MASTER NEGA TIVE NO. 91 C SOI 81 MICROFILMED 1991 COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES/NEW YORK a m as part of the Foundations of Western Civilization Preservation Project" Funded by the NATIONAL ENDOWMEITT FOR THE HUMANITIES Reproductions may not be made without permission from Colximbia University Library COPYRIGHT STATEMENT pe copyright law of the United States - Title 17, United States Code - concerns the makiig of photocopies or other reproductions of copyrighted material... Columbia University Library reserves the right to refuse to accept a copy order if, in its judgement, fulfilhnent of the order would mvolve violation of the copyright law. AUTHOR: HOMERUS TITLE: PHAEACIAN EPISODE OF THE ODYSSEY ... PLACE: NEW YORK DA TE : 1887 COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES PRESERVATION DEPARTMENT Master Negative # BIBLIOGRAPHIC MICROFORM TARGET Original Material as Filmed - Existing Bibliographic Record 88HV IE872 Odyssea. Bks. 6-8,11 & 13. 1887. Homerus « The Phaeacian episo22_/^£^ HLMEDBY: RESEARCH PUBLICATIONS. INC WOODBRIDGE, CT BIBLIOGRAPHIC IRREGULARITIES MAIN ENTRY; Hot^eV ibliographic Irregula rities in the Original Document List volumes and pages affected; include name of institution if filming borrowed text. Page(s) missing/not available: yoltunes(s) missing/not available: Illegible and/or damaged page(s):. , Page(s) or volumes(s) misnumbered:. .Bound out of sequence:. .Page(s) or illustration(s) filmed from cofv borrowed from; VYiitOt^es of^^ Other: FILMED IN WHOLE OR PART FROM A COPY BORROWED FROM UNIVERSITY OF MINNESOTA [r? Association for Information and Image Managemont 1100 Wayne Avenue, Suite 1100 Silver Spring, Maryland 20910 301/587-8202 4^ , ■^^ ^ A A Centimeter 12 3 4 5 iiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliii mi i|iijiimii|i^ii|iii|ii|ii|ii|iiiii|i|i^^ 7 8 9 iiiliiiiliiiiliiiiliii 10 11 12 13 14 15 mm iiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiilmiliiiiliiiil 1 Inches ^M TTT LO L^ III 2.8 IK B" |I6_3 1 '" 1- u. UUU 1.4 2.5 2.2 2.0 1.8 1.6 I.I 1.25 TTT 1 MflNUFRCTURED TO fillM STflNOnRDS BY APPLIED IMRGEp INC. -.H'^r* fwr m .V."J- m i I TjuDf fuiiffugffifiiffugf^ i THE LIBRARIES S COLUMBIA UNIVERSITY 1 1 i ^ General Library i 1 i i 1 i m fil f^ m li |E1 fmJ [ rifil fiijn| rin.'i iinJrrinJ( rinJ f ^ '■* . PETRONII ARBITRI SATIKAKVM EELIQVIAE f'l I f EX RECENSIONE FRANCISCI BYECIIELERI '/ BEROLINI APVD WEIDMANNOS MDCCCLXn It probes aiHfnque qui t is urchrtyihts hohtre titiyas : ; t L-HJl r ft- I I - it If 1 "etronius is qui fata Encolpii Trimalcionisqne cenam nana- vit, cognomine Arbiter appellabatur, testantur hoc scriptores anti- qui, Termtianus Diomedes Victorinus Sido7iim quorum verba in appendicula fragmentorum perscripsi una cum Macrobio in somnium Scipionis 12,8 'auditum mulcent velut comoediae quales Menander eiusve imitatores agendas dederunt vel argnmenta fictis casibus ama- torum referta quibus vel mullum se Arbiter exercuit vel Apuleinm notmunquam lusisse miramur\ testantur idem lihri Petroniani omnes. neque inauditnm fuit cognomen illud liomanis, quoniam in Casinati titulo {inter Neapolitanas inscriptiones Mommseni n. 427.9) L, Lucius L I Arbiter repertus est. in margine codicis Parisini 804S cognominatur praeterea Afranius, itemque narrantur'in ve- teri libro defloratorum qui fuit loannis Biturigum duds non adeo vetusto Petronii frusta hanc inscriptionem habuisse Petronii Arbitri Afranii Satyrici*. hunc librum cognoverat Scaliger et inspiciebat cum suum Petronii apographon conficeret; itaque in Leidensi quo- que Arbitri et Afranii nomina consociantur. denique in scholia Ver- giliano quod ad p. 46, 2 rettuli, legitur aput franium in satyria «/ dubitem num librarius corruperit uocabulum Petronii an Afranium appellauerit auctor eum qui has satiras scripsit. originem appella- tionis illius Pithoeus duxit ab eo indicia quod de Afranio poeta Quin- tilianus fecit X 1, 100 ^utinam non inquinasset argnmenta puero- rum foedis amor ibus mores suos fassus\ apteqne Guilelmns Wehlius in observalionibus criticis Bonnae hoc anno editis p, 62 'Persium A* t nil Lucillium^ et^Theocritum Calphnrniinn^ comparavit qui nomina haec traxerunt a cognatione shuUorum, De aetate Pelronii din mullumque erraverunt, hodie nnllum posse spero hacsitare. Niehuhrio, qui tertio eum saeculo adsignavit, imposuerat tilulus sepiilcralis {Orellianae coUectionis n, 1175) in via Aurelia prope Roniam inventus, quern imperante Alexandra Severo ille, ego polius Tiberio Caesare vel Clandio factum existimo: in ilia inscriptione *) commemorantur M. Antonius Encolpus pleheius *) subieci tituluvi ilium plene dcscriptum correcUs erroribus lapicidae: D. M. Cerelliae Fortunatae) coniugi carissimae cum qua vixit aon. XI sine alia querella. M. Antonius Encolpus fecit sibi et Aotooio Alhenaeo liberto sue karis- simo et libertis libertabusque eorum et posteris excepto M. ADtonio Atheoione, quem veto in eo monimento aditum habere neque iter ambituni inlroitum ollum ineo habere neque sepullorac causa rcliquias cius posteroruinque eius inferri: quod si quis adversus hoc quid fecerit, tunc is qui fecerit poenae nomine ponti- ficibus aut antescolaris Virgioum 15 L M. nummum inferre debebit: ideo quia me pos multas iniurias parentem sibi amnegaverit. ct A. Leiio Apcliti clienti karissimo: quern boluerit donationis causa sarco- fagum eligat sibi propter quod in tarn magna clade non me reliquerit, cuias be* neficia abeo. fifi fiov jittQ^Xyhtjg to in£yQ(tfijna oJoinoQi aXkcc araiytlg axove xal fia&tjv nmt. ovx tart ly ZinSov nXoTov, ov noQOfiivg XaQfay, ovx Alctxbg xXti^ov/ogj ovxl KiQ^eQos xvcav 7]fj.eig ^h Tzavreg ol xaioj rifhvrixoTig oGxia jiifQa yeyovctfiiv, ccXXo (T^ ovJk iv. flQjjxd aoi oQ&uigf vnays oJoinoQe, fxi] xai Tt&vccx(og ai^oXiO/og Ooi (favcj. fjLTi /LtvQaf fit] areifdvovg aTrjXXri xttQ^arj' Xid^og lax(v, fjiriSh TO nvQ (fXi^ijg' tig xtvov rj Jandvij, 7iT}X6v noir}(f€ig xal ovx 6 Oai'cjv ndrai, TovTO ^aofiai yccQ iyca' av 6k jovxoig yrjv imxtaffag ttnkf 0T£ ovx j]V TovTO TidXiv yiyova. A. Laelius Apelles in hoc monimento aditum inbeo habere iasso AotODi Eacolpi. Olo LeIio Apelleti: uoo sarchofago ilum ambitum habere devevet: amico optimo. *■ barharies latini sennonU in hoc titulo non magis conspicua est quam in plerisque sepulcris columbariorum prope Romani erutorum quibu* /amilia et I li u I T IT* r paler familiae et Cerellia Fortunata coniiix el A, Laelius Apelles cliens Encolpi el anlescolarii Virginum Veslalium, in satira aulem Pelronii Encolpios adulescens varios incerlosque casus experlns et Forlunala Trimalcionis uxor empla de catasla et Apelles nobilissi- mus cantor p, 76, 10 et Menelaus antescolarius rhetoris p: 95, 11. sed ut tnitlam errores, scripsisse Petronium circiter Neronts tempora demonstravit Theophilus Studerus in museo Menano novo II p, 50 et 202, scripsisse poslquain Pharsaliam suam Lucanus coepit puhli- carCy lustinus Moesslerus carmen de hello civili commentatus Vra- tislaviae anno 1842 et Ilirschbergiae anno 1857. neque homines, res, mores, studia, cultus denique omnis humanus civilisque qualis descrihitur, neque genus sermonis arsque metrorum in aliud alque Neronianum tempns conveniunt. cerium igitur est Senecae Petronium et Lucano fuisse aequalem. ex quo non quidem necessario sed valde prohahiliter efficitur eundem esse qtiem anno post Christum 66 Nero morle damnavit. nam si quidem hominis vita scriptis cernilur, quae de illo Tacitus dixit annalium XVI, 18 'hunc ignavia ad famam protulerat, habebalurque non ganeo et profligator , ut plerique stia haurienlium, sed erudito luxu, ac dicta faclaque eius quanto solu- liora el quandam sui negleyenliam praeferentia, lanto gratius in speciem simplicitatis accipiebanlur\ ea dicta sunt in hunc scriptorem satirarum. et quod deinceps severus ille Romanae pravitatis vindex refert Wevolutus ad vitia sen vitiorum imitatione inter paucos fami- liarium Neroni adsumplus est, eleganliae arbiter, dum nihil amoe- num el molle af/luentia pulal nisi quod ei Petronius approbavissel' quid vetat Arbitri cognomen per iocum anlae augustae in illam par- tem acceptum esse credere? huic Petronio, proconsuli aliquando Bi- thyniae et deinde consnli snffeclo, praenomen quod fueril non liquet Uberti Tiberii et Claudii et Neronis conditi sunt, graecae aulem eruditionis sludium — de disticho ulUmo postremus dixit Augustus Meinekius ad Cal- Umachum p. 2U8 — ego ualde dubito num in iertii saeculi titulis Romanit aequale reperiatur. ceterum nominum inter hunc lapidem et Peironii tatiram similitudo adeo casu evenit ut ne hoc quidem tnihi persuadeam quod de Fn- derico Theophilo ffelckero audire me memini, indila hominibus ilUt nomina esse Fortunatae et Encolpi et JpeUis ex libri Pelroniani memoria. ^. I I; I ]paler familiae et Cerellia Fortunata convix et A. Laeh'us Apelles cliens Encolpi et antescolarii Virginum Veslalium, in salira antem Petronii Eiicolpios adulescens varios incertosque casus experlus el Forlunata Trimalcionis uxor empta de catasta et Apelles yiobilissi- mus cantor p. 76, 10 6/ Menelaus antescolarius rhetoris p: 95, 11. sed ut mittam errores, scripsisse Petronium circiter Neronis tempera demonstravit Theophilus Studerw in museo Rhenano novo II p, 50 et 202, scripsisse postquam Pharsaliam suam Lucanus coepit publi- care, lustinus Moesslerus carmen de hello civili commentatus Vra- tislaviae anno 1842 et Ilirschbergiae anno 1857, neque homines^ res, mores, studia, cultus denique omnis humanus civilisque qualis describitury neque genus sermonis arsque metrorum in aliud atque Neronianum tempus conveniunt. certum igitur est Senecae Petronium et Lucano fuisse aequalem. ex quo non quidem necessario sed valde probabiliter efficitur eundem esse quern anno post Christum 66 Nero morte damnavit. nam si quidem hominis vita scriptis certiitur, quae de illo Tacitus dixit annalium XVI ^ 18 ^hunc ignavia ad famam protulerat, habebaturque non ganeo et profligator, ut plerique ma haurietitium, sed erudite luxu, ac dicta factaque eius quanta selu- tiera et quandam sui neglegentiam praeferentia, tanto gratius in speciem simplicitatis accipiebatitur\ ea dicta sunt in hunc scripterem satirarum. et quod deinceps severus ille Remanae pravitatis vindex refert Wevolutus ad vitia sen vitiorum imitatione inter paucos fami- liarium Nereni adsumptus est, elegantiae arbiter, dum nihil amee- num et molle af/luentia putat nisi quod ei Petronius approbavisset, quid vetat Arbitri cognomen per iocum aulae augustae in illam par- tem acceptum esse credere? huic PetroniOy proconsuli aliquando Bi- thyniae et deinde consuli snffecto^ praenomen quod fuerit non liquet Uberti Tiberii et Claudii et i\erom's conditi sunt, graecae autem eruditionis sludium — de disticho ultimo postremus dixit /Augustus Meinekius ad Cal- Umachum p. 2U8 — ego ualde dubito num in iertii saeculi tituUs Romanit aequale reperiaiur. ceterum nominum inter hunc lapidem et Petronii satiram timilitudo adeo casu evenit ut ne hoc quidem mihi persuadeam quod de Fri- den'co Theophito H'elckero audire me memini, indita hominibu* HUt nomina esse Fortunatae et Encolpi et /fpellis ex libri Pelroniani memoria. VI .\ h • I ' 7 * I I ■ i 3» c«/pa Uhrariornm: T. %f/wr apud Pltnium n at. hist. XXXVII 2, 20 ubi placeliat vox praecedit, Tlxoq apud Plutarchum de diffe- rentia adulatoris et amid cap. 27 p. 60 E, Publi apud scholiastam luvenalis VI 0\W, C. apud Taciturn XVI 76, deest praeuomen apud eundem XVI 17 post ac litteras. Titi praeuomen Nipperdeius pro- bavit, ego cum in Graeca scriptura T. et F. vix discemi queant, mate Gaium vocare cum Scaliyero qui C. notam nomini Petronii in libra suo praeposuit. Misit Petronius morilurus ad Neronem codicellos de flagitiis eius atqne stupris, emiserat in vnlgus librum copiosiorem, cuius sm- perest particula , inscriptum salurae sive potius. guia in hoc nomine ^miliSugqne i vocaiis turn coeperat obtinere, satirae. qui titulus per saeculontm memoriam varie immutatus, non deletus est. in Ber- nensi exemplari inscribitur Petronii Arhilri saliricon, in quibusdam Petronii Arbitri satirici aut satyrici liber aut excerpta, in Tragu- riensi Petronii Arbitri satyrici fragmenta, in aliis Petronius Arbiter satyricon aut liber ut auctoris nomini postea demum titulus libri adpositus esse videatur, apud Marium Victorinum fr. XX Arbiter satyricon legitur. at in Parisino 8049 Petronii Arbitri satirarum liber incipit, in Monacensi Petronii Arbitri satyrarum quae ex suis cxtat sola intogra incipit et linis Petronii Arbitri in satbura intcgra similiterque in editione carminis de bello civili ab Ilermanno Bu- schio Lipsiae anno 1600 curata Petronii Arbitri satyra de viliis Ro- inanorum et linis Petronii Arbitri in satyra integra, in veteribus ylossariis quibus Petrus Daniel utebatur ter Petronius in prinio sa- tyrarum {editionis Frellonfnnae Lugdunensis anni 1615 p. 200 301 303), in scholia Vergiliaiio a[n\i franium in satyria id est satira. iam vera quod in glossis ea quae etiam nunc extant e prima satira- rum relata esse traduntur, id errore factum esty sive scriba I cmn I nota cQuftidit sive glossator primum se tenere satirarum librum pn- tavit. contra enim in Traguriensi bis scriptum est fragmenta ex II- bro quinto decimo et sexto decimo et in glossario S. Benedicti Flo- riacejisis ea quae leguntur p. 105: sed video te totum In ilia baererc tabula quae Troiae balosin ostcndit sumpta dicuntur ex libro XV Petronii Arbitri. nee discrepabat illud exemplum a quo initinm I i i f i J VII diLxtsse rece)f(iores codices Jtalici videntur, qnando qnidem Pogghia mense Maio anni 1423 ad Nicolanm Treverensem (epist. II 3 p, ,91) haec dedit 'allatus est mihi ex Colonia XV liber Petromi Arhitri quern cnravi transcrihendum modo cum iliac iter feci: mittas ad me oro bncolicam Calpnrnii et particulam Petronii qnas misi tibi ex Bri- tannia.' fidcm igiiur Tragnrieiisis facit habere nos reliqnias XV et XVI librorum, quorum de confinio tametsi traditum nihil est, licehit fortasse terminum prions ponere in capite 9.9 extremo ubi ex op- pido Campaniae EncoJpios cum Gitone et EumoJpo profectus navem conscendit. denfque in Porisino codice FuJgentii (fr. VII) ea quae ff^.fZ If ^(T^tmm (ttfcniiwmtur ITBro XIHl unde res in pnhdpfo vebu usque ad p. 28, 5 narratas pertinuisse conicio ad librum quar- turn decimum. De institnto ac ratione totius opens licet certo iudicare difficiU limum sit, ita tamen contexuisse Petronius satiras videtnr ut dicta factaque omnia Graeco more ad unam referret personam Encolpii sua fata enarrantis. hinc ilk p. 11, 16 etiam recordalio me inquit si qua ost dicenti fidos, ofTondit et p, 83, 18 pudet referre quae se- cunfur. deinde res gestas disposuit per varias urbes quas peregri- nando Encolpios obierat. et libri quidem quae servarunt, in Campa- nia aguntur et apud Crotoniatas, aliam autem et priorem partem satirarum apud Massilienses actam esse colligo ex fr. II II et I, ceteruni incidisse snscepta ah Encolpio itinera scriptor nescio an finxerit in ultimos annos qnibus regnabat Tiberius, nam qui in ca- pite »57 dicitur Caesar, id est imperator, Tiberius Augugusest qui anno post Christum 22 fabrum ilium uitri ductilis inter fecif^einde Maecenatianus Trimalcio vocatur: fuerat igitur nt parvolus puer ex Asia venit Romam, in manu Maecenatis anno urbis 746 morlui, ante quam in familiam Gai Pompei, hominis Campani, adsnmptus est. huic domino, a quo et ipse et colliberti nomen traxere, quat- tuordecim annos erat ad delicias, plures etiam serviebat, denique manu missus et per hereditatem atque negotiationem fortunis locu- pletatus luxu transigebat primam semctutem vitaeque restore annos triginta sibi persuaserat, cum Encolpios in coloniam eiusque domum devertit. haec si contenderis cum agnomine Maecenatiani, in defini- VIII I I t t N endo tempore cenae vix poteris ultra mperium Tiherii progredi, neqne contrarium est quod vinum m cena adponitur Opimiannm annorum cenlum: 7iimirum natiim anno urbis 633, diffusum in amphoras signatninqne pittaciis anno 733, tunc potaturis depromeba" tnr ex apotheca, nt opinor, circa idem illnd tempns quo Jiullum iam esse Opimiannm Vclleius Patercnlus scripsit, Ucuit vero in hoc ge- nere fabularum, qnod a morosa snbtiliiate alienum ingenuam sequi- tur festivitatem, et antiquiora et posteriora paulo negligentius admi- scere, velut p. 14S, 4 iter facientes dicunlur a vilico quaesivisse, quod genus negoliationis Crotoniataepraecipneprobarent post altritas bel- lis frequcntibus opes, tamquam etiam turn civitas ilia in sua, fion in populi Romani potestate atque universa Italia non dtidum pacata esset, etp. 76, 10 Plocamns adnlesccnlulnm se gloriatur in cantando parem 7ion habuisse nisi unum Apellem, familiarem Caligulae cele- berrimumque inter aequales tragoedum (Cassins Dio LVIIII 3), et p. 86, 19 Trimalcio cantica fertur lacerasse Menecratis, si hie est Menecrates quern cilharoedum Nero triumphalium virorum patrimo- nio aedibusque donavit {Suetonitis Neronis cap, 30). Lucanum ta- wcw, cum non fortuito aut per occasionem deductus in memoriam illius sed consulto et accurate eum impugnaturus esset, non indicavit nominatim. infclici autcm casu accidit lU coloniam in qua Trimal- cio Ilabinnasque sevirum Auguslalium munere fungebantur, cui duo viri aediles praeerant — nempe praetor p. 11, 22 minus accurate sumvms magistratus appellatur — non satis certo possi7nus explo- rare. agitur convivium Trimalcionis , nisi fallor, ante diem II I L kalendo,s lanuarias prope oppidum in praedio eius Cumano (p. 61, 1): quae appellatio ipsa solitam insolentiam Trimalcionis arguit, qui' praedium suum a longinquo oppido , non a propinquo voluit deno- minari, ut scilicet fines illius patere usque ad Cumas crederetUur, nam Cumas illam coloniam non fuisse de qua convivae confabulan- tnr probatur eo quod Cumis se snis oculis Sibyllam vidisse p. 56, 4 quasi rem raritate notabilem Trimalcio pronuntiat, restant igitur in ora Campaniae , quoniam proximum littori locum secretum En- colpios conduxit p, 96, I et inde profectus p. 120, 11 intravit na- vigium, neque procul a Cumis sitae neque longius a Baiis et Capua V i h h> ■;'•)■. i ^. r >. I. Tim (p. 61, 15 c/ 73, G) remotae Puteolt colonia primum deducta anno urbis 660, turn a Caesar e Augusto Mia Augusta, deinde a Nerone anno post Christum 60 Neronea Augtista, et Neapolis quae quando ius coloniae sit adepta ignoratur. graeca urbs p. 96, 7 mirum est profecto si Puteolana civitas vocatur tarn diu a Homanis colonis habitala neque graecae magis quatn variarum nationum commerciis et frequenlia insignis: Neapolim ' quasi graecam urbern cumprodire in scaenam cuperet delegit Nero {Tacitus ann. XV 33). accedit quod in crebris sermonibus qnibus commoda et incommoda coloniae vitaque vulgi iiUer cenantes versantur, paene nulla fit mercaturae ac rerum natUicanim mentio, quarum adfluentia Puteolanum emporium cele- brabatur, haec contra Puteolos pugnant, contra Neapolim illud quod de initiis eius coloniae et ordinatione nulla prodita est memo- ria. itaque caveamus oportet ne arbitrario iudicio interpretati verba scriptoris q^ii fortasse unam el eandern coloniam ne ipse quidem sta^ tuerat, praepostere nos alteram ntram decernamus. velut Ludovicus friedlaenderus in praefatione indicis scholarum Regiomontanarum hiemis anni 1860 designari Puteolos conclusit ex vigilibus {p, 92, 18) quod genus militiae Neapolis non videretur habuisse. nihil enim vera cogit ul in illis militari more institutos ab Augusto vigiles re- spici credamns, nonne Amphitruonis aetate, si dis placet, Thebis Veo? Creo vigiles nocturnos singulos semper locat*? nonne Agrigenti cum Verres templum spoliatum iret, vigiles fanique custod'es sustulere clamorem? nonne Romae ante Augustum tres viri no ctumi vigilibus *el vigiliis praeerant? itaque cohors vigilum defuit Neapoli, defuisse vigiles qui noctu regionem custodirent inhibendorum incendiorum caussa frequentiori urbi cnipiam nego. Cum vitam nobis hue satirae proponant luxu atque desidia cor- ruptam et animum in inventione libidinum memoriaque defixum, tum summam ostentant atque variam erudilionem et ingenii elegan- tiam. artium Graecarum peritus. spectator, intellegens studiorum liberalium existimator praecipue comoediam novam et Peripatetico- rum illos libros videtur tractasse quibus mores hoUlff/f describe- barUur, atque res singulares permultae in Trimalcione eiusque con- vivis notatae paene ad verbnm xccQaxrfJQag imitantur Theophrasteo I # I I; 1 ! 3i 11 iiomine mscriptos. e Rovianis autem non solum Menippenm Varro- Item hahebat exemplnm sed etiam qui in allero satirarnm (jcnere excellnerant^ nee si propositam scriptori nlrique ralionem spcctamns nulla est ceuae Trimalcionis similitudo nun cena Nasidieni narrata ah Horatio, dextcritos vero ingenii el sollertia plane unica facillime in eo perspicitur, quod in adumhranda rustici sermonis specie ac- curationis non minus quam moderationis adhihuit, eius sermonis indicia cum manifcMo apparnml plurima, unnm ulpole non omni- bus notum hie proferam. Pliilcrononi causidicuni vocat Echion cen- tonarim p, 53, 14 (est autem idem ilk qui caninam se limjuam com- edisse ait p. 47, 10), Niceronem collibertum Trimalcio p. 74, 17. editores qitiPhWesono.m servabant, tolleb ant KiccTonoin, quid rei esset nescire se confitebantur. Petronius enim vero utroque loco vitiosam expressit vulgi consuetudinem non Eros Krotis sed Eros Eroiiis decli- 7iantis, quod qui quaesierit ah scriptore aliquo aut grammatico, is fru- stra quaeret ; pate factum autem est inscriptionibus Latinis. vide modo in corporeGruterip.207JC.mvdC.l VhWoroms, p. /ibO, 12 Fausli Eroiiis, p. 62 U 4 C. Vari C. D. 1. Anteronis; in collectione Heinesii p. 887, 24 M. Mannci Eronis 1. Suavis et p. 734, 116 L. Terciilii Anteronis; in tegula a Fabrctto publicata p. 601, 64 M. Ati Eronis; in thesauro Muratori p. 1488, if M. l»ctiIio IMiileroni, p. lf)iU, :i C. Calventio Eronis lib. Primo, p. 1606, 10 emit de Cn. Octavio 'J. 1. Anterone, p. 1746, 11 L. Signius Eronis 1. Eros; in titnlo Etrusco Gori III p. 176, 218 A. Octavio Eroni; in Maffei museo Veronensi p. 160 T. Vibi Eronis et p. 2,90, 2 arbitralu C. Fausli Eronis; in Neapolitanis inscriptionibus Mommseni 3730 3020 4780 6310 (i'jr») Eronis, 1303 1334 6040 Eroni, 4467 Anteronis, .957 Anteroni, 6310 (204) Phileronis, 1630 Syneronis. itaque Phileronem et M- ceronem condecet rusticos, Encolpion tamen qui urbane loquitur consentaneum est p. 72, 11 Nicerotem appellare. Historiarum Paterculi ante quintum saeculum, si bene memini, vestigium reperitur 7iullwn: de Petronii satiris nemo testimonium di- xit ante Terentianum Maurum. Sidonius Apollinaris in carmine XXIII versu 133 post Ciceronem Livium Vergilium Terentium Plan- tum Varronem Sallustium Taciturn, ante Ovidium Senecas Martialem [4? if I » I V. XI Lucanum Staliumf in carmine Villi enufnerans sine or dine poetas versu 2GS inter Seplimium el Martialem commemornt Petronium: Priscianns quae mlfert (fr. V) ea videtur aliunde hansisse, Jieqne lo- unnes Lydus qui de mayislratibus 141 haec dixit: TovQvog di xal ^lotfievcikiog xat IlezQOJViog avzoO-ev Toig Xotdogiaig ine^ek- ^6vT€g Tov aazvQiTidv voftov icoLghqwaaVy saliras ipsas umqnam inspexerat. sicut^ elect ae ex Ennio Lucilio Yarrone saturae^ tradun- tur fnisse Inlii Flori eins ad qneni epistulas Horatius misit, sic etiam Petronii satirae eis qui ta^nquam arhorem praepropera ampu- landi festinatione coercebant largam praebuere eleclornm materiam. si fides tribnitnr loanni Saresberiensi , rcttnlerat facetissimam de matrona Ephesia fabnlam etiam Virius Flavianus Nicomachus, trcni- scriptam sine dubio ex libro Petronii. sed ut Flavianum ille errore deceptus nominaverit^ iam sub Theodosii aetatem excerptas esse sa- tiras Petronianas facile credo, exploratissimum antem mihi est inde a septimo saeculo pleniorem qnam nos Petronium in majiibus ha- buisse neminem. nono saeculo carmen de bello civili cognoverat Ileiricus frater Altissiodurensis eiusdem monasterii a quo optimum el antiquissimum Petronii codicem oriundum esse constat, ille enim cum vilam S. Germani episcopi Altissiodurensis versibus scriptam (edita est in actis sanctorum mensis lulii Antverpiae J 7 33) circiler annum 676 ad Carolum Calvum mitteret, et prooemium illius poe- matis ad verbum et alios versus memoriae mandatos ad sensum ex- pressit. velut haec V 2, 131 p. 246^hinc SMbil aerias meritis subli- 'mior Alpes, limes hie Ausonias Gallis disterminat oris^ eqs. conspi- rant cum Pelronianis p. 162, 13 aut haec V 2, 132 p, 246 'quod non fida lumens caperet vestigia gurges* cum Pelronianis p. 165, 8. posuit idem in praefalione lertii libri 64 p. 234 seplifluus vocahu- lum, quod reperitur in lib r is Petronii p. 187, 5, alibi videtur repe- riri nusquam. decimo aut undecimo saeculo scriptus est codex olim Altissiodurensis, hodie Bernensis de quo statim diclurus sum; duo- decimo in Britannia loannes Saresberiensis , lerlio decimo saeculo Vincentius Beluacensis in Gallia Petronium leclilabat, consimili uter- que noslrorum exemplari usus. Vnus fuil ante hos mille annos excerptorum liber, e quo quasi XH rivi ac fossae ex iusto fluminis alveo exiere codices et apographa quotquot supersunt. nam quantnmvis de singulis rebus plerumque inter se discrepent, lacunarum tamen multarum graviorumque cor- ruptelarum communio communem omnibus fuisse originem probat. comprekenderat ille primarius liber praeter excerpta Petronii turn carmina Latina minora turn glossas collectaneas, ut Traguriensem Bernensem Leidensem ad aliquam eius similitudinem compositos esse snspiceris. itaque factum est tit tum Aetnae versiculi a Vincentio Be- luacensi et in libro quern Beluacensis bibliotheca Claudio Bineto sup- peditaverat epigrammata aliquot, tum in codicibus saeculi XV Vati- cano Veneto Florentino fragmentum vel excerpta de verborum signi- ficatione vel de antiquis dictionibus adscriberentur Petronio. et hanc quidem glossarum colluviem e Gellii Isidori Hieronymi ecclesiastico- rum scriptorum lectione natam, de qua post Carolum Beckium ac- curate disputavit Augustus Reifferscheidus musei Rhenani novi XVI p, Iss., idcirco repetere inutile duxi, quod Petronii Arbitri nomine nihilo rectius nuncupatur quam Plauti sive Ciceronis sive Martialis.*) *) subsidii aliquid ei rationi qua origitiem ilUus inscripiionis explicaui- mus ind\paratur quod in duobus codicis Bernensis glossariis quae olim inse- quebantur, nunc autein antecedunt Petronium, aliquot deprehendi glossas aut ormiino aut ex parte concinentes cum illis quas habes perscriptas in museo Rhenano I. s. s. p. 5 n. i, p. 6 n. 5 et V et 11, p. 7 n. 12 et 13 et 18, p. 10 n. 37, p. V2 n. 51. sunt autem haec: Nitruni in Nitria nascilur. habet enim virtutem salis et est incdicinalis et vestiam corporumque ex eo sondes abluuntur. Excedra absida uel locus subsiliorura separatus modicum a praetorio, quod Greci cyclon dicunt. Peribolus in Ezechiel murum significat. Classicus sonus tubarum. Sioodus conventus, coliectio. Anaglifa supersculpta. Reuma graece, latine eruptio sive fluor. Vestibulum dictum eo quod illo vestiuntur fores tenipli vel domus , aut ab staudo. [est] enim coniunctum domui. Situla serpens dicitur quia quem momorderit, siti perit. idem est et dipsas. ibidemque non nullae leguntur glossae ad Ifebraeos atque res sacras spectan- tes. plurimae emananmt ex etymologico Isidori quocum in Beluacensi libro conexa Binetus epigrammata Petronii uiderat. quod autem ne eorum quidem detunt uocabulomm inter pretationes quibus Petronius utitury uelut grassator \ > XIII iam vero vetus ille omnium codicum tamquam parens non integer in totumve transcriptus ad nostram aetatem pervenit sed in varias par- tes, magnas minutas, dispersus. eorum librorum quos aut vidi aut novi extare septem or dines constitui: I L: codex Leidensis ckartaceus octonaria forma signatus numero L 61 ^ex legato illustris viri losephi Scaligeri^ qui primo folio impo- suerat nomen suum iosephvs scaliger ivlii caesabis filivs, plane et adeo pulcre scriptus. Petroninm excipiunt collectanea opuscula varia, glossae Graecae Latinae et notae inridicae et inscriptiones Latinae et Aratea ad veterem codicem collata, nulla fere pagina non aliquo genere litterarum conscribillata. Petronii insunt excerpta praeter cenam Trimalcionis omnia ipsiusque cenae principium, quamquam neque hoc tam plenum quam in Traguriensi legitur et aliae particulae paucae ac modicae velut p. 22, 14 — 16 desideran- tur, transcripsit ilia Scaliger, nisi fallor, ex Cuiaciano codice {cf. . ad p. 14, 15) eodem quem Tornaesius adhibtiit, adiutus praeterea aliis libris compluribus quorum e numero Parisinum 8049 et edi- tionem Sambuci et anlhologiam Vossianam fuisse puto. multa vide- tur ut quae in aperto essent vir egregius suo ingenio emendasse, in obscuris tamen et corruptis accurate expressit archetypon. saepis- sime in margine adnotavit scrip turae discrepantias. excerptis sati- rarum subiunxit reliquias aliquot: fr. XX triplici* — orbem, fr. XXI et XVI III coniunctim anus recocta vino treraentibus labellis. Mempbitides puellae sacris deum paratae. tinctus colore noctis nianu puor loquaci fr. XXVI versus 1 et 2, fr. XXV cui — luxus ^ex Fulgenlii lib. 4\ turn Vincentii Beluacensis speculi historialis XXI 2d locum non in- heredipeta periscelides, si quis ob earn caussam huiusmodi collectiones aplat ex satiris Petronii esse probat, is uero nihil probat. fV 'V' 1%H' / l;*5 XIIII . intrn ivi et Drimum salutavi praeceptores. librum accepi, trone intro ivi ei puuium r r.odicem scrinsi quotidiana {vide interpretes Petronn cap. 81). hunc com etToLgii GuMmi PInygersi beneficio ad me trans,n.snm etrn IZ oZL lahnii Theodorus Mommsenus Leidae d.Ugenter e.cus- sifTiiis. . r Petronii Arbitri Satyricon editum Lngduni apud loamm t t. retrom CaroU Halmii liber alitate accept ex Tornaesium anno lo7,), quoavuiuii r.h...^ p,lnrH Mbliotheca Monacensi. sex in prooemio Tornaesrus Lebeum edoc K. Tmmm sibi fuisse exemplaria, primariuM et vetustmmum m ^ l::Z iJiptum, aUerun. '<^^obi Bale^an^ii ^^J«^^ ovens tradidisset, tertium Antverpiense Sambuc,, qmmmPansie^m scriptornm lectiones adposmt. ,. Petronii Arbitri Satyricon editnm cum cataUctis velernm lectLtm' praeter breviores excerptorum bbros velnt -t ""'of"^;" T BitLm praesto ilU fuisse ostendit pleniores ho^.^o'-"- """'■ HulL lus Benedictinum exemplar sive vetns exemplar s,ve vete- I libus Tolosannm non perti,.^sse rer totas sat,ras ,n^ Ze^^L ,nod ad p. 50, 2 Pit„oens' nenedictintt. vetn. umcum hac in parte exemplar' adscripsit. Mihi tametsi in incerto est reHnqnendnm mm plane isdemU- tris Lliger Tornaesius Pitkoens nsi sin, an ex parte d.,ersn et vrtus Pithoei y > XV quam habeant necessitudinis rationem Dalecampianus cum Tolosano et Cuiacinnus cum Benedictino illo quern prodiisse opinor ex cella S. Benedicti Floriacensi ad Ligerim, persuasissimum tamen est ex eodem fonte derivatos illos tarn inter se omnes quam unum uni similes fuisse. atque ad eandem originem noli dubitare quin testi- monia revocanda sint Petri Danielis, Claudii Puteani, Hadriani Turnebi, Henn:i Memmii, lani Douzae patris qui vel Benedictinum vel Tolosanum vel comparia eorum apographa tenuerint. cui iudi- do aliquid adiungit auctoritatis Scaliger qui ad carmen Priapeum LI 1 1 ubi Petroniana p. 173, 6 commemoravit , Uta enim' inquit 'ha- bet manu scriptus codex, non ut ille quern citat Turnebus, diutius cinctos. qui tamen codex, quo usus est Turnebus, ex eo ipso exem- plari veteri, quod hodie est in manibus clarissimi iurisconsulti do- mini lacobi Cuiacii, descriptus fuerit\ hi codices quoniam periisse videntur univetsi inter seditiones turbasque belli civilis quo XVI sae- culo Gallia flagrabat , quo facilius natura eorum atque congrnentia cognosceretur, non modo t et p praeter L plene contuli verum etiam si qua inde viri docti illorum temporum rettulerant singillatim de- stinavi perscribere. Memmiani memoriam nisi ab ipsius Memmii Me.nmianvs notulis aut a Turnebo Lambino Sambuco arcessivi, prodidisse scito Boschium et Burmannum secundum collationem eius libri exemplari Tornaesiano adscriptam, cui cave nimium credas. neglegendum autem duxi codicem Parisinum 87 OU i, in quern Petrus Claudii fi- lius Puteanus anno 1605 sententias aliquot transcripserat e Petronio non manuscripto sed typis expresso. Non despero quidem fore ut alicubi reperiatur Petronii codex qui totidem excerpta quot Lpt comprehendat vel ut exemplo utar, non omittat p. 11, 8 iam pro cella meretrix assem exegerat; 7ws tamen nullum investigavimus praeter apographon Scaligeranum. nam quod adservatur in bibliotheca Monacensi n. 12479 ^Petronii Arbitri Satyricon castigatum, exscriptum ad verbum ex ms. R. P. lacobi Bidermani S. I.' saeculo XVII vel XVIII forma duodena- ria, foedissime interpolatum mutatis nominibus velut pro stupro et fornice ganea dicitur et miseriarum cloaca, inversis rebus velut in capite 11 supponitur aleae lusus, adfictis ineptiis velut incipit lassa- ) XVI tus odiosa Melantychi garrulitate non continui i)orro fractam iani decies patientiam. et post multa quae calcscens ident.dem ira sug- gesserat, num, inquam. alio genere: hoc ego exemplar mmemoratu quidem dignum existmarem. nisi ah alio homine litterato non omm- no illud contemni comperissem. II y, A: codex Parisinus 7980 homhycinus quaternaria forma sae- culi XV, Tragurii Delmatiae in hibliotheca Nicolai Cippici a Marino Statilio \irciter annum 1660 inventus, inde Romam translatus et Roma Parisios. 'codex emptus Romae an. 1703. Reg. 5623\ in primo folio "questo libro siacfi mi polatonio cipico\ p. 1 albii Tibulli poete illustris liber incipit. et primo probe- mium. quod spretis diuitiis et cetera. p, 44 Monobiblos sexti Propertii Aurelii Naute ad Tullum. In- cipit liber Primus feliciter. p. 132 Liber CaluUi et post versus Benvenuti Campesanii de resurrectione CatuUi Catulli Veronensis poete illustris Ad cornelium liber incipit. p. 179 uhi desinit Catullus in ima margine perparvis litteris ah eadem manu scriptum 1423 di 2i) nobr p cy eple 6 . . uersus 228 p. 180 Sapbos Lesbia Vates ad pbaonem. ex grecis in latinas litteras versa per Nasonem sulmonensem ut ferunt nonnulli epla aurea. suh scriptum p. 184 Versus CCXX. Sapbos Vatis Mitilenee epla explicit. p. 185 Petronius Arbiter, et primum quidem ad p. 20o usqm pertinent eiusdem modi excerpta qualia in ceteris huius ordinisli- hris leguntur cum inscriptione et suhscriptione eis quasPetronii p. 2 et p. 199 adnotavi, suhsequitur deinde a p. 20h' ad p. 229 inscri- ptione carens cena Trimalcionis H quam seorsum ah illis excerptis recenseho Venerat iam tercius dies - ex incendio fugimus (p. 28, 6-92,22). p. 229 post fugimus interiecto vacuo spatio lam nox hibernas -J xvii et reliqui Moreti versus, suhscriptum p. 232 versus centum XXIIII^^ Moreti liber virgilii pueri explicit. p. 233 Claudiani poetae de pbenice carmen incipit quod desinit in nocendi p. 237. in Petronio pagina una quaeque versus habet ad p. 208 qua- dragenos octonos, a p. 209 quae novum quaternionem inchoat quadra- genos singulos litterarum magnitudine longius disiunctos. totius co- dicis folia extrinsecus in margine inferiore fecerunt vitium, quod la- titudo marginis impediehat quo minus in verba quoque contexta inva- deret. ah latere paginae eadem manus praeter correctiones crebro adiunxit vocahula inusitata vel inaudita et scholia, velut p. 200 atra- liptae {p. 29, 16), coccinea (p. 29, 18), Polectice (p. 29, 19), sympbo- macu (p. 30, 2), edictum (p. 30, 6), caduceum (p. 30, 16). scriptura nusquam obscura est sed neglegentius composita culpa velocitatis. n et u vel cetiet in compendium redacta quod et quia vel el et etiam hatid ita facile est discernere. ta et tam valet et tan, itaque tanquam et simi- lia per n effercnda sint an per m, nisi uhi plena exscribitur syllaba, nescimus. continentes voces non nunquam perperam distribuunter vel- ut illae interimi atraliptae, saepius grandis litter a exorditur princeps enuntiati vocahulum, membra orationis articulique fere pnncto aut obliqua lineola aut posito super punctnm sicilico distinguuntur, raro si carmina exceperis perpetuus tenor verborum inter rumpitur. ca- pitum numeris marginem notisque ipsum exemplum novus gramma- ticus instruxit postquam in capita satiras distraxit loannes Boschius ^sectmdum loannis Merceri editionem* quae Genevae anno 1629 prod- ierat. huius codicis apograph on ah loanne Lucio Delmata Romae anno 1668 exacte confectum publicavit Amstelodami anno 1670 loannes Blaevius iteravitque anno 1671. recognovere codicem Pari- siis Ononis lahnii gratia Conradus Bursianus ad Bipontinam et dili- gentissime Henricus Keilius ad secundam illam Amstelodamensem, quoriim ego sequebar auctoritatem ubicumque de A et 11 sive reticens sive praedicans contra Lucium testatus sum. B: codex Bernensis membranaceus quaternaria forma saeculi B X aut XI signatus mss. lit. 3o7, duab^is amplioris voluminis par- Pelronii satirae B Allissio hi nnyis XVIII tihus male ita compactus ut quaterniones XI II I XV XVI XVII ante- cedant reliquias quaternionum VIII et Villi, quattuor illis conti- nentur greca verba et aliqva latinorvm cvm glosis svis, turn uberius glossarmm Latinnm cut explicivm nomina subscriptum est eMiMERPRETATioNES ALFEBETVM HEBREORVM, detiique cxcerptae K\ historia salvstii crispi oradones et epistulae. qitaternionibus autem VIII et Villi extrema pars decurtati Nonii {capitis I III de varia significatione sermonum a tenet p. 411 ad vix p. 421) cum hac snbscriptione: explicit, turn petromi arbitri satiricon, denique in eadem pagina qua finitur Petronius post aliquod intervallum car- men Prisciani de mensuris et ponderibus quod incipit Pondera Pae- oniis ueterum memorata libellis et desinit in hemistichium Nee non et sine aquis. pertinebat Petronius a folio secnndo verso quaternio- vis VIII usque ad quintum folium versum quaternionis Villi; nunc vero quoniam e quaternione VIII, quippe cuius haec fiierit condicio 1:=6 2 = 7 3 = 6 4 = non supersunt nisi exteriora folia 12 7 8, non amplius sex folia et dimidiata duo tenet, evulsa enim sunt folia quattuor inter secundum et septimum interposita, 3 cum 6 et 4 cum J, post aetatem Pithoei; nempe is quae enotavit ex Altissiodurensi, quia nihil differre a Ber- ( nensi intellexi, pro certo dico librum olim Altissiodurensem aspor- tatum e Gallia per lacobum Bongarsium factum esse Bernensem. itaque deficit B€7iiensis hodie post prius p. 6, 2 et initium rur- sus capit a Phoebo p, 135, 2. hoc cum valde dolerem in eo codice quo nullus ad emendandum Petronium plus adferret utilita- tis, ecce Theodorus Mommsenus in bibliotheca Leidensi adligata in- venit libro ante Petaviano, mox Vossiano catalogin. XXX qui Plau- tum continet, duo ex illis foliis quae absunt a Bernensi, tettium et quartum. eorum alterum incipit a quam id quod putant p. 6, 2 et desinit in causa hue uenisse p. 19, 4, alterum incipit a magis uestra commoueor p. 19, 5 ef desinit in dissimulata perit j?. 95, 10. neque igitur nunc desiderantur nisi folia quintum et sextum XVIIII quae nee diu tamen p. 95, 1 1 usque ad infelix modo crinibus nitebas, at nunc leuior acre uel rotundo ridentes fugis et times puellas p. 135, 5 complectebantur. paginae huius codicis una quaeque binorum or- dinum, or do unus quisque fere tricenum versuum. scriptura clara, orthographia quam emendatissima nisi quod ae vel e et e frequentius permiscentur, compendia praepositionum multa, syllab arum pan- ciora, verborum nulla, unaduaeve saepius litterulae rasae, quod per- raro notavi quia librarius ita peccata sua correxerat ut non appareret quid antea scriptum fuerit. haec •/. signa lactmarum recentior ma- nus interiecit fortasse Bongarsii qui librum possederat. Bernensia folia post Orellium diligentius contulimus ab Steigero bibliothecario commodata Theodorus Mommsenus cum Bipontina et ah Ottone Rib- beckio accepta ego cum Amstelodamensi Traguriensis exemplo , Lei- densia solus Mommsenus cum Biponiina. in ea particula excerpto- rum quae neutris illorum comprehenditur stabimus Pithoeanis de Altissiodurensi testimoniis. C: codex Vaticanus ordinis N n. 119 {670) Vrbinas membra- C naceus quaternaria forma saeculo XV pulcre scriptus. in tittilo aureoli variique coloris haec leguntur IN HOC CODICE CONTI NENTVR P\ BLII RVTI LII SCHEMATA ET PETRONIVS ARBITER ET FVLGENTI MITHO . LOGIARVM ET El POSITIO SERMO NVMANTIQVO RVM Petronius finibus terminatur foliorum 38 et 66. contulit eum cum Bipontina Otto lahnitis Romae mense Novembri anni 1838. f D: codex Florentinus Laurentianus plutei XCVII n. 31 mem- D branaceus quaternaria forma saeculo XV pulcre scriptus et minio XX auroque pktus. continet epistularum Plinii libros VII, Rutilium Lupum et Aquilam, delude Petronium. contulit eum cum Bipontina Otto lahnius Florentiae nonis et postridie no7ias Septembres anni 1839. E E: codex Messaniensis monasterii Benedictinorum S. Placidi membranaceus saecnlo XII bene scriptus, deest initium usque ad nia]gna ];. 5, 2. folia sunt 31. in fine haec leguntur: PETRONIVS • SATYRICON • ARBITER . FELICITER. EXPLICIT . TEAOS contulit eum cum Bipontina Otto lahnius Messanae decimo kalendas lunias anni 1839. F F: codex Leidensis Vossianus 205 catalogi oct. 81 membrana- ceus saecnlo XV properanter scriptus. insunt Priapea et catalecta Vergiliana, tnm a folio 27 ad o4 Petronins, denique tres viri Amo- ris. pagina viginti quinque vel viginti octo versuum. recens manus quae correxit aut explicando addidit, referre pigebat. hum codicem et ego olim a lacobo Geelio Bonnam missum contuli cum Burman- niana priore et Leidae commoratus Theodorus Mommsenus Ottonis lahnii gratia cum Bipontina. G G: codex Guelferbytanus extravag. 299 membranaceus qua- ternaria forma saecnlo XV eleganter scriptus. continet Senecae apo- colocyntosin, turn a folio 17 Petronium, denique Leonardi Arretini interpretationem oeconomicon Aristotelis et contionem Ileliogabali nomine ad meretrices habitam. pagina septendecim versuum. corri- gendi curam alius homo egit aut certe alio atramento usus. senten- tiose vel facete dictis nota adposita est in margine. hunc codicem in- tercedentibus Friderico Ritschelio et Antonio Klettio Bonnam delatum contnli cum Bipontina. p P: codex Parisinus 8049 membranaceus quaternaria forma {Colbertiyius 1781, Regius 5622) ex tribus partibus conglutinatus: \ \> XXI / prolegomena de satira (Satire proprium est ut uera humiliter dicat — prosiliunt) et Persius. II extremi saeculi XI ut Keilius, extremi saeculi XII ut Froeh- nerus ait: Ciceronis de divinatione libri secundi finis (ptolomeum facile sanaret // 66, 135 — dicta essent surreximus) , in folio 17 verso Marci Tullii de diuinacione liber II"« explicit. Petronii arbitri satirarum liber incipit, in folio 25 recto explicit Petronius. incipil egloga Cflifpwrw?Y(Nundum solis equos 7 7 — quicquid id estsilucstre et cetera IIII 12) III saeculi XII: Senecae proverbia. de hoc codice quamquam satis poteram existimare ex illis qiiae cum Ottone lahnio olim Ilenricns Keilius et Conradus Bursianus communicaverant, tamen cum totnm Petronium officiosa erga me voluntate Guilelmus Froehnerus ad exemplar Hadrianidis contulis- sety religio mihi erat tarn strenuam operam aspernari. quia autem difficilior lectu liber est, non tantum quae e Colbertino Burmannus, sed etiam quae Keilius Bursianus Froehnerus retlulerunt, paululum aliquando inter se discrepant, verum non adeo ut quid cuique visum sit discernendum putarem. ceterum cum P tot mendis atque errori- bus concordabat is codex qui fuit loannis Biturigum duds, quern ego Pithoeum secutus nominavi Bituricum, ut exscriptum alterum ex buuHcms altero credam. itaque exhibui quidem in editione mea sicubi pretii alicuius esse videbantur de Biturico testimonia, sin vero consonabant cum P vel tenui separabantur discrimine aut omnino inutilia erant, praetermittere solebam. at tamen ut ostendam cognitum hunc librum habuisse Scaligerum, ignorasse Palmerium qui de p. 38, 9 testem dedit'veterem codicem Britannicum^ — nempe^v. c. Br! aut 'v. c. Brit.' notatur a Tornaesio Bituricus — congessi in hunc locum quaecunque Pithoeus inde cum Tornaesio prodidit: /?. 4, 10 adsignes exerc. excessisse. et ideo grandis et uelut ita dicam pud. o. n. e. masculosa sed turgida /*. 5, 10 ipse etiam scola fundauerat p. 6, I Cicio p. 6, 6 moriatur p. 8, 7 armigenae p. 9, 1 ingenuus ;?. 10, 1 1 Intesticulos inuidasque rn. interspat. p. 18, 12 detexit p. 19, 2 re- gia p. 26, 7 Parrhathis nostra p. 27, 10 uocantium XXIf p. 63, 4 memorata est aut potius est deerat p. 63, 7 Publi- cum p. 64, 6 cara tibi bacca jp. 100, 2 instruere p. 104, 8 attigisset p. 115, 3 iam iam p. 115, 16 ligneis deerat p. 116, 8 iniuriamq. Eumolpi aduocationemq. comme- dabam p. 132, 6 heros p. 132, <8 superno p. 133, 13 exsonat ergo cantibus p. 133, 14 exultans captabat p, 151, 8 inundauerit p. 151, 9 itaque fiat p. 153, 6 Ac se pyrecum p. 153, 8 accusat p. 155, 6 quae sensim tra- hat et ut videtnr boc sterile p, 159, 10 fatentur p. 161, 2 accresce p. 161, 5 pande p, 162, 2 manantia p. 179, 16 baec frater p, 182, 6 aquis errantibus p. 182, 8 yasdon p. 182, 10 suasura p. 184, 3 poterat contin- gere, langoreni simulaui p. 184, 12 supplicit p. 189, 4 nomen pro morani p. 190, 10 stare dracones p. 193, 1 finxerat astu p. 195, 1 uexat cubituni ipsa stipite ardenti deeratit. s s: Petrom'i Arhitri Satyrici fragmenta edita Antverpiae apud Christophornm Plantlnnm anno loOo cura loannis Sambnci, qui S quern adhihuit 'vetustum suum codicem^, eum ego signavi S. hoc exemplar quod Christiani Baehrii liheralitate accept cum aliis ex hibliotheca Heidelbergensi, idcirco potissimum opus erat conferri, quia Lt in eis excerptis quae hahent communia cum s, multis locis ex auctoritale eius vidi pendere. Laiirentiu' nu9 codex Florentinus Laurentianus plutei XXXVII n. 25 charta- ceus quaternaria forma saeculo XY scriptus. continet Petronium, praeexercitamina Prisciani, septem philosopJwrum sententias, Ruti- lium Lupum, Aquilam, fragmenta rhetoricorum ad Herennium. contulit primas eius paginas cum Bipontina Otto lahnius Florentiae poslridie nonas Septemhres anni 1839. codices Vindobonenses CCXVIII membranaceus (fol. 1 — 29 Petronii Satyricon) et CVIII chartaceus {fol. 42 v.— 63 Petronii Satyric.) saeculo XV scripli, de quibus certior factus ab loanne Vahleno haec perscribam: \ \ . 1 \* .> \ XXIII p. 197, 4 cum protuli anserem anus uterque sustulit cla- morem uterque 7 miseretur CCXVIII 8 et loqueris nescius uterque 1 1 scierit uterque 12 ante bunc diem omittunt deficiunt versu 13 pellat, per^wn/ p. 198, 8 quisquis 9 con- temperet CCXVIII [0 et \\ daphnem CCXVIII utrobique, daphenen et altero loco dapbenem CVIII 12 componat uter- que 14 babento uterque p. 199, 1 quiduis uterque opta sed recentiore manu tat super scriptum CVIII 2 archa uterque post iouem subscriptum Petronius. Arbiter. Satyricon CCXV///, Petronii Arbitri Satyricon lib feliciter explicit, mccccxl. Georgii An- tonii Vespurii et praeterea Qio do^a CVIIL codex Parisinus 6842 D {olim 6029) Petavianus membrana- ceus quaternaria forma saeculo scriptus ut ait Keilius XII, ut Bur- sianus XIII, ut Froehnerus XIIII. in primo folio '^Palladius de agricultura et Petronius satyricus francisci barbari Veneti quondam domini^ (^quidam dicunt* legebat Bursianus) ^Candiani^. f. i palladi rvtili emiliam tavri viri clarissimi opvs agri- cVltvre. f. 74 i.NCipivM ExcERTA pETROMi SATiRici (Cum aliogenerc — archa iouem). /". 92 DE DiFFEREMiis SERMOisvM (Inter auxilium et praesidium- et subsidium boc interest — Redibium est quod primum nascitur, rediuiuum quod iterum). ex hoc codice in usum Ottonis lahnii pauca enotaverat Bursianus Keiliusque cum Bipontina contulerat principium carminis de bello civili ubi signatus est R. hinc ego cum proximum propinquitate in- R tellexissem ilium esse Bernensi et prae ceteris dignum qui excutia- tur, precibus adii Guilelmum Froehnerum, ut saltem earn particulam excerptorum quae erepta e B est attentiore cura examinaret. nee mora, accepi collationem codicis diligenter factam cum Nodotiana per capita 81 — 110 y wide cum meo exemplari sic discrepare ilium perspicitur: p. 95, 11 bee diu tamen lacbrymis 12 aut scolanus diuersorio deficit p. 96, 3 plantibus pectus, pergit p. 99, 1 2 XXlllI qui pelago 14 liostro 15 quis sollicitat 17 ac in- opi p. 100, 1 coepit inspicere hodium 4 iactantur itaque quacumque deficit versu 5 positi, pergit p. 103,5 priscis enim 8 diutius lateret. itaque ercula herbaruni omnium p. 104, 1 reuertar 3 compiehendit 7 cultissima uia? quis unquam 11 extulerit correctiun ex extollcrit 12 sester- cium p. 105, 3 exorat 4 dis 5 phidies sine que 6 omissum Troiae 8 decuma aucipite 9 obsedebat uotis 11 praefante ferro cesi 13 roboret immanem quae ligurabant 14 atrum et obductis pectus p. 106, 3 omis- sum equi 6 ad fata 7 mendatium semper in dampnum potens 8 turbata 9 manant gentie 10 lachrymas 14 tardunt 17 pertemptat p. 107, U 14 luminibus llumineum 18 laocoenti p. 108, 2 adorare ferunt 4 perdet 6 inuadit 15 temptant ceubi solet 16 nudo 19 graie usis alius 12 crimen fructus 1 paruulos 9 profanatos quadrupedes 17 excussum 21 auaris 22 inuocant Troa sacra tnm pergit p. 112, 19 o felicem inquid jo. 113, 4 iusseris ibo nee 10 eiu- modi deficit versu 13 exi, pergit p. 114, 18 dum ludit diuersitor 19 iacentium uolutationem p. 115, 2 me mer- cedem 3, iam enim saxo 4 sed marcii. mammutii 6 Jiber urceolum 10 bospitum sine que 13 inter incoan- tes insulariique multant 14 oculis 16 linteo correctum ex linneo inparibus p. 116, 1 omissum nos 2 ansa hostiali rupta lapsauerat 4 hostium 5 capud 6 flens quidem 7 ego uero alternos 8 iniuriaque Eumolpi aduo- cationemque commendabam cum 10 perfertur deficit versu 14 rixa, pergit p. 131, 25 stante omissa non tralati- cium p, 132, 2 inducias 3 oleae 6 hostis 9 contentus et mihi 1 1 nee uincite 1 2 imponite 13 elTudit erexitque paulisper 15 Eumolpus 16 lycha p. 133, 2 queraris 3 curabis et ut niliil 4 rejjugnanti nam non 6 lica 7 neque uultu deficit versu 10 deponi- mus, pergit versu 13 exsonat 14 et quo cursu ex- f XXV ultans 15 conuellebat p. 134, 1 antemnam consi- derant ^ 2 texis harundinibus 3 inligate 4 pinnas- que 6 pargebat 7 stincmososque 10 solum 1 1 byemps 13 astrictis p. 135, 1 — 5 hoc ordine infelix — , at nunc — , ridentis — , Phoebo pulcrior — , horti — * 9 tri- pliene 12 acnouit deficit versu 13 ded'iX, pergit p, 136, 6 ceterum Eumolpos et periclitum aduocatus 7 actor ni sile- ret 11 seculis dicta 13 sic orsus est. Hos codices quomm similes atque gemini non mirdbor si ex aliis bibliothecis protrahentur in lucem, propterea in eodem universos ordine collocavi, quod particulas satirae comprehend%mt nullo lacu- nae signo diremptas sed perpetuae narrationis instar congregatas plane easde'm, si discesseris a paucissimis et perquam exiguis vel dictionihus vel enuntiationibus quas alii habetit, alii non habent. velut p. 131, 25 non tralaticium absunt ab omnibus praeter Altissioduren- sem {B) etP, p. 189, 7 utique die feriarum quo etiam lugentes rident in nullo leguntur praeter B, p. 189, 12 his auditis Oenothea inter utrumque consedit motoque diutius capite omissa in ABCFGPs extare videntur in DE, nisi forte quid humani lahnio accidit hos libros per- currenti. ceterum quae continet haec codicum multitudo, quoniam ea in exemplarimeo rectis lineis et in margine impressa littera distinxi ab illis quae L adiunxit aut Traguriense cenae apographo7i, singillatim hoc loco indicare super sedeo.(^vetustate simul et eximia bonitate ex- cellit B qui ceteros sine dubio et in omni genere procul a se relinquit; inter hos quo quisque propius accedit ad B, eo videri debet praestan- v tior. attingit eum propinquitate, ut supra dixi, Parisinus 6842 D (R), magna cognatione etiam P. longius ab illo remotus A est quern aemulatione vitiorum F sequitur. Traguriensem adaequant utilitate libri XV saeculo in Italia scripti CD Laurentianus et deteriores alt- quanto GS, neque E, si exceperis quae de eo collegi ex silentio lahnii, quamquam antiquitate plurimos super at, ullum ostendit singularis virtutis vestigium, nam quod p. 151, 4 comprob avi \sQvi\xm felicio- rem, ne artis plena oratio deformaretur facilis vocabuli repetitione insulsa, hac in re vix plus valebat libri Messaniensis auctoritas quam XXVI viri docti opinio, ad snmmam, si licet in describenda codicum pro- genie speciem adumhrare familiae, B quasi avunculus est, P et AF et CDGS quasi filii fratris et sororum; B autem et archetypos primi ordinis fratres germani fuere, hie maior et ornatissimi patrimonii heres, Hie minor et parcius peculiatus. Cuiacianiis vidqaria exccrpta CD E F Q S III a H: cetiae Trimalcionis ex satiris Petronii singulariter ex- cerptae apographon Traguriense unicum adnexuni alteri electorum Y Petronianorum exemplari A in codice Parisino 7989, de quo genera- tim dixi p. Wis. incipit 11 a p. 206 Venerat (p. 28, 6) , desinit in p. 229 fuginius [p. 92, 22), interiectarum paginarum principia haec sunt: p. 207 in postibus (p. 31,9), p. 208 pertundimus (p. 35, 8), p. 209 Ita quotiescunque {p. 39, 13), p. 210 etiam inter [p. 42, 20), p,211 - ta hie aper (p. 45, 2), p. 212 nigertanquam (p. 48, 4), j>. 213 illius et (p. 51, 3), p. 214 -tersa fronte (p. 53, 19), p. 216 -ti mensam (p, 56, 7), p. 210 puercalicem (p. 59, 8), p. 217 auto- matum [p. 62, 14), p. 218 de negocio [p. 65, 12), p. 219 coruo- ruin (p. 68, 4), p. 220 tectum (p. 71, 8), p. 221 lupus factus (p. 73, 16), p. 222 ad os (p. 76, 10), p. 223 quam candidum (p. 78, 17), p. 224 clamante (p. 81, 4), p. 226 in loco (p. 83, 11), p. 226 ponas (p. 85, 5), p. 227 -ca fictiles (p. 87, 4), p. 228 Sed uiuo- rum (p. 89, 16), p. 2J>^ inquibus (p. 92, 1). nil foriiegium florikgium Parisinum: codex Nostredamensis 188 memhrana- ceus foliornm forma scriptus saeculo XIII. continet electa variorum XXVIl scriptorum qtios Conradus Bursianus enumeravit ad Senecam rhe- tor em p. XVIII I. is quae de Petronianis detulerat ad lahnium, ea ego renuntiavi in meo exemplari. nunc autem benevolentiam ex- pertus Guilelmi Froehneri a quo facile impetravi ut librum ilium diligentitis exquireret, excerpta Petronii sic ut in eo leguntur per- scribenda duxi: in folio 70 verso EX PETROMO DE QVORVMDAM SCOLARIVM RVDITATE. Ego adolescentulos existimo in scolis stultissimos fieri, quia nichil ex his quae in usu habemus aut audiunt aut uident p. 3,8 — 9. Qui inter haec tamen nutriuntur, non magis sapere possunt quam bene olere qui in culina habitant p. 4, 1 — 2. DE FALLACIIS ADVLATORVM. Ficti adulatores cum cenas diuitum captant, nichil prius me- ditantur, quam id quod putant gratissimum auditoribus fore. Nam nee aUter impetrabunt quod petunt, nisi quasdam insidias auribus fecerint p. 6, 1 — 4. SIMILITVDO DE PISCATORE ET DOCTORE. Piscator nisi eam imposuerit hamis escam quam scit appetitu- ros esse pisciculos, sine spe praedae moratur in scopulo. Doctores nisi direxerint que adolescentuH probent, soH in scolis relinquentur p. 6, 5—7 etp. 5, 14—6, 1. QVE SEQVENDA SIIST VEL FVGIEIVDA STVDERE VOLENTI. Artis seuerae — pectore uerba p. 1,1 — 9, 9 cum hac discre- pantia scripturae: p. 7, 8 more p. 8, 1 polleat 3 cliens- que cenas inpotentum 4 perdictis 5 in cena 6 ystrioni 9 Sirenumque . 10 frontem llmutetea? silenlio Froehneri p. 9, 1 ingestis quatiet 2 hunc 3 exhonerata 9 difTundens. Tardum est differe quod babes p. 13, 7 — 8. QVOD IVSTICIA DESTRVATVR PER AVARICIAM. Quid fatiunt leges — uincere nulla potest p. 15, 7 — 8. lam nunc iuditium nichil est nisi publica merces p. 15, 11. CONSILIVM I?i DAMNIS. XX VI 1 1 Tutius est paruo ere rem perditam recuperare quara in ambi- guani litem descendere ^. 15, 5 — 6. vox ANIMOSI. Nolo quod cupio statim tenere, placet milii parata p. 17, 14 — 15 m quibus nee uictoria errore puto FroeJmerum omisisse. VERSVS. Contepni turpe est — abire solet p. 20, 12— 15 uhi 14 flectit et ib uigilat scriptum est. DE AVARICIA ET CVPIDITATE DIVITVM. Periculosum est alienis interesse secretis |). 22, 4 — 5. Non bibit inter aquas — ore famem p. 97, 13 — 16 ubi 15 faties et \(j conquerit scriptum est. QVOD VIVEINDVM BENE SIT DVM LICET. Heheu nos — bene p. 37, 5 — 7 ubi 5 homuntio et 6 Nil eri- mus scriptum est. COMRA NIMIS CREDVLOS. Nunquam recte faciet qui cito credit p. 47, 18. CONTRA HVMANAM CECITATEM. Nemo celum putat, nemo ieiunium seruat, nemo louem pluris faciat, sed omnes opertis oculis bona sua conputant p. 50, 1 — 3. DE FLVXV HVMANE VITE. Quod hodic non est, eras erit, sic uita truditur. Quod non expectes, ex transuerso lit et super nos fortuna negotium curat p. 50, 9—10 ^^ p. 62, 23 — 63, 1. Spes ideo pungunt quia ubicumque dulce est, ibi et acidum iuuenies ]?. 65, 10—11. I DE VGO (de iurgio margo Tornaesianae), Semper in hac re qui uincitur uincit. Nemo nostrum peccat, homines sumus non dei p. 70, 9 et p. 89, 5 — 6. DE AMICIS TA.NTVM IN PROSPERIS. Nomen amicitie si quatenus — ora fuga p. 95, 3 — 6. QVOD VICIOSI HO>QRE>TVR, LITTERATI ET HONESTI CONTEMPNANTVR. Qui pelago — inuocat artes p. 99, 12—17 ubi 13 post 14 collocatus et 14 pictor iacet hebrius scriptum est. XXVIIIF QVOD MALVM DISPLICET CVI BOiNVM PLACET. Non dubie ita est si quis uitiorum omnium inimicus rectum uite iter respicere cepit primum propter mori diflerentiam odium habet, quis enim post probare diuersap. 99, 18 — 100, 2, DE DIVITIBVS. Qui solas extruere diuitias curant, nihil uolunt inter homines melius credi quam quod ipsi tenent p. 100, 2 — 4. DE Bo.'NA (suppleas mente sorore) pavpertatis. Nescio quomodo bone mentis soror est paupertas p. 100, 6. DE INSTANTIA. Nihil tam arduum est quod non inprobitas extorqueatp. 102, 9 — 10. DE PROBITATE A>TIQVORVM ET IG.NAVIA MODERNORVM. Priscis temporibus cum — tantum docemusp. 103, 5 — 104, 6 in quibus p. 103, 6 artes correctum ex partes 8 succis 1 Eudoxus in excelsissimi montis cacumine consenuit 1 1 de- prehenderet crisippus 12 eleborro p. 104, 1 Verum ad 2 extinxit Miron 3 ferarumque conprehendit 4 ne per artas. Quis dudum uenit in — peculio exoratp. 104, 7 — 105, 3 in quibus p. 104, 10 aliis donum permittit 11 aliis si 12 sex- tertium. QVOD RARA SIT SAPIENTIA CVM FORMA. Raram facit mixturam cum sapientia forma p. 113, 1. SAPfE.NTIVS CAVTELA. Ego sic semper et ubique uixi ut ultimam quamque lucem tan- quam non redituram consumerem p. 119, 13 — 14. QVOD QVAEQVE OPTIMA NATVRA FECIT COMMVNIA. Quid non commune est quod natura optimum fecerit sol omni- bus lucet, luna innumerabiHbus comita {super scriptum ta) sideri- bus etiam feras ad pabulum mittit. Quid aquis formosius dici pot- est in publico tamen manere (re obscurius) p. 120, 12 — 15. V DE CALICIO. Quod summum" — rapis p. 134, 10 — 15 m quibus 10 omis- sum est 11 ademit hyemps 13 atritis 15 gaudia prima dedisti Et tanti nostre gaudia prima rapis. XXX EXEMPLVM FEMiNEE {suppUas levitatls). Matrona quaedam — isset in crucem p. 136, 15 — 142, 4 in quibus p. 137, 2 sparsis 5 ypogio 6 afflictantem 8 complorataque ab omnibus singularis exempli femina quintum 9 assidebat 1 lacrymas commendabat 1 1 quotiens de- fecerat 12 solum illud affulsisse p. 138, 1 affigi 3 corpora 4 monumenta 6 pulcherima 8 lacry- mas 10 attulit 12 et nibil defuturo 13 eundem ex- itum esse sed et 15 omissa ruptosque crines super pectus p, 139, 1 nee recessit exortatione 3 omissa certe ab eo 4 uicta 5 pertinatiem inquid 7 indempnatum 8 et manes 9 reuiuiscere muliere erore 10 commonere debet et omissa nemo — p. 140, 1 uiuere 3 quid temptare soJeat humanam 4 inpetrauerat 5 aggressus 9 omis- sus 10 corporis partem 12 sed et postero ac p. 141, 1 monumentum venisset putasset 4 cruciarii unius parentis 6 suppremoque 7 residet ex silentio Froehneri 9 commo- det modo 10 sitie lacuna 11 nee istud inquid dii 12 omissa bominum duo 13 inpendere p. 142, 1 ex area 2 affigi. DE VARUS MODIS MORIE.NDI. Ilium bellantem — naufragium est p. 147, 6 — 10 uhi 7 uota soluentem et 9 fragilitas scriptum est, QVOD >0N MVLTVM CVRANDA SIT SEPVLTVRA. Nichil interest periturum corpus I^ que consumat ignis an ductus an mora, quicquid feceris omnia haec eodem uentura sunt p. 147, 11 — 13. Multos nimirum carmen decepit — eliconem uenissep. 150, 18—151,3. DE LVXVRIA. Ingeniosa gula — frondibus aule p. 155, 9 — 156, 3 in quibus p, 155, 10 producitur 11 littoribus p. 156,2 littore 3 aspirant. DE AVARICIA. Ad praedam strepitumque — corrupta iacebit p. 156, 5 — 9 in quibtis 5 uertit et 8 excidit et sparsis scriptum est. XXXI DE LVXVRIA. Quaerit se natura — nomina uestis p. 154,9—155, 2 in qui- bus p. 155, 1 nerui scriptum est. ITEM. Aedificant auro — rebellant;?. 159, 4—6. DE EGESTATE. Arma placent— tuta est j?. 1 57, 7— 8 ubi 8 inobs scriptum est. DE GVLA (pertinet hoc lemma ad versus supra descriptos p. 155, 9 — 1 56, 3). Ties dederat fortuna — reddit honores p. 157, 12 — 158, I in quibus p. 157, 12 omnis 14 Lybico 16 tellus tot. DE F0RTV>A. Rerum humanarum — relinquis ;>. 158, 14 — 16 in quibus 15 fors tibi et IQ tu. noua scriptum est. Inferni quoque regna petunt — fatentur p. 159, 7—10 in quibus 8 molJibus scriptum est. ITEM DE LVXVRIA. Ales phasiacis — optimum uidetur p. Ill, 25 — 112, 8 in quibus p. Ill, 26 collocatus post p. 112, 2 p, 112, 1 atque aerie 3 ab horis 6 mulus 8 quidquid. Incultis asperisque regionibus diutius nines herent. ast ubi aratro domefacta tellus nitet dum loqueris leuis pruina dilabitur. Similiter in pectoribus humanis ira considit feras mentes obsidit eruditas prelabitur ;?. 119, 19 — 120, 3. Vestes diutius iunctas ruga consumit et carte alligate mutant figuramj). 124, 12— 13. Literatos odisse diuites solent p. 99, 6. Heu quantum male extra legem iuuentibus quicquid meruerunt semper expectant ;?. 172, 15 — 16. DESCRIPTIO SOMPiMANTIS. Nocte sopifera si quando sompnia Indent — imagine uersat /). 178, 3 — 11 in quibus 5 in lucet et 6 perluit arcus scriptum est. Quisquis peccat inobs minor est reus p. 187, 1 1. QVANTVM PECV?IIA REGNET IINTER HOMINES. Quisquis habet — area louem p. 198, 8 — 199, 2 in quibus XXXII p, 198, 1 1 Arisum iubeat 12 conponet 15 quidquid p. 199, I parua loquor. quod uis nummis praebentibus 2 eueniet. \ procedit igitnr in summa hoc florilegium eodem ordine quo ceteri codices, nam duo ilia disticha de Tantalo imagine avaritiae, quae nunc leguntur in p. 97 pristina sede depnlsa, ah omni parte prohahile est interponenda esse inter p. 22 et 37. poematis autem de hello ci- vili verstis ut incomposite recenserentur, factum est paginarum per- turhatione non dissimili illins qua vetus codex Tornaesii affectus erat. iam vero apponam quae Vincentius Beluacensis perscripsit in speculo historian XXI 25 {secundum exemplar Norimhergense anni 1483, XX 23 secundum exemplar anni 1474): De quodam libro Petronii partim metrico partini prosaico pauca haec moralia quae scquuntur exccrpta notaui. PETRONIVS : Quid faciunt leges ubi sola pecunia regnat aut ubi paupertas uincere nulla potest. Iam nunc indicium nihil est nisi publica mer- cesp. 15, 7— 8 eMl. Tutius est paruo ere rem perditam rccupei'are quam in ambi- guam litem descend ere p. 15, 5 --6. Periculosum est alienis interesse secretis p. 22, 4—5. Non bibit inter aquas poma aut pendentia carpit Tantalus infe- lix quem sua uota premunt. Diuitis hec magni fades erit omnia cernens. Qui tenet et sicco conquerit ore famem p. 97, 1 3— 10 Heu heu nos miseros quam totus homuntio nil est. Nil eri- mus cuncti postquam nos auferet orcus. Ergo uiuamus dum licet esse bene p. 37, 5 — 7. Omnes opertis oculis bona sua computant ]). 50, 2—3. Cum fortuna manet uultum seruatis amici. Cum cecidit turpi uertitis ora fuga p. 95, 5—6. Raram facit mixturam cum sapientia forma p. 113, 1. Ego sic semper et ubique uixi ut ultimam quanque lucem tan- quam non redituram consumem p. 119, 13 — 14. Quid non commune est quod natura optimum fecerit p. 120, 12 — 13. Nescio quomodo bone mentis soror est paupertas p. 100, 6. xxxiii Nihil tam arduum est quod non improbitas extorqueatp. 102, 9 — 10. Ingeniosa gula est p. 155, 9. Ad predam strepitumque lucri suffragia uertit. Venalis populus uenalis curia primum. Ipsaque maiestas auro corrupta iacebit p. 156, 5 — 6 ef 9. Querit se natura nee inuenit. Omnibus ergo scorta placent fractique nerui corpore gressus. Et laxi crines et tot noua nomina ueslis p. 154, 9 — 155, 2. Quisquis habet nummos secura nauigat aura, fortunamque suo tem|)erat arbitrio. Carmina componit declamat concrepat omnes Et peragit causas sitque cathone prior. Parna loquor. quod uis num- mos prebentibus opta. eueniet clausum possidet archa iouem p. 198, 8—9, 12— 13, p. 199, 1—2. maxima rerum et merito pietas liomini tutissima uirtus p. 227 Llir. unde dare apparet quanta opere a Vincentio compilatus liher Petronii congruent cum florilegio, sive numerum spectas et ordinem excerptorum sive scripturas singulas. denique florilegio et Vincentio adiungo lacohi Magni Zophilogium vel sophilogium, cuius nunc de- mum nactus exemplar incerto anno locoque editum transcrihenda duxi quotquot in illo indagavi de Petronio testimonial non oslentan- dae caussa diligentiae verum ut aliis compendium facerem infru- cticosi lahoris: in lihro II iractatu 1 capitulo 4 teste priomo nicliil est tam arduum quod inprobitas non extorqueat p. 102, 9 — 10. // 2, 8 petronius. Cum Fortuna manet uultum seruatis amici. Cum ceciderit turpi uertitis ora fuga p. 95, 5 — 6. // 2, 10 Petronius. maxima rerum piotas homini tutissima uirtus p. 227 LIII*. // 2, 13 Petronius. Adulatores ficti cum cenas diuitum captant nichil prius uel posterius meditantur quam id quod gratissimum auditoribus putant fore p. 6, 1 — 3. // 3, 3 petronius. Quid faciunt leges ubi sola peccunia regnet Aut ubi paupertas uincere nulla potest. Iam nunc indicium nichii Petronii satirae C Pfg i m P ■ Tj-f' ,s..^i,rrr -S-Jt' \ XXXIIII est nisi publica merces. Tucius est paruo ere rem perditam recu- perare qi.am i..s aml.igue preberc liti. Venalis populus. uenal.s cu- ria primum. Ipsaque maiesUis auro corrupta lacebit p. 15, 7-8 e« 11; P. 15, 5 — 6; p. 156, 6 e« 9. // 3, 5 Petronius. Nolo quod cupio statim lenere nee uicto- ria michiplacet paratap. 17. 14 — 15. // 3, 11 petronius. nunquam rectc faciei qui c.to credit p. A1 1 ft // 3, 13 iuxta illiid petronii. Omnes apertis oculis bona sua conputant p. 50, 2 — 3. // 4 12 teste pctionio Ingeniosa giila est p. lao, »• // 4, i« iuxta iliiul petronii. Diuites bee magna fades er.t omnia cerncnsQui tenet et sicco conquerit ore famcm p.97,15-lb. // 4 19 Nam dicbus istis omnia storU |.lacent et lax. crmes habent innumerabilia i.oua noii.ina uestis, ut inquit petronius p. 155, 1—2. . , // 4 22 petronius. Quisquis iiabet uummos secura nauigat aura Fortunamque suo t.mperat arbitrio. Carmina conponit decia- mat increpat onuiis p. 198, 8— 9 «M2. /// ;, 1 petronius. lieu heu nos miseros quam totus homun- cio nil est. Nil erimus cundi j.ost (luam nos afferet ortus p. 37, "*" /// 3 1 petronius sic ait. Quid faciunt leges ubi sola peccu- nia regnat'.\ut ubi paup.. las nulla uincere potest. Nam nunc iudi- cium nichil est nisi publit a merces p.15,7 — Setll. /// 3. 6 patronius. Venalis populus uenalis curia primum lamque maiestas auro corrupta iacebit p. 1 56, 6 e( 9. in 4, 8 petronius. Raram facit mixturam cum sapiencia forma p. 113, 1 . V M M- codex Mouacensis chartaceus foliornm forma exaratus anno 1408 signatus « 713. coulinet Ovidii remedia mnoru, deinde a folio lo ad 21 rectum Petronii carmen de hello civili, turn Ooidu Ueroidas, denique Invenalem. eclogae Petronianae inscriptio haec WW est: Petronii Arbitri Satyrarum que ex suis extat sola integra Incipit, suhscriptio post iussitp. 171, 6 haec: Finis Petronii Arbitri In Sa- thura Integra, paginae vicenum temorum quaternumve versuum, compendia non multa, litter ae non pulcrae sed firmae et constantes. c et t paene nequeurit discemi. ruhricas per marginem sparsas eno- tavi, neglexi glossas et adnotationes quas per totum librum eadem manus adiunxerat vel interseruerat minutius scriptas. contuli hunc codicem a Carolo Halmio mihi subministratum sine memorabili emolumento , quod neque exemptus est turba vitiornm qua reliqui premuntur et praeterea ut novicius male interpolatus, adhibuisse eundem olim Hermannum Buschium Pasiphilum Monasteriensem qui anno 1600 Lipsiae evulgandam curavit Petronii Arbitri Satyram in ^ qua vitia Romanorum reprehenduntur, vel hinc apparet quod p. 153, 6 spolia cum saeuus lautlabat miles edidit. vetustior huius ge- neris liber non venit mihi in notitiam, quando quidem in Vossiano catalogi fol 111 quo com^rehendi carmen de bello civili ad lahnium Beckius scripserat, reperiri illud Mommsenus negavit, et de 'charta- ceo codice ms' eius car minis 'insigniter bono' quern Goldastus ex bibliotheca Pauli Stephani Genevensis typographi impetraverat nihil aliud compertum est. VI codex Par'isinus Mazarinaeus 1261 quaternaria forma saeculi XII de quo Keilius lahnio haec signipcavit: Boethius (pars mathematica), Bruno episcopus {commentarii in Genesin et Exodum). Seneca de causis. Exigitis rem magis iocundani — malo in- uentus. Explicit liber actionum Senecae. Petronius de muliebri leuitate dicit qm facile amatur. qm cilo etiam filiorum obliuiscitur. Nullamque esse feminam tam pudicam qu^* non peregrina libidine usque ad furorem auertatur. Matrona quedam ephesi tam note erat pudicic — qua ratione mortuus isset in crucem. haec historiola e p. 136— 142, 4 excerpta unum folium et di- midiam paginam capit. i.l ^ XXXVI Vll codex Leidensis Vossianns calalogi fol. 111. quern Theodorus Mommsenus perlnstravit, Petronii continel carmina qnattuor, quorum duo in satira legnntur p. 15 et p. 99, duo in fragmentis numeravi XXVIIII et XXX. at enim epigrammata pleraque quae in libris antlio- logicis singularia inveniunlur Petronii nomine inscripta, fateor mihi non satis constare utrum reapse adsumpta ex satiris Petronii an ah aliis composita et casu inter Petroniana relata sint, nam cum natura satirae ita ferret ut varia poemata et aliquando permediocria inclvde- rentur in narrationem scriptoris, turn vero quia primarius codex ex- cerpta Petronii simul et carmina minora selecta comprehendehat, non mirum est si obscurornm poetarum epigrammata ut illustriore orna- rentur auctoritate perinde Petronio atque Ciris Moretum Priapea alia Vergilio transcripla sunt, accedit quod non nulla velut fr, XX\ 11 inferioris aetatis mihi videbantur apertam prae se ferre originem. itaque quod illorum eandem esse caussam (wbitror atque eorum quae Fulgentius servavit, ut et vera esse possint et aliena vel falsa, cuncta quidem adiungi reliquiis Petronianis volui, sed plurima asterisco in- signivi. fides autem eorum erii penes losephum Scaligerum qui pri- mus inter catalecta veterum poetarum adscivit Petroniana ilia Lug- duni anno 1573, et Claudium Binelum qui cum alia et nova Picta- vii mmo 1570 ederet, 'Petronii Arbitri aliorumque epigrammatum bonam partem' habuisse se testatur'ex bibliotheca Ecclesiae Bello- vacensis: quae cum veteri Isidori Ethymologico connexa erant\ llorum ego librorum auxilio adiutas principalem satirarum formam studui redintegrare. his copiis alii post me paratiores acce- dent ad emendandum Petronium. nempe dum menda librariorum prope innumerabilia sublata e verbis scriptoris litteris consigno, ve- reor ne mihi saepius accident ut immani tot monstrorum specie quasi occaecatus non acrius viderem nee plus saperem quam qui co- dicem archetypon scripsit. ulteriora expectamus ut alii praestent, si didicerint primum non continuas nos habere Petronii satiras sed electa quae excerptor decurtaverit non 7iumqtiam et immutaverit, tum codices pro eo quantum quisqne vetustate et integritate et cura i XXXVII librarii excellat aestimandos esse atque permultum valere plurium consensum , minimum dissensionem singulorum, deinde variasse Pe- tronium urbanorum hominum et rusticomm orationem et posse Trimalcionem tarn fui quam vos estis, non posse Encolpion im- praesentiarum dicere, denique refugiendum esse ab inani atque lubrica ilia coniectatione cui vel Heinsius vir optimi vel Reis- kius vir pessimi in hac litterarum parte exempli nimium indul- serunt. ceterum non debere ratus evitari inconstantiam ortho- graphiae, cum facile esset aequalem sibi earn reddere et ad wor- mam monumentorum directam, ne supra modum moles adnota- tionis cresceret, exprimere ego solebam Bemensem, in eis excerptis quae B non continet Leidensem, in cena Trimalcionis moderatius quam ut prober plerisque Traguriensem, Petronius enim vero potest quidem pronuntiantes fecisse rusticos Chrisantus et abiit at plures et quod annus et scemas et Orchus et dissileo et berbex et similia qualia in inscriptionibus vulgi inde ab Augustea aetate sex- centa compare^it, sed cum Encolpio quoque librarius adsignaverit Ganimedes et circha et fasceis aliaque ab urbano sermone abhorren- tia, quis talia a Petronio potius quam a mala elocutione insequentis I aeviprofecta esse affirmet? Agamenonem autem quoniam ne tantum quidem liquet Petronium scribere potuisse, etiam si non perstarent in hac scriptura AFH, tamen usquequaque deberi librariis contende- rem. editorum exemplarium pst orthographicam discrepantiam prorsus omisi. Editiones Petronii primas neque inveni in eis bibliothecis qua- rum in potestate mea us^is erat neque curiosius alibi inquisivi quod non ita utiles mihi videbantur esse, multo minus necessariae, et ino- pia illarum abunde compensatur copia deteriorum quos collatos ha- bui codicum. possederat 'Petronii festivi poetae elegantissimique Satyrarum. quas Varronis more scripsit fragmentum vorsa et prorsa oratione scriptum suo in armario' loannes Baptista Pius, publicasse primus fertur 'fragmentum Petronii Arbitri incuria temporum man- cum et adeo mutilatum ut vix cognosci possit' Franciscus Puteola- mis una cum Plinii aliorumque panegyricis et Agricola Taciti Me- diolani anno 1476 aut 14S2. in principis loco editionis Burmannus \ XXXVIII et Atitonius hahebant Venetam ayino 1499 per Bernardinum Vene- turn de Vitalibus emissam , in qua ' infinitas lacunas et maiori parte defectum fragmentum potius quam librum exhiberi' aiunt. proximo anno Lipsiae prodiit carmen de bello civili editum ab Hermanno Buschio e codice ut opinor Monacensi. turn anno 1520 Parisiis a Beginaldo Chalderio "Petronii Arbitri, quatenus extare comperit^ir, Satyrae fragmentum ad exemplar, quod unicum kabuit, excusum' est. id cum 'nulla linea sine mendis aut aliquo defectu legeretur, cum vetusto suo codice diligenter contulit, integras paginas addidit, loca praeter alios plus quam quinquagiiita restituit" loannes Sambu- cus. et hanc quidem Plantinianam anni 1565 totidem complecti excerpta quot supra dixi. addidit illis ea quae L continet primus loannes Tornaesius Lugduni anno 1575. Tornaesianam repetendam eodem anno Parisiis curavit Petrus Pithoeus, ut lani Douzae osten- dunt praecidanea anno 158:^ et recognitio Petronii anno 1585 Lug- duni Batavorum ex officina loannis Paetsii vulgata*). mihi Pa- tissoniana non erat in promptu praeter disparem Tornaesianae insignitam anno 1587 et notis Richardi Biturigis Pithoeique collecta- neis inslructam quae Parisiensis quarla a Goldasto dicitur. hoc exemplar satis emendatum cum proximi sint imitati, non tarn male quam alii scriptores Petronius traditus est per successionem editorum. nihil fere novavit loannes Wouwerius, qui nonam ut ipse loquitur editionem renati ante annos fere WCIY Petronii losepho Scaligero tradidit Lugduni Batavorum anno 1595 adiectis variorum observa- tionibuSy lani Douzae filii spicilegio, suis animadversionibus. iterata Lutetiae Parisiorum anno 1601 Wouweriana ego utebar. plura mutavit Melchior Haiminsfeldius Goldastus, qui Georgi Erhardi sibi nomen asseruit, in amplissimo volumine emisso Francofurti anno 1610 cuius ego habui exemplaria repetita Lugduni apud Paulum Frellonum anno 1615 et Francofurti in officina Wecheliana anno 1621. acceperat ille 'membraneum codicem ms. optimae quidem no- *) praefationi Petronii' ex ediiione Lutetiana repetitae suhscripium est RL. MAIL M. D. Lxxv et praecichneis praeposita sunt velerum de Petronio testi- monia 'ex editiene Pithaeana. alii primain Patissonianam ad annum 1577 rt^erunt. XXXVII1I tae sed iam Pithoeis quoque visum et collalum' et ' chartaceum codi- cem ms. ex membraneo illo expressum^ ex bibliotheca lacobi Bongarsii et praeter ea 'chartaceum codicem ms. car minis de bello civili\ sed parum eos in usum suum vertit, certe quidem denuo se recensuisse Petronium immerito professus est. congessit autem in illud volumen cum alia ab aliis publicata turn Hadriani lunii observationes quas Lotichius loannis Aurati dicit, incerti auctoHs coniecturas ex bibliotheca lacobi Bongarsii quas Lotichius Errico Emmio sive Memmio adtribuit, innominati auctoris emendationes ex bibliotheca Bongarsiana quas Lotichius Alfonso Delbeno ad- tribuit, Francisci Danielis notas ex bibliotheca Bongarsiana quas Lotichius Claudio Puteano adsignat, anonymi auctoris notas ex eadem bibliotheca quas Lotichius ipsius Bongarsii dicit, Petri Da- nielis notas 'quas ipse vivus sub nomine Pierii Aureliani edere desHnaveraf ex eadem bibliotheca, Germani Colladonii notas in Pe- tronii Arbitri Satyr am de vitiis Romanorum, Conradi Bitter shusii notas, Casparis Barthii racemationes, Georgi Erhardi symbolas.J maximam enim partem huius voluminis iterum Francofurti anno 1629 loannes Petrus Lotichius edidit, cuius interpretatio est Ttaxv yqdfx^ia xal ov toqov dlV eXeeivov. interim Parisiis anno 1618 loannes Bourdelotius Petronium 'emendavit' id est codices manu- scriptos varie causatus Patissoyiianam deformavit et "supplevit" id est ex appendicula Patissonianae fragmenta Petronii suo arbitrio in continuitatem satirarum inculcavit. velut inter p. 142, 4 crucern et 5 risu hoc iyiterpolans distichon Foemina nulla bona est, aut si bona contigit ulla , Nescio quo pacto res mala facta bona est in commen- tariis mis "hue" inquit Unseri volui epigramma in mulieres, attribui- tur Ciceroni, an Quinto fratri, incertum, natat inter fragmenta Au- sonii et Petronii". nempe ex Patissoniana quae ne alterum quidem ne- glexit distichon {vide Meyeri anthologiam n. 245 ) didicerat 'videatur illud fortasse Eumolpi de muliebri levitate, nisi sit potius Porphyrii poetae sub Constantino in exilium missi, cuius pleraque video Petro- nio nostro vel a criticis tribui. at Ciceroni tribuitur in veteri Deflo- ratorum exemplari\ plurima huius generis importata a Bourdelotio alii, pauca nunc demum ego rurms sustuli. similiter fraudi fuere 'fa;;. t f^^M F>3»»?B«gq»gro-W j XXIX omnibus supplementa 'extremae editionis ex musaeo D. losephi An- tonii Gonsalii de Salas' Franco furti anno 1620 emissae cut Gonsalii commenta et Casparis Scioppii symbola critica adhaerent, tametsi ad primum illorum dum ancilla reslitens in haec erupit p. 143, 14 ipse Gonsalius haec adnotavit'sublestae, ut puto, fidei istnd fragmen- tum Parisinae editionis mihi iam supra laudatae" {quae quia non est Bourdelotiana y non potest esse nisi quam. in conspectu totins operis praedicat Lutetiana editio anni 15ff5 mihi incognita) 'hie haut im- portune inseri passi snmus. quod deinceps et aliis condonare in animo habemus, illis praecipue quae prisci sensus nimirum prae- beant aliquod etsi levidense vestigium, quod semel hie — nam supra aliis locum usque adhtic non fecimus — lectorem commonere satis sit, praeterquam quod ipsa characterum differitas signanter abunde- que propalet spurium ipsorum genus\ neque minus turpi err ore iamquam scholiastam veterem Boschius et Burmannus et recentiores aliquot observabant Rutgerum Ilermannidem qui glossarium Petro- nianum w.ale compilatum ex Wouwerii et Goldasti commentariis pu- blicavit primum simulato nomine Lugduni Batavorum anno 1643, turn Amstelodami anno 1663. cuius auctoritatem ex uno volo ex- emplo perspici: Goldaslus enim ad p. 12, 11 'signipcat'' inquit 'aperte fugitivum ilium in arenam damnatnm et cum foeda muliere aliqua commissum ruina pegmatis praeter spem evasisse. Lips, de amphitheatr. cap. 23\ glossator scilicet plenioris compos Petronii (actus 'fugitivus in arenam damnatus et cum foeda aliqua muliere commissus, quae praeter spem ruina pegmatis evasit\ Simon Abbes Gabbema quam Vltraiecti ad Rhenum. anno 1654 curavit editionem praeterirem silentio, nisi eam se esse secutum Hadrianides testaretur. itaque dum excerpta Petroniana quot in 10 reperiuntur secundum Patissonianam propagautur a Goldasto Bourdelotio Gonsalio immu- tatam, Marinus Statilius Traguriensis ex bibliotheca Nicolai Cippici municipis et amid sui protraxil cenam Trimalcionis H, cuius apo- graphon inventoris manu confectum et Romam missum "^correctis dumtaxat nonnullis gravioribus orthographiae mendis^ in publico proposuit Putavina typis Pauli Frambotti eoopressa anno 1664. re- petiit Patavinam suasque adiecit inarogd^ojaeig et coniecturas loan- I t XXXXI 7ies Caius Tilebomenus Uuetiae Parisiorum exeunte anno 1664. Tilebomenus iste est loannes lacobus Mentelius cuius exemplar Pe- tronianum in praefatione praedicatur 'felicibus coniecturis ditattm. at vero is quae super decem versibus carminis de bello civili scripsit in codice Parisino 8820 enotata mihi a Froehnero, aliunde mutua- tus est, praecipue a CoUadonio. vix autem in notitiam virorum doctorum cena Trimalcionis perlata erat cum de veritate eius coe- per ant dubitare: Hadrianus Valesius 'nova haec omnia falsa, ficta mppositiciaque esse, barbara futilia, iudicii doctrinaeque vacua ac plane omni ex parte ridicula ac reicienda, eademque tarn in verbis quam in reb'us ab Arbitri genio, elegantia ac nitore longe recedere\ loannes Christophorus Wagenseilius 'confictum esse a piano quodam istud Trimalcionis convivii supplemenlum\ Thomas Reinesius saltern 'aliquam partem Pelroniastri alicuius esse' sibi persuasit. lis ea de re instituta licet nobis hodie satis mirabilis videatur, effecit tamen ut attentiore cura codicem examinarent et in emendanda cena elabora- rent. prodiit igitur Traguriense fragmentum cum annotationibus loannis Schefferi Vpsaliae anno 1665, cum epicrisi et scholiis Rei- nesii Lipsiae anno 1666, cura Christophori Arnoldi Norimbergae anno 1667. nihil Arnoldus praestitit, aliqnantum Reinesius, multo plus Schefferus qui postea spicilegium notarum inter lectiones aca- demicas publicavit, plurimum omnium Nicolaus Heinsius morte im- peditus quo minus ipse Petronium ederet. loannes Fridericus Gro- novius de cena cum Scheffero pauca per litteras communicaverat, 'dictata^ eius {ms. Gronov. 