally. CuMAE, Aen. 3, 441; 6, 2, vel dzd rcDv xofjArw^, vel a gravidae mulieris augurio, quae Graece fyxuo^ dicitur. Cybele, Aen. 3, 111, 'Cybeli' id est montis Phrygiae, a quo et Cvbele dicta est. alii .a Cybelo sacerdote, .... alii drtd Tou xulSifTzav rr^v x£f «/ryv, id est a capitis rota- tione. Etruria, Aen. 10, 164, ah Etrusco principe. Aen. 11, 598, Etruria dicta est, quod eius fines tendebantur usque ad ripam Tiberis, quasi irepoopta-, nam irspov est alterum, o/>"9 finis vocatur. Hecate, Aen. 4, 511, qnidam Hecaten dictam esse tradunt, quod eadem et Diana sit et Proserpina, dr.o rwv ixaripoiv: vel quod Apollinis soror sif, qui est ixazrjtSoAo'^. Hyades, Aen. 1, 744, hyades stellae sunt in fronte tauri, quae quotiens nascuntur pluvias creant: unde et Graece odde^ dictae sunt dTzd zuu ueiv, Latine suculae a suco . . . alii { X )/ dicunt hyadas dictas vel ab ^ littera vel dr.o zou ud?, id est sue, in cuius formatae sunt faciem. The same three ex- planations are given on G. 1, 138. Daniel's Servius adds on Aen. 1, 744, quidam hyadas ah Hyante fratre etc. cf. Cic. N. D. II 43, § 111; Tullius Tiro ap. Gell. XIII 9, 4; Plin. N. H. XVIII 26, § 247. Iris, Aen. 5, 606; 9, 2; Iris dicta quasi £>£9. Ianus, Aen. 7, 610, quidam lanum Eanum dicunt ah eundo. cf . Cic. N. D. II 27, 67, lanum . . . , quod ab eundo nomen est ductum. lovEM, Aen. 1, 47, lovem autem a iuvando dixerunt. See lUPPITER. luNO, Aen. 1, 4, cum a iuvando dicta sit luno etc. cf. Varr. L.L. V 67, dicta quod una cum love iuvat, luno. Cic. N. D. II 26, 66, Sed lunonem a iuvando credo nomi- natam. luPPlTER, Aen. 4, 638, 'luppiter' iuvans pater. cf. Cic. N. D. II 25, 64, sed ipse luppiter id est ' iuvans pater', quem conversis casibus appellamus a iuvando lovem. Gell. V 12, 4, lovem Latini veteres a iuvando appellavere, eundemque alio vocabulo iuncto 'patrem' dixerunt. Nam quod est elisis aut inmutatis quibusdam litteris *Iupiter', id plenum atque integrum est 'lovispater'. Kponos, Aen. 3, 104, quasi A>«v«9. cf. Cic. N. D. II 25, 64, A>.;vo9 enim dicitur, qui est idem '/po>o^^ id est spatium temporis. Lenaeus, Aen. 4, 207; G. 2, 4, dxd zoo kyjuod. In each passage Servius rejects Donatus' explanation, mentioning him by name in the second: nam quod Donatus dicit ab eo, quod mentem deleniat, non procedit; nee enim potest Graecum nomen Latinam etymologiam recipere. Liber, Aen. 4, 638, a libertate. G. 1, 166, ab eo, quod liberet, dictus. 36 Colorado College Studies. G. 1, 7, qiinmvis Sahini Cererem Pandam cqypelleni, Libei'um Loebasium, dictum autcw, quia graece ^otj^ij dicitur res divina, Libya, Aen. 1, 22, dicta autem Libya vel quod inde libs flat, hoc est africus, vel, ut Varro ait, quasi AlUlllA^ id est egens pluviae. LuPERCAL, Aen. 8, 843, sub monte Palatino est quaedam spelunca, in qua de capro luebatur, id est sacrificabatur: unde et lupercal non nulli dictum putant. alii quod illic lupa Remum et Romulum nutrierit: alii, quod et Ver- gilius, . . . ergo ideo et Evander deo gentis suae sacravit locum et nominavit lupercal, quod praesidio ipsius nu- minis lupi a pecudibus arcerentur. M AEN ALA, G. 1, 17, mons Arcadiae, dictus «-() ra»> /iijAo>v, id est ab ovibus, cjuibus plenus est. Mercurius, Aen. 4, 638, quod mercibus praeest. Aen. 8, 138, (dii Merciirimn quasi Medicurrium a Laiinis dictum voliint, quod inter caelum et inferos semj^er intercurrat. hie etiam mercimonii deus est. cf. Arnob. Ill 32, Mercurius etiam quasi quidam Medi- currius drctus est. For a curious explanation of tins word see Wilmanns, De Tere7it.V(irr. Lihris, p. 175: 'Mium et commir- cium per I antiquis relinquamus, apud quos aeque et Mircurius per I dicebatur, quod mirandarum esset rerum inventor, ut Varro dicit'. NiLUS, Aen. 9, 30; G. 4, 291, dictus quasi >ia> M6v, hoc est novum limum trahens. Pan, Buc. 2, 31, deus rusticus, in naturae similitudinem for- matus, unde et Pan dictus est, id est omne etc. cf. Hom. Hymn. XYIII 47, //«va Si fu> xaXietrxo^^ art e. PoENiNAE, Aen. 10, 13, loca quae rupit (Hannibal sc.) Poeni- nae Alpes vocantur. quamvis legatur a Poenina dea etc. Praeneste, Aen. 7, 678, locus dictus «~o ribv rphiovj id est ab ilicibus. Aen, 7, 682, Cato dicit quia is locus montibus praestet. (I> Etymologies. 3' VI 1 I!' I Prometheus, Buc. 6, 42, a;ro r^? 7:po;irj0e{a?. Sabaei, G. 1, 57, find TOO ffiiSetrOatj quod apud eos tus nascitur, quo deos placamus. Suculae, Aen. 1, 744, Graece odde^ dictae sunt dTtd rod uetv^ Latine suculae a suco. Daniel's Servius on Aen. 1, 744, and G. 1, 138, gives the other explanation, ' a suibus '. cf. Gellius, XIII 9, 15, quod ab illis 't)dd£^\ a nobis primo *syades', deinde suculae appellantur. Tusci, Aen. 2, 781; 8, 479; 10, 164, a frequentia sacrificii dicti, hoc est «~o rou Ouetv. cf . Paul. p. 537, Tusci a Tusco rege, filio Herculis, sunt dicti, vel a sacrificando studiose, ex Graeco velut Ooffxuoi. Tartarus, Aen. 6, 577, d-o rrj^ rapaxi;?, aut, quod est melius, dTzd TOO rapraptUtv id est a tremore frigoris. Vesta, Aen. 1, 292, a-o r^9 i^m ty T ^•* »L. .}A^' ti^t -4 *• ^ ja I^^S Ofc ••• r-^'-.- . i^^ Jr ^ ■" . . f)' 1 .'«*"^ij'-; i-:V<3«v' --.- «>• VA L<'»5 ^ •av^^ ^- '- /I *!*r '-»»' /• "ii ^^^^ ^< ':^^l '"^^i *> V'»'' y<7 S' ^i %.*. <^ %tl r»- •: -^^rJl. <>• li A **?. ^^v i*''^^ .*<•- 't ■ ^r** C* /. I R^ :*^* *, *' UA'Al I