53) quae Pluygersius Leidensis biblio- thecae praefectus mihi commodavit scripta sunt ante repertum codicem Traguriensem. ex eadem bibliotheca accepi lacobi Gronovii 'anno- tata ad nuper inventum Petronii fragmentum^ {ms. Gronov. 125) quorum Burmannum video bonam partem depeculatum esse. Del- matici codicis exemplari exactissime facto a loanne Lucio Romae et ad typographwn Amstelodamensem misso adiutus Michael Hadria- nides anno 1669 apud loannem Blaevium primus compositis ex- cerptis omnibus talem qualis hodie circumfertur Petronium concin- navit: fuse egit de novo codice p. 73 ss., de cetera tarn inertem se praebuit iudicem quam interpretem futilem. loannis Boschii'pro- «■.:!§! xxxxn peratum potins quam elahoratum opus' Amstelodamense anni 1677 quicquid iiovi hahuiU habuit ex disciplina Heinsii. ipse nihil pro fecit quamquam Scaligeranum codicem el Tornaesianam 'ad cuius oram trium codicum ms. collationes adscripserat lanus Douza pater, videli- cet Memmii, Pithoei et veteris cuiusdani et viginti editiones 'uo7i trala- titia diligentia corUulerat, immo etiam novos de memoria librorum errores procreavit elusus Bourdeloti aliorumque fallaciis. flagrat doli mali infamia Franciscus Nodotius qui 'Petronii Satyricon nuut de- mum integrum" edidit Parisiis anno 1693, mentitus accessisse 'frag- menta quotqnot ea desiderabantur' ex manuscripto codice quern ex- pugnata inter Turcicum bellum Alba Graeca anno 1688 nobilis Gal- lus ab apostata Graeco illius urbis dono acceptum secum asportasset, cuius exemplar sua pecunia a mercatore Francofurtano redemisset. quorum specimen fragmentorum hoc libet perscribere a quo satiras ille voluit exordiri: lam duduin quae inibi acciderunt vobis ita nar- rare pollicitiis sum , ut liodie promissis stare decreverim : nobis ad scientias non solum explicandas sed eliam ad hilaria colIoq«!:a fa- bulis iucundioribus animanda oportune congregatis. Fabricius Ve- iento de Religionis erroribus iam nunc ingenioso locutus est et de- texit quo doloso Vaticinandi furore Sacerdotes mysteria illis saepe ignota audacter publicant. Sed num alio genere furiarum et cetera, atque haec fraus, ut Richardus Bentleius statim iudicavit, omnium turpissima simulque stolidissima pudet reminisci quanto opere 7wn Gallis solum placuerit atque adeo sociis academiarum sed etiam Ba- tavis quibusdam et Germanis qui subinde Nodotianam repetivere. bis publicanda Petrus Burmannus curavit 'Titi Petronii Arbitri Sa- tyricdn quae supermnt cum integris doctorum virorum commenta- Wis' Traiecti ad Rhenum atino 1709 et Amstelaedami anno 1743, magna quidem mole litterarum quia interpretes omnes, notos ignotos, tamquam alter Goldastus descHpsit, sed ex qua fructum capias per- quam exiguum si exceperis Nicolai Heinsii notas antea ineditas. se- cundum autem librum, in quem Colbertini codicis P et Scaligerani L et Tornaesianae a Boschio olim adhibitae collationes Burmannus ad- diderat, postquam mortifero ipse morbo correptus est Joannes lacobus Reiskius correctors munere abusus ita administravit , ut iuvenili li- i XXXXIII centia verba Petronii insolentissime mutaret, semel atque iterum non infeliciter, centies prorsus insane. Burmannianae recensionis"^ passim refictae* quasi compendiariam Conradus Aenotheus Antonius invenit, dum hebraicis studiis subtractum aliquid temporis impertit Petro- nio, quem ideo aliquoties commemoravi quod exemplar eius vul- gatu7n Lipsiae anno 1781 et a Bipontina societale iteratum anno 1790 in manibus omnium versatur. nee postea quisquam satiras edidit propriis viribus et inexpertis praesidiis instructus, ludebant autem de corio Petronii sagati togati. raritate insignis est liber non absolutus quem anno 1798 de la Perte du Theil scripsisse fertur, qui ex bibliotheca Stephani Quatremeri in Monacensem regiam migravit eniptus ab Ualmio. insnnt in eo 'fragmenta in quatuor partes distincta, authenticam a primo editore typis Me- diolanensibus prolatam*), genuinam quam suppeditavit P. Pithoei codex, dubiam ex codice Traguriano excerptam, supposititiam quam Belgradi repertam F. Nodotius obtrudere ausus est" et dissertatio- nes Gallicae de nomine fratris et phratriis Neapolitanis, de gymna- siis Neapolitanis, de caussis corruptae eloquentiae Romanorum ^ de picturae arte immutata ab Aegyptiis. pararant autem novam re- censionem praeter alios Fridericus lacobsius suo ingenio fretus et qui cum manuscriptorum librorum tum lacobsii copias acquisivit OTTO lAHNIVS. hie vir ubi meum edendi Petronii institutum com- perity summa ilia benevolentia qua me semper amplexabatur instru- mentum diutina sedulitate ab se et amicis suis collectum mihi totum tradidit, consilio et re dum compono hunc librum me iuvit, nee de- futuram promisit operam suam posteriori volumini quo commen- tarios indicesque comprehensurus sum, itaque stupe f actus pro fecto mediocri mea facultate, cum intueor quantulum id sit quod multos annos versatus in hoc scriptore contuli ad emendationem , rogo ex *) ^ectrn partem^ unice repraesentant vetusti duo opiimae notaein perce- lebri Galliarutn nostrarum bibliotheca asservali codices^ id est PR. verum tam- etsi in Htulo operis 'fragrnenta ad duorum optimae notae manuscriptorum codicum nee non ipsiusmet Traguriani libri fidem recensita dicuntur, Pi- thoeanae tarn en et Nodotianae similius quam illorum librorum exemplar exUtit. XXXXIIII il XXXIV animi sententia lahnhm ante omnes, turn ceteros vivos quibus coa.- cum editionumqne notitiam debemns, nt illos ne poeniteat negotiorum qiiibus mihi gratificati sunt. Scribebam Friburgi Brisigavorum mense Decembri MDCCCLXI. Onamvis conixus sim ut exemplar meum plene perficerem omnesque eximerem mendas, factum tamen est partim mea typothe- taeque socordia partim stndiis aliorum ut corrigenda et addenda habeam non pauca. p. 8, 6 in adnotatione lege dicta pro picta. p. 9, 5 in adnotatione lege distinta pro distincta. p. 10, 12 conspatiantes nulla exemplo probatum muta in spa- tiantes. p. 14, 15 suturae non pnto recte emendatum; opus enim erat praeterea scribi adhuc suturae (piidem non attulerat nisticus curio- sas maniis sed; itaque repone primarii libri lectionem hanc adhuc no furtive (juidcm — sed, donee certa inventa emendatio erit. p. 18, 2 post et tolle comma, ita me coniecit Otto Ribbeckius. p. 25, 9 profluebant correxit Ribbeckius. p. 30, 17 deinque ant deni«[ue in H legit Otto Kellerus Tubin- gensis qui nuper eius codicis collationem a se factam aliaque subsi- dia sua mecum officiose communicavit. atque ille quae animadver- tit non visa a ceteris aut ad componendas ceterorum controvcrsiolas opportuna , operae pretium erat excerpere. contulerat autem prae- ter AH etiam reliquos duo codices Parisinos, P de quo saepius dis- sentit a Froehnero et R cuius ego particulam supra exhibui. his col- lationibus nihil attinebat hoc opusculum dilatare, ut quae parum adportarent lucelli, etiam si R consimilis Bernensi et ceteris eiusdem ordinis codicibus plerisque praestantior quasdam habet sive mendas I sive coniecturas librarii quae non comparent in aliis velut p. 64, 10 calcedonios. idem servavit cum Bp utique — rident p. 189, 7, omi- iiY his — capite p. 189, 12 — 13. p. 32, 15 dooauerat H secundum silentium Kelleri. p. 33, 10 tainen H teste Kellero. p. 37, 14 steriliculain // teste Kellero. p. 39, 13 itaque Lpt: ita H quod praelermisit typography. p. 41, 14 quonio incuhoni H teste Kellero. p. 43, 10 sup id est supra et 20 facio H teste Kellero. p. 49, 13 set per compendium H teste Kellero. p. 49, 1 4 lege itaque pro itacpie. p. 51, 4 maiiicarios ahquot coniecit Otto Kellerus in museo Rhenano novo XVI p. o36 quo loco alia coniecit in cenam Trimal- cionis quae in meo exemplari aut commendata vides aut recepta^ alia quae cousideratius iudicanti ipsi sperem improbatum iri. p. 53, 3 neruas // teste Kellero. verum vidil Bursianus. p. 54, 17 petauiistarios // secundum silentium Kelleri. p. 55, 17 b.ihiiotccas ut primo scriptum buhliotecas fuisse vi- deatur H teste Kellero. id ego probo. p. 57, 8 lege ({uam pro Quain et 9 consideraret pro considererat. p. 57, 10 Corinthea correctum eadem manu ex Corinlhia // teste Kellero. p. 58, 5 tainq; id est tamque et tamquaui // teste Kellero. p. 62, 14 primo seruos H teste Kellero. p. 65, 9 dicuntur in H etiam Kellerus legit. p. 65, 15 colaris mutatum in calaris // teste Kellero. p. 68, 10 ini pubjicuni // teste Kellero. p. 68, 16 dixit forlasse impudico usus gestu collibertus: d€VQO deiecit ut bellum puerum pathicum significaret. p. 69, 4 nobis // secundum silentium Bursiani et Kelleii. p. 70, 4 euadit // quod poteram tolerare. p. 71, 2 dunaria H teste Kellero. p. 71, 18 refacit primo fuisse scripturus librarius Kellero vi- sus est, p. 73, 5 induxit me Reiskius ut eciaginavi ederem. verum quon- \l XIXXVI tarn in H egi aginaui legitur, servare debebam aginavi quod verbum ^rjxcivao^ai interpretantur glossae Labbaei. turn Schefferus ego correxit, ego tamen dubito an explicaturus insolitum vocabulum illud librarius egi addiderit. p. 76, 10 qn id est quarido //, quod cave probatum eas. p. 79, 20 Scintilla et p. 80, 15 au au H secundum silentium Kelleri. j>. 81, 13 suffxcere puto senlentiae quod mihi quoque olim in mentem venerat erudibam. p. 87, 1 4 primo fiero // teste Kellero. p. 89, 8 frunis canis et 1 1 artissellium in hoc quidem dissidens cum ceteris collatoribus ex H enotavit Kellenis. p. 90, 13 'post facti rasa lineola, primo fortassc factu' Kelle- rus, videtur hoc valere ad factu. p. 90, 19 dii secundum silentium et primo conrotundaui secun- dum testimonium Kelleri II. p. 91, 5 taiitum (luod et 10 sic ut lahnius coniecit etiam nunc in H Kellerus legit. p. 92, 7 fortasse gloriosius et \1 fortasse inter omnes honestis- simus. p. 94, 2 quia post toruni intercidisse plura possunt — nempe surrexit Encolpios, advolavit ad Ascylti lectum, Gitona in amplexi- bus illius dormientem contemplatus est — uncis eximendum est ego. quin etiam addendum ut ante ego censeo conlatis p. 74, 16 si qua tides est, ut mihi pili inhorruerunt. p. 99, 14 in adnotatione lege \3 pro 12 eM4 pro 13. p. 103, 8 nescio an herbularum erueyidum sit ex memoria li- brorum. p. 106, 3 mutilatum versum nunc redintegrare ad hunc mo- dum tentavi: Danai recessus et in equo tuto latent, rectam viam in L Scaliger monstravit, nisi quod voto ego depravatum duco, de eli- sione Danai et scrupulum iniecit Lucianus Muellerus de re metrica poetarum Latinorum p. 288. p. 106, 15 letusque resilit in Parisino 6842 D legit Kellerus, ictusque resilit quod B habuerat Froehnerus. I \ XXXXTII p. 107, 14 comma quod post consentiunt debebat collocare, post luminibus typographus transtulit; luminibus enim et sibilis in- ter se respondent, ceterum vitii emendationem non repperi melio- rem quam propositam in exemplari meo , si quidem luminibus en fuluum iubar displicet. p. 115, 13 in adnotatione lege mulcat pro muclat. p. 1 33, 3 et ut invectum ab Hadrianide dixi Parisinum 6842 D habere, quia discrepare eum a Nodotiana Froehnerus non rettulit. sed secundum Kelleri silentium in illo quoque ut tu legitur. p. 144, 1 in margine capituli numerus 114 omissus est. p. 147, 12 mora defenditur his verbis Senecae de remediis for- tuitorum J, 2 \%iid interest, ignis me an (era consumat an tempus ultima omnium sepultura?^ p. 155, 1 1 tendunt coniecit I. F. Gronovius. idem p. 160 ver- sum 14 sic ut ego poni post 16 voluit. p. 166, 10 cum bis recte fervore typographus expressisset , ter- tium effecit Fervere. p. 173, 21 rHtituas perduteret quod B habet conlatis p. 11, 7 et 188, 12. p. 1 75, 7 ego inchisi in orationem Encolpii auctore lahnio. at rectius, opinor, primo coniunxeram inquam ego velut p. 123, 9 vel 183,3. p. 184, 3 fioti conlingere sed simplex fingere expecto. p. 192, 2 in adnotatione lege adusum pro adusum. p. 194, 5 consulto praetermiseram quod e Memmiano enota- runt Battiadae vatis, quia hanc Baplistae Pii et Petri Danielis con- iecturam in codice ullo repertam esse non credo, itemque errore Memmianus p. 195, 6 fertur prosserani habuisse. p. 228 amatorinm carmen quod Patissouiana lettulit ad Petro- niuniy etsi non modo liber nullus esse illud Petronii verum non esse Petronii complura indicia patefaciunt — velut sublimandi verbo praeter antiquissimos et recentissimos Latinitatis auctores nemo usus est — tamen plenum in hunc locum transcripsi ex anthologiis Bur- manni III 253 et Meyeri 183 j quia potest aliquis hos versus com- posuisse lectione satirarum Petronii institutus atque narrationem de XXXXVIII Circe et Pohjaeno, in primis p. 201, I sive recordatus sive imitatus. quod si ita est, ex consimili studio lusuque facile credemus illas in- terpolationes carminum ortas esse quas in p. 178 et 190 Wehlius et ego deprehendisse nobis videmur. epistnla autem ilia amatoria haec est: Camlida sidereis ardescunt lumina tlainmis, fundunt coUa rosas et cedit crinibus aurum, inellea purpureuni depromunt ora ruborcm lacteaque admixtus sublimat pectora sanguis, 5 ac totus tibi servit honor formacfue dearuni fulgps et Venerem caelesti corpore vincis. argento stat facta manus digitisque tenellis Scrica lila trahens pretioso stamine Iiidis. planta decens nescit modicos calcare lapillos 10 et dura Jaedi scelus est vestigia terra. ipsa tuos cum ferre velis per lilia gressus, nullos interimes leviori pondere flores. giittura nunc aliae niagnisve monilibus ornent aut gemmas aptent capiti: tu sola placere 15 vel spoliata potes. nulli laudabile totum est: in te cuncta probat si quisquain cernere i)0ssit. SirenUni cantus vi diilcia plectra Thaliae ad voceni tacuisse reor, ((ua inella propagas dulcia et in niiseros telum iacidaris ainoris. 20 [langueo, delicio, niarcesco, punior, uror, aestuo, suspiro, pereo, debellor, anhelo ] cor grave vulnus alit nullo sanabile ferro, sed tua labra meo saevuni de corde dolorem depellant morbumque animae medicaininis huius 25 cura fuget, ne tanta putres violentia nervos dissccet atque tuae moriar pro crimine causae. sed si hoc grande putas, saltern concede precanti ut iam defunctum niveis ambire lacertis digneris vitanique niihi post fata reducas. xxxxvriii p. 229 ilia quae dixi errore Danielis in Petroniana adsumpta esse, nunc potitus lacobi Magni sophilogio scripsisse Galterum de Castellione didici XII. saeculi poetam. lacobus enim in libro II tractatu 4 capitnlo 4 haec tradit: teste Galthero li. allexandreydos. Quam frivola gloria mundi quam rerum fugitivus honor. Et planctus.qui preesse cupit prodesse recusat Et iterum Galtherus ubi supra li. X. in fine. Magnus in exemplo est cui non suffecerat orbis. Sufticit excisa defossa marmore terra Quinque pedum fabri- cata domus quam nobile corpus. Exigua requievit humo. Et lo- quitur de allexandro q%me omnia excerpta sunt ex Alexandreide Galteri. nam plactus, quo modo nomen Plauti solet scribi in eo so- philogii exemplari quod mihi est in manibus, corrnptum est ex pla- ins, nempe Galterus in libro VIII [f. LXXXIXb editionis Ingolsta- diensis anni 1641) sic exclamat: quam frivola gloria rerum quam fugitivus honor, quam iUius nomen inane praelati qui praeesse cupit, prodesse recusat turn in libro X {f. CXV b): Magnus in exemplo: cui non suffecerat orbis, sufficit exciso defossa marmore terra quinque pedum fabricata domus, qua nobile corpus exigua requievit humo, donee Ptolemaeus cui legis Aegyptum partem cessisse, cruenti depositum fati toti venerabile mundo transtulit ad dictam de nomine principis urbem. Scripsi kalmdis Maiis MDCCCLXIL Petronii salirae D I\ A: ■G: /~^- k T; 19' 8: t: codicis Tragurienais excerpta vulgaria codex Bemensis codex Vaticanus codex Florentinus codex Messaniensis codex Vossianus Leidensis codex Guelferhytanus codicis Traguriensis ea imra quae cenam Trimalcioms continet codex Scaligeranus Leidensis codex Monacensis in carmine de hello civili codex Parisinus 8049 codex Parisinus 6842 D in principio camiinis de bello civili codex Sambuci codex Tomaesii editio Pithoeana editio Sambuci editio Tomaesii. PETRONII ARBITRI SATIRAEYM EXCEEPTA EX LIBEIS XY ET XVI in marginibus indicat L summ^m excerptorum quae Lpt tradiderunt vulgaria excerpta quae B comparesque eius continent H cenam Trimalcionis Tragurii inventam ut facile discemas quae in uno, quae in compluribut, quae in omnibus lihris legantur. i Imcriptio: Petronii arbitri satirarum \. inctpit et in margine ah eadem manu uel ab alia fere aequali Petronii arbitri aflfranii Satirici lib. incip. P, Petronii Arbitri Satyri fragmenta ex libro quinto decimo et sexto decimo A, PETRONII AKIJITBI SATIKICON B^ PETRONV ARBITER LIBER INCIPIT FELICITEB C, PETRONIVS ARBITER SATYRICON INCIPIT FOELICITER D et VlillOrihuS htteriS Gj cim principio deest in E, Petronius Arbiter manu recentissima F, Pe- tronii Arbitri Satyrici fragmenta s, Incipiunt excerta petronii satirici Fa- risinus 6842 D: petronii arbitri afbanh satybici liber, desvnt plvrima Lj Petronii Arbitri Satyricon * * pt • * • LO ^num alio genere furiarum declamatores inquietantur, qui cla- 1 mant: "haec vulnera pro libertate publica excepi; hunc oculum pro vobis impendi: date mihi ducem, qui me ducat ad liberos meos, nam succisi poplites membfa non sustinent"? haec ipsa tolerabilia assent, 5 si ad eloquentiam ituris viam facerent. nunc et rerum tumore et sententiarum vanissimo strepitu hoc tantum proficiunt, ut cum in forum venerint, putent se in alium orbem terrarum delatos. et ideo ego adulescentulos existimo in scolis stuhissimos fieri , quia nihil ex his, quae in usu habemus, aut audiunt aut vident, sed pira- 10 tas cum catenis in litore stantes, set tyrannos edicta scribentes, quibus imperent filiis ut patrum suorum capita praecidant, sed re- sponsa in pestilentiam data, ut virgines tres aut plures immolentur, sed mellitos verborum globulos et omnia dicta factaque quasi pa- 1 "^num alio genere] contra delicatos lectores Petronius in primo Satyra- rum et Persius in ilia Satyra " nempe hoc assidue" et Plinius Jib. 19. Ep. ex uet. grammatico P. Daniel Num Bpt: Cum ACFGLPs Parmnus 6842 D et Laurentianus natum fortasse ex SATYEICVM, Quum D, Non LipsiuSy Tum Nicolaus Ileinsius dedamatores 2 pro ante uobis delendum censeo 3 inpendi FG eleganter omitti ducem Friderico lacobsio ui- debatur 4 substinent ACF nee AF tollerabilia CFP essent om. F 5 turis F, nuris P facent C rerumjrunici Ff uerborum margo t. addendum inani aut simile adiectiuum 0. lahnio uidetur et mn, AFLs 6 strepita {corrcctum in strepitu) hoc tamen P 7 orbem terrarum P(Ti^; terrarum orbem ceteri 8 ego — 9 uident C5^ in florilegio Parisino ego om. Memmianus adulescentulos BCGP: adolescentulos reliqui scolis sine h libri praeter GL sic (non quia .... nihil) A. qui nihil C, qr nihil G. nichil P cum fiorilegio 9 his BFP cum Jiorilegio : iis reliqui pirhatas F, pyratas G 10 cathenis ACGL httore ACG, lictore F sed Lst: et reliqui omnes cum Tp tirannos AF 1 1 increpent sed in margine imperent A 1 1 en 3 set P' 12 pestilentia AF ut uirgines — 13 dicta margini G imposita imolentur Ay imolentur FP 13 papauere et sesamo Bpt: pauere et se sanxo ACDFG Laurentianus, pauore et sesamo P, papauere et sampsucho *, 'quidam codices sansuco' Wouwerivs, sesamo et papauere L 1* ?t 4 PETUOiMI 2 pavere et sesamo sparsa. qui inter haec tantum iiutriuntur, non LO magis sapere possunt, (luam bene olere, qui in culina habitant. pace vestra liceat dixisse, piimi omnium eloquentiam pcrtlidistis. levibus enim atque inanibus sonis ludibria quaedam excitando ell'e- cistis, ut corpus orationis enervaretur et caderet. nondum iuvenes 5 declamationibus continebantur, cum Sophocles aut Euripides inve- nerunt verba, quibus deberent loijui. nondum umbraticus doctor ingenia deleverat, cum Pindarus novemque lyrici Ilomericis versi- bus canere timuerunt. et ne poetas solum ad testimonium citem, certe neciue Platona neque Demosthenen ad hoc genus exercitationis 10 accessisse video, grandis et ut ila dicam i)udica oratio non est maculosa nee turgida, sed naturali pulchriludine exsurgit. nuper 1 (jui — 2 luil)itant est in JlorUefjio rarUlno luicc oia,- G tantum p, Jlor'dejlum , uc/us tochx Dotcae: om. cc/cri^^ mutrhiiUnr F intt'riuiitiir I* 2 culina] corhiforfa^-^c 2>''o colinu li, in alio c. curiii^ niaryo L idemque rutcamis et Heiniius teslantur. coiiaviu >. VJo eil. Oj'on, ' HHs qui hide uitio dediti aunt non majis placcre virtnttm qnam illos Icne olere qui en cidina hahilant" 3 diceat C7> Laurentianus , deceat G. liccadixissc B f.niPonnrunii ^1, non primitus omnium unde jn-ofeclus ]trimi uos omnium Ikinsius conieceraf. immi onmrnx JJl'pt/ unu^ ex ucteribus primi cloq.' rutcanus elkxiuentiam ^l pcidi.iisti 1* ^ 4 eliicitis G ' 5 caderet] areret Ikinsius ^ et 7 nundum AF G contcre- bantur J)our:a et lleinsius, declamatoribus committebantur lacoh-iius quom G et sic saepius sophodes F aut] attpic 2^ost Ilcinsium JJurmannus erripidcs P 7 debere G. (piibus loipii dcbemus T Tolosanus / uetuH '6', ])ydarus F lirici AJ\ liricis C, lyri- cis JJ 9 canere]" *al. c. tonere'' man/o L. tonare sustinuerunt Jlein- siiis^ canore retinniermit alius tomuerunt G, timicrunt F sohmi J.s, teste lleinsio codices Scaligcri: quidem reliqui^omnes 10 certe owi. T, certum est margo t nee platonem nee F demosthenen Ji, demostenen P: demostcne G, demostenem AGJ\ Demosthenem reliqui adsi<,'nes exerc. exccssisse Bituricus excitationis F 1 1 aecessesse J\ acce"sse CD J.aurentianus, accesso J' uideo Cp, Turncbus: et ideo ABDJ'G J. rt Lanrentianus, et iam p-andis et ideo ut ita dieam S. Plato nccpie Demostlienes — accessissct. nam <;r:indis coniccif K^anibucus et ut Lj'f: et ucl ut B, et uelud F, et uelut (uelud F) ut ACFJ'G Jaurentianus loq"^^- dicam /v 12 masculosa Bituricus. hide JJeinsius musculosa coniecit, maci- enta Jacobsius neque C set F ct sic plerumqae pulcri- tudinc FF exurgit ACFG SATIR^E JO ventosa istaec et enormis loquacitas Athenas ex Asia conmigravit animosfpie iuvenum ad magna surgentes veluti pestilenti quodam sidere adflavit, semohpie corrupta regiila eloquontia stetit et obmu- tuit. ad summam, (piis postea Thucydidis, quis Hyperidis ad fa- 5 mam processit? ac ne carmen quidem sani coloris enituit, sed omnia quasi eodem cibo pasta non potuerunt usque ad senectutem canescere. pictura quoque non alium exitum fecit, postquam Ae- gyptiorum audacia (am magnae artis compendiariam invenit.' non est passus Agamemnon me diutius declamare in porticu, 3 10 (piam ipse in scola sudaverat, sed *^adulescens* inquit *^quoniam sermonem babes non publici saporis et, quod rarissimum est, amas ])onam mentem, non fraudabo te arte secreta. nimirum in his ex- ercitationibus doct(»res peccant, (pii necesse habent cum insanienti- bus furere. nam nisi dixerint quae adolescentuli probent, ut ait I isthacc J^pt: om. reliqui conmijrravit BFG : cmigravit T et \dii libri apud Scaligeruin quos lleinsius appellate commi^ravit Z, com- mij;ranit reliqui 2 animos sine (lue ACDJ^Gs JMurcntiaiius ma;^:ia] a, {^na sijllaba incipit F gardens ACDIXis Lanrentianus \\ svdere FG adtlauit B: aftlauit reliqui simulatque s, simulquc inde a G oldastiana propagatum re<;ula elo*iuentia scripisi, item JJaasius: oloquentiae (ello(iueutie A) rc.«;ula librl onnes. cloquentia rc;;ula nt corrupta rei^'ula ablatiuo ejfcrrentur CrusiuSj incorriq)ta cloquentiae rc^ula substitit JJ. Junius, cloquentia sine rc^ada ego olini conicceram ommutuit B. obti- niiit Wouu'criux 4 ad summnm (sunmm C) quod post postea legitur in libris, hue ego trnnsqiosui, ilern Jfaasius qui ABCJXrF. Quis dele- nit et rominafc n)iieposito cjuis super scriptsit Jj tuchididis -4, tuclii- dides BF^ thucididis C, tucididis /;, tuchitidis JXr qui G hipe- riilis J'G^ s proxima et hy litterae in ramra B, ypcridis P 5 processit pi-ocessit Jj carmen quidem Bl^yst: (piidem carmen P, carmen quod reliqui enitui G 6 tabo depasta JJeinsius potuere AhJ^'i usque om. /, non T 7 cepit susp. JJeinsius e;;iptiorum AJ\ e<;ytiorum F. topiaviorum susp. C. F. JJermannus de lUunanorum amore artium operumque p. 35 conl. Vifruuio VJJ 3 8 audutia JKr tum A conpcndiariam F, compendiaria 7'.\ com- ])cndiarum G est BLFpf: ojn. reliqui agamcnon AF, Aga- mcnnon s diutius me tramponit L. diutilis F portico B, por- titum F 10 qua L quam etiam ipse scola P. scola etiam AJKF aduloseens CG : adhulcseens corr. e.n adhulenccns B, ado- lescens reliqui intiuld P (pioniam] quo i>, quo P 11 set G »iiiii PETROMI Cicero, "soli in scolis relinquenW. sic ut ficti adulatores cum LO cenas divitum captant, nihil prius meditantur quam id quod putant gratissimum auditoribus fore: nee enim aliter impetrabunt quod petunt, nisi quasdam insidias auribus fecerint: sic eloquentiae ma- gister, nisi tanquam piscator earn imposuerit hamis escam, quam 5 scierit appetituros esse pisciculos, sine spe praedae morabitur in 4 scopulo. quid ergo est? parentes obiurgatione digni sunt, qui no- lunt liberos suos severa lege proficere. primum enim sic ut omnia, spes quoque suas ambitioni donant. deinde cum ad vota prope- rant, cruda adhuc studia in forum propellunt et eloquentiam, qua 10 nihil esse mains conlitentur, pueris induunt adhuc nascentibus. quod si paterentur laborum gradus fieri, ut studiosi iuvenes lectione severa inrigarentur , ut sapientiae praeceptis animos componerent, ut verba atroci stilo effoderent, ut quod vellent imitari diu audirent. Parisinum in quo doctores ante nisi additur nisi cum fiorilegio BLPpti qui reliqui dixeriint hoc est dixerint corr. ex dixerunt A adulescentuli G, adolescentem P ut ait Cicero om. fiorilegium 1 Cicio Blturicus, pro M. Caelio 17, 41 ' prope soli iam in scolis sunt relicti scolis sine h ABCFP florilegium : solis L, * al, c. scholis' margo L relinquuntur L Sicuti ut uidetur L ficti — 4 fecevint habet fiorilegium Parisinum num sciti an delendwfi est ficti tan- quam repetitum sicuti 2 cenadiuitum -B, ccnam diuitum P, cenas ad nutum G meditantur Jiodie ahest a B cf. praefatio id om. t, non T aut uetus Pithoei. ad F putent A 3 Non enim X, nam nee fiorilegium 4 nisi — fecerint om. t, non T elloquentie A magistri sine nisi LT qui post piscator addunt qui nisi 5 tamquam CF piscator — 7 scopulo descripsit excerptor Parisinus , itaque pont piscator addidit nisi eam om, P G scirct G discipulos sine .... spe moritur B. morabitur ^1; moratur reliqui mei , moriatur p cum Biturico 7 ergo] igitur F EF Laurentianus 8 proficisci F B, quoque suas om. Memmianus tianus, non DPs donauit F . ^ ^ sed rasa ante r littera P propellunt p>t: impellunt Ubri mei cum 7", inpellunt FP et eloquentiam (ym. AFs 1 1 magis ABDFGP Laurentianus. prodesse magis Junius indunt s innocentibus * unu^ ex scripds Boschii Jioc est commenticius Bourdeloti codex, disccn- tibus susp. 0. lahnius, adulescentibusq. ego tentaueram sed praeterea haec nerba inde ab et eloquentiam ante deinde u. 9 collocanda esse, post propellunt autem non nulla intercidisse suspicor: lactentibus, dentientibus, vagientibus, crescentibus, pascentibus alii 12 qui si F pateretur G grados^ et t, n ^ „ L ',aTdSr:uJ;ea. e^!: TaccMus e. e,o -iaen- :;/irXiCriatrO 3 utrius,. ut.0,. i est on.. G 4 ^s^ B, quisquis Pp ^ puer iamj Faicr. P- P^^-" ^ l-r ■ didicit A : dicit B , discit relm\ '"!; f<,,,edio Lucilianae improbitatis Jacois>»s^ carmine d«ei.s Latirentianus- I. syrma inmargine 1 studiu i?, ^'"*'"™ f„tne^ L»^^^^^^ marqo L LuciUianae pt, lucimane J" J^ humilitatis t: ZZine L seorsur,. scrlpta -f^'^lfZl^^Ts, uel improbitatisAhu- i„,,robitatis .et in '""'•i''»''/f XiSaris guod ortlm e^t ex improbasse mi!itatise."=^ir^B!g^i i gff- ' ■ 8 JO PETRONIT frugalitatis lege poliat exacta. nee curet alto regiam trucem vultu cliensve cenas inpotentium captet, nee perditis addictus obruat vino mentis ealorem ; neve plausor in scaenam sedeat redemptus, histrioniae addictus. sed sive armigerae rident Tritonidis arces, seu Lacedaemonio tellus habitata colono Sirenumvedomus, det primos versibus annos Maeoniumque bibat felici pectore fontem. mox et Socratico plenus grege mittat habenas 1 poliat Heinsius: palleat LT uetua FlfJioei, polleat rcliqul omnes exactos ffaaslus p. 17 2 nee LPjpst cumflorilegio : ne /' ne ABCDFG Laurenhanus curet] aure A alio B regina G 3 cliensue 1^: chensque ABCDFG LPst, florlleoiu,,, Lar.rentLus inpotentum ;. £n^ir -^r g'""^ impotentum ADG, impotentium reliqui impotentum dictusTlr 7 '^""'' """^T ^ ^ "^ MemmiamJ perditis ad- llv\ n?/^^ cum Jlorilegio et Laurentiano, prodietis /;/ "addictis i?, abdictis CDFLaurentianus, Mitls A£, abdytis (?. praediis abduetus ^em' Sius, uec m popinis lumus obuiatP 5 nccMe ACDFG Lmcren- u tlanus, necne A^ scenam i7c.-«.»,.: scena /^•&W, scaena s, cena /onYc- *cc« redemtus margo L histrioniae ^^^ .;mr^o L: histrionei ^PCZ> Laurentzamcs uefus Puhoei, hystrionei i^, histrione G', histrioni FLPT ystnoni fiordegmm, histriones J/emmmnM^, *a/. histrioniae* Tnarryo ^ ol^n'^/p'-i^/'^^^i-'"'^- u^'"'""^"'' ^^ ""'^' ^^i^onm., histrionis ad rictus Otto Ribbeckius. fortasse histrionis ad picta 7 seu crinigerae /. sed *siue armigerae al. c. mar^roZ, crinigerae eftam T. fine armigeroP. armi<^erii^ uideant L. arndent cie con^eco*# tellus at^cZ.V que mar^o A' Sire- numue scripsi; stue Athenae slue Tarenttmi sine Keapolis: Sirenumque omnes, Syrenumque B demos ACDFGLaurentianus de priraL P. primis Z> 10 Maeoniumque P bibam CZ), biba G frontem /oW/eamm 11 grege mittat BLpt cumflorilegio: grege mutat P, grege mutet ACDEFGs cum Laurentiano. grege non comparet in scriptis, cuius loco libri ueteres .mmittat ^../ immutef Heinsius qui sine mittat J/ si'ne mutet comeaV, So ra^ Ucum p lenasque immittat /^m^u., plenus permittat Brouchhusii^, plenas grege ^^T.^^^^' ^.'"'^'''''''^ *'^^""^"* a,,^Au%.ae i.o/. I p,S81 qxd etiam alia alwrum commenta commemoraf, rore et Socratico pectus riget antequam habenas urn IT^ ^''"' aptet/aco6.it^, mox et Socratico comp^onat dogmate pectus turn demum ingenio plenas immittat habenas liber et ingentis quatiat Raasiu^ LO 10 f 1\ y| \ ^ 15 SATIRAE 9 10 liber et ingentis quatiat Demosthenis arma. bine Romana manus circumfluat et modo Graio exonerata sono mutet suffusa saporem. interdum subducta foro det pagina cursum 5 et fortuna sonet celeri distincta meatu. dent epulas et bella truci memorata canore grandiaque indomiti Ciceronis verba minentur. his animum succinge bonis: sic flumine largo plenus Pierio defundes pectore verba.' 10 dum hunc diligentius audio, non notavi mibi Ascylti fugam et dum in hoc dictorum aestu in hortis incedo, ingens sco- lasticorum turba in porticum venit, ut apparebat, ab extemporali declamatione nescio cuius, qui Agamemnonis suasoriam exceperat. 20 6 ^ 1 in-emuis P ingestis quatiet florilegium demosteris F 1 mgenuuisj: « ^ \jiFGP hue L, hunc margo riiegium ti pimvu j. ^^ t t^ rym^mnn'i mutent Haasius nus, Graios exonerando sonos I. J^ , Gronomus mutcu jj v^^rw^, iflhorom G 4 uersum Hemsius o lurtiua ei memoranda «^ ^ 'Titionis «/. c.' mariro />, '<«« mamwc. Ti- ll' Pi^/ir mfnetur iTeimm,, imitetur Faber 8 suhc nge £ tionis jrimonas * defundes A, marqo L: tianoque. fundes de iiaasiu^ oa»i ' , -^ p ACGPtLauren- habet i^vsx^T L. uersus XXII suhscripium A 10 Cum -^/-^^^f^^"?^^ T ' \. «,^^^;„^ n F hunc P^ J/em7«m?ms; haec i:, a/. haec '"«^'^;J;J^^^^;^;,iS r Ascyltae ., 'eo. u, c. Ascyltae u. moo. Ascyl- sius ^'''^'\^ V^ L k- « J cocZ. e^ eo qiddem integriore constan- tan* Pmmcamts, in ''']^ l^}'''''^^ Piaeanus interciderunt non „. mi editarum p. 48 s^. H '" J>°^=„f ^ ^ J„^ ^^stu totus incen- ADFL Laurenuanus, mo as JJP^( dum hoc ^"7' j^^ £p< .„,;„, „. Am SeinsiM sco\&stteomm sic ABtJ^ I J^ lu us jj^y , y^nZnT- cur ACFGLsLaurentiamii, cuur A', qm cur i> quia 10 PETRONII SATIRAE 11 ..>. *fe,K '>!.„*■ dum ergo iuvenes sententias rident ordinemque totius dictionis infa- LO mant, opportune subduxi me et cursimAscylton persequi coepi. sed nee viam diligenter tenebam quia nee quod stabulum esset, scie- bam. itaque quocunque ieram, eodem revertebar, donee etcursufati- gatus et sudore iam madens accedo aniculam quandam, quae agreste 5 7 bolus vendebat, etVogo' inquam 'mater, numquid scis ubi ego habi- tem?' delectata est ilia urbanitate tarn stulta et 'quidni sciam?' inquit, consurrexitque et coepit me praecedere. divinam ego puta- bam et subinde ut in locum secretiorem venimus, centonem anus urbana reiecit etMiic' inquit 'debes habitare'. cum ego nega- 10 rem me agnoscere domum , video quosdam inter titulos nudasque meretrices furtim conspatiantes. tarde, immo iam sero intellexi me in fornicem esse deductum. execratus itaque aniculae insidias ope- rui caput et per medium lupanar fugere coepi in alteram partem, cum ecce in ipso aditu occurrit mihi aeque lassus ac moriens Ascyl- 15 1 ieiunas ud inancs ffeinslus, iuuenis Barthiiis potiiis declamationis i 2 oportune ABFP ei primo G cursum C, cursum D, ciirsum E ascilton F, Ascyltum Lt, Ascyitam s 3 quia llhri omnes, itaque lacu- nam significaui : om. Goldastiana quod scrlpd: quo libri. quo loco^ sic ut in cap. 8, qua Scioppius et Ileinsiwi, ubi Brassicanus ^ 4 quooque .1, quecunque C, quaecunque D donee in eursu Ppt. 'al. ex cursu' Pithoevs 5 agreste om. jX. agresta P G holus BEP: olus reli- qui uendeba et] te Ls, ^ Leid, cod, et quinque alii Bo- schius rogo] ego A nunciuid AGL habito E, ante Sam- bucum 7 delectata — 8 praecedere om. P est addidi: confir- mauit lianc emendafionem postea repertus B 8 diuinam BPpt, di- uinam u, c! margo L: ducinam ACDG , dutinam Laurentianus^ ductinam F^ ducturam Ls, ductoriam E 9 at Ej). et subsequor : inde Guliel- mus, subsequi coepi Petronii ftusse credo conl. cap. 72. llhri iungunt et subinde ubi P secretiorem Bp: secretum ceieri 10 reierit F, iniecit Lst, 'ante urban, reiecit u. c' margo L his G m- quid P ergo B 11 agnoscere scripsi idque postea in B reper- tum €Ht: cognoscere libri inter ticulos FGP, inter uiculos st, inter- nuculos quod nidlum exemplar habere Pithoeus tradit L, * intcsticulos u. c' margo L; sic Bituricus. *u. c. Pit. titulos, uitulos, puellulos' margo t. inter hystriculos Heinsius, intus titulos Heraldus, uideo pueros quosdam meretriculos lacobsius: titulos praeter ceteros B nudas] udas margo t, inundas P 12 furtim spaciantes Bp, interspaciantes P, intcrspa- tiantes u. c' margo L. confertim spatiantes Heraldus Un u, c. erat tandem' Douza ymo A, imo FLP serio t sero sensi intel- lexi Z 13 fomice CEF Laurentianus, fornicem B, quod stare potest deleto deductum cf. p. 11,1 exacratus E; execratus, non exsecratus ABCFGLP anibaleculeC 14 capud P coepi fugere transponit • • • • L alteram BP: aliam reliqui 15 ecce etiam ipso auditu P / {' H LOtos; putares ab eadem anicula esse deductum. itaque ut ridens eum consalutavi, quid in loco tam deformi faceret quaesivi. sudorem ille 8 manibus detersit et ^si scires^ inquit *^ quae mihi acciderunt'. *^quid novi?' inquam ego. at ille deficiens '^cum errarem' inquit 'per to- 5 tam civitatem nee invenirem, quo loco stabulum reliquissem, acces- sit ad me pater familiae et ducem se itineris humanissime promisit. per anfractus deinde obscurissimos egressus in hunc locum me per- L duxit prolatoque peculio coepit rogare stuprum. || iam pro cella L^^meretrix assem exegerat, |1 iam ille mihi iniecerat manum, et nisi 10 valentior fuissem, dedissem poenas * L II adeo ubique omnes mihi videbantur satyrion bibisse iunctis viribus molestum contempsimus quasi per caliginem vidi Gitona in crepidine semitae stantem et 9 in eundem locum me conieci 15 cum quaererem num quid nobis in prandium frater parasset, consedit puer super lectum et manantes lacrimas pollice extersit. lapsus ACFLPpst Laurentianus, non BDEG Ascyltus Zf, ascylta ACDGs, aschylta B, ascilta F, asilta P 1 putare F anicula om. G forfasse eo esse deductam B, seductum Munckerus 2 consultaui AF, cumsalutaui P 3 sciscbet inquid P 4 noui, inquam, ego? interpunxlt s 5 inuenirem] to. ex t corr. F 6 a me C familiae ABCDFGPs Laurentianus : familias EJjpt se ducem transponit Memmlanus permisit F et primo L 7 per om. s antefractos G dehinc L per 2)ost deinde iterat E oscurissimos F, obscurissimo G ingressus G, corrlgas prae- gressus egressus me in hunc locum produxit L, *al. perd.* margo L. produxit etiam T et uetus Pithoei, duxit G 8 prelatoq. C peiulio B, pecuo aiite Sambucum. ^ uetus lexicon peculium pro asse uel denario ponitur. Petronius: prolatoque peculio' Bongarslus struprum ^, stru- pum EF sella t, liber Danlells 9 minum F et — poenas ah superlore narratione segreganda censeo 10 dedissam P. poenas de- dissem Hadrlanides poenas. adeo Iungunt Lt, asteriscum interponit p 11 sic p: mihi inter ubique et omnes siLpterscriptum Tj, omnes ubique mihi t post bibisse asterlscus in Lpt. desvxt margo L 12 con tcmsimus />. turn asterlscus in fjpt^ mvlta dksv^nt margo Ij 13 Encol- pius. praemittit L; kvcoi.pivs. margo p Gnitona Tj cf. adnotatio ad J), if, 10. uetus constanter Gyton, non Giton' Pithoeus 14 lacunam significaui quonlam quae subsecuntur, non /oris set in ceUida aguntur 15 quaere /\m et in ynarglne f\Te L nunquidZ^ 7 frater in prandium L lacrumas L extersit Pithoeus i cxpressit libri rir 12 PETROxMI perturbatus ego habitu fratris quid accidisset quaesivi. at ille tarde L quidem et invitus, sed postquam precibus etiam iracundiam niiscui, Huus' inquit^iste frater seu comes paulo ante in conductum accu- currit coepitque mihi velle piidorem extorquere. ]] cum ego procla- LO marem, gladium strinxit et"si Lucretia es" inquit"Tarquinium in- 5 venisti" II quibus ego auditis intentavi in oculos Ascylti manus et ^quid L dicis' inquam'muiiebris patientiae scortum, cuius ne spiritus quidem purus est?' inhorrescere se linxit Ascyltos, mox sublatis fortius manibus longe maiore nisu clamavit: ^non taces' inquit 'gladiator 10 obscoene, quem de . . . ruina arena dimisit? non taces, nocturne percussor, qui ne turn quidem , cum fortiter faceres, cum pura mu- liere pugnasti, cuius eadem ratione in viridario frater fui, qua nunc in deversorio puer est?' 'subduxisti te' inquam 'a praeceptoris col- 10 loquio/ 'quid ego, homo stultissime, facere debui, cum fame mo- 15 rerer? an videlicet audirem sententias, id est vitrea fracta et som- niorum interpretamenta? multo me turpior es tu hercule, qui ut foris cenares, poetam laudasti' itaque ex turpissima lite in risum diffusi pacatius ad reliqua se- cessimus 20 rursus in memoriam revocatus iniuriae'Ascylte' inquam 'in- telligo nobis convenire non posse, itaque communes sarcinulas 1 ergo t 2 posteaquam L ct iracundiam jn fortasse post misciii addendum tandem 3 seu comes non dehehat demere scrqyforl Wehlius 2>. 49 aucucurrit t, non T 5 gladium non deest in A si om. F Lucrecia A G rursus aVqua intercidisse oportet: neque enim interfulsse Gitonis narrationl Ascylton p. 11, 15 docemur 8 impatientiae et in margine L nee margines Lt. quidem ego suppleui 10 'rt/. risu' Womcerius inquit superuacaneum, nid potius anfe(i periisse non nulla credamus 11 de * ruina t: de ruina Lp. de arena ruina transptosuit Scioppius. cf. cap. SI, genetiuus uelut pegmatis aut secundum cap. 81 terrae deesse uidetur 13 cuius ego cadem L, et recte quidem addidisse ego Scaligerum censeo 14 di- uersorio lihri pueri cs Barthius inquam ^>^- inquit LT hue fortasse ex u. 15 deptulsum 15 ergo t: ego etiam margo t IG id est] . i . X : deleri uoluit Wehlius p. 49, inanes Jacobsius ; ego id est sen- tentias glossam duco uitrca facta margo L; uitream fractam lihri n fortasse meherculcs turpior es tu IS lacunam posui, quod Ji- nitam fuisse illis uerhis litem mihi non persuadetur 20 aster Iscum habent pty non L il \ !> SATIllAE 13 Z-partiamur ac paupertatem nostram privatis quaestibus temptemus expellere. et tu literas scis et ego. ne quaestibus tuis obstem, aliud aliquid promittam; alioqui mille caussae quotidie nos coUideut et per totam urbem rumoribus different', non recusavit Ascyltos et 5 hodie inquit 'quia tanquam scholastic! ad cenam promisimus, non perdamus noctem. eras autem, ([uia hoc libet, et habitationem mihi prospiciam et alium fratrem'. 'tardum est' inquam ' differre quod placet' * banc tam praecipitem divisionem libido faciebat; iam dudum 10 enim amoliri cupiebam custodem molestum, ut veterem cum Gitone meo rationem reducerem postquam lustravi ocuhs totam urbem, in cellulam redii, oscu- 1 1 lisque tandem bona lide exactis alligo artissimis complexibus pue- rum fruorque votis usque ad invidiam felicibus. nee adhuc qui- 15 dem omnia erant facta, cum Ascyltos furtim se foribus admovit dis- cussisque fortissime claustris invenit me cum fratre ludentem. risu itaque plausuque cellulam implevit, opertum me amiculo evol- vit et 'quid agebas' inquit 'frater sanctissime? quid? vesticontuber- nium facis?' nee se solum intra verba continuit, sed lorum de 20 pera solvit et me coepit non perfunctorie verberare , adiectis etiam petulantibus dictis: 'sic dividere cum fratre nolito' * veniebamus in forum dellciente iam die, in quo notavimus 12 1 quaestionibus cum Memmiano t, non T. quaestus rationibus snap. Heinsius 2 temptemus^;, tentemus Z; coneraur ^ aliquid aliud m- uertuntpt 3 alioquin L nos quotidie transmutant pt 4 different p, margo L: deferent Lt fortasse set conl. c. 79 ul- timo 6 habitionem Memmianus 7 alium scripsi: aliquem li- hri tardum est differe quod habes legitur in florilegio Parisino 8 placet] '.l. o. ex. habes pro aues' Pithoeus , 'net. Loisel. habes' Bon- garsius asteriscus est in lihris , dksvxt margo L 9 iandu- dum Lj 10 cupiebam amoliri inuertunt pt Gnitone L 11 reducerem scrip>si: deducerem Z, diducerem pt asteriscus est in libris, DKSVXT morgo Z 14 feruentibus. frcquentibus margo t 17 'glossarium S. Dionysii opertum' Daniel qui opertam in lemmate scri- jmt 18 uesticontubernium p)t, margo L a recentiore manu: uerticon- tubernium 7^, \ietus .i. verticontubcrnium' Pithoeus. *%e Vestae contuber- nium cum Pithoei, Sambuci, Memmii aliisque optimis codicibus* BoscJtiua aperte falsus 21 uerbis Z duos iresque asteriscos interpo- nunt lihri, desyst margo L mi M' 14 PETRONII SATIRAE 15 frequentiam rerum venalium , non quidem pretiosarum sed tamen L quarum fldem male ambulantem obscuritas temporis facillime tege- ret. cum ergo et ipsi raptum latrocinio pallium detulissemus, uti occasione opportunissima coepimus atque in quodam angulo laci- Diam extremam concutere, si quem forte emptorem splendor vestis 5 posset adducere. nee diu moratus rusticus quidam familiaris oculis meis cum muliercula comite propius accessit ac diligentius conside- rare pallium coepit. invicemAscyltos iniecit contemplationem super humeros rustici emptoris ac subito exanimatus conticuit. ac ne ipse quidem sine aliquo motu bominem conspexi, nam videbatur 10 ille mibi esse, qui tuiiiculam in solitudine invenerat. plane is ipse erat. sed cum Ascyltos timeret fidem oculorum, ne quid temere fa- ceret, prius tanquam emptor propius accessit detraxitque humeris 13 laciniam et diligentius tentavit. o liisuin fortunae niirabilem. nam adhuc nee suturae quidem attulerat rusticus curiosas manus, ettan- 15 quam mendici spolium etiam fastidiose venditabat. Ascyltos post- quam depositum esse inviolatum vidit et personam vendentis con- temptam, seduxit me paululum a turba et'scis' inquit 'frater, redi- isse ad nos thesaurum, de quo querebar? ilia est tunicula adhuc, ut apparet, intactis aureis plena, quid ergo facimus, aut quo iure 20 rem nostram vindicamus?* exhilaratus ego non tantum quia praedam videbam, sed etiam quod fortuna me a turpissima suspitione dimiserat, negavi circuitu 1 preciosarum lihr'i tamen] taliiim lacohsius 2 furem Da- nieL male labantem Ifeliisius, male uacillantera idem antea facilli- difficilli me] male set in margine facillime L 5 cmtorem L splendor LT: splendida pt. spleudidior Scriaerius 6 iuducere nialebat Heiri" sius 7 meis 2>i' tuis L, tcneris. mis margo L diligentius om. t^ non T 8 tunicae pendenti intercidisse mihi uidentur 9 emto- ris i 10 ne] nee sine L motu Lt: metu Tp nam mihi uidebatur X 13 emtor X 14 iQni&mt, Burniannns : tenuit libri 15 adhuc /ortosse post quidem ponendum sutar ae pt, Scaliger in mar- gine L cui haec inscripsit ' furtiuae Cuiac. \ futura, sectura | /. suturae' : fu- tnrae X, furtiue T, furtiuae iieius exemplar, quo uho hac in parte ut in aliis pluribus usi sumus' Futeanus furtiue coniciens et scripsi: sed libri 17 contemtam L 19 querebatur J!fc7n?>iianM5 20 igitur^^ fa- ciBjnxiS Antonius 21 uindicemus Antonius post uindicamus tres aaterisci in X, desvnt margo L, at deest quidem nihil nee lacunam agno- scant pt 22 quia non tantum transponit /, non T 23 me corr. ex mea X 1^ L agendum, sed plane iure civili dimicandum, ut si nolletalienam rem domino reddere, ad interdictum veniret. contra Ascyltos leges ti- 14 mebat et 'quis' aiebat 'hoc loco nos novit, aut quis habebit dicenti- bus fldem? mihi plane placet emere, quamvis nostrum sit, quod 5 agnoscimus, et parvo aere recuperare potius thesaurum, quam in ambiguam litem descendere : LO 10 II quid faciant leges, ubi sola pecunia regnat, aut ubi paupertas vincere nulla potest? ipsi qui Cynica traducunt tempora pera, non numquam nummis vendere vera solent. ergo indicium nihil est nisi publica merces, atque eques in causa qui sedet, empta probat/ 2 domino ante uersnm a reddere incipientei.i positum in X; om. t^ non T inter ueniret et contra libri carmen 2)roximum inserunt a no- bis in inferiorem locum tramlatum. similis iam Antonio sensus fuerat. eundcm ciun libris ordinem secuntur Vincentius Beluacensis spec. hist. XXI 25 et fiorilegium Parinnum 4 quanuis L 5 tutius est paruo aere rem perditam recuperare quam in ambiguam litem descendere adfe- runt Vincentius Belli. I. s. et fiorilegium, tutius est paruo aere rem per- ditam recuperare quam ius ambiguae praebere liti Jacobus Magni in Zophi- logio V 6 potius recuperare X 6 post descendere in X notis quibusdam Scaliger transponenda esse indicauit quae breui post {p. 16,2) scrijHa sunt ne — discederet 7 legitur hoc cannen in codice Leidensi Vossiano {catalogi fol. cxi) in folio 38 sic inscrijHum Versus Petronii r&c\a.nt Bpst: f&cmnt ACDEFG LPT Laurentianus Vossiajius, denique Vin- centius I. 8, et excerptor Parisinus qui uersus 12 5 descripserunt pugnat Vossianus, 'al. pugnat c. c.' margo X 8 atque ubi E uiuere xiE et in margine D Laurentianus nuda BLT Vossianus sed nulla margo L. hand ibi et nuda Heinsius 9 cinica AF Vos- sianus. cynico lacobsius ^ pera Heinsius: cera BLP Vossianus, caera t, cena uel coena ceteri; 'al c. coena al. sera als. uera' margo X in quo ptraeterea sera uocabulo secta subscripsit Scaliger. coeno lacob- sius numquam, non nunquam BF; nunque A, unquam X num- miis G, muneris P uendere uera solent Vossianus: uendere uerba solent Jit, uerba uendere uerba solent X, uerba solent emere ABCDEFGPa cum Parisino 6842 D et Laurentiano. iura solent emere Orellius p. 2 11 ergo] iam nunc Vincentius et fiorilegium, 'al. iam nunc margo t iudicium — 12 probat non nominafo auctore usurp)at Joannes Saresberlen- sk pol. V 15 p. 329 merces 66/ merx. cf. Jlitschelius vius. Rh. Xp. 451. imitatur Petronium Jo. Saresberiensis j^ol. JJJ 13 p. 205 'fi- lia dccentior—jjublica merces est, exposita quidem si emptorem inueniat' 12 aeques B causa] cera XT', 'al. c. caussa' margo Jj 'alter ex ueteribus in cera, qni probat empta, sedet' Puteanus eandemque scri- pturam memorat Pithoeus empta ABCFGP: emta cum reliquis X uersus VI subscrijHum A deesse ptauca puto quibus consentire se En- colpius dixerat *?1 16 PETRONII SATIRAE 17 II sed praeter unum dipondium , quo cicer lupinosque destinave- L ramus mercari, nihil ad nianuin erat. itaque ne interim praeda dis- cederet, vel minoris pallium addicere placuit, ut pretium maioris compendii levior faceret iactura. cum primum ergo explicuimus mercem, mulier operto capite, quae cum rustico steterat, inspectis 5 diligentius signis iniecit utramque laciniae manum magnaque voci- feratione 'latrones: tenete' clamavit. contra nos perturbati, ne vide- remur nihil agere, et ipsi scissam et sordidam tenere coepimus tu- nicam atque eadem invidia proclamare, nostra esse spolia quae illi possiderent. sed nullo genere par erat caussa nostra, et cociones 10 qui ad clamorem conlluxerant, nostram scilicet de more ridebant invidiam, quod pro ilia parte vindicabant pretiosissimam vestem, pro hac pannuciam ne centonibus quidem bonis dignam. hinc Ascyl- 15 tosbene risum discussit, qui silentio facto Sidemus' inquit^suam cui- que rem esse carissimam; reddant nobis tunicam nostram et pal- 15 Hum suum recipiant.' etsi rustico mulicrique placebat permutatio, advocati tamen iam paene nocturni, qui volebant pallium lucri fa- cere, flagitabant uti apud se utraque deponerentur ac postero die index querellam inspiceret. neque enim res tantum, quae videren- tur, in controversiam esse, sed longe aliud quaeri, quod in utraque 20 parte scilicet latrocinii suspitio haberetur. iam sequestri placebant, 1 dipondium siccl lupinosque quibiis destinaucramus libri, cicer ad si- cel adscripium margo t, qui j^raeterea ac sicilicum quibus lupines d. ex- hihet: emendauerunt incerlus a Boscldo menioratus , I, F. Grojiouius, Jlehuius. scilicet j^ro sicel Tarnehus, siser Puteanus y praeter dipondium sicilicumque quibus lupinos d. ScaUger 2 erat. itaque ne — discederet, uel m. margo t: erat, ne — discederet. itaque uel m, libri interim ^«; uiritim L prohatum Scaligero. cf, ad p. 15, 6 3 cum pretium la- cobsius, ut spes Burmannus 4 leuior /. F, Gronouius: leuiorem libri fortasse efticeret iactura I. F. Gronouius: iacturara li- bri 5 operto Wouwerius ad cap. 16: aperto libri 6 utranque L 7 tenete ^alii apud Douzam, Ileimius: tenere libri, quo seruato se addendum fuisse iamJJouza sensit. lolli uerbum Oudendorpius iussit 10 nostra pt: Nam L, fortasse delendum cociones qui scripsi cum Salmasio: condones quae libri 12 inscitiam margo t, nostra et inui- dia Heinsius preciosissimam L 13 pannuceam L hunc Burmannus 14 beue^?; peue Lt. periculum J. F. Gronouius, opportune rixam Jacobsius, paene rem risu 0. Tahnius uidemus lungermannus, BiUershusius: uideamus libri, quod tueri possis praeposito cum 17 pene Lt. bene Scioppius. nocturni potius corruptum 19 iudex querelam index L uideretur t. fortasse uindicarentur controuersiam L Mem- L et nescio quis ex cocionibus, calvus, tuberosissimae frontis, qui so- lebat aliquando etiam caussas agere, invaserat pallium exhibiturum- que crastino die affirmabat. ceterum ajiparebat nihil aliud quaeri nisi ut semel deposita vestis inter praedones strangularetur, et nos 5 metu criminis non veniremus ad constitutum idem plane et nos volebamus. itaque utriusque partis votum casus adiuvit. indignatus enim rusticus, quod nos centonem exhi- bendum postularemus, misit in faciem Ascylti tunicam et liberatos querella iussit pallium deponere, quod solum litem faciebat 10 et recuperato, ut putabamus, thesauro in deversorium praeci- pites abimus i)raeclusisque foribus ridere acumen non minus cocio- num quam calumniantium coepimus, quod nobis ingenti calliditate pecuniam reddidissent. nolo quod cupio, statim tenere, 15 nee victoria mi placet parata LO II sed ut primum beneficio Gitonis praeparata nos implevimus 16 cena, ostium non satis audaci strepitu impulsum exsonuit cum et ipsi ergo pallidi rogaremus, quis esset, 'aperi' inquit dumque loquimur, sera sua sponte delapsa cecidit 'iam scies' mianus , ^ scripti Heinsii: controuersia ^i quaeri, in libri utra p, margo X, Daniel quaeri quod in margo t: 21 suspicio L 1 cocionibus scripsi cum Salmasio: concionibus libri 2 aliciuando] alioqui margo t etiam ad caussas L, et ad causas p, et causas t 4 ueste is margo L 5 nulla lacuna in lib ris. sujijjlcas: rusticus autem et mulier uestem suam quam primum recuperare uolebant 9 querela L a.iteriscum interponit p. dcest aliquid huiusmodi: deponimus ergo pallium 10 diucrsorium libri 11 cocionum scripsi cum Salmasio: concionum libri 12 criminantium margo t 14 hos uersus quos non haesisse credo superiorlbus habet ftorilegium Parisinum in quo 15 placet mi 15 tres uel duo uel unus asteriscus in Lpt. dksvxt mvlta margo L 16 beneficio om. 4CDEFG><, non BPpt, in L additum in mar- gine gytonis ^CG, gythonis ylP, Gnitonis X inpleuimus i-^ 17 ho- stium ABCDFGP non et in margine ut deleretur L. *non ui- detur abundare^ Tornaesius. nostrum conieceram , non satis [firma sera munitum] audaci alius, ostiolum Barthius non . . . audaci B inpulsum F exsonuit impulsum transponunt LP, item B sic conti- nuans impulsum. C . . . . ergo pallidi exonuit CKFG interci- disse aliquid signijicaui; metuentis, opinor, Gitonis menfio facta erat 18 cum ergo et ipsi inuertit t. et dclebat Antonius. cum ergo gypso palli- diores Jacobsius palladi A, palidi F quid G 1*9 que om. p fera P sera iam sua Memmianus cedit G Petronii satirae o 18 PETRONII SATIRAE 19 reclusaeque subito fores admiserunt intrantem. mulier autem erat LO operto capite, ilia scilicet quae paulo ante cum rustico steterat, et, 'me derisisse' inquit'vos putabatis? ego sum ancilla Quartillae, cu- ius vos sacra ante cryptam turbastis. ecce ipsa venit ad stabulum petitque ut vobiscum loqui liceat. nolite perturbari. nee accusat 5 errorem vestrum nee punit, immo potius miratur, quis deus iuve- 17 nes tam urbanos in suam regionem detulerit.' tacentibus autem ad- buc nobis et ad neutram partem adsentationem flectentibus intravit ipsa, una comitata virgine, sedensque super torum meum diu flevit. ac ne tunc quidem nos ullum adiecimus verbum, sed attoniti ex- 10 pectavimus lacrimas ad ostentationem doloris paratas. ut ergo tam ambitiosus detonuit imber, retexit superbum pallio caput et mani- bus inter se usque ad articulorum strepitum constrictis 'quaenam est' inquit'haec audacia, aut ubi fabulas etiam antecessura latroci- 1 reclusaeque pt, 'al, c. reclusaeq. fores' margo L: remissaeque ex ad- miserunt naium ABCDEFGLPs admiserant G erat autem A 2 illam G. ilia — steterat interpreti adsignauit Jacohsius conl. p, 16 u. 5 paulo 07)1. G et me cum ceteris A, et der. i. uos me putatis Memmianus. ecce me Heinsius. dubito an quid omissum sit ante me. sic impunc me derisisse Jacohsius primo, delituissc idem postea 3 ir.quid P uos superscriptum L putabitis G cuius BCLPpt: cxxr AFGs, (\\\\xxDE s&cra. S aim asius, Heinsius: sacram ADEFGLPpst 3femmianus, J. F. Gronouitis qui ante 2^^^ aduerbio hahehat. uos ante sacram criptam C. sacrum uetus Fithoei. in B deest iotum uocabulum 4 ante cryptica Heinsius , inante crypta Salmasius criptam BG cum C crypta P 5 uobisD A liceat loqui transponit t pertu- bari F ne accusat G 6 ymo A, imo FL decus sed c erasa F 7 religionem G, regionem suam transponit L autem adhuc Cs: adhuc autem ADF, tantum adhuc BFLPptt, ad G 8 et — flectentibus addita in margine E ah eadem manu adsenta- tionem B: assentationcm reliqui; assensionem margo t, Gulielmus mirauit F 9 comitata ex comitato corr. F tborum ABCFGP fleuit diu transpcmit L 10 at F ullum nos inuertit G set actoniti F exspectauimus DE. spectauimus coni. Sambucus h 11 lacr)'raas L, lacrimas G ostentationem BLPj^t: ostentionem FG^ ostensionem AGDEs peratas A ergo] ucro Lp 12 ymber h P, imber G dctexit Bituricus opertura Jacohsius capud P 13 interius in articulorum XP, Tolosanus. ad deest in B crepitum BoscJiius constrictis />, Tolosanus: contritis BPpt, strictis ACDEFGs 14 *al, c. inquit haec' margo L: inquit liaec am, L, in- quid P. haec am. ACDEFGst, non BPp. ista Heinsius ubi] Ibi F fabulas etiam am, E etiam LT: et ABCDFGPpst quod ante fabulas transposuit Heinsius antecessuras i, *o/. c. et antecessura' margo L ZOnia didicistis? misereor medius fidius vestri; neque enim impune quisquam quod non licuit, aspexit. utique nostra regio tam prae- sentibus plena est numinibus , ut facilius possis deum quam homi- nem invenire. ac ne me putetis ultionis causa hue venisse, aetate 5 magis vestra commoveor quam iniuria mea. imprudentes enim, ut adhuc puto, admisistis inexpiabile scelus. ipsa quidem ilia nocte vexata tam periculoso inhorrui frigore, ut tertianae etiam impetum timeam. et ideo medicinam somno petii iussaque sum vos perqui- rere atque impetum morbi monstrata subtiUtate lenire. sed de re- 10 medio non tam valde laboro; maior enim in praecordiis dolor sae- vit, qui me usque ad necessitatem mortis deducit, ne sciHcet iuvenili impulsi licentia quod in sacello Priapi vidistis, vulgelis deorumque consilia proferatis in populum. protendo igitur ad genua vestra su- pinas manus petoque et oro, ne nocturnas rehgiones iocum risum- 15 que facialis, neve traducere velitis tot annorum [consilia] secreta, quae vix mille homines noverunt/ secundum banc deprecationem lacrimas rursus effudit gemiti- 18 > 1 nequc — 2 aspexit am, F 2 utquc G, uiteque G regia P tam ante plena collocandum censeo 3 est BJ^Pt: om, ACD EFGs muninibus P prosit P 4 inucniri B caussa Jj aetate periit in P, rf. praefatio aetatis magis uestrae iy, Memmianus quod florc addito Jleimius prohauit. al, c, aetate uestra' margo Jj. aetate uestra magis G 5 iniuria uestra mea L mea .... dentes B inpudentes F G post nocte deesse uocabulum 0. Jahnius putat 7 inorrui F terciane A et G impetu C 8 timeam B: timebam ACDEFGJjPs, timerem pt adeo C. a deo Jacohsius male Serapim intellegens etiam post medicinam add. E sompno AF. somnio recte puto Wouicerius ta- citus p, 392 9 atque] aut D suptilitate F. corruptum est. salubritate Heinsius linire P, uetus Pithoei, lenil*. sed dolor saeuit mediis omissis G 11 morbi G iuuenilli A 12 impulsi li- centia quod Ept: impulsi licenciam quod P, impulsu licentiam quod P, im- pulsu licentiam quam ACJ)FGs et P in quo tamenprimiim impulsus /?ii^ Priapi] principis C deique AEF 13 concilia Heinsius ob- tendo 7.P, Tolosanus igitur] iugiter T uestra om. F sup- pinas GF. supplices 0. Jahnius 14 nocturnas orationes religiones G que a correctore P 15 faciatis om. ACDEFG, referatis s noue G traducem A uclis C consilia quod c w. 13 irrepsit in ACDEFGs, ahest aBJjPpt 16 uix om. F, post mille posuit p millae et in margine mystae L, nuUi t, millia liominum C. mystae uix omnes Wouicerius et Hein- sius/ meliores memhranae* Boschii 17 secumdum C '" — '"""" ^ mas lacry G risus F que om. P 2* lacrumas X, gentibusque F, gannitibusque Memmianus. 20 PETROMI SATIRAE 21 ■ busque largis concussa tota facie ac pectore torum nieum pressit. LO ego eodem tempore et misericordia turbatus et metu, bonum ani- mum habere earn iussi et de utroque esse securam: nam neque sa- cra quemquam vulgaturum, et si quod praeterea aliud remedium ad tertianam deus illi monstrasset, adiuvaturos nos divinam providen- 5 tiam vel periculo nostro. hilarior post banc poUicitationem facta mulier basiavit me si)issius, et ex lacrimis in risum mota descen- dentes ab aure capillos meos lenta manu duxit || et *facio' inquitZ, 'inducias vobiscum, et a constituta lite dimitto. quod 1| si non ad- 10 nuissetis de hac mcdicina quam peto, iam parata erat in crastinum 10 turba, quae et iniuriam meam vindicaret et dignitatem : contemni turpe est, legem donare superbum; hoc amo, quod possum qua libet ire via. nam sane et sapiens contemptus iurgia ncctit, et qui non iugulat, victor abire solet' 15 * complosis deinde manibus in tantum repente risum effusa est, I confiisa Sciopphts a pectore P thorum ABFGP prexit C 2 cum habere L 4 quenquam AGL quod] quidem F 5 tercianam A ille G aduuiaturos G, adiuraturos P uos C prouidentiam p?, al, c. prouid. margo L: pudentiam i^, pru- dentiam ABCDEGLPs Memmiamis, uetus Pithoei 6 *a/. c. uel pi deo 1 nostro' margo L ilurior CF^ illarior A policitationem mulier G 7 bussauit F spisius G, saepius F lacrymis GL detendentes P 8 lenta Bongarsius, Ptchardus: tenia C, tentata ADEFGLs , temtata p , temptata BPt. temperata tentantc margo t. den- tata Delbeniis, LqmuH duxit. si inquit non {u. 9) iungunt ABODE FGPs 9 post lite nescio an uos hiterciderit annuissetis BDEpst^ ^al. c. annuissetis' margo L , ammussetis P, adimissetis T, admissetis C(r, adiuuissetis FL, adiunisetis A 10 iam superscriptum L in cra- stinum turba BEPpt: turba in crastinum ACDEFGs 11 meam BGLPpt: am, ACDEFs 12 leguntur hi uersus in fiorlleglo Parisino con- tempni J^ contendi F est om. F laesum damnare aut legem inten- tare I. F. Gronouius 13 anno P quo possim Heinsius 14 nam saepe /. F. Gronouins, non sana Heinsius contemptas Cy con- temtus DEL, eontemptu p. cum temjuis Turnehus ncctit A', mar- gines 8 (*/. plectit i. ncctit') et t: flectit cum jiorilegio ABCDLPpst, flecti Fj fletu G 15 \\v^\\'Ai Jlorilegium ; uigilat Ps, margo A obire s HoXai* uet. coiV Boschii, Heinsius; uolet 0. lahnius. immo potest uersus IIII subscriptum A lacunam indicant L (in quo tres asferisci et unam paginam Jiniunt et incipiunt deinceps alteram, cuius margini DESVXT adscript urn est) et t, non p 16 conplosis 7^ dcniquc .l/iF LOvA timeremus. idem ex altera parte et ancilla fecit, quae prior ve- nerat, idem virguncula, quae una intraverat. omnia nimio risu ex- 19 sonuerant, cum interim nos, quae tam repentina esset mutatio ani- morum facta, ignoraremus ac modo nosmet ipsos modo mulieres 5 intueremur L II Mdeo vetui hodie in hoc deversorio quenquam mortalium ad- mitti, ut remedium tertianae sine ulla interpellatione a vobis acci- perem.' ut haec dixit Quartilla, Ascyhos quidem paulisper obstu- puit, ego autem frigidior hieme Gallica factus nulhim potui verbum > 10 emittere. sed ne quid tristius expectarem, comitatus faciebat. tres enim erant mulierculae, si quid vellent conari, infirmissimae, scilicet contra nos, quibus si nihil aliud, virilis sexus esset. et praecincti certe aUius eramus; immo ego sic iam paria composueram, ut si de- pugnandum foret, ipse cum Quartilla consisterem, Ascyltos cum 15 ancilla, Giton cum virgine tunc vero excidit omnis constantia attonitis, et mors non dubia miserorum oculos coepit obducere * ^rogo' inquam ^domina, si quid tristius paras, celerius confice; 20 neque enim tam magnum facinus admisimus, ut debeamus torti 20 perire' 1 parte et om. F, et om„AP. etfortasse ante uirguncula coUocandum 2 idem — intrauerat om. t, in margins addit G mimico Bp exo- nuerant CEFG, exonuerat D :i inter in A uos P quam tam G imitatio P 4 nos om. G 5 tres asterisci in L, unus in pt. DESVNT margo L 6 diuersorio libri. rectius deuersorium 7 ulla L, Memmianus: om. ^>f 8 quidem superscriptum L ante obstupuit erasum obsiquis {ita enim legebam) L 10 emutire Goldastus 12 qmhus addidit Douza. nos qui, si nihil aliud uirilis sexus esset, praecincti certe ego conieci, contra quas si Piccartus, infirmissimae. si n.a., certe u. s. e. Butgersiws scilicet contra nos delens, scilicet contra, si n. a., u. s. e. Bar- thiu^ nil j)t ' uirile secus ex scriptis unus^ Boschius esset] 'a/, sed' Pithoeus. quod illis auxiliaretur margo t addidit explendae senten- tiae caussaj unde Douza effecit quibus si nil aliud uirile, sexus esset quod auxiliaretur Qi pt: dX L 13 vrao L 14 foret ^^- esset X ipse superscriptum L 15 Gniton L duo asterisci in Lt, unus in p. DESVNT margo L 17 oculos oculos coepit L obducere Lj^, margo t : abducere t duo asterisci in L, unus in pt. desvxt margo L 18 inquam om, L 19 tenti margo t 20 perire Lp, margo t: adire t, abire Scioppius duo asterisci in L, unus in pt. desvnt margo L 22 PETRONII « ancilla quae Psyche vocabatur, lodiculam in pavimento diligen- L ter extendit sollicitavit inguina mea mille iam mortibus frigida operuerat Ascyltos pallio caput, admonitus scilicet periculosum esse alienis intervenire secretis 5 duas institas ancilla protulit de sinu alteraque pedes nostros alligavit, altera manus Ascyltos iam deficiente fabularum contextu 'quid ergo inquit 'non sumdignus qui bibam?' ancilla risu meo prodita complosit ma- nus et'apposui quidem adolescens; solus tamen medicamentum 10 ebibisti.' Mtane est?' inquit Quartilla 'quicquid satyrii fuit, Encolpius ebibit?' non indecenti risu latera commovit II ac ne Giton quidem ultimo risum tenuit, utique postquam vir- LO guncula cervicera eius invasit et non repugnanti puero innumerabi- 15 lia oscula dedit 1 Psiche t lodiculam] a super deleta littera tcriptum L 2 ires asterisci in L, unus in pt. dksvnt margo L 3 motibus i?a- miresius eadem quae u. 2 lacunae signa in lihrts, dksvnt margo L 4 amraonitus ^i peric. esse al. interuenire s. LTp: pe- ric. al. interesse s. ty interuenire ad interesse adpositum margo t, peri- culosum est alienis interesse secretis adferunt Vincentlus Belu. L 8. et fio- rilegium Parisinum asterisci tres uel units uel duo in Lpt. desvnt margo L 6 sinu Lpt^ * Leid, et tres alii* Boschius: sura margo tj uetus glossarium Pithoei, 'in ueteri lexico scrlptum est de sura aitque institam interdum significare qua manus ligant uel pedes ,^ ut de Lazaro in Euangelio scribitur: prodiit ligatus pedes et manus institis' Puteanus 7 duo asterisci uel unus in libris, dksvnt margo L 8 q^o Golda- stus 9 meo, non suo L apposui margo L : apposuit libri asteriscum interponunt pt, non L, suppleas inquit, tibi quoque 10 ta- men L: tantum pt, sententiam sic redintegres fratcr tamen tuus solus totum medicamentum ebibit in quibus totum Nodotus inuenit. apposite equidem, adolescens, solus tantum medicament! ebibisti Heinsius 11 sa- turei L. uide fragm. VII fuit ex fuerat corr. L Eucolpius pt, »ec2 Encolpius in uetere legi testatur Pithoeus 12 asteriscum nnumin- serunt pt, duos L 13 post comouit asteriscos interposuit t. coniun- git sine ulla lacuna commouit cum ac p, cum uolebamus p, 23 u. 1 L, a quo ac— dedit absunt 14 gython ^, gyton G ultimo BPpt: ultimus 11 > m > f m^ ^m > SATIRAE * 23 L II volebamus miseri exclamare, sed nee in auxilio erat quisquam, 21 et bine Psyche acu comatoria cupienti mihi invocare Quiritum fi- dem malas pungebat, iliinc puella penicillo, quod et ipsum satyrio tinxerat, Ascylton opprimebat * 5 ultimo cinaedus supervenit myrtea subornatus gausapina cin- guloque succinctus ... modo extortis nos clunibus cecidit, modo basiis oHdissimis inquinavit, donee Quartilla balenaciam tenens vir- gam aheque succincta iussit infehcibus dari missionem » uterque nostrum reiigiosissimis iuravit verbis , inter nos duos 10 periturum esse tam horribile secretum intraverunt palaestritae complures et nos legitime perfusos oleo refecerunt. utcunque ergo lassitudine abiecta cenatoria repe- timus et in proximam cellam ducti sumus, in qua tres lecti strati erant et rehquus lautitiarum apparatus splendidissime expositus. 15 iussi ergo discubuimus, et gustatione mirifica initiati vino etiam Fa- lerno inundamur. excepti etiam pluribus ferculis cum laberemur in somnum, 'itane est?' inquit Quartilla 'etiam dormire vobis in mente est, cum sciatis Priapi genio pervigilium deberi?' * cum Ascyhos gravatus tot malis in somnum laberetur, ilia 22 ACEFOs, nltimu D 16 asteriscus est in pt I proclamare conieceram 2 huic Psiche t : hinc T cum Lp Quiritium p 3 satureo L , satyreo t 4 Ascylto os opprimebat lacobsius. num oplinebat ? duo asterisci uel unus in libris 5 mirtea L, murtea margo L gausapina margo t: gausapia Lt, gau- sapila 2^ subcinctus t. colorem quoque cinguli addiderat Petronius. Mat praeterea constructio orationis extectis margo t, exertis Put- schius, extritis Douza, exsectis lacobsius nos ex non corr. L 7 balenaciam L, ballenatiam p, ballenatam t: beUuatam uenenatam margo t in quo simul balenatam c balenae setis confectam Tomaesius exponit, balenariara balanatam bellutam alii, addas bracteatam et brabeuticam 8 lacunae signa in libris qualia w. 4 9 inter nos duos Cuperus : inter duos Lpt, Memmianus 10 duo asterisci in Lpt palaestricae 2?< 1 1 quamplures libri, quod correxi legitime scripsi : legitimo Lpt, lecyti imo et lecytino margo L, selgitico Trillerus 12 utcunque Lj), margo t: iamque t ergo L: igitur pt cenacula margo t 15 discumbi- mus t, Memmianus myrrliistica Heinsius inuitati O. Inhnius 16 inundamur pt, margo L: mudamur L, inundabamur Memmiarius excepti] hanc cenae narrationem quamquam non dirupta traditur tamen mutilatam a librariis esse perquam probabile est 18 duo U7iu8ue asteriscus in Lt, nidla lacuna in p -' T' 24 PETRONII quae iniuria depulsa fuerat ancilla totam facieni eius fuligine longa per- L fricuit et non sentientis labra humerosque sopiti . . . onibus pinxit. iam ego etiam tot malis fatigatus minimum veluti gustum liauseram somni; idem et tota intra forisque familia fecerat, atque alii circa pedes discumbentium sparsi iacebant, alii parietibus appliciti, qui- 5 dam in ipso limine coniunctis marcebant capitibus; lucernae quo- que humore defectae tenue et extremum lumen spargebant: cum duo Syri expilatari [lagoenam] triclinium intraverunt, dumque inter argentum avidius rixantur, diductam fregerunt lagoenam. cecidit etiam mensa cum argento, et ancillae super torum marcentis excus- 10 sum forte altius poculum caput tetigit. ad quem ictum exclamavit ilia pariterque et fures prodidit et partem ebriorum excitavit. Syri illi qui venerant ad praedam , postquam deprebensos se intellexe- runt, pariter secundum lectum conciderunt, ut putares hoc'*'conve- nisse, et stertere tanquam olim dormicntes coeperunt. iam et tricliniarcbes experrectus lucernis occidentibus oleum infuderat, et pueri detersis paulisper oculis redierant ad ministerium, 23 cum intrans cymbalistria et concrepans aera omnes excitavit. re- fectum igitur est convivium et rursus Quartilla ad bibendum revo- cavit. adiuvit hilaritatem comissantis cymbalistria * intrat cinaedus, homo omnium insulsissimus et plane ilia domo 15 20 I quae inritata iniuria repulsae fuerat ITemsius, quae iniuriam repulsa tulerat incertus ajmd Hadrianidem , quae iniuria repulsam tulerat Hilde- brandus ad Apulei met, X 24 p. 947 lar^o flectere' Memmius post coeperunt asteriscum habent pt, *non est tamen in u. c^ margo t, neqiie ego lacunam signifieaui, quia nihil deest, abesse autevi non uno loco non nidla in- aequabilis et quasi saltuatim jirocedens narratio arguit 17 redierant ^^; redierunt/v 19 est 'v^\tiiv transjwn it L prouocauit^?/^nZ.'e»/Ms, inuitauit PJiugius 20 commessantis />, comessantis 7)^ commxssoXioms Icrobsius fortasse cymbalistriae, ut cautus uel tale quid per ierit duo asterisci in libris SATIRAE 25 L dignus, qui ut infractis manibus congemuit, eiusmodi carmina ef- fudit: ^huc hue convenite nunc, spatalocinaedi, pede tendite, cursum addite, convolate planta, 5 femore facili, clune agili et manu procaces, molles, veteres, Deliaci manu recisi.' consumptis versibus suis immundissimo me basio conspuit. mox et super lectum venit atque omni vi detexit recusantes. super in- guina mea diu multumque frustra moluit. perfluebant per frontem 10 sudantis acaciae rivi, et inter rugas malarum tantum erat cretae, ut putares detectum parietem nimbo laborare. non tenui ego diutius 24 lacrimas, sed ad ultimam perductus tristitiam ^quaeso' inquam 'do- mina, certe embasicoetan iusseras dari'. complosit ilia tenerius ma- nus et *o' inquit ^hominem acutum atque urbanitatis vernaculae 15 fontem. quid? tu non intellexeras, cinaedum embasicoetan vocari?' deinde ne contubernali meo melius succederet, ^per fidem' inquam Sestram, Ascyltos in hoc triclinio solus ferias agit?' ^ita' inquit Quartilla '^ et Ascylto embasicoetas detur'. ab hac voce equum ci- naedus mutavit transituque ad comitem meum facto clunibus eum LO basiisque distrivit. || stabat inter haec Giton et risu dissolvebat ilia 21 sua. itaque conspicata eum Quartilla, cuius esset puer, diligentis- sima sciscitatione quaesivit. cum ego fratrem meum esse dixissem, 1 concrepuit susp. 0, lahnius malo huiusmodi carmina LTp: carmen t 3 nunc Lp: uere Tolosanus, om. t 5 et ^^* om. L procace susp. Goldastus 6 'uetus exemplar hdbet net. es' Pithoeus cui ceuetes in mentem uenit, teretes Barthius Deliaci manu recisi dubito num recte siue Scaliger siue Turnebus exposuerit. de- liciae subesse puto 7 consumtis L 8 lectum nostrum Petro- nium opinor scripsisse recusantes p^ : recusantem Z 10 sudantis margo t cum Lp: sudantes t erat] effluxerat susp. Mitscherlichius ad Hor. epod. 12, 9 cretae] porriginis margo t 12 lacryraas L perductus miseriam tristitiam L 13 embasicoetam p et t cuius margo cinaedum (embasicoetam) 6)tx[3acrtxoiTy)v habet. *embasicoeta {uel embasicoetas) qui uel quae frequenter dat basia' uetus lexicon testibus Pithoeo, Daniele, Bon- garsio 14 uernaculae /S^aof»piw*, /. F. Gronouiu^: uernulae Lpt, uemi- liae margo L 15 frontem Memmianus intellexeras pt: intelligis LT embasicoetam^^ 16 ne Goldastiana: ut libri. non placet ut c. m. non melius s. meo] modo T 17 uostram Douza: no- stram libri quod potest glossema iiideri ita ? p 20 gyton BGPj gython ^, Gniton X disoluebat -4 illia i^6= 21 est (7 22 suscitatione P finxissem P '^mBk 26 PETRONn SATIRAE 27 'quare ergo' inquit'me non basiavit?' vocatumque ad se in osm-LO lum adplicuit. raox manum etiam demisit in sinum et pertractato vasculo tarn rudi 'haec' inquit 'belle eras in promulside libidinis no- strae militabit; hodie enim post asellum diaria non sumo.' 25 cum haec diceret, ad aurem eius Psyche ridens accessit, et cum 5 dixisset nescio quid, 'ita, ita' inquit Quartilla 'bene admonuisti. cur non, quia bellissima occasio est, devirginatur Pannychis nostra? continuoque producta est puella satis bella et quae non plus quam septem annos habere videbatur, [et] ea ipsa quae primum cum Quar- tilla venerat in nostram cellam. plaudentibus ergo universis et po- 10 stulantibus nuptias [fecerunt] obstupui ego et nee Gitona, vere- cundissimum puerum, sufficere huic petulantiae adfirmavi, nee puel- 1am eius aetatis esse, ut muliebris patientiae legem posset accipere. Mta' inquit Quartilla 'minor est ista, quam ego fui, cum primum 1 'Gnitoncm al c' post se add. margo L 2 adplicuit ^: am- plicuit P, applicuit reliqid moxque P f^"^^^// ^^ ^^fT EFGPst demisit ABLTp, margo t: dimisit CDL±01st per- tractato BLPp, margo t: pertracto CDEFGst, protracto A ceterum per- trectato Petronium dedisse Burmaiino assentior 3 turn margo t, tarn rude hoc Lipsius haec BLp, margo t id mcntula m^e/^e- qatuT cxml. cap. 132: hoc reliqtd tarn rude hoc, inquit, beUi Heinsius promuside G 4 mi litabit Chevraeus summo AF 5 hoc BFPpt anaurem mtitatim ex adtiurem P psyche B, "¥. T. X. H P, 4/yx^ ^^^^ (**^ rasura) F, idem ab alio additum G, om. 6 spatio relicto. anima psichi margo A 6 quid owi. .1 alterxim ita om. F tarquilla F ammonuisti P, monuisti .1^ 7 bellissuma P occasio est BPpt: est occasio celeri deuir-inetur pt, deuirginitatem P Pannychis L: Pannichis p secundum ueterem, panichis P, parrachis P, panichidis ACDGst, Pannychidis margo t, pan- chidis F, panicUdis"-?^ 8 continueque AFF producto O quia ABCDEFGst: quae cum LPp margines s de coniectura bambuci et t vn P 9 annos omissum in F recentior manus post habere margim in- scripsit ordinem sic corrigens habere annus et lihri omnes : delendum. ut coni. Sambucus primum BPpt : om. ACDEGLs, primum cum am i 10 in cellam ucnerat nostram inuertunt BPpt H fecerunt seclusi o cum Mimmseno. corrigere saltern facerent debuerunt ego] g F gytona BG, gythona A, Gnitona /. 12 petulcntiae B adfirmaui B: affirmaui reliqui 13 mulieribus F pr. m, correctum ab aha m. in margine pacientiae P possit P .^^ itaque^i^OX.. al. itane' Patissanus idque probauit Heinsius »sta PI^Pi>« , ista u. c. margo L: om, ACEFGLs primum om. ADEFGs, in L additum m margine. primum uirum om. C i fi ^m) LO y'lmm passa sum? lunonem meam iratam babeam, si umquam me meminerim virginem fuisse. nam et infans cum paribus inquinata sum , et subinde procedentibus annis maioribus me pueris adplicui, donee ad banc aetatem perveni. bine etiam natum puto proverbium 5 illud, [ut dicatur] posse taurum toUere, qui vitulum sustulerit/ igi- tur ne maiorem iniuriam in secreto frater acciperet, consurrexi ad officium nuptiale. iam Psyche puellae caput involverat llammeo, iam 26 embasicoetas praeferebat facem, iam ebriae mulieres longum agmen plaudentes fecerant thalamumque incesta exornaverant veste, cum 10 Quartilla quoque iocantium libidine accensa et ipsa surrexit cor- reptumque Gitona in cubiculum traxit. sine dubio non repugnaverat puer, ac ne puella quidem tristis expaverat nomen nuptiarum. itaque cum inclusi iacerent, consedi- mus ante Hmen thalami, et in primis Quartilla per rimam improbe 15 diductamadplicuerat oculum curiosum lusumque puerilem libidinosa 1 irritam ACF et ut uidefur S, irritam habebam G umquam ner m BFP umquam me BLPp: me om. ACDG, me unquam ^ ta reliqui 2 fuisse om. F et om. ADEFGs inquina G. Jam paribus (melius a comparibus) inequitata 0. lahnius ^ 3 legendum procedentibus ex uet. cod.' Brassicanus idemque corn. Heinsius: pro- deuntibus libri me pueris om. C adplicui BP: apphcui reli- aui 4 hac F huic P etiam] et A natum puto mouerbium illud A: puto natum prouerbium illud CDEFGst, P«to prouer- bium natum illud BLPp 5 ut dicatur BPpt: dicatur ut ACDEFG, dicatum ut 5, rni. L; ego ut glossam seclusi taurum posse inuerM P. possit EFs qui B: que uel quae ceteri substulerit AJ< 6 in scorto 8 frater] super P alii consurrexit Patissonus 7 offitium F iam om. ADEFG, iam Psyche om. C rehcto spatio et sine spatio a "¥. T. X. H P, ^^x^ AFG. anima psichi margo A capud P flamme F, flammeolo alii apud Patissonum iam om. a 8 embasico etas AG, embasico aetas DGs et coniunctim E, em- basichoetas B fac^itZ est facere A ebyiae G, hebyiae C mulieris AF 9 fecerant BEPp: {ecemnt ACDFGLst talamum- que ABF incaesta E, intesta F. ingesta Scaliger, iniecta Heinsius, intexU Auratus, festa Brouckhusius exornauei-ant BPp: exornaue- runt ACDEFGLst cum scripsi: tum libn 10 quoque iocan- tium BLPt: iocantium quoque ACDEGps, uocantium quomodo sed hoc corr. in quoque F. uocantium Bituricus libidine om. CDG accessa G n gytonaPGf, gythona yl, Gnitona Z 12 sis dubio P repuc^nauit F quidem corr. ex que F 13 nuptiarum nomen transponunt BLPpt 14 ante lucem P ^,f^™^^^ ^ , ^'7^1' AGL 15 diductam margines Lt: deductam BCDGLPpt, ductam «, om, AEF adplicuerat B: apphcauerat G, applicuerat reliqui pu-| puerilem F libidinosa] n in rasura L 28 PETROINII SATiRAE 29 speculabatur diligentia. me quoque ad idem spectaculum lenta ma- LO nu traxit, et quia considerantium cohaeserant vultus, quidquid a spectaculo vacabat, commovebat obiter labra et me tamquam furti- vis subinde osculis verberabat * II abiecti in lectis sine metu reliquam exegimus noctem L * 11 venerat iam tertius dies, id est expectatio liberae cenae, sed // tot vulneribus confossis fiiga magis placebat, quam quies. itaque cum maesti deliberaremus , quonam genere praesentem evitaremus procellam, unus servus Agamemnonis interpellavit trepidantes et 'quid? vos' inquit 'neseitis, hodie apud quem fiat? Trimalchio, lau- 10 tissimus homo, horologium in triclinio et bucinatorem habet sub- ornatum , ut subinde sciat quantum de vita perdiderit.' amicimur ergo diligenter obliti omnium malorum, et Gitona libentissime ser- 27 vile officium tuentem usque hoc iuberaus in balneo sequi. nos in- terim vestiti errare coepimus 15 immo iocari magis et circulis ludentum accedere, cum subito II videmus senem calvum, tunica vestitum russea, inter pueros ca- HL pillatos ludentem pila. nee tam pueri nos, quamquam erat operae pretium, ad spectaculum duxerant, quam ipse pater familiae , qui 1 spectabat t iniecta manu Munckerus conl. cap. 133 2 cohaeserant scripsi: haeserant uel heserant Ubri, hesant P, in L ae cor rectum ex ar uidetur quicquid AFGLP 3 uocabat B commoueat B, commonebat P ualgiter margo f, Goldastiana secun- dum Fidgentium expos, s. ant. p. 566 {fragm. X) et non deest in A tamquam, non tanqnam .IPP fortiuis P 4 oculis AEFPt duo asterisci in Lp, unus uacuum uersum implens in t 5 asterisci duo in L, ires in pt tercius H id est expectatio liberae cenae compilator intempestiue hie inseruit explementi caussa, dum meminit aliam saturarum partem in qua referehatnr de suprema cena gladiatorum. damnatum enim ad ludum Encolpium fuisse e p. 12 u. 11 didicimus. fal- Utur aufem Prellerus mythologiae rom. p. 441 8 maesti] incerti susp. Heinsius d Eunusfuit cum mallet Ileinsius agamenonis -H" 13 githona ff 14 usque hoc est hue usque mirum ni dedit in balneum (balnea p/«ceta^ 0. lahnio): iussis balnearibus assequi Apuleius dixit met. J II 12 15 interin H. interim in uestibnlis aut in xystis er- rare lacohsius lacnnam signijicam IH ymo H ociari Heinsius, nugari lacohsius ludentum Heinsius: ludentem H 17 de CENA TRiMAi.cioNis ET LAVTiciis margincs pt ^alii russa Scioppius puellos 7> 18 quanquam/v 19prccinm77L induxerant ma- lehat Heinsius paterfamilias t quia H i\ w HL soleatus pila prasina exercebatur. nee amplius eam repetebat quae terram contigerat, sed follem plenum habebat servus sufficiebatque ludentibus. notavimus etiam res novas, nam duo spadones in di- versa parte circuli slabant, quorum alter matellam tenebdt argen- 5 team, alter numerabat pilas, non quidem eas quae inter manus lusu expellente vibrabant, sed eas quae in terram decidebant. cum has ^ergo miraremur lautitias, || accurrit Menelaus: et'hic est' inquit 'apud quem cubitum ponetis, et quidem iam principium cenae vide- HLi\s\ et iam non loquebatur Menelaus, cum || Trimalchio digitos 10 concrepuit, ad quod signum matellam spado ludenti subiecit. exo- nerata ille vesica aquam poposcit ad manus, digitosque paululum adspersos in capite pueri tersit longum erat singula excipere. itaque intravimus balneum, et 28 sudore calfacti momento temporis ad frigidam eximus. iam Tri- 15 malchio unguento perfusus tergebatur, non linteis, sed palliis ex lana mollissima factis. tres interim iatraliptae in conspectu eius Fa- //lernum potabant, || et cum plurinmm rixantes effunderent, Trimal- HL chio hoc suum propinasse dicebat. || hinc involutus coccina gausa- pa lecticae impositus est praecedentibus faleratis cursoribus quat- 20 tuor et chiramaxio, in quo deliciae eius vehebantur, puer vetulus, i^) 1 prasina H: sparsina Lp, ^ scripti camplures* Heinsii, sparsiua t eam amplius transponunt Lpt 2 contingerat sed deleta altera n H folem H 5 quas lungermannus luxu Lpt, Memmianus. lusu expellentes uibrabantur margo t nisu 0. lahnius 6 uibrabant etiam H decidebant] altera d ex b corr. L 7 ergo om. Lpt mira- mur^ lauticias H 8 ponetis Scheferus: ponitis H quidem scripsi: quid H, quid? uulgo 9 etiam nunc uel etiamnum Schefferus Heinsiusque Trimalcio Lpt uhique. huic nomini adiciunt Lpt lautissimus homo. cf. p. 28 u. 10 10 ludenti] iubenti margo t subiecit H: supposuit Lpt 11 ilia /, non T uescica II paullulum L adspersos paululum //. aspersos Xp^ lacunae signum feci 13 longum — excipere 'eaj^cn^^tom, non auctoris^ esse susp. Futeanus exigere malehat Heinsius post excipere asteriscus hit sed in Toar- gine 'non est nota in u. c' additur at sudore 'unus ex scri- ptis' Boschii. et ad sudorem /. F. Gronouius 14 calefacti Lpt. madcfacti susp. Wouwerius frigidam] hoc est frigidarium margo L 16 mollissima lana transponunt Lpt 17 potabant H: bi- bcbant Lpt 18 hoc suum genium propitiasse Heinsius gausappa pt. causa polectice sic H 19 phaleratis L quatuor H, III! Lpt 20 chiramasio H uehebantur H: ferebantar reliqui 30 PETRONII SATIRAE 31 lippus, domino Trimalchione deformior. cum ergo auferretur, ad^L caput eius symphoniacus cum minimis tibiis accessit et tamquam in aurem aliquid secreto diceret, toto itinere cantavit. sequimur nos admiratione iam saturi et cum Agamemnone ad ianuam pervenimus, |1 in cuius poste libellus erat cum hac msm-H ptione fixus : ' quisquis servus sine dominico iussu foras exierit, ac- 6 cipiet plagas centum.' 1| in aditu autem ipso stabat ostiarius prasi- HL natus, cerasino succinctus cingulo, atque in lance argentea pisum purgabat. super limen autem cavea pendebat aurea, in qua pica va- 29 ria intrantes salutabat. ceterum ego dum omnia stupeo, paene re- 10 supinatus crura mea fregi. ad sinistram enim intrantibus non longe ab ostiarii cella canis ingens, catena vinctus, in pariete erat pictus superque quadrata littera scriptum 'cave canem'. et collegae qmdem mei riserunt, ego autem collecto spiritu non destiti totum panetem persequi. erat autem venalicium cum titulis pictum, et ipse Tri- 15 malchio capillatus caduceum tenebat Minervaque ducente Romam intrabat. hinc quemadmodum ratiocinari didicisset, demque dis- pensator factus esset, omnia diligenter curiosus pictor cum mscri- ptione reddiderat. in deficiente vero iam porticu levatum mento m tribunal excelsum Mercurius rapiebat. praesto erat Fortuna cornu 20 abundanti copiosa et tres Parcae aurea pensa torquentes. notavi 1 auferetur if, adferretur L, afferretur pt, eflferretur Memmiams. au- fertur makbat Heinsius 2 symphomacus //, simphoniacis X , sym- ^honiacis pt. in lihriH legitur post minimis, hue transjwsmt Wehhus Z 4 iam admiratione transponunt Lpt agamenone H 8 caesarino Tolosanus lance ortu H. uanno susp Hemsms 10 dum ego trampcnnt t ad omnia Hemslus 12 hostiaru^ cathenT A P^nctiis H 13 Utera L cave cave canem Lpt Mem- S^^. meiquidem/ran.i,om7^ 15aut^ ^ uenahtmm /. TZddidi :^cL Burmanni 16 romam i7: tema L, ^P^^ margo t, temena uetus Piihoei. re^\am L F Gronomus mom.^ffeim^^^^ Minerua dictante thema citabat mi* iterabat Jaco&.m. 17 ^"''^^^atj/^^ uitabat A citabat margo L. itabat Sch ferns hmc * rat^oeman incepisset didicisset L denique scnpsi: demque E, demde t, dem J.p, 'aUi codices' Eeinsii 18 scriptor t 19 Mn praestlteritahesse, ^malL^Hcmsn^ merito t 20 rapiebat H, R^chardus : ZvTZ^LpT 21 habundanti H copiosa mspectim Goesio, cum cornu copioso Wehlius p. 16 delens abundanti f HL etiam in porticu gregem cursorum cum magistro se exercentem. praeterea grande armarium in angulo vidi, in cuius aedicula erant Lares argentei positi Venerisque signum marmoreum et pyxis aurea non pusilla, in qua barbam ipsius conditam esse dicebant 5 interrogare ergo atriensem coepi , quas in medio picturas ba- ^berent.' 'Iliada et Odyssian' inquit || 'ac Laenatis gladiatorium mu- nus'. non licebat multaciam considerare . 30 HL nos II iam ad triclinium perveneramus, in cuius parte prima procurator rationes accipiebat. et quod praecipue miratus sum, in 10 postibus triclinii fasces erant cum securibus fixi, quorum unam par- tem quasi embolum navis aeneum finiebat, in quo erat scriptum: 'C. Pompeio Trimalcbioni, seviro Augustali, Cinnamus dispensa- tor.' sub eodem titulo etiam lucerna bilychnis de camera pendebat, et duae tabulae in utroque poste defixae, quarum altera, si bene 15 memini, hoc habebat inscriptum: 'III. et pridie kalendas Januarias C. noster foras cenat'; altera lunae cursum stellarumque septem 1 cursorium Memmianus. cirratorum Heinsius 3 Pares in lihro suo Memmius uidetur inuenisse Paridis coniciens marmoreum posi- tum et JI mutafum in politum a lac, Oronouio pixis pt, pissis H 4 lacunam significaui: de atrio enim cUiisque picturis commemorav^rat scriptor 5 ergo H: ego Lpt medio H: medica pt, Medica X cuius margini Scaliger bracatis illita Mcdis {Persii III 53) inscripsit; media (por- ticu) war^o t, aedicla Heinsius, ineptiora alii 6 Odyssiaan i: Odysseam pt, odixeam H lenatis H: Maecenatis Bumiannus, laeua bis Scheie- rus 7 multaciam mutilate IT: multa ad aciam uel per otium multa Hein- sius, multa etiam Scltefferus, multas iam Antonius, me illas mmStuderusp. 8, mi ultra cam Goesius, multo otio nunc Hlldehrandus ad Apulei met. Ill 3 p. 157, multiciam incertus apud Orellium p. 3 ra woXufxiTa Ixetm interpretatum, tam multa actutum uel ad tam multa aciem conuertere lacohsius. ^ expectas aliquid huiusmodi limul omnes lautitias lacunam posui quia nos in prima enuntiato collocatum antea aliorum quorundam mentionem incidisse persuadet, nam nos ad Heinsius 8 ueneramus Lpt, post id uerbum emensa porticu atrioque intercidisse perperam Heinsius existimabat 9 procursator rationis cum uetere Piihoei Lt emendatum in margine L et a Pithoeo 10 fasses H imam p, Lipsius, contra ego summam intellego 11 embulum H aeneum Lpt: tieum Keilius, neum Bursianus, treum Lucius enotauit ex H, aereum Schefferus 12 G. pt: CN. HL, Cmo nostro Heinsius et Orellius seuiro H: vmo Lt, uiro uetus Pithoei; vi vmo p, margo L 13 etiam Lpt: et H ^ bilynchis H, bilignis Memmianus 14 malo erant et 15 pdie H, PRiD. L kal. IAN. Lpt 16 G. Lptt cum H explicatum a Schefero monstruose Cum Voto Mcpioriac uel Contra Votum Memoriae :V''-V<'T*^Jf^^Yff "^ 32 PETROIVn SA.TIRAE 33 31 imagines pictas, et qui dies boni quiqiie incommodi essent, distin- HL guente bulla notabantur. II his repleti voluptatibus cum conaremur in triclinium intrare, // exclamavit unus ex pueris, qui super hoc officium erat positus: 'dextro pede'. sine dubio pauhsper trepidavimus, ne contra prae- 5 ceptum aliquis nostrum limen transiret. [j ceterum ut pariter movi- HL mus dextros gressus, servus nobis despoliatus procubuit ad pedes ac rogare coepit, ut se poenae eriperemus: nee magnum esse pec- catum suum, propter quod periclitaretur; subducta enim sibi vesti- menta dispensatoris in balneo, quae vix fuissent decem sestertiorum. 10 retulimus ergo dextros pedes dispensatoremque in atrio aureos nume- rantem deprecati sumus, ut servo remitterot poenam. superbus ille sustulit vultum et 'non tam iactura me movet' inquit 'quam ne- gligentia nequissimi servi. vestimenta mea cubitoria perdidit, quae mihi natali meo cliens quidam donaverat, Tyria sine dubio, sed iam 15 semel lota, quid ergo est? dono vobis eum.' obligati tam grandi beneficio cum intrassemus triclinium, oc- currit nobis ille idem servus, pro quo rogaveramus, et stupentibus spississima basia impegit gratias agens humanitati nostrae. ad sum- foris conl. cap, 10 Bimnannus. dicehant foras et foris sic ut ad et apud aliquem cenare coenauit Brouckhusius vil L, VII ^U 1 ante et kalendarii mentio intercidisse uidetur 2 tabula uel puUo Heimius 3 uolutatibus sed p maim rec. superscr, H 4 supra H 6 limen non abest ah H pariter H: om. ceteri 7 dispoliatus Lpt ad H: ante Lpt 8 ac HL : et pt 9 uestimenta sih'i transjianunt 2^t 10 decem scxterciorum//, x ^ uetus Pithoei *noii superducta uirgida quae millenarii nofa fiiit'' p, item i in medio uersu ita ut a Uetulimus nouus uersus incipiat, x sestertiorum L 11 in atrio scripsi: in precario lit et coniimctim Lp. prec natum est ex deprecati. aTrapoiriiTu); et in Praetorio margo Ij, m primore atrio Heinsius, in prooecario Orlolius qui notulas in cenam scripsit Bononiae a. 1823 p. 7, in primo cauaedio Hildebrandus ad Aind. met. XI 21 p, 1065^ in ostiario uel quinque uestiario lacobsius, inpraesentiarum Haasius p. 19^ reliquorum conamina tacere praestat . numerantem, non mirantem H 12 ut om. Lpt superbius susp. Ileinsiiis, superbum Douza y, 14 accubitoria cum Lipsio Heinsius cenatoria cogitans 15 donauerat cliens quidam tramponunt Lpt donanauerat II teste Bursiano uera ante Tyria add. Wehlius p. 11, Tyria sane dibapha Marllandus, Tyria sine eluuie Pontanus iam] tantum (nempe non dibapha ; margo t , baud IAj>sim , ea GonsaUus. intellegas lota a ful- lone 16 quicquid p, non uetus Pithoei eum otii. Lpt. reum perperam Heinsius 19 spississima basia stupentibus transponunt Lpt ad summam dubifes an loquenti seruo adtribuenda sint ^Lmam 'statim scietis' ait'cui dederitis beneficium. vinum domini- cum ministratoris gratia est' * tandem ergo discubuimus, pueris Alexandrinis aquam in ma- nus nivatam infundenlibus aliisque insequentibus ad pedes ac paro- 5 nychia cum ingenti subtilitate tollentibus. ac ne in hoc quidem tam 1/ molesto tacebant ofticio, sed obiter cantabant. ego experiri volui, an tota familia cantaret. itaque potionem poposci; paratissumus puer non minus me acido cantico excepit. et quisquis aliquid rogatus erat ut daret pantomimi chorum, non patris faniiliae triclinium 10 crederes. adlata est tandem gustatio valde lauta; nam iam omnes discubuerant praeter ipsum Trimalchionem , cui locus novo more primus servabatur. ceterum inter promulsidaria asellus erat Corm- thius cum bisaccio positus, qui habebat olivas in altera parte albas, in altera nigras. tegebant aselluni duae lances, in quarum margini- 15 bus nomen Trimalchionis inscriptum erat et argenti pondus. pon- ticuli etiam ferruminati sustinebant glires melie ac papavere spar- sos. fuerunt et tomacula super craticulam argenteam ferventia po- sita, et infra craticulam Syriaca pruna cum granis Punici mali. 1 inqt ait L integrum haec senfentia uersum efjicit 2 gra- tiam Memmianus asteriscum interjmiit t: nulla lacuna in IILp 3 aquam manibus Memmianus 4 niiiatam in iimnus L uiuatam // pedes ac Lpt: ped ad cum uacuo aliquot litterarum spatio llunde ad pedum cuvam uel ad pedes curandos Heinsius projwsuit. "codex Scaligerialii- que e scriplls pedes et' errore opinor idem teslatur paronychia Hp et marginesLt: paronicia /.< 5 tumi> 6 tacebat 7/ cantabat H ero-o maluit Heinsius 7 itaque ut Hemsms, et ut aquae lacobsius Suetonii 0th. 11 et Vit. 14 comparans potionem poscae poposci Orellius p. 4 posti H paratissimus Lpt: parati sumus If 8 arido margo t. acido ac Burmannus, calida ac cantico susp. lacobsius apparet periisse simul cantabat 9 panthomimichorum II: pantomimorum ceteri 10 crcdens L allata 7.;?/: alta TT, ab- lata Memmianus tandem Heinsius: tamen H quamquam Bursiano turn 2usum est, tum Lpt cum Memmiano laudata iam codex uetus nescio cuim iam omnes iam //. omnes iam transposml Antomus • • • discubuerunt L 11 ipsum Lpt: unum H nouomorac Memmiamis _ 12 inter promulsidaria scripsi: in promulsidari HLp Memmianus, in promulsi dari et in margine promulside danda /. in promnlsidariis Lipsius, in promulsi- dario Daniel, in promulsidare Palmcrius 13 bisaccio L (b corr. ex pj pt Me?nmianus: bisactio II, bisatrio Tolosanus, Bysantio margo t KJ ac H: ct ceteri 17 tomacula p, margo L: tnmixtnla L Memmicnvs, thumatula H, trimatula et in margine trimetalla t super quod ex II enotabatur restitui, sed is cum ceteris habet supra craticula an craticuhi m M ... 3 Pelronii salirae *' ,^ •TPTSfiSf^tstfi »3!igy)»r'*t't6»'->a 34 PETROINII SATIRAE 35 32 in his eramus lautitiis, cum ipse Trimalchio ad symphoniam ^L allatus est positusqae inter cervicalia minutissima expressit impru- dentibus risum. pallio enim coccineo adrasum incluserat caput circaque oneratas veste cervices laticlaviam inmiserat mappam fim- briis hinc atque illinc pendentibus. habebat etiam in minimo digito 5 sinistrae manus anulum grandem subauratum , extremo vero arti- culo digiti sequentis minorem, ut mihi videbatur, totum aureum, sed pla'ne ferreis veluti stellis ferruminatum. et ne has tantum ostenderet divitias, dextrum nudavit lacertum arniilla aurea cultum 33 et eboreo circulo lamina splendente connexum. ut deinde pinna 10 argentea denies perfodit, 'amici' inquit 'nondum mihi suave erat in tridinium venire, sed ne diutius absentivos morae vobis essem, omnem voluplatem mihi negavi. permittetis tamen fmiri lusum. sequebalur puer cum tabula terebinthina et crystallinis lessens, no- tavique rem omnium delicalissimam. pro calculis enim albis ac ni- 15 gris aureos argenteosque habebat denarios. interim dum ille omnium textorum dicta inter lusum consumit, gustantibus adhuc nobis sit ')U)n liquet avgenteam feruentia scrqm: fcruentia argenteam Uhri. hunc ordinem feruentia supra craticulam argenteam posita Tornaesius com- mendauit 18 et ovi. Lpt ^ 1 lauticiis // simphoniam H 2 inter H: m Lpt munitissima //. tumidissima susp, lacohsms 3 coccino Lpt incluserat Lpt: excluserat //, inclusus erat Memmiamis 4 circhaque H laticlauiani immiserat J^pt: laticlauia in cis erat H 5 atque hinc illinc L ' dependentibus rectlus dixisset" Jlelnstus 6 for- 'i^e in extremo 8 uelut Lpt 9 dexterum t 10 conexo scribendum censeo, conexis Wehlius p. 12. laminae splendenti incerlus ali- quis et 'niarijo t pinna /T; spina ceteri 11 nundum // 12 triclinium absens more uobis uenire sed ne diutius absenti uos essem, uoluptatem // in quo et absens fjhssa uerhis scrlploris inserebatur et more uobis ufpote addita in margine non suo loco collocabantur : emenduuit Eeinsius. triclinium uenire sed ne diutius absentius essem, omnem uolupta- tem L cum Memmiuno, item p qui absentiuus habet et t qui diutius wni- sit set marrjlni diutius absens inscrlpsil. omnem mild suspectiim, uolupta- tem omnem /ransposuit Ileinsius 13 permittetis t: permittitis Lp, penuititis H iniri Cuperus, fieri lieinesius U terebintina IIL cristallinis 11 15 omnem / sed in margine omnino et omnmm enim] cin 7/ albis deest in H ac H: aut pi, Memmianus. albis ni^^risq. correclnm in albis aut nigris 7. 16 omnium i'lle L. omnia uere puto Heinsius 17 textorum dicta inter H: testorum * inter L, * testorum inter i?, tcstarum inter t. omnium numerum tesserarum, officium sectorum inter luxum,' omnium scriptorum uel testorum iter lusu, omnium testorum electa nugabantur partlm etiam post inuentum H, textorum seruabal Ileinsius, tonsoriim nel lasorum nurmannus, pistorum Reishius , fossorum Tacobinus, > 7 HL repositorium allatum est cum corbe, in quo gallinaerat hgnea paten- tibus in orbem alis, quales esse solent quae incubant ova. accessere continuo duo servi et symphonia strepente scrutari paleam coepe- runt erutaque subinde pavonina ova divisere convivis. convertit ad 5 banc scaenam Trimalchio vultnm et 'amici' ait'pavonis ova galli- nae iussi supponi. et mehercules timeo ne iam concepti sint; ten- temus tamen, si adhuc sorbilia sunt/ accipimus nos cochlearia non minus selibras pendentia ovaque ex farina pingui figurata pertunui- mus. ego quidem paene proieci partem meam, nam videbatur mihi 10 iam in pullum coisse. deinde ut audivi veterem convivam : ' hie ne- scio quid boni debet esse', persecutus putamen manu pinguissimam ficedulam inveni piperato vitello circumdatam. iam Trimalchio eadem omnia lusu intermisso poposcerat fece- 34 ratque potcstatem clara voce, si quis nostrum iterum velletmulsum 15 sumere, cum subito signum symphonia datur et gustatoria pariter a choro cantante rapiuntur. ceterum inter tumultum cum forte pa- rapsis excidisset et puer iacentem sustulisset, animadvertit Trimal- chio colaphisque obiurgari puerum ac proicere rursus parapsidem iussit. insecutus est lecticarius argentumque inter reliqua purga- ^ ludionum uel aleatorum Hildebrandus ad Aptd. fior. 18 p. 83 , Sextorum Studerus p. 8 nomine Sestiano abiisus. addas praetextatorum, praestigia- torum, Atellanarum consumrait If r i v 1 repositorum H orbe L correctum in margine. corte falso hinc enotatum in lexicis non nullis qua Lpt, Memmianus 2 esse so- lent deest in 77 incubant IIL,' margo t: incumbunt pt cum Memmiano, 'in u. e. incumbunt' margo L 3 simphonya 77 adstrepente malo cum Heinsio 5 scenam 77, Eichardus: caenam L, cenam pt uultum Trimalcio transponunt Lpt G iam superscriptum in L concepti H: concepta ceteri. imllos cogites temptemus pt 7 ta- men] i<^itur margo t sint Memmianus. sorberi possunt addit H coclearia L, noclearia 77 8 selibras H: sex libras pt , sex lib L. sebbram iam Gruterus coniecerat 9 mihi om. II 10 potest dicentem ante hie inlercidisse 12 piperatio t, twn T. uitello i/, margo L: uitelio /, uitellio Lp. pro uitello margo t circumdatana H: piperatam ex piperato natum ceteri. opiparatam margo L ex conu .Scaligeri, praeparatam Munclerus, opertam tiel coopertam Antomus 15 simphonia H 16 'etiam parapsis in u. c. legitur sic margo t parasisTT 17 substulisset L 18 obiugari H, obiurgare Lpt pr6iicere libri jn-orsus set in margine eadem manu rursus 77 parasidem Hp 19 insecutusque Lpt inconcinne nisi alia intercide- runt supellecticarins Douza, analecta micarius Ileinsius, analccta uicarius lacobsius, analectarius Burmannus , lectuarius Barthius. mirum sane si lecticarius hoc officio fangitur quod analectae aut tnchmam fmsse pules I < 36 PETRONII raenta scopis cocpit everrere. 1| subinde intraverunt duo Aeth.opes H capillati cum pusillis utribus, quales solent esse qui harenam in am- phitheatro spargunt, yinumque dedere in manus; aquam enim nemo ^Tuudatus' propter elegantias dominus 'aequum' inquit 'Mars HL amat. itaque iussi suam cuique mensam assignan. obiter et puti- 6 dissimi servi minorem nobis acstum fiequentia sua facient. statim allatae sunt amphorae vitreae diiigenter gypsatae, qua- rum in cervicibus pittacia erant affixa cum hoc titulo: 'Falernum Opimiamim annorum centum.' dum tit.ilos perlegiraus, complosit 10 Trimalchio manus et 'eheu' inquit 'ergo diutius vivit || vinum quam H homuncio. quare xim Ttvdfwvag faciamus. vita || vinum est. HL verum Opimianum praesto. heri non tarn bonum posui, et multo honestiores cenabant.' potantibus ergo et accuratissime lautitias 1 euerrere Ooeiiu,: uerrere lihH ctiopcs // 2 ut tribus CUM -»«""«-» ■•;»f'^„f;V"'^" '""owter t p«.Ussimi II, obiter ei f cUssimi roJa;U obiter nalere >uta,ur, obT. ei p-issimi P-^f^^^^. t: enim peniitissimi margo L, et per discessum mxrgo I. pat.d ss>m Ilcm «-J paedidissimi Schefferus 7 sua frequcntm transponunl Lpl. sub- ra:a',r;s:l «.a.-,o . -Lrequentia sua praeeunte OnUero r*6o™e«^ Lpl: uiuit uerum "st% uinum Opimianum L cuius margo uiuito e< erum 2, mm exkibcl, uiuit. uerum est uinum opimianum pt l^j^m ^"y aovThicet in cap. 73 cum MuncI.ero Crusio lahuoque reMm pnu- '^Zjnobinswni canlici Alcaei (fr. 39 p. 715 colhcUomsIlerghanae) in ZuerUuM abii.se h,tcUcgas, quamquam mx dnhUare l^'^t^nn on Zlillle ucrhis usi nnt homines imperile graecmaatcs quahs TrmoMno dllcrlhLr.nl corripiendo in umm ea immutauerinf. tangomenas H. .-.yy-^ S " W Ileinsiui, Ts^oH--« -K""^-"^' tenKomenos nos lors.us, r.y ^L„ iau( ac uiuamus /«e<,i«.a qui seruare lacam.is poterat ^nam \itv est forlasse recic Goesius. uitale uinum est et au.tum ,ac ui- Zm nerum "L Opimianum fuii c^.m Heinsius legeret .... mutuatus ah Scidiaero «i"um et uerum sedem suam commulasse m Lpl ad u U adZLi. ho. sccu,us lacoisius uerum et gon.dnum Op.m.-un. e„.a-^ rat 13 bonum «< u e* a corr. mdeatur L 14 curatissime a. accuratissimas Goldastiana. post hoc uocahOum nobis mldunl Mn lauticias JJ i /I ^ ii^ ^■^ 4i ^ SATIRAE 37 HL mirantibus larvam argenteam attulit nobis servus sic aptatam, ut articuli eius vertebraeque luxatae in omnem partem flecterentur. lianc cum super mensam semel iterumque abiecisset, et catenatio mobilis aliquot figuras exprimeret, Trimalchio adiecit: 5 'eheu nos miseros, quam totus homuncio nil est. sic erimus cuncti, postquam nos auferet Orcus. erf'o vivamus , dum licet esse bene, laudationem ferculum insecutum est plane non pro expecta- 35 tione magnum; novitas tamen omnium convertit oculos. rotundum 10 enim repositorium duodecim habebat signa in orbe disposita, super quae proprium convenientemque materiae structor imposuerat ci- bum: super arietem cicer arietinum, super taurum bubulae frustum, super geminos testiculos ac rienes, super cancrum coronam , super leonem ficum Africanam, super virginem steriliculam, super libram 1 nobis L: ma. Ilpt. altera haec emendandi uia patebat potantibus emo nobis et accuratissime lautitias -^ attulit seruus aptatam H: aptam celeri 2 luxatae Heinsius: laxate 11, locatae Lpt uerterentur natum ex uertebrae H 3 semel atque iterum Memmianus abie- cisscnt H ut lahnius cathenatio HL 4 aliquot cas hguras L 5 ires hos uersus excerpsere fiorileijium Farisinum, Vincentius Belu.L «., Jacobus Magni Zophil. VII 1 eheu Hei^isius: hehca H cum Jlorilegio, heu heu Lpt cum Vincentio et lacobo alii quia Fatissoniana 'in u c pro totus coccus exaratitm legebatur' Douza post hunc u tres asteriscosin L interposrdt Scaliger, quam fra^ilis tenero stamine uita cadit aut consimilem uersum interponendum putauit Tornaesius, quam uitae humanae gloria tota breuis lusit Scriuerius. TrimalcMoni conuemre hanc uersuum m- aenuabilitatem el cap. 55 ostendit et carmina conipluria m sepuUns plebeio- rum hominum inscripta 6 nil evhim^ Jlorilegium, Vmcentms, lacobus Orchus II 7 hu7ic uersum qui in H prosae orattom admngitur non esse Petronii Richardus sibi persuaserat estque Douza. post esse mterpungit H 8 laudationem cogites poetae Trimalchioms per conuiuas factam. i^uationem lacobsius est insecutum transponitH 10 repositonum enim rotundum transpmiunt Lpt xTl L, XII pt orbem mmu. rede Casmcbonus Heinsiusque superque libn. super quoque {uel su- pernue quo cuique) Heinsius 11 conuenientera quam K matenae est ^noBkau signorum, itaque non opus est materia scnbere. superque pro- Drium cuique conuenicntisque materiae susp. lacobsius li aretmum H bubulae margines Lt cum JET: bubale Lpt frustrum H 13 ac rienes IILpt, uetus Pithoei: acriones Metnmianus unde renes Mem- mius restitnit, aetienes Tolosanus. ac lienes Daniel ^^.J^JT^J^^ hariolabantur ante inuentum II, ea nunc expedita^ sunt capite 39. quam- quam etiam Studerus p. 9 covoiv.im' audacter mutari m carcinum lussit africanum H U steriliculam // (sterilicula idem teste Bursiano) h. e. uuluam sterilem de uirgine porca: stericulam LTp, sericulam^ ^ aZ. fi- cedulam' margo t, stericulam lieinesius hystericulam . paruam vcTzpuv in- i 38 PETRONn statcram in cujus altera parte scriblita erat,in altera placenta, || super H scorpionem pisciculura marinum, |1 super sagittarium oclopetam, HL super capricornum locustam marinam, super aquarium anserem, super pisces duos mullos. in medio autem caespes cum herbis ex- cisus favum sustinebat. circumferebat Aegyptius puer clibano ar- 5 genteo panem atque ipse etiam taeterrima voce de Laserpiciario mimo canti- cum extorsit. nos ut tristiores ad tam viles accessimus cibos, 'sua- 36 deo' inquit Trimalchio 'cenemus; hoc est ius cenae'. baec ut dixit, ad symphoniam quattuor tripudiantes procurrerunt superioremque 10 partem repositorii abstulerunt. quo facto videmus infra [scilicet in altero ferculo] altilia et sumina leporemque in medio pinnis subor- terpretahatar olliculae silniculaeque fonnationes comparans, hystriculam Jahnius, rusticulam uel histriculum WoawerUis, tri«,'!am lacobaius 1 sciribillitii If super scorpionem pisciculum marinum intercide- runt in Lpt. dcesse super scorpium eiusdem nominis piscem Tornaesim caniecerat 2 scorpionem bis poni iussit Scheferus et delens marinum lacobsius. scorpionem c-xopniov Studerus p. 9 isicium marinum uel cammarinum Heinsius sanitarium H oclopctam H et apte quidem uocabidum ab oculis et petendo deductum uidetiir saghtario con- ueriire, etsl cibum quern illud signijicet hjiioramus. ocUferia ab Seneca uocata eptst. mor. IV 4 (SS) 2 B'Meck'ms mens comparauit: odopetam Lpt, odepetum Memmianus, adopetam Tolosanus. otopetam Futeanus et Womcerius secundum glossam 'wtottetii; auritus^ ut lepus uel otus uel ca- nis uenaticus intellegeretur , ocypoda uel scolopacem Heinsius, octopoda loliginem sagittae modo uolitanteni Studerus p. 9 , dasypoda Munckerus, alopccam Scheferus 3 capri cornua Lp : capricornum etia7n margo L. huic uerbo adiungit H in quo cornua erant glossam manifestam : male tue- bantur haec Scheferus qua corrigens et Orellius p. 4 in delens, ille ut ad locustam referrentur, hie ut quo pro ubi essct locusta marina H 4 mulos pt caespes sic L 5 circunferebat Lt 6 lacunam signijicaui: cantabat puer, laudauit eum Trimalchio atque ipse etiam ce- cinit 7 deterrima uidebar mihi in L legere. tenerrima Womcerius de laserpiciario Mimo L: de Laserpiciario minio t, de laserpiciario nainio *p, delaserpiciariomino in contextu et in margine H. laserpitio et minio margo t. unica haec illius mimi notHia (de nomine cf. Catidarium Centonarium- que Laberii) qua simul euincitur ne mimis quidem defuisse cantica 8 extorsit //: extorquet Lpt, intorquet margo t 9 ius Lpt: in H, in ms' uet^is codex BHtannicus' Palmerii, Memmianus. mWAwm Reishiiis quern Wehlius p. 17 secutus haec uerba pro interpretamento Ubrarii habuit, huius Goesius, in cenam Burmannus, encaenia Orellius p. 4, hie est naos cenae Antonius, hoc stinmlum uel hie stimulus cenae lacobsius. credibile est lu- dere Trimalchionem et iuscidum tanquam irritamentum sfomachi ad cenam et iustam necessitatem cenandi declarantem 10 simphoniam II quatuor jy, im X, 1111 pt 11 scilicet in altero ferculo om. p. sunt autem glossato- ris 12 fercula H pinnis IJ: pennis celeri. cf. Apultlua met. XI S / \ i 1 i I ^ > % SATIRAE 39 HL natum , ut Pegasus videretur. notavimus etiam circa angulos repo- sitorii Marsyas quattuor, ex quorum utriculis garum piperatum cur- rebat super pisces, qui tamquam in euripo natabant. damns omnes plausum a familia inceptum et res electissimas ridentes aggredimur. 5 non minus et Trimalchio eiusmodi methodio laetus 'Carpe' inquit. processit statim scissor et ad symphoniam ita gesticulatus la- ceravit obsonium, ut putares essedarium hydraule cantante pu- gnare. ingerebat nihilo minus Trimalchio lentissima voce: 'Carpe, Carpe . ego suspicatus ad aliquam urbanitatem totiens iteratam 10 vocem pertinere, non erubui eum qui supra me accumbebat, hoc ipsum interrogare. at ille, qui saepius eiusmodi ludos specta- verat, Sides' inquit ' ilium qui obsonium carpit: Carpus vocatur. itaque quotiescunque dicit "Carpe", eodem verbo et vocat et imperat. non potui amplius quicquam gustare, sed conversus ad eum, 37 15 ut quam plurima exciperem, longe accersere fabulas coepi sciscita- rique, quae esset mulier ilia quae hue atque illuc discurreret. 'uxor inquit 'Trimalchionis, Fortunata appellatur, quae nummos modio metitur. et modo, modo quid fuit? ignoscet mihi genius tuus, no- luisses de manu illius panem accipere. nunc, nee quid nee quare, 1 et circha H ex quorum om. L 2 Marsias t quatuor H, iill L, IIII pt utriculis Up: int'culis L, interculis T, int culis f, ueretillis intriculis Tolosanus. 'inticulis uetus, non utriculis' Pithoeus. in ueretriculis marno L, interulis margo t quarum ( unde aquatum curr. margo t, «ed garum etiam T. 'al. aquarum' Patissoniana 3 qui tamquam m scripsi, item Wehlius p. 12: quTqs S quod quicunque interpretabantur, qui in ceteri natabat H 4 coeptum Lpt ^^^''^'^V P'^,. 5 methodio HLp: method© sed in margine methodio, transitu t, metoa. px.5. margo L 6 simphoniam L gesticulatus ita transpomtB et ut margo t testatur Pithoeus 7 esse danum ff coniuncta a I. F.Oro- nouio: Darium Lpt hidraule H 8 tentissima i?«mtmiu., lems- sima Goldastus Carpe allerum om. Lpt 9 ad om. H to- ciens H: toties ceteri 10 supra me Ept, margo L: supreme L accSbebat corr. ex accubabat /. 12 ilium inqmt '^'^'Jfi^r ^^ , ^,„, carpitl hoc et similia enuntiata uulgo per interrogationemeffenputantprae- ternaturam talis sermocinationis 13 post imperat lacunae signum ha- bet cum Memmiano t, 'deest aster, in u. c. margo t 14 lam amphus lahnim 15 quam om. Z^^i accersere HL Memmianus: arcessere pt tabulas in suo libro legerat emendauitque Memmius sciscita- rique quae Lpt: sciscitari que H 16 ilia mulier ^l^^P^^^J^K^P^ ... d^cureret H, discumberet Memmianus 17 fortasse Trunalchioms est quae] atque adscripsit lacobsius. idem susp. qma nunc, ego ae- leri malo 18 modo modo H: modo ceteri 19 ems Lpt qui Goesius, nee scit quare Marcilius Horatu intcrpres 40 PETRONII in caelum abiit et Trimalchionis topanta est. ad summam, mero HL meridie si dixerit illi tenebras esse, credet. H ipse nescit quid habeat, H adeo saplutus est; sed haec lupatria providet omnia et ubi non pu- tes. est sicca, sobria, bonorum consiliorum [tantum auri vides], est tamen malat^ linguae, pica pulvinaris. quern amat, amat; quem 5 non amat, non amat. ipse Trimalcbio fundos babet, qua milvi vo- lant, nummorum nummos. argentum in ostiarii illius cella plus iacet, quam quisquam in fortunis babet. familia vero babae babae, non mehercules puto decumam partem esse quae dominum suum 1 caelum sic II ascendent^ abiit /., subiit margo t topanta librl- TO TcSv ea. Victor, vel ri Trawxa margo L, hierophanta maryo i. to- panta non mufaui quia t^ Ti.'vTa apud semigraecos lllos pro substanhuo fuis.c uldetuT, alkxjuin corrlgi Trimalchioni Ta -navtu. dehehat quod solus neinslus perspexlt. datimis enim, non gcnetmus adhtbetur m hac formu- la cuius anfiquissimum exemplum Herodotus I 122 praehet 2 post credet tres asteriscos habent Lp, unum t, uacuo uersu mtcriecto pergunt in cap 55 3 saplutus ^anXcvjoQ antique ut Setus et sona pro Zetho zonamie Lupatria //. sentenfiae maxime conuenit iiocabulum ad uisum spectans , potest autem ut lupatria uel lupacria apud rushcos su- perstitionibus obnoxios illud ualuerit quoniam acute cernere lupi aique m Italia uisus eorum noxius esse credebatur. itaque si liceat >.uxo(t)3-aXfxov interpretarl ; primam saltern illius uerbi partem seruemus. an T^uxav^pw- noi sinnijicatur, uersipellis quae incognita apparent '} eupatena post Eei- nesium lacobsius h. e. ^^nar^pna Homericum quod latuntate Lucihus do- nauerat, lupa ebrio Schefferns, lupa trita Goesius, luparia Furlanettus h- paros graece Studcrus p. 10, lupatriam uulgo dictam pro lupatrice uel a lupa et truando deductam pro lupatrua habebat Onolius p. uti Goesius 4 2fost est interpungebant tantum aun mdes narratio- nis ordinrm turbar.tia seclusi, mihi interpretamentum illorum adeo zaplu- tus est uidentur ut nesciam an diues scriptum fuerit. haec sunt in ilia laudabiUa interpretabatur Students p. 10. tantum uni Mes^uel tantum iu aure huic uni Hdcs Ileinsius, tanquam auri fides pro xP^<^n lacobsius, tantum auri prouidens Goesius. praecessisse aliqiia cemebat bcliej^erus, tantum auri uides ? Wehlius ut praedicauerit conuiua mafris fami- liae in auro seruando diligentiam. in u, 7 ante nummorum franstulit Burmmmus, in u. 8 ante familia Antonius idemque malebat lacobsius pontum corrigens. expungebat ilia Nodotus 5 pica pulumans hme exscripta ab loanne Saresberiensi pol. III 13 p. 203 et composita cum cornice nocturna. est callidae garrulitatis mulier domiseda (pica nel sofa Oriolius p. 10): pica, uulpinaris aut lupanuris Hildebrandus ad Apul. me.. Ill ^2 p P^'^ pica apoUinaris lacobsius mala ominantem explicanSy putidi naris" «r«^e«n/6 Schefero lac. Gronouius G Trimalchio superuaca- neum quam id est quantum Scheferus uix uolant aliquando Heinsius 7 et addit Beiskius nummos nummorum transpom uelim, nummorum modios Statileus in responsione p. 327 ed. Burm. pr., nummorum curaulos Heinsius r <' i i ^ V SATIRAE 41 // noverit. ad summam, quem vis ex istis babaecalis in rutae folium coniciet. nee est quod putes ilium quicquam emere. omnia domi 38 nascuntur: lana, cerae, piper, lacte gallinaceum, si quaesieris, inve- nies. ad summam, parum illi bona lana nascebatur; arietes a Ta- 5 rento emit,.et eos culavit in gregem. mel Atticum ut domi nasce- retur, apes ab Atbenis iussit afferri; obiter et vernaculae quae sunt, meliusculae a Graeculis fient. ecce intra bos dies scripsit, utilli ex India semen boletorum mitteretur. nam mulam quidem nullam ba- bet, quae non ex onagro nata sit. vides tot culcitas: nulla non aut 10 conchyliatum aut coccineum tomentum babet. tanta est animi bea- titudo. reliquos autem collibertos eius cave contemnas. valde suc- cossi sunt, vides ilium qui in imo imus recumbit: hodie sua octin- genta possidet. de nihilo crevit. modo solebat collo suo ligna por- tare. sed quomodo dicunt — ego nibil scio sed audivi — quom 15 Incuboni pilleum rapuisset, [et] thesaurum invenit. ego nemini in- video, si quid deus dedit. est tamen sub alapa et non vult sibi male. 1 nouerit H, non nouit babae calls H. babecali adolescentes ab Amobio adu. gentes IV 22 (p. 141 ed. Lugd.J leues libidinosique uo- cantur. a babae intericctione dictum nocabulum esse suspiceris: a Baba stolidissimo Claudianae aetatis homine Babaeculos dictos credidit Ileinsius ad cap. 67, a Pa(3a^ babaculos cum I. F. Gronouio Beinesius, item a baba Hildebrandus ad Apul. met. IV 14 p. 252. berbeculis maluit Beinesius, bacelis a ^axY\ko(; Iladrianides 2 coniicict II 3 cerae Heinsius: credrae H. cedriae i. e. resinae ex cedro Muncherus , citria lacobsius, acrodrua Students p. 11. lanae erythrae Scheferus piper] cum ali- quando super legerent, suber lacobsius, et tuber Hildebrandus ad Apid. Jlor. IS p, 84 4 parum in ouili bonae lanae nascebantur Heinsius ali- quando 5 curauit Batauina, accumulauit uel curauit admitti Hein- sius, eis incolauit gregem Goesius ad colem coleosque referens, uefum fortasse culauit a culo deriuatum , ipse tamen et testiculauit conieci usus Baulo Festi excerpfore p. 366 M. * testiculari est iumentis maribus feminas uel mares feminis admouere , licet alii dicant testilari' (tescilari G, testil- lari J/) 6 adferri obiter: ut uernaculae quae sunt, meliusculae a Grae- culis fierent Heinsius cui quae sunt uidetur redundare 9 culcitras H 10 conchiliatum H tanta] haec fortasse ex hendeeasyllabis ueteris poetae repetita animi Scheffero suspectum, homini Beinesius 11 succossi H 12 quia H immo immus H octoginta coni. Heinsius 13 modo solebat collo transposui cum Wehlio p. 13: sole- bat collo modo H 14 ditescunt Ileinsius quom scripsi: quo- modo ex superioribus repetitum H, cum modo Scheferus, quod modo in- cuboni pileum cum rapuisset Heinsius ut quod ex audiui penderet 15 et deleiiit Scheferus. ecce lacobsius 10 quid scripsi: quo H. quoi Goesius, qua Batauina, quod Scheferus sub allaga ». e. vn ak- Xayy) nescio quiSf uulpecula sv^p. lacobsius " i-^smisstirm-ri % 42 PETRONII SATIRAE 43 itaque proxime cenaculum hoc titulo proscripsit: **C. Pompeius ^ Diogenes ex kalendis luliis cenaculum locat; ipse enim domum emit." quid ille qui libertini loco iacet, quam bene se habuit. non impro- pero illi. sestertium suum vidit decies, sed male vacillavit. non puto ilium capillos liberos habere, nee mehercules sua culpa; ipso 5 enim homo melior non est; sed liberti scelerati qui omnia ad se fecerunt. scito autem: sociorum olla male fervet, et ubi semel res inclinata est, amici de medio, ct quam honestam negotiationem . exercuit, quod ilium sic vides? libitinarius fuit. solebat sic cenare, quomodo rex: apros gausapatos, opera pistoria, avis, cocos, pisto- 10 res. plus vini sub mensa effundebatur, quam aliquis in cella habet. fantasia, non homo, inclinatis quoque rebus suis, cum timeret ne creditores ilium conturbare existimarent, hoc titulo auctionem pro- scripsit :''T. lulius Proculus auctionem faciet rerum superuacuarum.'' 39 interpellavit tam dulces fabulas Trimalchio; nam iam subla- 15 tum erat ferculum, hilaresque convivae vino sermonibusque publi- catis operam coeperant dare, is ergo reclinatus in cubitum'hoc vinum' inquit 'vos oportet suave faciatis. pisces natare oportet. rogo, me putatis ilia cena esse contentum, quam in theca reposito- rii videratis? "sic notus Vlixes?" quid ergo est? oportet etiam in- 20 ter cenandum philologiam nosse. patrono meo ossa bene quiescant, qui me hominem inter homines voluit esse, nam mihi nihil novi potest afferri, sicut ille fericulus iam habuit praxim. caelus hie, in .^ 1 cenaculum scripsi : cum H. oecum lac. Gronouiua v H 2 loca H. locabit Goesiiis 3 illi II libertino Heins'ms impropero. ille Hadrianides 4 sextercium II 5 ipse ff sed in margine ipso 6 'supplendum fuerunt in culpa' Bumiannus, ego deesse aliqua cum Scheffero arbitror ad assem secuerunt Ileinsius, adederunt Goesius 7 cito Scheferus 8 negociationem ff 9 uides exe libitinarius ff ut exe male repetitum ex exercuit deleretur. ecce Schefenis 10 caunca ip&- 6tos ffeinsius oipermpistona gloss atori lacobsius iribuif auis cocos Scheferus : uiscocos, non uiscouos ff. aucupes coquos ffeinsius, cocis ceruos subs'tituit Beiskius. an auis [cocleas, alebat aucupes] cocos ? piscatores recte ut opinor ffeimius, pisces lepores Reishius 1 1 mensam ffadrianides, sed cf. cap. 74 num alius ? cf. p. 40,8 12 fantasia sed w« phan alia manus superscripserit et in margine phantasia //•• phantasma Scheferus, pha- gesia lacobsius, pandaesia Trillerus 13 auctionem Scheferus: caucionem ff 14 T. uel C. praenomen intercidit 15 interpellabit ^ 19 conieci putabatis contemptum ff teca // 20 sic notus Vlixes? Vergiliana Aen. II 44 23 fericulus iam scripsi: fericulusta mel ff. fericulus Trimalchioni pro ferculo est, ut I.F.Gronouius ffeinsinsque uid«rant quorum ille tamen habuit gratiani, hie lucem u me habuit pro- 1 Ny ^ quo duodecim dii habitant, in totidem se figuras convertit, et modo fitaries. itaque quisquis nascitur illo signo, multa pecora habet, multum lanae, caput praeterea durum, frontem expudoratam, cor- num acutum. plurimi hoc signo scolastici nascuntur et ari'etilli.' 5 laudamus urbanitatem mathematici; itaque adiecit: 'deinde to- ♦ tus caelus taurulus fit. itaque tunc calcitrosi nascuntur et bubulcr et qui se ipsi pascunt. in geminis autem nascuntur bigae et boves et colei et qui utrosque parietes linunt. in cancro ego natus sum. ideo multis pedibus sto et in mari et in terra multa possideo; nam ^ 10 cancer et hoc et illoc quadrat, et ideo iam dudum nihil super ilium posui, ne genesim meam premerem. in leone cataphagae nascun- tur et imperiosi; in virgine mulieres et fugitivi et compediti; in li- bra laniones et unguentarii et quicunque aliquid expediunt; in scor- pione venenarii et percussores; in sagittario strabones, qui holera \ 15 spectant, lardum tollunt; in capricorno aerumnosi, quibus prae mala sua cornua nascuntur; in aquario copones et cucurbitae; in piscibus obsonatores et rhetores. sic orbis vertitur tanquam mole, et semper aliquid mali facit, ut homines aut nascantur aut pereant! quod autem in medio caespitem videtis et supra caespitem favum, 20 nihil sine ratione facio. terra mater est in medio quasi ovum cor- rotundata, et omnia bona in se habet tanquam favus." 'sophos'universi clamamus et sublatis manibus ad camaram 40 iuramus Hipparchum Aratumque comparandos illi homines non fuisse, donee advenerunt ministri ac toralia praeposuerunt toris, in xime proposuit. statim ei dabit Reishius, iustam exhibebit lacobsius, ta- lem habuit Studerus p. 11 praxim et in margine operationem ff. mterpretare sicut illud ferculum iam demonstrauit\ paradigma Reiskius apodixin lacobsius caelus sic ff, item u. 6 ' 2 peccora ff 3 expuduratam ff 4 arietilli Reinesius et ffeinsius: arieti illi //. aretalogi Reiskius, arietes. collaudamus Muncke- ru8 10 supra ff a Bursiano collatus 11 genisim ff, idem i in margine genesim et pro glossa i. natiuitatem cataphagi Schef- ferus 12 mulierosi lac. Grorwuius 13 expendunt Burman- nus 14 sagitarioJ7 15 capricornio ^ erumpnosi ^ ct quibus conieci. signlfcari adulterarwn coniuges uidentur premala II. uulgarem sermonem agnouit ffeinsius 17 rethores // 18 ali- quid anomali Ileinsius 19 uidebatis susp. ffeinsius supra scripsi: super ff 20 facio, non facto etiam ff teste Bursiano 22 w; cro4)w5 lacobsius 23 homini ffeinsius 24 ante donee alia pe- n***'e uuspicor: fuisse. donee, aduenerunt ff tolaria ff, em. Tilebo- ; At -• t^ .-jf-J \ 44 PETRONII quibus retia erant picta subsessoresque cum venabulis et totus ve- H nationis apparatus, necdiim sciebamus, quo mitteremus suspitiones nostras , cum extra triclinium clamor sublatus est ingens , et ecce canes Laconici etiam circa mensam discurrere coeperunt. secutum est hos repositorium, in quo positus erat primae magnitudinis aper, 5 et quidem pilleatus, e cuius dentibus sportellae dependebant duae palmulis textae, altera caryotis, altera thebaicis rei)leta. circa autem minores porcelli ex coptoplacentis facti, quasi uberibus im^me- rent, scrofam esse positam significabant. et hi quidem apophoreti fuerunt. ceterum ad scindendum aprum non ille Carpus accessit, 10 qui altilia laceraverat, sed barbatus ingens, fasciis cruralibus alliga- tus et alicula subornatus polymita, strictoque venatorio cultro latus apri vehementer percussit, ex cuius plaga turdi evolaverunt. parati aucupes cum barundinibus fuerunt et eos circa triclinium volitantes momento exceperunt. inde cum suum cuique iussisset referri Tn- 15 malchio adiecit: 'etiam videte, quam porcus ille silvaticus totam co- mederit glandem\ statim pueri ad sportellas accesserunt, quae pen- debant e dentibus , thebaicasque et caryotas ad numerum divisere 41 cenantibus. interim ego, qui privatum habebam secessum, in mul- tas cogitationes deductus sum, quare aper pilleatus intrasset. post- 20 quam itaque omnis bacalusias consumpsi , duravi interrogare ilium menus et Schefferus praeposueriint Tilehomeims : proposuerunt H contra apud Taciturn ann. III 5 recte emendarimt projwsitam toro effigiem 2 quo add. Parlsina suspiciones H 4 circha // discu;ere H 7 carcotis H tebaicis ff drcha H. repetas cojitatione positi crant cf. cap. 66 8 imminentes^ ^f^^'Z-Zo .pc ^fortasse qui scrofam apophoreti H id ^•^^^"^^^P^-^^- P^^^ phoretis Heinsius, haec et apophoreta susp Antonms . . ^^, :'T ' H cali-atus Crimus 12 polimita H 13 aut hue respe.lt aut a^d cap. 40 Joannes Saresb. pol. VIII 7 p. 241 coenam Trfmalchionis apud Petronium, si potes, ingredere, ct porcum sic grauidan posse miraberis 'nisi forte admirationem multiplex , ignota ct inaudita luxu- ria tollat 14 demi fuerunt ct aut adfuerunt scribi uolmtHemsius circha H IG adiecit etiam iungebat Heinsius. lam lacobsuis lotam pro lauta Munckerus, cultam desidero 17 sportellos ^i 18 thcbaycasoue II caviotas H 19 pnuatim malebat bcheie- '1 ^20 deductus scrlpsi: diductus H 21 bacalusias ^. persnasum mihi est in mente habuisse Fetronium baucalesis, nam Pay- xaXiJuaTa et xaTapa^xaX-^^rstc cantilenae uocabantur nutrccuni qmbus m ZmLn infantes adlectabanti^r , itaqi^ (SauxaXviVe^ sic u naemae en- ^rsignUicant. bacelogias a bacelo Scheffer.^, baceologias abaceoo %uet. Aug 87) Heinsiu^ battologias Hadriamdes , bucolesias /.e.ne.ms, Lh^znsJ ReiLcs, iam argutias lacobsias. bacalusias caricas .nterpreta- N ) A' f ■\ ^ SATIRAE 45 ^interpretem meum quod me torqueret. at ille: 'plane etiam hoc servus tuus indicare potest; non enim aenigma est, sed res aperta. hie aper, cum heri summa cena eum vindicasset, a convivis dimissus C5/; itaque hodie tamquam libertus in convivium revertitur.' damnavi 5 ego stuporem meum et nihil ampHus interrogavi, ne viderer nun- quam inter honestos cenasse. dum haec loquimur, puer speciosus vitibus hederisque redi- mitus, modo Bromium, interdum Lyaeum Euhiumque confessus, calathisco uvas circumtulit et poemata domini sui acutissima voce 10 traduxit. ad quem sonum conversus Trimalchio 'Dionyse' inquit 'liber esto'. puer detraxit pilleum apro capitique suo imposuit. turn Trimalchio rursus adiecit: 'non negabitis me' inquit ' habere libe- rum patrem'. laudavimus dictum Trimalchionis et circumeuntem puerum sane perbasiamus. ab hoc ferculo Trimalchio ad lasanum surrexit. nos libertatem sine tyranno nacti coepimus invitare convivarum sermones. Da- ma itaque primus cum pataracina poposcisset, 'dies' inquit 'nihil est. dum versas te, nox fit. itaque nihil est melius quam de cubi- culo recta in trichnium ire. et mundum frigus habuimus. vix me 15 latur Oriolius p. 13 a hacca et lusu derluatas interogare H, du- raui interrogare nimiae uidetur ut in hoc dicendi genere audacitatis esse, disjmcet autem curaui 1 quod scrlpsi: quid U praestat hoc etiam 3 cena eum scripsl Id manumissionis metaphoram seruarem; ulndicauerat aprum summa cena, hoc est in extrema cena appositus erat: cenam II. summam coenam Scheferus, uulgo. summa coena uiiidicasset sese Heinsius conuiuiis H 4 est om. H. ante dimissus add. Scheferus. dimissus utique hodie Stu- deruH p. 11 5 interogaui // 7 edcrisque H 8 liaeum euchiumque H 9 calatisco // acidissima Heinsius, raucissima susiK lacobsius 10 dyonise // 12 inquit suspectum hberum non seruum et Liberum Bacchum intellegas 13 circumeuntes //: correxerat Scheferus ante exemplum Amstelodamense 14 in- sane Heinsius. suauiter basiamus lacobsius 15 lasammum H: em. Scheferus 16 Damas Heinsius: clamat H quo i^robato Priamus ReisJcms, Primus Antonius 17 pataracina H. patera acina Schef- /crM«, amaracina I. I\ Gronoulus, i)atcram uini aut ttul Btp^^, olm lacobmis, meliora nidlus praeter Heinsium qui patera capaci uina propo- suit. sed modicae paterae nullus In hoc iwtatore locus, non tarn meracum quam grandioris potorii genus appellatum fulsse puto qualia anancaea erant uel Allifana ab Horatio uel batiacae a IHauto Athenaeo Arnobio memoratae. alia calicum poculonimque nomina Martialis congessit in apojjhoretis. poscunt maioribus 2^oculis' dixit Cicero in Verrem actione aecumla I 20, 60 19 ut Heinsius 46 PETRONII SATIRAE 47 balneus calfecit. tamen calda potio vestiarius est. staminatas duxi H et plane matus sum. vinus mihi in cerebrum abiit.' 42 excepit Seleucus fabulae partem et 'ego' inquit 'non cotidie lavor; baliscus enim fullo est. aqua dentes habet, et cor nostrum cotidie liquescit. sed cum mulsi pultarium obduxi, frigori laecasin 5 dico. nee sane lavare potui; fui enim hodie in funus. homo bellus, tam bonus Chrysanthus animam ebulliit. modo, modo me appella- vit. videor mihi cum illo loqui. heu, eheu. utres inflati ambula- mus. minoris quam muscae sumus. mnscae tamen ahquam virtu- tem habent. nos non pluris sumus quam bullae, et quid si non 10 abstinax fuisset. quinque dies aquam in os suum non coniecit, non micam panis. tamen abiit ad plures. medici ilium perdiderunt, immo magis malus fatus; medicus enim nihil aliud est quam animi consolatio. tamen bene elatus est, vitah lecto, straguhs bonis, plan- ctus est optime — manu misit aliquot — etiam si maligne ilium 15 1 lotio Goesius. fortasse potio optimus staminatas IT. potiones co- gites. ad ciajxvo^ lielnedus Scheferus ffeinsms ego referebamus, rectnts for- tasse ad stamen Munckenis ut contimmta textorls uestiarii figura potiones meracae inleUegantury quae stamen solum habeant, non immixtam quasi sub- temen aquam, staminarias MuncTierus quod mimo Laberiano nomen erat, he- minatas uel eminarias Ileinsius, geminatas uel heminarias /. F. Oronouius, iam III! heminas Wehlius p. 23 2 mattus scrlpturam ex glossario Re- mensi adnotauit T'debomenus uiniis] scholia Bernensia ad Vergili Georg. II 98: notandum hie quod uinum masculino genere dicit Tmolius, nee imme- rito quoniam et aput Petronium in satira inuenitur, ubi aput franium in satyria codex ^ apud Afranium Muellerus editor, cf. praefatio. Afranio iogatarum poetae haec uindicabat Schneidewinus _ 3 seliucus H 4 baliseus //. balanisciis a (3aXav£uc p>ro balnealore Beinesius , balniscus a balnea Schefferus, balneus 7. F. Grmiouius corpus lacobsiuset Siude- ru8 p. 12 5 laccasim // id est Xamal^tiv. cf. Martialis XI 58, 12 ubi aia^gti; Scaliger. utrobique Xet;^a^eii' Gronouius, hie olpw^ati; lacob- siwt 6 iui aliquando Ileinsius fumus II tarn bellus lacobsius et Wehlius p. 17. 7 chrisantus II ^ 8 heu eheu scripsi, item lacobsius: hey est hey II quod Oreliius p. 5 'ach ist ach^ uertit. heu triplicauit Beiskius, heu st heu Ileinsius, est hey induxit Antonius 9 minons Scheferus : mi n ores i/ suus set in margine sumus H. fu- mus uel inmus aut cinis tamen -habet Scheferus aut Beinesius mu- scae addidit Ileinsius: quae Antonius 10 quid si ut p. 47, 1: quasi suspicabar 12 abiit. at plures //, mdgo. repugnat et at particula et plures pro multls uocati: abiit ad plures iungebat Scheferus. cf. Fleckei- seni annales jthil. LXXVII p. 69. etiam apud Graecos nXelovB; oi tets- XeuTrixoTe; 13 animi nana consolatio oUm Ileinsius, mimi uel mimxca. Beinesius. non dissimili forma inter Syri sententias haec traditur : mise- ricors ciuis patriae est consolatio 14 stagulis H plautus II 15 fortasse nam manu misit manum misit aliquod H 1 ¥ / H ploravit uxor, quid si non illam optime accepisset. sed mulier quae muher milvinum genus, neminem nihil boni facere oportet; aeque est enim ac si in puteum conicias. sed antiquus amor cancer est.' molestus fuit, Philerosque proclamavit: Wivorum memine- 43 5 rimus. ille habet, quod sibi debebatur: honeste vixit, honeste obiit. quid habet quod queratur? ab asse crevit et paratus fuit quadrantem de stercore mordicus tollere. itaque crevit, quid- quid crevit, tamquam favus. piito mehercules ilium reliquisse solida centum, et omnia in nummis habuit. de re tamen ego verum dicam, 10 qui linguam caninam comedi: durae buccae fuit, linguosus, discor- dia, non homo, frater eius fortis fuit, amicus amico, manu uncta, plena mensa. et inter initia malam parram pilavit. sed recorrexit costas illius prima vindemia ; vendidit enim vinum quanti ipse vo- luit. et quod illius mentum sustulit, hereditatem accepit, ex qua 15 plus involavit, quam ilH relictum est. et ille slips, dum fratri suo irascitur, nescio ciii terrae fdio patrimonium elegavit. longe fugit, quisquis suos fugit. habuit autem oricularios servos, qui ilium pes- ^^ sum dederunt. || nunquam autem recte faciei, qui cito credit, || uti- que homo negotians. tamen verum quod frunitus est, quam diu 1 mulier que mulier // quae sana esse mihi persuadet Varro de com- positione saturarum apud Konium ^?. 67 : parectatae adsunt, mulier quae mulier Venus, caput (^ Weib vor Weib^): que mulier om. Patauina. qua Beiskius, quaeque Munckerus, quaeque aeque Goesius, est lacobsius. mulier quae — mulier instar aposiopesis Scheferus 2 feminae nihil lac. Gronouius 3 coniicias // fanaticus amor Ileinsius cancer H prima manu, a correctore career 4 Philerosque scripsi: phileros qui 11. Phileroti qui Burmannus. minus probabile omisisse li' brarium talia itaque intcrpcllauit eum 6 abbas secreuit Hi em. Schef- ferus 7 quit quit II 9 uere tamen Ileinsius 10 qui delefo (poterat quod corrigere) comedit lacobsius 11 manu plena, uncta mensa post Beinesium Ileinsius 12 inicia H 13 coxas Goesius condidit lac. Gronouius quantum // non improbabiliter si uindemiauit scriptum esset: quanti tum Scheferus, quantum uulgariter did p)ro quanti susp. Ileinsius 16 fuit H 17 oricularios id est wTaxouo-Tac Beinesius et Ileinsius: oracularios II. gracularios lac. Grono- uius 18 nunquam recte faciet qui cito credit habent Lpt post cap. 82, florilegium Parisinum, lacobus Magni Zo])hil. XV 11 nequaquam t, non T reddit t, non T 19 hommo negocians H detrun- cata haec mihi uidentur et fere sic redintegranda tamen uerum est, quod sua tiel quod uitam frunitus est quam diu uixit. etiam deinceps conturba- uit librarius neque perscripsit nisi partem, sententiae huiusmodi: nee im- probo, habet enim cui datum est, non cui destinatum. Munckerus malebat cui datum est, datum est • I w* 48 PETRONII SATIRAE 49 vixit . . cui datum est, non cui destinatum. plane fortunae fl- B lius in manu iflius plumbum aurura liebat. facile estautem, ubi omnia quadrata cuirunt. et quot putas ilium annos secum tulisse. septua^inta et supra, sed corneolus fuit, aetatem bene ferebat, ni- aer tanquam corvus. noveram hominera olim oliorum et adhuc 5 salax erat. non meliercules ilium puto in domo canem rehquisse. immo etiam puellarius erat, omnis minervae homo, nee improbo; hoc solum enim secum tulit. 44 haec Phileros dixit, ilia Ganymedes : 'narratis quod nee ad cae- lum nee ad terram pertinet, cum interim nemo curat, quid annona 10 mordet. non mehereulcs h(.die buccam panis invenire potui. et quomodo siccitas perseverat. iam annum esurigo fuit. aedilcs male eveniat qui cum pistorilms colludunt"serva me, servabo te . ita- qup populus minutus laborat; nam isti maiores maxillae semper Saturnalia agunt. o si haberemus illos leones, quos ego hic mveni, 15 cum primum ex Asia veni. iUud erat vivere. similia sic.lia interio- 2 cui omnia Hehmm 3 quod M _ 5 olim <>" -^ ouod luebanlur OrcUlus p. C 'h la fin de> fim' comparmu el Wehhus Tl7 oUmorum i>roi>o«e«i nece^.ario uocaMum Iliad ho,mne,n hb,A„o- ^i rfe S«^ adfiie salacilali: nejne tamen SchefferusreMmsse xd m- Tjnmueeao in tania obsccwrum ucrborum multitudine quae antn^ T^J^d^Lum inueni ,uod hue ^nadrarU ,rM^or^no..en uidetur Usui esse, mulicrarium et mulicrosum kchefiems et Ueiimus, moCem Jnto,»w, molitorem lleiskius, odiosum id est j..a.,.r,v uel mpu- l^u^ laclius; ol molierum coniunclim interpretatm subodorantem muhe- r rau/molimolierum OrioUus p. 1>I. intcrpm,gendum post hom.ncm censeo ZZiZ post reliquisse inserelat Goesius 7 pullarms ^"™'''''»;- glossae ' nafhpacr^; , pullarius 8 en.m solum ."-"'"i-O'" « /^» iiana 9 dixit irrepsisse e glossa uidelatur Heins.o ista jHa drianides Banimedes // narrat is S 10 quul est qnant,cm tZoTsic ut Ciceroni panperlas movdcrc dicilur. quod annona ardet /r;« InVe'e;. annoiam'artet ScUeffents, annonam -ovdet /i«n»a„. uocabido Varro in salin-a n-ms est apud ionmm p W6 esurflo ZJebat costas': esurio fuit }I. c.uritio uel esur.es ««««. probMa. e urio fui «J«««» I'luulo I'ersae 103 Scheffems. post esuno mter- 7Zgebant Heinsins .utiles et Bur.uannus h«i uel fa ""enect^onem C^ uit substituens; omisit lu,c Patamna. annus est ex quo P'"" « ««' ^stlacobsius soloecismm hic inde orlm quod gmeco more uulgus ^Lem bene aut male tacerc et dicere lojuebatitr. aedd.bus Patauma. ^le pereant FLbsius U dubito eum Scheffero an istae legeUun. ih my fl ^ Jh sii 16 Bimilia sitilia interiores a laruas H: similia scelera tunc erant tV H res et larvas sic istos percolopabant, ut illis lupiter iratus esset. [sed] memini Safinium. tunc habitabat ad arcum veterem, me puero, pi- per, non homo, is quacunque ibat, terram adurebat. sed rectus, sed certus, amicus amico, cum quo audacter posses in tenebris mi- 5 care, in curia autem quomodo singulos [vel] pilabat [tractabat], nee schemas loquebatur sed directum, cum ageret porro in foro, sic illius vox crescebat tanquam tuba, nee sudavit unquam nee expuit. puto eum nescio quid asiadis habuisse. et quam benignus resalu- tare, nomina omnium reddere, tanquam unus de nobis, itaque illo 10 tempore annona pro luto erat. asse panem quem emisses, non po- tuisses cum altero devorare. nunc oculum bublum vidi maiorem. heu heu, quotidie peius. haec colonia retroversus crescit tanquam coda vituli. sed quare nos habemus aedilem trium cauniarum, qui sibi mavult assem quam vitam nostram? itaqne domi gaudet, plus 15 in die nummorum accipit, quam alter patrimonium habet. iam scio unde acceperit denarios mille aureos. sed si nos coleos haberemus, non tantum sibi placeret. nunc populus est domi leones, foras vul- pes. quod ad me attinet, iam pannos meos comedi, et si perseverat haec annona, casulas meas vendam. quid enim futurum est, si nee 20 dii nee homines huius coloniac miserentur ? ita meos fruniscar, ut inter pistores sed laruas Wehlius ^>. 19 , simile ac si celum in terra esset. laruas Students p, I'J , simili siccitate fares (uel ueteratores) et laruas 7a- cobsius, similia in Sieilia. tcrrores et laruas Beiskius, similia Sicilia inte- rior, sed laruas JScheferiis, similia Siciliae interioris Goesius. ego in prae- senti de certa emendatione illorum desperaui, latere autem opinor condi- tionale emmtiatum huius generis si milio silicia interesset (fraude pistorumj. ut laruas Heinsius 1 istas Scheferus percolopabant a colaphis deriuatum esse Schef- ferus Heinsiusfpie intellexerunt sed seclusi cum ScheferO' 4 cf, etiam Fronto ad M, Caesarem J 2 p, 24 N, aliud scurrarum prouerbium uel tractabat ' en cum quo in tenebris mices* 5 scrlptum erat in archetypo pilabat : uidit hoc jwst Schefferum et lacohsium etiam Wehlius p. 15. uelut pilas tractabat uel iaetabat Heinsius 6 scemas II directum Beiskius : dileclum //. directim Heinsius cum ageret alii superiori enuntiato adnectunt 8 eum Tilebomenus: enim H asia dis H. hoc uel Asiades prohahat Heinsius: Asiatici Beinesius , assi a diis Burmannus, Sao-u a dis Scheferus, asiales a ciaXiq {immo a-laXov) Antonius, antisialodis lacohsiiis, Aphrodisium Beiskius 12 hey hey iT 13 nos Tile- bomenus: non H. sed quare? non habemus aedilem trium caunearum Scheferus, sed quare non? habemus Burmannus distinxit fortasse non trium 15 haT3et sic H IG denarios /ortoMC eiciendum 19 capsulas lac. Gronouius 20 huius Scheferus: eius H Pelronii satirac 4 tr ^ 50 PETRONII SATIRAE 51 ego puto omnia ilia a diibus lieri. H nemo enim caelum caelum pu- HL tat, nemo ieiunium servat, nemo lovem pili facit, sed omnes oper- tis oculis bona sua computant. || antea stolatae ibant nudis pedibus H in clivum, passis capillis, mentibus puris, et lovem aquam exora- bant. itaque statim urceatim plovebat: aut tunc aut nunquam: et 5 omnes redibant udi tanquam mures, itaque dii pedes lanatos ha- bent, quia nos religiosi non sumus. agri iacent' — 45 'oro te' inijuit Ecliion centonarius 'melius loquere. "modo sic, modo sic" inquit rusticus; varium porcum perdiderat. || quod hodie HL non est, eras erit. sic vita truditur. |1 non mehercules patria melior H dici potest, si homines liaberet. sed laborat hoc tempore, nee haec ii sola: non debemus delicati esse: ubique medius caelus est. tu si aliubi fueris, dices bic porcos coctos ambulare. et ecce habituri sumus munus excellente in triduo die festa; familia non lanisticia, sed plurimi liberti. et Titus noster magnum animum habet et est 15 caldicerebrius : aut hoc aut illud erit, quid utique. nam illi domesti- cus sum, non est miscix. ferrum optimum daturus est sine fuga, 1 a diibus srrlpsi, quoniam dibus uel diibus 2^'^^ ^^^is in inscrlptloni- bus r€i)€rttur tielut dibus Penatibus in actis inst. arch. Bom. 1855 p. XXVI: uedilibus JT. a caelitibus iiel a ditibus Schefferus fieri Tllebomenus : lleri H. dainna ilia aedilibus del)eri Heinsius nemo — 3 computant hahent Lj^t post cap. 82 et jiorileg'mm Parisinum enim caelum am. L]}t, fiorilejium 2 ieiunium JILTjiorilcgi?nn, 'Benedict, net. unicum hac in parte ex! Piihoel: iusiurandum ptt. illud ao-xy]Tou uidebatur Pi- thoeo Piitranoqiie esse pili H: pl»ris Lpt, fiorilegium facial florileuiuni omnes — o computant ^)rae/er Vincentium Belli. I. s. ad- fert lac. Magm in Zophilogio F 13 w6i apertis 3 computant// 4 manibus puris lacobslwi VcrgiUana catalecta VI 6 Tibullumque II i, H comparans (! redibant lacobsius et Wehllus p. 21 : ridebant H. rodebant Heinsius uili Trlllerus: ut dii //. uuidi Reiskius, auidi Heiiulus. udi, non iidae dixit quia praeter mat ronas quae praecipuum in ilia j^ompa locum tcnebant ne maglstralus qnldem cnm rellquo ^?o- 2)ulo deerant 7 Interpellat pliira locutnrum Echion 9 rusti- cus cum lacobsius usuarium conieceram quod — 10 truditur habent Lpt post cap. 82 et jlorileginm Parisinum: membra puto poetae 10 tiditur // 11 posset Uadrianides aleret Crusitis. num sa- perent ? 12 sola lieisl'ius: sua //. nee est sua Heinsius, nee hoc sua culpa Schcferus 13 aliubi Schefferus: alicubi // dicercs ten- iauit Heinsius 14 in triduo Heinsius: inter duo // IG quid ^ro aliquid Heinsius cum Jfunclero: quod H. noui Peisklus , abesse allquld susp. ^^cheferus 17 miscix sic ut mlscelllo apud Festum Pauli p. 123 Antonlus :' imxc'xK H. fxi^tac Scheferus, myxus secundum prouerbium 3a- ^ul Mu^o; Burmannus, ciniex Heinsius, cimbix JIunckerus fuca H: ein, ScheJ'erus. nam inscite fuco Hadrianides V.V i\ r.j^,^ Tnrnh^ius huhchsit scrqm: habct ii. habuit mortuus cum JSodoto lacoouus "«. ^ ir„^^^ pt fpmimno Scheferus 3 neruias praecisas susp. Scheferus, T arro e^/e^/ii/mio .Pruias "' neutro neruia in satura u.us erat flaturae defendebat 'ZTZzr:ri::irg^^^^^^ In ..^r i er/ec/«.. mdbis; magna turha etiam eo prog ressa erat ut loTuerrC lo,«, 11 loquere non loquis aetina forr,.a Bur«u.nnus for- tie loqui delend,an , 9 pauperorum H cf. "^.''"l^l^irixtlte. nmid Hen-CHum 7355 ' amator pauperonm hixU et fecit amah x paupe 7or,m' 13 dispare pallauit // ubl dispare tanp^am »d>,erb'Ji''l '"'! r; dispare pullauit \eislaus, dissipauit m..lus, d,spa au.t 0«j^- • ^ dissipare parauit Palauina. dispar com. Antomus erijo] arge ^cte^e rm U cicaro non rede pro Cicerone habebat Beimnts qua- tuor B partis Scheferus: parti // /^ It iE * iW V SATIRAE 53 // de tabula non tollit. ingeniosiis est et bono filo, etiam si in aves morbosus est. ego illi iam tres cardeles occidi et dixi quod mu- stella comedit. invenit tamen alias naenias , et libentissime pingit. ceterum iam Graeculis calcem impingit et Latinas coepit non male 5 appetere, etiam si magister eius sibi placens sit. nee uno loco con- sistit, sed venit, dem litteras, sed non vult laborare. est et alter non quidem doctus, sed curiosus, qui plus docet quam scit. itaque feriatis diebus solet domum venire, et quicquid dederis, contentus est. emi ergo nunc puero aliquot libra rubricata, quia volo ilium ad 10 domusionem aliquid de iure gustare. babet liaec res panem. nam litteris satis inquinatus est. (juod si resilient, destinavi ilium artifi- cii docere, aut tonstreinum aut praeconem aut certe causidicum, quod illi auferre non possit nisi Orcus. ideo illi cotidie clamo: ''Primigeni, crede mibi, quicquid discis, tibi discis. vides Philero- 15 nem causidicum: si non didicisset, hodie famem a labris non abi- geret. modo, modo collo suo circumferebat onera venalia, nunc etiam ad versus Norbanum se extendit. litterae thesaurum est, et artificium nunquam moritur.'' eiusmodi fabulae vibrabant, cum Trimalchio intravit et detersa 47 20 fronte unguento manus lavit spatioque minimo interposito ' igno- scite mibi' inquit 'amici, multis iam diebus venter mibi non respon- dit. nee medici se inveniunt. profuit mibi tamen maleicorium et 1 aues TriUerus et BeisFius: nauesIT 2 quod edehatur a pnmo: qa id est quia IT 3 nenias // a Bursiano conlatus, neruas idem se- ciindum reliquos. res nugatorlas intelleyo ut cap. 47. nouas Scheferus, uernulas Relnsius, neruias Tilehomenus ^uas pro neurospastis Oriohus p, 22 acciplt, et merulas. libentissime lielslhis 5 2^ottns est. qiiaese- cuntur attinent ad mag'istrum 6 interpretor uenit petens ut iradam ouod litteris consignet. grammatista simul et libranus ad manum . sed nouit quidem literas sed Beiskiits, it redit. scit quidem literas sed lacobsms, sed uenit abit. scit quidem literas sed WeJdius p. 11, et petit quidem lite- ras sed TriUerus, sed uendit identidem literas et Scheffenis 10 do- mt;s ionem E. domus tuitionem Heinsius U artificii //: artificium Scheferus, artificem mihi in mentem nenerat. destinaui nonnihilum artihcii doceVe Heinsius, artifici elocare aut ad tonstrinum lacobsms, artifici, coquere aut consuere. mallem tamen aut praeconem Reiskius 12 constreinum H' toristvmnm Scheffents prane tonsorem interpretatus, nam cum ex cap. 64 tonstrinum appellari melitum appareat, scaenicum arttjicem mteUege- mus 13 orchus H 10 olcra malueriint Scheferus et Hem- 17 tesaurum H 19 deterso fronte unguento pro terso de SlUS fronte Scheferus. unguento cum lauit iungere Burmannm cogitamt 20 spacioqiie^ 22 se] lenimeu /aco&sm* maleicorium /bcAe/eru« : >, ■.;■/ 54 PETRONII taeda ex aceto. spero tamen, iam veterem pudorem sibi imponet. H alioquin circa stomachum mihi sonat, putes tauruni. itaque si quis vestrum voluerit sua re [causa] facere, non est quod ilium pudeatur. nemo nostrum solide natus est. ego nullum puto tarn magnum tor- mentum esse quam continere. hoc solum vetare nee lovis potest. 5 rides, Fortunata, quae soles me nocte desomnem facere? nee tamen in triclinio ullum vetui facere quod se iuvet, et medici vetant conti- nere. vel si quid plus venit, omnia foras parata sunt: aqua, lasani et cetera minutalia. credite mihi, anathymiasis in cerebrum it et in toto corpore fluctum facit. muhos scio sic periisse, dum nolunt 10 sibi verum dicere.' gratias agimus liberalitati indulgentiaeque eius, et subinde castigamus crebris potiunculis risum. nee adhuc scieba- mus nos in medio lautitiarum, quod aiunt, clivo laborare. nam cum mundatis ad symphoniam mensis tres albi sues in triclinium ad- ducti sunt capistris et tintinnabulis culti, quorum unum bimum no- 15 menculator esse dicebat, alterum trimum, tertium vero iam sexen- nem, ego putabam petauristarios intrasse et porcos, sicut in circu- Hs mos est, portenta aliqua facturos; sed Trimalchio expectatione discussa * quem^ inquit *^ ex eis vultis in cenam statim fieri ? gallum maleicorum H. malua, cichoreum et beta ex aceto aut malaclerium ex beta et aceto TriUerus. beta ex aceto Helnsius coniecerat I ueterem Ueinsiun: uentrem JT. alioquin uenter corrigi debebaf. uentrem pudcre ni sibi imponit Scheferua , uentrem j)U(lorcm sibi imponere Antonius imponet scripsi: imponit H 2 circha stomacum H putes taurum sic H unde deprauatum aliquid esse cognoscititr : putes esse • • • taurum Schefferus, putes taurum mugire Tilebomenus, uerum non taurum potius quam tonitrum expectes 3 sua re causa II hie et in cap. 66, causa interpretamentum Scheffero uidebattir, suae rei causa IleinaiuSj sua rem causa Orellius, sua re facere, caussa non est lacobsius 5 hoc solum mirum est quod non ad continere sed ad sua re t'accre re.ipicit. si continere in animo habuisset , non uetare sed tolerarc avf imperare dicere debebat. uitare frustra est qui coniciat ncc Ileinsius : ne If. nc louis quidem Tilebomemis 7 opinor uetuo sic ut cap. 53 praesenti tempore 8 lasani p>luratiue scripsi cf. uinus fafus balneus lorus /e- ricidus: lassant U. lasanum Schefferus 9 anathymiasis I.F. Gronouius, Tilebomemis: anathimia is si IT. si qnod seruarant induxi et quod omiserant est in II 11 dicier Ileinsius, dici Schefferus gracias H libera liberaUtati II 13 hiuticiarum II ([uod Ileinsius : quo ff diuo potius quam cliuo expressmn in H commun- datis Heinsius 14 simphoniam H trres II 15 tintinabuhs H 16 tercium iZ sexennem Wehlius ]). 21: senem i7 17 pa- tauristarios H teste Bursiano r SATIRAE 55 V I H enim gaUinaceum, penthiacum et eiusmodi naenias rustic! faciunt: mei coci etiam vitulos aeno coctos solent facere.' continuoque ce- cum vocari iussit et non expectata electione nostra maximum natu [iussit] occidi. et clara voce 'ex quota' in(iuit 'decuria es?'^ cum 5 ille esse se ex quadragesima respondisset,'empticius an inquit Moral natus?' 'neutrum' inquit cocus 'sed testamento Pansae tibi relictus sum.' 'vide ergo' ait'ut diligenter ponas; si non, te iubebo in de- curiam viatorum conici.' et cocum quidem potentiae admonitum in culinam obsonium duxit. Trimalchio autem miti ad nos vultu re- 48 10 spexit et 'vinum' inquit 'si non placet, mutabo; vos illud oportet bonum facialis, deorum beneficio non emo, sed nunc quicquid ad saHvam facit, in suburbano nascitur eo, quod ego adhuc non novi. dicitur confme esse Tarraciniensibus et Tarentinis. nunc coniun- gere agellis Siciham volo, ut cum Africam libuerit ire, per meos ii- 15 nes navigem. sed narra tu mihi, Agamemnon, quam controversiam hodie declamasti? ego etiam si causas non ago, in domusionem tamen litteras didici. et ne me putes studia fastiditum, II bibhothe- cas habeo, unam Graecam, alteram Latinam. die ergo, si me amas, peristasini declamationis tuae.' cum dixisset Agamemnon: 'pauper 20 et dives inimici erant' — ait Trimalchio 'quid est pauper?' 'ur- bane' inquit Agamemnon et nescio quam controversiam exposuit. statim Trimalchio 'hoc' inquit 'si factum est, controversia non est; si factum non est, nihil est.' haec aliaque cum effusissimis prose- 1 contidit Heinsius Vespae iudicium coci et pistoris u. 74 'est Bro- mio Pentheus, est et mihi de bone Pentheus': i^hasmcnmP einesius 2 aeno coctos Tilebomenus: eno cocto II. oenococtos Oriolius p. 24 3 iussit inepte repetitum. post occidi autem abscissa narratto maleque et praepositum uidetur. deinde inquit addidi 5 esse addidi: uulgo om se 6 natus? es H unde es deleui 8 uietorum susj). Hein- sius coniici ^ "cocum quidem ^m?isi)Oswi: quidem cocum ^ potentiae Schefferus: potentia H 12 meo Goesiics \^ Jt""!^^" mensibus H unde Tarraciniensibus Burmannus. cf. Ostienses et Ostenses, Castrimoenenses et Castrimoenienses, Misenensis et Misemensis, castrensis et collegium castriense, lucidentum ignorantiae specimen haec Tarricinae commemoratio U aflfricam H praepositio abest sine secundum uulgi usiim a Spartiano Apuleioque comprobatum sine quia terra ilia urbis in- star Trimalchioni uidetur 15 agamenon H, item u. 19 et 21 16 etiam scripsi, accessit Wehlius p. 21: autem //. etsi malebat Hein- sius domusionem Wehlius ibidem : diuisione //. sme dmisione Hein- sius 17 II scripsi cum Tilebomeno: tres II defensum ab Ilemsio bibUotecas H Petronius cerlo scripserat bybUothecas 18 alteras lati- nas Schefferus. oscam tertiam addebat Oriolius p Jo 19 peristasim et in margine I circurastantiam H 23 Hec H \ s, ' 56 PETRONII »•• SATIRAE 57 queremur laucJationibus, 'rogo' inquit *^Agamemnon mihi carissime, H numquid duodecim aerumnas Herculis tenes aut de Vlixe fabulam, quemadmodum ilii Cyclops pollicem poricino extorsit? solebam haec ego puer aput Homerum legere. nam Sibyllam quideni Cumis ego ipse oculis meis vidi in ampulla pendere, et cum illi pueri dice- 5 rent: ^i^iXka, tI d^eleig; respondebat ilia: dnod^aveiv &lXio. 49 nondum efflaverat omnia , cum repositorium cum sue ingenti mensam occupavit. mirari nos celeritatem coepimus et iurare ne gallum qiiidem gallinaceum tam cito percoqui potuisse, tanto qui- dem magis, quod longe maior nobis porcus videbatur esse, quam 10 paulo ante aper fuerat. deinde magis magisque Trimalchio intuens eum 'quid? quid?' inquit 'porcus bic non est exinteratus? non me- hercules est. voca, voca cocum in medio.' cum constitisset ad mensam cocus tristis et diceret se oblitum esse exinterare, 'quid? oblitus?' Trimalcbio exclamat 'putes ilium piper et cuminum non 15 coniecisse. despolia.' non fit mora, despoliatur cocus atque inter duos tortores maestus consistit. deprecari tamen omnes coepe- runt et dicere: 'solet fieri; rogamus, mittas; postea si fecerit, nemo nostrum pro illo rogabit.' ego, crudelissimae severitatis, non potui me tenere, sed inclinatus ad aurem Agamemnonis 'plane' in- 20 quam 'hie debet servus esse nequissimus; aliquis oblivisceretur porcum exinterare? non mehercules illi ignoscerem, si piscem prae- 1 agamenon // mi Heinsius 2 nunqiiid 11 erumpnas H 3 ciclops n podicem ericio extersit Iacobt. 26 penicillo Eeinesius non imjirobahilifer , porriciiio a imrro deducta nota mentulae Oriolio in mentem nenerat, porri cinno aitt condylo lac. Gronomvfty forcipe aut per iocum Students p. 15. soricino id est \i\)zl^ Heinsius et jjorcino id est in porcum mutato Antonius male Vlixem co(jitantes. suhest enim ablatiuus instnimenti 4 sibillam H 5 ampolla //. Ampelii VIII 10 bene Munckerus meminerat 6 sibilla te thilis et in margins ti thelis i. quid uis ff apo than in helo et in margine apo thani tliulo i. moriar H 7 Nundum H efflauerat II, non efHuerat qua scriptura Heinsius, lahniits, ego ut cfFutierat coniceremus adducti eramiis. eftuderat lacobsius 9 gallinacium // ut scribitur in titulo Orellii 4330 fortasse et tanto 11 aper in cap. 40 appositus: apparuerat Heinsius 12 sae- c uum Heinsius 14 exinterara H 16 cucus H 18 mittas Heinsius: mittes H 19 ^uidetur hie excidisse metu uel re uel specta- culo, uel scribendum crudelissimae ergo seueritatis' Heinsius. homo ad- dendum cogitatione esse lacobsius monuit conlato Suetonio Domit. 16 pr, me 20 aurem aga /\ nonis H 22 piscem teruncii uel tressis perdidisset Heinsius. praeterire est obUuiscl exinterare r \ Y "< K 1 > H terisset.' at non ita Trimalchio, qui relaxato in hilaritatem vultu 'ergo' inquit 'quia tam malae memoriae es, palam nobis ilium exin- tera/ recepta cocus tunica cultrum arripuit porcique ventrem hinc atque illinc timida manu secuit. nee mora, ex plagis ponderis incli- 5 natione crescentibus tomacula cum botulis effusa sunt. plausum post hoc automatum familia dedit et 'Gaio feliciter' 50 conclamavit. nee non cocus potione honoratus est, etiam argenteam coronam poculumque in lance accepit Corinthia. Quam cum Aga- memnon propius considererat, ait Trimalchio : 'solus sum qui vera 10 Corinthea habeam.' expectabam, ut pro reliqua insolentia diceret sibi vasa Corintho afferri. sed ille melius 'et forsitan' inquit 'quae- ris quare solus Corinthea vera possideam : quia scilicet aerarius, a quo emo, Corinthus vocatur. quid est autem Corintheum, nisi quis Corinthum habeat? et ne me putetis nesapium esse, valde bene scio, 15 unde primum Corinthea nata sint. cum Ilium captum est, Hanni- bal, homo vafer et magnus stelio, omnes statuas aeneas et aureas et argenteas in unum rogum congessit et eas incendit; factae sunt in unum aera miscellanea, ita ex hac massa fabri sustulerunt et fecerunt catilla et parapsides et statuncula. sic Corinthea nata sunt, 20 ex omnibus in unum, nee hoc nee illud. ignoscetis mihi, quod di- xero : ego malo mihi vitrea, certe non olunt. quod si non frange- V 1 ita addidi. non Trimalchio [tam crudelis erat sed] relaxato proposuit Wehlius p. 24 ilaritatem II 5 thumatula H botulis Scheferus: botulius H. cf. loannes Saresb. ad cap. 40 adlatus G automation male- bat Heinsius 7 portione lac. Gronouius honoratus Schefferus: one- ratus H argenteam coronam scrlpsi, item Wehlius p. 24: argentea corona II quod ut seruaretur et pro etiam scribendum erat 8 agamenon H 10 Corinthea forma etiam ab Isidoro orig. XVI 20, 4 seruata est qui ha£c hinc exscripsit: nam dum hanc ciuitatem (Corinthum) Hannibal cepisset, omnes statuas aeneas et aureas et argenteas in unum rogum congessit et eas incendit. ita ex hac commixtione fabri sustulerunt et fecerunt parapsi- des. sic Corinthea nata sunt, ex omnibus in unum, nee hoc nee illud 11 quaeritis Wehlius p. 28. adloquitur Agamemnonem lancem curiosius con- siderantem 12 fortasse uera Corinthea transponendum 14 po- fius set. similiter at lacobsius nesapum secundum Terentianum t^caurum }). 2251 P. Studerus p. 17 15 anibal H 16 stelio Heinsiu^: scelio //. scelero Reinesius 17 facta Antoniana 18 muscillania II 19 paropsides H, Isidori codex nullus etaddidit Scheferus statunculas Scheferus, neutrius generis de- minutiuum agnoscit Donatus artis gr, II 4, 3 p. 1747 P, secundum San- tenianum librum 20 quod 3Iuncherus: quid H, qui Schefferus, si quidem Goesius certe non olunt conieci, item certe non olent ad- i ) PETRONII 51 rentur, mallem mihi quam aurum; nunc autem vilia sunt, fuit ta- H men faber qui fecit phialam vitream, quae non frangebatur. admis- sus ergo Caesarem est cum suo munere; deinde fecit reporrigere Caesarem et iUam in pavimentum proiecit. Caesar non pote vahdius quam expavit; at ille sustulit phialam de terra, collisa erat tamquam 5 vasum aeneum. deinde marceolum de sinu protulit et phialam otio belle correxit. hoc facto putabat se solium lovis tenere utique postquam Caesar illi dixit: "numquid alius scit banc cond.turam vitreorum?" vide modo. postquam negavit, mssit lUum Uesar loannes Saresberiensis policratici JV 6 p. 232 : apud Petroirmm Trimalchio refert fabrum imsse qui uitvea uasa facerct tenacitatis tantae, ut non ma-is quam aurea uel argentea frangerentur. cum ergo phialam huiusmodi de uitro purissimo et solo, ut putabat, dignam Caesare fabricasset, cum munere suo Caesarem adieus admissus est. laudata est species muneris, commendata ma- nus artiticis, acceptata est deuotio donantis. ta- ber uero ut admirationem intuentium uerteret in stuporem et sibi plenius gratiam conciliaret im- peratoris, petitam de manu Caesaris phialam re- cepit, eamque ualidius proiecit m pauimentum tanto impetu, ut nee solidissima et constantissima aeris materia maneret iUaesa. Caesar autem ad liaec non magis stupuit quam expauit. at ille de terra sustulit phialam, quae quidem non fracta erat sed collisa, ac si aeris substantia uitn spe- ciem induisset. deinde martiolum de smu pro- fercns uitium [uitrum alii] correxit aptissime et tanquam coUisum uas crebris ictibus reparauit. quo facto se coelura louis tenere [cernere alif] SATIRAE 59 Isidorus origlnum XVI 16, 6: ferunt au- tem sub Tiberio Caesare (^uendam artificem exco- gitasse uitri temperamen- tum ut flexibile esset et ductile, qui dum admis- sus fuisset ad Caesarem, porrexit phialam Caesari, quam ille indignatus in pauimentum proiecit. ar- tifex autem sustulit phia- lam de pauimento, quae complicuerat se tanquam uas aeneum, deinde mar- culum de sinu protulit et phialam correxit. hoc facto Caesar dixit artifici 'numquid alius scit hanc condituram uitrorum [ui- tri ed. ptrinceps]T post- quam ille iurans negauit scrivtum ah Tahnio inueni: certe nolunt IL certae noX^nt Or ell us cam^ iZf'l^malcMonem Fortunatam sitam opinatus , certi uel certe nolunt Zon^retOriolius p. 27. caeteri nolint praeeunte Schefero He^ns^us 2 fialam B, item u. 6 et Q 3 ad Caesarem minnus 4 CaesLm sdefer^s: cesari M. Pe^,;^ T^^S ^^1^^::^ wXwLi corrupit Wehlius p. 24 5 tamc^ hoc est tamque H f marceo rm "ni>i- martiolum JI, Saresberiensis cuius hbr^ non nuUi l^ZZZbereferuniur; marculum Isidorus. marcus marculus mar- ^^iTantiqid dicebant, t litteram substituebant Bmianenses cito P^siTl otio uel otiose interpretabantur Schefferuset Hemsn. iZZm Heinsiu^: coleum mirijice H. eoelum Saresbenensrs , Sch^e- luT 8 Caesar addidi rjuia ille in hac narrat^one uU^^ue ac^j^ faber. ille pro Caesare correxit Heinsius nunquid II 9 uitio- rum Isidorus, non H aut Saresberiensis /' / / / ' H decollari: quia enim, si scitum esset, aurum pro lute haberemus. in argento plane studiosus sum. habeo scyphos urnales plus minus 52 C: quemadmodum Cassandra occidit filios suos, et pueri mortui ia- cent sic ut vivere putes. habeo capides M, quas reliquit patrono 5 meo Mummius, ubi Daedalus Niobam in equum Troianum includit. nam Ilermerotis pugnas et Petraitis in poculis habeo , omnia pon- derosa; meum enim intelligere nulla pecunia vendo/ haec dum refert, puer calicem proiecit. ad quem respiciens Trimalchio 'cito' inquit 'te ipsum caede, quia nugax es.' statim puer alterum hoc scire, iussit ilium [eum alii libri] Caesar decollari, ne dum hoc cognitum Hcrct, au- rum pro luto haberctur et omnium metallorum pretia abstrahercntur. et rcuera , quia si uasa ui- trea non frangcrcntur, meliora essent (iuani au- rum et argentum. arbitratus est eo quod familiaritatem Caesaris et admirationem omnium se promeruisse credebat. sed secus aceidit. quaesiuit enim Caesar, an alius sciret hanc condituram uitreorum [uitrorum priora exemplaria']. quod cum negaret, eum decollari praecepit imperator dicens: quia si hoc artilicium innotesceret, aurum et argentum ui- lescerent quasi lutum. an uera sit relatio et fi- delis, incertum est, et de facto Caesaris diuersi diuersa sentiunt. 2 habo H 3 C addidi, nam 1) etiam pro Trimalchionis lauti- fiis nimium uidetur; item Wehlius p. 28. intercidisse numerum Heinsius uidit, addendum praetcrea quibus effictum Goesius putauit 4 sic uti uiuere Heinsius: sicuti uere //. co^mparauit lacobsius Ouidi met, X 250 *uirginis est uerae fades quam uiuere credas* et Gallicam de Argenfora- tensi illo monumento historiolam hanc on parlait dans la petite feuille du tombeau du marechal de Saxe et Von disait avec ce ton pricieux h la mode: la figure de la mort a tant d' expression qu'on pourrait dire qu'elle est pleine de vie^ capides M scripsi: capidem H unde quam Patauina patrono meo Mummius scripsi: patronorum mens //. patrono meo Mys Heinsius eruditius pro inscitia Trimalchionis ut puto neque caelatoris sed diuitis testatoris memoriam desidero, patrono Komulus Burmannus, patro- norum unus Goesius, ])atronus mens Patauina quae inserere mihi debebat, patronorum patronus Wehlius p>' 16, Patroclo Prometheus Reishius b nyobam H. male Graecam formam Nioben uulgabant 6 iam Rei- nesius , etiam lacobsius Hermerotis Reinesius: hemerotis H. mi- rum ni Hermeronis Trimalchio declinauit pugnas Schefferus, et Bur- mannus: pugnasset H petraitis hie et in cajy. 71 H quod gladiatoris nomen cum quale sit nesciam Patrocletis conieci. an casus rectus Petras statuendu^ , hoc autem nomen comparandum ad correpta talia Artemas Damas Menas Thcudas ? Pheronactem Claudianum libertum in luAo Se- necae cap, 13 inuenies. Tetraidis Friedlaenderus mus. Rhen. n. X p. 553, Petronatis Reiskius, Petranactis in adnotatione Antonius. in cap. 71 Pari- dis Schefferus, Pacderotis Hildebrandus ad Apulei met. XI 21 p. 1065 7 post ponderosa pawca intercidisse lacobsio uidebantur 9 ipm H quod il)sam Lucius, ipsum Keilius interpretatur. rectius ipsus "V W' c/S-f 60 PETRONIl 15 demisso labro orare. at ille'quid me' inqu.t'rogas? tanqu am go // tibi molestus sim. suadeo, a te impetres, ne s.s nugax tandem ergo exoratus a nobis missionem dedit puero. ille d.m.ssus cuca mensam percucurrit et 'aquam foras, vinum intro' claraavit . . excipimus urba- 5 nitatem iocantis, et ante omnes Agamemnon 1"' -'«'«J 'l"^,";. meritis revocaretur ad cenam. ceterum laudatus Tnmalch.o h.la rius bibit et iam ebrio proximus 'nemo inquit 'vest.um rogat Fo - tunatam meam, ut saltet? credite mihi: cordacem nemo me .us du- 1- atque ipse erectis supra frontem manibus Syn.mh.strH.nm to exhibebat concinente tota famiiia: 3Id3s,a, ^^^'^^^^^^^l/J^^^^ disset in medium, nisi Fortunata ad aurem '--«-! «^'t!\;;^^ dixerit non decere gravitatem eius tam humdes mept.a.j^ n h.l autem tarn inaequale eraf, nam modo Fortunatam suam verebatur, modo rpvertebatur ad naturam. . . . 53 [et] plane interpellavit saltationis libidinem actuarms, qu. tan- „« potest i \ ■'* \ \ i SATIRAE 61 H quam urbis acta recitavit: ' VII. kalendas sextiles in praedio Cumano quod est Trimalchionis : nati sunt pueri XXX, puellae XL; sublata in horreum ex area tritici millia modium quingenta; boves domiti quin- genti. eodem die: Mlthridates servus in crucem actus est, quia Gai 5 nostri genio maledixerat. eodem die: in arcam relatum est, quod collocari non potuit, sestertium centies. eodem die: incendium^ factum est in hortis Pompeianis, ortum ex aedibus Nastae villici.' 'quid?' inquitTrimalchio'quando mihiPompeiani hortiemptisunt?' 'anno priore' iuquit actuarius 'et ideo in rationem nondum vene- 10 runt.' excanduit Trimalchio et 'quicunque' inquit'mihi fundi empti fuerint, nisi intra sextum mensem sciero, in rationes meas inferri vetuo.' iam etiam edicta aedilium recitabantur et saltuariorum te- stamenta, quibus Trimalchio cum elogio exheredabatur; iam nomina viilicorum et repudiata a circitore liberta in balneatoris contubernio 15 deprebensa et atriensis Baias relegatus; iam reus factus dispensator et iudicium inter cubicularios actum. petauristarii autem tandem venerunt. baro insulsissimus cum scabs constitit puerumque iussit per gradus et in summa parte oda- ria saltare, circulos deinde ardentes transire et dentibus amphoram 20 sustinere. mirabatur baec solus Trimalchio dicebatque ingratum artificium esse, ceterum duo esse in rebus humanis quae libentis- sime spectaret, petauristarios et cornicines; reliqua [animalia] acro- amata tricas meras esse, 'nam et comoedos' inquit ' emeram , set 1 VIl^ H, rationes semestres pida ut intra sex menses ante VII. hal. Augustas pueri tot nati, tot sublati modii, tot houes domiti sint, ad VII Goesius 2 XXXta // 3 orreum H 4 mitridate H 6 sexteixium H 7 ortis H ut u. 8 orti 9 nundum H 12 uetuo // q^iod seruandum duxi 13 elegio exheredebatur H 14 circitore scrij^si quoniam, una hac forma 2ifebantur: circuraitore R _ 17 satis praeruptiis hie transitus nee placet uerhorum ordo ut cmnpilatio pellucere uideatur 18 ire per gradus Munckerus, per gradus erigi ?^eZ ferri Heinsius. potest eniti intercidisse 19 malo transpom deinde circulos transsilire Heinsius 20 ingratum artificium sic ut Flau- tus amicum castigare inmoene /acinus uocat 22 cornicines Heinsius post Scheferum qui coturnices praetnlerat: cornices H ita scripn animalia male sedulo interpreti uindicans: animalia cromatancas meras H, animalia ac acroamata tricas meras 2^rimo et postea animalia ac tomata Cid est ^avaaru) caricas meras Scheferus, anilia uel anomala acroamata ac tricas moras Heinsius, omnia acroamata tricas meras lacohsius. codici patrodnabatur Oriolius p. 27 a chromatario illud uocabulum denuans et res pictas quasi res nihili explicans: miror quod non ad xP^f^^ «^ "^^PJ" X^vHv rettulit 23 sed Heinsius de re tamen falsus cum Atellam fa- cessere cogitaret: et H *ft m Ht SATIRAE 63 62 PETRONn malui iUos Atellanam facere, et choraulen meum iuss. Latme cantare. H 54 cum maxime haec dicente Gaio puer Trimalch.oms de- lapsus est. conclamavit familia, nee minus convivae, non propter hominem tam putidum, cuius et cervices fractas libcnter v.d.ssent, sed propter malum cxitum cenae, ne necesse haberent al.enum 5 mortuum plorare. ipse Trimalchio cum graviter ingemu.sset super- que brachium tanquam laesum incubuisset, concurrere med.c, et inter primes Fortunata crinibus passis cum scypho, miseramque se atque intelicem prodamavit. nam puer quidem, qu. cecderat, circumibat iam dudum pedes nostros et missionem rogabat. pes- 10 sime mibi erat, ne his prccibus periculo nostra ali.iuid catastrophae quaereretur. nee enim adhuc exciderat cocus ille , (p.. oblitus fuerat porcum exinterare. itaque totum circumspicere triclinmm coepi, ne per parietem automatum aliquod exiret, utique postquam servus ver- berari coepit, qui brachium doraini contusum alba potius quam con- U chvliata involverat lana. nee longe aberravit suspitio mea; in v.cem enin. poenae venit decretum Trimalchionis, quo puerum iussit liberum esse ne quis posset dicere tantum virum esse a servo volneratum. ^^^ 55 ll' comprobamus nos factum || et quam in praecipiti res humanae h essent, « vario sermone garrimus. 1| 'ita' inquit Trimalch.o non WO oportet hunc casum sine inscriptione transire statimque cod.c.Uos poposcit et non diu cogitatione distorta haec recitavit : 22 'quod non expectes, ex transverse lit . . . HL 1 Atellanam Sehefferm: Atellam II chomulcm edebant fortasse 1 Atellanam ,>e«fj' Sckeferm mdit. huUre udut haec bee: ;r;u lnnl.us%S"ct\imo scat «.-aau saltabat _,K.fre^^^^^^^^ Ltam Trimalchionis dclapsus est. . ~"/«;"» ./''X J. ^^ "j .f^^"" f™l !,•„„;. «j in hraoliiiim eius noli lahne scnpsit It eliUus p. it « P™' chionis el in bracmnm eiu» nnlmlMlur ^ concuiere turn «cif in marnine putidum H ctiam mtit/auuiui turn sed ""i' 1 ;^,,.j;. i„,„,„r Encolinus permdmn noeans u Tn- ,,■ .■ 1!^ fnllUa hoc uel ilhtd nlmuhnles mnphctlate eomauarim :.tr r^'peS::e w...... ..oh ^j^^.s ^^^ r ''''f 7:c:nrs",,i, m::.::tL n i« uuinei.t„m f,; .#•,«» j7e;«r,-liberatum ei libcum nahm 11 ucrberatum praHerea Sekeierii-y /^"'!": ';''""„. .,,•„, „ .,s md mod in Hchefferi emendahone ?^rar= I-r stmone ^Hmus {,^^1-^::^:^^^^ lunioraIIe.ldbeha>.anle^.^J^J'^^^ 4!f m n IILO . . et supra nos Fortuna negotia curat. II quare da nobis vina Falerna, puer.' ab hoc epigrammate || coepit poetarum esse mentio m' c^. f 'diuque summa carminis penes Mopsum Thracem commo- 5 rata est' donee Trimalchio 'rogo' inquit ' magister, quid putas inter Ci- ceronem et Publilium interesse? ego alterum puto disertiorem fuisse, alterum honestiorem. quid enim his melius did potest? "luxuriae rictu Martis marcent moenia. 10 tuo palato clausus pavo nascitur plumato amictus aureo Babylonico, tamquam prosae oratioim sententiam Lpt post caput 82 et Jlorilegmm Pa- rlsinum cxpectas Lpt ubique addit Heinsius. Jims prions mr- sus posterlorisque exordium ut perirent, factum est hoc emblemate quod H post curat habet (Disticon trimalchionis est cum elego suo). contra Leo- jwldus Schmidtius eos uersus sic disposuit: -^^- quod non expectes, ex transuerso i| fit et supra nos Fortuna negotia curat uelut si maioris poe- matis eiusque saiie non elegantis Trimalchio particulam, recitaret 1 nostra praemittit Heinsius, et supra nos Fors Fortuna ego ohm conieceram . supra Heinsius: super HLpt cum fionlegio ne- gocia H: negotium Lpt cum fiorilegio 3 ^b, non sub ^ epigramate H poetarum coepit transponunt ABCDL^i^LFpst ut dixi antea mentitio F qui diuque omisit lacunam signijicaui; intercidisse non nulla iam lacoUius perspexii. quae secuntur Inmal- chionis esse puto de poesis historia ridicule prodocentis 4 poenes B mobsum BF, Morsum Ls sed * Mopsum u. c. margo L et J. Mopsum' Sambucus. Marsum Fatissonus, Morsimum tragicum duce lunio Burmannus trachem AFH, om, cum ^«<^"^*«/„^*?^^^-^„ , commorata ELs: meraorata quod correctori debetur ABCD±(xHlpt. re- raorata 'uetus codex Goldasti, Heinsius qui morata quoque proposmt; im- morata Lipsius, lahnius *memorata est deest in ex Bitur. Ftthoeus, *est deest in u, c. Br', margo t 6 ante donee necesse est alia mt- morata esse inquid P putas ut uulgus loquebatur unus H: pu- tes reliqui 7 Publilium restitui: Publium libri omnes, Publicum Bt- turicus dissertiorem B, desertiorem F 8 fuisse om. cum lacu- nae signo B, esse AFGs enim om. G post potest asteriscum habent pt 9 sunt Syri uersus apud Ribbeckium com. lat. rel. p- 258 ritu AH. luxurie et uictu Henr. Sfephanus, luxurie uicta Richar- dus, luxuriae uictu Heinsius, luxuriae ab ictu Moesslerus marcen C 10 pallato AF exclusus Stephanus, lautus Scaliger, Samms Barthiua, oculeus Heimius nascitur ABCDEFGHLPpst: pascitur in margme L coni. Scaliger, Douza, uulgo U.auro ABCDFGHP babi- lonico AH, babilenico F m T w SATIRAE 65 64 PETRONn HLO gallina tibi Numidica, tibi gallus spado; 5 ciconia etiam , grata peregrina hospita , pietaticultrix gracilipes crotalistria , avis exul hiemis, tituliis tepidi temporis, nequitiae nidum in caccabo fecit modo. 5 quo margarita cara tribaca Indica? 10 an ut matrona ornata faleris pelagiis tollat pedes indomita in strato extraneo? zmaragdum ad quam rem viridem, pretiosiim vitrum? quo Carchedonios optas ignes lapideos? 10 nisi ut scintillet, probitas est carbunculus. 15 aequum est induere nuptam ventum textilem, palam prostare nudam in nebula linea?" 1 numida ACJJFG, ex F tamen mimic Aa Mommsenus enofauit. t^rJ:::P ^^^^^ res, H, gradHs pes AF et u,.ude>ur A, 4 exul lie AFGIILP hycm.s O, ycmis F titlus 1 o ne Lde W caccabo J3CP: cacabo «%«. modo com« jMo- Zm Syri aelate comcdendarum ckonianm mum msMuU praelanus Z7or. 'ider,. lacobslo in ,ne,Uej,. nenerat : ra.o kr.^'^r.e au^t«^ Heinsius 6 cara nt s uidealur in /.le delela i, tnbaca ACDKFGHP, tribacca pt, tvibacca ac a, tibi baca B , t.b. bacca L emus taraM Scaliger 'ita u. c' inscrip^U cum Biturko et margme t mde S^^ tibi, baccam Indicam /orto^.e nere. margantae bacca tncata In- mcle Idem antea, unibacca Sahnanns. tribaca quod ternarum haccanm Vemhere prima syllaba corrcpium metro repugnaU uitnbaca «»« «- Ze omZsitL laJe opiuabar post hunc uersum .^naedam exn- dUselilbeckius putabat miscuisse Trimakhionem credo quos meminerat Suri iersus; Inl uersui apte eontinuatur qui tertiu, demceps seqmtur, niThoc loco wtixa quam post u. 13 scortans matrona comme^wrar, dcbe- Z Au't ut t, 'Non ut Muncier.cs 7 onerata ^^- ornata eHam raarao t faleris AF: phalleris V, phalens rehqm pelaj;«s J/'Gif, ■• „^, R sir-ito B 9 zmaraKdum B: smarasdum relt- patagus margo t » snaio x> , „ " . irri B lui ad anuam H rci AF prec.osum AIILP 10 charcbedonios CO. fuit qui Cbalcedonios comceret portas maluerac ^e;n.r. r aptas Jacobuus H uin ut scintillet Bartluus. hbrorum fcHplrcl si Sana est sk intellegenda: nisi jorte problem ««'•*«"<■«;- habueris qui scintillare debeat ut om. G, aut F scintillet ABCDGHPp relat,m a lacobsio ad matronam quasi optat praecessisset : febtillenti'L, scintiUe J", scintilles //«Wi f'-^ P ^M' #1 ^ H II quod autem' inquit ' putamus secundum litteras difticillimum 56 esse artificium? ego puto medicum et nummularium: medicus, qui scit quid homunciones intra praecordia sua habeant et quando febris veniat, etiam si illos odi pessime, quod mihi iubent saepe ana- 5 tinam parari; nummularius, qui per argentum aes videt. nam mu- tae bestiae laboriosissimae boves et oves: boves, quorum beneficio panem manducamus; oves, quod lana illae nos gloriosos faciunt. et facinus indignum, aliquis ovillam est et tunicam babet. apes enim 9 ego divinas bestias puto, quae mel vomunt, etiam si dicuntur illud HL a love afferre; || ideo autem pungunt, quia ubicumque dulce est, ibi et acidum invenies.' H II iam etiam pbilosopbos de negotio deiciebat, cum pittacia in scypho circumferri coeperunt, puerque super boc positus officium apopboreta recitavit. 'argentum sceleratum': allata estperna, super 15 quam acetabula erantposita. 'cervical': offla collaris allata est. 'se- risapia et contumelia': aecrophagie saele datae sunt et contus cum uetere Pithoei, enim ducem t textile ut j^osterior mamis lineolam superscripserit F, textillcm A, tectilem F 16 u. c pala margo L. sic P textili Palu margo t, ad uentiim textilem pallam bteplianus ac addehat lacohsius prostrare ACFGP ^midum t linea Lpt, Sambucus: lunae BCDFG uetus Pitlwei et ex u. c. margo X, lime AFHP uersus XVI subscriptum A. ires asterlsct cum mterstitio haec separant in Lpt a cap, 79 , • tt 1 putas Wehlius p. 28 difficilimum II 2 numularium H 4 quod H: edebant qui anethinam lahnius, aloctinam Bemesius, mane uomitiuam Heiiuim 7 o pro et Antoniana. fortasse ei 8 est et Statilius Scheferusque: esset H 9 fortasse quod mel dicitur H Patauii Amstelodamique editus et collatus a Keilio: dicuntur idem coL- latua a Bursiano adtestante Frolinero. dicitur-afferri Heinsius 10 apes ideo pungunt, quia ubicunque dulce est ibi et acidum inuemes habent Lpt post cap^82 et fiorlleglum Parisinum in quo spes scriptum est 12 ne- gocio H 14 apophoreta et in margine i. refutata H ^ sceleta- tum Heinsius, celeratum lacobsius. latinum uocabulum crxtX/Soc graecae simile elegit Trimalchio super scripsi: supra H 15 acitabula //. argentabula Oriolius p. 28 colaris H. cerui collans Wehlius p. 29 ceruicale proprie uocaiur quod ad collum p>ert%net seuisapia Heinsius, seria sapae Schefferus 16 sic H. ultima e sale interpretor cum Burmanno ut aecrophagi oleris cibiue condihui nomen effecennt. num agrioraphani tamquam moechorum serisapia an xerophagiae ? olim sarcopha-i suspicabar quia sarcophagus lapis gustu salsus Assius Phrygiae est et'sero sapiunt Phryges'. ac creophagiae Burmannu3, acschiophagiac solae Heinsius sapones ex seuo uel adipata in res obscoenas figurata in- telleqens, meras nugas reliqui comminiscebantur uelut Onolius p. 29 acreo- phagiae id est dapes siyie came singulae aut Studerus p. 17 contumelia aeschrophagiae quo Htulo 'ad obscoenam illius conti cum malo signvficatiO' Pelronii salirae *' ■ ^1 66 PETRONII SATIRAB 67 malo. 'porri et persica': flagellum et cultnim accepit'/passeres et H miiscarium': uvam passam et mel Atticum. 'cenatoria et forensia': offlam et tabulas accepit. 'canale et pedale': lepus et solea est al- lata. 'muraena etiittera': murem cum rana alligatum fascemque betae acce^iU diu risimus: sexcenta huiusmodi fuerunt, quae iam 5 exciderunt memoriae meae. 57 ceterum Ascyltos, intemperantis licentiae, cum omnia sublatis manibus eluderet et usque ad lacrimas rideret, unus ex conlibertis Trimalchionis excanduit, is ipse qui supra me discumbebat, et 'quid rides' inquit 'vervex? an tibi non placent lautitiae domini mei? tu 10 enim beatior es et convivare melius soles, ita tutelam huius loci habeam propitiam, ut ego si secundum ilium discumberem, iam illi balatum duxissem. bellum pomum, qui rideatur alios; larifuga, nescio quis nocturnus, qui non valet lotium suum. ad summam, si circumminxero ilium , nesciet qua fugiat. non mebercules soleo 15 cito fervere, sed in molli came vermes nascuntur. ridet. quid ha- bet, quod rideat? numquid pater fetum emit lamna? eques Roma- nem allusw fieret et caseoli dati sunt adlatae cum Burmanno Ja- cobsiits contus Burmannus: centus H 1 porros secliuos intellexit lacohsiua qui componerenhir cum flageUo secanti terya hominum. porr'i auriyarum uocem opinahatur esse Studerus p. 17 persica a persecando duxif Studerus. respici conjlatas per et *kca uoces censehat Oriolius, acinaren Persicum Burmannus, Persei harpen alius 2 mel cum aUectans imjyedieiisque muscas perdat muscani instar est 3 canale et pedale scripsi pro rebus cani pedique aptis: canalem et pedalem H. pedale Hadrianides 4 muraena et littera scripsi: murenam et litteram H alligatam H unde corrigendum alligata 5 accepit addidi sexcenta enim expecto 6 exciderunt scnpsi cum Hadrianide: ceciderunt H memoria mea Patauina 10 ber- bex set in maryine ueruex H lauticie H 12 propiciam H 13 alapam uel colaphum in mente Petrmiium habuisse Scheferus et Hein- sius uidenint. balatu interdixissem iTem^ms an^ea, palatum diduxissem 7oc. Oronouius, balatui indixissem bellum lacobsius. coyitabam balanum quod cm- dam pessulorum generi 7iomen erat, ut occludendi notio inesset, imayo autem similis nostrati de Jim petitae promum aut Comum comissationum pa- tr(mum Heiwius, Momum Beinesius; pulmoneum pomum lacobsius rideat uranios lacobsius. fortasse rideat nam actiua forma u. 16 et 11 et p.l2j\l repetitur lucifuga Scheferus 15 mebercules scripsi: me herculem H, me hercule Patauina ' 16 orto pro cito cum enotatum esset /also, mi solet cor cito Heinsius moUe H unde efficere moWtx possis 17 factum^, foenum Tilebomenus. numquid paret id est apparet fatuum me? itane, eques Heinsius lana H post emit interpunyens, sed manus ut Bursiano uisa est alia superscripsit al. lena. illud lamna interpretor cf. p. 69, 3. rusHcum uidetur prouerbium fuisse de eo qui ouillum suiUumue % ^ ? H nus es: et ego regis filius. ^^quare ergo servivisti?" quia ipse me dedi in servitutem et malui civis Romanus esse quam tributarius. et nunc spero me sic vivere, ut nemini iocus sim. homo inter ho- mines sum, capite aperto ambulo; assem aerarium nemini debeo; 5 constitutum habui nunquam; nemo mihi in foro dixit "redde, quod debes". glebulas emi, lamellulas paravi; viginti ventres pasco et canem; contubernalem meam redemi, ne quis in sinu illius manus tergeret; mille denarios pro capite solvi; sevir gratis factus sum; spero, sic moriar, ut mortuus non erubescam. tu autem tam la- 10 boriosus es, ut post te non respicias. in alio peduclum vides, in te ricinum non vides. tibi soli ridiclei videmur; ecce magister tuus, homo maior natus: placemus illi. tu lacticulosus es, nee mu nee ma argutas, vasus fictilis, immo lorus in aqua, lentior, non melior. tu beatior es: bis prande, bis cena. ego fidem meam malo quam 15 thesauros. ad summam, quisquam me bis poposcit? annis quadra- ginta servivi; nemo tamen sciit, utrum servus essem an liber, et puer capillatus in banc coloniam veni ; adhuc basilica non erat facta, dedi tamen operam, ut domino satis facerem, homini maiiesto et di- gnitosso, cuius pluris erat unguis, quam tu totus es. et habebam in 20 domo qui mihi pedem opponerent hac iliac; tamen — genio illius gratias — enatavi. haec sunt vera athla; nam [in] ingenuum nasci tam facile est quam '"accede istoc". quid nunc stupes tanquam hir- cus in ervilia?* post hoc dictum Giton, qui ad pedes stabat, risum iam diu 58 25 compressum etiam indecenter effudit. quod cum animadvertisset fetum paruo acre lucratur. similem uim lamellulae p. 67 w, 6 hahent. lana uidgo. iunyentes insequentibus leuenna Wehlius p. 33, talan Beithius, Lamia Beinesius 1 at Schefferus 4 sum Burmannus: suos H assarium la- cobsius 7 sinu post illius addidit Heinsius: capite Beinesius, uillis Schefferus 11 ricinum Tilebomenus, Beinesius: ricium H 12 natu Patauina lacticulosus Schefferus: laeticulosus H, lendiculo- sus Heinsius es addidi 13 arguta suasus H: correxit Scheffe- rus lorus, non locus H 15 tesauros H quisnam Heinsius, quis unquam lacobsius 16 scit H quod pro sciit, sciuit Schefferus habet, ut in monumentis audit perpoleit expolit seruit munit petit poseit posit perfecta inscripta sunt Henzeniani uoluminis n. 5305 7372 6588 6253 5276 6101 6186, Mcmviseni I. N, 5820 et 5409 18 maiesto Munckerus: raali isto H. malisto a ixakia-roq Schefferus, macaristo Beinesius 21 sunt per compendium H. est exemplum Amstelodamense in er- ror e yeminatum puto 22 accedere Schefferus 5* <^, 68 PETRONII SATIRAE 69 adversarius Ascylti, Oexit convitium in puerum et'tu autem' inquit H 'etiam tu rides, caepa cirrata? io Saturnalia, rogo, mensis de- cember est? quando vicesimam numerasti? ... quid faciat, cru- cis offla , corvorum cibaria. curabo , iam tibi lovis iratus sit, et isti qui tibi non imperat. ita satur pane fiam , ut ego istud conliberto 5 meo dono; alioquin iam tibi depraesentiarum reddidissem. bene nos habemus, at istic euge qui tibi non imperat. plane qualis do- minus, talis et servus. vix me teneo, nee sum natura caldicerebnus, $et cum coepi, matrem meam dupondii non facio. recte, videbo te in publicum, mus, immo terrae tuber, nee sursum nee deorsum. 10 non cresco, nisi dominum tuum in rutae folium [non] coniecero, nee tibi parsero , licet mebercules lovem Olympium clames. cu- rabo , longe tibi sit comula ista bessalis et dominus duponduarius. recte', venies sub dentem ; aut ego non me novi , aut non deridebis, licet barbam auream habeas. Athana tibi irata sit, curabo, et qui te 15 primus deuro defecit. non didici geometrias , critica et alogias me- 2 turdesIT cirrata Eeinesius pica pro caepa substituens: pirrata K pipcrata Schefferus io Heinsius: o H 3 lacunam signifi- caui. potest ncscit intercidisse ut iratus conuiua secundam personam et ierHam misciierit. facias Schefferus quod proharem si cibariis scriptum esset 4 coruorum cibaria suspecta WeJdio p. 16 ubi H youis nominatiui catis {lege casus) margo H isti Ascylto cuius seruus Giton habebatur. non recte cepit Lachmannus ad Lucretium p. 362 5 con- liberto Sche ferns: cum liberto H 6 reddidissem uicem Ooesius 7 nos non habemus Schefferus at scripsi cum Burmanno: aut //. haud Heinsius istic euge scrijysi ut fiat insultatio cum ironia: isti geuge H. agagae uel agagulae Ileinsius, gerrae Jacobsius, gennaei Getae gangraenae gengibiae egregii alii, pluratiue isti accipientes omnes imperat scripsi praeeunte Scheffero : imperant H, codids scripturam m hoc enuntiato seruans inter rogaticmis notam apposuit Orellius 8 nee lahnius conl. p. 66, 1^ apud Wehlium p. 14: et B caldicerebrius set scripsi, caldicerebrius etiam lahnius: caldus cicer eius ff 9 dupundu H recta uia dabo te in patibulum lacobsius 10 pus uel fimus Hetn- sius, fumus uel fungus lacobsius ymo H uulgo post tuber, non post deorsum incidunt orationem 11 non om. Hadnamdes crescam Hadrianides non sustulit Tilebanienus coniecero msp, Heinsius: coniecit H. conieci Schefferus, conicio praeter ilia He.nsius 12 parsero Reinesius: par ero H Olimpium H 13 besalis H quod explicauit Heinsius dupunduarius H 15 Athana Hexnsius: Sathana H et ei Goesius 16 de uiro deiecit lac. Oronomus, de cerebro deiecit Ooesius, de curuo refecit Schefferus, de coruo olorem fecit lacobsius, condocefecit Reinesius, de cureo (^ro xoupeiw ) ( < > f > , \ < } ) 1'* f H nias, sed lapidarias litteras scio, partes centum dico ad aes, ad pon- dus, ad nummum. ad summam, si quid vis, ego et tu sponsiun- culam: exi, defero lamnam. iam scies patrem tuum mercedes perdi- disse. quamvis et rhetoricam scio. ecce qui de nobis "longe venio, 5 late venio. solve me.^' dicam tibi, qui de nobis currit et de loco non movetur; qui de nobis crescit et minor fit. curris, stupes, sa- tagis, tanquam mus in matella. ergo aut tace aut meliorem noli molestare, qui te natum non putat; nisi si me iudicas anulos buxeos curare, quos amicae tuae involasti. Occuponem propitium. eamus 10 in forum et pecunias mutuemur. iam scies hoc ferrum fidem ha- bere, vah , bella res est volpis uda. ita lucrum faciam et ita bene moriar aut populus per exitum meum iuret, nisi te ubique toga bomenus, geometricas Schefferus, geometriae secreta Heinsius cretica H, creticas fabvXas intellegens Cretensium Schefferus, criticen TUebomenus. nihil hucfa^it muri Pompeiani inscriptio apud Garrucdum 17,1 ubi *nomina genice . . . dotice onomastice phyrrice byzantice cretice dym,anice gymnice leguntur et inter geometrias et cretica Burmannus posuit alogas Schefferus Heinsiusque, logicas lacobsius menias uix possis intellegere quos menstrua mercede pueri in ludis docebantur; itaqu^ cri- tica, alogias et nacnias aut geometricas naenias et alogias criticas proba- ueris. naenias Schefferus et Heinsius qui praeierea inanias uel manias pro- posuit, meras Tilebomenus 1 lipidarias H 3 ecce Schefferus: exi H probante Heinsio lamnam aut annulum Heinsius: lana H quod lamna esse puto ut p. 66, 17. lanna Amstelodamense , lana Patauinum exemplar, arrae nom,en de- siderari Heinsius perspexit qualem consuetudo uulgi solebat anulum adhi- bere sponsionibus ; lamnam igitur agrestis conuiun armillam suam uocat qua brachium ipsius sic ut Trimalchionis cap. 32 cultum fuisse credemus. lana non uideo qui potuerit in subitanea hac altercatione deferri pro pi- gnore. lemma Reiskius, de fero lana pro prouerbio uel aenigmate rustico Burmannus habebat nee tamen exi in si mutauit. post defero interpun- gentes sane aut sanna Schefferus, leuenna Wehlius p. 33, Lamia Rei- nesius 4 quamuis ] si quid uis uel quid uis ? Wehlius p. 33 et] ego lacobsius scias Goesius, scis Reishius, nescio Tilebomenus. mutilata haec ego existimo quae nescio an hue ualuerint quamuis et rhe- toricam nescio et ceteras ineptias, plane tamen loqui didici. secuntur autem aenigmata popularia tria a nullo explicataj a multis temere tentata qui de scripsi: quidem H nobis Lucii exemplar: nobis H non dissimili acumine pueri nostrates de lana glomerata *breit komm* ich aufs Dach, lang wieder herunter: rathe mich*. uenio utrobique H 6 curris non sanum. expecto muttis u£l minurris quod est omnium minu- tissimarum auicularum, mures munire, non murrire in glossariis dicun- tur 9 o bucconem Heinsius, o cleponem Reinesius propicium H 11 uolsa picla Heinsius, uolpis uersuta Trillerus 12 at lahnius J aut ita Goesius ubique toga transposui: toga ubique ff N v I \) 70 PETRONII SATIRAE 71 HL perversa fuero persecutus. bella res et iste qui te haec do- H cet, mufrius, non magister. didicimus; dicebat enim magister "sunt veslra salva. recta domum; cave, circumspicias; cave, maiorem ma- ledicas. aut numera mapalia: nemo dupondii evadet/' ego, quod me sic vides, propter artificium meum diis gratias ago/ 5 59 coeperat Ascyltos respondere convitio, sed Trimalchio delecta- tus colliberti eloquentia 'agite' inquit 'scordalias de medio, suaviter sit potius, et tu, Hermeros, parce adulescentulo. sanguen illi fervet, ^ tu melior esto. || semper in hac re qui vincitur, vincit. || et tu cum ^ esses capo, cocococo, atque cor non babebas. simus ergo, quod 10 melius est, a primitiis hilares et llomeristas spectemus.' intravit factio statim bastisque scuta concrepuit. ipse Trimaleblo in pulvino consedit et cum Homeristae Graecis versibus coUoquerentur, ut in- solenter solent, ille canora voce Latine legebat librum. mox silentio facto 'scitis' inquit 'quam fabulam agant? Diomedes et Ganymedes 15 duo fratres fuerunt. horum soror erat Helena. Agamemnon illam rapuit et Dianae cervam subiecit. ita nunc Homeros dicit, quemad- modum inter se pugnent Troiani et Parentini. vicit scilicet et Iphi- geniam, filiam suam, Achilli dedit uxorem. ob eam rem Aiax insanit et statim argumentum explicabit.' haec ut dixit Trimalchio, clamo- 20 1 praeuersa Beinesius est cim Hdicida Gitonis discipuU signi- ficatioiie intercidit. et tu et iste lacobsins. et in est mutat Onolius p 35 2 mufrius Syrum uocabulum Beiskio, ex mure fero natum Oriolio p. 35 uidebatur. muricidus aid muger uel murgiso udrtmrcev uerius Heinsius, rusmc rxxm Muncherus, TiMhonas pro wi^^opzyt; bchefferus, mularius aul nesapius aut mustum aut non musteus magister aht mufnus. nos magis didicimus lacohsius docebat Schefenis 3 maiorem tic H 4 magister dimissum e ludo puerum ad frugahtatem sic perqit cohortari: 'aut numera ut documento tihi sint homines qui inordi- nate ac solute uiuunt, omnes non assis esse uidebis . aut tu mera Jac.Gro- nouius, sat numero mapalia id est satis ccleriter nugas fades Wehliuf p.31 mappalia // euadet scripsi, item Wehlius qui tamen p. 32 euasit praefert ut iam non magistri sed sua nomine libertus loquatur 6 ascylto H conuicio H 9 semper in hac re qui uincitur, uincit habent Lpt post cap. 82 et Jlorilegium Farisinum. de iurgio margo t. hac in re unus t 10 coco coco B; suppleo faciebas uel sonabas: cxxQMxnxQ galh feruntur m qlossariis. esses calo calo coco, aeque Heinsius; aeciue etiam Jahnius habebas Tilehomenus ; habeas E 1 1 a primitis K apprime mitis Antomus, apti mites Schefferus, a primitus conlato depraesentiarum Tilebomenus 13 ut solent, insolenter transposuit Heinsius. uti solent {delens insolenter) lacobsius 15 ganimedes H 16 agamenon H 17 ita suspectum lahnio 1 8 Tarentini Schefferus silicet H. apta particula haec ineptienli Trimalchioni qui Agammncmem cogitai. Vlixes lacobsius Efigeniam H y V > flMr'. H rem Homeristae sustulerunt, interque familiam discurrentem vitulus in lance denaria elixus allatus est, et quidem galeatus. secutus est Aiax strictoque gladio, tamquam insaniret, concidit, ac modo versa modo supina gesticiilatus mucrone frusta collegit mirantibusque 5 vitulum partitus est. nee diu mirari licuit tam elegantes strophas; nam repente la- 60 cunaria sonare coeperunt totumque triclinium intremuit. conster- natus ego exsurrexi et timui, ne per tectum petauristarius ahquis descenderet nee minus reliqui convivae mirantes erexere vultus, 10 expectantes quid novi de caelo nuntiaretur. ecce autem diductis la- cunaribus subito circulus ingens, de cupa videlicet grandi excussus, demittitur, cuius per totum orbem coronae aureae cum alabastris unguenti pendebant. dum haec apophoreta iubemur sumere, respi- ciens ad mensam : iam illic repositorium cum placentis aliquot 15 erat positum, quod medium Priapus a pistore factus tenebat, gre- mioque satis amplo omnis generis poma et uvas sustinebat more vulgato. avidius ad pompam manus porreximus , set repente nova ludorum missio hilaritatem hie refecit. omnes enim placentae omniaque poma etiam minima vexatione contacta coeperunt effun- 20 dere crocum, et usque ad os molestus humor accidere. rati ergo sacrum esse peniculum tam religioso apparatu perfusum, consur- 2 denaria aut ducenaria Burmannus: dunaria H. clunaria Patauini, clibanaria Heinsius^ culinaria Tilebomenus^ tricliniaria lac, Gronouim, lunari pro curuata pandaue lacobsius. non longius abest duodenaria et qui- dem galeatus insequentibus iungit H. num et quidem . . . hunc galeatus secu- tus? 3 obuersa uel ^xx^r^di Heinsius 4 supina /ScAe/erw*; spuma H potius mucronem frustra H 6 scrophas H 8 petecurista- rius H 10 nunciaretur H diductis Schefferus: deductus H 14 praetermissa a librario puto rursus rem nouam notaui uel similia. ut respicimus Munchems aliquod H 15 gremioque licentius cum pro- ximis copulatum pro qui gremio 16 poma susp. Antonius, pomarium lahnius 17 set scripsi: et H quod non licebit defendere usu Apulei qui in temporalibus huius generis enuntiatis et saepius cum particulae loco ponii. en Heinsius 18 missio scripsi: remissio jET hie refecit corrupta.ne- que sanantur si mire a lacobsio aut sic adsumpseris quoniam contrarium rejiciendo uocabtdum, infregit uel refrigerauit, subsequentia flagitant. an ante et repente turbatae Gai hilaritatia mentio facia erat? 20 os scripsi: nos H accidere scripsi sic ut aqua humum accidere uel res ad ocu- los aures animum accidere dicebatur: accedere H. molestum humorem adspergere Wehlius p. 34 21 peniculum Schefferus. is paulo ante decentius gremium appeUabatur : periculum H. fericulum Beinesius perfusi Heinsius 72 PETRONn reximus altiiis et 'Augusto, patri patriae, feliciter' diximus. quibus- H dam tamen etiam post banc venerationem poma rapientibus et ipsi mappas implevimus, ego praecipue, qui nullo satis amplo munere pulabam me onerare Gitonis sinum. inter haec tres pueri Candidas succincti tunicas intraverunt, quorum duo Lares bullatos super men- 5 sam posuerunt, unus pateram vini circumferens 'dii propitii' cla- mabat. aiebat autem unum Cerdonem, alterum Felicionem, tertium Lucrionem vocari. nos etiam veram imaginem ipsius Trimalchio- nis, cum iam omnes basiarent, erubuimus praeterire. 61 postquam ergo omnes bonam mentem bonamque valitudinem 10 sibi optarunt, Trimalcbio ad Nicerotem respexit et'solebas' inquit 'suavius esse in convictu; nescio quid nunc taces nee muttis. oro te, sic felicem me videas, narra illud quod tibi usu venit.' Niceros delectatus affabilitate amici 'omne me' inquit 'lucrum transeat, nisi iam dudum gaudimonio dissilio , quod te talem video, itaque hila- 15 ria mera sint, etsi timeo istos scolasticos, nemerideant. viderint: narrabo tamen; quid enim mihi aufert, qui ridet? satius est rideri quam derided.' 'haec ul)i dicta dedit\ talem fabulam exorsus est: 'cum adhuc servirem, babitabamus in vico angusto; nunc Ga- villae domus est. ibi, quomodo dii volunt, amare coepi uxorem Te- 20 rentii coponis: noveratis Melissam Tarentinam, pulcherrimum bac- ciballum. sed ego non mehercules corporaliter eam aut propter res 1 ocyus Heinsiua 2 ipsi iis Eeinsius cum ipsius Amstelodamensis expresaisset: if>as id est ipsas H 4 onerare posse Tilebomenus gyto- nis unum JI 5 succiuti // 6 propicii H 7 post clamabat uereor ne nonnulla praefermma sint. aiebat enim iUa, nisi ualdefallor, ipse Tri- malcbio 8 IjncYionam lieinesius, Jleinsius: lucronem J/ mox etiam Jacobsius ccrcam Reinesius, auream lahnius. haec ut paullo obscuriora nunc sint, factum puta culpa compilatoris 9 errubuimus H 12 suauius H ut suauis corrigeret nunc Schefferua: nee E mutes Ji 15 dissileo II 16 rideant Schefferus, Heinsius: derideant iT uiderint cum Patauina Schefferus qui riserint j^rae/ere- hat: uiderit H. suspicabar quid erit? simile iUud dispensatoris in cap. 30 uerbis 'quid ergo estV 17 ridet? quae est interrogatoria nota H. ridetur Amstelodamensis 18 deridere Antonius celeberrimum hemistichium Lucilianum Vergilianum (uelut Aen. J I 790) 19 Au- gust© Oriolius p. 37 21 baccibullum uulgare uocabtdum haud dubie recte traditum, ad plenam opinor et rotundam formam spectans ; a baccis deriuat illud Oriolius. baci ciballum hoc est Bacchi cymbalium j^ro cymbali- stria Heinsius, basioballum basilissam bascaniballum fascinabulum suscita- bulum basiballura buccibasium casalbadium alii 22 eam Munckerus: autem H. omisit Patauina \ i > »fj SATIRAE 73 H venerias curavi, sed magis quod bene morata fuit. si quid ab ilia petii, nunquam mihi negatum; fecit assem, semissem habui; quic- quid hahui, in illius sinum demandavi, necunquam fefellit ussum. huius contubernalis ad villam supremum diem obiit. itaque per 5 scutum per ocream ecraginavi, quemadmodum ad illam perveulrcm : in angustiis autem amici apparent, forte dominus Capuam exierat 62 ad scruta scita expedienda. nactus ego occasionem persuadeo ho- spitem nostrum , ut mecum ad quintum miliarium veniat. erat au- tem miles fortis tanquam Orcus. apoculamus nos circa gallicinia, 10 luna lucebat tamquam meridie. venimus intra monimenta. homo mens coepit ad stellas facere, sed ego eo cantabundus et Stellas nu- mero. deinde ut respexi ad comitem, ille exuit se et omnia vestimenta secundum viam posuit. mihi anima in naso esse, stabam tamquam mortuus. at ille circumminxit vestimenta sua et subito lupus factus 15 est. nolite me iocari putare; ut mentiar, nuUius patrimonium tanti facio. sed, quod coeperam dicere, postquam lupus factus est, ulu- lare coepit et in silvas fugit. ego primitus nesciebam ubi essem, deinde accessi, ut vestimenta eius toUerem: ilia autem lapidea facta sunt, qui mori timore nisi ego? gladium tamen strinxi et in tota 20 via umbras cecidi, donee ad villam amicae meae pervenirem. ut 1 uenerarias H unde uenerarias iiulgo: uenerias Schefferus morata Hadrianidet: moriar H. benemoria Orellius, bene moriarl larga Jacobsius 2 negat cum lahnius fuit roniungens cum negatum Pa- tauina quicquid habui exempli causta addidi. post sinum inseruit num- mos uel omnia lacobsius 3 fefellit usum Schefferus: fefellitus sum et in margine fefelitus H. Ivoc pro falsus accepit Heinsius 5 scrupum per ocrem coni. BurmAinnus ecraginaui i^cwHtw: egiaginaui S". aegre agi- taui uel aginaui Heinsius, machinaui Jacobsius 6 autem m angustiis transponit H cuius ab scriptura nam nimis recederet Capuam Schef- ferus: Capue H Capua susp. Antonius 7 scruta scita sunt res quae luhet, inutiles utiles, scite Schefferus praestat ergo 9 Orchus H apocu- lamus Schefferus: apoculanius H post id interpungens quod etiam Heinsto fraudi aliquando fuerat cum adscriberet Orcus Pacuuianus circha H 10 mala ut uenimus intra scripsi: inter H 11 Stellas est o-TiJXXac quius scripturae testes sunt Graecae inscriptiones sexcentae et libri Lactantii diu. inst. J 11 ubi Ennium (p. 171 Vahleni) de- scripsit eo add. Heinsius: sedeo ego Schefferus et Jahnius 13 uiam Schefferus: iam H anima Munckerus: in animo H. fortasse in irrepsit in locum coepit uerbi. en anima uel animus Heinsius in ano olim Heinsius 16 quod quod ceperam H 19 quis corn. • • • • Anto7iius in tota uia Schefferus: matauita tau H in quo omrma- topoeiam (matau itatau) inesse putabant, matutinas Heinsius, mota ui tota Antonius 20 ut larua scripsi: In laruam H. ut in aream Heinsius, ianuam Schefferus, in tauernam Jahnius ,f i, / ■^=,^r^fWfT y»TW»-=c,» t> ■:>"?■ 74 PETRONII 63 larva intravi, paene animam ebuUivi, sudor mihi per bifurcum Yola- H bat, oculi mortui, vix unquam refectus sum. Melissa mea mirari coepit, quod tam sero ambularem, et "si ante^' inquit Nenisses, sal- tern nobis adiutasses; lupus enim villain intravit et omnia pecora . . . tamquam lanius sanguinem illis misit. nee tamen derisit, etiam si 5 fugit; servus enim noster.lancea collum eius traiecit." haec ut audivi, operire oculos amplius non potui, sed luce clara Gai nostri domum fugi tanquam copo compilatus , et postquam veni in ilium locum, in quo lapidea vestimenta erant facta, nihil inveni nisi sanguinem. ut vero domum veni, iacebat miles mens in lecto tanquam bovis, et 10 collum illius medicus curabat. intellexi ilium versipellem esse nee postea cum illo panem gustare potui, non si me occidisses. vide- rint alii quid de hoc exopinissent; ego si mentior, genios vestros iratos habeam.' attonitis admiratione universis * salvo' inquit 'tuo sermone' 15 Trimalchio ^si qua tides est, ut mihi pili inhorruerunt, quia scio Niceronem nihil nugarum narrare: immo certus est et minime lin- guosus. nam et ipse vobis rem horribilem narrabo. asinus in te- guHs. cum adhuc capillatus essem, nam a puero vitam Chiam gessi, ipsimi nostri delicatus decessit, mehercules margaritum, caccitus et 20 1 ebuliui H colabat Remesius 5 uerbiim uelut lancinavit praetermlssum a lihrario est; turbauit, inuadens, percolauit TilebomenuSj HeinsiuSj lacohsius. sine lacitna o mea pecora lac. Gronouius 7 C. nostri scripsl dominuni intellegens: hac nostri H. hue Schefferus 10 bonis nominatini casus margo H 12 uiderint quid de hoc alii Hein- sius, alii post uiderint ego jtosui: uiderint qui hoc de alibi H exopi- nassint uolehat Ileinsius. set eadem ratione formaium exuibrissare Titinius dixerat 18 iam lacohsius 20 ipsimi nostri scripsi: ipim mostri H. ipsumus uel ipsimus et ipsuma etiam in posterionbus dominus et domina uocantur. Plautina seriia in Casina IV 2, 11 * ego eo quo me ipsa misit id est domina, aur^. Catullus de passere 'suarn norat ipsam tam bene quam puella matrem*, idem de deliciis suis *mea dulcis Ipsitilla'. cum antiquitus ipse pyrrichium aequasset p littera sic ut in uoluptate correpta, post adsimi- Inntes isse pronuntlabant uulgo. et Augustus guidem tradebafur legato con- sulari successorem dedisse *ut rudi et indocto, cuius manu issi (iwn ixij pro ipsi scriptum animaduertisset' id quod mirabatur Suetonius (Aug. 88), sed proximo saeculo doctus Martialis I 109 *Issa est deliciae cateUa Publi et compart sono delectatus argute Uabella in qua tam similem uidebis issam wi sit tam similis sibi nee ipsa' id est issa. ibi qui codices ipsa et issa confun- dunt, medii aeui malam elocutionem secuntur. ollae cineribusque puellae in- scriptum est *issa haue* ut aliis monumentis anima dulcissima uel suauis- sima haue^ ; in muris Pompeianis legitur^ euge issa' et^Aprodite issa ; ClaU' diae Gellii et Fuluius *issae suae', Aponio trimulo infanti Flauius et Aponia . I , A-. » \ y \ \ 4'i> SATIRAE 75 E omnium numerum. cum ergo ilium mater misella plangeret et nos tum plures in tristimonio essemus, subito strigae ^tri^tr^ coeperunt; putares canem leporem persequi. habebamus tunc hominem Cappa- docem, longum, valde audaculum et qui valebat [poterat] bovem ira- 5 tum tollere. hie audacter stricto gladio extra ostium procucurrit, involuta sinistra manu curiose, et muHerem tanquam hoc loco — salvum sit quod tango — mediam traiecit. audimus gemitum , set, plane non mentiar , ipsas non vidimus, baro autem noster intro- versus se proiecit in lectum et corpus totum lividum habebat quasi 10 flagellis caesus, quia scilicet ilium tetigerat mala manus. nos cluso ostio redimus iterum ad officium , sed cum mater amplexaret cor- pus filii sui, tangit et videt raanuciolum de stramentis factum, non cor habebat, non intestina, non quicquam: scilicet iam puerum stri- gae involaverant et supposucrant stramenticium vavatonem. rogo 15 vos, oportet credatis, sunt mulieres plussciae, sunt nocturnae, et quod sursum est, deorsum faciunt. ceterum baro ille longus post hoc factum nunquam colons sui fuit, immo post paucos dies phre- neticus periit.' *is8ulo et delicio siw fecerunt titidum. non mirum defiexum a reuerentia uocabulum esse ad blanditias neque mutatum ipse in isse si russum cum rursum aut passus cum pansus aut sussulite am supsilite contendiinus cat&mitxis lacohsius, lahnius, ego coniecimus ; hyacinthus Heinsius, galacti- tes Wehlius p. 35 et delem cum lacohsio, cirratus Schefferus , eccntus Beinesius, callistus Beiskius. kuc non ualere puto charitosus blandimen- tim uelut quinquennis puer I. It. N. 6902 'musca charitosus sisnna bene' dictus" appeUatur et ' charitiosus' alumnus nouem annos natus ibid. 3001 1 nostrum plures Ileinsius. plures sic ut multi esse in aliqua re dicuntur homines, nisi forte dies intercidit 2 adesscmus lahnius stridere add, lacohsius crepuerunt TriUerus 4 poterat glossam omisit Patauina. qui si uolebat poterat Munckerus, Ileinsius bouem Beiskius: louem If 5 ^rocucurnt ff ut coniecerat Heinsius , 7i07i pre- cucurrit 6 post inuoluta deesse laenae uel amiculo uel laccrnae uel pallio uel laciniae Heimio uidehaiur manu sinistra H 7 gemitum set scripsi: gemitum et H. sed itevi lacohsius, at Schefferus 8 ipsam i^chef- ferus intro reuersus Heinsius. introrsus est in domum mtenorem 10 quia H, non quod 11 cum scripsi: dum ff. non place^um mater amplexat-et tangit, uidet sed nescio an tangit et interpolatum sit 12 en uidet Schefferus manupiolum Heinsius, maniolam Tnllerus sen- tentiae non ignarus 13 strige puerum H 14 stramendtium H uauatorem a ua ua uoce infantium aut babactonem uel babaso- nem a paPa^siv aut balatronem Heinsius, bobatorem a ^av^nv aut blato- nem aut aiacionem Varrmis Aiace stramenticio abusus Munckerus, larua- tionem aut plangonem id est nXayyova TriUerus 17 ymo H freneticus H T^k r 76 PETRONII SATIRAE 77 64 miramur nos et pariter credimus, osculatique mensam roga- H mus nocturnas, ut suis se sedi'bm teneant, dum redimus a cena et sane iam lucernae mihi plures videbantur ardere totumque triclinium esse mutatum, cum Trimalchio 'tibi dico' inquit *Plocame, nihil narras? nihil nos delectaris? et solebas suavius esse, belle di- 5 verbia dicere, melica canturire. heuheu, abistis dulcis caricae/ ^iam' inquit ille ^ quadrigae meae decucurrerunt, ex quo podagricus factus sum. alioquin cum essem adulescentulus , cantando paene phthisi- cus factus sum. quid saltare? quid diverbia? quid tonstrinum? quem parem habui, nisi unum Apelletem?' appositaque ad os manu 10 nescio quid taetrum exibilavit, quod postea Graecum esse affirmabat. nee non Trimalchio ipse cum tubicines esset imitatus, ad delicias suas respexit, quem Croesum appellabat. puer autem lippus, sordi- dissimis dentibus, catellam nigram atque indecenter pinguem pra- sina involvebat fascia panemque semessum ponebat super toruro, 15 atque hoc nausea recusantem saginabat. quo admonitus officii Trimalchio Scylacem iussit adduci^praesidium domus familiaeque.* nee mora, ingentis formae adductus est canis catena vinctus, admo- nitusque ostiarii calce, ut cubaret, ante mensam se posuit. turn 2 sedibus addidi. ut triuiis se aut triuiis suis se Wehlius p. 36 lacunam significaid. relatum erat de augescente conuiuarum suaque ebrieiate 4 plocame H ut coniecerat Beinesius, non plocrime 5 at Schefferus suauius scripsi: suauis H. cf, ad p, 72, 12 sic ordinem mutaui: canturire belle deuerbia, adicere melicam H. inter- pungentes post canturire Schefferus belle diuerbia dicere melicaue, Heintius belle diuerbia adicere thymelica, lac. Gronouius belle diuerbia dicere mel- lea. interjningens post belle Jacobsius diuerbia dicere mele canere. hazid inepte canturire belle melicam, diuerbia adicere Goesius. fit gradatio a pro- niiutiatione diuerbii ad modulationem canticorum 6 ubi estis Heinsivs, abisti lacobsius caricae Schefferus: carica H 8 tisicus H 9 deuerbia // tonstrinum H quod non dubium est quin idem ac melicum hie ualeat cf. J), ^^t 12. toni histrionum Heinsius 10 qn H, id Bur- sianus quando iuterpretatur Apellem tragoedum intellegas ab Suetonio in uita Caiigulae c. 33 memoratum appositaque Heinsius: opposita- que H 11 fortasse sibilauit 1 2 ante nee deesse pauca uidentur 13 respexit corr. ex rexpexit H sordidissimis Schefferus: sordidissi- mus H 14 prasina et in margine i. uiridi IT 15 semcsum Bumiannus: semissem H. semestrem Heinsius super scripsi: supra H 16 hoc Hadrianides : hac H. an atque delendum et ac scribendum est'? banc praeter iUud Hadrianides^ haec Schefferus post recusantem aste- riscum collocans nausia H officii scripsi ut rideatur consueta ho- mini aypouta: officio H 17 iubentis haec Trimalchionis uerba piUa ;ril V '1 I) H Trimalchio iactans candidum panem '^nemo' inquit Sn domo mea me plus amat.' indignatus puer, quod Scylacem tam effuse laudaret, catellam in terram deposuit hortatusque, ut ad rixam properaret Scylax, canino scilicet usus ingenio, taeterrimo latratu triclinium 5 implevit Margaritamque Croesi paene laceravit. nee intra rixam tu- multus constitit, sed candelabrum etiam super mensam eversum et vasa omnia crystallina comminuit et oleo ferventi aliquot convi- vas respersit. Trimalchio ne videretur iactura motus, basiavit pue- rum ac iussit super dorsum ascendere suum. non moratus ille usus 10 est equo manuque plena scapulas eius subinde verberavit, interque risum proclamavit: ^bucca, bucca, quot sunt hie?' repressus ergo aliquandiu Trimalchio camellam grandem iussit misceri potiones- que dividi omnibus servis, qui ad pedes sedebant, adiecta exceptione: si quis' inquit 'noluerit accipere, caput ilii perfunde. interdiu se- 15 vera, nunc hilaria.' banc humanitatem insecutae sunt matteae , quarum etiam re- 65 cordatio me, si qua est dicenti fides, offendit. singulae enim galli- nae altiles pro turdis circumlatae sunt et ova anserina pilleata, quae ut comessemus, ambitiosissime a nobis Trimalchio petiit dicens ex- 20 ossatas esse gallinas. inter haec triclinii valvas lictor percussit, amictusque veste alba cum ingenti frequentia comissator intravit. ego maiestate conterritus praetorem putabam venisse. itaque ten- tavi assurgere et nudos pedes in terram deferre. risit banc trepi- dationem Agamemnon et^contine te' inquit*^ homo stultissime. Ha- 25 binnas sevir est idemque lapidarius, qui sihi videtur monumenta optime facere.' 2 efuse H 3 terra Patauina suppleo magnum tumultum conci- tauit. nam omissa non nulla esse u^l inde consequitur quod deest est 4 praestat scilicet canino 5 Margaritam pro blando nomine catellae habeo, uelut Martiali 1 109 Issa catella carior Indicis lapillis uocatur ne/\intra H 6 super scripsi: supra H 7 cristallina H 8 respersit, non respexit H 9 super scripsi: supra H moratur tacite Antonius ille et Schefferus, illo Goesius 10 est addidi plana Schefferus inter quam cum Amstelodam^nsis haberet, interque ea cum risu Munckerus 1 1 buccae buccae Beishius , bucco bucco cum Tilebomeno Heinsius 12 potionesque scripsi: potiones H, et al potiones Antonius 15 nunchilaria et in margine nunc ilaria H 19 a add. Schefferus 20 litor H 21 amcitusque H co- missator H 22 conteritus H 24 agamenon H 25 sibi uideretur uel se retur Heinsius: uideretur H. uidetur Schefferus. potest T 7 78 PETRONII SATIRAE 79 recreatus hoc sermone reposui cubitum, Habinnamque intran- H tern cum admiratione ingenti spectabam. ille autem iam ebrius uxoris suae humeris imposuerat manus , oneratusque aliquot coro- nis et unguento per frontem in oculos fluente praetorio loco se po- suit continuoque vinum et caldam poposcit. delectatus hac Trimal- 5 chio hilaritate et ipse capaciorem poposcit scyphum quaesivitque, quomodo acceptus esset. ^omnia' inquit *^habuimus praeter te; oculi enim mei hie erant. et mehercules bene fuit. Scissa lautum no- vendiale servo suo misello faciebat, quem mortuum manumiserat. et puto, cum vicensimariis magnam mantissam habet; quinquaginta. 10 enim millibus aestimant mortuum. sed tamen suaviter fuit, etiam si coacti sumus dimidias potiones super ossucula eius efiundere/ 66* tamen' inquit Trimalchio *^quid habuistis in cena?' ^dicam' inquit *si potuero; nam tam bonae memoriae sum, ut frequenter nomen meum obliviscar. habuimus tamen in primo porcum poculo coro- 15 natum et circa savunculum et gizeria optime facta et certe betam et panem autopyrum de suo sibi, quem ego malo quam candidum; et vires facit, et cum mea re [causa] facio, non ploro. sequens fer- culum fuit scriblita frigida et supra mel caldum infusum excellente Hispanum. itaque de scriblita quidem non minimum edi, de melle 20 me usque tetigi. circa cicer et lupinum, calvae arbitratu et mala tamen ut mutUata talia fuerint qui non assis aestimaretur nisi uideretur 5 fortasse hilaritate Trimalchio 8 malo set Scissa mirahile nomen uiri, Sylla Tilebomemis, Scilla Beinesius, Stilla Beiskius lau- cum noaendialem ff: lautam nouendialem ffeinsius, sacrum nouendiale 7\7e- homenus Scheffenisque 9 misello nomen serui Scheffero uisum est, mi- sellus atisp. Heinsiua 11 extimant H 12 super Amstelodamense exemplum : supra ff ossiicula H eius ita ut s uideatur inducta H 13 cena ^ quae eat interrogatoria nota H. edebatur cenam ut in cenam fieri uel esse dicitur cap. 47 uel Terentii Heautonlimorumenu I 2, 37 *ut uideam in cenam quid nobis siet* secundum Bembinum 14 potero Hadrianides 15 porcum porculo Beiskius, porculum epulo Heinsius, porcum ferculo hoc ut cum primo iungeretur Schefferus, porcum botulo lac. Oronouius 16 sauunculum scripsi id est sauillum cf, homunculvs et homullus: saucunculum H quod contractum e sauilucunculo Heinsius pufa- bat. sauiunculum ffildebrandus ad Apidei met, X 13 p. 907, lucunculum Beinesius, Munckerus. - saucaptidem Plautus jinxit in Pseudulo gi- geria formam substiiuit Schefferus farcta lahniu^ num et circa betam? ex aceto betam Heijisius, cicerbitam Beinesius 17 autopirum H 18 uices ff causa seclv^i cf. ad p. 54, 3 19 et 20 sci- ribilita H, quae potest rustica fuisse elocutio ut trichilinium pro triclinio similiaque permulta rectius super-infusum 20 non nimium lac, Oronouius 21 me usque] nusquam ffeinsius .>•' > r ^ K t t < f T^ (■I ^ H chio 'poteram quidem' inquit 'hoc fericulo esse contentus; secundas enim mensas Iiabetis. set si quid belli habes, affer.' interim j,„er Alexandrinus, qui caldam ministrabat, luscinias coepit imifari claraante Trimalchione subinde: 'muta' ecce alius ludus. servus qui ad pedes Habinnae sedebat, iussus, credo, a do- mmo suo i)roclamavit subito canora voce : 'interea medium Aeneas iam classe tcnebat' nullus sonus unquam acidior percussit aures meas; nam praeter rec. antis barbarie aut adiectum aut dcminutum clamorem miscebat 10 Atellanicos versus, ut tunc primum me etiam Virgilius offenderit lassus tamen cum aliquando desisset, plausnm adiecit Habinnas et nunquam mquit didicit, sed ego ad circulatores eum mittendo audibant. itaque parem non habet, sive muliones volet sive circu- latores imitari. desperatum valde ingeniosus est: idem sutor est 15 Idem cocus, idem pistor, omnis Musae mancipium. duo tamen vi- t.a habet, quae si non haberet, esset omnium numerum: recutitus est et stertit. nam quod strabonus est, non euro; sic ut Venus spectat ideo nihd tacet, vix oculo mortuo unquam. ilium emi tre- centis denariis . inteipellavit loquentem Scintilla et ' plane' inquit 69 20 non omnia artif.cia servi nequam narras. agaga est; at curabo, stigmam habeat. risit Trimalchio et 'adcognosco' inquit 'Cappado- cem : nihil sibi defraudat. et mehercules laudo ilium ; hoc enim nemo 1 fericulo sic H 2 habetis iensas H set inser,,;- ,t T^.^h ofoceno, Vergd^anu nl^x,os esm opinor 10 etiam, «L et H n desisset «e/.e/-er«s: dedisset II piausum addidi \tloaue,rti quid IT nunquam Burmannm 13 audibat ff non audicbatur 7«r nsse ahiua apparet, deinde audibat scritendurn cxisHvTutle^JZ e/%a<„r erudiebam lahnhu habebit Goesiu^ u de^e^tum scr,ps^ ut eneanum ualde' Plautus dixerat: desperatus IT. desneratoTad circulatores re/erens Heinsius 15 mus emancipium H 2Th }ISr"""" f f £71 <■ "■ '"' \ o '""""°™-» ^ 1 " «^bos„s sxcmsius SIC et lahmus 18 exnertn^i m I'^^n ^-u- i ^=. illu„:^ T'" '— """'^"^" "'"^ ^^^' exoSirtot H '""""ff.^™//"""'"'- , emi trecentis Schefferu,: emit retenti, «e„. deLa.r, "L.Jt^^ ^ ^^^^^ "^"> ^ Petronii satirae g ^ 82 PETROmi parentat. tu autem, Scintilla, noli zelotypa esse, crede mihi, et vos H novimus. sic me salvum habeatis, ut ego sic solebam ipsumam meam debatuere, ut etiam dominus suspicaretur; et ideo me in vil- licationem relegavit. sed tace lingua, dabo panem/ tanquam lau- datus esset nequissimus servus, lucernam de sinu fictilem protulit 5 et amplius semihora tubicines imitatus est succinente Habinna et in- ferius labrum manu deprimente. ultimo etiam in medium processit et modo harundinibus quassis choraulas imitatus est, modo lacer- natus cum flagello mulionum fata egit, donee vocatum ad se Habin- nas basiavit, potionemque illi porrexit et'tanto melior inquit 'Massa, 10 dono tibi caligas/ nee ullus tot malorum finis fuisset, nisi epidipnis esset allata, turdi siligine, uvis passis nucibusque farsi. insecuta sunt Cydonia etiam mala spinis confixa, ut echinos efficerent. et haec quidem tolerabilia erant, si non fericulum longe monstrosius effecisset, ut 15 vel fame perire mallemus. nam cum positus esset, ut nos putaba- mus, anser altilis circaque pisces et omnium genera avium , ... in- quit Trimalchio 'quicquid videtis hie positum, de uno corpore est factum.' ego, scilicet homo prudentissimus, statim intellexi quid esset, et respiciens Agamemnonem ^mirabor' inquam 'nisi omnia 20 ista de . . . facta sunt aut certe de luto. vidi Romae Saturnalibus eius- l par exstat Schefenis et Ileinsius. j)arentat hie non offert sed frui- tur post mortem ualere uidetur Scyntilla // zelotipa // 2 ipsum ammeam ff. de ipsuma domina dixi ad p. 74, 20 3 dc- bat tuere // 4 lingua Schefenis : linguam JT, lingua iam Heinsius poenam Wehlius p. 37 6 simihora H 7 etiam H, non et 9 molionum H phitta sine fitta Trillerus, facta susj). Antonius 10 bassiauit H uilli Heinsius 11 calligas H. fortasse Gallicas quae lacernatum condecent cf. Ciceronls Philipp. II 30, 76 13 tur- dis iligine ff. turdi siliginei Heinsius, turdis siligineis Beckerus Oalli III p. 199 micibusque H farsi slue farti Heinsius: farsis H prohante BecJcero cidonea H. fortasse etiam cydonia transponendum 14 ^chinos et in margine o H effingerent Heinsius 15 edehant monstruosius efecisset H 16 malemus H 17 circhaque H potius omnium generum aues. conturbasse hie librarium inde patet quod auium, inquit trimalchio quicquid scripsit. intercidisse amici aliudue credere malui quam inquit post quicquid tramferre 20 agamenonem H 21 defacta et in margine ^ defuncta H. addendum fimo uel caeno: de cera ficta Heinsius, de farina lac. Gronouius et lahnius, de facto ego olim quia facere uerecundlus dicehatur cum aliis naturae necessitatibus parens turn cacans (cap. 62 ad stelas facere) unde etiam illud *iste mulus me ad factum dablC Id est 'ad Incitas redigeC deductum uidetur > tl > 1 r i > i; \ SATIRAE 83 10 H mod. cenarum mag.nem fieri.' necdum finieram sermonem. cum 70 T„maIch.o a.,: '.ta crescam patrimonii non corpore, ut ista cocu" meus de porco feat, non potest esse pretiosior homo, volueris de vulva faciei piscem, de lardo palumbum, de perna turturem, de 5 CO p.o galhnam. e. ideo ingenio meo impositum est illi nomen at ul, .11. Roma munus cultros Norico fe.ro.' quos statim iussit af- ferr. .nspectosque miratus est. etiam nobis potestatem fecit, ut mucronem ad buccam probaremus. subito intraverunt duo servi, tanquam qui rixam ad lacum fe- cssent; certe .n collo adhuc amphoras habebant. cum ergo Tri- malch.o .us .nter litigantes diceret, neuter sentcntiam tulit decer- ' • Z^- '"k '"' '"''P'»°''«'" f"«te Percttssit. consternati nos in- sole„t.a ebnorum .ntentavimus oculos in proeliantes notavimusque cumtuht. has laut.t.as aequavit ingeniosus cocus; in craticula enim argentea coch eas attulit et tremula taeterrimaque voce cantavit. pudet referre, quae secuntur: inaudito enim more pueri capil- 20 unx^ lir" ""^r"'""' '" «'-8«"t««Pelvepedesquerecumbentium 20 unxerunt, cum ante crura talosque corollis vinxissent. hinc ex eo- dem unguento in vinarium atque lucernam aliquantum est infusum nl-.„d'r. ""■*"■■* ^"r"""*" ''"•' ''"'"■•'' "•» Scintilla frequentius plaudeba quam loquebatur, cum Trimalchio 'pe.-mitto' inquit 'Phi- largyre e^Carr.0^ etsi prasinianus es famosus, die et Menophilae, ^ PETROiMI contubernali tuae, discumbat/ quid miilta? paene de lectis deiecti // sumus, adeo totum triclinium faniilia occupaveiat. certe ego notavi super me positum cocum, qui de porco anserem fecerat, muria con- dimentisque fetentem. nee contentus fuit recumbere, sed continuo Ephesum tragoedum coepit imitari et subinde dominum suum spon- 5 sione provocare 'si prasinus proximis circeusibus primam palmani . 71 diifusus bac contentione Trimalcbio 'amici' inquit 'et servi bo- mines sunt et aeque unum lactem biberunt, etiam si iUos malus fa- tus oppressit. tamen me salvo cito aquam bberam gustabuut. ad summam, omnes illos in testamento meo manumitto. Pbdargyro 10 etiam fundum lego et contubernalem suam , Carrioni quoque msu- 1am et vicesimam et lectum stratum, nam Fortunatam meam here- dem facio, et commends illam omnibus amicis meis. et haec ideo omnia publico, ut familia mea iam nunc sic me amet tanquam mor- tuum.' gratias agere omnes indulgenliae coeperant domini, cum 15 ille oblitus nugarum exemplar testamenti iussit afferri et totum a primo ad ultimum ingemescente familia recitavit. respiciens deinde Habinnam 'quid dicis' inquit 'amice carissime? aedilicas monumen- tum meum, quemadmodum te iussi? valde te rogo, ut secundum pedes statuae meae catellam fingas et coronas et uuguenta et Pe- 20 traitis omnes pugnas, ut mihi contingat tuo benelicio post mortem vivere; praeterea ut sint in fronte pedes centum, in agrum pedes ducenti. omne genus enim poma volo sint circa cineres meos, et vinearum largiter. valde enim falsum est vivo quidem domos cul- tas esse, non curari eas ubi diutius nobis habitandum est. et ideo 25 ante omnia adici volo: "hoc monumentum heredem non sequitur". ceterum erit mibi curae, ut testamento caveam, ne mortuus iniuriam accipiam. praeponam enim unum ex libertis sepulcro meo custo- diae causa, ne in monumentum meum populus cacatum currat. te rogo, ut naves etiam . . . monumenti mei facias plenis velis eun- 30 6 ni Bimnannus in fine iniercidisse aliqua lacohsius pufahat prae- ter rem 8 humanum lactem conieci 9 oppressit scr'qm: opprcsse- rit H 10 philargiro // 13 hecAomnia publico ideo //. rectius tamen et ideo haec arbitror 17 r respiciens H 20 hngas Sche ferns, Ilehmus: pingas IT. possis etiam ponas scribere petrai- tis ff. uide ad p. 59, 6 23 etiam Reineslus poma correctum in pomor) et in margine pomorum H. inde pomorum uuhjo circlia H 24 insulsum Heinsius 2G adiici H sequitur scrqm: se- quatur // 30 suppleas in lateribus aut in aliqua parte: m monumento meo Weldius p. 38 li ^ SATIRAE 85 H tes, et me in tribunali sedentem praetextatum cum anulis aureis quinque et nummos in publico de sacculo efTundentem; scis enim, quod epulum dedi, binos denarios. faciatur, si tibi videtur, et tri- clinia, facias et totum populum sibi suaviter facientem. ad dexte- 5 ram meam ponas statuam Fortunatae meae columbam tenentem : et catellam cingulo alligatam ducat: et cicaronem meum, et amphoras copiosas gypsatas , ne efttuant vinum. et urnam licet fractam scul- pas, et super eam puerum plorantem. horologium in medio, ut quisquis boras inspiciet, velit nolit, nomen meum legat. inscriptio 10 (luoque vide diligenter si baec satis idonea tibi videtur: "C. Pom- peius Trimalcbio Maecenatianus bic requiescit. huic seviratus absenti decretus est. cum posset in omnibus decuriis Romae esse, tamen noluit. pius, fortis, fidelis, ex parvo crevit, sestertium reliquit tre- centies, nee unquam phiiosopbum audivit. vale: et tu . 15 baec ut dixit Trimalcbio', flere coepit ubertim. flebat et For- 72 tunata, flebat et Habinnas, tota denique familia, tanquam in funus rogata, lamentatione triclinium implevit. immo iam coeperam etiam ego plorare, cum Trimalcbio 'ergo' inquit 'cum sciamus nos mori- turos esse, quare non vivamus? sic vos felices videam, coniciamus 20 nos in balneum, meo periculo, non poenitebit. sic calet tanquam furnus.' 'vero, vero' inquit Habinnas 'de una die duas facere, nihil malo' nudisque consurrexit pedibus et Trimalcbionem plaudentem subsequi coepit. ego. respiciens ad Ascylton 'quid cogitas?' inquam'ego enim 25 si videro balneum, statim expirabo'. 'assentemur' ait ille'et dum illi balneum petunt, nos in turba exeamus'. cum haec placuissent, ducente per porticum Gitone ad ianuam venimus, ubi canis catena- rius tanto nos tumultu excepit, ut Ascyltos etiam in piscinam ceci- 3 in epulum Heinsim. conlunctio omissa uidehatur Scheffero triclinia H feminine tanquam cenatio: neutraliter accepit Goenius faciantur corrlqens. trichila quae in lapidihus triclia uel triclea est Orelhus 4 facias scripsi: facies II 5 collumbam H 6 et cicaronem meum in a. 6 post tenentem tramtullt Goesius 7 gipsadas H effluat Fafauina urnam lac. Gronouius: unam H. sed unam Henmus 13 noluit, non uoluit H pius Heinsius: plus H sextercmm H 17 etiam, non et 7/ 19 coniiciamus H 21 furnus 4* Vero H uere uere Schefferus 22 plaudentem scripsi, item lacohsius et Weli- lius p. 38: gaudentem II. gradicntem Reinesius 23 coepit addidit Burmannus 25 in margine *^ absentemur II 28 ascyltus H, celerum haec in angustum coacta ab excerptore uidentur ri, \ 86 PETROOT derit. nee non ego quoque ebrius, qui etiam pictum timueram ca- H nem, dum natanti opem fero, in eundem gurgitem tractus sum. servavit nos tamen atriensis, qui interventu suo et canem placavit et nos trementes extraxit in siccum. et Giton quidem iam dudum se ratione acutissima redemerat a cane; quicquid enim a nobis acce- 5 perat de cena, latranti sparserat. at ille avocatus cibo furorem sup- presserat. ceterum cum algentes utique petissemus ab atriense, ut nos extra ianuara emitteret, '^erras' inquit'si putas te exire hac posse, qua venisti. nemo unquam convivarum per eandem ianuam emis- 73 sus est: alia intrant, alia exeunt."* quid faciamus homines miserrimi 10 et novi generis labyrintho inclusi, quibus lavari iam coeperat votum esse? ultro ergo rogavimus, ut nos ad balneum duceret, proiectis- que vestimentis , quae Giton in aditu siccare coepit, balneum intra- vimus, angustum scilicet et cisternae frigidariae simile, in quo Tri- malchio rectus stabat. ac ne sic quidem putidissimam eius iactatio- 15 nem licuit effugere; nam nihil melius esse dicebat, quam sine turba lavari, et eo ipso loco aliquando pistrinum fuisse. deinde ut lassa- tus consedit, invitatus balnei sono diduxit usque ad cameram os ebrium et coepit Menecratis cantica lacerare, sicut illi dicebant, qui linguam eius intelligebant. ceteri convivac circa labrum manibus 20 nexis currebant et gingilipho ingenti clamore exonabant. alii autem aut restrictis manibus anulos de pavimento conabantur tollere aut posito genu cervices post terga flectere et pedum extremos pollices tangere. nos, dum alii sibi ludos faciunt, in solium, quod Trimal- chioni parabatur, descendimus 25 I exterritus lalinim 5 sc ratione Sc7icfern. ^. ^ r w < SATIRAE 87 H ergo ebrietate discussa in aliud triclinium deducti sumus, ubi Fortunata disposuerat lautitias [suas] ita ut supra lucernas . . . aeneolosque piscatores notaverim, et mensas totas argenteas cali- cesque circa fictiles inauratos, et vinum in conspectu sacco defluens. 5 tum Trimalchio ^amici' inquit 'hodie servus mens barbatoriam fecit, homo praefiscini frugi et micarius. itaque riyye Ttveiifiovag facia- mus et usque in lucem cenemus.' haec dicente eo gallus gallmaceus 74 cantavit. qua voce confusus Trimalchio vinum sub mensa lussit ef- fundi lucernamque etiam mero spargi. immo anulum traiecit m 10 dexteram manum et ^non sine causa^ inquit 'hie bucinus signum dedit; nam aut incendium oportet fiat, aut aliquis in vicmia ammam abiciet. longe a nobis, itaque quisquis hunc indicem attulerit, co- rollarium accipiet.' dicto citius de vicinia gallus allatus est, quem Trimalchio . . . iussit, ut aeno coctus fieret. laceratus igitur ab 15 illo doctissimo coco, qui paulo ante de porco aves piscesque fece- rat, in caccabum est coniectus. dumque Daedalus potionem ferven- tissimam haurit, Fortunata mola buxea piper trivit. ^ sumptis igitur matteis respiciens ad familiam Trimalchio qmd vos' inquit 'adhuc non cenastis? abite, ut ahi veniant ad officium. 20 subiit igitur alia classis, et illi quidem exclamavere: Wale Gai , hi autem: 'ave Gai'. hinc primum hilaritas nostra turbata est; nam cum puer non inspeciosus inter novos intrasset ministros, invasit al lium scripsi: solo ff. solio Scheferus "^^'^^^^ZT ^^iff'.^Z' uapatur ff quod hand scio an uaporabatur sit. praeparabatur at.« tempe- rabatur SeLus, pyriabatur Beinesius desedimus Orelhus praeter cmsuetudinem loquendi ^^,-h,^ 9 lanti- 1 deesse aliquid uel ergo ostendit pnmo loco positum 2 laut^ cias suas H unde suas seclusi 3 alueolosque lac Grcmomus, aeneolos anoqxiV Goesius. ego lacunam indicaui 5 Turn, ^^^^^unc^ Croesus mens WebUus p. 39 barbatoriam Scheferus : babatonam ff fScit H 6 micarius est Jldus, tanquam quicum etiam in tenebru mices. mi carus Schefferus, amicarius lahnius tango «»er|as ^ i^/ane urn cap. 34 ubi dixi de correpta hac locutione 8 efundi H 9 etiam, nmi et //. est autem etiam hie aptum, post immo necessartum an- nulum S 12 abiiciet IT. ebuUiet lahnius longe -t & M corolarium H 14 addendum occidi aut iugulari. uulgata scnptura derideri Trimalchionis grauitatem Wehlius p. 42 statuit oenococtus Oriolius p. 24. cf. p. 55, 2 fiero ex H enotamt Bur^va^n^ lo de porco omiserat Lucius 16 cacabum H 18 matheis M 20 lUe ita ut e in i correcta sit H ) \ i; 88 PETRONII eum Trimalchio et osculari diutius coepit. itaque Fortunata , ut ex ^ aequo ius firmum approbaret, male dicere Trimalchionem coepit et purgamentum dedecusque praedicare, qui non contineret libidinem suam. ultimo etiam adiecit: 'canis^ Trimalchio contra olTensus convitio calicem in faciem Fortunatae immisit. ilia , tanquam ocu- 5 lum perdidisset , exclamavit manusque trementes ad faciem suam admovit. consternata est etiam Scintilla trepidantemque sinu suo texit. immo puer quoque officiosus urceolum frigidum ad malam eius admovit, super quem incumbens Fortunata gemere ac flere coepit. contra Trimalchio 'quid enim?' inquit ' ambubaia non me- lo minit, sed de machilla illam sustuli, hominem inter homines feci, at inflat'se tanquam rana, et in sinum suum non spuit, codex, non mulier. sed hie, qui in pergula natus est, aedes non somniatur. ita genium meum propitium habeam, curabo, domata sit Cassandra caligaria. et ego, homo dipondiarius, sestertium centies accipere 15 potui. scis tu me non mentiri. Agatho unguentarius here proxime seduxit me et"suadeo" inquit"non patiaris genus tuum interire". at ego dum bonatus ago et nolo videri levis, ipse mihi asciam in crus imp'egi. recte, curabo, me unguibus quaeras. et ut depraesentiarum 1 auidius Wehlms p. 39 2 Trimalchionem uitiosum in oratione En- colp'iL non iocosum ut opinatur Wehlms p. 42. nee Trimalchioni corngere malo quam pro interpretamento nonien habere ut ei male dicere scribenduvi tit 3 domus 2JOSt purgamentum addehat Heinsius 4 contra confusus offensus U ut dudum conieceram. offensus delerant Scheferus et Hein- sius 5 conuicio // 7 ScyntiUa IT 8 malum jff 9 quam Ilevuius 10 meminit Heinsius: me misit // 11 sed de scnpsi: sede B. si de Scheferus, sed e lieiskius, sc (quod coniungendum cum memi- nit esse) de Heinsius machilla Bumiannus unico quidem exemplo sed 7ion magis suspecto quam restitiita nuper Plauto Persae 687 crumilla: machillam //. machina EeisUus, mactrilla Reinesius 12 non spuit Reishius: conspuit H. nec-conspuit lacohsius 14 propicium // si H. sis Oriolius p. 45 casaura alicaria Reinesius prohante Hein- 810 ' 15 depundiarius sextercium // IG agato // herae Scheferus qui debebat proximae quoque scribere 18 bonatus qui 0/?- ponitur leui est tergiuersatus , sine contraclum ex bouinatus ut x^omns pro nouimus apud Ennium et in Mummiano titulo uouerat bisyllabum (cj. mus. Rh. n. XV p. 434) sine quod i producebatur mutandum m bouina- tus est. bouinator tergiuersator a Lucilio et apud Gellium XI 7 appel- latur. non credo a bono ductum uocabidum hominem bona menle Jideue praeditum indlcare. bona aliis lac. Gronouius, bene natus ant bonis progna- tus Heinsius, bonus esse satago Munckerus, umbonatus aut bona nitus Schefferus, honoratus Haasius p. 20, aporiatus Reinesius, ^ouXaiw? Reis- hius asciam corr. in assiam H ^r / SATIRAE 89 NL irasci, et H non dei'. // intelligas, quid tibi feceris: Habinna, nolo, statuam eius in monu- mento meo ponas, ne mortuus quidem lites habeam. immo, ut sciat me posse malum dare, nolo, me mortuum basiet.' post hoc fulmen Habinnas rogare coepit, ut iam desineret 75 'nemo' inquit 'nostrum non peccat. homines sumus, ^ ^ idem et Scintilla flens dixit ac per genium eius Gaium 7 appellando rogare coepit, ut se frangeret non tenuit ultra lacrimas Trimalchio et 'rogo' inquit 'Habinna, sic peculium tuum fruniscaris : si quid perperam feci, in faciem meam inspue. puerum basiavi fru- 10 galissimum, non propter formam, sed quia frugi est: decem partes dicit, librum ah oculo legit, Thraecium sibi de diariis fecit, arcisel- lium de suo paravit et duas trullas. non est dignus quem in oculis feram? sed Fortunata vetat. ita tibi videtur, fulcipedia? suadeo, bonum tuum concoquas, milva, et me non facias ringentem, ama- 15 siuncula; alioquin experieris cerebrum meum. nosti me: quod se- mel destinavi, clavo tabulari fixum est. sed vivorum meminerimus. vos rogo, amici, ut vobis suaviter sit. nam ego quoque tam fui quam vos estis, sed virtute mea ad hoc perveni. corcillum est quod homines facit, cetera quisquilia omnia, "bene emo, bene vendo"; 20 alius alia vobis dicet. felicitate dissiUo. tu autem, sterteia, etiam- num ploras? iam curabo, fatum tuum plores. sed, ut coeperam dicere, ad banc me fortunam frugalitas mea perduxit. tam magnus ex Asia veni, quam hie candelabrus est. ad summam, quotidie me 2 mortuus quocjue alic2ii in mentem uenit. quiddam litis lac. Grono- uius 5 nemo nostrum non peccat. homines sumus, non dii habent Lpt post caput 82 et fiorilegium Parisinum non nostrum transpo- nit H, non om. fiorilegium G dei // et fionlegium 7 se frangeret Heinsius: cffrangeret //. effrangeretur Patauiria unde uti frangeretur olim Heinsius 8 frunis canis aut ut Keihus dubitanter testatur frunis cauis H H didicit Goesius libram abaculo Hem- sius adscripserat thrctium // id est armatura Thraects. thraecidica earn appellauit Cicero, thoracium Orellius p. 7 qui tamen uenim simul uidil, teruncium Heinsius, pretium Scheferus , arcis Aim Remesuis et Heinsius pro arcuata sella: artissellium H. ambisellium Hildebrandus ad Arnobium 13 falcipedia Reinesius 14 bohim susp. Hein- sius facias Tilebomenus: tacies // amazoniuncula maluit Hein- sius 16 trabali Scheferus 17 ita nobis Heinsius tenuis post tam addehat Heinsius , tantum fui quantum Haasi^is p. 20 IS coricillum H si credas Hadrianidi quasi x^pvxl^tov 19 intellegas qm bene emit, is bene uendit 20 fortasse ego post dicet intercidit sterceia Oriolius p. 46 a stercore 23 summam Tilebomenus, Schefferus, Heinsius : summa //. i?esmte tam magnus - ad summa conectebant 90 PETRONII solebam ad ilium metiri, et ut celerius rostrum barbatum haberem H labra de l.icerna ungebam. tamen ad delicias femina ipsimi [dommi] annos quattuordecim fui. nee turpe est, quod dommus mbet. ego tamen et ipsimae [dominae] satis faciebam. scltis, quid d.cam: ta- 76 ceo, quia non sum de gloriosis. ceterum, quemadmodum d, volunt 5 dominus in domo factus sum, et ecce cepi ipsimi cerebellum, quid multa? coheredem me Caesari fecit, et accepi patrimonium latic a- vium nemini tamen nihil satis est. concupivi negotiari. ne multis vos morer, quinque naves aedificavi. oneravi vinum - et tunc era contra aurum - misi Romam. putares me hoc lussisse: omnes 10 naves naufragarunt , factum, non fabula. uno die Neptunus trecen- ties sestertium devoravit. putatis me defecisse? non mehercules mi haec iactura gusti fuit, tanquam nihil facti. alteras fee. ma.ores et meliores et feliciores, ut nemo non me virum fortem d.ceret. sciUs magna navis magnam fortitudinem habet. oneravi rursus vi- 15 num,'lardum,fabam, seplasium, mancipia. hoc loco Fortunate rem Diam fecit: omne enim aurum suum, omnia vest.mentavend.dit et mi centum aureos in manu posuit. hoc fuit peculii me. fermentum. cito fit, quod di volunt. uno cursu centies sestertium corrotundav.. statim redemi fundos omnes, qui patroni mei fuerant. aed.fico do- 20 mum, . . . venalicia, coemo iumenta; quicquid tangebam, crescebat tanquam favus. postquam coepi plus habere, quam tota patria mea habet manum de tabula: sustuli me de negotiatione et coep. per 1.- .• • <;-.;..«•»««• mc uri H 2 femina uereor ne interpret ft.«,. ■ icc.mii H 9 u num, nm uineam II 1" a"™ aeriejferiui 11 ncptunno .ff -Z»^^ nescio an uulgarem ^om^ni. /ormam Neptuno r«^- Lie" Crm Incubo et Incubus dicehalur v^l Talasio et Talasms 12 tex^rcfum // 13 facti ita ut in fine rasura -Im^dfJ- factum Schefferm et po^t fait plene rnUrpunger^ Iahmu» ^ 1» sc.fs .rri»«- scis H 18 J'o<"'» mihi. fortasse in codice m seribehamr ut :S.,e mi Vd*.r, restiLndun, mihi sit 1 9 fit mefferus : „o H^ dii n sed Burnano teste di manu prima sextercium JI ^O pa- frimoniTmarl H 2 1 ucnalicia sunt seruornm greges. ttaqueaut mmen- ^esZendum ant uerhum uelut paro intercidisse statuendum ^Li^Zo mutabat aut sustuli me de negotiatione foMa«Se.n,.u» negoc a io^ H coegi ScUffer,,.. ego per add^d^ cum fle.n..o SATIRAE 91 n ^ > ' r < j> .r 4' i 'y \> H bertos faenerare. et sane nolentem me negotium meum agere ex- hortavit mathematicus, qui venerat forte in coloniam nostram, Grae- culio, Serapa nomine, consiliator deorum. hie mihi dixit etiam ea, quae obHtus eram; ab acia et acu mi omnia exposuit; intestinas 5 meas noverat, tantum quod mihi non dixerat, quid pridie cenave- ram. putasses ilium semper mecum habitasse. rogo, Habinna — puto, interfuisti — : ^^tu dominam tuam de rebus illis fecisti. tu pa- rum felix in amicos es. nemo unquam tibi parem gratiam refert. tu latifundia possides. tu viperam sub ala nutricas" et, quod vobis 10 non dixerim, et nunc mi restare vitae annos triginta et menses quattuor et dies duos, praeterea cito accipiam hereditatem. hoc mihi dicit fatus mens, quod si contigerit fundos Apuliae iungere, satis vivus pervenero. interim dum Mercurius vigilat, aedilBcavi hanc domum. ut scitis, cusuc erat; nunc templum est. habet quat- 15 tuor cenationes, cubicula viginti, porticus marmoratas duas, susum cenationem, cubiculum in quo ipse dormio, viperae huius sesso- rium, ostiarii cellam perbonam ; hospitium hospites capit. ad sum- mam, Scaurus cum hue venit, nusquam mavoluit hospitari, et habet ad mare paternum hospitium. et multa alia sunt, quae statim vo- 20 bis ostendam. credite mihi: assem habeas, assem valeas; babes, habeberis. sic amicus vester , qui fuit rana , nunc est rex. interim, 1 nolentem Scheferus Heinsiusque: nolente IT. uolente Btirmannus negocium H exhortauit margo H: exorauit H, Nulgo 2 grecul/\^o JI. Graeculus Scrapio Heinsius 3 'mihi dixit hie temere inculcatum Heinsius 4 exposcit II 5 tantum quod H a Keilio collatus ut coniecerat Burmannus: edehaiit tantumquc non et in margine mihi H. unde mihi non Biirmannus, non mihi Heinsius expecto dixit 6 Habinna, nam puto Heinsius 7 domum aut potiu» domininm tuum Heinsius pusillis Heinsius. rebusillis corruptum 8 amicis Sckef- ferus 9 quid Scheferus fortasse uere si sic distinguitur et, quid no- bis non dixerim? et. Heinsius quo, Patauina cur 10 etiamnunc lah- 7iius potius mihi 1 1 qnatuor // 12 quid ? Heinsius 13 satis diues Beinesius, si at ffi uiuus Heinsius prouenero Muncherus. tu explices * satis diu uixero' conl. Vergili eel. IX 2 14 cusuc Sy- riaee latihidum tenebrieosum aptpellari a Trimalehione Orellius putat p. 7. casa Patauina, casula Heinsius, cauus lacohsius, gurgustium aut uicus Weh- lius p. 40 quatuor H 15 marmoratis duos H xustum Hein- sius 16 cenationem Sehefferus: cellationcm H qua seriem cellarum designari Heinsius existimauit 1 7 hostiarii H hospicium H hospites c Heinsius, m hospites Sehefferus. numero non addito hospitium tantum esse dieitur ut sufjiciat numero hospitum summam Sehefferus ad p. 89, 23: summa H 18 'mauolt Heinsius hospicium H 21 post rex duhito an nonnulla praetermiserit librarius 77 Stiche, profer vitalia, in quibus volo me efferri. profer et unguen- H turn et ex ilia amphora gustum, ex qua iubeo lavari ossa mea.' 78 non est moratus Stichus, sed et stragulam albam et praetex- tam in triclinium attulit iussitque nos tentare, an bonis lanis essent confecta. tum 5 subridens Wide tu' inquit ' Stiche, ne ista mures tangant aut tineae; alioquin te vivum comburam. ego gloriosus volo eft'erri, ut totus mihi populus bene imprecetur/ statim ampullam nardi aperuit omnesque nos unxit et'spero' inquit 'futurum ut aeque me mor- tuum iuvet tanquam vivum/ nam vinum quidem in vinarium iussit 10 infundi et'putate vos' ait 'ad parentalia mea invitatos esse.' ibat res ad summam nauseam, cum Trimalchio ebrietate tur- pissima gravis novum acroama, cornicines, in triclinium iussit ad- duci, fultusque cervicalibus multis extendit se super torum extre- muni et 'fmgite me' inquit 'mortuum esse, dicite aliquid belli.' 15 consonuere cornicines funebri strepitu. unus praecipue servus li- bitinarii illius, qui inter hos honestissimus erat, tam valde intonuit, ut totam concitaret viciniam. itaque vigiles, qui custodiebant vici- nam regionem, rati ardereTrimalchionisdomum eflregerunt ianuam subito et cum aqua securibusque tumultuari suo iure coeperunt. 20 nos occasionem opportunissimam nacti Agamemnoni verba dedi- mus raptimque tam plane quam ex incendio fugimus 79 II neque fax ulla in praesidio erat, quae iter aperiret errantibus, L nee silentium noctis iam mediae promittebat occurrentium lumen, accedebat hue ebrietas et imprudentia locorum etiam interdiu ob- 25 scura. itaque cum bora paene tota per omnes scrupos gastrarum- lefcrri// ungentum^ 3 ptextam sic 7/ 4 jyaiica interculerunt. et Trimalchio et uitalia commemorata erant 5 an e bonis Hemsias conlectac Fatauina G uideto susj). Hehinus 7 efcrri H 8 appollam H 9 omnesque uenas Scheferus, unguesque siios liei- nesiiis 10 tan(iiiam uinum lacohsius nardini quid iiule in llein- siu.s. uinum est uustua u. 2 memoratus 13 cornicipes 7/ 14 super scripsi: supra 77 thorum 77 16 cornices 77 U- bitiuarii Scheferus: libertinarii 77 niinirwn lulu Froculi in cap. 38 no- iatl 19 efre«;erunt H 20 inter aqua et securibusque nota ct par- ticnlae deleta in H 21 oportunissimam H agamcnoni 7r 22 plane tamquam Tahnius aliqiia sed non multa inter duos has compilationis partes Interciderimt. in proximis plura contrahendo depra- tiata 25 obscurorum Burmannus. man obstatura uel obfutura . 26 Ueg. scrupos' margo L: scirpos libri. scruptos 'exemplar mcmhrana- t/7 K ■>' > '. ' b r SATIRAE 93 L que eminentium fragmenta traxissemus cruentos pedes, tandem ex- pliciti acumine Gitonis sumus. prudens enim pridie, cum luce etiam clara timeret errorem, omnes pilas columnasque notaverat creta, quae liniamenta evicerunt spississimam noctem et notabili candore 5 ostenderunt errantibus viam. quamvis non minus sudoris babuimus etiam postquam ad stabulum pervenimus. anus enim ipsa inter de- versitores diutius ingurgitata ne ignem quidem admotum sensisset. ct forsitan pernoctassemus in limine, ni tabellarius Trimalchionis intervenisset . . . vebiculis dives, non diu ergo tumultuatus stabuU 10 ianuam eflVcgit et nos per eandem . . . terram admisit * qualis nox fuit ilia, di deaeque, quam mollis torus, haesimus calentes et transfudimus hinc et hinc labellis errantes animas. valete, curae 15 mortaHs. ego sic perire coepi. sine caussa gratulor mihi. nam cum solutus mero amisissem ebrias manus, Ascyltos, omnis iniuriae inventor, subduxit mihi nocte pue- rum et in lectum transtulit suum, volutatusque liberius cum fratre non suo, sive non sentiente iniuriam sive dissimulante, indormi- 20 vit alienis amplexibus, oblitus iuris humani. itaque ego ut exper- ceinn Douzae, Puteanus gastrarumque Lt et praeposito asterisco p : gastrorumque Woim-erius, testorumquc I.F.Gronouius, glarearumque 7)oit2a, grumorum(iue Bourdelofiis, caricumque Toniaesius 1 eminentia Muncherus 2 Gnitonis L pridie pt: prudens o Lj prude iietus Puteani 3 pranes L creta quae Puteanus, mar(jo t: certaq. 7>, certaquc pt. 'sic uetus, non creta quae' Pithoeus. caque Munckerus 4 linimenta Heinsius 5 quanuis L 6 diuersitores libri. diuersat. et diriuitores sed deleta margo L 7 auidius Heinsius, lautius lacohsius 9 interuenisset p, margo L cut etiam ui ucnisset inscrip>tum est: inuenisset Lt asteriscum interponit tf X 7y, X. p wide decern insidse inculcarunt. plane haec lacerata sunt 10 eandem || * t~ ram L ita ut asteriscus primo uersui praepositus sit, ean- dem terram pf; Intro Bourdelotus , fenestram Richardus. melius per ean- dem in cellam nostram puto quam in tabernam asteriseos tres et quattuor interptommt Lpt 11 dii lihri 12 calentis ut mihi ui- debatur L 15 curae Mortales margo t, nempte post curae interpun- gunt lihri mortalis ego sum. sic perire LT: mortales ego sic pirc margo L, mortalis ego sic perire pt. mordaces Burmannus secundus anthol. Ill 226; fuit qui suspirare adnotaret neglegens numerorum 16 remi- sissem lacohsius 19 non ante suo om. L iniuriam suam sine L indormitauit t, non T 20 ut praetermiserant uulgo I &&L^i£ji;luu£aAn>< 94 PETROJNn rectus pertrectavi gaudio despoliatum torum si qua est amanti- L bus fides, [ego] dubitavi, an utrunque traicerem gladio somnumque morti iungerem. tutius demum secutus consilium Gitona quidem verberibus excitavi, Ascylton autem truci intuens vultu 'quoniam' inquam ^fidem scelere violasti et communem amicitiam, res tuas 5 ocius tolle et alium locum , quem polluas , quaere.' non repugnavit ille, sed postquam optima fide partiti manubias sumus, *^age' inquit 80 'nunc et puerum dividamus/ iocari putabam discedentem. at ille gladium parricidali manu strinxit et *^non frueris' inquit 'hac praeda, super quam solus incumbis. partem meam necesse est vel hoc gla- 10 dio contemptus abscindam/ idem ego ex altera parte feci et intorto circa brachium pallio composui ad proeliandum gradum. inter banc miserorum dementiam infelicissimus puer tangebat utriusque genua cum fletu petebatque suppliciter, ne Thebanum par humilis taberna spectaret, neve sanguine mutuo pollueremus familiaritatis clarissi- 15 mae sacra, 'quod si utique* proclamabat'facinore opus est, nudo ecce iugulum, convertite hue manus, imprimite mucrones. ego mori debeo, qui amicitiae sacramentum delevi.' inhibuimus ferrum post has preces, et prior Ascyltos 'ego' inquit Ymem discordiae im- ponam. puer ipse, quem vult, sequatur, ut sit illi saltem in eligendo 20 fratre salva libertas.' ego qui vetustissimam consuetudinem putabam in sanguinis pignus transisse, nihil timui, immo conditionem prae- cipiti festinatione rapui commisique iudici litem, qui ne deliberavit quidem, ut videretur cunctatus, verum statim ab extrema parte verbi consurrexit et fratrem Ascylton elegit, fulminatus hac pronuntia- 25 tione, sic ut eram, sine gladio in lectulum decidi, et attulissem mihi damnatus manus, si non inimici victoriae invidissem. egreditur su- perbus cum praemio Ascyltos et paulo ante carissimum sibi com- 1 pertractaui t dispoliatum lihri lacunam sfatui lahnio auctore supplens illosque una dormientes uidi 2 ego additicium traiicerein libri 3 morti ingererem et in margine mortis t demum jpt: dein L Gnitona L 5 sceleste Nodotus 7 postquam] pauca omisisse excerptor uidetur 9 parricidiali t 11 contemtus Burmannus: con- tentus libri, continuo margo t. dimidio contentus lacohsius abscindam L idem nalde molestum est ad strictum gladium referre, uide igitur an talia perierint simulque puerum ad se trahens dimicationi se praeparauit 15 carissimae Oonsalius 21 salua om. L qui ^>; om, Lt 22 transiisse^^ imo X 23 scribendum ^xrv^m 25 consurrexit. et in prindpio noui uersus fratrem L. ego et addidi; fratremque Nodotua 26 cinctus gladio lacobsius 27 damnatas t inuiderem L ^1 ^ '• T^ d.y SATIRAE 95 L militonem fortunaeque etiam similitudine parem in loco peregrino destituit abiectum. LO II nomen amicitiae sic, quatenus expedit, haeret; calculus in tabula mobile ducit opus. 5 cum fortuna manet, vultum servatis, amici; cum cecidit, turpi vertitis ora fuga. 10 grex agit in scaena mimum: pater ille vocatur, filius hie, nomen divitis ille tenet. mox ubi ridendas inclusit pagina partes, vera redit facies, adsimulata perit. nee diu tamen lacrimis indulsi, sed veritus, neMenelaus etiam 81 antescolarius inter cetera mala solum me in deversorio inveniret, 3 octo hos ueraus coniunctos adfert Joannes Saresb. poL III 7 p. 179 sic praefatus hoc ipsum Arbiter noster ingemiscit, etsi alterius uideatur induisse personam, ait euim: nomen* e<76*., quattuor priores Jlorilegium Parisinum nodus Burmannus amicicie A sic Munckerus: si testes omnesj quod qui seruabant debebant amicitia est scribere. nisi quatenus expedit, haerent Heinsius Ouidianp memor uersiculi * nomen amicitiae, nomen inane fides* 4 ut tabulae Heinsius, ut tabula Munckerus nobile ACDEFOps, non BLPt aut uetus Pithoei ludit Jfunckerus 5 et 6 adferunt Vincentius Bel. I, s. et laudatus a Goldasto lacobus Magni Zophil. IV 8 et sine nomine Petronii loannes Saresb. pol. VIII 3 p. 213 5 dum lahnius 6 cedidit Parisinus 6842 D, cedit Richardus 7 hos uersus asteriscis a prioribus separauit p. ex alio loco hue inlati sunt; respexit eos loannes Saresb. pol. Ill 8 p. 180: fere totus mundus ex Arbitri nostri sententia mimum uidetur implere et p. 183: non duco con- tentionis funem, dum constet inter nos quod fere totus mundus iuxta Pe- tronium exerceat histrionem {quaedam exemplaria histrioniam) ait ACDEFGPS cena ACFP, c^na D, coena EG mymum G, munum P, minimum F, nimium T 8 iste Reiskius 9 inclusit iu- clusi A pagina cum siparium ualere nequeat corruptum. fortasse ma- china id est pegma scaenicum 10 uerba C dedit G faces C assimulata Douza: dissimulata ABCFGLPpst cum Saresberiensi neque in DE esse assimulata ex silentio collegerim. erat qui et simulata coniceret uersus VIII subscriptum A. in uocem perit hodie desinit B cf. praefatio 1 1 Haec G tn id est tamen etiam A : tum s lacrymis G et corr. ex lacrimis L, lacrymas t. ad hoc uerbum Sambucus adnotauit ^uidentur deesse non nulla^ uerum quamquam de fietu supra relafum non est, haec tamen nihil obstat quo mimes uersui 6 continuemus indusi F, inclusi G nee P 12 antescholarius Orellius p. 7 ex inscriptione suae collectionis 1175: antescolanus praeter T et Altissiodurensem L cuius margo in al. c. aut scol.* et */. Asculanus Ausculanus Osculana pugna* adscripta habet, antescholanus ^>, aut scolarius P cum Memmiano, aat scolanus /, aut scolanius ACDGs, aut scholanius E, aut scilanius F 96 PETRONll ::^:,Jl^^^^^ aegru™ planctibus pectus « et imer tot a - . SIS gemitus frequenter etiam P-cla-bam: ergo r^e n n rum terra potuit haurire. ^''^^^^^IZ^^^^ r^- iudicium, -"- '"f^ ;"',;J:;^^^^^^^^^^^ urbis iacerem deser- mnamendicus, exul, in aeversouu ^HnWrnns omni tus' et quis banc mihi solitudinem .mposu.t? "Jolesccns omn. ibidine impurus et sua quoque confessione d.gnus ex.l.o, stupro tr stupro ingenuus, cuius anni ad tesseram vaenierunt quem tan- 10 ?uam I am conduxit etiam qui virum putavit. qmd die a ter? T.inMaml die to-ae virilis stolam sumpsit; qui, nc v.r esset, a *• liro™; e tlui opus muliebrc in ergastulo fecit, qmpost- Im com" a itt lldinis suae solum vertit, reliquit vetens am.- r nol et. prob pudor, tanquam mu.ier -ut^----;^ tactu omnia vendidit. iacent nunc amatores obl.gat. no<=t.bus tot^, et fors tan mutuis libidinibus attriti derident sobtudmem meam^ fed non impune. nam aut vir ego liberque non sum, aut nox.o S, ^^"te?i:rrgl^^^^^^^^^^^^ et ne inOrmitas mi.itiam per- . 'al, aut scolanus et paulo me etiam diuersior 1\ cUuersorio omnes •post inuenire' rithoeus ^ maestus aut mc- 1 com C sarcmul^ P Wton Ai. ^^^DFOPS. in- rluso SUSP. Antonius roaemc inim ^ „o-rum C P^an- «b»s p ^ tot «''r;f sri/ 1 a 1"^^^^^ *• /-'-- ■'", 't num margo t mare auiu^i. audaciae « aronac e( .« m«r,.«e M-M ^^^.^^ , .„,ieitadi„em exitio p 10 uen.eru„t -?«"'»«««' d-r;rLi.o»«i et tanquam «« emre Xll uenierunt margo h i£ sic uik. i, r ii, alter * ^-P-<^^lJ^'ZTo%^7^^'r. JA,,sins et togam uiri- Cic. Phihpp. II 18, 44. alter o i ^.^ ^^ ^^ ffetimm, lem corr«,e,« Jn < If > L deret, largioribus cibis excito vires, mox in publicum prosilio fu- rentisque more omnes circumeo porticus. sed dum attonito vultu efferatoque nihil aliud quam caedem et sanguinem cogito frequen- tiusque manum ad capulum, quem devoveram, refero, notavit me 5 miles, sive ille planus fuit sive nocturnus grassator, et "^quid tu' in- quit ^commilito, ex qua legione es aut cuius centuria?' cum con- stantissime et centurionem et legionem essem ementitus. 'age ergo* inquit ille '^in exercitu vestro phaecasiati milites ambulant?' cum deinde vultu atque ipsa trepidatione mendacium prodidissem, po- 10 nere me iussit arma et malo cavere. despoliatus ergo, immo prae- cisa ultione retro ad deversorium tendo paulatimque temeritate la- xata coepi grassatoris audaciae gratias agere * non bibit inter aquas poma aut pendentia carpit Tantalus infelix, quem sua vota premunt. 15 divitis haec magni facies erit, omnia cernens qui tenet et sicco concoquit ore famem. 1 largioribus om. t, non T 2 circueo L 3 nil pt. ante nihil la- cunam statuit lahnius 6 ccnturia L uetus Pithoei: centuriae pt 8 phaecasiati L, Turnehus: Un u. c. phocas.* margo Z, phocasiati pt 10 me addidi dispoliatus t imo L. omni Scriuerius. an deposita praetermissiun est? 1 1 diuersorium Zt6ri \&xa.ta JIunckerus: lassata libri 12 aster iscus in p, nullum lacunae signum in Lt 13 hi uersus ex mediocri aliqtio ingenio exierant inter cap. 20 et 34 in deperdita libri parte, demonstrat lllud ordo quem in excerpendo sententias Vincentius Belu, I. s. sequiiur, quipjje qui quattuor hos uersus inter p. 2'2^ A et p. Zl ^ b in- uenerit. hue autem in Lpt cum aliis reliquiis congesti aunt, exhibent eo8 Fulgentius quoque myth. JI 18 his uerbis: hanc de Tantalo fabulam Pe- tronius breuiter exponit dicens et Jlorllegium Parisinum Nee Fvl' gentius, margo t nee poma pendentia codices Fulgentii, nee poma paten- tia Fulgentius editus et ex Fulgcntio margo L, neque poma margo t. aut poma natantia et nee carpit peiidula poma alii Pithoeo teste, poma aut fu- gientia uel nee poma fugacia Muncherus sumit Scaliger cum natantia ederet, captat nescio quis secundum Iloratium sat. 11, 68 14 post Tan- talus incidit orationem Barthius 15 omnia late Fulgentius et secundum ilium margo L. aeeruos (immo aeeruans) lacobsius. fortasse cireum 16 quae sed in margine qui t tenet Fulgentius laudatus in margine L, Vincentius, florilegium : timet Z,j>^ frustra defensi ab Orellio ^;. 7 et a Gold- asto appellaius Jacobus Magni Zophil. VI 8 conquirit aut conquerit pro conquoquit exempla Vincentii, conquerit Jlorllegium post famem dv^s asteriscos habent Lt, tres p. subsecuntur deincejys in Lpt septem sentential asteriscis inter se separatae quas descripserant ex cena Trimalchionis. eas II suis sedibus adsignauit cap. 43 p. 47, 18 : cap. 44 p. 50, 1 ; cap. 45 p. 50, 9; cap. 55 p. C2, 23 : caj). 56 p. 65, 10 ; cap, 59 p. 70, 9; cap. 75 p. 89, 5. itaque Pclrunii salirae "7 k :,-•«« /■<>^^jKJ)i,wimT g-^-jg 98 PETRONIT non multum oportet consilio credere, quia suam habetfortuna L rationem 83 in pinacothecam perveni vario genere tabularum mirabilem. nam et Zeuxidos manus vidi nondum vetustatis iniuna v.ctas , et Protogenis rudimenta cum ipsius naturae veritate certantia non 5 sine quodam horrore tractavi. iam vero Apellis, quam Graec. ^o- voy^vvaov appellant, etiam adoravi. tanta enim subt.l.tate extremi- tates imaginum erant ad sin.ilitudinem praecisae, ut crederes et.am animorum esse picturam. hinc aquila ferebat caelo subl.m.s daeum, iUinc Candidas Hylas repellebat improbam Naida. Jamnabat Apollo 10 noxias manus lyramque resolutam modo nato flore honoraba . in- ter quos etiam pictorum amantium vultus tanquam m solitudme exclamavi: 'ergo amor etiam deos tangit. luppiter in caelo suo non invenit quod eligeret, set peccaturus in terris nemmi tamen iniu- riam fecit. Hylan Nympha praedata imperasset amon suo , si ven- 15 turum ad interdictum Ilerculem credidisset. Apollo pueri umbram revocavit in florem, et omncs fabulae quoque sine aemulo habuerunt octouo Uco quae adpmitur supra expresm, ea olim aut inter oap.JSet sTZulincap. TOhodie vmtUato aut hoc ipso loco legelatur meanar- rafione quae pinacothecae descriptionem antecessit ,„k„i„,™ 2 s i tam L 15 Hylan marjo L: Hylam p, margo ' -• '"'^" ;f "f «* ^' thoei, Hylan t 16 interceptum margo t ""'.''"Av?„l, 17 omncs I4,, 6s T: os t, hos tabulae margo t. sues com. Goldastu, denique lacobsius, quoscumque Jahnius; n,»» suos quaeque? „„„„ tX dineL sine ^maio subducta linea notans ,nargoque exm al. quam mclg. Sic alibi' hahet: habuerunt sine aemulo »>« I t It < r < i> < J > SATIRAE 99 L complexus. at ego in societatem recepi hospiteni Lycurgo crude- liorem.' ecce autem, ego dum cum ventis litigo, intravit pinacothecam senex canus exercitati vultus et qui videretur nescio quid magnum 5 promittere, sed cultu non proinde speciosus, ut facile appareret eum ex liac nota litteratorum esse, quos odisse divites solent. is ergo ad latus constitit meum * 'ego' inquit'poeta sum et ut spero, non humillimi spiritus, si modo coronis aliquid credendum est, quas etiam ad imperitos de- 10 ferre gratia solet. 'Square ergo" inquis "tarn male vestitus es?" propter hoc ipsum. amor ingenii neminem unquam divitem fecit, ^^ II qui pelago credit, magno se faenore tollit; qui pugnas et castra petit, praecingitur auro; vilis adulator picto iacet ebrius ostro, ^^ et qui sollicitat nuptas, ad praemia peccat: sola pruinosis horret facundia pannis 5 atque inopi lingua desertas invocat artes. non dubie ita est: si quis vitiorihm omnium inimicus rectum iter 84 I hospitem om. t, non T. hospite Sdojypius Ligurgo j), ligargo Tolosanm 3 ego suspectum de repetitione 4 Eumolpus ante senex addit L. margini id nomen apposuit Tornaesius ^rugosi austeri' interpretatur margo t: excitati lahnms 5 specioso Heinsius 6 ex add. Douza lileratorum Douza: litcratum et litteratum Lf, lit- terarum p literates odisse diuites solent descripsit Jlorileglum Parisi- num quod margo t. 'al quod genus odisse' Pithoeus. restituendum quam 7 lacunam aster isco indicat t, non Lp. sine lacuna ct ego Goldastiana, ut ad latus Burmannus. praetermissa pauca uidentur S et om. L d fortasse immeritos 10 inquio t 11 'ut did solety amor ingenii - jquam liominem diuitem fecit' Joannes Saresb. pol. VII 15 p. 140 inquam L Memmianus 12— p. 100, 4 ipsi t'enent habet florilegium Parlsinum. sex hos uersus eis qui in pag. 15 leguntur codex Vossianus subicit sic i^iscrijUos item eiusdem pcllcgo F magno om. F 13 et ante petit deletum G petis C. capit scriptum erat in L sed super illo et in margine petit 14 ante 13 collocat florilegium qua permutatione factum est ut 12 praecingitur ostro e^ 13 ebrius auro T haberet hunc uersum usurpat loannes Saresb. pol. Ill 13 p. 204 adolator Vossianus \nctor florilegium 15 solicitat AG nuptias G, nuptias C Vossianus, innuptas P proemia spectat al peccat ab eadem manu Vossianus, spectat o. l. margo L 16 pruniosis C heret AF prudcncia aut prudentia pannis Vossianus, prudentia o. l. margo L 17 disertas AT Vossianus arces Vossianus uersus VI subscriptum A 18 dubio Lp si LPpt 7* 100- PETRONn SATIRAE 101 vitae coepit insistere, piimum propter morum differentiam odium LO habet; quis enim potest probare diversa? deinde qui solas extruere divitias curant, nihil volunt inter homines melius credi, quam quod ipsitenent. insectantur itaque , quacunquerationepossunt, httera- rum amatores, ut videantur illi quoque infra pecuniam positi 5 II 'nescio quo modo bonae mentis soror est paupertas' ^ ♦ ^ellem, tarn innocens esset frugalitatis meae hostis, ut deliniri posset, nunc veteranus est latro et ipsis lenonibus doctior * 85 " in Asiam cum a quaestore essem stipendio eductus, hospitium Pergami accepi. ubi cum libenter habitarem non solum propter 10 cultum aedicularum, sed etiam propter hospitis formosissimum h- hum, excogitavi rationem, qua non essem patri famihae suspectus amator. quotiescunque enim in convivio de usu formosorum men- tio facta est, tam vehementer excandui, tam severa tristitia violari aures meas obscoeno sermone nolui, ut me mater praecipue tanquam 15 unum ex philosophis intueretur. iam ego coeperam ephebum m cum norilenlo: sed reliqui, set F ut assolet quis ACDFGLPj>t fiorde- 7^m^Z^^E8 uiciomm A inter G. uitae iter transpomt fiordegnm ^ iTnsittere E si sllentio fides, 'alias insistere' Brassicanus: .nsj.ceve ACDFGLFps et transponens inspieere coerit t. ^^^Pf ^'^. ^^^^^^ alum mori fiorilegium 2 uniuersa Memmianus diu^a {lU semel ZLii errores ipelL) S non magis ,ua.^A de .nde ^- - >- leaium quis G extruere, non exstruere ACFL et inuertens ai uitias extruere G, instruere Bituricus fortasse solum extruei-e 3 curauit P, cubant F quaro credi transpomt D quod om. Ji£ et exZplum loannis Saresh. qui poL VII 16 p. 140 coniecHcra ma sup. l^rVui solas diuitias eongerere curant, nihil in uita potms cred. uolunt ^ia quam ceteris praetulerunt. ut eis indigentia expleatur, dm rsa proban- tur a diuersis 4 post tenent habet asteriscum ei lactantur -- 5 positi omittit L insectantur scrlpsi: iactantur omnes, lactantur Lr 5 uideant G asteriscos duos interponit in uersu uacuo t unum p 6 W senientiam hahent Vince^itius Belu. I s, etflordegmmPar.smum, dixit earn Eumolpus modo] non ex uetere codtce '^'f'^J'T^^^^^ asteriscum interponunt Lpt, quae secuntur ea de poetica dixuse Eumolpus Uhnio uidetur 8 nune a posset diimdii uersus spat^o semngit quasi lacuna intercederet lenonibus p: leonibus Lt, latronibus mar^o t laTunam indicant asteriscis duohus X, uno pt, deinde ut Eumolpumnar- rare appareat, Eumolpius: praemittit L, EVMcrvs mmargme addunt j^ 9 conductus t, non T U esset L 15 obscaeno I. uiden uolui incertus, dolui Gruterus, 'proprhim esset simulam lacohsius, uetm lahniua 16 ergo pt p v (' ^> i 11 ^M } L gymnasium deducere, ego studia eius ordinare, ego docere ac prae- cipere, ne quis praedator corporis admitteretur in domum « forte cum in triclinio iaceremus, quia dies sollemnis ludum artaverat pigritiamque recedendi imposuerat hilaritas longior, fere 5 circa mediam noctem intellexi puerum vigilare. itaque timidissimo murmure votum feci et"domina" inquam "Venus, si ego hunc pue- rum basiavero, ita ut ille non sentiat, eras illi par columbarum do- nabo". audito voluptatis pretio puer stertere coepit. itaque aggres- sus simulantem aliquot basiolis invasi. contentus hoc principio 10 bene mane surrexi electumque par columbarum attuli expectanti ac me voto exolvi. proxima nocte cum idem liceret, mutavi optionem 86 et '^si hunc'' inquam '*^tractavero improba manu et ille non sense- rit, gallos gallinaceos pugnacissimos duos donabo patienti.^ ad hoc votum ephebus ultro se admovit et, puto, vereri coepit, ne ego ob- 15 dormiscerem. indulsi ergo soUicito totoque corpore citra summam voluptatem me ingurgitavi. deinde, ut dies venit, attuli gaudenti quicquid promiseram. ut tertia nox licentiam dedit, consurrexi ad aurem male dormientis et "dii'' inquam "immortales, si ego huic dormienti abstulero coitum plenum et optabilem, pro hac fehcitate 20 eras puero asturconem Macedonicum optimum donabo, cum hac tamen exceptione, si ille non senserit." nunquam altiore somno ephebus obdormivit. itaque primum implevi lactentibus papillis manus, mox basio inhaesi, deinde in unum omnia vota coniunxi. mane sedere in cubiculo coepit atque expectare consuetudinem 25 meam. scis, quanto facilius sit columbas gallosque gallinaceos emere quam asturconem, et praeter hoc etiam timebam, ne tam grande munus suspectam faceret humanitatem meam. ego aliquot horis spatiatus in hospitium reverti nihilque aliud quam puerum 2 tres asteriscos inserit L, unum p et uacuo relicio uersu t 3 solennis L 4 arctauerat L recitandi inepte lungermannus 5 itaque pt: et Z 8 precio libri adgressus^ 12 fortasse si ego hunc ut Cuperus 14 obdormiscerem 3/w7ic^erw« ; obdor- missem L, obdormiissem pt 17 immo quod promiseram. denique ut tertia nox licentiam eandem dedit 18 et addidi 20 optimum Ma- cedonicum L 24 sic redintegranda: puer proximo mane sedere 25 gallinacios L 2G haec L 27 haberet Memmianus ergo pt. sed quotiens narrationi haec particula adhibciur^ fotiens non primo loco ponitur; 8up>pleas itaque ego ''*^y^g"gigy'i '*'-a~7.~»i"jyy5Ba' Si 102 PETRONII basiavi. at iUe circumspiciens ut cervicem meam iunxit amplexu, L "rogo" inquit "domine, ubi est asturco?" * 87 cum ob banc offensam praeclusissem mibi aditum, quem fece- ram iterum ad licentiam redii. interpositis enim paucis diebus, cum' similis casus nos in eandem fortunam retulisset, ut mtellexi 5 stertere patre^i, rogare coepi ephobum, ut reverteretur m gratiam mecum, id est ut pateretur satisfieri sibi, et cetera quae bbido di- stenta dictat. at iUe plane iratus nihil aliud dicebat msi hoc: aut dormi, aut ego iam dicam patri." nihil est tarn arduum, quod non improbitas extorqueat. dum dicif.'patrem excitabo'', irrepsitamen 10 et male repugnanti gaudium extorsi. at ille non indelectatus nequi- tia mea, postquam diu questus est deceptum se et derisum tra- ductumque inter condiscipulos, quibus iactasset censum meum, "videris tamen" inquit "non ero tui similis. si quid vis, fac iterum. ego vero deposita omni ofl'ensa cum puero in gratiam redii usus- 15 que beneficio eius in somnum delapsus sum. sed non fuit conten- tus iteratione ephebus plenae maturitatis et annis ad patiendum ge- stientibus. itaque excitavit me sopitum et "numquid vis?' m- quit. et non plane iam molestum erat munus. utcunque igitur mter anbelitus sudoresque tritus, quod voluerat, accepit, rursusque in 20 somnum decidi gaudio lassus. interposita minus bora pungere me manu coepit et dicere: "quare non facimus?" tum ego totiens ex- citatus plane vehementer excandui et reddidi illi voces suas: aut dormi, aut ego iam patri dicam" 1 circunspicicns L uinxit aUuius amplcxui pt ^ duos asteriscos praeponit L, unnm p et in uacuo uersu t ^ 4 haec Libri non potest nuin mutilata exhibeanf, quia mox tamcn iterum aut alia uia Jlagitat narrafionis continuitas 5 nos casus Iransponunt pt reduxisset /. F. Gronouius 6 stertere ut in fine s iiideatur deleta L ut pateretur |1 pateretur L 9 nihil tarn arduum est quod non improbitas extorqueat habent fiorilegium Farisinum et Vincentius Belu. I s. et in spe- cula doctrinali IV 17 ubi Duacensis nihil tamen tam arduum 10 Lib. improbus' margo L. importunitas alii nescio qui 13 censum Daniel et Bichardus: sensum Uhri suum /. 1\ Gronouius 14 uides t, non T. uidc sis Falmerius 15 redii * usque t cum Memmiano, xedii. usque L: ususque p, margo t, Futeanus praeter unam syllabam quae deerat etiam ueteri Fithoei abesse nihil confido 18 "^e excita- uit inuertit t 19 igitur p, margo t: is t; om. L 20 tutus t, non T rursusque ex russusque corr, L quae potest scriptura prima- rii Ulri fuisse 22 iixcitatus tot'ies L 24 dicam patri Zr, et prtsii- V 1A tri 'r (• T> SATIRAE 103 L erectus his sermonibus consulere prudentiorem coepi, aetates 88 tabularum et quaedam argumenta mihi obscura simulque caussam desidiae praesentis excutere, cum pulcherrimae artes perissent, in- ter quas pictura ne minimum quidem sui vestigium reliquisset. LO tum ille 'pecuniae' inquit 'cupiditas haec tropica instituit. || priscis 6 enim temporibus, cum adhuc nuda virtus placeret, vigebant artes ingenuae summumque certamen inter homines erat, ne quid pro- futurum saeculis diu lateret. itaque herbarum omnium succos De- mocritus expressit, et ne lapidum virgultorumque vis lateret, acta- 10 tem inter experimenta consumpsit. Eudoxos quidem in cacumine excelsissimi montis consenuit, ut astrorum caelique motus depre- henderet, et Chrysippus, ut ad inventionem sufficeret, ter elleboro nus ordo uersu 9 probatur asteriscos interponunt tres L, duos ua- cuo relicto uersu t, unum p. mvi.ta dksvxt margo L. pergunt autem Encolpius Eumolpusque in pinacotheca confabulari 1 experrectus Futschius et aetates conieci dubitans an eHam in- terrogare compilator omiserit. nisi is forte totum hoc principium compo- suit Fetronianis uerbis sua admiscens 2 mih" argui'uenta L potius caussas 3 praesentis desidiae inuertit Memmianus cur Sciop- pius 5 instituit LTp ; fecit t priscis—^. 104, 6 tantum docemus ha- bet fiorilegium Farisinum. Ariscis P 6 enim om. Q fiorilegium partes fiorilegium 7 ingenii summumque P, ingenuissimumque A unde Heinsius ingenuae spississimumque cum tamen P homines mortales erat G prefuturum C 8 diutius Farisinus Q842 D post itaque inserunt hercula DF et praeposito asterisco p cum Altissiodurensi , hercla C, harcula St, liedera G, genera quod est correcioris AF: omittunt talia EL cumfiorllegio sed * /\ hercula u. c. leg. hercule* margo L, hercule item margo t. . 'in quibusdam deest haec uox" Fithoeus. puto librarium cum herbarum scripturus esset hercules cogltasse ut expressum hercula herbarum in arche- typofuerit. genere aut in pergula aut torculo uel torculari Heinsius, surculo- rum omnium herbarumque succos Reiskius omnium herbarum transpo- nit unus L 9 lapidis P uirgutorum sine que L sed ' /\q. al. u. c. margo L ius ut uidetur C haereret adscriptum exemplari Al- meloueniano ob u. 8. sed ego non praesto de solida plenaque documento- rum Eumolpi integritale 10 consumpsit sic AFGLF: consupresit C eudoxos P: Eudoxius L sed 'Endoxus al. c. u. Eudoxos* margo L, e^doxus G, eudosus C, Eudoxus reliqui quidem om. L et fiorilegium, et ut nunc conectuntur documenta, nihil ualet. quoque G. quidam alii apud Gold- astum in excelsissimi montis cacumine transponit fiorilegium cum Memmiano in cacumcn-conscendit st, non ST. coniecturam esse Sambuci opinor 11 *uet. lexicon excelsissimus dicitur a Petronio in primo Satyrarum* Daniel, ubi in I id est libro pro in I reponendum cen- set Wehlius p. 61: exccUentissimi LT astorum F cell sine que AEF 12 et om. fiorilegium Crisipus AF post sufficeret addit * /\rerum al. u. c' margo L idque pro ter habet P. acerui id est \ V*" . -^ V Bagg^^i' } 104 PETRONII SATIRAE 105 animum detersit verum ut ad plastas convertar, Lysippum statuae LO unius liniamentis inhaerentem inopia extinxit, et Myron, qui paene animas hominum ferarumque aere comprehenderat, non invenit he- redem. at nos vino scortisque demersi ne paratas quidem artes audemus cognoscere, sed accusatores antiquitatis vitia tantum do- 5 cemus et discimus. ubi est dialectica? ubi astronomia? ubi sapien- tiae consultissima via? quis, inquam, venit in templum et votum fe- cit, si ad eloquentiam pervenisset? quis, si philosophiae fontem at- tigisset? ac ne bonam quidem mentem aut bonam valitudinem pe- tunt, sed statim ante quam limen Capitolii tangant, alius donum 10 promittit, si propinquum divitem extulerit, alius, si thesaurum ef- foderit, alius, si ad trecenties sestertium salvus pervenerit. ipse (Twpet'Tou 3Iunc1cerus tcter uetus PUIioei: ter mei omnes praeter G QUI iter habet et P. l^go ueri nam inuentio ueri est Jims dialecticon togi- coriQue elleboro sic CG : helleboro L, eleboro A, ct lebro i^ elcborum P 1 aluum a F, Hemianmis philologi III p. 102. cf. Gelhus n. a, XVII 15 detersit Eudosus quidem uerum C ut om. fiorile- ginni plastes CG reuertar ACDEFGPs, 'uetas .i r^rx^n^v' Pithoeus. praeuertar Orellius p. 8 Lysippum am. ACDEFGs 2 liniamentis sic ACFGLP cum fiorilegio inedia C. I . Hermannua extinxit sic AFGLP et om, fiorilegium Miron AI ^5 ani- mas \ioiax^\xm LPp florilegium Memmianus: hominum animas ceieri; omnmm animas feriarum acre G aere om. fioriUgium; here F - comprehen- deratLTw; comprehendit reliqui cum fiorilegio et Altissiodurensi , conpre- hendit FP 4 uos fiorilegium demersis si C 5 auemus com. Sambucus; inde t, non T iniquitatis ACDEFGs. iniqui antiqmtatis Heinsius uicia A tamen ELP 6 dialetica AF(? ubi astronomia - 7 uia addita in margine G sapientia AEFGs s^v^tn- tissimae sed in margine sapientiae t 7 cultissima Parmnus 6842 D. id cmiiecit I. F. Gronouius et ego probo, consuetissiraa Burmannus, quon- dam tritissima aut inclutissima lacobsius uiam CU ohm mt& suspi- cabar ut poeta Eumolpus similiter loqueretur atque Iloratius msanienhs dum sapientiae consultus erro' quis -i). 105, 3 exov&t habet fiorilegium Parisinum unquam Ppt, comecit Sambucus. dudum fiorilegium, 'alius' Pithoei. quod non huic sententiae uidetur mcluden- dum esse sed fortasse omissae ab excerptore tali: periere dudum 8 elloquentiam A, eloquentia P P^ye AF inuenisset natum ex peruenisset LTp: attigisset ceteri cum Biturico ^ 9 at L mentem aut bonam habent LPpt fiorilegium:^ om. reliqui ^ ualitudmem AFGP: ualetudinem reliqid 10 statim] pctunt al. u. c. margo L quam et tangant om. A tangunt Hadrianides alius — 1 1 extu- lerit addita in margine G alii fiorilegium, aliter P domum AFP 11 &\\i fiorilegium effoderet D, efoderit A 12 alius 81 ad trecenties sestertium om. E ad om. F trescenties sester- cium P. sexteriium FG fiorilegium, sextercium A LO senatus, recti bonique praeceptor, miUe pondo auri Capitolio pro- mittere solet, et ne quis dubitet pecuniam concupiscere, lovem quo- que peculio exornat. noli ergo mirari, si pictura defecit, cum omnibus diis hominibusque formosior videatur massa auri, quam 5 quicquid Apelles Phidiasque, Graeculi delirantes, fecerunt. sed vi- 89 deo te totum in ilia haerere tabula , quae Troiae halosin ostendit. itaque conabor opus versibus pandere: iam decima maestos inter ancipites metus Phrygas obsidebat messis et vatis fides 10 Calcbantis atro dubia pendebat metu, cum Delio profante caesi vertices Idae trahuntur scissaque in molem cadunt 5 robora, minacem quae figurarent equum. aperitur ingens antrum et obducti specus, recti 1 recti fiorilegium, pst: aequi L, rectique ACDEFGP quo uersua clausula efficeretur bonique cum fiorilegio ELPpt, uetus S. Diony- sii et Danielis liber: hominique DFG, o hominique C, hominisque^. ho- nestique s pretector C pondera mutatum ex pondo P Capitolino coni. Sambucus 2 iouemque pecculio P peculio i. 3 exornat corii. Sambucus: cxorat omnes nolite LT. ^ed pra^^r Encolpium sermoni nullum interfuisse uerisimile est nolito 1 , Bourae- lotus defecit ZPp. c/. ^. 103, 4: deficit ce^en ^ ^"^"^p^- £ 5 quicquid sic AFGLP appelles CF, appellas P Fhi- diasque ADEGLst: fidiasque F, phidiesque P, ^^^ „^^- ^- . ^ii^^^!^'''; f!' ^X sed -6 tabula] 'hoc in uet. lexico S. Benedicti Flonacerw^ citatur ex lib. XV. Petronii ArbitrV Daniel in praefatione tamen ilia Quoque quae Troiae halosin ostendit ibidem legi testatus b to- tluut£uo 4 frnvnp C trovc F alosm F, anolosim tum te transponunt Lp troyae c, iioyt j. ^-^ ti 7 ^n et in margine analosim i. destructionem A - ostendint i< / co- nabar G cataclasmos (cataclusmos Burmannus) iliacos nescw an ex Floriacensi libro adscripsit Daniel 8 decuma j) 9 trigas A Fricridas F D^viras P obsedcbat CDEFP messes G ACDG a tuo A. atrox lungermannus dulcia A J,' bat ACDFa 11 profante Fp: praefante aut prefantc CDELPstcim uetere Pithoei, presante A, praestante G ferro ante caes, addunt AFGF^ 'Aal. ferro. male margo L. pro glossa Sambucus hnbebal celsi ne corrigas, nide de condendis carminibus qmd hw poeta -rndtcet cap. Tin 12 Inde P trahunt G spissaque manmcrtptus Douzae 13 Roboraq; J^ nimacem C figura^nt p: figu- rant E, figurabant LPsl cum uetere Ptthoei, flgarabat ACJJJ'G equumus F U aperitur omnes: operitur uetus ^amel^ num pa™, tur « antrum pi, margo L: atrum LP, castrum ACDEtGa. lane claustrum Sambucus, uulno obductis pecis P, obductum specis ueto. Puteani 105 PETROiMI qui castra caperent. hue decenni proelio irata virtus abditur. stipant graves 10 equi recessus Danai et in voto latent. patria, pulsas mille credidimus rates solumque bello liberum : hoc titulus fero incisus, hoc ad furta compositus Sinon firmabat et mendacium in damnum potens. 15 iam turba portis libera ac bello carens in vota properant. fletibus manant genae mentisque pavidae gaudium lacrimas habet. quas metus abegit. namque Neptuno sacer, crinem solutus , omne Laocoon replet 20 clamore vulgus. mox reducta cuspide uterum notavit, fata sed tardant manus, ictusque resilit et dolis addit fidem. iterum tamen confirmat invalidam manum altaque bipenni latera pertentat. fremit 25 captiva pubes intus, et dum murmurat, LO 10 15 1 decern F, decuni a primo P 2 durata Burmannus, firmata la- cobsius, iurata Douza. proprium hac in re uerbum experta addi- tur P 3 equi pt: om. ACDEFGLPs ut equi non minvs suspitionis haheat quam quod legitur in L Danai recessus. in suo uoto latent, ego hue e pag. 105, 11 ferro reuocandum censeo danay F. donari in uoto P 4 e patria P credimus OP Memmianu^ 5 hie margo L. hostili fore Daniel ferro A 6 intus ADEFGs. in- scriptus Burmannus; iuratus Sambucus, Daniel hoc Pp: hec aut haec ACDEFGLst furta scripsi: fata libri, fata et t sion C 7 hei Douza J en SteicecMus m semper pro mens ut Pithoeo uisum est Altissiodurensis. mendaeii margo t, ffeinsius; mendacio Brassica- nu8 dampnum P, danaum F 8 turbata ACDEFGP 9 iam Lst fata editio prima properat Colbertinus habere falso tradebatur stertibus P 10 lacrymas GL habet uix sa- num. fortasse ciet 11 abeget CG nanque L. iamque lunger- mannus neptuno A, netuno F sicer aut sicut P 12 cri- men P omen A, omnem P Laocoon X; Lacoon ACD EG Ppst, locon et in margine lacoon F 13 uox G 14 uteri ADFGLs, ueteri E. unde uteri notauit furta olim conieceram tardant Lpt, ex coniectura Sambucus: tradunt ACDEFGP 15 ictusque p secundum Altissiodurensem: letusque aut laetusque ACDEFGLPst, latusque nullus. telumque Faber^ lentusque Stephanus, laesusque Sambucus, metusque cum superiore uersu conectens et post id distinguens Abreschius adit F 17 alta et bipenni t bipendi F pertemptat Pp, praetemptat i tremit Abreschius 18 captiua suspectum mihi ob repetitam hanc sententiam post secundum uersum, Achiua suapicabar mur- murant Lst fj fj' S" y V / 30 35 40 SATIRAE 107 IQ roborea moles spirat alieno metu. ibat iuventus capta , dum Troiam capit , bellumque totum fraude ducebat nova. ecce alia monstra. celsa qua Tenedos mare 5 dorso replevit, tumida consurgunt freta undaque resultat scissa tranquillo minor: qualis silenti nocte remorum sonus longe refertur, cum premunt classes mare pulsumque marmor abiete iraposita gemit. ' 10 respicimus: angues orbibus geminis ferunt ad saxa fluctus, tumida quorum pectora, rates ut altae, lateribus spumas agunt. dat Cauda sonitum, liberae pontem iubae consentiunt luminibus , fulmineum iubar 15 incendit aequor sibilisque undae tremunt. stupuere mentes. infulis stabant sacri Phrygioque cultu gemina nati pignora Lauconte. quos repente tergoribus ligant 1 robora A motu G hunc uersum secuntur in P uersus 53 — 58 peritura — solet, deinde uersus 27 — 52 ibat — sacris, turn uersus 60 - 65 ceruicem - sacra, denique uersus 59 nodo - iugi. uersus 27 et 28 vost 53 ponendi, praeterea quaedam excidere lahnius 2 iba Lt iuuentus iuuentu«; F, iuuentus iuuet' CG, iuuentus iuuentas D cepta ACEF cepta D troyam C, tyam F 3 bellum totum intellegit omnes Graecdnl capias 4 exce P, caede G '^''''T\Tn'^%trpTZ nus 5 dorse an dorso L habeat incertum repleuit ACDEFGPpset praeposiio asterisco L. dorsum usitata metaphora congenem scopulorum di- xit : repellit margo L, t cum surgunt Sambucus 6 undae singulae dum scinduniur ab anguibus tanquam nauibus , mmoresfiunt quam dum mare tranquiUum est, nee Umgo interuaUo sed per crebnores uieesreso- nant: tranquillo mari Tollius; unda et resultat scissa tranquiUo fremor Jacobsius peccans cum Beiskio 7 resilcnti CDE, rescUenti F, resi- Unti A, resilienti G 9 abiecte G 10 geminis aut geminus orbi- bus transponit P. geminis 'per hypaUagen pro angues orbibus gemini Antonius^ 12 ^Me uel aM^e ACDEFG spumis (? J.^ ^ant P sonitu E, solitum F pontem LPp cum uetev£ Pithoei. pon- tum reliqui libri, ponto st. f niento margo L , ponti ut m uno horum nuibus ilus Scaliger codice legebatur' Heinsius, mihi ut emendarem non contiqit 14. fortasse fulminibus anguineum nam fulmmeum uilwsum. igneum margo L, Douza /. qui debebant ignifluum 15 tremuit P 16 sacris G 17 Phrigioque A, Frigioque F, phryoque C culta P gemini ACDFGS coonti ACDFGPps 18 La/\Conte margo L: Laconti Et, La- PETRONII angues corusci. parvulas illi manus 45 ad ora referunt, neuter auxilio sibi, uterque fratri: transtulit pietas vices, morsque ipsa miseros mutuo perdit metu. accumulat ecce liberum funus parens, infirmus auxiliator. invadunt virum 50 iam morte pasti membraque ad terram trahunt. iacet sacerdos inter aras victima terramque plangit. sic profanatis sacris peritura Troia perdidit primum deos. iam plena Phoebe candid um extulerat iubar 55 minora ducens astra radianti face, cum inter sepultos Priamidas nocte et mero Danai relaxant claustra et effundunt viros. tentant in armis se duces, ceu ubi solet nodo remissus Thessali quadrupes iugi 60 cervicem et altas quatere ad excursum iubas. gladios retractant, commovent orbes manu bellumque sumunt. hie graves alius mero obtruncat et continuat in mortem ultimam somnos , ab aris alius accendit faces 65 contraque Troas invocat Troiae sacra/ 10 15 20 3 utriq. r. l. {* Pithoei liber""?) margo L pietas FGL, pias tj pietas V. et infra hoc pias et supra *nam hoc in pictura nan ostenditur margo L aiaces P 4 nee moxque nee moraque opus est cor- rigi mutatio P pordet ACDFG 6 infirmius CQ, infirmis Pt: infirmus etiam margo t 7 iam ALPpt: im F, in reliqui pasti ALPpt: pasci reliqui. parci alii apud Ooldastum qui iam non reparci p)roposuit, iam artusque pasti lacobsius que om. F 8 lucet F 10 — 15 hie amittit P quod ante uersum 27 p. 107, 1 inseruit troya F prodidit F 11 phebo F, Phoebo s 13 cur ^ primidas super addita & G 14 danay F castra P efun- dunt A, eflfudunt P uires AF 15 temptant Ft. Homen nupr\- Btv comparat in margine L Scaliger ceu ubi anapaestus. ceu utl F; ceu solet libi codex Douzae, Memmianus solent A, selet E 16 de P uide ad p. 107, I nodo Douza: nudo libri. duro Wou- tcerius, nudus remisso Bumiannus thesali AF quadrupedes ADFGP ixxgo Lpst 17 qua rem P excnssnm ACDEFGs ungulas lacobsius 18 retranctant uetus Danielis conaouet F orbes explicat scuta margo t manu LPpt: manus reliqui 19 summunt C grauius G 20 noctem Douza ultimos Douza f, 21 ab aris Eptj margo Lj Sambucus: at aris S^ auaris ) yr :> SATIRAE 109 I II . . ex is, qui in porticibus spatiabantur, lapides in Eumolpum 90 recitantem miserunt. at ille, qui plausum ingenii sui noverat, ope- ruit caput extraque templum profugit. timui ego, ne me poetam vocaret. itaque subsecutus fugientem ad Htus perveni, et ut primum 5 extra teli coniectum licuit consistere,'rogo' inquam qmd tibi vis cum isto morbo? minus quam duabus horis mecum moraris, et saepius poelice quam humane locutus es. itaque non miror, si te populus lapidibus persequitur. ego quoque sinum meum saxis one- rabo, ut quotiescunque coeperis a te exire, sanguinem tibi a capite 10 mittam'. movit ille vultum et^o mi' inquit ^adolescens , non hodie primum auspicatus sum. immo quoties theatrum, ut recitarem ali- quid intravi,hac me adventiciaexciperefrequentia solet. ceterum ne [et] tecum quoque habeam rixandum, toto die me ab hoc cibo ab- stinebo.' Mmmo' inquam ego 'si eiuras hodiernam bdem, una ce- 15 nabimus* mando aedicularum custodi cenulae officium * video Gitona cum linteis et strigilibus parieti applicitum tristem 91 confusumque. scires, non libenter servire. itaque ut expenmentum oculorum caperem convertit ille solutum gaudio vultum et 20 'miserere' inquit'frater. ubi arma non sunt, libere loquor. enpe ADFG aaarus C, auaias L, arfaxas P 22 contraue lacob^ui troIf'f^TZ P, Troiam U T.oia in«ocat sacra Lt.^ . S«« cum FOP inuocant habet troye F sacrc C uersus h}L\ ^umCZiuenHlus p. narrationi nihil deeU, enu,U^aUo,n m.nm«». niiulam aut non nulli. WelUius p. 43 ccce qui rmrao in me quoque inuolarent Jacohnns. Ivmuil iUe ne /»»'«'/'«» rSn m lapidul euitaturus recilatu,n car,nen ,u>n suum sed Encolpn IZZularef. cetencm haec ^uogue excerplor ut Mat c^rcu,r^d^ uidetur 8 prosequitur pt 9 e cap.tc Me,>mumus n "»» i reeitem i>(, ««. sic lahivius aduentitia fiiri excipere com e« esci- cere i Llo solebat 13 et dekndum rixam Buhardus dum ante Lndo in u. 1 6 collocans nc intcrpunpunt fiin, post d.e 4'~ 14 imo /. iuro Memmianus unde imo luro Douza f. ego inquam 14 imo 1.. 1 ^^^ ^^^ astensci m transpomt L, euras t i>' "» _ Onitona Lvt 16 duo asterisci cum matore spatio m Itbns 17 l^nitona L 18 seires] dee«« eum 19 mfemdere /ere Aaeo: propms ac- cessi et intuebar puerum no PETRONn me latroni cruento et qualibet saevitia poenitentiam iudicis tui puni. L satis magnum erit misero solatium , tua voluntate cecidisse.* sup- primere ego querellam iubeo, ne quis consilia deprehenderet, re- lictoque Eumolpo — nam in balneo carmen recitabat — per tene- brosum et sordidum egressum extraho Gitona raptimque in hospi- 5 tium meum pervolo. praeclusis deinde foribus invado pectus am- plexibus et perfusum os lacrumis vultu meo contero. diu vocem neuter invenit; nam puer etiam singultibus crebris amabile pectus quassaverat. 'o facinus' inquam ' indignum , quod amo te quamvis relictus, et in hoc pectore, cum vulnus ingens fuerit, cicatrix non 10 est. quid dicis, peregrini amoris concessio? dignus hac iniuria fui?' postquam se amari sensit, supercilium altius sustulit « 'nee amoris arbitrium ad alium iudicem tuli. sed nihil iam queror, nihil iam memini, si bona fide poenitentiam emendas'. haec cum inter gemitus lacrimasque fudissem, detersit ille pallio vultum 15 et 'quaeso' inquit'Encolpi, fidem memoriae tuae appello: ego te reliqui, an tu me prodidisti? equidem fateor et prae me fero: cum duos armatos viderem, ad fortiorem confugi." exosculatus pectus sapientia plenum inieci cervicibus manus, et ut facile intelligeret redisse me in gratiam et optima fide reviviscentem amicitiam, toto 20 pectore adstrinxi. 92 et iam plena nox erat mulierque cenae mandata curaverat, cum Eumolpus ostium pulsat. interrogo ego: 'quot estis?' obiterque per rimam foris speculari diligentissime coepi, num Ascyltos una venisset. demum ut solum hospitem vidi , momento recepi. ille ut 25 se in grabatum reiecit viditque Gitona in conspectu ministrantem, 1 sauitia L pe^nitentiam corr. ex sententiam L. idem ualet ac poenitentem iudicem tuum 3 nirsus deest ilium querelam L quaenam consilia ? fugae scilicet qualia a Petronio in coUoquio Gitonis Encolpiique exposita librarius neglexit 5 Gnitona L 6 meum om, Memmianua 7 contergo sine exemplo Puteanus , Douza 9 quanuis L 11 concessor margo i. accessio Verburgius, confessio Burmannus 12 sustulit ♦ nee p: sustulit, nee Z^ in t tamen u. 13 post tuli asteriscus est. rediit oraiio ad Encolpium 13 tulit L Memmianus. fortasse detuli 16 Eucolpi pt 17 me om. Lp pro me sed in margine prae me L 19 sapientia ex sapientiae corr. L 20 et delehat Antonius fortasse reuiuiscere 21 pectus ualde placuit scriptori quinquiens in hoc capite nominatum desideratur hie puerum sed abesse etiam plura puto 22 plane i^no- iu8 25 deinde L se ut inner tit Hadrianides 26 Gnitona L > /h SATIRAE 111 L movit caput et * laudo' inquit 'Ganymedem. oportet hodie bene sit.' non delectavit me tam curiosum principium timiiique, ne in contu- bernium recepissem Ascylti parem. instat Eumolpus, et cum puer illi potionem dedisset, 'malo te' inquit 'quam balneum totum' sic- 5 catoque avide poculo negat sibi unquam acidius fuisse. *^nam et dum lavor' ait^paene vapulavi, quia conatus sum circa solium se- dentibus carmen recitare, et postquam de balneo tanquam de thea- tro eiectus sum, circuire omnes angulos coepi et clara voce Encol- pion clamitare. ex altera parte iuvenis nudus , qui vestimenta per- 10 diderat, non minore clamoris indignatione Gitona flagitabat. et me quidem pueri tanquam insanum imitatione petulantissima derise- runt, ilium autem frequentia ingens circumvenit cum plausu et ad- miratione timidissima. habebat enim inguinum pondus tam grande, ut ipsum hominem laciniam fascini crederes. o iuvenem laborio- 15 sum: puto ilium pridie incipere, postero die finire. itaquestatim invenit auxilium; nescio quis enim, eques Romanus ut aiebant in- famis, sua veste errantem circumdedit ac domum abduxit, credo, ut tam magna fortuna solus uteretur. at ego ne mea quidem vesti- menta ab officioso recepissem , nisi notorem dedissem. tanto ma- 20 gis expedit inguina quam ingenia fricare.^ haec Eumolpo dicente mutabam ego frequentissime vultum, iniuriis scilicet inimici nostri hilaris, commodis tristis. utcunque tamen, tanquam non agnosce- rem fabulam, tacui et cenae ordinem explicui * 'vile est, quod licet, et animus errore lentus iniurias diligit. 93 25 ales Phasiacis petita Colchis et pictis avis renovata pennis 3 recepissem ut r ex a correcta sit L partem libri: Ascylto parem margo t. 'al. patrem' Pithoeus ille ante Eumolpus deletum in L illi puer L 7 et Ooldasttis : At aut at libri tanquam de theatro mihi suspecta. c/.i>. 109, 11 8 Eucolpion p, Eucolpum t 10 clamoris si absit non requiras Guitona L 12 circunuenit L 13 libidinosissima lacobsius qui non iniellexit timidissimam admirationem op- poni derisioni petulantissimae 14 \ascim&m margo t, lacunam J/emmia- nus IQ aiebsLnt Douza, Barthius: aichat libri 17 circundeditZ^ 19 officioso pro ofjiciali ; capssLxius adscripsit JScaliger. an intercidit b&\ne&- tore ? noto rem sed deleta margo L 20 expedit p : impedit Lt 21 inimici ante iniuriis deletum in L nostri pt: mei L; om. Memmia- nus 23 quattuor tresue asteriscos habent Lpt 24 lenitus margo L mentis /. F. Gronouius, laetus Graeuius, tentus Reishius haec sententia num nullo intemallo separata fuerit a uersibus illis ualde dubito 25 car- men hoc transcriptum in florilegium Parisinum 26 hoc loco hunc uer- i v: ;--=7aj^ggegiS5- rt sg-s" r 112 PETRONn SATIRAE 10 atque Afrae volucres placent palato , L quod non sunt faciles: at albus anser plebeium sapit. ultimis ab oris attractus scarus atque arata Syrtis si quid naufragio dedit, probatur. 5 muUus iam gravis est. arnica vincit uxorem. rosa cinnamum veretur. quicquid quaeritur, optimum videtur.* 'hoc est' inquam 'quod promiseras, ne quern hodie versum faceres? per fidem, saltem nobis parce, qui te nunquam lapidavi- 10 mus. nam si aliquis ex is, qui in eodem synoecio potant, nomen poetae olfecerit, totam concitabit viciniam et nos omnes sub eadeni caussa obruet. miserere et aut pinacothecam aut balneum cogita. sic me loquentem obiurgavit Giton, raitissimus puer, et negavit recte facere, quod seniori convitiarer simulque oblitus officii men- 15 sam, quam humanitate posuissem, contumelia tollerem, multaque alia moderationis verecundiaeque verba , quae formam eius egregie decebant 113 « 94 II 'o felicem' inquit 'matrem tuam, quae te talem peperit: macte LO mm habet t, duohus post uersibus inter anser et plebeium LTp cum fiorilegio, sed pauo quern pictae pennae indicant in delicatioribus dbis numerabatur nee facilis erat paratu ams Jlorilegium: &n&s LTp renouata LT uetus Pithoei, Jlorilegium : cnouata p. enotata lungermannus, mcho- ata nempe anas BartUus. num innouata ? et pictis atagen opaca peniiis et ct pictis renouata nassa pennis margo L quorum pnus receptum in t est 1 afrac pt, margo X, Puteanus: aeriae XT, &ene Jlorilegium 3 horis Jlorilegium 4 tetra lacobsius Syrtis pt, margo L cum Jlorilegio: Sitis X, syris i/ewmauMS 5 probamus L Memmianus G mulus Jlorilegium 9 ncq, sed in margine ne quern L hodie I uersum sic L 11 iis X, his pt synaecio et in margine gj- naecio t potant i^; potarit Lt nomen poetae] Eumolpum Weh- lius p. 42 13 causa otu. Memmianus. casa Jungermannus pinnothccam sed in margine pinacothecam X. aminothecam reppererat Puteanus 14 Guiton X 15 conuiciarer X 16 quam corr, ex quanta X U ex praegresso negauif/aa7e hue dixit adsumitur 18 tres asteriscos interponunt Lt, unum p. pauca tamen deesse quibua Eumolpum Oitonis humanitate delectatum Juisse dixerat' lacobsius ad- notauit. evmolpvs ad gvitonem praescripsit X, eadem gytonem exhiben- tes margini imposuerunt pt 19 inquit ow. X; inquid P tuam om, AF te om, X fur 1 > / I t LO virtule esto. raram fecit mixturam cum sapientia forma, itaque ne putes te tot verba perdidisse, amatorem invenisti. ego laudes tuas carminilms in.plebo. ego paedagogus et custos etiam quo non lusseris, sequar. ncc iniuriam Encolpius accipit, alium amat.' pro- 5 fu.t etiam Eumolpo miles ille, qui mihi abstulit gladium ; alioquin quern aniraum adversus Ascylton sumpseram, eum in Eumolpi san- gumem exercuissem. nee fefellit hoc Gitona. itaque extra cellam proccssit, tanquam aquam pcteret, iramque meam prudenti absen- tia extmxit. paululum ergo infepescente saevitia 'Eumolpe' inquam 10 lam malo vcl carminibus loquaris, quam eiusmodi tibi vota propo- nas. et ego iracundus sum, et tu bbidinosus: vide, quam non con- veniat b,s moribus. puta igitur me furiosum esse, cede insaniae, L Id est ocius foras exi. || confusus hac denuntiatione Eumolpus non quacsut iracundiae caussam, sed continuo limen egressus adduxit 15 repente ostium celiac meque nihil tale expectantem inclusit, exemit- (|ue raptmi clavem et ad Gitona investigandum cucurrit. ^ inclusus ego suspendio vitam finire constitui. et iam semi- P.;„ ' /'T'", I"'v "?''^"'™'" «'"» sapiontia forma dcscrimere Vincentius Jidu. s. H ftordeg,um Paruinum ratam P fecit TcTOP ftma fW6.w;„,<. 2tco».. .1 i„Listi G ego-3implebo >;-eeo,.„s p! e^op^. ., ^^ ^^^ tl^I^^ Vms CG alius A 5 eumolpi us A, eumos CD£FGs iste so<».5 A qui om. O q„oque post alioquin addunt AEF, aschZTp ^o-rT;"' ^^?^^'«- 1-™ -imaduersurus P^^lL aschj Iton 1 , ascilton CF Ascyltan , sumpseram «c ACLP: supreseram G eum ante m addtdit p cum Parmno 6842 D : abest ab ACSFolprt cheese a D rwn adnotatum est in om. O eumolp''i A, eumopli is'.P„, J^nshuinem C 7 excrenissem L teste Mommseno. exseru- isscm Snopptus ; sangume extinxissem Scriuerim ne P cZ tona L, gythona A, gvtona G itaque om. L 8 tamqaam ACP aquam o,„. P i^am itaque ACDEFOs pudenti L 9 extin- ^0 tL^f'^''^' •""''"^''„^ "SO L, intepe.?ente O Z,ZTZr' f ,■ "''•^•-^ modi) nomini ^(7i)^, nomuie «, no 6- nota sed zn marylne uota X 11 sum om /■ •^tonu ACJJEFG, unde p- 12 puta iP^^- putos „wf 'mI^S fid "'''° 1^"' ^^'''"/' '"'"^^ '^ '' -' W idem AtUJ,M.S,Mcm3 foras otius/, denuneiatione ?i4W. cnunciatioue Mc,nr,nanvs. renunt.atione lahnius 14 obdux r,mrgo L TguN sZ " '"^^;°"«/«;' G""""" '' *'■"«•«« 'i^iliter alibi iden, teste AtZm- seno 7 ergo Putsc/uus semieinetio Lp: semicineio T, me hemieyelo t Petronii salirae J • o y ♦"^'^I 114 PETRONII SATIRAE 115 cinctio stanti ad parietem spondae me iunxeram cervicesque nodo L condebam, cum reseratis foribus intrat Eumolpus cum G.tone me- que a fatali iam meta revocat ad lucem. Giton praec.pue ex dolore in rabiem efferatus toUit clamorem, me utraque manu .mpulsum praecipitat super tectum, 'erras' inquit 'Encolpi, si putas contmgere 5 Lsse ut ante r«e moriaris. prior coepi; in Ascylt. hosp.t.o g ad.um Juaesivi. ego si te non invenissem, periturus per praec.p.t.a fu.. et ut scias non longe esse quaerentibus mortem, specta mv.cem, quod me spectare voluisti.' haec locutus mercenano Eumolp. no- vacuiam rapit et semel iterumque cervice percussa ante pedes col- 10 labitur nostros. exclamo ego attonitus, secutusque iabentem eodem ferramento ad mortem viam quaero. sed neque Giton uUa erat su- spitione vulneris laesus, neque ego uUum sentiebam doloreni. ru- dis enim novacula et in hoc retusa, ut pueris discentibus audac.am tonsoris daret, instruxerat thecam. ideoque nee mercenanus ad ra- 15 ptum ferramentum expaverat, nee Eumolpus interpellaverat mimi- cam mortem. ... . r/> 95 II dum haec fabula inter amantes luditur, deversitor cum parte LO cenulae intervenit, contemplatusque foedissimam volutationem la- centium 'rogo' inquit 'ebrii estis, anfugitivi, anutrumque? quis au- 20 1 stanti »,• stantis Lt. senucinctium aulem zonula est, nmi tnsMa restiL spondae; erexerat ad parietem spondam ,ndeque se suspendera ce^TJbuT semicnctio iUigatis spondae me margo L: «P<">• ««» ceteris marao t ad ostium stans protin^us libratum lacobsius, neque ego sana ilia Zto eumolp^ i A, eumopi G capud P 7 est * 1 f r / L II 'contubernalis mea mihi fastum facit. ita, si me amas, maledic illara versibus, ut habeat pudorem* * dum Eumolpus cum Bargate in secreto loquitur, intrat stabu- 97 lum praeco cum servo publico aliaque sane modica frequentia, fa- 5 cemque fumosam magis quam lucidam quassans haec proclamavit: *^puer in balneo paulo ante aberravit, annorum circa xvT, crispus, mollis, formosus, nomine Giton. si quis eum reddere aut com- monstrare voluerit, accipiet nummos mille.' nee longe a praecone Ascyltos stabat amictus discoloria veste atque in lance argentea in- 10 dicium et fidem praeferebat. imperavi Gitoni, ut raptim grabatum subiret annecteretque pedes et manus institis, quibus sponda culci- tam ferebat, ac sic ut olim Mixes pro . . . arieti adhaesisset, exten- tus infra grabatum scrutantium eluderet manus. non est moratus Giton imperium momentoque temporis inseruit vinculo manus et 15 Vlixem astu simillimo vicit. ego ne suspitioni relinquerem locum, lectulum vestimentis implevi uniusque hominis vestigium ad corpo- ris mei mensuram figuravi. interim Ascyltos ut pererravit omnes cum viatore cellas , venit ad meam , et hoc quidem pleniorem spem concepit, quo diligentius 20 oppessulatas invenit fores, publicus vero servus insertans commis- suris secures claustrorum firmitatem laxavit. ego ad genua Ascylti tu om. A discendunt uel discendum F. discedunt honus P 14 continet AC, continerent F a rioca F tres asteriscos Z, unum in iiersu uacuo pt habent. uargates puocvratok ad evmolpvm prae- ponit L, eadem {sed KVMOLr. t) margines pt 1 itaque alii apud Patissonum 2 duos asteriscos intericiunt li- brl 3 Bafgate L 4 sane non modica coni, Pithoeus 5 ma- gisq. lucidam fuerat in L sed q. deletum et in margine quam scriptuvi est pronunciauit ante proclamauit deletum in L 6 pauUo L XVI p/ 7 Guiton L 8 ualuerit adscripserat Heinsius 10 Guitoni L 11 spondam culcita t, uetus Pithoei. culcitram L 12 Vlyxes L pro . . . arieti scripsi ut pro salute aut procero aut pro sarcina suppleatur: pro ariete libri. in ariete scriptus Boschii id est liber commenticius, imo ariete AhmckeruSy utero arietis atoitw^ Heinsius 14 Guiton L uinculis Nodotus 15 Viyxem L suspicioni libri 17 figuram ante mensuram deletum in L 19 hie Bur- manniana quo margo L : quod libri 20 commissuras secure et in margine securi L quasi insecans scripium fuerit 21 firmitatem chirographus Douzae: infirmitatem Lpt Ascylti pt: Ascyltos X, Ascylto margo L 118 PETRONII procubui et per memoriam amicitiae perque societatem miseriarum L petii, ut saltern ostenderet fratrem. immo ut fidem haberent lictae preces, 'scio te' inquam 'Ascylte, ad occidendum me venisse. quo enim secures attulisti? itaque satia iracundiam tuam: praebeo ecce cervicem, funde sanguinem, quem sub praetextu quaestionis petisti.' 5 amolitur Ascyltos invidiam et se vero nihil aliud quam fugitivum suum dixit quaerere, mortem nee hominis concupisse nee supplicis, 98 utique eius quem post fatalem rixam habuisset carissimum. at non servus publicus tam languide agit, sed raptam cauponi harundinem subter lectum mittit omniaque etiam foramina parietum scrutatur. 10 subducebat Giton ab ictu corpus et reducto timidissime spiritu ipsos sciniphes ore tangebat * Eumolpus autem, quia effractum ostium cellae neminem pote- rat excludere, irrumpit perturbatus et 'mille' inquit 'nummos inveni; iam enim persequar abeuntem praeconem et in potestate tua esse 15 Gitonem meritissima proditione monstrabo.' genua ego perseveran- tis amplector, ne morientes vellet occidere, et'merito' inquam 'ex- candesceres, si posses perditum ostendere. nunc inter turbam puer fugit, nee quo abierit, suspicari possum, per fidem, Eumolpe, re- duc puerum et vel Ascylto redde/ dum haec ego iam credenti per- 20 suadeo, Giton collectione spiritus plenus ter continuo ita sternuta- vit, ut grabatum concuteret. ad quem motum Eumolpus conversus salvere Gitona iubet. remota etiam culcita videt Vlixem, cui vel esu- 2 imo L 7 mirae istae argutiae : an nee supplicis mortem ho- minis concupisse utique ? olim tentabam nee mortem hominis concupisse nee supplicium itt mors ad priuatam clandestinamque ultionem, sup2)liciiau ad imblicam raptoris receptatorisque punitionem refer retur 8 post] ante Boschius. praeter interpretabatur Reishius habuisset scripsi: habuit libri. habuerit lacobsius 9 publicus seruus transponit L arundinem L 11 Guiton L 12 scyniphes 2)t. cimices Gon- saliusy scimpodes Womoerius lacunam non significatam in LT slgni- jicauere asterisco pt 14 perturbaturus Barthius 15 sua ^i 16 Guitonem L uerissima margo t proditione Bichardus: pro- positione libri, pOst id aliquid iielut esse erasum in L 17 excan- desceres p ; excandescens Lt , excandescis margo t. ceterum distorta sunt a librario ac peruersa Petroniana uerba, lacunam post excandescens lacobsius statuerat 18 perditum scripsi, item lacobsius: proditum Lpt. te proditum Nodotus quo aptius proditorem 19 redde puerum t 20 ego om. t 21 Guiton L plenus tollebat nescio quis ter om, pt, non T 22 quem sonitum lahnius 23 saluere corr. ' I f ^. t ■f ) r I > ^' I > SATIRAE 119 L riens Cyclops potuisset parcere. mox conversus ad me ' quid est' inquit 'latro ? ne deprehensus quidem ausus es mihi verum dicere. immo ni deus quidam bumanarum rerum arbiter pendenti puero excussisset indicium, elusus circa popinas errarem' * 5 Giton longe blandior quam ego , primum araneis oleo maden- tibus vulnus, quod in supercilio factum erat, coartavit. mox palliolo suo laceratam mutavit vestem , amplexusque iam mitigatum osculis tanquam fomentis aggressus est et*^in tua' inquit*^ pater carissime, in tua sumus custodia. si Gitona tuum amas, incipe velle servare. 10 utinam me solum inimicus ignis hauriret aut bibernum invaderet mare, ego enim omnium scelerum materia, ego caussa sum. si per- irem, conveniret inimicis * * ego sic semper et ubique vixi , ut ultimam quamque lucem 99 tanquam non redituram consumerem' 15 profusis ego bcrimis rogo quaesoque, ut mecum quoque re- deat in gratiam : neque enim in amantium esse potestate furiosam aemulationem. daturum tamen operam, ne aut dicam aut faciam amplius, quo possit offendi. tantum omnem scabritudinem animi tanquam bonarum artium magister deleret sine cicatrice. *incultis 20 asperisque regionibus diutius nives haerent, ast ubi aratro dome- ex saluera L Guiton sed in margine Guitona L malo transponi et iam remota eulcitra L Vlyssem L uel pt: et L, etiam Memmianus 1 immo uoluisset 2 dicere] per exclamationem t, per interroga- tionem Lp efferunt 3 irao L 4 quattuor asteriscos habent Lt, unum p 5 Guiton. longe sic interpungens L ut nomen uideatur snpplementum 7 mitigatum LTp: mihi gratum t, amplexu et gratus inargo t 8 adgressus p 9 Guitona L 10 num soils ini- ctts ? aut margo L: ut L, et utinam t, utinam p hibemum #, hiber^um L: hiberum Tp, uetus Pithoei 11 caussa sum corr. ex caussarum L 12 9X£l\€\% Goldastus lacunam significant duobus asteriscis Lp , trlbus t. turn kvmolpvs in contextu uerborum i, in mar- gine pt 13 hanc sententiam descripserunt Vincentius Belu. I. s. et fiorilegium Farisinum ergo unum exemplar Vincentii quanque L, Vincentius 14 quattuor tresue asteriscos interponunt Lpt 15 lacrjmis X 17 legendum daturum me 18 tantum pt: ta- men L scabitudinem libri. scabritiem aut scabredinem alii dicebant animi scripsi: animo libri 19 cicatrice pt: dolore L incultis-— p. 120, 3 prelabitur habet fiorilegium Parisinum 20 ast tolerabile in sublimi tumidaue oratione ubi fiorilegium, Munclerus ; ubi ea Lpt, ubi ex Scheferus mansuefacta: domita margo t b 120 PETRONIl facta tellus nitet, dum loqueris, levis pruina dilabitur. similiter in L pectoribus ira considit: feras quidem nientes obsidet, eruditas prae- terlabitur/ 'ut scias' inquit Eumolpus Serum esse, quod dicis, ecce etiam osculo iram finio. itaque, quod bene eveniat, expedite sarci> nulas et vel sequimini me vel, si mavultis , ducite/ adhuc loqueba- 5 tur, cum crepuit ostium impulsum, stetitque in limine barbis hor- rentibus nauta et'moraris' inquit 'Eumolpe, tanquam propudium ignores/ baud mora, omnes consurgimus, et Eumolpus quidem mercenarium suum iam olim dormientem exire cum sarcinis iubet. ego cum Gitone quicquid erat, in alter compono et adoratis sideri- 10 bus intro navigium * 100 'molestum est quod puer hospiti placet, quid autem non com- , mune est quod natura optimum fecerit? sol omnibus lucet. luna in- numerabilibus comitata sideribus etiam feras ducit ad pabulum, quid aquis dici formosius potest? in publico tamen manant. solus ergo 15 amor furtum potius quam praemium erit? immo vero nolo ba- 1 uelut pruina dilabuntur Cuperut similiter pt: similis Jlorile- gmni, simul L 2 humanis jwst pectoribus addidit Jiorileg'uim ubi ira conligitur lahnius quidem om, jiorileglum obsidit florlle- glum set addendum censeo praeterliibitur t: praehihitur Z/) cumjio- Hlegio 3 Enmolpus L Ecce enim osculo L 4 surcinulas exi')C- dite L 6 cum crepuit^/: concrepuit L impulsum] /oWwi'se uchemeu- tius aut simile appositum neglexit excerptor 'uerbis {iiel barba liorridus)' margo t 7 moraris Lp, margo t: miriiris t properandum margo t, propedem a Turpilio 215 R. memoratum et podiam hue {ad propodion) /acere Filhoeus putabat, prope diem liichardus, proludium tanquam j^ortisculum Bongarsius, prolubium Cuperus. admutilata redintegrare non potiii 8 ignores? edehant hac mora * liogertianus codex^ unde nee Douza. 'noil dubium quin desint multa' Bongarsius 9 expectaueris dormien- tem excitat et praeire cum 10 Guitone L alt L, alt. uetufs Pithoei, altum <, alutam p et margo t, ^u.sced. ms. ad altum comporto' Wouicerius. inlatum Salmasius, elatum Jleimiufs, in arctum Burmaiint/s, in uiaticum cum Scriuerio aut in uidulum Beishius. fcstinanter olim, nunc in iter ego adoratis] adscripsit in margine L ScaUger uersum Bra- pertianum I 17, 3 11 tres aster iscos Inserit L, duos t, unum p 12 est omittebant placet? i quid — 15 manant habet florilegium Parisinum, quid — 13 fecerit Vincentius Belu. I. s. autem om. Vin^ centius et jlorilegium 13 fecerit Vincentius: fecit reliqui, quod de- fensurus post autem debebit interpungere 14 comita Jlorilegium feras ad pabulum mittit Jlorilegium, *al. mittit' Tornaesitts et Pithoeus non opus stabulum substituere, spectaculum Barthius, delebat ad pabulum lacobsius post quid littenda deleta in L 15 formosius dici transponit Jlorilegium manent Jlorilegium 1 6 furtum quam praemium potius erit Memmianus imo L 11 ^ SATIRAE 121 L bere bona, nisi quibus populus inviderit. unus, et senex, non erit gravis; etiam cum voluerit aliquid sumere, opus anhelitu prodet.* haec ut infra fiduciam posui fraudavique animum dissidentem, coepi somnum obruto tunicula capite mentiri. 5 sed repente quasi destruente fortuna constantiam meam eius- modi vox supra constratum puppis congemuit: *^ergo me derisit?* et haec quidem virilis et paene auribus meis familiaris animum pal- pitantem percussit. ceterum eadem indignatione mulier lacerata ulterius excanduit et ^si quis deus manibus meis' inquit *^Gitona im- 10 poneret, quam bene exulem exciperem.' uterque nostrum tam inex- pectato ictus sono amiserat sanguinem. ego praecipue quasi somnio quodam turbulento circumactus diu vocem collegi tremebundisque manibus Eumolpi iam in soporem labentis laciniam duxi et ^per ii- dem' inquam 'pater, cuius hgec navis est, aut quos vehat, dicere po- 15 tes?' inquietatus ille moleste tulit et *^hoc erat' inquit*^ quod pla- cuerat tibi, ut supra constratum navis occuparemus secretissimum locum, ne nos patereris requiescere? quid porro ad rem pertinet, si dixero Licham Tarentinum esse dominum buiusce navigii, qui Tryphaenam exulem Tarentum ferat?' intremui post boo fuImenlOl 20 attonitus, iuguloque detecto 'aliquando' inquam *^totum me, Fortuna, vicisti*. nam Giton quidem super pectus meum positus diu ani- 1 uietus margo i etiam senex X. fortius et quam et iam 2 prodet t, ms, codex Douzae: pcrdet Lp 3 haec L: hoc pt intra margo t, persuadebat sibi ilia citra Jiduciam firmaui ma:rgo t. fefellit animum suum dissidentem ab illius meditationis lenociniis aut 2>olius modo hue modo illuc inclinantem diftidentem Douza 5 dubito num haec continuo exceperint priora quasi] as ex cor- rectione L fortuiia destruente L. destituentc Cuperus 6 supra L: super pt 7 et haec scripsi cf, p. 127, 20: at haec lihri et owi. Memmianus penc Lt, p^nc p. corrigendum plane palpantem Mem- mianus 8 lancinata margo t 9 nauibus margo t inquit super uersu scriptum in L Guitona h 10 exciperem margo t: excipcrct Ijpt. exciperent Beiskius. malo cum Douza accipercm expectato L 12 circumactus Cuperus: circuaniictus et circumamictus libri quod Douza composuit cum Tibulli III 4, 55, circumictus Gesne- rus qui debebat circumiactus tremulisque pt * 13 somnum soporem L traxi margo t, adduxi Douza 15 erat et quod om. I, non T ItJ supra scripsi: super libri 18 Lycam margo /, Lye Licham L; Licas constanter p, uefus Pithoei, Memmianus dominum] diii L 19 Triphaenam ^^^; Triphena constanter uelus Pi- thoei exulem] uxorcm margo t, meretriculam lacobsius. exulem com- probabis collatis c. 106 extr, et damnata c. 108 21 Guiton L meum pectus transponit t diu omiserant: paene Nodolus 122 PETRONII mam egit. deinde ut effusus sudor utriusque spiritum revocavit, L comprehendiEumolpi genua et 'miserere' inquam'morientiumet pro consortio studiorum commoda manura. mors venit, quae, nisi per te non licet, potest esse pro munere/ inundatus hac Eumolpus in- vidia iurat per deos deasque se neque scire quid acciderit, nee ullum 5 dolum malum consilio adhibuisse, sed mente simplicissima et vera fide in navigium comites induxisse, quo ipse iam pridem fuerit usu- rus. 'quae autem hie insidiae sunt' inquit 'aut quis nobiscum Han- nibal navigat? Lichas Tarentinus, homo verecundissimus et non tantum huius navigii dominus, quod regit, sed fundorum etiam ali- 10 quot et familiae negotiantis, onus deferendum ad mercatum condu- cit. hie est Cyclops ille et archipirata, cui vecturam debemus; et praeter huncTryphaena, omnium feminarum formosissima, quae voluptatis caussa hue atque illuc vectatur.' 'hi sunt' inquit Giton 'quos fugimus' simulque raptim caussas odiorum et instans peri- 15 culum trepidanti Eumolpo exponit. confusus ille et consilii egens iubet quemque suam sententiam promere et 'fingite' inquit 'nos antrum Cyclopis intrasse. quaerendum est aliquod effugium, nisi naufragium ponimus et omni modo nos periculo liberamus.' 'immo' inquit Giton 'persuade gubernatori, ut in aliquem portum navem 20 deducat, non sine praemio scilicet, et affirma ei impatientem maris fratrem tuum in ultimis esse, poteris banc simulationem et vultus confusione et lacrimis obumbrare, ut misericordia permotus gu- bernator indulgeat tibi.' negavit hoc Eumolpus fieri posse: 'vix 2 et pro] et margo t: i. t, id est Lp 3 mors uenit in margine add. L 4 non super uersu scriptum L : om. iH, si per te licet Sciop- plus post munere iiamus uersus cum asteriscis in t, nulla lacuna in Lp 5 dolum ilium transpmit t. ilium etiam L: ullum margines Lt cum p 6 malo margo t. consilio est ad consilium suum ut id nauigitm seam intrarent 8 nobiscum J9^• nobis L. nouus Rulmkenius Anni- bal iy 10 tam iy 11 ncgotiatorum margo t conducit pt id est conducere solet, conduxit L: conduxit margo t 13 foemina- rum L .14 atque hue // Guiton L 15 omnis dolos ante caussas deletum in L 17 quenque L proponere clam importa- uit Bourdelotus 19 naufragi uel naufragio imponimus id est decipi- mus Scioppius omnimodo scripsi id est una qualuhet ratione: omni Ubri. et periculo uel et uno periculo omni nos periculo incertus apud Ha- drianidem, aut morte nos et postea et communi nos lacobsius, et omnium pemicie nostro nos ego olim imo, inquit, Gniton L 22 et lacnmis et uultus confusione transponunt pt 24 uix scnpsi: quia libri. post curuatis addebat non Cottericius, non facile Btirmannus > '' .. r ->' l> <■ > I \ < SATIRAE 123 L magna' inquit 'navigia portubus se curvatis insinuant, nee tam cito fratrem defecisse veri simile erit. accedit his, quod forsitan Lichas officii caussa visere languentem desiderabit. vides, quam valde no- bis expediat, ultro dominum ad fugientes accersere. sed finge na- 5 vem ab ingenti posse cursu deflecti et Licham non utique circumi- turum aegrorum cubilia: quomodo possumus egredi nave, ut non conspiciamur a cunctis? opertis capitibus, an nudis? opertis, et quis non dare manum languentibus volet? nudis, et quid erit ahud quam se ipsos proscribere?' 'quin potius' inquam ego 'ad teme-102 10 ritatem confugimus et per funrm lapsi descendimus in scapham praecisoque vinculo reliqua fortunae committimus? nee ego in hoc periculum Eumolpon arcesso. quid enim attinet innocentem alieno periculo impendere? contentus sum, si nos descendentes adiuverit casus.' 'non imprudens' inquit 'consilium' Eumolpos 'si aditum ha- 15 beret, quis enim non euntes notabit? utique gubernator, qui per- vigil nocte siderum quoque motus custodit. et utcunque imponi vel dormienti posset, si per aliam partem navis fuga quaereretur: nunc per puppim, per ipsa gubernacula delabendum est, a quorum re- gione funis descendit qui scaphae custodiam tenet, praeterea illud 20 miror, Encolpi, tibi non succurrisse, unum nautam stationis perpe- tuae interdiu noctuque iacere in scapha , nee posse inde custodem nisi aut caede expelli aut praecipitari viribus. quod an fieri possit, interrogate audaciam vestram. nam quod ad meum quidem comi- tatum attinet, nullum recuso periculum, quod salutis spem ostendit. 25 nam sine caussa quidem spiritum tanquam rem vacuam impendere 1 inquit neglexit Antouius portibus pt curatis margo t, grauatim Lipsius 2 forsan L 3 uidc sis incertus apud Hadri- nidem 4 /. domum. dm' Tnargo L. Jigura sumpta a seruis fugiti- uis accersere sci-ijysi, item arcesscrc lacobsius: accedere libri. ac- cire incertus apud Hadrianidem 5 ab incepto conieci, ab urgente Beiskius circuiturum L 6 aegrotorum t 8 ecquid lacob- sius 9 inquam, ergo L 12 Eumolpum pt 13 impendere scripsi cum lacobsio: imponcre libri nos nocentes Wehlius p. 43 post adiuueriL distinguendum, casus deprauatum uidefur 14 consilium inquit transponunt pt Eumolpus pt lt> quaque margo t utique margo t uel non dormienti /. F. Gronouius : ut unam uiam in- dicem, si dormire eum statuamus 17 possit L fuga quoque quaere- retur Jv 18 dilabendum libri: emendauit Burmannus 19 guber- nacula sed in margine custodiam t. neutrum a Petronio scriptum 20 Eucolpi^^ 21 noctuque margo L, Douza: noctisque libri 22 pos- set t 23 conatum margo L 24 saluis L ostendat t 25 quidem mihi suspectum impenderem alii a Patissono memorati 124 PETRONII ne vos quidem existimo velle. videte, numquid hoc placeat: ego L vos in duas iam pelles coniciam vinctosque loris inter vestinienta pro sarcinis habebo, apertis scilicet aliquatenus labris, quibus et spiritum recipere possitis et cibum. conclamabo deinde nocte ser- vos poenam graviorem timentes praecipitasse se in mare, deinde 5 cum ventum fuerit in portum, sine ulla suspitione pro sarcinis vos efferam/ Mta vero' inquam ego 'tanquam solidos alligaturus, quibus non soleat venter iniuriam facere, an tanquam eos qui sternutare non soleamus nee stertere, an quia hoc genus furti semel antea fe- ]iciter cessit? sed linge una die vinctos posse durare: quid ergo, 10 si diutius aut tranquiUitas nos tenuerit aut adversa tempestas? quid facturi sumus? vestes quoque diutius vinctas ruga consumit, et cartae alligatac mutant figuram. iuvenes adhuc laboris expertes sta- tuarum ritu patiemur pannos et vincla?' 'adhuc aliquod iter salutis quaerendum est. inspicite, quod 15 ego inveni. Eumolpus tanquam Htterarum studiosus utique atramen- tum habet. hoc ergo remedio mutemus colores a capilHs usque ad ungues, ita tanquam servi Aethiopes et praesto tibi erimus sine tormentorum iniuria hilares, et permutato colore imponemus ini- micis.' 'quidni?' inquit Giton'etiam circumcide nos, ut ludaei vi- 20 deamur, et pertunde aures, ut imitemur Arabes, et increta facies, ut 1 nee Uhrl quod correxi nunquid libri 2 eoniieiam Ilhri consuam Bourdelotus. fortasse in duas eoniciam pelles impedimenta Cupema 3 habebo pt, habebo mar go L : habeo L 4 conclamo L 7 ego am. L alligaturus es lahnms 8 ucntus L 9 antea Sdoppius: mea p, mca rejyetitis jnmctis quam deletoriam no/am Fronto dixit in margine L, mihi U Menelao lahniua secundum Odgssiae nil 435 10 fortasse quid uero 11 nos delebat Sciopinus. for- tasse nauem 12 uestes i(> ■< i> lit t: harhsLra L, margo t, Tolosanua peregrina ratione margo t: percgrinationc libri, pari ratione ffeinsiua color — ^11 mutat excerpsit Jiorilegium Farisinum 1 1 dementi chirogra- pthae membranae Douzae: timcnti Lpt 13 nee libri quod correxi 14 imo L 15 mcrcenarius, inquit, meus j)f nafum fortasse ex -n' id est enim 1 6 no post radat delettim in L 17 notatus L. praue notaturus coniceres stigmati pt 18 puncti JJouza queren- tiura L 19 supplicii y>>ot«i;a: supplici libri. * siraplici, alii duplici ror- surae et notarum* margo t tcget Bourdelotiana 124 PETRomr SATIRAE 125 ne vos quidem existimo velle. videte, numquid hoc placeat: ego L vos in duas iam pelles coniciam vinctosque loris inter vestimenta pro sarcinis habebo, apertis scilicet aliquatenus labris, quibus et spiritum recipere possitis et cibum. conclamabo deinde nocte ser- vos poenam graviorem timentes praecipitasse se in mare, deinde 5 cum ventum fuerit in portum, sine ulla suspitione pro sarcinis vos elTeram.' 'ita vero' inquam ego 'tanquam solidos alligaturus, quibus non soleat venter iniuriam facere, an tanquam eos qui sternutare non soleamus nee stertere, an quia hoc genus furti semel antea fe- liciter cessit? sed tinge una die vinctos posse durare: quid ergo, 10 si diutius aut tranquilhtas nos tenuerit aut adversa tempestas? quid facturi sumus? vestes quoque diutius vinctas ruga consumit, et cartae aUigatac mutant figuram. iuvenes adhuclaboris expertes sta- tuarum ritu patiemur pannos et vincla? * 'adhuc aliquod iter salutis quaerendum est. inspicite, quod 15 ego inveni. Eumolpus tanquam litterarum studiosus utique atramen- tum habet. hoc ergo remedio mutemus colores a capillis usque ad ungues, ita tanquam servi Aethiopes et praesto tibi erimus sine tormentorum iniuria hilares , et permutato colore imponemus ini- micis.' 'quidni?' inquit Giton'etiam circumcide nos, ut ludaei vi- 20 deamur, et pertunde aures, ut imitemur Arabes, et increta facies, ut 1 nee Ubrl quod correxi nunquid Uhrl 2 coniiciam Uhri, cousuam Bourdelotus. fortasse in duas coniciam pelles impedimenta Ctcj>e7'us 3 habebo pt, habebo margo L : habeo L 4 conclamo L 7 ego owi. L alligaturus es lahnins 8 ucntus L 9 antea Scioppiua: mea j), mea repetitis punctis qnam deletonam notam Fronto dixit in manjine L, m'ihi U Menelao lahimLS secundum Odyssiae JIII435 10 fortasse quid uero 11 nos delebat Sctoppms. for- tasse nauem 12 uestes diutius uinctas ruga consumit et carte alli- Kate mutant figuram hahet florilegium Parlsinum iunctas sed m mar- nine uinctas L 13 arete lacohsius U mncula pt tnbm duobusque asteriscis complent uersum Lt: lacunam non agnomt p, quo probata aliud recipi debebat 15 ad hue am. f, add. margo t aliquod Lp: aliud aliquod t. ahud quod Goldastus quid J. 16 literarum et sic ccmstanter L 17 remedio dempsit mcertus apud Hadrianideni colorem yodotus 18 itaque JWuan?;. etiam L tibi] illi Nodotus 20 quid ni? />: quid tu pt, qum margo t. quidni etiam T in quo tamen tu additum fume e nolida Tornaesu cancludas, quid tum Scioppius, quin tu Goldastus; ,rndet dumadjirman- tem simulat » Guiton L etiam L: et pt circuncide t et Momm- seno teste L 21 et pertunde] et pt: ctiam L L \ y r . < r > L suos Gallia cives putet: tanquam hie solus color figuram possit pervertere et non multa una oporteat consentiant [et non] ratione, ut mendacium constet. puta infectam medicamine faciem diutius durare posse; finge nee aquae asperginem imposituram aliquam 5 corpori maculam, nee vestem atramento adhaesuram, quod frequen- ter etiam non accersito ferrumine infigitur: age, numquid et labra possumus tumore taeterrimo implere? numquid et crines calami- stro convertere? numquid et frontes cicatricibus scindere? num- quid et crura in orbem pandere? numquid et talos ad terram de- 10 ducere? numquid efbarbam peregrina ratione figurare? color arte compositus inquinat corpus, non mutat. audite, quid dementi suc- currerit: praeligemus vestibus capita et nos in profundum mer- gamus.' 'ne istud dii hominesque patiantur' Eumolpus exclamat 'ut 103 vos tam turpi exitu vitam fmiatis. immo potius facite, quod iubeo. 15 mcrcenarius meus, ut ex novacula comperistis, tonsor est: hie con- tinuo radat utriusque non solum capita, sed etiam supercilia. se- quar ego frontes notans inscriptione sollerti, ut videamini stigmate esse puniti. ita eaedem litterae et suspitionem declinabunt quaeren- tium et vultus umbra supplicii tegent.' 20 non est dilata fallacia, sed ad latus navigii furtim processimus capitaque cum superciliis denudanda tonsori praebuimus. implevit Eumolpus frontes utriusque ingentibus litteris et notum fugitivorum 2 oporteat Jleinsius : oportet libri consentiant ratione ut men- dacium scrijisi: consentiant et non nationc mendacium Lt et ratione exhi- bens p. nouatione deletum margo L, oratione margo t. ut non una ra- tione Jleinsius quern una ante oporteat oportet induxisse , ut omni^ ratione Crusius, ut nationis Munchenis. et non errore repetita 4 aliquam im- posituram L 5 atramentum adhaesurum quae et inficitur Munckerus 6 arcessito L. fortasse accersita fcrrugine nunquid pt: inquit L ct pt: etiam L 7 humore margo t teterrimo implere tumore ncm male ^ chirographum exemplar Douzae nunquid L ut S utro- bique et 9 et 10, item p, nuquid sed deinceps nunquid t 8 com- burere margo t 9 etiam crura L etiam talos L 10 et Memmianus: om, LjH barham pt: barbava L, margo t, Tolosanus peregrina ratione viargo t: peregrinationc libn. pari ratione ffeinsius 001©? 1 1 mutat excerpsit florilegium Farisinum 1 1 dementi chirogra- phae membranae Douzae: timenti Lpt 13 nee libri quod correxi 14 imo L 15 merccnarius, inquit, meus pt natum fortasse ex -n- id est enim 16 no post radat deletum in L 17 notatus i. praue notaturus coniceres stigmati p 18 puncti JJouza queren- tium L 19 supplicii yJoit,^a: supplici libri. * simplici, alii dupliei ra- surae et notarum' margo t tcget Bourdelotiana 126 PETRONII SAXraAE 127 epigramma per totam faciem liberali manu duxit. unus forte ex L vectoribus , qui acclinatus lateri navis exonerabat stomacbum nau- sea gravem, notavit sibi ad lunam tonsorem intempestivo inbaeren- tem ministerio, execratusque omen, quod imitaretur naufragorum ultimum votum, in cubile reiectus est. nos dissimulata nauseantis 5 devotione ad ordinem tristitiae redimus , silentioque compositi re- liquas noctis boras male soporati consumpsimus * 104 Sidebatur mibi secundum quietem Priapus dicere: ''Encol- pion quod quaeris , scito a me in navem tuam esse perductum. exborruit Trypbaena et 'putes' inquit'una nos dormiisse; nam et 10 mibi simulacrum Neptuni, quod Baiis in tetrastylo notaveram, vi- debatur dicere: '' in nave Lichae Gitona invenies/' 'bine scies m- quit Eumolpus 'Epicurum esse bominem divinum, qui eiusmodi lu- dibria facetissima ratione condemnat' ceterum Licbas ut Trypbaenae somnium expiavit/quis' inquit 15 'probibet navigium scrutari, ne videamur divinae mentis opera damnare?' 1 literali exemplar manuscripium Douzae 5 nos Douza, Bar- thim : non libri 6 religione ante deuotione deletum m L ex- pmunt: ad soUtam tristitiam compositi nesao qms: composito li- bri 7 » * LicHAs in fne uersus L , duos iiel tres astenscos et in margine mcas uel lichas habent pt 8 Eucolpion Lt, ueUis Pi- thoei 9 quod p, uetus Pithoei: quid Lt, quern margo t, Memm. et nth. cod: Boschius certe de Pithoeano falsus productum < 10 nos una L H post quod astenscum insemnt pt, non lacunae sed corruptelae signum liaistor asylo libn: Bais separauit Scahger cestro ac , • • j ^ in marqine L stylo et torosula adludens, in tetrastylo ego scripsi. tetra- 8tvl(m uel aedicula tetrastyla uariorum deorum reperitur m littens epigra- phicis. in peristylo Hei^isius, in peristylio /. F. Gronouius; torali nouo orna- ueram lacobsius quo dono longe opportunias topazion fuisset; ceteri m- sana multa, nemo quod sanum quidem est pro asylo commendami 12 naui pt Guitona /. 13 Enmolpus inquit mutato ordme L esse hominem c^ L: hominem esse pt U acutissima Hemsius con- temnat Heinsius lacunam significaui: enarraidt Encolpius facetissimam illam raiianem nescio an uersibus; itaque hue B our delotus rettuht carmen de scmniis quod in appendice feci fr. XXX 15 caetcrum Lychas L somnum /. quid uere opinor Burmannus U 'lege ^^cana opera damnarc. Mem. cod.' Boschius. ai-canu operto Heimms. praeferendum operam ^1 y ^\ T L is qui nocte miserorum furtum deprehenderat, Hesus nomine, subito proclamat: 'ergo illi qui sunt, qui nocte ad lunam rade- bantur pessimo medius fidius exemplo? audio enim non licere cuiquara mortalium in nave neque ungues neque capillos deponere, 5 nisi cum pelago ventus irascitur.' excanduit Lichas hoc sermone 105 turbatus et 'itane' inquit ' capillos aliquis in nave praecidit, et hoc nocte intempesta? attrahite ocius nocentes in medium, ut sciam, quorum capitibus debeat navigium lustrari.' 'ego inquit Eumolpus 'hoc iussi. nee in eodem futurus navigio auspicium mihi feci, sed 10 quia nocentes horridos longosque habebant capillos, ne viderer de nave carceiem facere, iussi squalorem damnatis aufern; simul ut notae quoque litterarum non adumbratae comarum praesidio totae ad oculos legentium acciderent. inter cetera apud communem ami- cam consumpserunt pecuniam meam, a qua iUos proxima nocte ex- 15 traxi mero unguentisque perfuses, ad summam, adhuc patrimomi mei reliquias olent' itaque ut tutela navis expiaretur, placuit quadragenas utrique plagas iraponi. nulla ergo fit mora, aggrediuntur nos furentes nautae cum funibus tentantque vilissimo sanguine tutelam placare. 20 et ego quidem tres plagas Spartana nobilitate concoxi. ceterum Gi- ton semel ictus tam valde exclamavit, ut Trypbaenae aures notissi- ma voce repleret. non solum ergo turbata est sed ancdlae etiam omnes familiari sono inductae ad vapulantem decurrunt. lam 1 ante is non nulla perlisse arUtror laesus omine margo t pro- habiliter. neque enim opus erat namen homini illi in transcursu memo- rato mdere; quod si tamen indiderat, tale fuisse credas ex quo lucuali- quid aut iJdiae in mores kominis reclderet -^^-^/f.^'^l':^^^ uel Herius cogitauit Beislcius, meliuscule Theseus eciidi^; Aesius Goiisalius cui non cesserint Hedys Helius Haemus Nessus Rhesus Hesperus 2 rogo lacobsius 6 aliquis inquit capiUos sme .ianoMemmianus 9 ir^scripsi: non libri. nee rem ominosam duxi, si qmdemomen etiam in me ualeret una cam ceteris naufragio interfuturum mihi] tnste mar^o t et Antmxius 10 longos horridosque Memmianus 11 post si- mul aliquid erasum in L 12 non pt: n_o margo L, ne L ; om. Memmia- nus immo obumbratae 13 acciderent Heirisius: accederent libn immo nraeter cetera H consumserunt L. consumpserant Jfemmia- nT ' 16 XIhscu. in pt, non in L 17 utrique scripsi: utnsque libri. de omisso nostrum cf. p. 125, 16 et 22 20 spartana Lt, cor- rectum Spartana /. excoxi fuerat a pnmo m L ^""'^^J"^^.^ .. 22 sola incertus. ego post sed lacunam notaui: ^^^'^^^^^^^^^'^^^ acrius uociferantem intuetur 23 etiam TL quorum hic etum anciUae. quoque pt omnes om, L /■ / t.yt^^l iv"T]rr'^''_^-'fgf:t!V>frrTKn 128 PETROINII SATIRAE 129 Giton mirabili forma exarmaverat nautas coeperatque etiam sine /. voce saevientes rogare, cum ancillae pariter proclamant: ^Giton est, Giton, inhibete crudelissimas manus; Giton est, domina, succurre . deilectit aures Tryphaena iam sua sponte credentes raptimque ad puerum devolat. Lichas, qui me optime noverat, tanquam et ipse 5 vocem audisset, accurrit et nee manus nee faciem meam conside- ravit, sed continuo ad inguina mca luminibus dcflexis movit officio- sam manum et 'salve' inquit 'Encolpi'. miretur nunc aliquis Vlixis nutricem post vicesimum annum cicatricem invenisse onginis in- dicem, cum homo prudentissimus confusis omnibus corporis orisque 10 liniamentis ad unicum fugitivi argumentum tam docte pervenent. Tryphaena lacrimas effudit decepta supplicio — vera enim stigmata credebat captivorum frontibus impressa — sciscitarique summis- sius coepit, quod ergastulum intercepisset errantes, aut cuius tam crudeles manus in hoc supplicium durasscnt. meruisse quidem lo contumeliam aliquam fugitivos, quibus in odium bona sua yenissent 106 . concitatus iracundia prosiliit Lichas et 'o te inquit feminam simplicem, tanquam vulnera ferro praeparata litteras biberint. uti- nam quidem hac se inscriptione frontis maculassent: haberemus nos extremum solatium, nunc mimicis artibus petiti sumus et 20 adumbrata inscriptione derisi.' volebat Tryphaena misercri, quia non totam voluptatem per- diderat, sed Lichas memor adhuc uxoris corruptae contumeliarum- que, quas in Hcrculis porticu acceperat, turbato vehementius vultu proclamat: Mcos immortales rerum humanarum agere curam, puto, 25 1 Guiton L miscrabili marffo t 2 et ^ Guiton nhique L 3 est ante inhibete BrmickJiusius addi uolult 5 etiam L » ii^a- IZl UM Vlvxis pt, Vlyssis L 10 pudentissimus JJou.a, mipru- de n'tissimus Scioppi. oris.uc ^cripsun^orurn^y^atumexpr^ indieem libri. faciei que maroo t 12 lacrymas L U inter su.ce pissct L in prima uersu 16 aliqdam contumeliam X; antiquam iVem- ^Tanus tamquam JJouza 17 lacimam posui cum sme duUo pmdo ^Z' oUm\rypnaena. oratio fuerlt saltern Jus -^<^'^- ^^' -^^]^^^^^ bam 19 haccc inscriptione Irontes Juwjermannus 20 mimicis p- inimicis uetns rithoel, inimici U 21 abumbrata Mcmmianus i2 nondum maluit Dou.a 23 iniuriarumque p et ^^^----'^'J";^ ccnnmendauerim canl. u. IG 24 port.cu Ilercubs ^^T^" />. j;^ nnmdo lUa fuerit prorsus incertum: Tihuris menttonem miecit Iiihoeus, Et DJrffeiulane^.m dcprehendi.se siln ^'', in margine pt 9 ut puto Lt: utpote^?, Gulielmus fortasse uere idiotam rtwHn- i\oci\m\ lacobsius 10 legatum X^ Tolosanus: om. p. agitur nunc non de repentina hac Eumolpi legatione uerum de meditata et praeparata Encol- pii Gitonisque cum Eumolpo in nauem conscensione. glossam puto ortam ex ^9. 130, 2 11 asteriscum ante ms'i interposuit Bourdelotus 12 prorsus Memmianus 13 patimini ut ni super uersu scriptum sit L 14 immo destinarunt 16 dedititiis libri 19 pecunia manuscriptae mem- branae Douzae qui mehercule uos interuortissent pecunia, uestram si su- spicabatur se Memmianus 21 scruitii indicia Burmannus, stig- mata Muncherus; seruilia ecce in frontibus stigmata lacobsius. ego Bur- manno asseniior uestigia tamen praeferens 22 poenarum omissum in L, additum in margine L depregationem /werai in L supplicis om. tj non T 24 at Z» Pelronii satirae 9 \ 130 PETRONII SATIRAE 131 crinibus capita ? vultum enim qui permutat, fraudem parat, non sa- L tisfactionem. deinde, si gratiam a legato moliebantur , quid ita omnia fecisti, ut quos tuebaris, absconderes? ex quo apparet casu incidisse noxios in plagas et te artem quaesisse, qua nostras animadversionis impetum eluderes. nam quod invidiam facis nobis 5 ingenuos honestosque clamando, vide, ne deteriorem facias confi- dentia caussam. quid debent laesi facere, ubi rei ad poenam con- fugiunt? at enim amici fuerunt nostri. eo maiora meruerunt sup- plida; nam qui ignotos laedit, latro appellatur, qui amicos, paulo minus quam parricida.' resolvit Eumolpos tam iniquam declama- lo tionem et Sntelligo' inquit' nihil magis obesse iuvenibus miseris, quam quod nocte deposuerunt capillos: hoc argumento incidisse videntur in navem, non venisse. quod velim tam candide ad aures vestras perveniat, quam simpliciter gestum est. voluerunt enim ante quam conscenderent, exonerare capita molesto et supervacuo 15 pondere, sed celerior ventus distulit curationis propositum. nee tamen putaverunt ad rem pertinere, ubi inciperent, quod placuerat ut fieret, quia nee omen nee legem navigantium noverant.' 'quid' inquit Lichas 'attinuit supplices radere? nisi forte miserabiliores calvi solent esse, quamquam quid attinet veritatem per interpretem 20 quaerere? quid dicis tu, latro? quae salamandra supercilia tua exs- ussit? cuideo crinem vovisti? pharmace, responde.' 108 obstupueram ego supplicii metu pavidus, nee quid in re ma- nifestissima dicerem, inveniebam, turbatus et deformis praeter spo- liati capitis dedecus superciliorum etiam aequali cum fronte calvitie, 25 ut nihil nee facere deceret nee dicere. ut vero spongia uda fades plorantis detersa est et liquefactum per totum os atramentum omnia scilicet liniamenta fuliginea nubc confudit, in odium se ira convertit. negat Eumolpus passurum se, ut quisquam ingenuos 8 nostri LTj), uetus Pithoei: mei t eo pt: et L, margo t 10 Eumolpos /. a Mommseno collatus: Eumolpus i?f. Graeca forma ubique restihienda 13 in nauem uidentur transjwnunt pt aurcs vras L, aures nostras i?: nostras aures t 20 quanquam L 21 sola salamandra hbri: so\si induxit Bichardus. qnaeso subsHtuit Heinsius ; latro? a te quaeso an Ja- cobsius excussit tua inuertit Antmiius exussit Douza: excussit hbn 25 ot id est etiam primo uersui praepositum L aequali et caluitie 3Iuncke- rus: aequalis et caluities libri 27 est ante per add. L in pnncipio uer- 8U8 28 scilicet interpretor ^Xovoti : an s\ma\ scribendum'? mimis recte ante omnia interpungebant luliginis margo t confusa redierunt, in iram se odium margo t, misericordia pro ira J. F. Gronouius ^ i f y » / SATIRAE 133 LO sententia, ut tu, Tryphaena, neque iniuriam tibi factam a Gitone quereris, neque si quid ante hunc diem factum est, obicies vmdi- cabisve aut uUo alio genere persequendum curabis; ut tu nihil im- perabis puero repugnanti , non amplexum , non osculum, non coi- 5 tum venere constrictum , nisi pro qua re praesentes numeraveris denarios centum, item, Licha, ex tui animi sententia, ut tu Encol- pion nee verbo contumehoso insequeris nee vuhu, neque quaeres ubi nocte dormiat, aut si quaesieris, pro singulis iniuriis numerabis 9 praesentes denarios ducentos.' in haec verba foederibus composi- L tis arma deponimus |1 et ne residua in animis etiam post iusiuran- dum ira remaneret, praeterita aboleri osculis placet, exhortantibus universis odia detumescunt, epulaeque ad certamen prolatae conci- LO liant hilaritate concilium. H exonat ergo cantibus totum navigmm, et quia repentina tranquillitas intermiserat cursum, alius exultantes 15 quaerebat fuscina pisces, alius hamis blandientibus conpellebat prae- C signat foederis inuertit G. 'al. u. c. fidei' margo D quis ACDFGP: quels reliqui. fortasse cuius animi tm transponit t 1 ut tu Ppt, margo L ut intexerentur post sententia: omitiunt hJ^, ubi ACDG; Tryphena, uti Sambucus legi in S ubi testatus. praesfat uti tu triphena G, trifena AF Gytone GLs, gythone A ^ 2 quereris margo L: queraris libri omnes obities P, obucies ceten, om F uindicabisque sed in margine bisue u. c. L, ludicabis ue A 3 ut aut ^ nllo modo alio G non omittens genere et tu Fs, margo t; tu om. C; et ut Parisinus 6842 D niWl inter- cidit in Antoniana. nichil P 4 obsculum C ob osculum F 5 constructum iMemmianus nisi om. F qua] hac margo t quaque Scioppius numerabis margo t 6 denarios centum LPpt: cen- tum au< C denarios ACDFFGs post centum spatio uersus rehcto tres asteriscos habet t lycha CDG, lica F am mi tui L u. c. coscientia' margo L encholpion G, eucolpion Apt, eumolpion F Eumolpon s 7 contumeliose P inseques G, insequans pt neque uultu LP 8 quaesiueris FGL, queris P num et pro ? 9 ducenos recte unus Altissiodurensis 12 ad certamen sicdzciturut ad primum nuntium aut ad lucernam; ob Bourdelotus 13 concilium libHmei: consilium Memmianus. conuiuium margo t, Sc^opp^u8^\^^.xx^^^'■ tem lacobsius delens concilium quod natum ex concihant mihi urdetur ea> pulisse concordiam. ceterum quae secuntur usque ad ^^^j^-^^^^^^^; ^ nm puto nisi particulam esse plenioris descnptwnis exonat AEF. exonat TiLiargine o^at D, exsonat (^, exsonat CPp uetu. P^thoe^, exonerat X^ exornatur 6cZ. princeps; personat cantu coni. Tornaesius ergo om, Lpt. M^um ceteris uetus Pithoei cantus Lt. 'in u. c, exsonat ergo cantib. triu totti nauig; margo L. tritum pro totum P U quo A ^^^J^^^' niam G tranquiUitate margo t cursu P exultantes Lpt exsul- tantes E. exultans ACFGPs, margo t, Altissiodurensis ;c^sn\tans D 15 caplabai u. c. Brit. Tomaesii et in lemmate Pithoeus. euerrebat "-V - -■,t-'.-v-y:-.-y:T^,?-;>;^j;-T--:--^,ajf-/;,-^^«ihjg« > 134 PETROmi SATIRAE 135 dam repugnantem. ecce etiam per antenDam pelagiae consederant LO volucres, quas textis harundinibus peritus artifex tetigit. illae visca- tis illigatae viminibus deferebantur ad manus. tollebat plumas aura volitantes, pennasque per maria inanis spuma torquebat. iam Lichas redire mecum in gratiam coeperat, iam Tryphaena 5 Gitona extrema parte potionis spargebat, cum Eumolpus et ipse vino solutus dicta voluit in calvos stigmososque iaculari, donee consumpta frigidissima urbanitate rediit ad carmina sua coepitque capillorum elegidarion dicere: 'quod summum formae decus est, cecidere capilli, vernantesque comas tristis abegit hiems. nunc umbra nudata sua iam tempora maerent, areaque attritis ridet adusta pilis. 5 fallax natura deum: quae prima dedisti aetati nostrae gaudia, prima rapis.* 15 10 Jacohaius fuscina ELPpt: fuscinas ACDG, fuscinis Fs alius pisces A, pices P hannis P. hamis/\conuellebat conuellebat et in margine/\ blandientibus L compellebat ACDGs: opellabat F, conuellebat ELPpt. conuertebat alii apiid Patissonum 1 eccel quin margo t etiam] autem E immo super antemnam LP, antenam a prlmo F pelagi ante Sambucum consedere ACDFGs 2 qua G testis F, tectis Lps. litis /. F. Gro- nouius harundinibus sic A: aurundinibus C penitus F 3 inligatae L, alligate F in uiininibus Ij plurimas C. tempestatis haec praesagia Petronio esi^e Gonsalius obseruauit A uiditantes G pinnas- que Lpt per inania Es, non S inanis I^pt: inani reliqui pluma Lt sed 'al. u. c, spuma' margo L, spira s. immani spira Delbenus tor- quebant F 5 Lychas G, Lycas uidetiir D habere ridere P gra- tia C gythona ti^iphena A. triphena EG. Guitona Z, gytona G 7 solutus om. F ucluerit ACDFGs. coepit dixisset scriptor nisi hoc uerbo et paiilo ante et j^f^ulo post utereiur. uoluere et Lipsius, uolult- iocularia Wouwerius stigmosesque CDP, stigmos aesque G, stiginosesque AE et ante Sambucum, stiginosque osque F 8 consumpta, non con- sumta AEG LP que mn. 9 capillo F, in capillos suos LT Tolosanus ellegidarion .1, elegidario F, elegiarion t. elegeidion Brassicanus 10 elegiacos uersus habet jlorllegium Parisinum summum florilegium, ms. liber Donzae : solum ceteri omnes, forme solum A ; solum decus forme decus est P deus C est om. florile- gium 1 1 uernatesque F abeigit C, adegit ms. liber Douzae unde is adedit coniecit, ademit Jlorilegium hyems CG, yems F 12 mereret F. marcent adscriptum margini luniani libri 13 Ae- raque A, Aureaque P atritis Jlorilegium, acti'itis F, attrictis A. extritis margo t *al. aret' Pithoeus, sordet uel aret Junius, luget margo t, ridentem aream lubuit illi maerentibus opjtonere temporibus adista P. fortasse adulta id est quae increuit demptis crinibus. friget adesa Hein- T > f < ( >» / LO Mnfelix, modo crinibus nitebas Phoebo pulcrior et sorore Phoebi. at nunc levior aere vel rotundo horti tubere, quod creavit unda, 5 ridentes fugis et times puellas. 5 ut mortem citius venire credas , scito iam capitis perisse partem, plura volebat proferre, credo, et ineptiora praeteritis, cum an- 110 cilia Tryphaenae Gitona in partem navis inferiorem ducit corymbio- 10 que dominae pueri adornat caput, immo supercilia etiam profert de pyxide sciteque iacturae liniamenta secuta totam illi formam suam reddidit, agnovit Tryphaena verum Gitona, lacrimisque tur- L bata tunc primum bona fide puero basium dedit. || ego etiam si re- positum in pristinum decorem puerum gaudebam, abscondebam ~^, ^n^is St gaudial a in rasura F prima dedisti Et tanti nostre gaudia prima rapis florilegium iterans ^^^;^'^^ ^''^^idem nprsus VI subscriptum A tres asteriscos mterpomt t. sane qmdem IZTa leg^Sibrarius uidetur uelut haec: deinde ad Gitona resp.c.ens '^X:1^s rS't 2 3 45 67 Tumebi Sambucique c^e^u- ris repertoLpst, hoc 1 S 5 2 4 6 7 ACDEFG, ^^^^^ ^J^Y^ZZTp' 7ursus capiat a Phoebo, tertium et quintum uersus /^ ,X««o 4 fiiiitona L conmbioque AISlx, connoie- gytona BGs, gythona A, Guitona J. i ^^ one F 10 adorna capud P imo IjJ-, ymo ^ v V \r-r.Ann\t T suncrciUo CG. xyrohrt uersui praepositum m margme Ji haproducitX. ^"P^^^^^^^^^ P ^^. S, ante Sambucum; scytaeque B Sque^ ' tctura F, natuJe margo A idemque c^iecit Sam- bucTZLnra. aut scripturae incertus, «e ductura ato ^^^ l-a- menta sic ABEGL: luniamenta P sequuta CG 12 redidit J^ JJiphena AEG Gitona] lihH ut u. 9 lacrymisque GL basium 13 haustii P I'M ' |:^f*H :/•* 136 PETROiMI taraen frcqucntius vultum, iiitelligebamque mc non tralaticia defor- L mitate esse insignitum, quein allocjuio (lignum ne Liclias quidem crederet. sed liuic trislitiae eadem ilia succurrit ancilla, scvocatum- que me non minus dccoro cxornavit capillamento; immo commen- datior vuitus euituit, quia flavum corymbion crat 5 II ccterum Eumolpos, et periclilantium advocatus et praesentis LO concordiac auctor, ne silcrct sine fabulis bilarilas, multa in mulie- brcm Icvilatem cocpit iactaro: quam facile adamarent, quam cito etiam liliorum oblivisceientur, nullamquc esse feminam tarn pudi- cam, quae non peregrina libidine usque ad furorem avcrteretur. 10 ncc se Iragoedias vclcrcs curare aut nomina saeculis nota, scd rem sua memoria factam, quam expositurum se esse, si vellemus audire. conversis igitur omnium in se vultibus auribusque sic ex- orsus est: 111 'matrona quaedam Epbcsi lam notae crat pudiclliae, ut vicina- 15 1 fortasse quod intclle^'cbam tralatitia libri 2 ne L Memmia- nus: TiQc pt 3 scuocatumque Goldastiana: cuocatumqiic libri 4 imo L fortasse emcndatior conl. cap. 120 5 llauum inargo t: flaucor. m«. codex Dotizae, Haucoram Lt et iiraepoaito asterisco p. praue geminata cor syllaba turbos viouit. l-lauiorum inargo L, glaucum aut Chaucorum simileue nonien Doiiza, flauicomum Barlhius; flauo orna- tuin corymbio Casaubonus 5 duos trcsue asfcriacos inlcrponunt J A nacuo interiecto spado, nnum p G Kuinolpos 7? /'>//,/»/»; KiiiiioIpuM rc/iV/itt pcriclitantum r 7 actor /. liilluritns f K ml umareient F, adainarct 7* 9 ct carissiinoruiu J/unckcrus, (idissiiiiorum J. F. (Jrouo- tiius, philoruin Jfeinsiua (luc am. P rocmiimm esse transponit I J 10 aduerterctur C, aduertcretur /', auclloretur inargo t. in mu- licbrem Icuitatcm ab auctoribus ]»assim mulra scribiintur liquet quam facile ament, quanta odcrint Icuitatc, qunin cito obliuiscantur alVectuum et naturae imujcmores interduiu in lilios arniontur licet satyricus dicat et tragicus, nullam esse Icniinam tarn jiudicani «iuae non pcrcgriim libidine usque ad lurorein inccndatur loannes ,^'aresb. pol. VIII 11 p. 208 s. non ampliore libro usus sed Fetroniana dilatans; tragicuni ille forsitan ex tragoediis ueter^^bus collegeriL Tetronius de inulicbri leuitate dicit qiu fa- cde amatur. qilfi cito etiam tiliorum obliuiscitur. nullamque esse feminam tarn pudicam quae non peregrina libidine usque ad fuiorem auertatur co- dex Mazarinaeus 1261 saeculi XII 1 1 non se Colbertinus traiedias P sclis IS, scclus F, solis P rem om. st, non T 12 suam memoriam P facta quae «^ factam sine quam LT et ul uidetur C: habent quam ABDEFaPp expositarum D, expoiturum P 13 igitur m. ADFGs 14 orsus BLPpt 15 descripsere hanc htstonolam cap. Ill el 112 loannes Sarcsb. I. s. sic pergens: matrona quaedam referente Petronio Ephcsi, codex Mazarinaeus rrodo niemoratus, flonlegium Parmnum nocte FP et n primo G pudicicic A pudicia Mazarinaeus ' ...r.i »v ir I. •I SATIRAI5 137 LO rum quoque gentium feminas ad spectaculum sui evocaret. haec ergo cum virum extulisset, non contenta vulgari more funus passis proseciui crinibus aut nudatum pectus in conspectu frequentiae plangere, in conditorium etiam prosecuta est defunctum, positum- 5 que in hypogaeo Graeco more corpus custodire ac flere totis nocti- bus diebusque coepit. sic adllictantem se ac mortem inedia perse- quentem non parentes potuerunt abducere, non propinqui; magi- stratus ultimo repuisi abicrunt, complorataque singularis exempli femina ab omnibus quintum iam diem sine alimento trahebat. ad- 10 sidebat argrae fidissima ancilla, simulque et lacrimas commodabat lugcnti et quotienscuntpie defecorat posilum in monumcnlo lumen renovabat. una igitur in tota civitate fabula erat: solum videlicet illud adfulsisse verum pudicitiae amorisque exemplum omnis ordi- nis homines conlitebantur, cum interim imperator provinciae latro- 1 spectaculum sui ABCDKFGPst, loannes, fiorileginm : sui fpcctacu- lum Lp 2 funus — 5 more cuvi deerrantibus ocvlis praeterviisis- set Scaliqer, supplenit ilia in margine L funeris officium Ls passis BPpt: sparsis reliqui. funus prosc(iui crinibus sparsis ct turbatis loannes 3 sparsis (juoiiuc prosecpii C 4 plangore EF per- secuta A, Jlorilegium, Memminnus. vialo secuta 5 hypogaeo per di- phthongum BL: hypogato loannes, y\)ocr\o Jlorilegium, liyppogeo O, yppogeo correcta g ex x F, ippogyo et in margine ippogeo A more Graeco trans- c ponit F condire urtus DanieliH f. Ri addictantcm It. afflictantem relir qui ad mortem P morte media proHCJiuentem /'' 7 ad ante abdu- cere deletum L, adduccrc P non magistratus. ultimo Wehlius p. 18 8 ult^o A comprobata(iue ab omnibus mediis omissis C hoc or- dine ABDEFGPps, loannes: ab omnibus singularis exempli femina Lt cum florilegio. ah om. T 9 sine] se yiys/'' subtrahcbat A'/" •adsidebat, \\on assidebat B in fabula Phacdro adaignaia codicis Pe- rotlini XIV uersu 17: uidctque acgram et facie pulchra feminam noli aegram Petronianis his defendere sed corrige egregiam facie conl. Phaedro III 4, 7 et 8, 3 lO'similitcrqne lacrimas P. et om. O lacinias Lj *al. c. lacrymas* margo L; sic G commodabat CDE, Bitters- husius: commedabat G, coinmQnd&hat ABFLPpt, Jlorilegium. commundabat lugentis coni. /Sambucus 11 lugentesi C quotiescunque loannes, quotiensque P, quoties L cum Jlorilcgio, quoticns Ppt. hoe et dcfeccrat om. ACDEFGs quoties positum lumen in monumcnto defecerat L; defecerat in monimcnto sine positum P limcn F 12 resonabat P erit P et solum p uidelicct illud composui: uidelicet DEFGs, '\l' A illud omittentes; illud BCLPpt cum loanne et forilegio omittentes uidelicct 13 adfulsisse BPpst: aflfulsisse L cum loanne et jlorilegio, affluxisse ^/)i?7''G, afluxisset C pudicicic ^IG^ 14 homi- nes om. ACDEFGs; inde omncs ordincs s ocofitebantur L, confite- buntur P cum delet lahnius - imper. sic E. procurator lacobsius I'r:' fei m (?! Fi.* --»• -4 I 3 ^ Ik p' i'J fe:;:. m 138 PETRONII nes iussit crucibus adfigi secundum illam candein casulam , in qua LO recens cadaver matrona deflcbat. proxinia ergo nocte, cum miles, qui cruccs asscrvabal, no (|uis ad sr|nilluram corpus dclraherot, no- tassct sibi et Junicn inter nionimcnla clarius fulgens et gemitum lu- genlis audisset, vitio gcntis humanae concupiit scire, quis aut quid 5 faceret. descendit igilur in conditorium , visaque pulcherrima mu- lierc primo quasi quodam monstro infernisque imaginibus turbatus substitit. deinde ut et corpus iacentis conspexit et iacrimas consi- deravit faciemque unguibus sectam, ratus scilicet id quod erat, dcsi- , derium extincti non posse feminam pali, adtulit in monumentura 10 cenulam suam coepitque liortari lugentem, ne perseveraret in do- Jore supervacuo ac nihil profuturo gcmitu pectus diducercl: omnium eundem esse exitum [sed] et idem domicilium, et cetera quibus ex- ulceratae mentes ad sanitatem revocantur. at ilia ignota consola- tione percussa laceravit vchcmentius pectus ruptosque crines super 15 1 crucibus iussit transponit Joannes affigi scripti praeter B illam corr. ex illud B eam]cm florilegium, jH: oni. relinui 2 ergo] uevo LT, autem w. c. Bitlershusii, Memmianus 3 crucem ACFOs asscruabat Ljyf, florilcqinm: scruabat ceteri ncuuc A ad om, a corpus BCDEFGPs, Joannes: corpora LpL florikfjium. om. A, Orcllius p. i) 4 ibi sibi s aut delendmn ct aut iransponc7i(lum et lumen notasset sibi moninicnta per i solus B 5 audirct /v, audissc F uicio AP concupiuit KF nut om. llcisHvs 6 cr^o p, Mnnmianus ; ituipic Joannes iussa.iuc r 7 (luondam B mostro /' inCeniiquc i* 8 subsistit Joannes ut] ubi Joannes aspexit Joannes lacryinas G et y ex i corrccta /,, lachrymas constanter Joannes 9 septam i'' imitafus fortasse Petronium est Sulpichts Seucnis chronicorum J 3 ' Koe cum iam imbrem deslUisse ac qnieto in salo arcam circumferri inteiligerel, ratus id quod crat, aquas decedere, coruum primum . . . emisW id om, /, non T 10 extincti sic ABFGJ.P cum Joanne feminam pati non posse Joannes adtulit B: actulit F, contulit J,p Memmia- nus, attulit ceteri 11 ccdulam /> ortari C pcrscuerct 7* 12 ac ABCDFFPst, Joannes: ct J.pt cum jlorilcgio, aut G nichil P defuturo florilegium fortasse neue gemitu deducerct Gs, deduccrent P. diduccrc Junrjcrmannus 13 can.lem i?, eadcm Joannes; communcm uetus Boschii esse exitum AVDEFGPst: ex- itum esse J.p, Jlorilcr/ium. exitum om. B et Joannes quorum memoriam ad eandem esse scdem specfare jfotueris opinari sed et] set ct FG sed in P; sed om. A, et om. 0; sctl c B, scilicet Joannes cxul-' tante P 14 ilia om. P inopinala susp. Bittershusius tarn inuti- liter quam ohm ego ignoti 15 pcrculsa margo t Inccrauit uehc- mcntius pectus lacerauit G pectus om. florilegium ucUcmentis P raptosquc Joannes ruptosque crines super cincs A unde omncs 5^ ^ I ; SATIIIAE 139 10 pectus iacentis imposuit. non recessit tamen miles, sed eadem ex- bortatione temptavit dare mulicrculae cibum, donee ancilla vini ccrtc ab co odorc corrupta primum ipsa porrcxit ad liumanitatcm invilantis victam manum, dcindc refecta potione et cibo expugnare dominae pertinaciam coepit et^'quid proderit" inquit"hoc tibi, si soluta inedia fueris, si te vivam sepelieris, si ante quam fata po- scant, indemnatum spiritum ed'uderis? id cinercm aut manes credis curare sepultos? vis tu revivescere? vis [tu] discusso muliebri errore, quam diu li- cuerit, lucis commodis frui? ipsum te iacentis corpus ammonere debet, ut vivas." nemo invitus audit, cum cogitur aut cibum sumere exemplum Amstelodamensc super corpus et ego conieci et edidit No- dotus. cf. u. 8 et p. 139, 10 V 1 iacentis 'posuit Jj non ABCDFFGJ^Ppst, Joannes: ncc flo- rilegium, Goldastiana ccssit G turn A, miles tamen transponit P eandem B 2 tentauit libri praeter BFP multicredcrc P donee ancilla super uersu addita B. uereor ne liaec ita congluii- nauerit excerptor uini] liumi Joannes 3 certc ab eo corrupta om. LT, florilegium, Memmiamui, liber Douzae; sed *al. c. u. ccrte ab eo* •margo L. ccrta (a in rasura) abco ego nolaui e B, certii ab eo Momm- senus et ccrto ab eo JHthoeus ex eodem. certum habco Joannes nuper editus, incertum liabeo idem olim editus et i cuius margo' ah eo exhibet, nectareo 7. /•'. Gronouius, meraco Jacobsitm, incertum an Jiongarsius, adco JJouza, ccrte fjruto Nodotus, uini cibique Bourddotas cuius * manuscriptos* mireris non cenubicbc potius quam uici citi habuisse corepta vut- tatum in corupta G ipsa om. ACDEFGs 4 immitantis F, inuitanti Antonius xncta. florilegium, s; uitam C, totum om. P referta FG 5 pertinatiam AJ\ pertinaciem florilegium, pertinentiam L, aL u. c. pcrtinanliam al. pertinaciam' margo Jj coepit post ex- pugnare transtulere ADFGst, item C qui habet expugnarc fecit ccpit ecquid coixi. Sambucus inquid P, florilegium hoc inquit Jj, tibi hoc Joannes transmutat 6 solita P sepellieris G 7 indampna- tum P effudcris spiritum transmutat Joannes, effunderis F 8 Vergi- lianus uersus Aen. JJJI 34 id om. t, non T cineres ABCDEFGs, ciueres P et mnnas florilegium sic Joannes et florilegium cum pt: cre- dis sentire sepultos BLPT cum uetere Pithoei sed Un u. c. superinductum cnrare* margo Jj, sepultos credis sentire ACDEFGs. curare ut legitur apud Vergilium ita adloquium ancillae flagitat 9 Vbi tu F reuiuisccre praeter BG omnes. post id addit Joannes cum t reluctantibus fatis ex- tinctum *quod decni in ueteribus nostris exemplaribus omnibus* ut PUJu)eu* ait. prorsus autem cum interpolaret ilia aberrauit Joannes a mente Pc' tronii tu om. BJjPp, Joannes et florilegium; uis nc t muliere CTore florilegium ; unius crucaria B, unius crucarie P, unius cum clo.aric (', unius cruciati /oan- «c», cruciarii unius Apt cum Jlorilcgio sed cruciati margo A^ cruciuncu- lus aric J' sed cruciarii unius margo J\ cruciunculu aric D, cruciarii unius ftric (i\ cruciati unius s; purentcs cruciarii unius arte ut F parentis Jiorilcgium 5 laxatum custodia /'' dctraxcrc ABCUEGPsl cum Jlorilcgio: dctraherc F, dctraxcruiit J.p cum Joanne, Memmianus nocte sujjer uersu scripium J) G ct supremo Joannes ^ supprcmo- quc i'^P, que super scriptum G mandarunt /> ac t cir- cunscriptus Jj, circum pectus t cuius margo circunscriplus el pecus Itabet, W. circumspcctus' Pithoeus idque placuit JJeinsio ; miles diligcns appella- tur in fnbula Pcrollina XJV 25 dcsidct Lpl, Joannes, Jiorilcgium: residet reliqui 7 'uidit 'postero die A 8 ([uod ADFGs; B discre- pare cum A ego non notaui accidit P expectaturum sic ABFGL cum Joanne sententiam iudicis transmutante » commodaret BPTp: commodct CD J A cum Jlorilcgio et Memmiano, commode GS, commendaret sed in margine o F, commcndct .1, commcndat JtJ, commendans Joannes post locum interpolans prouidcret 10 ergo AC D EG St: modo ex prae- cedenle uoce natum BJ^PTp cum Joanne et Jicrilegio et Memmiaiw, made sed in margine g^ F ilia om. BP Joannes, ilia perituro om. F sed add. margo /*' periturum Ji commune puto inlercidisse 11 facial Z Memmianus no JJeinsiiLS: ncc libri inquid /ort/«- gium; om. ABCFGJ*s , 12 desinantP, dii sinant ceteri, dii sciant (?, dii sumant i* carissimorum] Izimorum A hominum duo om, Jjf Jiorilcgium, Memmianus, chirographus Douzae PETRONn Tum occidere.'" secundum banc orationem iubet ex area corpus mariti sui tolli atque illi, quae vacabat, cruci adGgi. usus est miles ingenio prudentissimae feminae, posteroque die populus miratus est, qua ratione mortuus isset in crucem/ 113 risu excepere fabulam nautae, [et] erubescente non mediocri- ter Tryphaena vultumque suum super cervicem Gitonis amabiliter ponente. at non Lichas risft, sed iratum commovens caput 'si iustus' inquit 'imperator fuisset, debuit patris familiae corpus in monimentum referre, mulierem adfigere cruci'. non dubie redierat in animum hedile expilatumque libidinosa migratione navigium. sed nee foederis verba permittebant memi- nisse, nee bilaritas, quae praeoccupaverat mentes, dabat iracundiae locum, ceterum Tryphaena in gremio Gitonis posita modo imple- bat osculis pectus, interdum concinnabat spoliatum crinibus vul- tum. II ego maestus et impatiens foederis novi non cibum , non po- tionem capiebam, sed obliquis trucibusque oculis utrunque specta- 1 sed A rationem E Joannes; om, D ex area post iubet collocant ABCDFGPst cum Joanne et fiorilegio: post tolli EJ^p. area BCDGL Joannes et florilegium, aurea F: area etiam margo L 2 atque] et ACFGs cruci post illi Iransponunt ACDFGs ad- figi sic B usus corr. ex uisus B 4 inaritus esset G; esset^ quoque. isset mortuus transmutat L ad crueem AFGs. subicit Joannes p, 27 1 : tu historiam aut fabnlam, quod his uerbis rcfert Petronius, pro libitu appellabis. ita tamen ex facto accidisse Epliesi et Flauianus auctor est mulieremque tradit impietatis suae et sceleris parricidalis et ad- ulterii poenas luisse. non quidem solus est in mulierum ineptiis ridendis aut exprimendis Petronius; scribit beatus Hieronymus et cetera 5 rursu C, risum G fabule AF et om, LPp 6 triphena AJ\ triphea G uultumq. — ponente praetemilssa in L add. margo L uultumque BLPpt: uultum reliqui suum om. L Gytonis BGL, gythonis A 7 ponente BJjPpt: posuit reliqui lichas ALst: licas CFp, lychas B, lycas G cum DF, lucas P comouens G 8 in- quid P patrfamilie super scripta is syUaha F, patris familias P 9 monimentum per i B et mulierem Memmianus adfigere per d B y. quid deesC Sambucus 10 hedile BLT ut errore ex AU tiasiodurensi ele Pithoeus adposuerit: edile ADEFPst, aedile G, ele prae- posito asterisco p. cubile margo t, Bipontina a qua diuersum C esse twn notatum est. fortasse Hedyle quod potest Lichae uxori {cf.p. 128, 23) nomen fuisse, nam haedile 7iec res est nee nomen expiatumque super scripta I F; que om. G libidinos D, libidines A, libidinosum G 11 fidens P permittebat s, permittebatur CJ)E, permictebatur F, permitebatur Q 12 ilaritas A, hylaritas F qua ACT occupauerat BLPp, Memmianus 13 cetero P triphena AFG ingenio CDG Gitonis] libri ut u. 6 14 oculis G interdum ABCDFGPp: modo ELSt concumabat P, concernebat ante Sambucum spo- Uatis p, Memmianus uultum om. P 15 nee potionem Memmianui 10 14 L > 1 J t J^' SATIRAE 143 L bam. omnia me oscula vukierabant, omnes blanditiae, quascunque mulier libidinosa fingebat. nee tamen adhuc sciebam, utrum magis puero irascerer, quod amicam mihi auferret, an amicae, quod pue- rum corrumperet: utraque inimicissima oculis meis et captivitate 5 praeterita tristiora. accedebat hue, quod neque Tryphaena me alloquebatur tanquam familiarem et aliquando gratum sibi amato- rem, nee Giton me aut tralaticia propinatione dignum iudicabat, aut quod minimum est, sermone communi vocabat, credo, veritus ne inter initia coeuntis gratiae recentem cicatricem rescinderet. in- 10 undavere pectus lacrimae dolore paratae, gemitusque suspirio tectus animam paene submovit in partem voluptatis tentabat admitti, nee domini supercihum induebat, sed amici quaerebat obsequium * 'si quid ingenui sanguinis babes, nonpluris illam facies, quam 15 spurcam. si vir fueris, non ibis ad spintriam' « me nihil magis pungebat quam ne Eumolpus sensisset, quic- quid illud fuerat, et homo dicacissimus carminibus vindicaret iurat Eumolpus verbis conceptissimis 7 Guiton Jj tralatitia Ubri 8 "^deleo uocabat aut scribe sermoni communi uacabat' incertus apud JJadrianidem 10 lacrymae L 11 pene X asteriscos duos interponunt Lt^ unum p 12 JJchas intellegitur 13 ires duoue asteriscos habent libri. v^ncilla V TRYPHAENAK AD K^vox.vw ^v interpouit J^, margini imponunt pt 14 prae- mittebant dum ancilla restitans in haec erupit quod 'sublestae fidei fragmen- tum Parisinae editionis iam supra laudatae' quam anno 1595 adsignat ut similia alibi 'hie haud importune inseri ^mssus' est primus Gonsalius. in Bourdelotianis a. 1618 et 1645 hoc et similia nondum reperiuntur ut quis ea nugatus sit nesciam 15 spurcam margo J^: sportam libri mei, sportum Memmianus, scortum Putschius, spuriam Gonsalius spin- thriam margo t: spuicam et in margine spingem Z, spuitam praeposito asterisco p, spurcam t, spinthum Memmianus complures asteriscos interponunt libri 16 haec animi pendentcm angebant sed ante me inseruit Gonsalius. uide ad u. 14 pungebat scripsi: pudcbat libri. urebat Douza 17 asteriscos duos habent Lt , unum p. creditam noxiam barbare explebant inde a Gonsalio. uide ad u. 14 18 uer- bis Eumolpus inuertit Jj. frustum hoc ut seruaretur, superlatiuus in ■ ca,ussa fuit duos tresque asteriscos interponunt Lt, uersiculum aste- riscis expletum p iV 7 r-r^-^yy yqf ^ ^t>r^?»-^i^yac5fen^^i[ i 144 PETRONII dum haectaliaqueiactamus, inhorruit mare nubesque undique L adductae obruere tenebris diem, discurrunt nautae ad oflicia trepi- dantes velaque tempestati subducunt. sed nee certus fluctus ventus impulerat, nee quo destinaret cursum, gubernator sciebat. Siciliam modo ventus dabat, saepissime [in orara] Italici litoris aquilo posses- 5 sor convertebat hue illuc obnoxiam ratem, et quod omnibus pro- celiis periculosius erat, tam spissae repente tenebrae lucem sup- presserant, ut ne proram quidem totam gubernator videret. itaque hercules postquam manifesta * convaluit, Lichas trepidans ad me supinas porrigit manus et'tu' inquit'Encolpi, snccurre penditan- lo tibus, id est vestem illam divinam sistrumque redde navigio. per fidem, miserere, quemadmodum quidem soles.' et ilium quidem vociferantem in mare ventus excussit, repeti- tumque infesto gurgite procella circumegit atque hausit. Tryphae- nam autem prope iam . . . lidelissimi rapuerunt servi. scaphaeque 15 impositam cum maxima sarcinarum parte abduxere certissimae morti applicitus cum clamore flevi et ' hoc' inquam 'a diis meruimus, 2 officia L lineola super ia ducta in fine versus 3 cottnslunger- mannns: certos liiri; emu Memmianm. agitur de auris uaganhbus TZtmse modo Siciliam notus. UcobA^u quoque notus comecera. uehe- tJtZ nauis a Campano Uttore Tarentum, naufrag^ paulo post Grotma deZuntur itaque dum nauigant per f return Stculum, afnco sxmul et UrZoLxiileriditali uidentur 5 ostendebat margo t mao IZZs in Oram t: om. Lp, uulgo possessor] uentts aim juU.- Xr' marao ( 6 ad noxiam Memmianus r^l^mOMastiana. mrtem aw. proram margo t 7 procellosius t, u. c. Douzae TXc LZerLum in mlrgine repetens: Hercules postquam . mamfes a conTaluit»(. in tam lacera sententia exphraui mhd, ludebam uehU haec Tque po^stquam manifesta gubernatoris imprudent.a pmculum conua mt mX Hercules tolerartmt o«mes: postquam mans aestus au< tempestas ronualuitpiMoe,,., postquam spcs omnis manifesto euolau.t Bourd^U.tu., ^ox addidU ReiMus. inualuit Meursn. trep.dus /. 10 t,»- coloi libri 11 W estj corrigendum et 12 quondam aliquis tudatm a Boschio, fortJse Douza. probo solebas plura ue- ^n7 interciderint in quibus ullinw Lichas uociferans .ndu^eretur Ts rama urn pme repetitum improbat Heinsius 15 exan.matam aut sLiUpeZse stat,n: vrov^ri,"^ Ouiielmm, propcrantes Cuperu., <,m« sub- ZLT 17 laminae signum i^didit p. addidit Uomahus ego Giton, quorum iUud Putschius hoc Bourdelotus muemt ! f ( -< f ^ r SATIRAE 145 L ut nos sola morte coniungerent? sed non crudelis fortuna concedit. ecce iam latem fluctus evertet, ecce iam amplexus amantium iratum dividet mare, igitur, si vere Encolpion dilexisti, da oscula, dum li- cet, et ultimum hoc gaudium fatis properantibus rape.' haec ut ego 5 dixi, Giton vestem deposuit, meaque tunica contectus exeruit ad osculum caput, et ne sic cohaerentes malignior fluctus distraheret, utrunque zona circumvenienti praecinxit et^si nihil ahud, certe diutius' inquit ' iunctos nos mare feret, vel si voluerit misericors ad idem litiis expellere, aut praeteriens aliquis tralaticia humanitate la- 10 pidabit, aut quod ultimum est iratis etiam fluctibus, imprudens arena componet.' patior ego vinculum extremum, et veluti lecto funebri aptatus expecto mortem iam non molestam. peragit inte- rim tempestas mandata fatorum omnesque reliquias navis expugnat. non arbor erat relicta, non gubernacula, non funis aut remus , sed 15 quasi rudis atque infecta materies ibat cum fluctibus * procurrere piscatores parvulis expediti navigiis ad praedam rapiendam. deinde ut aliquos viderunt, qui suas opes defenderent, mutaverunt crudelitatem in auxilium * audimus murmur insolitum et sub diaeta magistri quasi cu-115 20 pientis exire beluae gemitum. persecuti igitur sonum invenimus 1 interrogatiuam formaui enuntiationem sed ne hoc quidem uoluerat Burmannus. si modo hoc ego ientaui, modo ut nihil omiserit excerptor 3 diuidit L Eucoipion libri da lungennannus : ad Lt et praeposito asterisco p. admoue Reiskius ; exere caput ad Bourde- lotus 4 et ab eodem puto lungemianno Goldastiana: om, libri 5 Guiton L 6 distraheret margo t: detraheret libri 7 circun- uenienti L 8 iunctos nos mare Faber, Daniel: iuncta nos mors libri quibus seruatis misericors unda ad lacobsius. iuncta nos morte fiuctus feret Reiskius. si non seruemur, tamen iuncta corpora mare feret: sin uoluerit ad littus expellere, iuncta aut praeteriens religionis ergo aut for- tuito harena sepeliet. et alterum quidem hoc utique eueniet etiam si mi- sericors mare esse noluerit 9 expellet Reiskius post uoluerit distin- guens. debebat autem continuare ubi nos aut tralatitia libri humatione impugnatus aliquis a Gonsalio tumulabit margo t. in illo uerbo faceta est ironia 14 non malus erat reUctus incertus apud Ha- drianidem 15 ires asteriscos interiecto uersus spatio L, unum pt habent 16 procurrere L, Richardus: percurrere pt 18 cupidi- tatem lacobsius de lacuna L sic ut u. 15 ; duos asteriscos habent pt 20 beluae super uersu additum et in margins repetitum L persequuti libri Petronii satirae 10 •V^-M. 146 PETRONII Lt: :r" r* ,t».l — >*.,«. ci,». .. > cedere et in terrain trahere poetam mugientem hoc opere tandem elaborate* casam Pi-*«"7J";;™,;;^^;, ..= riuLue naufraeio corruptis utcunque curat, tiistissimam rentes, «''>'^'i;^ "™ ^-^ J^^ poneremus consilium, cu. nos exegimus noctcm. postero die, cu"' P humanum circumactum 10 .egioni crederemus r^ejUe .^eo umanum ^^^^^._ r iSUri fi em ^^^^^^^^^ hun^c forsitan' proclamo ' in ali- rp:;:™^sec.raLpe.^^^^^^^^^^^ T:^^:^Z:^Z!i£^- vl magnamm co- . . tinn 1 n homo quemadmodum natat/ adhuc tanquam .gno- gitationum. en nomo q convertit in terram, agno- "■" 't Srjalt t°::;^^^^^^^^ Llcham pedibus meis v,que ternbdem paulo a J ^^^^.^^^ j^^o percussi paene subiectum. non tenui 'd"»' . innuam ' iracun- 20 u «« .«o / uersum 3Iemmianu8 2 quid ,„, codex ports- P; r f* I y'I> r «' \ r^ *^ r il^ \/ 1 r SATIRAE 147 L ne tabulam quidem naufragus habes. ite nunc mortales, et magnis cogitationibus pectora implete. ite cauti, et opes fraudibus captas per mille annos disponite. nempe hie proxima hice patrimonii sui rationes inspexit, nempe diem etiam, quo venturus esset in patriam, 5 animo suo fmxit. dii deaeque, quam longe a destinatione sua iacet. sed non sola mortalibus maria banc fidem praestant. ilium bellantem arma decipiunt, ilium diis vota reddentem penatium suorum ruina sepelit, ille vehiculo lapsus properantem spiritum excussit. cibus avidum strangulavit, abstinentem frugalitas. si bene calculum po- lo nas, ubique naufragium est. at enim fluctibus obruto non contin- git sepultura. tanquam intersit, periturum corpus quae ratio con- sumat, ignis an fluctus an mora, quicquid feceris, omnia haec eodem ventura sunt, ferae tamen corpus lacerabunt. tanquam melius ignis accipiat; immo banc poenam gravissimam credimus, 15 ubi servis irascimur. quae ergo dementia est, omnia facere, ne quid de nobis relinquat sepultura?' et Licbam quidem rogus inimicis coUatus manibus adolebat. Eumolpus autem dum epigramma mortuo facit, oculos ad arces- sendos sensus longius mittit } * 20 hoc peracto libenter offlcio destinatum carpimus iter ac mo- 116 mento temporis in montem sudantes conscendimus, ex quo baud procul impositum arci sublimi oppidum cernimus. nee quod esset, 2 partas margo ^ raptas Boschius 3 rationes patrimonii sui X 5 fixit Oeueringius 6 ilium bellantem— 10 est habet Horilegium Parisinum 7 solucntem fiorilegium penatium fiori- legium, Memmianus ; penatum Lpt sepelit] cocperit in chirographo 'meminerat lectitare coniecitque cocperit Douza 9 astrai.gulamt Memmianus iv^gM^s fiorilegium 10 est 07«. /. obruti Mevimianus unde obrutis aliquis, non Douza contingit Goldastiana: contigit lihri. continget Barthius U nihil interest -13 sunt hahet fiorilegium Parisinum ratio quae inuertU fiorilegnim. ro et m mar- qine ratio L, natio margo t 12 terra Crusius. fortasse am-B. compara- tis Lucretianis ignis an umor an aura 16 de scripsi cum lacohsio: e libri adfingehant quando etiam ita de inuitis fata statuant. nide ad p 143 14. quattuor asteriscos in uersu paginam fimente L, tres t, duos p hahet 18 legebatur oinnor et oculos quae particula cum praeter- mitteret apodosin librarius periit 19 tres asteriscos habcnt IJ, duos «, praeterea L uersum uacuum. ' deest ast. in u. c. margo t 22 expositum Memmianus arci f. arce Lp. impositam arcem subli- mem oppido Cuperus quid libri quod correxi 10* I 1 •"f-y- ■:■ :- ■v.?£°gt.?'ygiw»?* -;i^a'>^*'^^wt?jiyiiip^Tq-j7 1'. r ;• 148 PETROJNIl SATIRAE 149 sciebamus errantes, donee a villico quodam Crotona esse cognovi- L nius, urbem antiquissimam et aliquando Italiae primam. cum deinde diligentius exploraremus, qui homines inhabitarent nobile solum, quodve genus negotiationis praecipue probarent post attritas bellis frequentibus opes, 'o mi' inquit'hospites, si negotiatores estis, mu- 5 tate propositum aliudque vitae praesidium quaerite. sin autem ur- banioris notae homines sustinetis semper mentiri, recta ad lucrum curritis. in hac enim urbe non litterarum studia celebrantur, non eloquentia locum habet, non frugalitas sanctique mores laudibus ad fructum perveniunt, sed quoscunque homines in hac urbe videritis, 10 scitote in duas partes esse divisos. nam aut captantur aut captant. in hac urbe nemo liberos tollit, quia quisquis suos heredes habet, non ad cenas, non ad spectacula admittitur, sed omnibus prohibe- tur commodis, inter ignominiosos latitat, qui vero nee uxores un- quam duxerunt nee proximas necessitudines habent, ad summos 15 honores perveniunt, id est soli militares, soli fortissimi atque etiam innocentes habentur. adibitis' inquit 'oppidum tanquam in pesti- lentia campos, in quibus nihil aliud est nisi cadavera, quae laeeran- tur, aut corvi, qui lacerant' « 117 prudentior Eumolpus eonvertit ad novitatem rei mentem ge- 20 nusque divinationis sibi non displicere eonfessus est. iocari ego senem poetica levitate credebam, cum ille 'utinam quidem' inquit *sufficeret largior seaena, id est vestis humanior, instrumentum lau- 7 semper delebat lacobsius 9 laudibus eflferuntur et ad Jacob- eius 10 in hac urbe otiosa. cf . u, S et 12 12 haeredes L 13 uec pro non ufroblque pt quod ne probem, uetat omlssa u. 14 copula^ coen&s Bongardus : scenas libri prohibitus lacobsius 14 et \b nee pt: non L 14 mmo uxorem 16 id est] et praestat. h\i 3Iemmianus nude 15 i ad eM6 i soli restituendum esse antea suspicabar 17 * Videbitis ^* Adibitis' margo L, Puteanus: Audebitis X, uetus Pithoei; Videbitis p< immo itaque 19 asteriscus iimis in Lp, duo in t. desvxt mvi.ta margo L, tulerat Giton aut monstrauerat earn conditionem ut tanquam diuinatores urbem intrarent 20 Prudentior LjJ^j '"^^^9^ *'- Pru: omUit modo Ca^aubonus ad Theophrastum Xm^" ram tussi.. phthisic, modo, sit solutioris, demde praeinh ut t in L horis Douza, diebus Putschlm, nominibus WehUus p. 47 addidit Quotienscunque p: quotiescunque t, quotics /. poMi» t«n;«i;«t 6 cf «cZ df diuinati tCr <• SATIRAE 151 LO nam ut quisque versum pedibus instruxit sensumque teneriorem verborura ambitu intexuit, putavit se continuo in Heliconem ve- nisse sic forensibus ministeriis exercitati frequenter ad carminis tranquillitatem tamquaro ad portum feliciorem refugerunt, credentes 5 facilius poema extrui posse, quam controversiam sententiolis vibran- tibus iiictam. ceterum neque generosior spiritus vanitatem amat, neque concipere aut edere partum mens potest nisi ingenti flumine litterarum inundata. effugiendum est ab omni verborum, ut ita di- cam vilitate et sumendae voces a plebe summotae, ut fiat odi 10 profanum vulgus et arceo". praeterea curandum est, ne sentent.ae emineant extra corpus orationis expressae, sed intexto vers.bus co- lore niteant. Homerus testis et lyrici Romanusque Virgilius et Ho- uocabafur Polyaeno appellari o iuuenes. itaqne multos iuuenes ego con- TZi c^rme^suspectum Wehlio p. 50 qma n.mimm carmen ««- qunttir in fiorilegio, uetere Danielis decebit G ,™criorc 1 Quisquis E instruxit sensumque] mtexuit putau.t J^ ««"«"°™ B, conl Sambue«s. teneriorum 4nto,».«, ^.^ucriorem 7>e»en«., uehemenfo- ^m lacobsius 2 uerboril-m B ambitum C: om. L sed A «'•."«<«■ "; Sambucus carminibus G i tamquam s« BP m portum Jiar^ ir* feliciorem E: faciliorcm ceteri 'quaedam deesse mdentur Sambucus 5 extrui, non exstrui ABFGLP posse a correclore p sententiolis uibrkntibus Ppt: sentiolis uibrantibus B umbranfbus sententiolis (sentenciolis A) ACDEFGs; tanium sentent.ol.s Z, 6 «a- Tatem £p.- sanitatem ABCDFGLst; generes or spem -""'"-f-;-- tatem marjo*. inanitatem proe/ernm ^ "'' f ^ pr n FFGPTuftZ y c concipere' margo L: conspicere L, conspici ABCDEFGPT uetus Pithoei aedere C m^ L. nisi se lacobsius Biluricum appro- lan^ ingens flumen mer/^ fulminc iJ , ^''"^"'"^1^1 ARO- licterarum F inundata Lp, 'al. inundata margo t: mundante Xt; i uXnter BCDG, munde.ur A, inundauerit P Bituricu. for>ns^ refu^iendum '(ut ita dicam) ab omn, uerbo- u.h^te A » "Ph IZo summende C summotae, „o» submotae ■iSFG_Bab morte P semotae /. B. Pius ut] itaque B^tur^cus _ SoraU T^inum mil 10 prophanum C uulgus] prior jx U0- cZZecta fortLe ex in B arte F curam dum F; om t 11 corpus orationis ELp, 'al- corpus orationis' margo «.• con-us fationis B et trLmutans corpus expresse rationis P; 'J^- -;^'<'"" «' rarinni / at intexti uestibus eolores non male Jacobs.us nm guod y^clut praeslabat 12 expleat niteat ^ testus f for- tasse est et lirici AF ' uirgulus a pWmo P Oratii AFL, item B in quo Oratius pmio fuxrat, oracii P .■.^' 152 PETRONn ratii curiosa felicitas. ceteri enim aut non viderunt viam, qua iretur LO ad carmen, aut visam timiierunt calcare. ecce belli civilis ingens opus quisquis attigerit, nisi plenus litteris, sub onere labetur. non enim res gestae versibus comprehendendae sunt, quod longe melius historici faciunt, sed per ambages deorumque ministeria et fabulo- 5 sum sententiarum tormentum praecipitandus est liber spiritus , ut potius furentis animi vaticinatio appareat quam religiosae orationis sub testibus fides : tamquam si placet hie impetus, etiam si nondum ' recepit ultimam manum 119 'orbem iam totum victor Romanus habebat, qua mare, qua terrae, qua sidus currit utrumque. nee satiatus erat. gravidis freta pulsa carinis 10 1 enim] autem ACDEFGa itur Memmianus 2 uisam Faber, u. c. Bichardi et Douzae: uersum ABCDFOLPpst, uersu Antonius nee discrepare E notatum est 3 accide attigerit C, actingcrit F lit- teris per tt ABG : lictcris F. fuerit addit 8 onerere G. honere abetur (a in rasura) P 5 faciunt quam poctae ex glossa St, non T. * Lucanus ideo in numero poetarum esse non meruit, quia uidetur histo- riam camposuisse, ncm poema Seruius in Verg. Aen. I 382 que om. CD, item G derum exhibens misteria F captioso errore, mine- steria G a quo et fabulosum — praecipitandus est absunt 6 torren- tem Bartkius 7 pocius P animi om. ACDFGPs. animi. / ua- ci ticinatio sine septima a fine littera t est L. rationatio 6- uam ut q desit in uacuo spatio G narrationis Jacobsius 8 tamquam per m BFPi t&mqne A, tanque J?, iamque s, tam quasi -2>, quanquam margo L, 'deest aliquid' Tornaesius, asteriscum praeposuit p fortasfte mihi placet ut tanquam ualeat exempli caussa, lacuna autem in fine enun- tiati nulla sit. quod redintegrare quidem etiam sic possis : mdete it&quQ s\ placeat placeat D, placeret F et si p, Memmianus dum recepit ultimam manum om. F in uersu uacuo 9 recipit AGP ^ lacunam agnoscunt Lt dvx>s tresque asteriscos exhibentes , Tion p. pau- cula deesse uidentur' Sambucus. kvmom'vs in ultimo uersu L, in mar- gine t 10 addidi discrepantiam Monacensu (M) et Parisini 6842 D (B) usque ad uersum 99 ; inde a u. 100 ex M grauiorem discrepantiam neglecta orthographica adposuisse satis habui cf. Heiricus monachus Altissiodurensis de uita S. Germani I 1, 24 p. 226 (uide praefationem) : orbem tum totum uictor Romanus habebat, qua mare, qua tellus, qua cardo inuergit uterque: si quod in orbe fretum, si quis sinus abditus usquam, si quod clima foret Phoebeae lampadis expers, si qua fuit regio fuluum quae gigneret aurum, nil nisi Romani uiuebat nominis umbra totu mutatum in totil P uict'-or P 11 terras Boschius sydus GM utrunque L, utrimque G 12 nee corr. ex nes L saciatus AFMB grandis F. Graiis Bubenius pulsa BCDEGLMPBpst: pressa AF I ^ r \ LO 10 SATIRAE iam peragebantur; si quis sinus abditus ultra, si qua foret tellus, quae fulvum mitteret aurum, hostis erat, fatisque in tristia bella paratis quaerebantur opes, non vulgo nota placebant gaudia, non usu plebeio trita voluptas. aes Ephyreiacum laudabat miles in unda; quaesitus tellure nitor certaverat ostro; hinc Numidae accusant, illinc nova vellera Seres, atque Arabum populus sua despoliaverat arva. ecce aliae clades et laesae vulnera pacis. quaeritur in silvis auro fera, et ultimus Hammon Afrorum excutitur, ne desit belua dente 153 10 15 1 peragebatur E, peragrabantur Mps (non S) t. perarabantur Delbenus additus G 2 fuluum quae inuertit L Memmianus. fulnum C, fur- uum B mittere P 3 que om. G Memmianus tristitia aut tristicia P 4 uulga P, uolgo le M 5 risu L in margine risu. Circ. fab. simulque usu exhibens. ritu JTeinsius plebeia ACDEFMs et ante correctorem G treita B, tricta A, tracta L in margine cor- rectum et margo t. adstricta Heinsius 6 aes Ephyreiacum Heinsiua: aes epyre cum P, ^s epireum B, ac sepyre cum P Bituricus, ac sepiretum L, aes pyreum c CG et S in quo cum erat, aes pyreum conlaudabat D, aes pireum cum A, aes pircum cum F, aes purum putum (pu add. et in margine) E, spolia tum seuus M. 'pirecum al. u. c. lege Assyria concam' margo L, Assyria concham t. Ephyrcum margo G. aes Ephyrae regum p, aes Ephyreaeum Palmerius, Hesperia coccum Stephanus, Assvria bac- cam Beiskius; aes Pirenaeum dapibus ne deesset opimis, aequorea remum lentabat miles in unda lustinus 3Ioesslerus in quaestionibus de hoc poe- mate Hirschbergiae a. 1857 emdgatis p. 5 laudarat Bouherius *in unda' miles B in ora Stephanus, in umbra Heinsius, in Inda iungens cum tellure Bouherius 7 tartauerat F 8 huic FP; hinc reliquis omissis B accusant Lp, uetus Pithoei: accusal Biturictts, ac- cusati P, accusatius BCDGM, acusatius AEs, accuratius F. crustas m^rgo L et t, accurant aut aduectant CoUadonius, accumulant Heinsius. sed prae- teritum tempus fiagitatur uelut accierant-Seris, 7iisi potius unus uer- 8U8 intercidit hinc M uelle''* P, ula P 9 ac B. stacte Beiskius ^®spoliauerat G atria M post hunc uer- sum asteriscos interiecerat et postea deleuit in L Scaliger 10 et Use F, et lapse G, elyse M, elisae st uolnera M 1 1 quaeritis DG syluis M auro BLPBp : a reo ACG sed leo margo A, an reo Z>, an sit M, arco F, arcu S. Mauro Bichardtts, E si silentio fides ; Mauri f, circo Stephanus, Euri Heinsius feret ultimus B Hammon Ls: hamon M, hammo P, hamo ACDEGB , hymo F, amo ut secunda manus h super scripserit P, Ammon t. Ammo p 12 Affrorum MPB ne] n P belua, non bellua ABFMB danti ad mor- tes. pretiosa fames Moesslerus in commentatione de hoc poemate Vratis- lauiae a. 1842 edita p. 41 \ L f 154 LO 20 PETRONII ad raortes pretiosa; fames premit advena classes, tigris et aurata gradiens vectatur in aula, ut bibat bumanum populo plaudente cruorem. heu, pudet effari perituraque prodere fata , ^ Persarum ritu male pubescentibus annis subripuere viros exectaque viscera ferro in venerem fregere; atque ut faga nobdis aevi circumscripta mora properantes differat annos, quaerit se natura nee invenit. omnibus ergo \'ZZ:Z''.U. u. c tones' ,««r.o y. <^^:^,^l^ " ACDFG, adfari ante Sambucum pantiiraquc «« ^ .^ carmen sic disjposttum est: SATIRAE /o^. 2i fol 22 <^ 21 usque ad 26 \ 47 usque ad 52 63 usque ad 85 | 88 usque ad 120 86 et 87 123 usque ad 157 193 et 194 121 et 122 158 usque ad 192 228 et 229 fol 22^ 195 mque ad 227 230 usque ad 262 ^ 263 v/que ad 268 280 usqvs ad 285 fol. 23* 269 usque ad 279 \ 286 usque ad 295 ' T . *Pvaota u c' marqo L et ita qui- i . • *^ » nnut hunc uersum inter- cnJci. P, circanscripta M -conscnpta ^^^^^^^J^^^l^ p„H«n„«. et ciduee alium nuipxcor » P- ' iosdem uersus cum pnore Vincentiu, Selu. I. s. et .pec ^'^-^J^j" 'pyTllTs p. 302 quare r > \ ( LO A \ V 10 scorta placent fractique enervi corpore gressus et laxi crines et tot nova nomina vestis , quaeque virum quaerunt. ecce Afris eruta terris citrea mensa, greges servorum ostrumque renidens ponitur ac maculis imitatur vilibus aurum quae sensum trahat. hoc sterile ac male nobile lignum 30 turba sepulta mero circum venit, omniaque orbis praemia correptis miles vagus essurit armis. ingeniosa gula est. Siculo scarus aequore mersus ad mensam vivus perducitur, atque Lucrinis eruta litoribus vendunt conchylia cenas, 35 155 25 1 placent corr. ex placet P factique AEFP nerui jlorUe- gium et Vincentlunj eneruis .)/ in corpore aut serpere Vincentii exem- plaHa plura gressos M 2 lassi A, lapsi CO, lapsus Z), laxa B, pexi uel flexi Heinsius, fluxi uel lixi Doiiza fest ante uestis de- leium in M 3 ^ante hunc uersum in u. c. leguntur illi tres tulerat (u. 61) et sequens* Tornaesius queque iure AEF, que mire M. quis- que uirum uel uirque uirum Heinsius querit ACFGs, Joannes afris ut s secunda mantis in litura rescrlpserit B, affris MP, atris C tescis Heinsius 4 de mensa citrea Ro margo M citrea st, *ai, c, u. citrea* margo L: cithrea M, an tea ACDEFO , aurea LPBp cum margine E, totum abest a B greges corr. ut uidetur ex uolgus M reuidens A, raduens F hoc ordine ABCDEFGLMPBpst id est omnes: 3 5 6 4 ordinari uoluit Scaliger cum quattuor Ulis uersibus 3 — 6 in L adscriberet a d b c litteras, 3 5 4 6 recte I. F. Oronouius, 3 4 6 5 Moesslerus commentatiotiis p. 42 5 imitatur corr. ex imitti- tur P, mutatur ACDEFOs uilius probabiliter I. F. Grcmouius 6 que reliquis omissis B, et E sensum trahat L : sensim trahat p Bi- turicus, censum trahat P, sensum trahant B, sensum tnrbant CDEFOt, * sensum' turbant A, turbant sensum J/ fin g'i^o censum /it€rai!j *. o/m per- turbant sensum conieci, nunc quae secum trahit hoc sterile Lp Bitu- ricus: hosterile B, osterile P sic ut Orellius p. 10 o sterile commendauit, ho- stiale ACDEFG, hostile Mat male om. t ligum G, legunt margo t 7 corbis /t^ra^ in ^ 8 corruptis Powrdc/o^i**, contemtis PwrmonnM* meles P fagus M esurit BLBp, effurit P ut t secunda munus addi- derit, itaqu£*al u. c. effuri' margo L: extruit AFGMt, exstruit reliqui. ad- struit Heinsius, extudit adscriptum libro Hesselii pone armis asteriscos quattuor interponit L non interrupta uersuum continuitate 9 — p, 156, 3 habet Jlorilegium Parisinum. ingeniosa gula est Martialis XIII 62 uix memor Petronii, ex Petronio Vincentiu^ Belu. I s. et lacobus Magni Zophil VI 12, sine auctoris nomine loannes Saresb. pol. VIII 15 p. 302 ingenuos G scarus margo M sciculo A 10 ui- uos B fortasse uere, nunis P, unius E. hinc uiuus Heinsius pro« ducitur jlorilegium, *al. u. c. deduc' margo L, ita p et margo t atque] al. u. c. inde' margo L; ita p, margo t, Heinsius. inque CoUa- donius lucnis P, luerinis C 11 ostrea margo M littoribu^ f " wl SATIRAE 157 156 40 45 PETRONII ut renovent per damna famem. iam Phasidos unda orbata est avibus , mutoque in litor^ tantum solae desertis adspirant frondibus aurae. nee minor in campo furor est, emptique Qmrites ad praedam strepitumque lucri sufiragia vertunt. venalis populus, venalis curia patrum. est favor in pretio. senibus quoque libera virtus exciderat, sparsisque opibus conversa potestas, ipsaque maiestas auro corrupta iacebat. pellitur a populo victus Cato; tristior ille est, qui vicit , fascesque pudet rapuisse Catoni. (namque hoc dedecoris populo morumque ruina] non homo pulsus erat, sed in uno victa potestas Romanumque decus. quare tam perdita Roma LO 10 E traaUur conchUia AFMRs, ^^^^ 'ZotT^^r^o- 1 renonouent uel renoncuent ^ . J^^^"-' \^^^^^,, ,„,,^„ ,>/ 4 furor V W- qumtes V est^A e^ -• ^^-^^^.^^ ^^ ^ • emptique sic ABthLti. empiusnuc v* habet flonle- cuius Urtimm^um fragmentu »dscnpnn. XX2I ^J^^^^^ Saresh. pel. VJII ^^P.^^ V^ jtorilegium, VincenHu. loan- additum .« M sulr^'a -« suftVaRiis et uotis Ko rmrgo M cuna pnmum [""^^ 5^,„,,a;„, ,. et fauor in pretio est /fem»»u* F//i 6 ' et £,. eu ""^ ' . excidit et sparsis opibus kit flJeS^'^^^^ri e, iSr. LeMt ...L. e.e.p.. de Cathone in margineel ^nuernbus «^*° '''"f""' j^ .^i^.,i„^ ;„d;eaui« e. illo fieinsilM UuicitJ/ „^"li morumaue ruitiac) fiiM<»«««, namque hac degeneris populi r-or.m^ ruina C. i/em^ ^^ ^ dedecus est populi cim Stephana t, "eawon POM . A-no uicu poUsUsAin .1. . n ^ . ^^^«„,.^. \ . r-L. exrH;;..X^~.e<.^eH co^. prodite' ^ei„,.. ■1' N ( (1^ /» _ Y LO ipsa sui merces erat et sine vindice praeda. 50 praeterea gemino deprensam gurgite plebem faenoris inluvies ususque exederat aeris. nulla est certa domus, nullum sine pignore corpus, 6 sed veluti tabes tacitis concepta medullis intra membra furens curis latrantibus errat. 55 arma placent miseris, detritaque commoda luxu vulneribus reparantur. inops audacia tuta est. hoc mersam caeno Romam somnoque iacentem 10 quae poterant artes sana ratione movere, ni furor et bellum ferroque excita libido? 60 tres tulerat Fortuna duces, quos obruit omnes 120 armorum strue diversa feralis Enyo. Crassum Parthus habet, Libyco iacet aequore Magnus, 15 lulius ingratam perfudit sanguine Romam, et quasi non posset tot tellus ferre sepulcra, 65 1 erat om. P 2 abest a F porro tergemino t gemi- nam ABCDEGs, uario M deprehensam BCGR, deprehensa P plebem Bumiannus: praedam aut predam libri, f»da P, pridem t. foeda Cuperus 3 de usura Ko margo M funeris t inluuies B: illuuies CDEFGLMpst, illuuiens A, illumies et ah altera inanu illumTes P, ingluuies ex silentio R ucrsuraque uel et abusus adederat aliquando Heinsius exederat CGLPMpat: exaederat B^ exciderat reliqui heris F 4 nulli Heinsius cetera F 5 set FM thabes M mebuUis P 6 infra ABCDEFGPR num fames ? lacerantibus margo L en&nt^ABDFGPR 7 et S habet florilegium Pariai- num de bello Ko margo M detrictaque A comoda FM 8 uolneribusq; sed q; deletum M rpaumt M; 'in u. c. uulnerib. re- paratur inops' margo L inobs R cum fiorilegio audatia ^(? tua B, uita P 9 hoc ABEFPRpt: hec uel haec reliqui mer- sam pt^ hoc mersam coeno margo L : mersant libri, miserans P scene M sompnoque P 11 excita /S^e^Aajiw*, E ex silentio^ t: excisa ABCDFGPRp, excissa LM, exscissa 8. accincta Heinsius qui excita e co- dice Scaligeri enotauit post hunc uersum lacuiia erat in Memmiano 1- — P' 158, 1 habet florilegium Parisinum. eosdem ut epigramma in triumuiros scriptum exeviit hinc Moesslerus commentationis p, 11 d' morte luhi Cesaris pompeii Marci Crassi margo M tuUerat G; de- derat florilegium, liber Douzae Zs F, omnis Ms 1*3 Enyo Lpt': enio BR cum florilegio, emo P, erinis ACFG, erynnis M, Erinnys DEs 14 partus B, partus CFGR, phartus 31 libico AFMR, libito P, ly- bico BG 15 Tullius D {cuius margo lulius) P; tertius Ms, margo t sagui're M 1 G tellus tot inuertunt B, florilegium, liber Douzae mi- nus numerose ubi res ponderosa pingitur. uide Meinekium ad Horatium praef. ed. alt. p. XXIII sepulchra BGM < 1^^. f 158 PETRONII LO 10 15 divisit cineres. hos gloria reddit honores. est locus exciso penitus demersus hiatu Parthenopen inter magnaeque Dicarchidos arva, Cocyti perfusus aqua; nam spiritus, extra 70 qui furit, effusus funesto spargitur aestu. non haec auturano tellus viret aut alit herbas caespite laetus ager, non verno persona cantu mollia discordi strepitu virgulta locuntur, ^ sed chaos et nigro squalentia pumice saxa 75 gaudent ferali circum tumulata cupressu. has inter sedes Ditis pater extulit ora bustorum flamrais et cana sparsa favilla , ac tali volucrem Fortunam voce lacessit: *'rerum humanarum divinarumque pot-estas, 80 Fors,cuinuUa placet nimiumsecurapotestes, .quae nova semper amas et mox possessa relmquis, ecquid Romano sentis te pondere victam , nee posse ulterius perituram extollere molem? r~"'V ?r redit FG l^onore BP 2 'ante hunc 1 cmeros ± reaii x' u- , ^ ' /,. 7o\ TnmcLesim. in Mem- A- n« 4 hvatu M 3 partenopen C, partenopen FB ; *^ /^^''f "^ dimersus A tiyatu i« " f *1„^ nw AF marao t dicartidos funeC *f"7„achecP autumpno ^ autunno iJ. aut utoa niget «« 5.«p«+«'po« .n(e%«*«r }''^^^^'^'' ' "^ discard! i lo- atit B ager si aerno F » mo" ^ , , jy sqaalJcia 31, scalentia P pom.ce ^'^. /P^'f^f ' P:,"}%aepes' margo L dicis P hora Tiw ^ ^^^^. fla^is L, flannis 3/ d^ana iJ 'P-^^^/^* %4 - 16 kaiet (,«, tn morjme ^ , 7 Fortuna describitur margo M. pateb dit.s florilegium Pam.n«m "/r""' "'',"" om. ACEFG3U cui] *" T^.r^" """■*" 16 auael w1onfeoi«m, morjo « possesa P IJ et quid Pif, ecqaod BS, et quod ^CZJii't' > "S »► I 1^ «r ? ; LO 5 10 15 SATIRAE ipsa suas vires odit Romana iuventus et quas struxit opes, male sustinet. aspice late luxuriam spoliorum et censum in damna furentem. aedificant auro sedesque ad sidera mittunt, expelluntur aquae saxis, mare nascitur arvis, et permutata rerum statione rebellant. en etiam mea regna petunt. perfossa dehiscit molibus insanis tellus, iam montibus haustis antra gemunt, et dum vanos lapis invenit usus, inferni manes caelum sperare fatentur. quare age, Fors, muta pacatum in proelia vultum Romanosque cie ac nostris da funera regnis. iam pridem nullo perfundimus ora cruore, nee mea Tisiphone sitientes perluit artus, ex quo Sullanus bibit ensis et horrida tellus extulit in lucem nutritas sanguine fruges." t59 85 90 95 habet fin fine folii 42 recti et in prindpio f. 42 uersij G permi- ram P excedere mortem priore loco, extollere mollem secundo G, molem om. F; molera C 2 opes 8U0 loco omissum in ultimo uersu addii M substinet AF 3 dampna MPB 4 — 10 leguntur in florilegio Parisino 4 sydera GM mictunt CF 5 expulluntur G foxis F, sic- cis margo E 6 permutata "staeio . . . u,, rebellant « rerum ». Jf rer lit- teris deletis; merum F 7 et etiam Dt. inferni quoque regna petunt florilegium petunt auo loco omissum post dehiscit addit M h f deiscit C, deiscit B, dehiseunt E 8 momhws AFGP florilegium H austris D, austris ACEFG, austriis ;S' 9 anthra C, anstra B, astra tremunt ITeinsius set F cum M uanos florilegium: uarios Lp, margo t; uarius Mt, uarius an nanus F haheat incertum, nanus ABCDEGBs. uanisapis et rasa quidem priore s P secundum Keilium us ' uatiilapis idem secundum Froehnerum usus florilegium, FLp, margo t: usamreliqui 10 spirare Ueinsius, spectare Gonsalius 'u. c. iubentur margo L; ita E si silentio fides, p et margo t. cf, Verg. Georg. ^11 J 325: fatentur cum ceteris Bituricus H age om. T sors F paccatum A uoltum M perstans in hoc genere ortho- graphiae, uultu P 12 eye 3/, &cie G. coTiiect Romanasque acies 13 perfudimus s 14 Thesiphone margo M tisyphone B, t^y phone P, tesiphone AD, ctesiphone CG, thesiphone EB, thesiphonem F sicientes BM proluit Colladonius 'post hunc uersum in u. c. leguntur uota mihi cedunt (u. 105) et sequentes Tomaesius 15 bel- ^!J^ipf/^ ^' "^*"^ ^^^^*^ ^ fullanus P, syllanus CDGs, siUanus AEFM et duplicat G arida Colladonius 16 nutrita BB, nutrites P sanghuine C, sagnue M t V ^1 160 PETROJNIl 121 100 haec ubi dicta dedit, dextrae coniungere dextram conatus rupto tellurem solvit hiatu. tunc Fortuna levi defudit pectore voces : "o genitor, cui Cocyti penetralia parent, si modo vera mihi fas est impune profari, 105 vota tibi cedent; nee enim minor ira rebellat pectore in hoc leviorque exurit flanima medullas. omnia, quae tribui Romanis arcibus, odi muneribusque meis irascor. destruet istas idem, qui posuit, moles deus. est mihi cordi 110 quippe cremare viros et sanguine pascere luxum. cerno equidem gemina iam stratos morte Philippos Thessaliaeque rogos et funera gentis Hiberae. iam fragor armorum trepidantes personat aures. et Libyae cerno tua, Nile, gementia claustra 115 Actiacosque sinus et Apollinis arma timentes. LO 10 15 1 dextreq; f^ierat in M 2 telluret F, tellure GM 3 tunc, nm, turn ABCFGL3IPpst 4 Verba fortune margo M. foetvna ad GENiTOKEM coGYTi murffo t cocyti cui inuertit B. quui D, quoi G. cociti AF 5 modo fas est mihi uera impune ACDEFGM in quibus phas 31, ue inpune F probari ACFFG3I, probarc D 6 tibi BLPp, margo t: mihi reliqui sedent i>, credent AEF, cedunt Mat sed cedent etiam S et margo t ilia F rebullat Palmerius * u 7 leuiorue p, CoUadonius flama L 8 quae] q F artibus ACDFGPS, *tt. c. artib.* margo L 9 dextruet A, destruat / et ante Sambucum, distruat uetus Danielis, destruit MP 10 molles A est Sambucus : et libri 1 1 armare /. F. Gronouius, ciere Moesslerus com- mentationis p. 38 uires F cum sanguine P sanghuine et sic constanter C, sagnMne 3/ luxu ^, luxii P. luctum nescioquis 'hunc uersum in u. c. sequitur pande age (u. 116) et sequens* Tornae- aim 12 bellum uersalicum margo M cerne F gemino- Marte margo L, t stratos BPp^ Memmiamis : strictos reliqui, stricta G filippos C, phillippos M 13 tesalieque A, thesalieque F, tessalieque M funena genti G liiberae cum adspiratione ABCDEFGP, non L: hybere 31 1 A post 15 collocandum esse coniecit liichardus, post II Bouherius et Antonius, post 16 Suringarus p. Vll'mmmutans in duia et ego auris F; auras 31, margo t, ante Sambucum. Afros lacobsius 15 en Heinsius, iam lacobsius; ex Libye Junius libie AF3I, lybiae BGP, Libyas Beiskius, Libyen Nodotus fortasse caeno et tua interpolant 3It, ex silentio E, uulgo nyle et in margine Nylus 31, uille A, uile P. mole Heinsius claustra BLPp: 'al. castra' margo L; c ita ceteri 16 acthiacosque A, acciacosque 31, actianuosque B f r ^ i • ■c i \ I ] \ i '^^{ \ LO 10 15 SATIRAE pande, age, terrarum sitieutia regna tuarum at((ue animas accerse novas, vix navita Porthmeus sufficiet simulacra virum traducere cumba; classe opus est. tuque ingenti satiare ruina, pallida Tisiphone, concisaque vulnera mande: ad Stygios manes laceratus ducitur orbis." vix dum linierat, cum fulgure rupta corusco intremuit nubes elisosque abscidit ignes. subsedit pater umbrarum , gremioque rcducto telluris pavitans fraternos palluit ictus, continuo clades hominum venturaque damna auspiciis patuere deum; namque ore cruento deformis Titan vultum caligine texit: civiles acies iam tum spirare putares. parte alia plenos extinxit Cynthia vultus et lucem sceleri subduxit. rupta tonabant 161 120 122 125 130 sed Suringarus p. VIII ai)ollonis B, uppoUinis F trcmentes t. ti- mentis Colladoniuii, tuentis Heinsius, frementis Bichardus, tumcutis Bouherius 1 Concludit margo 31 Dirarum Wernsdorfius scicntia P 2 accerse ABFG3fs, margo t: accresec P, arcesse reliqui nauta P porthmeus B, coni, Sambucus, pt: portheus G, protheus ACDEF 3LP, certe et in margine "al. u. c. protheus. I, porthmeus. Xugs* L, *proteus al. certa' margo t 3 sufficiat P, sufticit ad A, sufticit F, sufticit liac Heinsius traducer G cumba B: tuba P, cimba AFp, cymba reliqui 4 tuque] *haec desuut in u. c. usque ad uer- sum uixdum* {u. 122) Tomaesius tuaque G 5 tisyphone B, tesiphone 31, thesiplione AEF, ctcsiphone CDG conscissaque CDF GL3Is, consissaque A uiscera CoUadonius pande LP Bituri- cus , manda s, *al. manda ./. mande' margo L. lambe Cuperus 6 astigios P. stigios ABFG3I dicitur A 7 Prodigia margo 31 funerat cum fulfure rupto P corusca G 8 eliososque C abdidit Beiskius 9 patrem B uerbarum P re- ductus 3Ist. reductae Heinsius 10 Tonitruum margo 31 palluit 3Ist, 'al. palluit ut Horat' margo L: polluit ABCDEFGLPp ictos 31 12 SoHs ecHpsis margo 31 nan que GLt, solq; 31 ora BP. ora cruentus deformi CoUadonius 13 deformis corr. ex deformes L, deformes 31 Titan Delbenus, t: titubans libri omnes uultum BCGP: uultus reliqui 14 cum ACEF, quum Z>, co G r spitare B. ueritum spectare Crusitis, spectare etiam Suringarus p. IX putare A 15 Cynthia ecUp: margo 31 extinxit sine s ABFGL3IP: extinsit C cinthia AFG 16 celeri ADEFGP Terre mo- tus margo 31 tenebant Delbenus, trahebant 3foessleru^ quaestionum p. 13 Petronii salirae 11 162 PETRONII LO 10 15 verticibus lapsis montis iuga, nee vaga passim fluraina per notas ibant morientia ripas. armorum strepitu caelum furit et tuba Martem 135 sideribus tremefacta ciet, iamque Aetna voratur ignibus insolitis et in aethera fulmina mittit. ecce inter tumulos atque ossa carentia bustis umbrarum fades diro stridore minantur. fax stellis comitata novis incendia ducit, 140 sanguineoque recens descendit luppiter imbre. haec ostenta brevi solvit deus. exsuit omnes quippe moras Caesar, vindictaeque actus amore Gallica proiecit, civilia sustulit arma. Alpibus aeriis , ubi Graio nomine pulsae 145 descendunt rupes et se patiuntur adiri, est locus Herculeis aris sacer: hunc nive dura claudit hiems canoque ad sidera vertice toUit. Heiru^ius montes quod rrimo fuerat in F Delbeni^ e Moesslerus " plait margo M fulmina P latas Barthius mohen- tla E manantia P Bituricus. minitantia Moesslerus quaestionum p 13, tor- entta Zhardus 3 strepita P ruit uir doctus ^n acHs V^^onac, II p. 300 Martem Lp cum Memmiano: marte B, mortem ceten 4 s^bus G qua assolet orthographia ^ tremefacta LPp: tremifacta ^,^rinis acta ACDFGS , sic acta 31, ' al armis .^^ta /.tran acta margo X, armis acta s, transmissa et in margme demissa ^ al tume. facta' Pihoeus, timefacta Jfcmmianu.. transacta Antomam a ^^^ disce^ treEnan traditur. jingitur tuba de caelo audUa 'o^^^^^^^'^f^'^Z sidera ciaet B Fulmina margo M ethna AFM, aeterna B uocatur AFs, notatur CDO, micabat M. rotatur Cuperus 5 ingnibus G insiluis P ilumina BG 6 cumulos P U6^. pS carentia Bp: arentia AGDEFGLMPst. calentia /. F, Gro- ^.nuius 7 dire F minantur Goldastiana: mmatur hbri laLius . incediaJi n^mt ante dncit deletum L 9 recem, ABCDFOLMPp»t: ruens CoUadonms, rubens Cuperua et ex sUentm A repeni Heinsius^ rigens ego inv^rAFGP ymbre B ,gnc 4CF0.«i 10 bellum Ciuile margo M hortcnta P exsmt per,unu,B o&s FG 12 galUci P siuUja P subs- tulit Fa 13 Oescribit Alpes morjro jtf aereis ^(riK gra- „io B nalum fortas.e e graiio numine C, Burmannus: nonuno ABDEFGLMPpU puUo 4., marflro t. uulsae Buschiana comen^u pUrumgue cum M ex quo pulso enotaui errore. pressae om« celsae Bur- manniu 14 pascuntur P 15 Templum hercuhs margo M 16 ''iem. C, Wemps P, hyemps P, yems i^ canosque CO 1 i\ I LO cc 10 15 SATIRAE caelum illinc cecidisse putes : non solis adulti mansuescit radiis, non verni temporis aura, sed glacie concreta rigens hiemisque pruinis totum ferre potest umeris minitantibus orbem. haec ubi calcavit Caesar iuga miiite laeto optavitque locum , summo de vertice montis Hesperiae campos late prospexit et ambas intentans cum voce manus ad sidera dixit: luppiter omnipotens, et tu, Saturnia Tellus, armis laeta meis olimque onerata triumpbis, testor, ad has acies invitum accersere Martem, invitas me ferre manus. sed vulnere cogor, pulsus ab urbe mea, dum Rhenum sanguine tinguo, dum Gallos iterum Capitolia nostra petentes Alpibus excludo , vincendo certior exul. sanguine Germano sexagintaque triumphis esse nocens coepi. quamquam quos gloria terret, aut qui sunt qui bella vident? mercedibus emptae ac viles operae, quorum est mea Roma noverca. 163 150 155 160 165 1 illic A. illic sedisse /. F. Gronouius adulti pt cum E: adusti ABCDFGLMPs Memmianus 2 mansuescunt ACDEFGLst radii at 3 rigens omnes propter B qui riget habet et E in quo legi inu,entum Colladonii algens ex ailentio colligas. ingens tentaui, rigent alius; glacics concreta riget Hieronymus Aleander nimiisque J. F. Gronouius 4 fultum lacobsius ferre F, fere C, terrae B umeris sine h B munitantibus Fj imitantibus P, mitantibus corr, in nutantibus 3f. nitentibus incertus 6 optauitq; margo L, t, coni. Sambucus: orauit- que ABCDEGLMPp, horauitque F^ intrauitque S, lustrauitque Collado- nius summo] dehinc M 8 intendens A 9 Oratio Cesaris margo M lupiter AFGP et eu P, et hcu CDEFGP. fortasse et te 10 honerata PT, honorata G. oneranda uel omanda Burmannus triunfis L 11 arces Palmerius inmutum aut inimicum P accer- sere B Memmianus: acersere P, arcescere ^Jtf, arcessere reliqui. accedere me I. F. Gronouius 12 nee L 13 ad urbe mandum sangmne P Renum GLt, uetus Danielis tingo M: uinco ceteris meo P 15 exul sine s ABCFGLMP 16 Lxque CDG, lacque F triumfis L, triunphis F 17 quanquam AL o quos J/, uos G texet G 18 at Jtf" q bella F uolunt p. uetent coniecimus ego et Moesslerus quaestionum p. 14 post I. F. Gronouium. iubent Gulielmus, unus ex scriptis Boschii, ex silentio E. cient BeiskiuSy timent Delbenus emptae per p ABFGLP: emti M. mercede redemtae susp, Ileinsius 19 miles G quarum margo A no roma C 11* 1 L~ 7 I 164 PETRONII at reor, baud impune, nee banc sine vindice dextram vinciet ignavus. victores ite furentes, ite mei comites, et causam dicite ferro. 170 namque omnis unum crimen vocat, omnibus una impendet clades. reddenda est gratia vobis, non solus vici. quare, quia poena tropaeis imminet et sordes meruit victoria nostra, iudice Fortuna cadat alea. sumite bellum 175 et temptate manus. certe mea causa peracta est: inter tot fortes armatus nescio vinci." baec ubi personuit, de caelo Delpbicus ales omina laeta dedit pepulitque meatibus auras, nee non borrendi nemoris de parte sinistra ISO insolitae voces flamma sonuere sequenti. ipse nitor Pboebi vulgato laetior orbe crevit et aurato praecinxit fulgure vultus. 123 fortior ominibus movit Mavortia signa Caesar et insolito gressu prior occupat ausus. 185 prima quidem glaeies et cana vineta pruina LO 10 15 1 at P, Heinsius : ut ceierl ^-aud Z>, haut Jf, aut F, hanc P n F ne 3/ iudice P 2 amciet P, incidet t fercntcs JWDFGLMPpst, non AE. kXMna- margo L, frequentcs margo t 3 comitis t correctum in margine caussam L3IP discitc M 4 nanque GL oms BF: omnes reliqui unum crimen omnes inuertunt ACDEFG e quibw G unam habet o impcdet J^ redenda F, rede.ida G gracia A nobis AF 6 solum F trophaeis v^l tropheis ABCDFGLMPpt 8 Iudice C cad.at Ja littemla B alta P summite ACFM 9 et o«,. ACDEFG temptate B: temptare P, temtate FM, tentate rehqui. ' ae ^n^nn T caussa LM 10 nescis F. armatis nescia aliauu 12 Omina margo M omnia BCDG et utmdetur ^ mentibus EF, e mentibus AM qiiibus iras Stephanus adphcuit, e monti- bus < 13 non] tamen P orrendi BF 14 insolita uetus Brassicani flama t sequente t, frequenti S 15 nicor P uulc^ator P, fulgato corr, ex fulgata M laetior BPp, Memmianus :Mior ceteri IG precinsit CF 17 'al. laetior' Pithoeus. mde u \b hominibus BCDEFG, omi'nibus M 18 insolitos 3/, cont. Samhucus id- que probo; aurato ex n. U S. infestos /aco5s«65 gressu JjLPpt: gres- sus ce/eri, grcssos M ausus /.3/«^- austus ^l, haustus BFPp, haustu ^ l-austSs n, hauster Gf, auster C. insolito gressus prior occupat ausu Douza, insolito gressu prior occupat hostis Oeuenngms 19 quicquid P glacie(iuc Pulschim iuncta CMat^ uicta P \ \ \ i 4/ I) LO 10 15 SATIRAE non pugnavit humus mitique borrore quievit. sed postquam turmae nimbos fregere ligatos et pavidus quadrupes undarum vincula rupit, incaluere nives. mox flumina montibus altis undabant modo nata, sed baec quoque — iussa putares stabant, et vineta fluctus stupuere pruina, et paulo ante lues iam concidenda iaeebat. turn vero male fida prius vestigia lusit decepitque pedes; pariter turmaeque virique armaque eongesta strue deplorata iacebant. ecce etiam rigido concussae flamine nubes exonerabantur, nee rupto turbine venti derant aut tumida eonfractum grandine caelum. ipsae iam nubes ruptae super arma cadebant, et concreta gelu ponti velut unda ruebat. victa erat ingenti tellus nive victaque caeli sidera, victa suis haerentia flumina ripis; nondum Caesar erat, sed magnam nixus in bastam horrida securis frangebat gressibus arva, 165 -- 190 195 200 1 mittique^ P, uiciique P ^ honore ACFG et Inuertenies quieuit honore LMst. *m. c. horrore quieuit' margo L. humore Wemsdorfius 2 sturme M frigere C littera F 5 mondata F 6 stabat ACDEFG zae 3 quadripes G 4 flumi' cum rasa missa LMst, iusta Rogertianus Dou- et om. BCDEFG relictoque spatio A, non LPp Memmianus iuncta AG, uicta E. stagnis deuicta J/, uinctaque mox stabant S, stantibus at uicta t stupere B ^ruina J/, et ruina inuentum a Reishio jJrobo 7 quae paulo ante fluens Collado- niuSj nix paulo ante liquens ego olim paul'o L luces P consci- denda M tacebat primo habuerat P 8 mala E ficta a prima P. manifesta prius Grotius. nix iam prim lubrica turn plane instabilia luxit FP 9 derepitque CD et ante correctorem G, decipitque P partem ADEFG , passim CMpst iurique B 10 coniesta P 11 rigor concusso P 12 exorerabantur (7, exonerabunt i^ rupto EMcf. Verg.Aen. II 416: rupti ABCDFGLPpst, rapti CoUadonim 13 deerant praeter B omnes aut BLPp Memmianus: ac ceteri turbine coelum Memmianus 14 ipc eciam M, iam om. CDG 15 correpta F, congregata G, cum creta P uelud P umbra ABCD EFG, item P qui primo uidetur ucrna habuisse et Memmianus cadebat ante ruebat deletum L; luebat P IG cM7 uincta ter CoUadoniua quern redarguit u. 18 riuie C nictaque G 18 nundum AP m\\is, non nisus ABDFGLMPpst 19 hordida P fangebat 5 166 PETRONII 205 qualis Caucasea decurrens arduus arce Amphitryoniades, aut torvo Iiippiter ore, cum se verticibus magni demisit Olympi et periturorum deiecit tela Gigantum. dum Caesar tumidas iratus deprimit arces, 210 interea volucer motis conterrita pinnis Fama volat summique petit iuga celsa Palati atque hoc Romano tonitru ferit omnia signa: iam classes fluitare mari totasque per Alpes Fervere Germano perfusas sanguine turmas. 215 arma, cruor, caedes, incendia totaque bella ante oculos volitant. ergo pulsata tumultu pectora perque duas scinduntur territa causas. huic fuga per terras, illi magis unda probatur et patria pontus iam tutior. est magis arma 220 qui temptare velit fatisque iubentibus uti. LO 10 15 1 talis sed in margine qualis L capasea decurres F al. axe' Pithoeus 2 amphitrioniades AFG, amphytrioniades B, amphitrio- nides M, amphitrioniales P turmo mutatum in turno 31 iupiter AFG MP ore corr. ex orbe M 3 magnei B olimpi ABF, oliphi P 4 disiecit p et Gulielmus tella A, te.la rasa 1 B. bella I. F. Grmouius 5 'haec leguntur in u. c. post ilium uersum intre- muit* nubes elisosq. etc" (m. 123) Tomaesius timidas sed in margine * tumidas ut u, c' Z, timidas M artes G 6 uolucrum et m tnmidas margine 'al. uolucris. uolucer* L; uolucris p, margo t, Memmianus pennis praeter B omnes 7 uolit P palaci A, palacii P, pani G 8 hec uel haec ADEFGLMpst: 'al. u. c. hoc' margo L, hoc BCP et margo t Romanes Bouherius Antoninsque post ferit distinguen- tes. Fama huiiis nuniii fulmine prostemit Bomano legiones omnes aut potlus omnia signa deorum tonito s, attonito de coniectura Sambuci t fit Colbertinus; fert de coniectura lunii pt sed ferit etiam uetus Pithoei omina , r • j omnia: L scaeua Bmchius luniusque 9 desunt hi duo uer- sus in u. c' Tomaesius fluuitare B, fruitate P mare FM 10 germanas perfuso M 13 per duas M. per dubias Junius^ t caussas LP. partes Palmerim, curas Colladonius 14 magis uerba P 15 patria BL: patria est ceieri, patriae est s ipontus BLpt: pontus et ACDEFGMPs tutior BLpt: timor ceteri, tumor corr. in timor M 16 temptare B: ten tare Lp cum Memmianx) et margine t, tentate (?, temptata P, tanta F, tentata reliqui fatique F uti BLPp, Memmianus et margo t: icti ACDFGS, acti Ms. actus de coniectura Sambuci ty secundum sileniium E ■) fir 10 15 SATIRAE quantum quisque timet, tantum fugit. ocior ipse hos inter motus populus, miserabile visu, quo mens icta iubet, deserta ducitur urbe. gaudet Roma fuga, debellatique Quirites rumoris sonitu maerentia tecta relinquunt. ille manu pavida natos tenet, ille penates occultat gremio deploratumque relinquit limen et absentem votis interficit hostem. sunt qui coniugibus maerentia pectora iungant, grandaevosque patres onerisque ignara inventus, id pro quo metuit, tantum trahit. omnia secum hie vehit inprudens praedamque in proelia ducit. ac velut ex aho cum magnus inhorruit auster et pulsas evertit aquas, non arma ministris, non regumen prodest, ligat alter pondera pinus, alter tuta sinu tranquillaque litora quaerit: hie dat vela fugae fortunaeque omnia credit. 167 225 230 235 1 spurius uidebatur Moesslero commentationis p. 26, transponendus ante Wloanni Vahleno musei Bhenani n. XIII p. 302. dislectos uersus re- uocare ad ordinem sic tentaui : I. 11. 12. 17. 6. 7. 8. 9. 10. 13. 14 Id. 16 2 3 4 5 f« certum quidem habeo comungi debere I cum Ai» ^-^ cum 17 ' 17 cum 6. de turbato ordine consentientes Bouherius et bur rinqarul alia nee prohabilia moliti stmt tanto fugit ocior mcertm apud Hadrianidem otior BCD, occior A, ocius E post ocyor mter- vunxit p. eqo ante id uocabidum Interpunxi ut referaiur ad u. 11. f^^susp. MLslerus p. 26 3 qui P recta P' educitur Burmannus 5 rumores Gs et ante emendatricem manum M 6 'hi quatuor uersus in u. c. sequunlur post m praeha ducit {u. 232) lor- naesiits iHa Memmianus pauida BLP Memmianus: panda p, trepida ceteri nato^ G 7 occulta A reliquit ^ reh^quit c:r relinquut corr. 31, relinquid P 8 notis A 9 lugentia Jf iungat P, iungunt EF 10 abest ab F grande nosque P onerisque PXp cum margine t: honerisquc P, onens ceteru humens Ju- nius cui fert gnaua Vahlenus p. 301 adnexuit. quae si ^^r^J^f''^^''^ uidentur, intempestiue in hac quidem re fugatae terrore cimtatis fata cum excidio incendioque exaequantur ignata P. onens non gnfr^ iuuentus P, inuentus P 11 ct pro Antonius ^"^^^^^^,"* *" margine M metat P serum P, fecit P 12 hinc ACFGMst uenit P inprudens, non imprudens BFP impraelia P 13 cur P hauster ABEFG U pulsat DF, pulsatus C. pulsat et uertit A magistris Colladonius 15 regumen B: regum P, regi- men ceteri 16 sinus c(mieci idemque adscripserat Bursmnus littora AGM 17 fortun q» F post credit erat lacuna m Memmumo I 168 PETRONn quid tam parva queror? gemino cum consule Magnus, ille tremor Ponti saevique repertor Hydaspis 240 et piratarum scopulus , modo quem ter ovantem luppiter horruerat, quem fracto gurgite Pontus et veneratus erat summissa Bosporos unda, pro pudor, imperii deserto nomine fugit, ut Fortuna levis Magni quoque terga videret. 124 245 ergo tanta lues divom quoque numina vidit, consensitque fugae caeli timor. ecce per orbem mitis turba deum terras exosa furentis deserit atque hominum damnatum avertitur agmen. Pax prima ante alias niveos pulsata lacertos 250 abscondit galea victum caput atque relicto orbe fugax Ditis petit implacabile regnum. huic comes it summissa Fides et crine soluto lustitia ac maerens lacera Concordia palla. at contra, sedes Erebi qua rupta dehiscit, 255 emergit late Ditis chorus , horrida Erinys LO 10 15 1 qui P magus G 2 fortasse Parthi senique P repertus lunius Stephanus Samhuciis et si fides silenfio E. quoque terror t. repressor Beiskius hidaspis AF, hidapsis F 3 pirratarum F, pyratarum O scopulis P 4 iupiter AFP orruerat B. liorruerat cum deserto u. 6 conglutinans interiecta damnauit Moesslerus comnientationis 2K18 que F frato D in gurgite Bpj margo t ponthus B 5 summissa, non submissa BFGP bosphoros BDLPs^ bosforos CEFG, bospliorus J/, bosforus A^ Bosporus pt 6 proh ACDFGLf proch M dolor Ls 7 et M magnis F uideres Nodotus post hinic tiersiim Moesslero commenta- tionis p. 20 suspectum lacuna erat in Memmiano 8 ergo sic ut in uerstc 216. inepte interrogationem finyehant uulgo diuem B, diuum reli- qui qq* C, que D nomina J/, minima P cernit M. uicit ego et lacobsius, fundit Bourdelotus 'post hunc uersum in u. c. le- gitur iustitia et lacera et c! {u. 253) Tornaesius 9 consencitque F, concensitque P, consentitque M 10 exossa P furentis ABCFGPs: furentes reliqui 11 dampnatum FMP 12 primas G alias ex alios corr. L nines G 13 abscindit P. absconditque olea uinctum Colladoniiis uinctum quosdam lihros jifuebere tesfatus, palla lacohsius relicti B, relictum P 15 comaesit B, comes et F summissa Bp: submissa CP Memviianus, summa UFFG, sum ma A, sincera LMst cine G, crure A ^ 16 iusticia AG et lacera moercns t, acene- rens lacera B 17 ad prima manu F, ac F hcrebi ACDEFGM deiscit C 18 emergit corr. ex et mergit F chonis A, cohors r* ^^Ir LO 10 SATIRAE et Bellona minax facibusque armata Megaera Letumque Insidiaeque et lurida Mortis imago, quas inter Furor, abruptis ceu liber habenis, sanguineum late tollit caput oraque mille vulneribus confossa cruenta casside velat. haeret detritus laevae Mavortius umbo innumerabilibus telis gravis , atque flagranti stipite dextra minax terris incendia portat. sentit terra deos mutataque sidera pondus quaesivere suum; namque omnis regia caeli in partis diducta ruit. primumque Dione Caesaris acta sui ducit, comes additur illi Pallas et ingentem quatiens Mavortius bastam. Magnum cum Phoebo soror et Cyllenia proles 169 260 265 M orrida F erinis FG^ crinis .4, herinis CD, hermis P, crynis P, erynnis J/, Erinnys reliqni 1 que om. AFP 2 letum sine que C. Luctus Schraderus se- cundum Verg. Aen. VI 274, Fletusque Bouherius, Iraeque Moesslerus com- mentationis p. 65 secundum Verg. Aen. VII 326. sociata Leti Mortisque numina me non magis offendunt quam Krjpoc Gt ©avarou, 4>ovou et ' Av^poxra- o-mff, Kpaxouc et Bta?, Pauoris et PaUoris, alia in religionibus Romanis sin- giUatim indigitata inter sefere paria. et ut hie inter Letum et Mortem inter- jwnuntur Insidiae, ita apud Statium in VII Thebaidis comites Martis enar- ranteni uaria numina ac diuersa inter Impetum amentem laetumque Fu- p rorem insidiae sine que F ymago CFM 3 abrutis B, ar- ruptis P, abreptis ex abreptus corr. M, *al. u. c arrep.' margo L ceu scu" M libe F abenis P, arenis margo L 4 sanguinicum late tulit M 5 classide A et deleta 1 F, casside ut quarta littera ante alia fuerit L uelant ACDGP, uelat lineola post deleta F G deterritus sed in margine detritus A, actritus F leua M 7 tellis A, te.lis era^a 1 B fragranti P 8 terrisque M 9 — p. 170, 1 septem uersus alio ex loco hue deerrasse suspicatus Moesslerus est commentationis j). 33 et quidem ex deperdita parte posteriore p. 67 mitataque P, mutantia sine que M. nudataque Bouherius, mirataque CoU h ladoniu^s sydera B cum GM pontus CDFG: ex B pontus Mommsenus, pondus in pontus mutatwn ego enotaui 10 nanque GL 1 1 impartes P partis B : partes ceteri, parte A deducta AEFM Dionen et \2 ducunt Moesslerus commentationis p. 68 12 arma Passeratius ad Propertium I Til 1, 46, astra Colladonius 13 passas F quotiens DF, qciens M Mauortius i»i quibus Mars uocatur, inscriptimies falsae sunt. Mars obuius margo t, Mars ocius Salmasius, Mars horridus Bouherius, Mars fortius ego astam P 14 Magnum Geuartius et Barthius: magnaque libri phebe sine cum M sor^^ G cillenia FG, cilenia A, cylleneia M 170 PETRomr 270 excipit ac totis similis Tirynthius actis. intremuere tubae ac scisso Discordia crine extulit ad superos Stygium caput, huius in ore concretus sanguis, contusaque lumina flebant: stabant irati scabra rubigine dentes , 275 tabo lingua fluens, obsessa draconibus ora, atque inter torto laceratam pectore vestem sanguineam tremula quatiebat lampada dextra. baec ut Cocyti tenebras et Tartara liquit, aha petit gradiens iuga nobilis Appennini, 280 unde omnes terras atque omnia litora posset aspicere ac toto fluitantes orbe catervas, atque has erumpit furibundo pectore voces: "sumite nunc gentes accensis mentibus arma, sumite et in medias inmittite lampadas urbes. 285 vincetur, quicumque latet; non femina cesset, non puer aut aevo iam desolata senectus; ipsa tremat tellus lacerataque tecta rebellent. tu legem, Marcelle, tene. tu concute plebem, Curio, tu fortem ne supprime, Lentule, Martem. LO 10 15 20 1 atq; totis sells M. similisque P tirinthms ^P tmntius M tyrinthius^io, tyrintius P 2 intrumuere G, intonuere^, mtremu o 7 iubae excodice p ac om. P; atq; rasa q; M s sso P orine F 3 stigium ABFGM humus A, ^//^^J^j^'^^ et in margine huius G 4 contusque CDGP flumina pCDEGP llTol! 5 acrati p cum margine t. serrati m^ns^us, ^tm. Bur- ZaLuTerosl Cnmus J poterat attriti 7 atque terens Burmannus comZendum torto inter laceratam uestem pectore neque opus es aut at- nue Sto tter aut atque inter laceram contorto autahu ^nuent^s sensum que in'";'" " ^ . , ^ intertorto BLP cum margine t: ^T\lttT laceratl IV 8 saguMnicam M. sanguinea tre- inter toto ceteri J^^^'^^^j;-^ ^ dextram i>i^6f, dexttram ^ mulam c(m%. Sambucua lamaaa ^^i ucAti»iu ^ > iter"' f"" of F "fl«In.^sB .uateruos P, catUena, cm lideestinO ernmpit i?/.Pp: crup.t cefen cnpu.t >/ efodit A Uein sammite AFM gentis L 15 mm.tt.te Z M 16 quicumque per m ABFM cessat ACDFG ,7 pudor £ dessolata P, desoluta G senectus B 18 re- bellant M 19 c.mcate e( in margme Concate ^ 20 ne BLrpt. neu cep; tingue G, tinge ceteri. pingues Heinsius 6 spurium et carmini mutilato male additum iudicauit Heinsius cui Moesslerus commentationis p. 06 et ego adsentimur iusticia quicquid, non quidquid ABFGLMP discordia E, iusticia sed in mar- gine discordia A, iustitia F iuxit C uersus CCLXXXXIIII sub- scriptum A quippe qui omisit uerstim 80 asteriscum interponunt pt, non L 8 dum F eumolpos BCG : cmolpos P, eumolpus ceteri uolubilitate uerborum BEPpt : ucrborum uolubllitate ACDF; uerborum om, Gs. bile uerborum Z, uerborum bile margo t. ceterum haec dictio intra breuissimum spatium repetita aliaque aut inscita aut importuna amputa- tam esse a librario narraiionem demonstrant quod non fugit Wehlium p. a 50 eflfundisset FP 9 crotona D, cratona BEFG, crathona AC uitauimus AF, ucnimus margo t ubi turn quidem Tacobsius, ubi pridie Heinsius. Petronium sane oportet scripsisse aliquid huittsmodi ubi primum quidem in paruo dulsorio AF, diuersorio ceteri 10 am- pliori ACEFGs fortitudine ACDEFGs 11 heripeditarum AG^ heripeditantium F suscitantium P quid BDEFGa genu post rasa lineola B liomines incertus ab Hadrianide memoratus addendum essemus 12 communi L in fine uersus exagerata FG 13 uolabilitate C i^uis F haut P dubie om. G 15 lacunam significaui ' W^fT^-Tfsnt'pi. 172 PETRONn certatim omnes heredipetae muneribus gratiam Eumolpi soUi- L citant * 125 dum haec magno tempore Crotone aguntur] et Eumolpus feli- citate plenus prioris fortunae esset oblitus statum adeo, ut suis iactaret, neminem gratiae suae ibi posse resistere impuneque suos, 5 si quid deliquissent in ea urbe, beneficio amicorum laturos. cete- rura ego , etsi quotidie magis magisque superfluentibus bonis sagi- natum corpus impleveram putabamque a custodia mei removisse vultum Fortunam, tamen saepius tam consuetudinem meam cogita- bam quam caussam, et'quid' aiebam 'si callidus captator explora- 10 torem in Africam miserit mendaciumque deprehenderit nostrum? (juid, si etiam mercenarius [Eumolpi] praesenti felicitate lassus indi- cium' ad amicos detulerit totamque fallaciam invidiosa proditione detexerit? nempe rursus fugiendum erit et tandem expugnata paupertas nova mendicitate revocanda. dii deaeque, quam male est 15 extra legem viventibus: quicquid meruerunt, semper expectant' * 126 'quia nosti venerem tuam, superbiam captas vendisque am- plexus, non commodas. quo enim spectant flexae pectine comae, quo facies medicamine attrita et oculorum quoque mollis petulantia, quo incessus scite compositus et ne vestigia quidem pedum extra 20 mensuram aberrantia, nisi quod formam prostituis, ut vendastvi- 1 haeredipetae 7>, heredipetae margo t: oni. pt omnes eius gra- tiam muneribus sollicitant Nodoto auctore Antoniana 2 tres astenscos Lp imum t in uacuo uersu intericiunt. "fortasse nihil deest margo L : immo permulta 3 dum — aguntur epitomator addidit, Petronianaquae ex cum pendere uidentur imperite adnectens 4 suis] subinde Jacob- Sim 6 non laturos L 7 ego si L. potius etiam si ma- gis om. L sed '/. magis magisq.' margo L 8 non remouisse com. An- tonius 9 tamen pt: turn L non tam Bouza U menda- ciumq; pt, margo L: mendacium qui /. 12 Eumolpi L: om.pt 13 ambitiosa u. c. Doiizae, Memmianus 15 heu quam male extra legem uiuentibus. quidquid meruerunt semper exspcctant hahet fiorilegmm Parisinum 16 noli cmiicere qui quod super uetus Damehs duos asterucos et in margine mvi.ta dksvnt L habet, unum p et m uacuo uersu t 17 « iiinsis ancilla cikcks ai> i'oi.mknvm %n uersu praevnt- tit /., in margine pt t.5v a^^o^l-ir^v Trpoc crou slvai margini L Scahger inscripsit superbia me Heinsius IS commodas p, Douza: com- modos Lt 19 quoquo mobilis BartUus. (luo Wehlius p. 47. ah% codices mobilis' Heinsius 20 scite Heinsius: tute libH, tawtum margo t. arte Douza, astute lacobsius, studio Hippolytus a Colhbus pedum tut extra et in margine ritmice L f 1 H s h SATIRAE 173 L des me: nee auguria novi nee mathematicorum caelum curare soleo, ex vultibus tamen hominum mores colligo, et cum spatiantem vidi, quid cogitet scio. sive ergo nobis vendis quod peto, mercator pa- ratus est, sive quod humanius est, commodas, effice ut beneiicium 5 debeamus. nam quod servum te et humilem fateris, accendis desi- derium aestuanlis. quaedam enim feminae sordibus calent, nee li- bidinem concitant nisi aut servos viderint aut statores altius cinctos. barena alias accendit aut perfusus pulvere mulio aut histrio scaenae ostentatione traductus. ex hac nota domina est mea: usque ab or- 10 chestra XIIII transilit et in extrema plebe quaerit quod diligat." itaque oratione blandissima plenus 'rogo' inquam 'numquid ilia, quae me amat, tu es?' multum risit ancilla post tam frigidum schema et 'nolo' inquit'tibi tam valde placeas. ego adhuc servo nunquam succubui, nee hoc dii sinant, ut amplexus meos in cru- 15 cem mittam. viderint matronae, quae flagellorum vestigia osculan- tur; ego etiam si ancilla sum, nunquam tamen nisi in equestribus sedeo/ mirari equidem tam discordem hbidinem coepi atque inter monstra numerare, quod ancilla haberet matronae superbiam et 19 matrona ancillae humilitatem. 10 II procedentibus deinde longius iocis rogavi ancillam, ut in pla- tanona produceret dominam. placuit puellae consilium, itaque col- legit altius tunicam flexitque se in eum daphnona, qui ambulationi 1 nee aug () auguria L 2 tamen pt : tantum L cum te spatiantem PJlugius 3 cogitet memoratum Burmanno : cogites libri 5 debeamus coni. Antonius: debeam libH. domina debeat lungermannus 6 libidine concitantur margo t 7 stratores margo i altius Zp, margo t: diutius t. discinctos Turnebus 8 arena L. arenarius pro- liogatum ex Ooldastiana alias scrip»i: aliquas libri sed aliquos primo habuerat L mulio Lp : multo t, uetus Pithoei 9 ad orchestra Mem- mianus 10 quatuordecim />^ diligat ex diligit corr. Z 11 lenitus aut pertentatus lacobsius nunquid pt 13 scema p, scomraa Beis- hius 15 osculantur uestigia L. obosculantur in ms. uisus est legere Douza 17 dissortem JETemaiia 19 mfMrowa. ultima littera mutata et deincejis alia deleta L 20 superior a si domi agebantur inter Polyaenum et ancillam, intercidisse aliqua oportet demum * iocis om. ABODE FGPs. Iocis Wouweriana, logis Goldastiana ancillam om. Lpt, fortasse delendum in om. s pletanona P, platea noua ACDEFOs 21 produceret LPpt: perduceret B, duceret reliqui in quibu^ ducet F. de- duceret Boschius placuit puellae consilium om. L placauit C ancillae ADEFGs 22 altius] 'al. c. u. alternis' margo L que se om. F eum daphnona cum Pithoeo Turneboque L: eum daphona BP, eum diphona i?;, cudophona CDO ^ cadophona AEFs , ado- phona S ambitioni 8 174 PETRONII SATIRAE 175 t5 haerebat. nee diu morata dominam producit e latebris laterique LO meo applicat mulierem omnibus simulacris emendatiorem. nulla vox est quae formam eius possit comprehendere , nam quicquid dixero, minus erit. crines ingenio suo flexi per totos se umeros effuderant, frons minima et quae radices capillorum retro flexerat, 5 supercilia usque ad malarum scripturam currentia et rursus conti- nio luminum paene permixta, oculi clariores stellis extra lunam ful- gentibus, nares paululum intlexae et osculum quale Praxiteles ha- bere Dianam credidit. iam mentum, iam cervix, iam manus, iam pedum candor intra auri gracile vinculum positus : Parium marmor 10 extinxerat. itaque tunc primum Dorida vetus amator contempsi * quid factum est, quod tu proiectis, luppiter, armis inter caelicolas fabula muta taces? nunc erat a torva summittere cornua fronte, nunc pluma canos dissimulare tuos. haec vera est Danae. tempta modo tangere corpus, iam tua flammifero membra calore fluent A e am .; e lateribus (? 2 meo appUcat ^^Oi^G^P*^: appl- fat meo ceteH emendationem D 3 nanque G qmcquid, Goldltiana un^eros erasal. B, cum I. reh,m ^f"";/^; prima G, effuderat V minima et tn margins maxnna A ^V^'^ZZ kelmannus operum IIII p. 185 6 et supeml.a ^J^^/^r J^^^^IT ADFG scripturarum B; iuncturam S, margo t. structuram I.JMro- nauius, stnanr^m ^Vinkelmannus operum IIll p. 204 et om. Memm^ nu8 fusus ante Sambucum. post rursus deletum supe L confammo R 7 luminis Memmianus clarioses F surgentibus L Memmia- nus uetus FitJioei: 'al. fulgentib/ margo L 8 narres^ reflexae « eTom L obsculum CF. ridicule sauium accipiunt plenque, est autem paruum os sicut ami et apud Tl^m^ XXV III 2 25 prasitelcs G Draxatiles B 9 Dionam Meyerm, Dionen aut Cnidiam susp, lah- Jj mentum B 10 positum sed in margine positus ut u.c. \,V T oharium B quamquam Altissiodurensem habere planum Fi- toJL ait et I parui A 11 extinxerat sine ^ ABFGLP^ itaque «o.nune in pkmordio v^rsv. repetitum F Donda Pnmum L do- xida ADFGs, dosida 0, inoxida E contempsi cum p ABiGLP F ^bmittcre reliQui 15 pluuia P caines F; crines U, margo B daphne VFG. est uera dane P tenta praeUr BP omnea 17 flamifero F, flammiuero B membra super induoto uocabvlo sen- \ delectata ilia risit tarn blandum, ut videretur mihi plenum osl2T extra nubcm luna proferre. mox digitis gubernantibus vocem *si non fastidis' inquit 'feminam ornatam et hoc primum anno virum expertam, concilio tibi, o iuvenis, sororem. babes tu quidem etfra- 5 trem, neque enim me piguit inquirere; sed quid prohibet et sororem adoptare? eodem gradu venio. tu tantum dignare et meum oscu- lum, cum libuerit, adgnoscere/ ^immo' inquam ^ ego per formam tuam te rogo , ne fastidias hominem peregrinum inter cultores ad- mittere. invenies rehgiosum, si te adorari permiseris. ac ne me 10 indices ad hoc templum Amoris gratis accedere, dono tibi fratrem meum.' ^quidni?' inquit ilia ^donas mihi eum, sine quo non potes vivere, ex cuius osculo pendes, quem sic tu amas, quemadmodum ego te volo?* haec ipsa cum diceret, tanta gratia concihabat vocem loquentis , tam dulcis sonus pertemptatum mulcebat aera, ut puta- 15 res inter auras canere Sirenum concordiam. itaque miranti, et to to mihi caelo clarius nescio quid relucente, libuit deae nomen quae- ptum L colore B fluunt CD, fluant P uersus VI sub- scriptum A, asleriscum adicit L, intericiunt pt 1 electata P cam plandum P extra nubem plenum os inv£rtit t. mihi extra nubem luna caput proferre X, margo t 3 in- quid P mulierem L, margo t orbatam E; hornam p, non ue- tus Pithoei 4 expartem B consilio FP o om. D liabet ; et tu » tii ^ a wic, turn B a Mommseno coUatus ; tu om. C et om. ADFGs 5 post fratrem scripta in L haec ipsa — concordiam u. 13 — 15 sed inducta sunt pignit F inquirere BPpt: quaererc ceteri quis Memmianus 6 adoptarem P. adoptare eodem gradu ucniae LipsiuSy adoptare eodem gradu? uenia tu Palmerius qui debebat me ante dignare inserere tantum BPpt: tam F, tamen reli- quij tandem Memmianus 7 adgnosce B, agnosce Pt, agnoscere p, cogno- scere ceteri, totum abest a CDG imo FLP, ymo A inquam om. G 8 fastideas F intra G ammictere F 9 iauenes EF, iue- nes A 10 amoris om. ACDFGLst 11 quimni P, quid? m^nuscriptus Douza^ et Memmianus, quid tu p sed quidni etiam uetus Pithoei in- quid P dones Ls, margo t mihi om, F, *deest mihi in q, c' Tor- naesius. eum mihi i7iu£rtunt si cum F, ilium manuscriptus Douzae fine quo F 12 quuius D obscolo mutatum in obsculo F. oculo J. F. Gronouius 13 gra L 14 tam corr. ex tantus L pertempta- tum mulcebat B: pertemptatum mulcebant P, pertentatum mulcebat Lpt, per- tentabat reliqui caera C 15 intus ;S' aures ABCDEFGPs, non Lpt Sirenarum concentus credas esse dixit imitator Joannes Saresb, pol, 1 6 p. 39 et om. Antonius, ex silentio CE. tam autem male haec enun* tiati particula cum miranti conectitur ut non dubitem quin pleniorem mi' raculi descriptionem in angustum epitomator coegerit 16 caelo cla- f I? 176 PETROJNII SATIRAE 177 rere. ' ita' inquit 'non dixit tibi ancilla raea Circen me vocari? non LO sum quidem Solis progenies, nee mea mater, dum placet, labentis mundi cursum detinuit. habebo tamen quod caelo imputem, si nos fata coniuuxerint. immo iam nescio quid tacitis cogitationibus deus agit. nee sine causa Polyaenon Circe amat: semper inter haec no- 5 mina magna fax surgit. sume ergo amplexum, si placet, neque est quod curiosum aliquem extimescas: longe ab boc loco frater est/ dixit baec Circe, implicitumque me brachiis mollioribus pluma de- duxit in terram vario gramine indutam: Idaeo quales fudit de vertice flores terra parens, cum se concesso iunxit amori luppiter et toto concepit pectore flammas: emicuere rosae violaeque et molle cyperon, 5 albaque de viridi riserunt lilia prato : 10 rius BLPpt: clarius celo reliqui ncseio quid relucentc om. Memmla- nus; reducentc AF. relucentis Ileinsius uulmts non ignorans quidem sed non dignoscem habuit F nomen deae inuertunt ADEFGs \ itaque G. itane maluit Heinsius circem ABCDFOF. me circem inner tit B, me Circen p uocare G 2 me Z). nee deo mea Heinsius placet ABDEFGLPpat: placuit 0, codex Douzae. Petronius dederat opinor dum deo placet quod Heinsius quoque senserat. cum placuit Douza 3 currum /. F. Gronouius detinuit corr. ex tenuit L habeo ACDFGLPpst quod] quidem F uos P, non a 4 coniunxerunt ACDFGs, coniuncxeiunt F imo FLj ymo A. argumento est haec coniunctio nan nulla librarium praetermisisse iam om. L. etiam Goldastiana quod B. quis Burmannus cognitationibus F. concitatio- mbus Heinsius mens &git Cuperus 5 caussaZP poly^.Non circc ut ultima littera uideatur a fuisse B, bolienon circen P, bolieno nece^ CDGS, belieno nece Ast, beliena nece F, belienonecce E. * pollienon. male margo L. * Altissiodurensis Belienon male' Pithoeus in uetere suo Poliaenos et Bo- liaenos legi testatus p. 179 semper Bp: sed ceteri. scilicet Heinsius haec om. Memmianus 6 magna ovi. Antoniana. prorsus inscita haec uerba sunt: fax num nupticdis an alia quaepiam cogitetur non discernas neque si magna fax apte commemorari concesseris , non mireris surgentem. minimum expectaui magna fax amoris fulget; itaque stetisse per epitomato- rem existimo quo minus perspicua sententia et aperta esset. magna pax Hem- sins; sed inter haec inania lux fugit lacohsius sximmQ ACF et a prima G 7 est qui F aliquid E contimescas Memmianus fratrc P 8 me om. AEFGLs brachis B mallioribus D, moUoribus A 9 uarie P, Hadrianides 10 Ideo scripti omnes quales refertur ad uarium gramen. alioqinn qualis scrihendum cum Hadrianide fundit AFs, ^femmianus 11 cum' se] 'al. u. c. cresce' margo L concesso de coniectura Savibuci margo t: conhsso libri iuncxit J; um- xit 8 (non SJ margo t cum Jlemmiano 12 iupiter AFP coepit B 13 uicleque F, ridetque s ciperon AFG ( f LO talis humus Venerem molles clamavit in berbas, candidiorque dies secreto favit amori. in boc gramine pariter compositi mille osculis lusimus , quaerentes voluptatem robustam » ^quid est' inquit ^nunquid te osculum meum oflendit? nun- 128 6 quid spiritus ieiunio macer? nunquid alarum negligens sudor? puto. si haec non sunt, nunquid Gitona times?' perfusus ego rubore manifesto etiam si quid habueram virium , perdidi, totoque corpore veluti laxato ^quaeso' inquam *^regina, noli suggillare miserias. ve- 10 neficio contactus sum' » 'die, Chrysis, sed verum: nunquid indecens sum? nunquid in- compta? nunquid ab aliquo naturali vitio formam meam excaeco? noli decipere dominam tuam. nescio quid peccavimus.' rapuit deinde tacenti speculum, et postquam omnes vultus tentavit, quos 15 solet inter amantes risus fmgere, excussit vexatam solo vestem raptimque aedem Veneris intravit. ego contra damnatus et quasi 1 suppositicium lacolsius esse duxit humas C. humus Vene- rem in herbas clamat uidetur ualere hoc: humus Veneri operam daturos inuitat ut in herbis considant. moUem inclinauit in herbam Douza, mol- les Venerem inclinauit in herbas Hadrianides 2 hoc loco praetermif- tunt ACDEFGs unde uersus VI subscriptum A. eum uersum quarto sub- sequentis carminis uersui p. 178, 6 subiciunt AFGs , quinto eiusdem car- minis uersui p. 178, 7 CE, plane omisisse uidetur D. pro interpolato habuit Wehlius p. 54 cui miror mirum uocari comparatiuum candidior; nempe pulsis nubibus candidior adfuUit dies diues F 3 con- posui F lusimus om. AEF. quae secuntur uerba, rectius separaue- ris ut pole singulariter excerpta qucrentem F 4 lacunae signa habent Lpt. cmcE ad polyaenvm in ultimo paginal uersu L, circk Ai> POLLIENVM in marginc pt G /. marcet' margo L, acer propter marcet Bichardus, acet Wouwerius ad Sidonium, macet Gruterus, macet aut mucet Heinsius negligens corr. fortasse ex negligus // sudor, Puto L, sudor? Futo pt. Porro margo t; sudor putet Lipsius, sudo- rem puteo Burmannus, sudore puteo Antonius. suspicabar sudor ? aut si 7 Guitona L ergo L 8 uiri incertus aliquis 9 uelut pt luxato lungermannus siggillare mutatum in sugillare L 10 ires asteriscos L , unum pt habent. cikck in fine uersus adponit L , in mar- gine pt 11 Chrisis, non Chrysis constanter uetus Pithoei num- quid incomta, numquid indecens sum Bern. Martinus 12 tenemus rur- sum epitomatorem qui cum Petroniana fere haec legeret formam hobeo excaecatam, redegit ea in emmtiationem omnino barbaram 13 dece- l)ere L 15 nisus Douza. fortasse usus fingere Cuperus: fran- gere libri Petronii salira« 12 LO PETRONII quodam visu in horrorem perductus interrogare animum meum L coepi, an vera voluptate fraudatus essem : II nocte soporifera veluti cum somnia ludunt errantes oculos effossaque protulit aurum in lucem tellus: versat manus improba furtum [thesaurosque rapit, sudor quoque perluit ora] 5 et mentem timor altus habet, ne forte gravatum excutiat gremium secreti conscius auri: mox ubi fugerunt elusam gaudia mentem veraque forma redit, animus, quod perdidit, optat atque in praeterita se totus imagine versat * fitaque boc nomine tibi gratias ago, quod me Socratica fide L diligis. non tam intactus Alcibiades in praeceptoris sui lecto iacuit' 129 'crede mihi, frater, non intelligo me virum esse, non sentio. funerata est ilia pars corporis, qua quondam Achilles eram' 15 * veritus puer, ne in secreto deprehensiis daret sermonibus lo- cum, proripuit se et in partem aedium interiorem fugit SATIRAE 179 10 1 uiso Douza 3 hoc carmen, quod transcriptum est in fiorile- alum Parisinum el Vlndobonensem codicem a Burmanno secundo anth. lat. uol. II p. 643 laudatum, Petronii nomen ementiri permasit mihi Wehlius p.53s8. ucluti cum] si quando /oW%mm et Vindohonen- 8is ludent fiorilegium 4 osculos O eftosaque pertulit pnmo habuerat L. effosaque P 5 mlucet JloHlegium uersat] w. c. non sit. /. non scit' margo L. n sat P 6 utique subditicius. cf. cap. 124 u. 292 et cap. 120 u. 07 proluit ACDFGLa cum margine t sirUis Jiorileglum, idque scripserat interpolator post hunc uersum etiam in L legitur repetitus e i^. 177, 2 ille candidiorq. dies secreto fauit amori, margini autem adscripsit Scaliger Un duob. u. c. non muem. et irrepsit sine dubio\ de ACEFGs uide adnotata ad, i?. 177, 2 7 mentes P 9 clausam E 10 cf. p. 95, 10 qd L, quid $* 11 praeterita P uersus X subscriptum A asteriscos quattiwr uel duos interponunt Lpt. gviton ad kvcolpion in uersu inter- misso L, GYTON aui gitdn ad kvcoi.pivm in margine pt 13 lecto L: lectulo pt asteriscos duos interponunt Lpt. kvcolpivs ad gvitonkm in interuallo uersmim L, in margine pt ubi gytonkm aut gitonem scribi- tur 15 ilia pars L: pars ilia pt Ires asteriscos habet L, unum pt IG Veritus praeposito asterisco p. Vetitus margo t secreo L tam detritis litteris ut uel stereo legere possis 17 interiorem aedium L teste Mommseno fugit. » * « || cubiculum L, asteriscus unus in p, duo in Memmiano. nulla lacuna in t 10 15 1 |[ cubiculum autem meum Chrysis intravit codicillosque mihi dommae suae reddidit, in quibus haec erant scripta : ^Circe Polyaeno salutem. si libidinosa essem, quererer decepta ; nunc etiam languori tuo gratias ago. in umbra voluptatis diutius lusi. quid tamen aeas > quaero, et an tuis pedibus perveneris domum; negant enim medici sine nervis homines ambuiare posse, narrabo tibi, adulescens na- ralysm cave, numquam ego aegrum tam magno periculo vidi- mo- dius fidius jam peristi. quod si idem frigus genua manusquetempta- verit tuas, hcet ad tubicines mittas. quid ergo est? etiamsi gravem iniuriam accepi, homini tamen misero non invideo medicinam si VIS sanus esse, Gitonem roga. recipies, inquam, nervos tuos, si triduo sine fratre dormieris. nam quod ad me adtinet, non timeo ne quis mveniatur cui minus placeam. nee speculum mihi nee fama mentitur. vale, si potes.' ut intellexit Chrysis perlegisse me totum convitium, ^solent' mquit haec fieri^, et praecipue in hac civitate, in qua mulieres etiam lunam deducunt 1 intrauit Chrysis inuertunt pt et de silentio E. chrvdis B chrisis C crisis AFP codicellosque CDGLP 2 reddit T ' W ,r^^ fc'ff^s. ^Xa^°::jz::^ s:: languor, tuo ago 4 quod in umbra coni. Samiucus Tndem" ^Tn e^m Memmutuue 5 puSris sed in margine puen.is A TnLTZ d.bus A. uen,3 gmdam teste Bapl. Fio homines ambuiare nosse R/ P«/. homines posse ire CQ, posse ire reUqni guibuscum iri i" W ^ adolcscens praeter CDP omnes oaraliMn r< \1L„-t ACF naraliai P , paralism (r, paralysim Ls, paralis m e^rum ZtAOFWaT pJ "'""'''■'"»• "t^ '""•\'«"» ^^P ego ante e„ram om ACEFGLPu magnu periculu prima habuerat B 8 pernsti A qu.d Ga ffigas Idem A ge„„a F cennua J- mittes AG, mictes CF quam si i? lO tam AFLk. fortasie ta men tam \r.^.rAo ACDEFOP. num i.^ie.of mediram . si T £f\ gjtona COS, gythona A : Gitonem t cum EP rogo , et^rSL ciJl u"" "^g* «« Gitonem abnega 5e.n««., Gitona ne Toga i2«r G>toncm abroga Setehus, Gitonem missionem roga lahnim. egoLiZZZ't «««, actinet F Umo F 13 quui B, cur F. cui non minus L, nuhij hi super raais litteris qtiarum postrema 1 aut t fuit L 14 uale si po^es^n --^rgineoM^it L, omAC^BFGs ,5 et ACBEF et in^te - «teri .„ ^ ' """A f -^^ perlegisse me BLPp : me perlegisse celeri conuifum per t GP solet s 1 6 haec o^T ACBEFO, 12' \\ SATIRAE 181 180 PETROJNII * itaque huius quoque rei cura agetur. rescribe modo blandius LO clomiDae animumque eius Candida humanitate restitue. verum enim fatendum est: ex qua hora iniuriam accepit, apud se non est/ li- ISObenter quidem parui ancillae verbaque codicillis talia imposui: *Po- lyaenos Circae salutern. fateor me, domina, saepe peccasse; nam 5 et homo sum et adhuc iuvenis. numquam tamen ante hunc diem usque ad mortem deliqui. babes, inquam, confitentem reum : quic- quid iusseris, merui. proditionem feci, hominem occidi, templum violavi: in haec facinora quaere supplicium. sive occidere placet, ferro meo venio, sive verberibus contenta es, curro nudus ad domi- 10 nam. illud unum memento, non me sed instrumenta peccasse. paratus miles arma non habui. quis hoc turbaverit, nescio. forsi- tan animus antecessit corporis moram, forsitan dum omnia concu- pisco, voluptatem tempore consumpsi. non invenio, quod feci, pa- ralysin tamen cavere iubes: tamquam etiam mai or fieri possit, quae 15 abstulit mibi, per quod etiam te habere potui. summa tamen excu- ficri] frater Bituricus et suspectum et lunam G 17 dedu- cunt lunam inuertit A tres asterUcos X, unum t interpoiiit. confi- nuatae (ut in p) orationi non conuenit itaque 1 ita Memmmnus agitur ACDEFGa rescribe modo BELPpt: rcseribemus ACJJFG, rescribe s 2 dne F eius BEp: om. ACDFGLPst restituemus S utrum enim P 3 est (ym. ACDFGLPst ora CF 4 quidam P. rescribe equidem codicellis AFGLP composui FG^ fposuit P polyaenos L, vo- i.YKSos B: Polienos /), Bolienos t, olienos ACDEFGs, ]Jollenus Memmianus. abest inscriptio a P 5 cirae G, cirte E, circe ceteri praeter L salt A dominsi me imiertunt ACDEFGs 6 numquam, non nunquam BP banc Lpy uetus Piihoei 7 habe 8, margo t inquam oni. BLpt quicquid ^jer c ABFGLP 8 homines AEFs 9 haec mala facinora LP quaerere G sine P 10 post meo (in eo P) intcrpunxit L. scribendum cum ferro meo sine uerbcribus — 12 nescio om. G 11 illud unum BL^pt: id tantum ceteri nisi quod tamen E^ tin F" habet peccasse. * paratus t 12 parata coni. Sambucus. * mel. ^ar&ta.^ margo L hoc BLpt: hcc ceteri forsitn G^ 13 an- tecesserit ACDFGs moram corporis inuertiint ADEFGs, coporis Ij, opens margo t omni CDEFGs, omi A 14 temere lacobsius consumpsi per p ABFGP paralysim BGLs, paralisim AFP 1.') iubes tamquam iam maior bis scripfa P tamquam, non tanquam BCP etiam scripsi: iam ABCFGLPpt. om. s cum DE, *deest iam* Tomaesius qiiae om. B. uide an ualitudo quoque interciderit 1 G per om. A etiam om. L fortasse rede tO sationis meae haec est: placebo tibi, si me culpam emendare per- miseris^ « L II dimissa cum eiusmodi pollicitatione Chryside curavi dih'gentius noxiosissimum corpus, balneoque praeterito modica unctione usus, 5 mox cibis validioribus pastus, id est bulbis cochlearumque sine iure cervicibus, bausi parcius merum. hinc ante somnum levissima am- bulatione compositus sine Gitone cubiculum intravi. tanta erat pla- candi cura, ut timerem ne latus meum frater convelleret. postero 131 die, cum sine olTensa corporis animique consurrexissem, in eundem 10 platanona descendi, etiamsi locum inauspicatum timebam, coepi- que inter arbores ducem itineris expectare Chrysidem. nee diu spa- tiatus consederam, ubi hesterno die fueram, cum ilia intervenit co- mitem aniculam trahens. atque ut me consalutavit, ^juid est' in- quit *^ fa stose, ecquid bonam mentem habere coepisti?' 15 ilia de sinu licium protulit varii coloris filis intortum cervicem- que vinxit meam. mox turbatum sputo pulverem medio sustulit digito frontemque repugnantis signavit hoc peracto carmine ter me iussit expuere terque lapillos con- icere in sinum, quos ipsa praecantatos purpura involverat, admo- 20 tisque manibus tentare coepit inguinum vires, dicto citius nervi paruerunt imperio manusque aniculae ingenti motu repleverunt. I haec super uersu scriptum L dimiseris natum ex dimissa AEF 2 tres asteriscos L, unum pt inserunt. uale de Meursii coniectura Goldastus addidit sublato signo lacunae, sed ut absolutum sit epistolium^ deest pollicitationis memoria b pastus. i. bulbis t 6 struicibus Lip- sius lenissima t 7 Guitone L 8 haec in breuius coacta ab epito- matore 9 in idem Tyjp cum Memmiano. inde in lungermannus 10 et si /> 12 quum L comitem Proselenon aniculam t. cf.p. 183, 16. atli- cwXdLm. om. Memmianus \i^ b.sXxosq Munckerus 15 aliquid periisse persuadet asyndeton, saltern interim anicula addi debebat 16 mox purg turbatum L 17 sign at inde ab Hadrianide propagatum nulla lacuna in libris. infarserunt epigramma Priapeum, anthologiae Burmannia- nae VI 81, 9 et 10 (Meyerianae 1694 j 9 et 10): Dum uiuis, sperare licet, tu, rustice custos, flue ades et neruis, tente Priape, faue. qux)d postquam. Scaliger non dubitauit quin ex satyrico Menippeo Petronii acceptum fue- rit: nam alia ad huius intelligenfiam opus sunt, quae ut uerisimile est in prosa sua iractabat Peironius^, in Petronianum hoc caput post excitaui p. 182, 2 Goldastus transtulit, in hunc locum Boschius. longiusculum fuisse incantamentum ex peracto consequitur 18 coniicere libri 21 tu- more Gonsalius repulerunt lahnius 7 r 182 PETRONII SATIRAE 183 at ilia gaudio exultans Sides' inquit ' Chrysis mea, vides, quod aliis L leporem excitavi?' II nobilis aestivas platanus diffuderat umbras lo et baccis redimita Daphne tremulaeque cupressus et circum tonsae trepidanti vertice pinus. 5 has inter ludebat aquis errantibus amnis 5 spumeus et querulo vexabat rore lapillos. dignus amore locus : testis silvestris aedon atque urbana Procne , quae circum gramina fusae et molles violas cantu sua iura colebant 10 * premebat ilia resoluta marmoreis cervicibus aureum torum royrtoque florenti quietum . . . verberabat. itaque ut me vidit, pau- lulum erubuit, hesternae scilicet iniuriae memor; delude ut remotis 1 quod delebat Brouckhusius. quern Nodotua aliis LTj uetus Pithoei cf. Ouidius artis III 662: sX\s pt. 'egregia metaphora in mar- gine L Scaliger 2 asteriscos tres L, unum pt habent 3 obilis et Mi margine m G. sic coniecit Heinsius diffundat P 4 post 5 col- laurus hcant Lpt bacis BELy bacchis G redumita P daphne B, dane P, damne F, clamne A tremuloque CG 5 circuntonsae Z, circum- rose habuerat ni fallor F crepitant! margo L de coniectura lunii 6 cludebat G trepidantibus L, *alli ludentibus' Fatissonus^ lu- centibus Tollitis 7 uersabat inde a Patissono propagatum capillos ACDEFGPS 8 siluester ABFGPpst cum Parisino 6842 D. ar]^wv Graecia non iruognitum . aedon «, margines Gt; 'nullum, exemplar aedon* Pithoeus: *al. c. u. aedon, ut uulg, et melius* d margo L: iasdon CDGpt cum Parisino 6842 D^ iason E, yasdon FP, hiasdon A, isdon B siluesterisdon coniungens, hirundo L et Tolosanus 9 orbata Brouckhusius Procne L, procne mutatum in progne B: progne ceteri grana P, gramine F fusa coni. Sambucus, gra- mine fusa Ileinsius, gramine fuso et molli uiola Schultingius 10 ac molles ABCGst, ac moles P iura Memmianus: rura qui extant libri praeter B ubi cantus uasura et P ubi suasura legitur colebat BCFj solebat P. replebant colebant L uersus VIII subscriptum A asteriscum inserit t^ non Lp. intus facta esse quae secuntur et aureus torus probat quem temere in herbtdum aliquis mutauit et continuitate li- bidinum colligata narratio p. 183, 15 euincit 11 promebat P, treme- bat ACDFGs, fremebat ante Sambucum ilia om, F. hilare soluta Lipsius resolutis G ciuibus s tortum ACDEGs, torcum F ta 12 mirtoque -4, myrtaque BCL, myrque (r, mirtaque DFPj mitraque E^ myr- thaque Memmianus cubitum Lipsius. ego femur aut latus aut pectus aut simile uocabulum intercidisse statui 1 3 exteme F scilicet] . s . -4 LO omnibus secundum invitantem consedi , ramum super oculos meos posuit, et quasi pariete interiecto audacior facta 'quid est' inquit " paralytice, ecquid hodie totus venisti?' ' rogas' inquam ego 'potius quam temptas?' totoque corpore in amplexum eius inmissus non 5 praecantatis usque ad satietatem osculis fruor * L II ipsa corporis pulchritudine me ad se vocante trahebat ad ve- 132 nerem. iam pluribus osculis collisa labra crepitabant, iam implici- tae manus omne genus amoris invenerant, iam alligata mutuo am- bitu corpora animarum quoque mixturam fecerant » 10 manifestis matrona contumeliis verberata tandem ad ultionem decurrit vocatque cubicularios et me iubet catomidiari. nee con- tenta mulier tam gravi iniuria mea convocat omnes quasillarias fa- miliaeque sordidissimam partem ac me conspui iubet. oppono ego manus oculis meis, nullisque effusis precibus, quia sciebam quid 15 meruissem, verberibus sputisque extra ianuam eiectus sum. eicitur et Proselenos, Chrysis vapulat, totaque familia tristis inter se mus- sat quaeritque, quis dominae hilaritatem confuderit 1 resedi i, margo t suos L, margo t 2 audatior P facta] fateri F est om. «, 'deest est* margo t inquid P 3 paralitice AF hec quid P, et quid ADF^ quod P, ct G totus om, t; lotus de coniectura s ego om. G; ergo a pocius P 4 temptas BP: tentas ceteri totoque pectore P inmissus B : missus F, immissis CZ>, immissus reliqui 5 pcantatis B : praecan- tis uel precantis ceteri. immissus » non praecautis t usque — fruor in margine prima manu E sacietatem corporis fruor G. osculos P tres asterisci in Ly duo in p. lacuna nulla in t, evcolpivs de ekdymione PVEKO in uersu interposito praemittit L, margini adiecere pt. inde concludo una cum titulo illo proximos quattuor uersus ex alia parte saturarum hue translatos esse ab excerptore similis argumenti caussa. animarum enim mix- t\iY& plenum etoptabilem coitum declarat, Circae autem non adeo satis fecisse Encolpium elucet ex inferioribus 6 trahebar Burm< 15 fortasse spu- tisque obrutus eiicitur libri 17 quaerit () quaeritque L A ""'Sv-.-^^^fS.wi^tJi 184 PETRONII itaque pensatis vicibus animosior verberum notas arte contexi, L ne aut Eumolpus contumelia mea hilarior fieret aut tristior Giton. I quod solum igitur salvo pudore poteram confingere, languorem LO simulare coepi, conditusque lectulo totum ignem furoris in earn converti, quae mihi omnium malorum causa fuerat: & ter corripui terribilem manu bipennem, ter languidior coliculi repente thyrso ferrum timui, quod trepido male dabat usum. nee iam poteram, quod modo conficere libebat; 5 namque ilia metu frigidior rigente bruma 10 confugerat in viscera mille operta rugis. ita non potui supplicio caput aperire, sed furciferae mortifero timore lusus ad verba, magis quae poterant nocere, fugi. erectus igitur in cubitum hac fere oratione contumacem vexavi: 15 'quid dicis, inquam, omnium hominum deorumque pudor? nam ne jpost confuderit lacunam significat duobus asteriscis p, non Lt 1 uibicibus JDouza, uiribus Putschius. repensatis uibicibus lacobsius, ...itaque penatibus reuisis idem postea, densatis uibicibus panthera macu- losior Beiskius, ego uero curatis uibicibus animosior Nodotus an ante arte deletum L 2 Guiton L 3 quid CD agitur F ppnd'ore P, lionore Memmianus poterat Lt cum Biturico con- fingere Cjp: contingere ABDFGLPsij contigere ^. delebat Palmerius langorem AFG cum Biturico 4 simulare coepi Lp : simulabani ui C, putaui AEF, simulaui reliqui cognitusque F lecticulo AFst ygnem F, igne C 5 quaoue omnium s caussa LP 6 *al. terribili' Pithoeus; sic Memmianus manu pennem A, manibus penem Parisinus 6842 D. bipennem ab alio mutatum in penem G 7 languidor P coli- coli Bj coli Parisinus 6842 D, celicoli AFP, caelicori E. coliculi errore eno- tatum ex C repente ABFGLpst quod iungas cum languidior timuit: tepente de coniectura Bichardi uulgo, CDEP. recente lacobsius tirso ADEGj tuso F 8 terrum F tumui P, 'al. c. tremuit* margo L , al. tremui Pithoeus. tertia persona utique restituenda quia mentula inteUegitur dabat male inuertunt Lst 10 nanque L 11 male L operata E iugis F 12 ita] iam ante Sambu- cum, margo t pouimi P supplicit Bituricus capud P operire A 13 furcifer A, fursifere tumore P lusis AEF, margo t 14 poterunt F fugit ACF et a primo G uersus IX subscriptum A 15 ereptus E cubiculum G ratione E, oracionem P quidem te inter res serias fas est post oratione ponit et suo loco in p. 185, 1 repetit D uexaui contumacem inuertunt AC DEFGs 16 dixis P inquam intra orationem posui tanquam indignantis hominum omnium transmutat G nan potius qujam nau A ne ABCDFGPst: nee Lp cum E V SATIRAE 185 LO nominare quidem te inter res serias fas est. hoc de te merui, ut L me in caelo positum ad inferos traheres? || ut traduceres annos primo florentes vigore senectaeque ultimae mihi lassitudinem im- poneres? rogo te, mihi apodixin defunctoriam redde.* haec ut ira- 5 tus efl'udi, 10 II ilia solo fixos oculos aversa tenebat, nee magis incepto vultum sermone movetur quam lentae salices lassove papavera collo. nee minus ego tam foeda obiurgatione fmita poenitentiam agere 10 sermonis mei coepi secretoque rubore perfundi, quod oblitus vere- cundiae meae cum ea parte corporis verba- contulerim, quam ne ad cognitionem quidem admittere severioris notae homines solerent. mox perfricata diutius fronte *^quid autem ego' inquam 'mah feci, si dolorem meum naturali convitio exoneravi? aut quid est quod in 15 corpore humano ventri maledicere solemus aut gulae capitique etiam cum saepius dolet? quid? non et Vlixes cum corde litigat L suo, II et quidam tragici oculos suos tanquam audientes castigant? podagrici pedibus suis maledicunt, chiragrici manibus, lippi oculis. 1 est om, G 2 in coelum Memmianus 3 mihi ultimae L 4 apodixim L defectoriam Memmianus. suspicabar nee defuncto- riam quoniam defunctorium aut perfunctorium did quod obiter ac negli- genter fiat, non quod rem aperte ac praecise conficiat, et cap. 136 et rhetor Seneca cum iuris scriptoribus ostendit H et 7 Vergiliani uer- sus Aeneidis VI 469 et 470 solos P fissos F aduersa AFGP. diuersa s, margo t 7 incerto s, non S uultum BLPp, uoltum VergiliUfS : uultus ceteri 8 om. P silenta salix margo B imitatione Vergiliana Aen. VI 471 'quam si dura silex aut stet Marpe- sia cautes\ lenta. salix quantum Vergilius eel. V 16, lassoue papauera collo idem Aen. Villi 434 lapsoue CG uersus III subscrip- tum A 9 finitam P 'auctor dialogi de oratoribus cap. 15: neque illius, inquit, sermonis mei poenitentiam ago ubi Pithoeus notat in exemplari Ifalico adscriptum fuisse eadem uerba sunt Petronii' Burman- nus 10 uerecundiae B 11 cam A uerba om. D quaeue ad P 12 cogitationem Rittershusius admittere B, ad- raictere F solerent B Memmianus: solent ceteri 13 perfricta ut a corr. ex o uideatur L, margo t. confricta Memmianus autem mn. L Memmianus 14 natali s cum margins t, non S conuicio libripraeter BP; in G t an c esset non discernebam exhoneraui P est quod] qd F maledicere B 16 non BLP: num ACDFGpst, ni coniungens quidni E et] ut AEFs, exul L cum Memmiano et margine t. cf. Odysseae XX 17, nee Romanum uersum menti scripforis obuersatum esse credo ulixes, non Vlyxes ABCDFGP; Ulysses L 1 7 quidem p tragici non poetae aut auctores sed personae fabularum u^lut Oedipus tanquam uidentes aut aures tanquam audientes Bongarsius \ 186 PETRONn LO et qui oflfenderunt saepe digitos, quicquid doloris habent, in pedes L deferunt: II quid me spectatis constricta fronte Catones, damnatisque novae simplicitatis opus? sermonis puri non tristis gratia ridet, quodque facit populus, Candida lingua refert; 5 nam quis concubitus, Veneris quis gaudia nescit? quis vetat in tepido membra calere toro ? ipse pater veri doctus Epicurus in arte iussit et hoc vitam dixit habere niXog * II 'nihil est hominum inepta persuasione falsius nee ficta severi- L tate inep tins' 133 II hac declamatione finita Gitona voco et 'narra mihi' inquam LO *frater, sed tua flde: ea nocte, qua te mihi Ascyltos subduxit, usque in iniuriam vigilavit, an contentus fuit vidua pudicaque nocte?' te- 15 tigit puer oculos suos conceptissimisque iuravit verbis sibi ah Ascylto nullam vim factam 10 1 offendunt t 3 constricta spectatis inuertunt BPp 4 dampna- tisque F none P. bonae Richardus 7 quia B uenerit F post Veneris interpungehant antiquae 8 quis ABFGLPpst: quid Heinsius, de silenHo CDE uetat Douza: petat BPpt, petit ACDEFs, t . item G in quo alius nescit mper scripsit et in deleuit, ipetit iterato m niargine crucis signo L, putat in caUdo membra tepere Sdoppius trepido corr. in tepido G calore G, calore ADF, colore F thoro AF 9 patet A uera viargo t doctos Epicurus amare Canterus, Lambinus, Douza. doctis Epicurus in hortis uixit Menagius, Veneri dictis Epicurus in hortis lusit Heinsius lusit a Bichardo mutuatwi, doctus- nue Bamiresius Martialis interpres, Epicurus inertem iussit^aoi)jpm5 in arce CDLst et ccmiunctim G, marte F 10 iuxit J^ hoc Bp, margo Lt han^ A, hanc ceteH telos Bp, marginea Lt: cedos P, deos ceteri uersus VIII suhscriptum A asteriscum in uacuo uersu habet t. nulla lacuna in Lp. subsequitur frustulum eiusdem ora- tionis 12 tres asteriscos L addit, unum t. nulla lacuna in p n Gytona GL, gvthona A uoca F 14 si pro sed at tua fide am. s; tarn fide F, tam side aui tarn si de ACDEG, similiter m Captiuis Plauti IIII 2, 101 iam diu iddetur ex tuan fide deprauatum asciltos F, asyltos P. confer p. 93, 17 15 in om. ^EFP uacua *manM«cn>«i' Bourdeloti 16 osculos G suos om. If conceptissimisque BPpt. cf. p. 143, 18: conceptisque ceten uerbis iurauit inuertit t eibi abscilto F 17 factam • positoque Lpt. I: <\ jiM SATIRAE 187 LO ♦ positoque in limine genu sic deprecatus sum numina versu: 'Nympharum Bacchique comes, quem pulcra Dione divitibus silvis numen dedit, incluta paret cui Lesbos viridisque Thasos, quem Lydus adorat 5 septifluus templumque tuis imponit Hypaepis: hue ades et Bacchi tutor Dryadumque voluptas, 5 et timidas admitte preces. non sanguine tristi perfusus venio , non templis impius hostis admovi dextram , sed inops et rebus egenis 10 attritus facinus non toto corpore feci. quisquis peccat inops, minor est reus, hac prece, quaeso, 10 exonera mentem culpaeque ignosce minori, et quandoque mihi fortunae adriserit bora , non sine honore tuum patiar decus. ibit ad aras , 15 sancte, tuas hircus pecoris pater, ibit ad aras * DESVXT margo L, et quidem multa. inepte praemittebant uvlgo utut res haberet, spem uultu simulaui quorum de auctore uide ad p. 143, 14, adiit Fncolpius templum Priapi 1 poitoque id est ponitoque A Iqmine P deprecatur sua numina AFFS , deprecatur sua uictima editio princeps. sum om. G. in nunina P 2 Nimpharum aut Nempharum A, Lympharum C/>, Lim- pharum F bachique ACF pulcra sine h FP 3 nomen P inclyta BGL, inclita ceteri 4 quui D lescos AF, lelbos C, le- sos ante lunium, Tesbos s uiridesque ABCDFGP tasso^ F u lidus A, lidris G, lidris CD, litus F. Nilus Junius 5 sempflauius P, semperfluus Parisinus 6842 D : septii^aas ACDFGLPpst, septiflicus -F. ser- tifluus Beiskius, uestifluus Turnebus tuus P. suis lungennannus et Munckerus, piis Burmannus hipepis D, ipepis G, hipeplis ACE, hy- peblis F 6 et libri omnes: Goldastiana bachi ABFs a driadumque AF, drydumque G 7 sed AEs, set ut assolel F tumidas P. timidas non sanguine tristi admittere pees hoc ordine B umictCjP 9 admou G e^cnis BCD EG LPst, uetus Pithoei: egenus AFp 10 attritus BDGLPst cum uetere Pithoei: attrictus A, actritus F, actritas C; attritis E de silentio, p 11 quisquis peccat inobs minor est reus habet florilegium Parisinum inops peccat inuertunt ACDEFGs est minor B 13 et] al. si' margo A unde restituendum fortasse sic, nisi uersus intercidit quando sine que BP. ^lege ex uet. cod. et cum laeta mihi* Brassicanus adriserit B : arriserit ceteri, arserit G aura Pi- thoeus, Memmianus 14 sine om. G. fine P lateat Cannegieterus decus B ibi G, inbuet aras utrobique Schraderus 15 om. AD FGLPst scancte B post hircus interpungens pecoris pater corniger iunxit p docoris, non ut Piihoeo uidebatur decoris B ibi C 188 15 PETRONTT corniger et querulae fetus suis, hostia lactens. LO spumabit pateris hornus liquor, et ter ovantem circa delubrum gressum feret ebria pubes* * dum haec ago curaque sollerti deposito meo caveo, intravit de- lubrum anus laceratis crinibus atraque veste deformis, extraque ve- 5 stibulum me iniecta manu duxit * 134 ll 'quae striges comederunt nervos tuos, aut quod purgamentum L nocte calcasti in trivio aut cadaver? ne a puero quidem te vindi- casti, sed mollis , debilis, lassus, tanquam caballus in clivo , et ope- ram et sudorem perdidisti. nee contentus ipse peccare, mihi deos 10 iratos excitasti' * II ac me iterum in cellam sacerdotis nihil recusantem perduxit LO impulitque super lectum et harundinem ab ostio rapuit iterumque nihil respondentem mulcavit. ac nisi primo ictu harundo quassata impetum verberantis minuisset, forsitan etiam brachia mea caput- 15 I festus ABCDEFGLP: fetus aut foetus de conieciura lunii Sam- buci Turnebi pst et margo L Tuis A lactans ABCDEFGP b 3 circha A deludrum C, deludrum D uersus XVI subscriptum A neglecto scilicet uersu a fine quarto asteriscorumn aeriem interpo- nit L, unum adicit p. nullum lacunae signum in t 4 cum ACFGLpstj qnam Z> curaque sollerti BP, curaque solerti L Memmianus : soUertique cura ceteri in quibus AFG solertique 5 lacertis D nigraque BLpt, nigra P. emendandus Eurysacis Attianae uersus (374 Ribbeckii) apud Nonium p. 184 sic: sed lit erat taetra deformatus ueste et uastitudine 6 post duxit asteriscus in pt. adiciebant uulgo cuncta timentem quorum de origine dixi ad p. 143, 14 proselenos anvs ad evcolpivm inter duxit et quae habet L^ in margine pt 8 nocte Goldastiana: in nocte libri * in truno sic uetus , non in triuio' Pithoeus, itaque in truno praeposito asterisco p aut cadauer pro additiciis habeo nee li- bri quod correxi. nee te a Z/ 10 mihi post iratos collocat L. ex- pecto mihi quoque 11 excitasti Wo^iwerius: extricasti libri. post id uerbum tres asteriscos L, unum pt addunt. supponebant uulgo ac poenas mihi nullas dabis? inde a Gonsalio. uide ad p. 143, 14 12 cella E 13 supra ABCFGst harundinem cum adspiratione BFP: arundine G ab hostio rapuit P, rapuit ab ostio s, rapuit ab hostio DG, ra- puit hostio A, rapuit hostii EF iterumque nihil] nihilque L Mem- mianus 14 multauit FGLP, margo f, uetus Pithoei; mulctauit ACD ictu om. ACEFGs quassata arundo inuertunt AFGs. harundo cum h BP 15 uerberantis impetum inu£rtunt LPpt munuisset F. inhibuisset coni. Beiskius forsitam CG etiam om, L capud et a correctore que P. caputque om. L sed * ^al. c. u. caputq,^ margo It f SATIRAE 189 LO que fregisset. ingemui ego utique propter mascarpionem, lacrimis- que ubertim manantibus obscuratum dextra caput super pulvinum inclinavi. nee minus ilia fletu confusa altera parte lectuli sedit acta- tisque longae moram tremulis vocibus coepit accusare, donee inter- 5 venit sacerdos quid vos' inquit 'in cellam meam tamquam ante recens bu- stum venistis? || utique die feriarum, quo etiam lugentes rident' LO \\"o inquit 'Oenothea, hunc adolescenteu quern vides: malo 9 astro natus est. nam neque puero neque puellae bona sua vendere L potest. II nunquam tu hominem tam infelicem vidisti: lorum in LO aqua, non inguina habet. || ad summam, qualem putas esse, qui de Cnces toro sine voluptate surrexit?' his auditis Oenothea inter L utrumque consedit motoque diutius capite f istum' inquit 'mor- I titique G mascarpionem BLpt: marscarpionem ACDGP mar- san)ionem F, marsarpronem E. ma^turbatorem de coniectura SamhLi lut apparet ex infima p. 59) s et margo t, mastropon pro lena L F, Gronouius marsupionem pro marsupio Heinsius. mascarpionem a carpendis maribus nommatum opinantur; fiaarlyu^in^ an podex an quid aliud inteUeqatur m^h^ prorsus mcertum 2 que om. C capud P super 07n. Memmianus puluinum BPp: puluinar ceteri 3 le'ctuli B 4 logne F moram] nomen P VemuUs G donee om, AFs 5 uulgo Gonsalio auctore sacerdos et quid, nee discrepare EP traditur: et om. ceteri lacunam ego signiAcaui 6 tamquam, non tanquam BFP scribendum ad recens 7 uti- que-ndent om.ACDEFGLPst, seruauit B cum p. post rident lacunam sigmficam, uenistis. prosklknos ai> okkothean || sacerdotem priapi. o in- quit c^ in margine desvnt L. Proselenos ad Enotheam sacerdotem Priapi de Lucolpio m margine t qui sic ut ceteri libri lacunae indicium habet nuuum et p 8 penisse in lacuna uerbum unde hunc penderet, in- quit autem mtulisse excerptorem opinor ut pristina fonna fere talk fuerit- quid non miserer, Oenothea aut adiuua, quaeso, Oenothea, antiptosi» enim siue adtractwnem m>care mauis in tam arta compactaque oratume arlem prae se fert qualem captauit poeta 'urbem quam statuo uestrasC non naturam semwnis communis oenothea BL: genoihea AGDGS genotra ^i^ Enothea t, o Enothea />. * Enothea, non Oenothea canstan- ter uetus Pithoei et pt. o Enthea Bourdelotus hue EF ado. loscentem F 9 asternatus E namque neque As, nanque neque ^G neque secundo loco om. ACDEFGs p uella i^Ps uen- dere bona sua potest E 10 tu hominem om. L 11 putes P 12 thoro yli^(3^ surrexerit t his auditis et quae usque ad carmen secuntur^n. ABCFGPs. his- 13 capite praeterqLm in\pt extarTZ dentur etiam m DE quod ualde miror hi E 13 utrunque L dm margo t ^ \ \ ^■T^pTi^ : 190 PETRONII LO 5 bum sola sum quae emendare scio. et ne me putetis perplexe agere, L rogo ut adolescentulus mecum nocte dormiat' 'nisi illud tam rigidum reddidero quam cornu' II ^quicquid in orbe vides, paret mihi. florida tellus, cum volo, spissatis arescit languida sucis, cum volo, fundit opes scopulique atque horrida saxa Niliacas iaculantur aquas, mihi pontus inertes 5 summittit fluctus , zepbyrique tacentia ponunt ante meos sua flabra pedes, mibi flumina parent Hyrcanaeque tigres et iussi stare dracones. quid leviora loquor? lunae descendit imago carminibus deducta meis, trepidusque furentes 10 flectere Phoebus equos revoluto cogitur orbe. [tantum dicta valent. taurorum flamma quiescit 10 1 me addidi 2 adolescentulus tuus mecum L nocte pt: om. L, *deest nocte' margo t. fuerat opinor una nocte lacunam poauiy separatim enim ilia excerpsit cui cornea mentida placuerat. ne- glexit autem praemissa Priapus mihi iratus sit aut ne uiuam aut quam lu- bet execrationem 3 ni ilium L corium L. 'al. coruum, for- tasse cornum* Pithoeus probabiliter 4 descripsere hoc carmen Lam- binus ad Horati epod. V 46 ex codice Memmiano et omissis tribiLS ulH- mis ueraibus Delrio ad Claudiani J in Rujinum 154 Ceteris libri compa- ratione' facta. Fortuna in Petronio Arbitro praescriptum F teste Momm- seno quicquid, non quidquid ABFOLP ore F pare sed c y ex correctione F 5 cum inalo ut a in o correcta sit ex B ego eno- taui, cumulo ex eodem Mommsenus; cum udo D, cum udo spis- satis ABCDEFOPpst: siccatis Z>, m^rgo t, Lamhinus et Delrio suc- cis libri praeter B, sulcis P 6 fundat Delrio aquas st, Del- rio scopulique BLpt, Lambinus: scoplique P, scopulis ceteri. scopu- lus coni. Sambucus, Delrio; populis Burmannus orrida F, horida P. arida Lambinus et Delrio 7 niliadas DG, niliades EFst, nilliades A. Niligenas Delrio, elicitas adnotarat Heinsius iaculatur ACDEFGP portus O inhertes C, inhertes E 8 summittit, nxm submittit AB: summictit F, summit G, samraitat P fluctu B zephirique AG, reffirique F 9 labra F fulmina memoratum Burmanno secundo anth. lat. II p. 644 10 hircaneque AFL, hyrcaniaeque G canes tigres L iussi et seruire s, margo t leones Lt, Lamhi' nus 11 decendit rasa post n littera B ymago F 12 diducta CD trepidib usque B furentes ut u super rasa littera scripta sit B. furentis Delrio 13 quos B congnitur F sex hos uersus tanquam extrarios seclusi; idem Wefdius iudicauit p. 57 ss. a/nsam de- disse interpolatioins potest pollicitation. 191, 6 memorata ut flamma quiescat Delrio flamina F :') i ) SATIRAE 191 LO 10 L LO virgineis extincta sacris , Phoebeaque Circe carminibus magicis socios mutavit Vlixis. Proteus esse solet, quicquid libet. his ego callens artibus Idaeos frutices in gurgite sistam 15 et rursus fluvios in summo vertice ponam.] inhorrui ego tam fabulosa pollicitatione conterritus, anumque 1 35 inspicere diligentius coepi *^ergo' exclamat Oenothea 'imperio parete' detersisque curiose manibus inclinavit se in lectulum ac me semel iterumque basiavit « II Oenothea mensam veterem posuit in medio altari, quam vivis implevit carbonibus, et camellam etiam vetustate ruptam pice tem- perata refecit. tum clavum, qui detrahentem secutus cum camella lignea fuerat, fumoso parieti reddidit. || mox incincta quadrato pal- 1 extincta sine s ABFGLP Phoebeaque Lp, Memmianus, Delrio : phoebca P, phebeia ceteri 2 Vergilius eel. VIII 70: carminibus Circe socios mutauit Vlixi sotios B mutarit Delrio Vlixis, non Vlyxis ABFG : ilixis P, Vlissis L 3 protheus ABG ua- let primo Wehliu^ p. 58 quicquid, non quidquid ABFGLP iis t ergo G 4 ideos libri; Idaeo p, non tietus Pithoei. Aegaeo Douza, Edono Heinsius fructices FG, latices t in om. P b rarsu corr. in rursus G, russus P uersus XVI subscriptum A 6 in- orrui CF ergo s tali fabulatione conterritus ACDEFGs. fabu- latoe A; conteritus G animumque EG, annumque P 7 diligen- tius inspicere inuertunt AEFs. inspicere B incepi AEF qua- lis igitur diligentius inspicienti anus apparuit? frustula potius haec quxim plenam narrationem habemu^. cf. fr. XXI 8 exclamat oenothea B : exclamat o enothra E, exclamat o enothea Ppl, exclamat o Oenothea L, o enothea exclamat DFG, onothea exclamat C, o genothea exclamat As parete BLp; compellat enim sa^erdos Proseleno-n simtd et Encolpion: par- cite AE, parate FG, para te reliqui 9 detersisque — 10 basiauit hoc loco praetermissa in p. 192, 1 post adposuit coUocant ABDEFGPs sin- gula sic conectentes parete. mox incincta — adposuit. detersisque — basiauit. simulque pannum et quae secuntur. C non traditur discrepare ab illo ordine quern Lpt repraesentant. ipsa autem haec u^rba et illic interrum- punt tenorem ca^rimoniarum neque hie rerum continuatione proximis ad' haerent lectum ACFGLs 10 basiauid P asteriscum in- terponit p. neque enim si interiecium nihil fuisset, Oenothea adderetur, quoniam eandem detersisse modo mantis oportet 1 1 t^Wp. margo L. ueterem mensam inuerlit Memmianus perperam altari delebat lacob- sitis binis t. fuerat igitur in codice biuis 12 etiam ut hodie haec leguntur ineptum delebat lahnius 13 detrahentem camellam ex clauo parieti infixo pendentem 14 quatrato AF, quadroco P 192 PETROINII lio cucumam ingentem foco adposuit, simulque pannum de carna- LO rio detulit furca , in quo faba erat ad usum reposita || et sincipitis L vetustissima particula mille plagis dolata. || ut solvit ergo licio pan- LO num, partem leguminis super mensam effudit iussitque me diligen- ter purgare. servio ego imperio granaque sordidissimis putamini- 5 bus vestita curiosa manu segrego. at ilia inertiam meam accusans improba tollit dentibusque folliculos pariter spoliat atque in terram veluti muscarum imagines despuit mirabar equidem paupertatis ingeniura singularumque rerum quasdam artes: non Indum fulgebat ebur, quod inbaeserat auro, nee iam calcato radiabat marmore terra muneribus delusa suis. sed crate saligna impositum Cereris vacuae nemus et nova terrae LO I cucuma F, cacuma A, cutuma G fuco G apposait hhri praeter B paiiarium viargo L 2 adusum uel aduersum ACDEFG. ad esum Delbenus et — 3 dolata cum absint ab ABDEFGPs, non credibile adesse in C syncipitis uetussima t. inteUegaa auiUum 3 solum ergo P 4 super in mensam DG 5 imperioque F 6 ligata uestita L manus F inhertiam CP. imperitiam lacob- sius 7 redintegrauerls ilia hoc exemplo improba obiurgatione ipsa de mensa fabas tollit aut improbaque manu a mcnsa me repellens ipsa f\i- bas tollit; integra enim rwm esse liquet: improbat s tentibus sine que F foliculos A pariter ABCDFGLPSp, Memmianus : pente 8 secundum sUenHum E; (m. t sed * perite spo., u. c. pariter' margo t 8 ueluti om. Lt: ' f^al. ueluti' margo L deposuit G astenscum m- seruntLpt dksvnt » margo L 9 mirabarequidem 7?: mirabile quidem ceteri. mirabile qniddam Munckerus ingenium * singularumque t singulariumque DS cum margine t. friuolarumque Haasius p, 21 10 quasdam ABCDEFGPpt, 'in al. c. quasdam* margo L: quaedam Ls. *al. quaedam certis* Patissmus artes fames edocuit edebatur a Gon- aalio ad Antonium. post artes dsteriscum interponunt pt 11 non ow. ACDFG, in margine addit E. Indum non inuertunt st indico) F,'al, u. c. nitidum' margo L; non nitidum margo t fugebat P 12 tam Burmannus secundus anth. lat I p. 592 tacite falcato ACD EFGS. radiabat calcato inuertit B 14 ceteris ^CZ>F; extens uacae G. Cereris flauae penus Heinsius none F hos ego uersus sic et ordinandos censeo et swpplendos: 14 impositum Cereris uacuae nemus et noua tenae gramina de summo frondentia culmine tecti ^. 193, G et uiridi iunco gracilis pendebat harundo. 4 at paries circa palea satiatus inani 5 fortuitoque luto clauos numerabat agrestis: SATIRAE pocula quae facili vilis rota finxerat astu. bine molli stillae lacus et de caudice lento vimineae lances maculataque testa Lyaeo. at paries circa palea satiatus inani fortuitoque luto clavos numerabat agrestis et viridi iunco gracilis pendebat harundo. praeterea quae fumoso suspensa tigillo conservabat opes humilis casa , mitia sorba 193 10 2 hinc molli stillae lacus et de caudice lento 3 uimineae lances maculataque testa Lyaeo, 1 pocula quae facili uilis rota finxerat astu, p. 194, 1 inter odoratas pendebant texta coronas. p. 193, 7 praeterea quae fumoso suspensa tigillo 8 conseruabat opes humilis casa mitia sorba p, 194, 2 et thymbrae ueteres et passis uua racemis V •!• n» inm, ordine a uirgeo stramenticioque tecto progreditur poeta ad parietem^ ad clauos parieti injixos, ad suspensam clauis supellectileni , conceptabulum pluuiae, salignas lances, pocula Jigulina, denique ad esculenta quorum ex- positio disrumpitur lacuna 1 quam AF nota AF fixerat CDFGP astu DGLPSp cum margine i, hastu in rasura B, hasta A, esta F, aestu £, *actu. ut Varro* margo Z, actu st et ex silentio C. conieci haustu datiuo casu id est tit commode possent exhauriri, non lautiori cultui destinata 2 huic F molli ABCFGLPp cum margine t: mollis reliqui scille AFs , scyllae Et , stilae_(x , stilla Lp cum margine t. mollis tiliae aliquando Pithoeus teste Tornaesio ; mollis stillare fauus de caudice lento uimineae lancis cumulataque Heinsius lacus CE cum margine Z, Pi' fJioeus: latus ABDFGLPpst candice CDEFy non A 3 uimi- nae C, uimineo Ay uimineae BL sed uimin margo L lieo AFG 4 at Bp: et ceteri circha A saciatus AP 5 furtiuoque C clauos s, Douza: clauus ABELpt cum Parisino 6842 D , dauus DFy di- uos CG et margo D; clauis P, *m. c' Wouioerii probante Perizonio. clau- sos Junius et Stephanus, *clauso8 al. auos* margo t. clausos munibat Sal- masius, clausos umbrabat I. F. Gronouius, latus umbrabatur agreste Heinsius. satiatus agresti in praecedente uersu et in hoc clauus numerabat et annos Durantius nuabat Aj munerabat B et Parisinus 6842 Dj inumera- bat P agrestes libri praeter Bp 6 uenco P harundo cuvi adspiratione BP inter 6 et 7 interponit uersum 8 suo loco prae,' terniissum margo L, cui coniectttrae Scaligeri repugnant nominatiui p. 194, 2 7 que aut quae ABCDFGLPpst: quam Memmianus; quas Douza, E, praetcreaque e Heinsius idemque ego cOnieci ut post sorba incidaiur ora- tio. perna et rancida lacobsius sic 5 8 6 7 j9. 194, 1 uersus disponens suspensa plerique ad casam referunt, ego ad sorba tygillo B 8 sorba L cuius margini inscriptum hunc uersum esse dixi, p: sorua Bj serua E, seruo ACDFGPst. 'aL micio seruo* Pithoeus Petronii satirae |3 ■i t'j ^ W" >."- *i?^' • 194 PETRONII inter odoratas pendebant texta coronas et thymbrae veteres et passis uva racemis SATIRAE 195 LO 15 qualis in Actaea quondam fuit hospita terra, digna sacris Hecale, quam Musa loquentibus annis Baccineas veteres mirando tradidit aevo 5 * 136 dum ilia carnis etiam paululum delibat et dum coaequale natalium suorum sinciput in carnarium furca reponit, fracta est putris sella, quae staturae altitudinem adiecerat, anumque pondere suo deiectam super foculum mittit. frangitur ergo cervix cucumulae ignemque modo convalescentem restinguit. 10 1 adoratas L, ante lunium. ' Lucl. at u. c. odor, margo L pendebat ADFGPs cum margine t exta Lt. testa margo t corollas ^caliger in catalectis 2 hunc uersum in uetere glossano eno- talum esse e Ubro primo Satyrarum testatiir Daniel et tymbrae Ls, ctymbre B, et tybrc P, et tirabrae DEG, et tinibre A, et cimbre ± una P nulla lacnna in libris: "ileest uersus quo describebatur anus Junius; nihil enim profecit Antoniiis quondam uilla hospita terra digna sacria Hecales propmiens aut Jacobsius dum comparari uuam rugosam et Hecalen somniat 3 actliea A, athea FP, acteo G 4 Hecate st, lunius et Stephajius: hecates AGLp cum margine t, haecatcs^, echates FP etates C, Hecales de silentio DE sequentibus Nodotus. pro- pius a uero abesse opinor talem sententiam loquentibus aureis Battiadae chartis quam hanc sequentibus annis Battiadesque .teres mirandam 5 baccineas ACDFG cum margine t, bacineas E, bacchineas LPp uefus Pithoei, bachme&s B cum Parisino 6842 V. Battiadae ueteris « parttm ex u c partim coniectura\ t, Stephanus. Battiades coni. Antonius ueteres ABFGLPp, Parisiniui, margo t: Battidae ueteri lunius, et ueteri legi in CDEuidetur; uatis Daniel, uates coni. Antonius mirando^Pi^ GLPpst, Parisinus. mirandam de coniectura incerti Antoniana nee discre- pare CDE traditur, uiuando editio princeps wide uiuendo margo t et antho- logiae propagarunt, miranti Burmannus uersus XVII subscHpfum 4. asteriscum interieci cum pt 6 dum BGLpt: cum P, turn reliqui dilibat ^l 7 dum ovi. Lpt. confudisse ego excerptorem- duo enuntiata statui eundemque aequalc Petroniamim suorum tempomim propria labecula adspersisse. nisi forte errore coequale ex illo factum eat canarium P" furca a correc/ore P 8 putriSella P. pa- tris G, pueris P 9 annumque P pondere suo ABCDFPs: pu- dore suo G, suo pondere Lpt cum E diiectam F foculum BLpt: focum ceteri 10 ceruis P cucumulae BLpt: cucumae eeteri modo om. ABCDEFGPs, habent Lpt conualesentem A ^ restinguit ABDFGPs: extinguit CL, exstinguit Ept ^ \ vexat cubitum ipsa stipite ardenti || faciemque totam excitato ci- nere perfudit. consurrexi equidem turbatus anumque non sine risu erexi L II statimque, ne res aliqua sacrificium moraretur, ad reficiendum 5 ignem in viciniam cucurrit II itaque ad casae ostiolum processi [^ II cum ecce tres anseres sacri || qui, ut puto, medio die solebant LO ab anu diaria exigere || impetum in me faciunt foedoque ac veluti rabioso stridore circumsistunt trepidantem, atque alius tunicam 10 meamlacerat, alius vincula calciamentorum resolvit ac trahit; unus etiam, dux ac magister saevitiae, non dubitavit crus meum serrato vexare morsu. oblitus itaque nugarum pedem mensulae extorsi I uexat — ardenti ^desunt haec in exemplari loannis Biturigum Du- ds, non male^ Pithoeus. extant in plenioribus Lpt. asteriscum praepo- suit Wouweriana. uexata Heinsius; luxat cubitum lapsa aut laesa Bur- mannus. satis erit ipsa ante uexat transposuisse edebatur ardente faciemque totam Lpt: atque totam faciem ABCDEFGPs excito P funere s unde cinere uel puluere coni. Sambucus 2 perfundit L, et reslituenda n uidetur conturbatus F. * Benedict, exemplar turbatus animi et non sine risu me erexi' Pithoeus 3 meo ante erexi addunt Lp 4 subsequentia partim in L partim in seruata. nam erexi: statimque — cucurri. cum ecce L, erexi: itaque — processi. et ecce ABCDEFGPs. composuit duas particulas separatim traditas primus t sic erexi: itaque — processi: statimque — cucurri: cum ecce, turn p paulo licentius secundum enuntiatum immutans sic erexi: statimque — cucurri. uix ad casae hostio- lum processeram, cum ecce. dixi auiem particulas quia nee statimque com- mode proximis continuatur , commodius enim erat quae statim , et itaque inde pendet quod curiositatis caussa aut fallendi temporis absente Oeno- thea Encolpius dicebatur noui aliquid molitus esse uitium auspicio factum margini L ScaUger imposuit 5 uicinia libri : niam margo L cucurrit Scioppius : cucurri libri 6 liostiolum ABEP et e corr, G, ho- stium F 7 cum ecce Lpt: et ecce ceteri. hoc conectenti abrupta compilatori debetur , illud interscindi orationem iussit quoniam sermo Pe- tronianus procedebam aut processeram cum flagitabat id quod sensit Pi- thoeus. suppleas et uix egressus intraueram templum cum. uidetur enim sacerdotis cella aut casa templo Prlapi continens ianuas habuisse duas, alteram templi qua ai^erta sacris Priapi alumnis Encolpius occucurrit, alte- ram ferentem in publicum per quam et sacerdos exierat et Encolpius exi- turus erat p. 106, 14 atque tandem effugit p. 200, 6 tres om. ABCD EFGPs, habent Lpt 8 foedo sine que E, foedeque ex codice p 9 circunsistunt L, circumsistant F post atque lacunam statuit lah- nius 10 licerat P calciamentorum, non calceamentorum ABFG re ^ ZP soluit B 11 dux et magister L serato F 12 usare id eat uersare A itaque oblitus inuertit L ungarum F insulae D 13* I I \ ■■■7;?-i ^Tj^'^^yiRg &^ya^q»w^^ ^^^2 SATIRAE 197 196 PETRONII coepique pugnacissiraum animal armata elidere manu. nee satiatus LO defunctorio ictu, morte me anseris vindicavi: tales Herculea Stymphalidas arte coactas ad caelum fugisse reor , peneque fluentes Harpyias, cum Phineo maduere veneno 5 fallaces epulae. tremuit perterritus aether 5 planctibus insolitis, confusaque regia caeli * II iam reliqui revolutam passimque per totum effusam pavimen- L turn collegerant fabam, orbatique, ut existimo, duce redierant in templum, cum ego praeda simul atque hac vindicta gaudens post 10 lectum occisum anserem mitto vulnusque cruris baud altum aceto diluo. deinde convitium verens abeundi formavi consilium, collecto- que cultu meo ire extra casam coepi. necdum superaveram cellulae limen, cum animadverto Oenotbeam cum testo ignis pleno venien- tem. reduxi igitur gradum proiectaque veste, tanquam expectarem 15 morantem, in aditu steti. collocavit ilia ignem cassis arundinibus coUectum, ingestisque super pluribus lignis excusare coepit moram, quod amica se non dimisisset, tribus nisi potionibus e lege siccatis. 1 cepitque C pugnatissimum CF anima larmta P saciatus AF defuncterio C. conferas non perfunctorie p. 13, 20 2 me morte hmertit L uendicaui F 3 hcrculeas C stim- phalidas AFQ, siphalidas P arce ACDFQ cohactas I, coactus , uolucres L, uolucres t 4 peneque CDFG : Peneique /., poeneque B poneque P, paeneque pst, penneque A. sanieque Daniel nee discre- pare E indicatur. poenasque luentes coni Samhucus . pennaque fluentes Pithoeus, pennacque fluentis aut pennaeque furcntis aut poenamque luentes Heinsius, pcste atque fluentes lacohsius 'al. c. ferucntcs. /. furentes niargo L 5 Harpyias ut yi correctum sit X, Harpyas B, harpias E, arpias ACDF, arphyas P fineo AFFP, Phyneo S, furtiuo st. cor- rigendum Phineae. ^iv^it interpretatur Antonius, Typhoeo Gonsahus, Pe- neo Pithoeus; Phinaeam pauere Celaeno Heinsius 6 perterruit G heter P 7 plantibus ACEFG confusque G, perfusaque Mem- mianus. fortasse concussaque ucrsus V suhscriptum A aste- riscum interposui cum t. nam deesse aliquid carmim recte statuit ille qui subiecit hunc uersum uisa suas moto transcurrere cardine metas de guo genere supplementorum uide ad p. 143, 14 8 potius deuolutam e.r mensula. resolutam lungermannus 10 hac quod nescio an ac ualeaf delendum cemeo; acri susp. lahnius 11 crurum L 12 conuitiumi> : conuicium L, margo t; concilium t 13 superaueram Tumehus: libe- raueram L probatum Heinsio, libaueram pt, laboraueram Memmianus 16 quassis L 17 ubi collocauiti Petronius sic fere scripserat coUectum super foco ingestisque pluribus 18 inner tas nisi tribus. y{ rptj nivs margo L L 'quid porro tu' inquit 'me absente fecisti, aut ubi est faba?' ego, qui putaveram me rem laude etiam dignam fecisse, ordine illi to- tum proelium exposui, et ne diutius tristis esset, iacturae pensionem LO anserem obtuli. quern || anus ut vidit, tam magnum aeque clamo- 5 rem sustulit, ut putares iterum anseres limen intrasse. confusus itaque et novitate facinoris attonitus quaerebam, quid exc^nduisset, aut quare anseris potius quam mei misereretur. at ilia complosisl37 manibus'scelerate' inquit 'etiam loqueris? nescis quam magnum flagitium admiseris: occidisti Priapi delicias, anserem omnibus ma- 10 tronis acceptissimum. itaque ne te putes nihil egisse, si magistra- tus hoc scierint, ibis in crucem. polluisti sanguine domicilium meum ante hunc diem inviolatum, fecistique ut me, quisquis volue- rit inimicus, sacerdotio pellat^ L Ij'rogo' inquam 'noli clamare: ego tibi pro ansere struthoca- 15 melum reddam^- dum haec me stupente in lectulo sedet anserisque fatum com- plorat, interim Proselenos cum impensa sacrificii venit, visoque an- sere occiso sciscitata caussam tristitiae et ipsa flere vehementius coepit meique misereri, tanquam patrem meum, non pubhcum an- 1 minus recte porro cum inquit coniungeres 2 inimo putabam digna correctum ex dignissimam L a corrige pensatiouem 4 quem anus Lpt: Cum protuli anserem, anus ABCDEFGs cum praecedentia (miiais- sent, item P in quo Tum scribiiur. anseraem primo habuerat B magum G eqne AB et primo L: &cqne corruptiwi. adiectitmm uelut trncemqne intercidisse eo ueri similius quod non tantum scriptum est sustulit clamo- rem inuertunt ACDFGs, substulit AF 7 potius anseris inuertit A miseretur F at om. L; et ilia F 8 inquid P etiam loqueris P, Oouza: loqueris et Lt, et loqueris cetert nescius AFGs 9 facinus ante flagitium deletum L admisisti at delitias BFL, dilitias P matronibus F 10 ne te] ne G, neque P 11 scierit ACFLPpst, sciret G 12 ante hunc diem om. ACDFGs inuolatum AG, imolatum F fecisti sine que xiF 13 sacerdocia P tres €isterisco8 L habet, unum t. non agnouit lacunam p. inserebatur huic loco uulgo auctoribus Douza f. et Goldasto carmen illud haec ait et tremulo deduxit uertice canos cum ceteris sex uersibus quod in appendicula exhibui- mus fr. XXXX. praeter carmen inde a Gomalio addebant tum ego ob- turantes rimam 14 strutiocamelum pt, struthiocamelum uulgo 15 quattuor asteriscos L, unum pt interponunt et Lt quidem ampliore re- licto spatio 16 suaikt uetus Pithoei, Memmianus 17 sic haec li- brarium consarcinasse interim probat quod non subiunxisset scriptor si qui- dem dam praemiserat 18 caussa Memmianus 19 tanquam pu- blicum, non priuatum anserem J. F. Gronouius 11 198 PETRONn SATIRAE 199 15 serem, occidissem. itaque taedio fatigatus'rogo* inquam'expiare L manus pretio licet ... si vos provocassem, etiam si homicidium fecis- sem. ecce duos aureos pono, unde possitis et duos anseres emcre.' quos ut vidit Oenothea, 'ignosce' inquit 'adolescens, sollicita sum tua caussa. amoris est hoc argumentum, non malignitatis. itaque 5 dabimus operam, ne quis hoc sciat. tu modo deos roga, ut illi facto tuo ignoscant.' II quisquis habet nummos, seeura naviget aura lo fortunamque suo temperet arbitrio. uxorem ducat Danaen, ipsumque licebit 10 Acrisium iubeat credere quod Danaen. 5 carmina conponat, declamet, concrepet omnes et peragat causas sitque Catone prior, iurisconsultus ^paret, non paret' habeto atque esto quicquid Servius et Labeo, 2 manes JBurmannus precio licet' L. liceat Douza quo recejpto f&re haec auppleas nam idem liceret aut nam expendi auro iniuriam pate- remini etiam si. certum utique deesse non nulla si eos anseres Scioj[>- piuSj si deos lacohsius. addi contumeliis aut conuitio expectaham 3 et] etiam margo L. potius uel duos L: deos et pt, denos Bur- mannus. duobus aureis si non plus duos anseres parare licuisset, anse- rum apud Crotoniatas pretia uel maximum Diocletianeae aetatis modum sexiens tanto excessissent. minimum igitur decem duodecimife restituen- dum 4 quod L 6 deos pluratiue duhito an ideo dixerit quod templum illud anseresque Priapus una cum alio 7iumine, Libero uel Ve- nere uel Nymphis, iuebaiur. confer numina ^. 187, 1 8 totum hoc carmen descripserunt Jlorilegium Parisinum et Joannes Saresb. VII 16 p. 141 sic praefatus * Petronianum illud ingestum omnibus credas" ; uersus 8 c/ 9, 12 e/ 13, p. 199, 1 et 2 Vincentius Belu. I. s. numos F nauigat Vincentius 9 ttmperat B, Vincentius 10 daneen B, dannen A,^ danjnem F, daplmem D, daphnen C cum margine t, daphen Gy Daphne S, claua en P 11 Accrisium A, Accisium F ^ du- cere se ad Danaen lacobsius damnem AF, daphnem D, daphnen CO 12 cuponet B, comi^ouet Jlorilegium , componit Vincentius: con- ponat F, componat reliqui declamat E, Vincentius concrepat Vincentius oms FG, omneis pst 13 pergat EG, peragit Vin- centius caussas LP sitque toto ne P. sit Cicerone Tollius. in sepulcro Romani louini rhetoris eloquii Latini inscripta uiuit et hie nobis ut Cato uel Cicero* 14 iurisconsultis et habetor Heinsiua parret utroque loco B non paret om. P habento ABCDGP 15 ego G quicquid, non quidquid ABFGLP cum, loanne ser- uus P * oZ. ut Labeo' Patissonus. uoluit opinor aut scribere labio P, habeo E LO multa loquor: quod vis, nummis praesentibus opta, et veniet. clausum possidet area lovem lo L II infra manus meas camellam vini posuit, et cum digitos pariter extensos porris apioque lustrasset, avellanas nuces cum precatione 5 mersit in vinum, et sive in summum redierant, sive subsederant, ex hoc coniecturam ducebat. nee me fallebat inanes scilicet ac sine medulla ventosas nuces in summo humore consistere, graves autem et plenas integro fructu ad ima deferri * recluse pectore extraxit fortissimum iecur et inde mihi futura 10 praedixit. immo, ne quod vestigium sceleris superesset, totum an- serem laceratum verubus confixit epulasque etiam lautas paulo ante, ut ipsa dicebat, perituro paravit volabant inter haec potiones meracae profert Oenothea scorteum fascinum, quod ut oleo et minuto 138 1 parua loquor Vincentius et Jlorilegium. *in aliis codicibus magna loquor' Heinsius qui adscripserat stulta quod uis P, Vincentius et Jlorilegium : quiduis ceteri nummos prebentibus Vincentius. praeben- tibus Jlorilegium opto Vincentius Norimbergensis 2 eueniet Vincentius , Jlorilegium , de coniectnra Sambuci t fortasse uere ut in Me- nandreo uersu tvB,oLi on (SouXsi, navra , Jlorilegium, Vincentius edittis a. 1474 uersus X subscriptum A hie desinunt libri praeter Lpt. suhscriptionem habent Petronii Arbitri Satyri fragmenta expliciunt ex libro quintodecimo et sextodecimo A, Funs C, rKTRONIVS ARBITER SATYRICOX FOKLICITER EXPLICIT D, PETRONIVS SATYRI- cox ARBITER FEi.iciTER EXPLICIT . TEAOS E, Pctrouius Satiricon arbiter finit quom omni diligentia scripture conmendaui F, Petronius Arbiter Satyricon finit feliciter G, expI. Petronius P asteriscos quattuor duorum fere uersuum spatio relicto interponit L, unum in medio uersu pt. praeponebant uulgo interea haec satagens quorum auctoritatem indicaui ad ^. 143, 14 3 Intra sed in margine 'u. e. Infra' L 6 hoc Goldastiana: hac libri coniecturam ducebat Douza: coniectura dicebat libri. coniectum dicebat Wouweriana anni 1601 7 nliccs uentosas L. tripertito diuiditur inanitas, tripertito statim plenitudo 8 quattuor asteriscos addit L, unum p et in uacuo uersu t. foede interpolabant uulgo tum ad anserem appellens sese. uide ad p. 143, 14 9 extrahit sed in margine extraxit t fartissimum Heinsius, sordidissimum Cuperus, fortissime incertus 10 imo L 12 post parauit twui uersus principium in L. ^lacunam ego signijicaui, pertinebant enim ilia ad descriptionem epidarum 13 post meracae tres asterisci in L, unus in pt A I It 200 PETRONn SATIRAE 201 i pipere atqiie urticae trito circumdedit semine, paulatim coepit inse- L rere ano meo hoc cnidelissima anus spargit subinde humore femina mea * nasturcii succum cum abrotono miscet perfusisque inguinibus meis viridis urticae fascem comprehen- 5 dit omniaque infra umbilicum coepit lenta manu caedere * aniculae quamvis solutae mero ac libidine essent, eandem viam tentant et per aliquot vicos secutae fugientem ' prende furem' cla- mant, evasi tamen omnibus digitis inter praecipitem decursum cruentatis 1^ * 'Chrysis, quae priorem fortunam tuam oderat, banc vel cum periculo capitis persequi destinat' 'quid huic formae aut Ariadne habuit aut Leda simile? quid contra banc Helene, quid Venus posset? ipse Paris, dearum libidi- nantium index, si banc in comparatione vidisset tam petulantibus 15 oculis , et Helenen buic donasset et deas. saltem si permitteretur 1 ueticae uetus Pifhoei teste Patissmio circundedit libri. circumleuit lahnius 3 sic singularia excerpta disposui quae hoc olhn ordine lectitata credos-, nasturcii sucum cum abrotono miscet. hoc crudelissima anus spargit subinde [humore] femina mea. perfusis inguinibus meis ut excerptor copulan- donim enuntiatorum caussa a Peironio addita neglexerit , sua humore et que inmiscuerit ad hoc uel hinc Burmannus fres asterisci in L, unus in pi 4 nasturtii L. nasturcium scripiuram commendat originatio Varronis idea dictum rati quod nasum torqueat abrotano lihri 6 cedere t lacuna in libris qualis u. 3. explehant earn uulgo his nugis urticis ustum, fuga subduetum exacstuans consectatur. uide a<2 i>. 143, 14 7 quanuis L 8 potius tcnent aliquos p, uulgo secuta ego notaui ex L prehende pt 9 decursum quia in arce templum Priapi fuerat ' 10 ires aster Iscos in uacuo spatio finiente paginam L habet, unum pt 11 meditantem haec En- colpion fecit Nodotus nrni recte. coeperat amare Encolpion Chrysis ut apparet ex p. 202, 1 ; fortuna uero illius quern ad modum mutata fuerit ignoramus quoniam seruitii specie non est exemptiis p. 202, 5 12 tres asterisci in L, tinus in pt 13 declamat Encolpius de Circes pulcri- tudine habuit simile aut L 14 Elene L litigantium Douza, licitantium Lipsius, liuidinantium Gruterus, uitilitigantium Munckerus 16 etiam Elenen L. Helenem p hinc damnasset Barthius deas] uidetur Petronius lasciuiorem illam fabidam respexisse qua ires deae aut Venus saltem suum corpus non oculis tantum pastorls prostituisse fere- hantur osculum capere, si illud caeleste ac divinum pectus amplecti: forsi- tan rediret boc corpus ad vires et resipiscerent partes veneficio, credo, sopitae. nee me contumeliae lassant: quod verberatus sum, nescio; quod eiectus sum, lusum puto. modo redire in gratiam liceat' torum frequenti tractatione vexavi amoris mei quasi quandam 139 imagmem * to 15 'non solum me numen et implacabile fatum persequitur. prius Inacbia Tiryntbius ira exagitatus onus caeli tulit, ante profanam lunonem Pelias sensit, tulit inscius arma Laomedon, gemini satiavit numinis iram 5 Telepbus et regnum Neptuni pavit Vlixes. me quoque per terras, per cani Nereos aequor Hellespontiaci sequitiir gravis ira Priapi' « quaerere a Gitone meo coepi, num aliquis me quaesisset. 'nemo' inquit 'bodie. sed besterno die mulier quaedam baud in- culta ianuam intravit, cumque diu mecum esset locuta et me accer- sito sermone lassasset, ultimo coepit dicere, te noxam meruisse 20 daturumque serviles poenas, si laesus in querella perseverasset' 1 colon 2wnit post capere et amplecti X, non comma, nam si eat optantis carpere Burmannm 2 reuiuiscerent adscrqHum Itbro Almeloueniano 5 ires asterisci in L, unus in pt. inserturus erat Douza f. carmen illud: Candida sidereis ardescunt lumina flammis quod memoraui post fragmenta 6 iactatione Iiingermannus 7 lacuna in libris qualis u. 5. apparet effingens aliudue uerbum deesse. inserebant autem inde a Gonsalio non talia sed plane inutilia sic peruicax , coniun- genda iUa cum primo iiersu. quae cum x>ro Petronianis haberet Nodotus alias rursus ineptias interleclt 9 Tirineius id est Tinncius uetus Pithoei, Memmianus, margo t; Tirneius t : Tirinthius tamen coniecit Tornaesius ira etiam margo t: ora / de coniectura. si apyoKsov )^oXov "Hp/if secun- dum Homenim in animo habebat poeta, minimum Inachiae debebat scri- bere; nee tamen apud Graecos ^Iva-^jav slmpliciter appeUari deam 'Ap- yuav memini et Romanum ullum Inachiam uocasse lunonem nego. uide igitur an Inachia uel Arguia comnmniter dicatur deae Argorum reginae Eurystheique regis ira 10 profanam uel prophanam libri: profanus uel prophanus margines Lt. substantiuum nomen delitescere suspicor 13 pauit p, uetus Pithoei teste Patissono, Douza: cauit Lt Vlysses L 15 quattuor asferisci in L. unus in pt IG Guitone L 18 edebatur arcessito 20 querela et p. 202, 1 querelam L quat- tuor asterisci in L, unus in pt I I ii 202 PETRONII » L nondum querellam finieram, cum Chrysis intervenit amplexu- que effusissimo me invasit et ^teneo te' inquit ' qualem speraveram: tu desiderium meum, tu voluptas mea, nunquam finies hunc ignem, nisi sanguine extinxeris^ unus ex noviciis servulis subito accurrit et mihi dominum ira- 5 tissimum esse affirmavit, quod biduo iam officio defuissem. recte ergo me facturum, si excusationem aliquam idoneam praeparassem. vix enim posse fieri, ut rabies irascentis sine verbere consideret * 140 matrona inter primas honesta, Philomela nomine, quae multas saepe hereditates officio aetatis extorserat, turn anus et floris ex- 10 tincti, filium filiamque ingerebat orbis senibus, et per banc succes- sionem artem suam perseverabat extendere. ea ergo ad Eumolpum venit et commendare liberos suos eius prudentiae bonitatique . . . credere se et vota sua. ilium esse solum in toto orbe terrarum, qui praeceptis etiam salubribus instruere iuvenes quotidie posset, ad 15 summam, relinquere se pueros in domo Eumolpi, ut ilium loquen- tem audirent, quae sola posset hereditas iuvenibus dari. nee aliter fecit ac dixerat, filiamque speciosissimam cum fratre cphebo in cu- biculo reliquit simulavitque se in templum ire ad vota nuncupanda. Eumolpus, qui tam frugi erat ut illi etiam ego puer viderer, non 20 distulit puellam invitare ad pigiciaca sacra, sed et podagricum se 3 meum om. p 4 tres asteriscos in uacuo uersu L habet, unura pt 5 nouiliis lihri accucurrit Ooldastiana 7 potiiis prae- ])ararem 8 considat Goldastiana lacuna in libris qualis u. 4 t) Philomela pt: Philomena L. Philumene margo L, uulgo 10 turn margo t: tm L, tamen pt. tandem margo L 13 uenire Stewechius et om. Memmianus, Barthius. ut commendaret lacobsius suos orn. .yfemmianus, codex Douzae ante eius incidit orationem X, ante bo- nitatique pt. una ut comprehendamus commendare — bonitatique, repetita eius dictionis memoria in p. 203, 4 siiadet. itaque post bonitatique significaui lacunulam quae fere his expleretur coepit: tam egrej^io uiro se non dubi- tare concredere. alioquin scribendum commendare coepit liberos suos: eius prudentiae bonitatique credere se spes et uota sua in quibus spes Heinsius inuenit 15 etiam om. Memmianus, non exemplo solum sed etiam praeceptis possit L 16 summum uitium Antonianae 17 ante quae sola non dubito quin interciderint talia agentem uiderent itaque ad uirtutem ac sapientiam erudirentur possit a se hereditas n Barthius 20 "Non L 21 pigiciaca uel Pigiciaca libri: pygesiaca SATIRAE 203 I \ L osse lumborumque solutorum omnibus dixerat, et si non servasset integram simulationem, periclitabatur totam paene tragoediam evertere. itaque ut constaret mendacio fides, puellam quidem exo- ravit, ut sederet supra commendatam bonitatem, Coraci autem im- 5 j)eravit, ut lectum, in quo ipse iacebat, subiret positisque in pavi- mento manibus dominum lumbis suis commoveret. ille lente pa- rebat imperio puellaeque artificium pari motu remunerabat. cum ergo res ad effectum spectaret, clara Eumolpus voce exhortabatur Coraca, ut spissaret officium. sic inter mercenarium amicamque 10 positus senex veluti osciliatione ludebat. hoc semel iterumque in- genti risu, etiam suo, Eumolpus fecerat. itaque ego quoque, ne de- sidia consuetudinem perderem, dum frater sororis suae automata per clostellum miratur, access! tentaturus, an pateretur iniuriam. nee se reiciebat a blanditiis doctissimus puer, sed me numen inimi- 15 cum ibi quoque in venit *dii maiores sunt, qui me restituerunt in integrum. Mercurius enim, qui animas ducere et reducere solet, suis beneficiis reddidit mihi, quod manus irata praeciderat, ut scias me gratiosiorem esse quam Protesilaum aut quemquam alium antiquorum/ haec locutus 20 sustuli tunicam Eumolpoque me totum approbavi. at ille primo exhorrUit, deinde ut plurimum crederet, utraque manu deorum be-' neficia tractat « * Socrates, deorum hominumque . . ., gloriari solebat, quod TtoyYia-iana margo />, Pygiaca margo t; Isiaca Valesius. require A^'FO- AICIAKA, nam Tfoyv] et rtvyi^Biv ab hoc loco alienissima 2 pene Lt quod erant qui pro nomine haberent. fortasse penitus 4 fortasse super mentulam. commodatam Douza f. ut cederet supra com- mendatae bonitati Scriuerius , ut sederet supra se commendata bonitate uel ])ronitate Heinsius 6 lente Scioppius: lento libri. lento parcbat impetu lacobsius; an libenter ? 7 puelhique Cuperus 11 nisu e^ 13 ri- matur adscHpta libro Hesseliano 14 reiiciebat libri sed numen inimicum ibi quoque inueni Kodotus 15 dy<>s asteriscos in uacuo uersu L habet, unum pt 18 ingrata Heinsius 19 pteseloum ut q ex q mutata uideatur sed in margine protesilaum L quenquam L 21 ut nimirum conieci beneficium L 22 tres asteriscos in uacuo uersu L habet, unum pt 23 hominumque gloriari L, hominumque ♦ gloriari pt. iudicio sapientissimus suppleuit Eutgersius, uere sapientissimus Farisina ilia dux Gonsnlii de qua dixi ad p. 143, 14. 'in hac lacuna puto Graecam uocem desiderarV in margine L Scaliger f j 202 PETRONII nondum querellam finieram, cum Chrysis intervenit amplexu- que effusissimo me invasit et'teneo te' inquit'qualem speraveram: tu desiderium meum, tu voluptas mea, nunquam fmies hunc ignem, nisi sanguine extinxeris' unus ex noviciis servulis subito accurrit et mihi dominum ira- 5 tissimum esse affirmavit, quod biduo iam officio defuissem. recte erc'o me facturum, si excusationem aliquam idoneam praeparassem. vix enini posse fieri, ut rabies irascentis sine verbere consideret 140 matrona inter primas honesta, Philomela nomine, quae multas saepe hereditates officio aetatis extorserat, turn anus et flons ex- 10 tincti, filium filiamque ingerebat orbis senibus, et per banc succes- sionem artem suam perseverabat extendere. ea ergo ad Eumolpum venit et commendare liberos suos eius prudentiae bonitatique . . . credere se et vota sua. ilium esse solum in toto orbe terrarum, qui praeceptis etiam salubribus instruere iuvenes quotidie posset, ad 15 summam, relinquere se pueros in domo Eumolpi, ut ilium loquen- tem audirent, quae sola posset hereditas iuvenibus dan nee aliter fecit ac dixerat, filiamque speciosissimam cum fratre epbebo m cu- ^ biculo reliquit simulavitque se in templum ire ad vota nuncupanda. Eumolpus, qui tam frugi erat ut iUi etiam ego puer viderer, non 20 distulit puellam invitare ad pigiciaca sacra, sed et podagricum se 3 meum ri: pygesiaca SATIRAE 203 L esse lumborumque solutorum omnibus dixerat, et si non servasset integram simulationem, periclitabatur totam paene tragoediam evertere. itaque ut constaret mendacio fides, puellam quidem exo- ravit, ut sederet supra commendatam bonitatem, Coraci autem im- 5 peravit, ut lectum, in quo ipse iacebat, subiret positisque in pavi- mento manibus dominum lumbis suis commoveret ille lente pa- rebat imperio puellaeque artificium pari motu remunerabat. cum ergo res ad effectum spectaret, clara Eumolpus voce exhortabatur Coraca, ut spissaret officium. sic inter mercenarium amicamque 10 positus senex veluti oscillatione ludebat. hoc semel iterumque in- genti risu, etiam suo, Eumolpus fecerat. itaque ego quoque, ne de- sidia consuetudinem perderem, dum frater sororis suae automata per clostellum miratur, accessi tentaturus , an pateretur iniuriana. nee se reiciebat a blanditiis doctissimus puer, sed me numen inimi- 15 cum ibi quoque invenit 'dii maiores sunt, qui me restituerunt in integrum. Mercurius enim, qui animas ducere et reducere solet, suis beneficiis reddidit mihi, quod manus irata praeciderat, ut scias me gratiosiorem esse quam Protesilaum aut quemquam alium antiquorum.' haec locutus 20 sustuli tunicam Eumolpoque me totum approbavi. at ille primo exhorruit, deinde ut plurimum crederet, utraque manu deorum be-' neficia tractat 'Socrates, deorum hominumque . . . , gloriari solebat, quod 7ru)/r]o-iaxtt margo L, Pygiaca margo t; Isiaca Valesius. requiro A*PO- AICIAKA, nam n-oyr\ et -nvyi^nv ah hoc loco alienissima 2 pene Lt quod erant qui pro nomine haherent, fortasse penitus 4 fortasse super mentulam, commodatam Doma f, ut cederet supra com- mendatae bonitati Scriuerius , ut sederet supra se commendata bonitate uel pronitate Heinsius 6 lente Sdoppius: lento libri. lento parebat impetu lacobsius; an libenter? 7 puellaque Cuperus 11 nisu e^ 13 ri- raatur adscripta lihro Hesseliano 14 reiiciebat libri sed numen inimicum ibi quoque inueni Nodotus 15 dws asteriscos in uacuo uersu L habet, unum pt 18 ingrata Heinsius 19 pteseloum ut o ex e mutata uideatur sed in margine protesilaum L quenquam L 21 ut nimirum conieci beneficium L 22 tres asteriscos in uacuo uersu L habet, unum pt 23 hominumque gloriari L, hominumque » gloriari pt. iudicio sapientissimus suppleuit Butgersius, uere sapientissimus Farisina ilia dux Gonsalii de qua dixi ad p. 143, 14. 'in hac lacuna puto Graecam uocem desiderari' in margine L Scaliger i C /] m :fCt^-'nrs!n-7-tz 204 PETRONn nunquam neque in tabernam conspexerat nee ullius turbae frequen- L tioris concilio oculos suos crediderat. adeo nihil est comraodius quam semper cum sapientia loqui'. * omnia' inquam'ista vera sunt; nee uUi enim eelerius homi- nes incidere dehent in malam fortunam , quam qui ahenum eoneu- 5 piscunt. unde plani autem, unde levatores viverent, nisi aut locel- los aut sonantes acre saecellos pro hamis in turbam mitterent? sie- ut rauta animalia eibo inescantur , sic homines non caperentur nisi spe aliquid morderent' » 141 'ex Africa navis, ut promiseras, cum peeunia tua et familia 10 non venit. captatores iam exhausti liberalitatem imminuerunt. ita- que aut fallor, aut fortuna communis coepit redire ad poeniten- tiam suam' # 'omnes qui in testamento meo legata habent praeter libertos ifteos, hac conditione percipient, quae dedi, si corpus meum in par- 15 tes eonciderint et astante populo comederint' * 'apud quasdam gentes scimus adhue legem servari, ut a pro- pinquis suis consumantur defuncti, adeo quidem, ut obiurgentur aegri frequenter, quod carnem suam faciant peiorem. his ammoneo amicos meos, ne recusent quae iubeo, sed quibus animis devoverint 20 spiritum meum, eisdem etiam corpus consumant' - 1 neque ullius L. ceterum iieUde mirari licet eiitsmodi de Socrate narra- Huncvlam comoediae magis quam kistoriae consentaneam 4 haec cum superioribtis commune nihil habent praeter turbae mentionem in- quam om. Antoniana 6 leuatores Lp: lenatores /. cf. Aero ad Ho- rati epist. 1 16, 60 Lauernam a lauando furesque lauatores did testatus uhi leuando et leuatores Voasius scripsit. 'quaerere qui te tollat uicinia clamat' et^leuare xXeTrrsiv' margini L Scaliger imposuit. * leuatores ue- tU8, non leccatores quos aniiquae glossae gulosos et lenones inierpretantur Pithoeus a Patissono laudatus , aleatores lacohaivs, clauatores /. F. Grono- uius 7 sacellos libri 8 multa Memmianus nisi spe Lt, Mem- mianus : spe nisi p. spe ualet spei 9 tres asteriscos in uersu uacuo L habet, duos p, unum t 10 Bncolpius ad Eiimolpum familia L: fa- milia tua j>f 12 comunis i ' 13 /or^o^se tuam asteriscum et deinceps uacuum uersum cum tribus asteriscis L intericit, dvos asteriscos p, unum t 14 Kumolpus' libertos X.' liberos 2?^ 16 asteriscus in pt, tion in L. interpolabant ne plus aequo exhorrescant quorum de auctore uide ad p. 143, 14 19 suam om. L; seuam Memmianus admoneo pt sed in margine amoueo t. potius ammonebo 20 deuoue- runt p, deuoueant Hadrianides^ deuorant lacobsius 21 etiam] omne L consumant, ♦ * excaecabat L, continuantur in pt SATIRAE 205 * excaecabat pecuniae ingens fama oculos animosque miserorum * Gorgias paratus erat exsequi 'de stomachi tui recusatione non habeo quod timeam. seque- tur imperium, si promiseris illi pro unius horae fastidio multorum 5 bonorum pensationem. operi modo oculos, et fmge te non humana viscera, sed centies sestertium comesse. accedet hue, quod aliqua inveniemus blandimenta, quibus saporem mutemus. neque enim ulla caro per se placet, sed arte quadam corrumpitur et stomacho eonciliatur averso. quod si exemplis quoque vis probari consilium, 10 Saguntini oppressi ah Hannibale humanas edere carnes, nee here- ditatem expectabant. Petelini idem fecerunt in ultima fame, nee quicquam aliud in hac epulatione captabant, nisi tantum ne esuri- rent. cum esset Numantia a Scipione capta, inventae sunt matres (|uae liberorum suoruni tenerent semesa in sinu corpora' 1 pecuniae om. p fames Boschius miserorum. « Gorgias L sed ut mductus postea asteriscus sit. Gorgias noui uersus initium fa- cit m pt 2 asteriscum et deinceps in uacuo uersu duos asteriscos L tnierictt, unum pt 3 Eumolpus ad heredipetam, fortasse Oor- giam sequeretur Hadrianides 6 corrigendum accedit 8 corrigitur uir doctus in libro lunii 9 quoque uis scHpsi: uis quo- que hbri 10 obsessi Mittershusius 11 Petelini uel Petilini Pw- teanus, Daniel, Pithoeus: Petauii Lt et praeposito asterisco p cum uetere Pifhoei, Petausi Tolosanus. Perusii margo L quod inuentum Scaligeri complures prolarunt, nullus in Perusini correxit 12 captabatur To- losanus 14 astenscorum seriem subiciunt libri 1 Afcv. > .» if FRAGMENTA III 207 Aero ad Horali epod. V 48: Canidia rodens poUicem] habitum et motus Canidiae expressit furentis. Petronius ut monstraret fu- rentem, ^pollice ait 'usque ad periculum roso' PROSAE OEATIONIS RELIQYIAE I Sermus ad Vergili Aen, III 37: auri sacra fames] sacra id est execrabilis. tractus est autem sermo ex more Gallorum. nam Mas- silienses quotiens pestilentia laborabant, unus se ex pauperibus of- ferebat alendus anno integro publicis sumptihus et purioribus cibis. hie postea ornatus verbenis et vestibus sacris circumducebatur per 5 totam civitatem cum execrationibus , ut in ipsum reciderent mala totius civitatis, et sic praecipitabatur. hoc autem in Petronio lectum est hoc 'ueluti geminum discerpti corporis frustulum extremae eortm quae supersunt parti adiecit Gonsalius 4 sumptibus addidi 7 totius om. Patissmiiana proiiciebatnr Patissoniana , prosiciebatur Daniel, necabatur codex Stephani secundum Seruium Lactantins Statu interpres in Theh. X 793 lustrare inquit ciuitatem humana hostia Gallicus mos est. nam aliquis de egentissimis pelliciebatur praemiis ut se ad hoc uenderet. qui anno toto publicis sumptibus alebatur purionbus cibis. denique certo et soUemni die per totam ciuitatem ductus ex urbe, extra po- meria saxis occidebatur a populo uide ad fr, IIIl II Seruius ad Vergili Aen. XII 159 de feminino nominum in tor exeuntium genere praecipiens: si autem a verbo non venerint, com- munia sunt, nam similiter masculina et feminina in tor exeunt, ut hie et haec senator, hie et haec balneator, licet Petronius usurpave- rit ' balneatricem^ dicens \ddentuT desiderari Petronii uerba nescio qua de causea Daniel im Sidonius Apollinaris carminis XXIII: 145 quid vos eloquii canam Latini, Arpinas, Patavine, Mantuane? — 155 et te Massiliensium per hortos sacri stipitis. Arbiter, colonum Hellespontiaco parem Priapo? illi Massiliensium Jiorti non tam mihi Arbitri patriam significare ui- dentur quam mores qui et Plautino prouerbio et Athenaei hisioria notati sunt" Pithoeus. sacrum stipitem nemo opinor pro cruce Ghristi habebit: immo facilius agnoscerem si quis sanctissimi scriptorls uerba ambigua hor- tus et stipes interpretaretur nequiter. re uera denotasse mihi illis uerbis Sido7iiu8 uidetur ea quae in satiris Petronius narrauerat, ratus uidtlicet eundem esse Petronium atque Encolpium, qui primas harum fabvlamm partes agebat. sacer stipes est llgneus Priapus, sacri stipitis per hortos Massiliensium colonum dicit eum qui sacra Priapi apud Massilienses coluit, aut fortasse respiciens ad rem singularem relatam a Petronio eum qui aliquando in Massiliensibus hortis dedicauil Priapum. concludo igitur, quod Lilius Gyraldus non multum afuit quin intellegeret cum de Massi- liensibus scripsisse Petronium dixit, Encolpium ut in Campania et apud Crotoniatas ita etiam Massiliae aliquantum temporis u^rsatum esse, quod si uerum est, non dubitabimus quin in eodem libro satirarum Seruium quae scripsit fr. I reppererit. par Priapo Arbiter uocatur quia Encolpium nilo deterius mutoniatus quam Mutunus tot tantasque res mentula duce gesserat, quibus etiam hodie quae extant chartidae refertae sunt 156 Graii cespitis Valesins Priscianus institutionum VIII 16 p. 381 et XI 29 p. 567 H. inter exempla quibus deponentium verborum participia praeteriti temporis passivam significationem habere declarat: Petronius *^ani- mani nostro amplexam pectore* aut non conclv^erat haec numeris Petroniv>s aut uersum soluit gram- maticus nostram in libro XI Bambergensis Sangallensis Leidensis in ante pectore additur in libro VIII. in corpore Pithoeus ntpt. nXf^^ua-av glossam in libro VIII adscripsit Priscianus s I If FRAGMENTA 209 208 PETROJVn VI* Fulgentius mythologicon I p. 23 Mmckeri: nescis . . . quantum satyram matronae formident. licet inulierum verbialibus undis et causidici cedant nee grammatici muttiant, rhetor taceat et clamorem praeco conpescat, sola est quae modum inponit furentibus, licet Petroniana subet Albutia albucia Palatinua; Petronius poeta fait qui scripsit satyram Albutiam glossator: de AlbuciUa "multoi-um amoribus famosa a Tacito ann. VI 47 commemorata cogitauit Daniel, inter eius amatores Petramum quoque fuisse nugaius Eeinsius est. recte Muncherus Indican mdicamt unam de feminis quas in satira produxisset Petronius, et ilia quidem amore fmt furiosa subet scripsl: subit lihH; scilicet Petroniana subit antiquae ut quae suUcit Fulgentius hac etenim alludente et Plautinae Saureae domina- tus obdormit et Sulpicillae Ausonianae loquacitas deperit non ad satiram sed ad Albutiam referreniur, uide Gonsalii praeludium II vu* Fulgentius mythologicon 111 8 p. 124 uhi sucum myrrhae valde fervidum esse dixit: unde et Petronius Arbiter ad libidinis concita- mentum myrrhinum se poculum bibisse refert mythographus Vaticamis tertius in A. Mai class, auct. Ill p. 261 : unde et Petronius Arbiter ad libidinis concitamentum se myrrhinum pocu- luiri bibisse refert mimnum se puculum bibisse refert Palatinus et VaHcanus, mirrinum poculum se bibisse refert Montepessulanus, myrrhinum se poculum bibisse refert in libro XIIII. ubi quartilla interposita ascilto et encolpio propinato iterum ilia parte [propinando iterum illi partem lahnius] ascilti tribuit ad potandum. Vnde ait quartilla quicquid satirei fuit encolpius ebibit solus Parisinus 7975 saeculi XI. liaec ex p. 22, 11 relata cum ah- horreant a mente Fulgentii, interpolasse propter similitudinem argumenh librarium codice aliquo Petronii usum recte statuit C. Bursianus. neque librum XIIII Fulgentius appeUauit praeter consuetudinem sed idem iste librarius. qui num errore XIIII substituerit pro XV an in codice suo ilium numerum inuenerit, id integrum relinquo. posterius si uerum est, et simile quidem ueri uidetur, possis libri quarti decimi fines termmare capite 26 ubi cenam Trimalchionis Petronius narrare coepit YIII* Fulgentius in expositione Virgilianae continentiaep.l56s: Tri- cerberi autem fabulam iam superius exposuimus in modum iurgii forensisque litigii positam. unde et Petronius in Euscion ait 'Cer- berus forensis erat causidicus *legitur Petronius in Euscio, ubi alias in uno uet. cod. Euscion in altera Eustion. fortasse Euot«w' Daniel. Euscion codices Palatini duo et Vaticanu^: Eustion reliqui. in libro I uel II aut in Stico id est Saty- rico Barthius. tu personam esse credos Petronianam causidiei canina fa- cundia praediti; Eustochion olim conieceram causidicus uidetur in- terpretamentum esse confer as fr. XIIII et p. ^Q, 5 eflfugi iudiciam Villi * Fulgentius in expositione sermonum antiquorum p, 565 Mer- ceri: ferculum dicitur missus carnium. unde et Petronius Arbiter ait*^postquam ferculum allatum est' potest leuis ille homo et infidus cenam Trimalchionis recordatus esse, in qua non ipsa quidem ilia uerba leguntur sed et ferculum plus uno loco et allata est gustatio, allatum est repositorium, allatae sunt amphorae Fulgentius in expositione sermonum antiquorum p. 585 s: val- gia vero sunt labellorum obtortiones in subsannatione factae. sicut et Petronius ait'^obtorto valgiter labello' subinatione supinatione suppinatione subatione libri: correctionem la- cobsii confirmat thesaurus nouus latinitatis editus a Maio p. 627 ualgire retorquere sicut Petronius ait 'obtorto ualgitur labello'. hinc etiam dicimus ualgia id est labiorum obtorsiones sicut facimus cum aliquem deridemus Petronius Arbiter: obtorto lunius abroso editio princeps ualgi- tur codices Basiliensis Bongarsii 1 Vuicanii, ualgit Guelferbytanus 2 *uulgo apud Fulgentium abrosa ualgia labello sed in uet. cod. et uet» glos- sario legiiur obtorto ual^iter labello' Daniel hinc p, 28, 3 inter- polauerant commouebat ualgiter labra XI* Fulgentius in expositione sermonum antiquorum p. 566: aluci- nare dicitur vana somniari, tractum ab alucitis quos nos conopas dicimus. sicut et Petronius Arbiter ait *^ nam contubernalem aluci- tae molestabant' Arbiter om. Guelferbytanus 1 Arbiter asserit omissis reliquis editio a. 1532 contubernalem scripsi: centubernali Guelferbytanus 1, cophu uernali Bongarsianus 1, centum uernali me Leidensis et Palatinus, contum uernali me uetus codex Danielis, conumnali me Bongarsianus 2, comptum me uernali alter codex Danielis, conceptum me uernali BnsiHensis, conceptam me uernali Barthii membranae, contemptum me uernali liber Vuicanii, con- temptus me uernalia Guelferbytanus 2. centum uernales me lunius, cen- tum uenales me Sambucus, centum uernae me Douza, centumuirales me Muncherus , contubernales me Is. Vossius alucte Bongarsianus 1, aluna Basiliensis Guelferbytanus 2 Vuicanii et Barthii libH molesta- bat Leidensis et Barthii membranae Petronii satirae 14 il if 210 ii \ PETRONII XII ^f Fulgentius in expositione sermonum antiquorum p, 567: ma- nubies dicuntur ornamenta regum. unde et Petronius Arbiter ait * tot regum manubies penes fugitiuum repertae' manubies utrohique Basiliensis Gnelferhytanus 2 Bongarsianus 2 Pa- latinus collatio Vulcanii: maiiubiae reliqui. illam formam nouatam credo a Fulgeiitio fugitiuum rtstiteraut editio princejys. 'in uet. cod. tot regum manuuies penes fugitiuum sed altera manu postea repertae emendatum est. in altero u. cod. etiam legitur manubies' Daniel XIII* Fulgentius in expositione sermonum antiquorum p. 567: au- matiura dicitur locus secretus publicus, sicut in theatris aut in circo. unde et Petronius Arbiter ait "^ in aumatium memet ipsum conieci' in aumatium consentiunt libri (cf. Du Cangii glossarium mediae et in- fimae latinitatis auctum ah Henschtlio) *quamqua7)i ut ait Daniel in una u. cod. manuscripto legatur in nauniatium ; an vav^a.-)(jLov ? in aliero oma- ciam: forte vaujuariov'. aumarium editio a. 1549, armarium lunius, auto- raatium Turnehus locu secretu publicu Palatinus. secretus compunctum in Basiliensi inde aumatium Guelferhytanus 2 mam ipsum Basiliensis cf. p. 11, 14 in eundem locum me conieci XIIII Isidorus originum V 26^ 7: dolus est mentis calliditas ab eo quod deludat: aliud enim agit, aliud simulat. Petronius aliter ex- istimat dicens 'quid est, iudices, dolus? nimirum ubi aliquid factum est quod legi dolet. babetis dolum: accipite nunc malum' satis urhana kaec doli mali defnitio, qica Encolpius opinor os suhli- nehat iudicibus, in ilia legehatur saiirarum parte, ad quam fr. VIII per- tinel existimabat Guelferhytanus 1 dolet legi transmutat idem ex his uerhis declamationem P. Petronii rhetoris effecit Goldastus XV ^glossarium S. Dionysii: petaurus genus ludi. Petronius '^petau- roque iubente modo superior\ daniel aut fallor aut expleri his oporiet earn lacunam quam p. 62, 2 signi- ficaui hoc exemplo puer in scala saltans petauroque iubente modo superior (id est ut petaurum petaiiristarumque usus ferehat, tunc ipsum in superiore gradu membra iactans) forte altius excusso corpore in lectum Trimalchio- nis petaurus formam commentus glossator est FRAGMENTA XVI 211 Petronius 'satis constaret eos nisi inclinatos non solere trans- ire cryptam Neapolitanam' ex glossario S, Dionysii. daniel constat Goldastiana cryptae Neapolitanae, per quam iter fecit a Baiis Neapolim repetens, tenebras et puluerem Seneca conqueritur epist. mor. 57, 1 adtribueris probabiliter ilia libra qui quintum decimum antecessit XVII in alio glossario : Suppes suppumpis , hoc est supinis pedibus. Petron. Tullia , media vel regia. Petronius. pithoevs suppummis typographi uitium propagatum a recentioribus. priora sic restituenda censeo suppis : supinis pedibus nam et antiqui suppum dixerant supinum et postea aleatores ut tesseras talos uel quatemionem planum sic ternionem suppum denominabant a pedibus. de altera glossa nihil extrico, utraque autem dubito num ex natiris Petronii singillatim excerpta an nu- meranda inter eas glossas sit quibus nomen Petronii casu aliqvx) obuenit, uelut quae 'in uetere lihro^ Daniel inuenit classicum dicitur ex Vege- tio de re militari lib. II quod buccinatores per cornu dent, quod insigne uidetur imperii, quia classicum canit imperatorc praesente uel cum in mili- tem capitaliter animaduertitur: et classica auctore Petronio a calando, id est uocando, sunt dicta haec ex futili ilia farragine glossarum m.anarunt Pe- tronii nomine inscripta de qua commemoraui in praefatione. ibi enim fnoui musei Rhenani XVI p. 6 n. 11) secundum Isidorum relata haec sunt classica sunt cornua quae conuocandi causa erant facta: et a calando, id est uocando, sunt dicta xvm* Ambrosius Calepinus in dictionario in voce Cosmus ubi Mar- tialis versum ep. XI 8, 9 ^quod Co smi redolent alabastra focique deorum^ perscripsit et a Cosmo nohili unguentario unguejita Cos- miana dicta esse addidit: Petronius 'alfer nobis, inquit, alabastrum Cosmiani' huic testimonio eo magis abrogo fidem quod a Martiale celehratus et luuenale Cosmus Petronianae aetati successisse demum uidetur. conferas p. 71, 12 cum alabastris unguenti et p. 92, I profer et unguentum qu,ae tamen Calepinus nondum cognouerat inquit om. Calepini exemplum Basiliense a. 1562 Cosmianum Daniel 14 \ 212 PETRONII CAEMINYM RELIQVIAE XVIIII Terentianus Maurus de metris: Horatium videmus versus tenoris huius nusquam locasse iuges , at Arbiter disertus 2490 libris suis frequentat. agnoscere haec potestis , cantare quae solemus : *^ Memphitkles puellae sacris deum paratae. 2495 tinctus colore noctis manu puer loquaci' 2491 et 2492 ad Petroniana aggregauit BartMus 2493 — 2496 quihus de Isiacis agitur (cf. p. 144, 11) nihil ohstat quo minus a Petro- nio quoque ita continuatos esse credamus 2493 repetitur a Teren- iiano u. 2521, 2495 item u. 2522 et coniunctus cum Naeuii et nouelli poetae uersiculis 2531 post 2496 interpolahantur tamquam a Petro- nio addita haec Ae^yptius choreutes fita in catalectis ScaligeriJ uel Aegyptius choraules fita LindenbrogiusJ uel Aegiptias choreas (ita in Patissoniana) ceterum quod cantitari ait ilia Terentianus, fortasse inde quispiam collegerit tralaticium fuisse ac sollemne Isiacae religionis carmen, neque inuentum a Petronio uerum ex sacris Isidis adsumptum. alioqui perquam mirabile Pe- tronii carmina adeo et innotuisse et inclainiisse ut populares Jierent cantilenae XX Terentianus Maurus de metris: nunc divisio, quam loquemur, edet ^ 2850 metrum quo memorant Anacreonta dulces composuisse cantilenas. hoc Petronius invenitur usus, Musis cum lyricum refert eundem consonantia verba cantitasse, 2855 et plures alii, sed iste versus quali compositus tome sit, edam. Muverunt segetes meum laborem\ FRAGMENTA 213 Muverunt' caput est id hexametri — 2861 quod restat' segetes meum laborem^ tale est ceu ^triplici vides ut ortu Triviae rotetur ignis volucrique Phoebus axe 2865 rapidum pererret orbem' 2853 Musis cum Dawesius: Musicum Mediolanensis. kos uersiculos qui Anacreontem Anacreonteis laudatum a Petronio esse ostendunt, non receperunt inter reliquias Peironianas, receperunt autem auctore Daniele hendecasyllahum uersum 2857 quem Peironianum esse non liquet 2862 — 2865 Petronio adsignat Terentianum exprimens Marius Victorinus de me- tris IIII 1 p. 2601 P. his uerbis metrum erit Anacreontion si quidem eo frequentissime usus sit, sed et apud nos plerique, inter quos Arbiter Sa- tyricon ita * triplici ... orbem' 2863 repetitur a Terentiano u. 2872 et 2873; 2863 — 2865 non adiecto Petronii nomine e Terentiano descHpsit Mal- lius Theodorus de metris V p. 32 Heusingeri 2864 axi MaUius 2865 rutilum Mallius. totum Scaliger in Leidensi suo Petronio et catalectis XXI Diomedes in arte III p, 518 K: et illud hinc est comma quod Arbiter fecit tale *^anus recocta vino trementibus labellis* apte, ut exemplum ponam, conueniunt ilia in sacerdotem Priapi Oenotheam p. 191, 7 conl. p. 196, 18 de metri qmere conferas fr. XVIIII XXII Sergius in editionem II Donati p. 1843P: item Quirites dicit num«^ro tantum plurali, sed legimus apud Horatium hunc Qttiritem. vetus nominativus hie Quiris. idem Horatius 'quis te redonavit Quiritem dis patriis?' cuius nominativus erit hie Quirites, ut didt Petronius Pompeius in commento artis Donati p, 161 L: nemo dicit Miic Quirites^ sed *^hi Quirites' licet legerimus hoc. legite in Petronio et invenietis de nominative singulari hoc factum, et ait Petronius 'hie Quirites' numero singulari uetusto Quiritis nominatiuo (ita enim scripserat, non Quirites, uide Prisciani inst. IIII p. 134 ff.J nisi in carmine uix poterat Petronius uti. hinc corrigendum esse p. 156, 4 emptusque et 5 8ecu7idum testes locuple- tissimos uertit coniectura Danielis est haut sane temeraria hunc Pe- Ironium qui putahant grammaticuTa fuisse, ' quidam^ a Daniele comme- morati et deinde Golda^tus, praesidium poterant opinationis sua^ petere ^ ah efymologico magno in quo uoci o-xuto; haec adscribuntur o-xutoc ^e Xb- yttoLL ttSv to |ui6Ta^u Twv TSi/ovTww Tou Tpa)^r]Xou ^eppa, w; IleTpwvioc 4>r]«ri. 5e<£ medicum Petronium ibi significari laudatum ah Erotiano Galeno aliis prohahiliter lahnius statuit XXIII grammatkus de generibus nominum p. 79 Hauptii: fretum ge- neris neutri et pluraliter freta, ut Petronius "freta Nereidum' XXIIII * Hieronymus in epistula ad Demetriadem CXXX 19 p. 993 Val- larsii: cincinnatulos pueros et calamistratos et peregrini muris olen- tes pelliculas, de quibus illud Arbitri est ^non bene olet qui bene semper olet^ quasi quasdam pestes et venena pudicitiae virgo devitet Martialis epigr. II 12 : hoc mihi suspectum est quod oles bene, Po- stume, semper; Postume, non bene olet qui bene semper olet ita adhihuit hanc sentenfiam ut in ore uulgi uideatur uersata esse ^ et similia dicta Wouwerius Goldastusque congessere, ad ilia autem Hieronymi haec edi- tor adnoiauit *potius Cisterciensis ms. lectionem expendi zcelim, ubi pro Arbitri nomine est triuii: proprie enim illud triuii dicitur pro uulgata po- puli sermone sententia cuiusmodi haec uidetur fui8se\ itaque nunc optio est de trihus eligendi unum: aut triuii scripsit Hieronymus qui ad Petro- nium alias nusquam respexit, aut falsus est memoria Arhitrum appellans pro Martiale, aut horum uterque tritum sermone communi prouerhium usurpauit, nam Martialem mutuatum illud esse a Petronio minime proba- bile duco. denique cf. satirae p. 4, 2 XXV* Fulgentius mythologkon II 9 p. 80 de Prometheo : quamvis Ni- cagoras . . . primum ilium formasse idolum referat, et quod vulturi iecur praebeat, livoris quasi pingat imaginem. unde et Petronius Arbiter ait *^qui vultur iecor ultimum pererrat et pectus trahit intimasque fibras, non est quem tepidi vocant poetae, sed cordis mala, livor atque luxus' mythographus Vaticanus terfius in A, Mai class, auct. Ill p. 248 : refert Nicagoras et testatur Petronius Arbiter Prometheum primum idolum formasse ; uulturi iecur praebuisse eo quod inuidi dente eum detractionis momorderint 1 qui Douza f. : cui libri 'uetus codex iecor inti- mum' Daniel; sic Montepessidanus Palatinu^ Vaticanus^ iecur intimum Leidensis: ultimum Modius et antiquae penetrat Barthius 2 et FRAGMENTA 215 pectus trahit uetus codex. Hor alius et quaerit pectus' Daniel: et querit pectus Montcpessulanus Palatinus Vaticanus. fortasse et pectus quatit 3 falsi glossator, lepidi Piihoeus , trepidi et timidi Scaliger in Leidensi Petronio et in catalectis, Tityi Douza f. certe quidem contra Fulgentii sen- ten tiam. ceferum uide Burmannum secundum anthol. Ill 130 4 mala om. codices: addiderunt editores luctus Scaliger et Douza /.; liuorem luctum tiraorem audaciam luxum consociauit Claudianus I in Bujinum 32 XXVI* sic contra rerum naturae munera nota corvus maturis frugibus ova refert. sic format lingua fetum cum protulit ursa , et piscis nullo iunctus amore parit. 5 sic Phoebea chelys vinclo resoluta parentis Lucinae tepidis naribus ora fovet. sic sine concubitu textis apis excita ceris fervet et audaci milite castra replet. non uno contenta valet natura tenore, 10 sed permutatas gaudet habere vices Fulgentius mythologicon I 12 p. 44 de coruo: solus contra rerum naturam in mediis ipsis aestiuis feruoribus ouiparos pullulet foetus, unde et Petronius * sic . . . oua refert' qui quos protulit uersus \ et 2 his cete- ros adiunxit CI. Binetus. is enim praeposito Petronii Arbitri nomine 'ex- tabant'* inquit Ulli duo priores uersus: reliquum expleui ex meo u, c' uide praefationem 1 sicut sunt rerum Binetus nota Binetus: notae Fulgentius. tota Scaliger 5 Phoebaea chelis uicto sed in margine nmclo Binetus 6 ora. Hadrianides : o\i& Binetus. testudo tradi' tar excludi ouo in harena calida, sed Lucinae nares ego non inteUego 8 fortass6 fetat coniungi cum hoc carmine Douza iussitfr. XXXIII XXVII* primus in orbe deos fecit timor, ardua caelo fulmina cum caderent discussaque moenia flammis atque ictus flagraret Athos. mox Phoebus ad ortus lustrata reiectus humo , lunaeque senectus 5 et reparatus honos, hinc signa effusa per orbem et permutatis disiunctus mensibus annus , proiectum vitium fbiJc] atque error iussit inanis agricolas primos Cereri dare messis honores, palmitibus plenis Bacchum vincire, Palemque 10 pastorum gaudere manu. natat obrutus omnis Neptunus demersus aqua, Pallasque tabernas VI PETRONII vindicat: et voti reus et qui vendidit orbem, iam sibi quisque deos avido certamine fiogit Fulgeniius mythologicon lip. 31: huius rei non immemor et Pe- tronius ait * primus in orbe deos fecit timor ubi urbe uetus Uanielis et Falatinvs praehent, ex Fvlgentio Lactantius inierpres Siatii in Theh. Ill 661: negat deos ulla alia re celebrari nisi timore mortalium, nt Lucanus * quae finxere timent' et Petronius Arbiter istum secutus ' primus in orbe deos fecit timor' ubi istum siue Lucanum. sine Statium Lactantius intellexitj aucforitatem eius ego non assis facia, hemistichium a Fulgentio et Lactan- tio relatum in Statii Thebaide legitur I. s. Statioque adscribitur a Seruio in Verg. Aen. II 715. totum a/utem illud carmen in superstitionem in- scriptum 'sub Petronii titulo edidit Scaliger in catalectis p. 234 qui in schedis suis mss. etiam ex ueteri codice descripserat sed nulla auctoris nomine praefixo^ ut Burmannus secundus testaiur in anthologia III 119, itaqu^ Petronii hoe uersus esse nemo tradidit, de prima autem hemistichio ueri similius est Fulgentium hominem et falli et fallere solitum perperam Petronium in Statii locum substituisse quam poetam alterum alterius uer- bis cecinisse. agnosco equidem scholastici alicuius poeiae carmen in thema Statianum factum cuius generis non pauca antholagiarum libri seruarunt 1 horrida Wakefieldu^ 2 Maenala Perlkampius 3 ictu Beishius adultus Beiskius, ad undas lacobsius 4 deiectus edebatur: deuectus Heinsiu^, redit actus Barthius 7 'in schedis Scaligeri proiectum ui- tium atque sed in margine processit uitium quod postea deleuerat et super- scripserat proiectum uitium hinc' Burmannus secundum: proiecit uitium hoc uidga; profecit nescia quis; porrectum uitiumst Luc. Muellerus de re metrica poet. Lat. p. 298 praecedentia ad primi uersus uerbum refe- rens et post annus plene interpungens. proiectum uitium sic dicitur ut proiecta audacia, proiecta et effrenata cupiditas 8 messis Pithoeus: mensis schedae 9 tertium membrum superioribus non satis commode adnexum 10 sic schedae: omni Scaliger post obrutus interpungens quo facto obrutus plane inutile 11 pallidasque schedae^ liquidasque et Pal- las jue margo earum tabemas opificum: csLuernas Scaliger, palaestras Deltivs, Camenas aut lucernas Barthius 12 urbem Pithoeus, orbum Barthius. bonum malumque significari Meyerus anthol. 145 monuit xxvm * nam citius flammas mortales ore tenebunt quam secreta tegant. quidquid dimittis in aula, effluit et subitis rumoribus oppida pulsat. nee satis est vulgasse Odem: simulatius exit 5 proditionis opus famamque onerare laborat. sic commissa verens avidus reserare minister fodit humum regisque latentes prodidit aures; excepit nam terra sonas calamique loquentes invenere Midam , qualem narraverat index tamquam Petronianum edidit Scaliger de anlicorum trankate inscriptum FRAGMENTA 217 fuide u. 2J, Fulgeniius mythologicon III 9 p. 126 de Mida locuius unde ^inquit et Petronius Arbiter ait *sic commissa uerens ... index' u. 6 — 9. thema est Ennianum ut Cicero astendit de oratore II 54, 220: est homi- nibus facetis et dicacibus difficillimum habere hominum rationem et temporum et ea quae occurrunt, cum salsissime dici possunt, tenere. itaque non nulli ridiculi homines hoc ipsum non insulse interpretantur. dicere enim aiunt Ennium, flammam a sapiente facilius ore in ardente opprimi quam bona dicta teneat, haec scilicet bona dicta quae saXsa. smt quod hie poeta a bonis dictis defiexit ad secreta. Petronii satirae inseruit has uersus inter p. 143, 17 et 18 Bourdelotus, 'neecio an non rectius ponere- tur ad cap. 117 ubi corpora sua et animas addicunt Eumolpo et secre- tum iure iurando promitiunt^ Burmannus 1 ora schedae Scaligeri teste Burmanno secundo anthol. Ill 125 2 demittis in aurem Fran- cius, Burmaaimis secundum , lacobsius , Haasius p. 22 : at enim illos poe- tam, non librarium correxisse arbitror. nempe poeta dimittere uocem — uocem autem aut uerbum unu^ quisque intellegit — sic dixit ut uuXgus emittere uocem, Graeci a^ikmi <|)wv»]>/, Seneca 'in popuZoe nonmiis dimissa natitia . deinde aulicos perstringere eum uoluisse non oppidorum solum oppositio in u. 3 sed etiam regis Midae exemplum persuadet. quin igitur uertamus 'was immer dir bet Hof entfdhrt' , ut ne aulam quidem opus sit scribi 4 cumulatius lacobsius 6 si Mcmtepessulanus Fulgen- tii ueres Montepessulanus prima manu, ferens edebatur apud Ful" gentium ante Munckerum auris reserare lacobsius. non magis hie uersus inconditus est quam reUqui fere omnes. 'cum nee prod&re uisumdedecus auderet, cupiens efferre svJb auras, nee posset reiioere taanen Ouidius metam. XI 183 seruare schedae Scaligeri 'uetus codex pro fe- rens habet uerens et -pro minister magister' Daniel^ apud Fulgentium sci- licet 7 prodedit Palatinm et Vaticanus Fulgentid 8 concepit nam terra sonum Fulgentium 9 inuenera prima MontepessulxmuSf iuuere Parisinus Fulgentii. incinuere Salmasius et Palmerius, insonuere Wems- darfius inuenei^m idem schedae Scaligeri qui inde ixiuenere fidem effecit conceperat Fulgeniius. conspexerat coni. Munckerus judex Parisinus Fulgentii xxvnii fallunt nos oculi , vagique sensus oppressa ratione mentiuntur. nam turris, prope quae quadrata surgit, detritis procul angulis rotatur. 5 Hyblaeum refugit satur liquorem , et naris casiam frequenter odit. hoc illo magis aut minus pJacere non posset, nisi lite destinata pugnarent dubio tenore sensus (i legitur in codice Vossiano CXI post carmen Petronii, quod extat in I / p. 99, sic inscriptum item eiusdem et metro falecio endecasillabo. hinc transtulit illud Scaliger in Petronianum 3uum librum L post notas iuri" ^ ^» 218 PETRONII dicas cum hoc titido Petronii Arbitri. uide Burmannum secundum anthoL III 131 3 cf. Lucretius IIII 351 4 attritis L, uulgo. cf. Frontinus de aquis J 24 rotatur rotundatur 5 hibleum et li- corem libri G naris Fiihoev^: maris libri. marcens Scaliger 8 posset Fithoeus: possut ita ut u recentior manus uideatur addidisse Vossianus, possunt L XXX somnia, quae raentes ludunt volitantibus umbris, non delubra deum nee ab aethere numina mittunt, sed sibi quisque facit. nam cum prostrata sopors urguet membra quies et mens sine pondere ludit, 5 quidquid luce fuit, tenebris agit oppida bello qui quatit et flammis miserandas eruit urbes , tela videt versasque acies et funera regum atque exundantes profuso sanguine campos. qui causas orare solent, legesque forumque 10 et pavidi cernunt inclusum corte tribunal. condit avarus opes defossumque invenit aurum. venator saltus canibus quatit. eripit undis aut premit eversam periturus navita puppem. scribit amatori meretrix. dat adultera munus. 15 [et canis in somnis leporis vestigia latrat] in noctis spatium miserorum vulnera durant legitur in Vossiano CXI post superius carme7i ffr. XXVIIII) item eiusdem de somniis inscriptum, subsequitur autem item Claudiani de ea- dem re 'omnia quae sensu uoluuntur uota diurno' et cetera, uide Bur- mannum secundum anthol. VI 90, argumentum horum uersuum quos auctore Bourdeloto in satiram p. 126, 14 imponebant Lucretius dedit llll 959, cansimiles praeterea sunt illi de somniis carmini quod in pag. 178 extat, uide Wehlium p. 56 1 meudes Vossianus 2 delubra deum nee h ab ethere Vossianus: delubra ualde ineptum, cogitauit autem poeta morem dis incubandi 3 quum libri 4 languent membra, quies edidit Scaliger. mulcet Francius 5 facit Barthius quatit op- pida bello Vergiliana 6 saeuit in urbes edebatur auctore Scaligero 3 perfuso Fithoeus 10 pauido et cordc Scaliger, pauida Mommsenus cum descripsit haec e Vossiano chorte Mommsenus: corde libri. coronam intellegas 11 condit opes alius defossoque incubat auro Ver- gilius georg. II 507 13 edebatur puppim uersum 15 alius uersi- fex intrusit, fortasse etiam ut Barthio placuit uersum 16 utpote nimis inscitum. priori sentenHae non dissimile illud in Fiscatoribus idyllio non Theocriteo Iv unvote naa-a xuwv apxxov fxavreusTat lustrat Burmannus secundus conl. Verg. eel. II 12 , tranat Daniel 16 spatio edidit Scaliger I FRAGMENTA 219 XXXI* non est forma satis, nee quae vult bella videri, debet vulgari more placere sibi. dicta, sales, lusus, sermonis gratia, risus vincunt naturae candidioris opus. 5 condit enim formam, quicquid consumitur artis, et nisi velle subest, gratia tota perit tamquam Fetronianum edidit Scaliger: in anthologia Burmanni III 224 inscribitur C. Petronii de uenustate et gratia formae. Fentadii esse Barihim credidit 4 languidioris Burmannus patruus 6 quod nisi et ilia Heinsius, et nisi si ilia Meyerus anthol. 182, et nisi sal suberit Antonius gratia nuda Vossianus codex contains ab Heinsio XXXII* non satis est quod nos mergis, furiosa inventus, transversosque rapit fama sepulta probris? anne etiam famuli cognata faece sepiUti in testa mersas luxuriantur opes ? 5 vilis servus habet regni bona, cellaque capti deridet Vestam Romuleamque casam. iccirco virtus medio iacet obruta caeno, nequitiae classes Candida vela ferunt tamquam Fetronianum edidit Scaliger: inscribitur in luxum. satirae Fetronii p. 105, 5 inter fecerunt et sed inseruit hoc carmen Bourdelotus j Ttimalchionis similes seruos et libertos reprehendi Burmannus putauit] fragmentum XII aduocauit Brouckhusius. uide Burmannum secundum anthol. Ill 133 I corrige mergit 2 transuersisque Barthim forma Oudendorpius, Roma lacobsius 3 iamne Oudendorpius cognatam seruis faecem peregrinum uinum interpretor 4 mersae Clauerius et Hadrianides. certe ilia structura inaudita est nam in Cor- nelii Seueri uersu (Diomedes p. 378 K.J luxuriantur opes atque otia longa grauantur significari puto robur corporis luxurientur margo Tomae- sianae; mersae dilacerantur Withofius 6 Vestam Barthius: festam traditum est, festram Falmerius quod placuit editoribus XXXIII* nolo ego semper idem capiti suffundere costum nee toto stomachum conciliare mero. taurus amat gramen mutata carpere valle, et fera mutatis sustinet ora cibis. X X 220 PETRONII 5 ipsa dies ideo nos grato perluit haustu, quod permutatis hora recurrit equis tamquam Petronianum edidit ScaUger: inscribitur de uitando fastidio. subiunxit ho8 uersus Douza fragmento XXVI. uide Burmanni anthol. Ill 120 2 noto Palmerius, solito Burmannus secundus, soli Reis- kiu8 soUicitare lacobsius 5 ipse Hadrianides pellicit astu uel potius auctu Burmannus secundus 6 pernoctatis Barthius ora schedae Scaligeri XXXIUI* uxor legitimus debet quasi census amari: nee censura vellem semper amare meum tamquam Petronianum edidit ScaUger : inscribitur de uxore. '^fortasse iimgendum est praecedenti carmini ' lacobsius 1 legis unus schedae Scaligeri in Burmanni anthol. Ill 121 XXXV* inveniat quod quisque velit. non omnibus unum est quod placet, hie spinas colligit, ille rosas eiusdem id est Petronii rursus ScaUger: inuexit hoc distichon in 5a- tiram p. 173, 17 post sedeo Bourdelotus 1 inueniet sed in margine inueniat schedae Scaligeri secundum Burmanni anthol. III 122. inuenias uitium ex QoldMStiana propagatvan XXX vr nam nihil est quod non mortalibus adferat usum : rebus in adversis, quae iacuere, iuvant. sic rate demersa fulvum deponderat aurum, remorum levitas naufraga membra vehit. 5 cum sonuere tubae, iugulo stat divite ferrum, barbara contemtu proelia pannus habet eiusdem ScaUger: uide Burmanni anthol. Ill 123 2 nocuere Tollius et Burmannus patruus 3 deprensa lacobsius sic Douza: uulsam deponderat anrem schedae Scaligeri; *deponderare xaTaPapeiv' glos- sae 6 contemtu pro contemptui Douza: contemnit schedae quarum margini pannus hebes ScaUger inscripserat ; contemni margo Tomaesianae ; raraque contemptus eleganter BeisJcius XXX VII* linque tuas sedes alienaque litora quaere, iuvenis : maior rerum tibi nascitur ordo. f*\ \\ FRAGMEJVTA £21 ne succumbe raalis. te noverit uJtimus Ister, te Boreas gelidus securaque regna Canopi, 5 quique renascentem Phoebum cernuntque iacentem : maior in externas Ithacus descendat arenas P. Jr^W ^X^'^'^^T '^'^^ ^""^^'^ exhortatio in^criptum: salirae maZ aZoTll/^^^^^^^^ ^'/l'' ^ J""'"' ^°^^^ '' P^^^^ ^^^^ ^- DoTza f a \ 1 t ^^^""^^^"^ ^^^^ 5 cadentem ScaUaeH' extern.^ «>"'"''.' ^'^"' Palmerius: externa sita cui schedae ternafk^ nn 1 ", .^"' ^' ^"T"^ '^^^^^ Tomaesianae, maior in ex- XXXVIII * iam nunc ardentes autumnus fregerat umbras, atquehiemem tepidis spectabat Phoebus habenis: lam platanus iactare comas, iam coeperat uvas adnumerare suas defecto palmite vitis : 5 ante oculos stabat quicquid promiserat annus P; JrrdreX^'^^^^^ '"-^"^"^"^ ^^ ^^^'^^ ^-^^- * defecto XXXVIIII* sic et membra solent auras includere venis, quae penitus mersae, cum rursus abire laborant, verberibus rimantur iter, nee desinit ante frigidus adstrictis qui regnat in ossibus horror, 5 quam tepidus laxo manavit corpore sudor priori fragmento aliud hoc subiunxit ScaUger: Encolmi aut Fi.r^.nJr.i deco^^ uersus esse Goldastus conceit f labo;:nTp ^1^^^^ 3 4 Aoc ordme Pithoeus: inuerso ScaUger 4 frimdus ZTti. T?.' xxxx* haec ait et tremulo deduxit vertiee canos consecuitque genas , oculis nee defuit imber. sed qualis rapitur per valJes impjobus amuis, cum gelidae periere nives el languidus auster' 5 non patituF glaciem resoluta vivere terra, gurgite sic pkno fades uaanavit, et alto * insonuit gemitu turbatum murmure pectua^ I ./ \ r ) / 222 PETROWn priori fragmento aliud hoc suhiunxit Sccdiger : inferri iussit in eatiram p. 197, 13 Douza f, 7 murmura Beiskius xxxxr Indica purpureo genuit me littore tellus , candidus accenso qua redit orbe dies. hie ego divinos inter generatus honores mutavi Latio barbara verba sono. 5 iam dimitte tuos. Paean o Delphice, cycnos: dignior haec vox est quae tua templa colat Petronii nomine praeposito edidil Birietus post fr. XXVI: psittacum laudari Douza indicauit. Petronium Indicum aliquem deprehendere hie sibi uidehatur Goldastus. uide Burmanni anthol. V 148 2 rubet BurmanniLS secundus 3 odores margo Bineti sic ut in Dracontii he- xahemero de elephanto belua diuiuos inter generatur odores 5 cicnos traditum est 6 uos Binetus correctum in margine XXXXII * naufragus eiecta nudus rate quaerit eodem percussum telo, cui sua fata legat. grandine qui segetes et totum perdidit annum, in simili deflet tristia fata sinu. 5 funera conciliant miseros, orbique parentes coniungunt gemitus , et facit bora pares, nos quoque confusis feriemus sidera verbis, et fama est iunctas fortius ire preces Petronii Binetus: comparabant satirae cap. 115 1 euersa Douza 2 fleat lacohsius 5 sortique Binetus correctum in margine 6 urna Beiskius 7 fortasse fas est iunctas in margine^ constans in uersu Binetus XXXXIII * aurea mala mibi, dulcis mea Marcia, mittis, mittis et hirsutae munera castaneae. omnia grata putem , sed si magis ipsa venires , ornares donum, pulchra puella, tuum. 5 tu licet adportes stringentia mala palatum, tristia mandenti est melleus ore sapor, at si dissimulas multum mibi cara venire, oscula cum pomis mitte: vorabo lubens 2f 7-^ u lU 1) iJ 7 >/ « FRAGMENTA 223 Petronii Binetus: in lihris Salmasiano et Thuaneo inscriptum est de malis aiireis amatori ab amata missis, in Vossiano de malis aureis. uide anthologias Burmanni III 207 et Meyeri 979, geminum prorsu^ est Al- cimi carmen III 211. hos uersus nihil minus quam Petronium resipere ait Douza de reliquis epigrammatis non ausvs addubitare 1 Marciiv per c Vossianus 3 puta: sed te magis. ipsa uel puta: sed tu mallem ipsa Heinsius; putes Oudendorpius 4 domum Thuanetis 5 ex- portes Thuaneus Vossianus. et portes Heinsius 6 tristicia Salma- sianus Vossianus. tristis Heinsius 7 et Salmasianus Thuaneus. aut Heinsius si forte dissimulas Thuaneus, si forte dissimula Salmasianus 8 sic margo Bineti: os quali compremis multe Binetus, osque ledis morsu- mitte Salmasianus consentiens cum Vossiano. oscula de morsu mitte Hein- sius borauo Salmasianus XXXXIIII* si Phoebi soror es, mando tibi, Delia, causam scilicet ut fratri , quae peto , verba feras : ''marmore sicanio struxi tibi, Delphice, templum et levibus calamis Candida verba dedi, 5 nunc si nos audis atque es divinus, Apollo, die mihi, qui nummos non habet, unde petat' Petronii Binetus: uide Burmanni anthol. Ill 213 3 si Pario prae- eunte Heinsio Schraderus, Synnadico Burmannus secundus. lege si quando XXXXV* omnia quae miseras possunt finire querellas, in promptu voluit candidus esse deus. vile olus et duris haerentia mora rubetis pugnantis stomachi composuere famem. 5 flumine vicino stultus sitit, effugit euro cum calidus tepido consonat igne rogus. lex armata sedet circum fera limina nuptae, nil metuit licito fusa puella toro. quod satiare potest, dives natura ministrat, quod docet infrenis gloria, fine caret Petronii Binetus 4 pungentis Douza f, 5 'forte et riget' Binetus num erro ? 6 immo focus 10 infracnis in margine, mferius in uersu Binetus XXXXVI* militis in galea nidum fecere columbae: adparet, Marti quam sit amica Venus Petronii Binetus: uide Burmanni anthol. Ill 236 10 i I V XXXXVII* ludaeus licet et porcinum nnmen adoret et caeli summas advocet auriculas, ni tamen et ferro succiderit inguinis oram , et nisi nudatum solvent arte caput, 5 exemptus populo Graiam migrabit ad urbem et non ieiuna sabbata lege premet. una est nobilitas argumentumque coloris ingenui, timidas non habuisse manus Petronii Binetus 1 nomen Binetus correctum in margine 2 cilli tamquam asini Pithoeus auricolas sine auriculas in margine, agricolas in uersu Binetus 3 *oram et forte arram' in margine, aram in uersu Binetus 4 nudatum Pithoeus : nodatum Binetus 5 sic Goldastiana : Graia migrabit ab urbe Binetus. Graias m. ad urbes idem in margine, grata migrabit ab urbe Casaubonus. Graia urbe pro Neapoli Douza hahuit 6 melius dixisset ieiuni 7 et ^ separandi uidentur XXXXVIU* lecto compositus vix prima silentia noctis carpebam et somno lumina victa dabam , cum me saevus Amor prensum sursumque capillis excitat et lacerum pervigilare iubet. 5 ^tu famulus meus"* inquit'ames cum mille puellas, solus, io solus, dure, iacere potest' exsilio et pedibus nudis tunicaque soluta omne iter impedio, nullum iter expedio. nunc propero, nunc ire piget, rursumque redire 10 poenitet, et pudor est stare via media. ecce tacent voces hominum strepitusque viarum et volucrum cantus turbaque fida canum : solus ego ex cunctis paveo somnumque torumque et sequor imperium, magne Cupido, tuum Petronii Binetus: uide Burmanni anthol. Ill 205 2 uincta Heinsius 3 prensat uel prendit Oudendorpius. fortasse uulsumque 13 careo somnoque toroque Schraderus torumque? en sequor Bur- mannus secundum xxxxvim* sit nox ilia diu nobis dilecta, Nealce, quae te prima meo pectore composuit: ■r ■■ .g- FRAGMENTA sit torus et lecti genius secretaque longa , queis tenera in nostrum veneris arbitrium. 5 ergo age duremus, quamvis adoleverit aetas, utamurque annis quos mora parva tenet. ' fas et iura sinunt veteres extendere amores; fac cito quod coeptum est, non cito desinere Petronii Binetus : uide Burmanni anthol. III 203 225 iimrgo Bmeti, sponda nei7isius. num lampas ? » tas ^"^chraderus fortasse ac 6 teret Pontanus 3 lingua 10 parvuia securo tegitur mihi cuimine sedes. dant rami cerasos, dant mala rubentia silvae, uvaque plena mero fecunda pendet ab ulmo,* Palladiumque nemus pingui se vertice frangh. lam qua diductos potatlevis area fontes, Corycium mihi surgit olus malvaeque supinae et non soUicitos missura papavera somnos. praeterea sive alitibus contexere fraudem seu magis inbelles libuit circumdare cervos, aut tereti lino pavidum subducere piscem, ' hos tantum novere dolos mea sordida rura. 1 nunc et vitae fugientis tempora vende divitibus cenis. me si manet exitus , idem hie, precor, inveniar consumptaque tempora poscar esse ^^:^arB:!::^ e. Petronii uita tranquilla uel de bo m TJlt v /"* ^'"^^ "'"'"^ ^«^"«** ^e bonorum saepius Petro^dum mittebant /^anV ^1^^^.^ quod Burmannus ad anthol TIT rn^ riil-. I' testimonium ordme edebantur dant nrnn« of «« -cLtinsius 2 3 muerso ninHA FXoo,-^ .• . ^ "^ ^' cerasos Oudendorpius 3 fo cunda Vosszanus. toeta dependet ab ulmo Burmannus secuZius \ h ductos Vossianus: deductos ceteri fi ^/ fT v- *^^^*^««f^ 5 di- 1 2 fugiendis Vossianus et schedae 1 3 j^ost idem /w • t ^.^r 14 inueniat Vossianus et schedae Hi t^ ^^i'n:nt Pithoeus membra reponam^^rmaV^^^^^^^^^^^ ^""^ ^"*^«^^^- ^^^ ^otziu., Petronii satirae 15 i ] FRAGMEJNTA 227 226 PETRONn LI litus vita mihi dulcius, o mare: felix cui licet ad terras ire subinde meas. formosa dies: hoc quondam rure solebam lliadas armatas soUicitare manus. 5 hie fontis lacus est, illic sinus egerit algas. hie statio est tacitis victa cupidinibus. illic alternis depugnat pontus et aer, hie rivo tenui pervia ridet humus, illic divisas conplorat navita puppes, 10 hie pastor miti perluit amne pecus. illic inmanes mors obvia solvit hiatus, hie gaudet curva falce reeisa Ceres. illic inter aquas urit sitis arida fauces, hie dat periuro basia multa viro. 15 naviget et fluctus lasset mendicus Vlixes , in terris vivet Candida Penelope, pervixi, neque enim fortuna malignior umquam eripiet nobis quod prior bora dedit 'Scaliger Petronii esse adscripserat^ Burmamius anthol. Ill 62 ad uersum 7 • de nauigatione inscripsere Scaliger et Fithoeus. Fentadio tri- huehat Barihius, Rufo Auieno Wernsdorflus 1 dulcior schedae Scali- geri et Vossianus in quo bis legiiur o mare felix iimguntur m sche- dis Scaligeri 2 ire redire Bumiannus secundus num suas T 3 quies Heinsius hac his Vossianus ac schedae luce Scriue- rius 4 solebat llias uel solebam Phyllidis Scaliger in margine sche- darum, lliadum margo Fitkoei et Meyerus anthol. 143 sic interjpretatus 'hoc rure olim HoTiieH Iliada legere solebam', Iliada armata sollicitare manu Christius, Naidas armata sollicitare manu Lindenbrogim , Phyllidos hamatas Heinsius, Penelopae iratas Oudendorpius 5 lacus in uno loco in altero locus Vossianus. fontis liquor uel fonti locus uel fons hic lacus Heinsius 6 haec Vossianus dicta Heinsius, uota Meyerus, fida Fithoeus, placitis laeta uel lecta ToUius, iuncta uel tuta crepidmibus Wernsdorfius. fortasse tuta 7 "in Vossiauo et schedis Scahgen no- uum hie incipit carmen a priori auulsum per duo alia epigrammata »n- teriecta quae incipiunt haec ait et tremulo deduxit turn illud nam citius flammas \uide fr. XXXX et XXVJII]. sed recte Fithoeus et Scaliger utrumque in unum coniunxerunt" Burmannus secundus 7 depugnant Wakejieldus 9 dispersas uel depressas aut elisas Heinsius, disiectas Francius, diffissas Handius, collisas Meyerus 10 mitis perluit omne pecus Vossianus et schedae Scaligeri qui in margine correxit amne et nigrum caniecit pro mitis H obuia OpiHus et Heinsius: oblita Fo«- sianus et schedae. obsita in margine schedarum Scaliger, abdita Werns- dorfius', inmani mors horrida saeuit hiatu Oudendorpius 12 recissa Vossianus et schedae, resecta Heinsim sic ut in Ouidi amor. J 15, 12 ') U da penuro bassa Vossianus nulla ToUius; dat securo basia arnica Burmannus secundus, dat Penelope basia multa Oudendorpius, data periuro {aut percaro) basia multa Wernsdorfius fortasse uere, dat perluto basia amica lacobsius 16 uiuit Heinsius 11 et n qui in libris uersum 6 excipiunt cum Burmanno et Oudendorpio hue reuocaui: alius tamen esse carmmis parHculam existimo peruici Fithoeus 18 prior ora seu hora margo schedarum: priora Vossianus et schedae LU* qui non vult properare mori nee cogere fata mollia praecipiti rumpere fila manu, haetenus iratum mare noverit: ecce refuso gurgite securos adiuit unda pedes. 5 ecce inter virides iactatur mitulus algas, et rauco trahitur lubrica concha sinu. ecce recurrentes qua versat fluctus arenas, discolor adtrita calculus exit humo. haec quisquis calcare potest, in litore tuto 10 ludat et hoc solum iudicet esse mare 'Scaliger Petronii esse adscripseraf Burmannus anthol. Ill 63 qui hunc titulum eodem avgumento fecit 1 non uult Christius: maluit yossianus et schedae Scaligeri, mauult margo schedarum. nolit Oude^i- dorpius properare Lindenbrogim : pro pare Vossianus et schedae, j^o parte margo schedarum facta Vossianus et schedae 4 alluit Hemjius et ToUius: obluit Vossianus et schedae, obruit uel abluit margo schedarum 5 myrti lusagas schedae Scaligeri, myrtilus algas Scali- ger: mitylus algas Fithoeus « glauco Fithoeus sono JSIotzius 9 toto Vossianus LIII * maxima rerum et merito pietas homini tutissima virtus in Fetronianorum nwnerum excerptorum ulHmum hoc reposuit post carmen quod in satira p. 198 5. legitur Vincentius Beluacensis spec. hUtor XA 25, quern sequitur lacobus Magni Zophil IIII 10. quorum cmvAsus auctoritate forsitan quispiam si dis placet Aeinam ignoti poetae carmen rettulerit ad Fetromum; extant enim iUa in Aetna u. 627 et 628 15 226 PETRONH LI* litus vita mihi dulcius, o mare: felix cui licet ad terras ire subinde meas. formosa dies : hoc quondam rure solebam lliadas armatas soUicitare manus. 5 hie fontis lacus est, illic sinus egerit algas. hie statio est tacitis victa cupidinibus. illic alternis depugnat pontus et aer, hie rivo tenui pervia ridet humus, illic divisas conplorat navita puppes , 10 hie pastor miti perluit amne pecus. illic inmanes mors obvia solvit hiatus, hie gaudet curva falce recisa Ceres, illic inter aquas urit sitis arida fauces , hie dat periuro basia multa viro. 15 naviget et Ouctus lasset mendicus Ylixes , in terris vivet Candida Penelope, pervixi, neque enim fortuna malignior umquam eripiet nobis quod prior bora dedit 'Sraliaer Petronii esse adscripserai' Burmannus anthol III 62 ad ZebZ BartMus, Bufo Auieno Wernsdorfius 1 dulcior schedae bcah- ITh et Vosilus in\uo bis legiiur o mare felix n.ngunturjn sake- di^Scaliaeri 2 he veiMvo Burviannus secundus num suas ? ^ f uSeSn^m. hac bis Vossianv. ac schedae luce Scrxue- laLn lliadum margo Fithoei et Meyems anthol 143 sic mterpretatus •tr^re"^-^^^^^ Iliada legere solcba..\ lliada armata .omcjtare ^Lchristius, Naidas armata ^olliciU^e r.... L^ndenbrog^^.V^^^^ hamatas Heinsim, Penelopae iratas Oudendorpius & l^cus m uno LTTn lUero locus Vossianm. fontis liquor uel fonti locus uel fons hic lacu^ JTeinsius 6 haec Vossianus dicta Jleinsius, uota Meyerus, Mrp/tZens placitis laeta uel Iccta nilius, iuncta «eZ tuta crepdmibus mrZorL: forta.se tuta 7 'in Vossiauo et sched^sScal^ger^ no- Z^mM^incipii carmen a priori auulsicm per duo aha epigrammata n- TZcta quae incipiunt haec ait et tremulo deduxit turn Mud nam ciUus flammas Lde fr! XXXX et XXVJII], sed rccte Pithoeus et Scahger ZZ^uein unum coni..nxerunt' Btmnannus secundus 7 depugnan WakTeldus 9 dispersas uel depressas aut ebsas Beinsius disiectas SCdimssas Handius, collisas Meyerus 10 mitis perluit omne ST :Sr rL .. J;-.e ..el.... .ca%., a^dlta^e^. dorjius; inmani mors horrida saeuit hiatu Oudendorpucs 12 recissa Vofsiams et schedae, resecta Heinsim sic ut m Omdi amor, 1 15, 12 FRAGMEJNTA 227 14 da periuro bassa Vossianus nulla ToUitcs; dat securo basia arnica Burmannus secundus, dat Penelope basia multa Oudendorpius, data periuro {aut percaro) basia multa Wernsdorfius fortasse uere, dat perluto basia arnica lacobsius 16 uiuit Heinsius 17 et 18 qui in libris uersum 6 excipiuyit cum Burmanno et Oudendorpio hue reuocaui: alius tamen esse carminis particulam existimo peruici Pithoeus 18 prior ora seu hora margo schedarum: priora Vossianus et schedae LII* qui non vult properare mori nee cogere fata mollia praecipiti rumpere fila manu, haetenus iratum mare noverit: ecce refuso gurgite securos adluit unda pedes. 5 ecce inter virides iactatur mitulus algas, et rauco trahitur lubrica concha sinu. ecce recurrentes qua versat fluetus arenas, discolor adtrita calculus exit humo. haec quisquis caleare potest, in litore tuto 10 ludat et hoc solum iudicet esse mare Scaliger Petronii esse adscripserat^ Burmanmts anthol. Ill 63 qui hunc titulum eodem argumento fecit 1 non uult Chrisfius .* maluit Vossianus et schedae Scaligeri, mauult margo schedarum. uolit Ouden- dorpius properare Lindenbrogius : pro pare Vossianus et schedae, pro parte margo schedarum facta Vossianus et schedae 4 alluit Heinsius et Tolllus: obluit Vossianus et schedae, obruit uel abluit margo schedarum 5 myrti lusagas schedae Scaligeri, myrtilus algas Scali- ger : mitylus algas Pithoeti.-^ <> glauco Pithoeus sono Klotzius 9 toto Vossianus LIII* maxima rerum et merito pietas homini tutissima virtus in Petronianorum numerum €xcer])torum ultimum fioc reposuit post carmen quod in satira p. 198 «. legitur Vincentius Beluacensis spec, histor. XX 25, quern sequitur lacobus Magni Zophil. IlII 10. quorum confisus auctoritate forsitan quispiam si dis placet Aetnam ignoti poetae carmen rettulerit ad Petronium; extant enim ilia in Aetna u. 627 et 028 15 228 PETRONIl FRAGMEINTA perscripsi omnia quaecunque testis quamvis plerumque satis imbecillus, at tamen aliquis nomine Petronii nuncupavit: nisi alia forte adhuc delitescunt in libris anthologicon. ceterae reliquiae, quae sive in veterihus sive in novissimis Burmanni Antoniique exemplis comparent, partim err ore partim hariolatione , certe [also omnes adscribuntur Petronio. quarum muJtitudo quibus auctibus creverit, paucis indicare ex fide mea reque legentium videtur. adiecit igitur Patissonus p. 118 illis epiyrammatis quae e catalectis Scaligeri et Bineti libro repetierat hoc carmen Candida sidereis ardescunt lumina flammis eqs. (in Burmanni anthol III 253, cf. uol I p. 747). id a Bineto inscriptum est item (praecesserunt Musarum elogia) aniato- rium, in Salmasiano Vossianoque codicibus incipit epistola, amaiis amanti. adiecit Patissonus nisi fallor propterea quod quandam eius carminis pulcram formam membratim enarrantis putresque nervos conquerentis cum satira Petronii p. 11 Ass. similitudinem deprehen- derat. Goldasto autem placuit ad illos versus in margine adnotare Encolpius ad Albutiani cuius nomen didicerat ex fr. VI. plura deinde Daniel adgerebat obJitus fere semper dicere unde hausisset: sic in- eluctabile fatuni quae sunt Vergili Aen. VIII 334 et tremebunda su- pervolat hasta item Vergiliana Aen. X322; sic et scuta latentia con- dunt item Vergiliana Aen. Ill 237 et curva solum sub fronte latebat in quibus ipse torva emendavit ut legitur apud Vergilium Aen. Ill 636 sed contra Vergilium latebant commendavit; sic mille sapora- tam medicatis frugibus ofl'am quem versum habemus emendatum nielle soporatam et medicatis frugibus oifam in Vergili Aen. VI 420 et atque ut araneoli tenuem forma vim us orsum e Culicis prooemio transcripta; sic tres hos versus baeret detritus laevae Mavortius umbo innumerabilibus telis gravis, atque flagranti stipite dextra mi- nax terris incondia portat quos cum extare in poemate Petronii p. 169 meminisset Goldastus removeri iussit e congerie fragmento- rum; sic catillata geris vadimonia publicum prostibulum et dividias mentis conficit omnis amor quorum auctorem Fulgentius in expo- sitione sermonum antiquorum p. o63 et 564 Merc. Propertium fa- city Daniel autem ex parte obsecundans Scaligero Petronium; sic hanc sententiam qui praeesse cupit, prodesse recusat: Magnus in exemplo est cui non suflecerit orbis quae ^sub nomine Plauti addu- citur a lacobo Magni in sopholog. pag. 74 ubi restituendum videtur Petronius^; sic denique hoc quasi monumenti elogium 229 exciso defossa marmore petra quinque pedum fabricata domus, qua nobile corpus exigua requievit humo quod quis scripserit 7ion repperi, scripsisse Petronium post tot Da- nielis errata non credo, ceterum hanc vim quasi ruderum coacer- vatam a Daniele in publicum Goldastus demtim proposuit. et is quidem ita conturbavit ut plana usque eo res iam fieret perplexa. primum enim Petronios postquam sibi persuasit decem fuisse in lit- terisversatos: Arbitrum, rhetorem, grammaticum, Afranium, Indi- cum, Venustianum, Antigenidem Pisaurensem , Ililarum Pisanren- sem, Apollodorum, Levitam, inscita fere et temeraria opera elabora- bat ut uni cuique eorum aliquam adtribueret particulam. deinde vera ad satiram Arbitri praeter cetera revocavit haec horrificoque infestant murmure tigres quibus non Petronii sed Petrarchae nomen apposuit loannes Ravisius Textor in epithetis verbo murmur, et ap- probans indicium Barthii hendecasyllabos illos Delos iam stabili revincta terra eqs. (in Burmanni anthol III 7). Goldasti vestigiis insecutus Burmannus est, tantum quod non recepit nisi Arbitri et rhetoris et grammatici fragmenta: addidit autem 'suspectis' Phalae- cia duo carmina foeda est in coitu et brevis voluptas eqs. et accu- sare et amare tempore uno ipsi vix fuit Hercuh ferendum (in Bur- manni anthol. Ill 220 et 221) de quibus Binetus 'sequebantur in- quit Usta sed sine Petronii titulo , at priores illi duo Phalaecii vix alius fuerint quam Petronii\ denique quae Meyerus inter Petroniana epigrammata exhibuit anthologiae suae n. 176 et 177 (Burmannia- nae III 25 et 197), eorum alterum Luxorius fecit, alterum Goldasti ilk Petronius Afranius non minus commenticius quam Petronius Antigenides poeta: hie enim cum annos decem menses duo dies duo natus vita decessisset et sepulcro eius carmen incisum esset quo ipse loquens inducitur, alieno labore nomen poetae meruit. ( INDEX NOMINVM 231 INDEX NOMINYM AchiUes 70, 19: 178, 15 Acrisius 198, 11 Actaea terra 194, 3 Actiaci sinus 160, 16 Aegyptii 5, 7 Aegyptius puer e familia Trimalchionis 38, 5 Aeneas 81, 7 servi Aethiopes 124, 18 duo Aethiopes e familia Trimalchio- nis 36, 1 Aetna 162, 4 Africa 55, 14: 149, 19: 172, 11: 204, 10 ultimus Hammon Afro- rum 153, 15 Afrae terrae 155, 3 Afrae volucres 112, 1 ficus Africana 37, 14 AGAMKMNON vhetor aptid Campanos 5, 9 et terdecies deinceps ad us- que 92, 21 Agamemnon Atrida 70, 16 Aiax insaniens 70, 19: 71, 3 Ai.BVTiA mulier Petroniana 208 VI Alcibiades Socratis amasiu^ 178, 13 pueri Alexandrini e familia Trimal- chionis 33, 3 puer Alexandri- nus minister eittsdem 81, 3 Alpes 163, 15: 166, 9 Alpes aeriae 162, 13 saevus Amor 224 XXXXVIII templum Anioris 175, 10 Amphitryoniades 166, 2 Anacreon 212 XX Apelles 105, 5 Apellis juovoxi/y]juio; 98, 6 Apelles tra^oedus 76, 10 Apollo 98, 10. 16: 223 XXXXIIII Apollinis Actiaci arma 160, 16 iuga Appennini 170, 11 fundi Apuliae 91, 2 italici litoris Aquilo possessor 144, 5 Arabes 124, 21 Arabum populus 153, 12 Aratus 43, 23 Ariadne 200, 13 ASCYLT09 comes Encolpii quern re- linquit apud Campanos 9, 10 et deinceps Asia 5, 1: 48, 16: 89, 23 pro- vlncia 100, 9 Atellana 62, 1 Atellanici versus 81, 10 'A^am 68, 15 Athenae 5, 1: 41, 6 Athos 215 XXVII pignus Atridae uxor Menelai 132, 7 mel Atticum 41, 5: 66, 2 Augustus pater patriae imperator 72, I sevir Augustalis 31, 12 aureum Babylonicum 63, 11 Bacchus 215 XX VII Bacchi comes et tutor Friapus 187, 2. 6 Baiae 61, 15: 126, 11 BARGATKS procurator instUae 116, 9: 117, 3 Battiades Callimachus 194, 5 Bellona 169, 1 Boreas gelidus 220 XXXVII "i Bosporos 168, 5 Bromius 45, 8 Caesar lulius 162, 11 : 163, 5: 164, 18: 165, 18: 166, 5: 169, 12 Caesar imperator 58, 3. 4, 9: 90, 7 Calchas vates 105, 10 regna Canopi 220 XXXVII Capua 73, 6 Capitolium 104, 10: 105, 1 Ca- pitolia nostra 163, 14 homo Cappadox 75, 3 adcognosco Cappadocem 81, 21 Carchedonii ignes lapidei 64, 10 CARPVS scissor Trimalchionis 39, 5. 8. 9. 12. 13: 44, 10 cARRio c familia Trimalchionis 83, 23: 84, 11 Carthago 149, 21 Cassandra 59, 3 Cassandra caliga- ria mulier virilis audaciae 88, 14 Catone prior orator 198, 13 con- stricta fronte Catones 186, 3 Cato Vticensis 156, 10. 11 Caucasea arx 166, 1 Cerberus forensis causidicus 208 VIII Cerdo lar Trimalchionis 72, 7 Ceres 215 XXVII: 226 LI Cere- ris vacuae nemus 192, 14 vitam Chiam gessi 74, 19 Chrysanthus civis coloniae 46, 7 Chrysippus 103, 12 CHRYSis ancilla Circes 177, 11 ei deinceps Cicero 63, 6 ut ait Cicero 6, 1 Ciceronis verba minetur 9, 7 OTNNAMVS dispensator Trimalchionis 31, 12 CIRCE amica Encolpii Crotone 176, 1 et deinceps phoebea Circe 191, 1 Cocyti aqua 158, 4 penetralia 160, 4 tenebrae 170, 9 ales pliasiacis petita Colchis 111,25 Concordia 168, 16 coRAx mercennarius Eumolpi tonsor 150, 10 c^ deinceps Corinthus urbs 57, 11 lanx Co- rinthia 57, 8 aselius Corinthius 33, 12 Corinthea 57, 10. 12. 13. 15. 19 Corinthus aerarius 57, 13. 14 Corj'cium olus 225 L ♦Cosmianum unguentum 211 XVIII Crassus 157, 14 CROESvs deliciae Trimalchionis 76,18 Croton urbs antiquissima 148, 1: 171, 9: 172, 3 Cumae 56, 4 praedium Trimal- chionis Cumanum 61, 1 magne Cupido 224 XXXXVIII Curio 170, 20 Cyclops 56, 3: 119, 1: 122, 12. 18 Cydonia mala 82, 13 Cyllenia proles 169, 14 Cyuica pera 15, 9 Cynthia 161, 15 DAEDALVs cocus Trimalchius tragoedus 84, 5 aes Ephyreiacum 153, 6 pater veri Epicurus 186, 9: 12»j, 13 Epidamni moenia 171, 4 sedes Erebi 168, 17 horrida Erinys 1G8, 18 Eudoxos 103, 10 Euhius 45, 8 KVMOLPOs poeta 109, 1 et deinceps Euripides 4, 6 Evscios causidicus 208 VIII vinum Falemum 23, 15: 29, 16: 36, 9: 63, 2 Eama 166, 7 Felicio lar Trimalchionis 72, 7 capsella Scintillae 80, 6 summissa Fides 1*38, 15 Fors Fortuna 158, 15: 159, 11 Fortuna 63. 1: 157, 12: 158, 13: 160, 3: 164, 8: 168, 7: 172, 9 cum comu copiae 30, 20 roRTVNATA uxov TrimalcMonis 39, 17 c^ deinceps ad usque 90, 16 Foror 169, 3 GAivs Trimalchio 31, 16: 57, 6 : 61, 4: 62, 2: 79, 12: 87, 20. 21: 89, 6 *Gaius dominus servorum Trimal- chionis et Nicerotis 74, 7 Gallia 125, 1 Galli 163, 14 hiems Gallica 21,9 Gallica arma 162,12 gany>ii*:de9 con^nva Trimalchionis 48, 9 Ganymedes 70, 15 puer a cyatho 111, 1 Gavillae domus 72, 19 sanguine Germano 163,16: 166,10 tela Gigantum 166, 4 GiTON Encolpii deliciae 11 , 13 et deinceps Glyco sestertiarius homo in colonia 51, 5. 7. 11. 13 GORGiAS heredipeta Crotone 205, 2 Graeci 98, 6 Graecum esse attir- mabat 76, 11 Graeco more 137, 5 Graeca urbs 96, 7 byblio- theca Graeca 55, 18 Graeci ver- sus 70, 13 Graeculi delirantes 105, 5 Graeculao /i«erac 53,4 Grae- colae apes 41, 7 Graeculio 91, 2 Graio nomine pulsae rupes 162? 13 Graius sonus 9, 2 Graia urbs 224 XXXXVIl HABixNAS lapidarius sevir 77, 24 et deinceps ad usque 91, 6 ultimus Hammon Afrorum 153, 14 Hannibal 57, 15: 205, 10 peri- culos?is hostis 122, 8 Harpy iae 196, 5 hospita Hecale 194, 4 *HEDYLE uxor Lichoe 142, 10 Helena 70, 16 Helene 200, 14. 16 putavit se in Heliconem venisse 151,2 Hellespontiacus Priapus 201, 15 [207 nil] Hercules 56, 2 : 98, 16 Herculis porticus 128, 24 Herculea arte 196, 3 Herculeae arae 162, 15 HEKMERos conviva et collihertus Trimalchionis 70, 8 Hermerotis pugnae 59, 6 Hermogenes Glyconis socer 51, 11 Hesperiae campi 163, 7 *HESvs unus vector navis 127, 1 fun era gentis Hiberae 160, 13 Hipparchus mathematicus 43, 23 mel Hispanum 78, 20 Homerus 56, 4: 151, 12 Homeros 70, 17 Homericis versibus ca- nere 4, 8 Homeristae 70, 11. 13: 71, 1 Horatii curiosa felicitas 151, 12 Hyblaeus liquor 217 XXVIIII saevi repertor Hydaspis Fompeius 168, 2 Hylas 98, 10. 15 Hypaepa Friapo sacra 187, 5 Hyperides 5, 4 Hyrcanae tigres 190, 10 Idae vertices 105, 12 Idaeus ver- tex 176, 10 Idaei frutices 191, 4 Idaeus Ganymedes 98, 9 Ilias 31, 6 Ilium 57, 15 Inachia ira aut ora 201, 9 Incubo 41, 15 India 41, 8 Indum ebur 192, U margarita Indica 64, 6 Indica tellus 221 XXXXI Insidiae 169, 2 \ W \ lovis luppiter 54, 5: 68, 4 Iphigenia 70, 18 ultimus Ister 220 XXXVIl urbs Italiae prima 148, 2 Italicum litus 144, 5 Ithacus 220 XXXVIl ludaeus 223 XXXXVIl ludaei 124, 20 ivLivs PRocvt.vs conviva Trimal- chionis 42, 14 lulius Caesar 157, 15 luno 201, 11 lunonem meam ira- tam habeam 27, 1 luppiter 49, 1 : 50, 2. 4: 58, 7: 65, 10: 68, 12: 89, 13: 105, 2: 163, 9: 166, 2; 168, 4: 174, 12: 176, 12 clausum possidet area lovem 199, 2 lustitia 168, 16 Labeo 198, 15 Lacedaemonio tellus habitata colono 8, 8 canes Laconici 44, 4 Laenatis gladiatorium munus 31, 6 Laocoon 106, 12 Laucon 107, 18 Laomedon 201, 12 Lares argentei 31, 3 bullati 72, 5 Laserpiciarius miraus 38, 7 Latius sonus 222 XXXXI Latinae litterae 53, 4 bybliotheca Latina 55, 18 Latine legebat li- brum 70, 14 Latine can tare 62, 1 Leda 200, 13 Lentulus 170, 20 incluta Lesbos 187, 4 Letum 169, 2 Liber pater 45, 12 Libyae caenum 160, 15 Libycum aequor 157, 14 LTCHAS negotiator Tarentinus 121, 18 e^ deinceps ad usque 147, 17 schedium Lucilianae humilitatis 7, 5 Lucina 215 XXVI Lucretia exemplum pudicitiac 12, 5 Lucrinis eruta litoribus conchylia 155, 10 Lucrio lar Trimalchionis 72, 8 Lyaeus 45, 8 maculata testa Ly- aeo 193, 3 LYCVRGi villa 149, 4 hospitem Ly- curgo crndeliurem 99, 1 Lydus sertifluus 187, 4 Lysippus 104, 1 asturco Macedonicus 101, 20 Ma^Eta 60, 11 Maccenatianus Trimalchio 85, 11 Maeonius fons Homerus 8, 10 Magnus Fompeius 157, 14: 168, 1: l.i9, 14: 171, 3 * Mammea candidatus a^dUitatis coloniae 51, 15 M. MANxicivs dominus insulae 1 15,4 Marcellus 170, 19 dulcis mea Marcia 222 XXXXIIl Margarita catella Croesi 77, b Mars bellum 162, 3: 163, 12: 170, 20 aequum Mars amat 36, 5 Martis moenia 63, 9 Marti arnica Venus 223 XXXXVI Marsyae quattuor 39, 2 MASSA servus Habinnae 82, 10 Massilienses 206 I Massiliensium horti 207 IIII *Mavortius Mars 169, 3 Mavortius umbo 169, 6 Mavortia signa 164, 17 Medea 132, 8 Mepaera 169, 1 Melissa Tarentina 72, 21: 74, 2 Memphitidcs puellae 212 X Villi Menecratis cantica 86, 19 MKNKT.AVS antcscolarius Agamemno- nis servus 29, 7. 9: 95, 11 MENOPHiLA contuhemalis Carrionia 83, 24 Mercurius 30, 20: 203, 16 dum Mercurius vigilat 91, 13 millesi- mae Mercurii 80, 3 Midas 216 XXVIII Minerva 30, 16 omnis Minervae homo 48, 7 Mithridates servus Trimalchionis 61, 4 Movoxvy))uioc Apellis 98, 6 Mopsus Thrax 63, 4 liirida Mortis imago 169, 2 *Mummius 59, 5 Musa 194, 4 omnis Musae man- cipium 81, 15 Musis consonan- tia verba 212 XX Myron 104, 2 )' A Nais 98, 10 Nasta vilicu8 Trimalchioni* 61, 7 Nealce 225 XXXXVIIII crypta Neapolitona 211 XVI Neptunus 90, 11: 106, 11: 215 XXVII regnum Neptuni 201, 13 simulacrum Neptuni Bails 120, 11 cani Nereos aequor 201, 14 freta Nereidum 214 XXIU NiCERos conviva et coUibertus Tri- mcdchumia 72, 11. 13: 74, 17 tua, Nile, claustra 160, 15 Niliacas aquas 190, 7 Nioba 59, 5 Norbanus candidatus aedililatis co- loniae 51, 16: 53, 17 Noricum ferrum 83, 7 Numidae 153, 11 agri Numidiae 149, 21 gallina Numidica 64, 1 Numantia 205, 13 Nympha 98, 15 Nympharum co- mes Priapus 187, 2 Occupo 69, 9 Odyssia 31, 6 OENOTHEA saccrdos Priapi Crotone 189, 8 et deincepn magnus Olympus 166, 3 lovem Olympium 68, 12 vinum Opimianum 36, 10. 13 Orcus 37, 6: 51, 14: 53, 13 for- tis tanquam Orcus 73, 9 Paean o delphice 222 XXXXI iuga celsa Palati 166, 7 Pales 215 XXVIl Pallas 169, 13: 215 XXVII Pal- ladium nemus 225 L PANNYCHis virguncida e familia Quartillae 26, 7 testumentum Pansae 55, 6 tres Parcae 30, 21 Parentini Achivi pugnantes cum Troianis 70, 18 Paris 200, 14 Parium marmor 174, 10 Parthenope 158, 3 Parthus 157, 14 Pax 168, 12 Pegasus 39, 1 PeUas 201, 11 Penelope 226 LI : 84, 20 1 : Phasiaci Pergamum 100, 10 ITEptjLta^eia 60, 11 Persarum ritu 154, 5 Petelini 205, 11 Petraitis pugnae 59, 6 Phasidos unda 156, Colchi 111, 25 Phidias 105, 5 PHiLARGYRVs 6 familia Trimalchio- nis 83, 23: 84, 10 FHiLERos conviva et coUibertus Tri' malchionis 47, 4 Phileros causidicua fortasse idem cum superiore 53, 14 Philippos gemina stratos morte 160, 12 PHILOMELA matrona Crotone 202, 9 Phineo veneno 196, 5 Phoebus 169, 14: 190, 13: 213 XX: 215 XXVII: 220 XXXVII: 221 XXXVIII Phoebi orbis 164, 15 Phoebo pulcrior et sorore Phoebi 135, 2 Phoebi soror 223 XXXXIII Phoebea Circe 191, 1 Phoebea chelys 215 XXVI Phoebe 108, 11 Phryges 105, 9 Phrygius cultus 107, 17 Pierium pectus 9, 9 Pindarus 4, 8 Plato 4, 10 PLOCAMVS conviva 76, 4 foLYAENos Encolpioa Crotone voca- tu8 176, 5 et deincepa c. poMPEivs DIOGENES conviva et coUibertus Trimalchionis 42, 1 C. POMPEIVS TRIMALCIO 31,12.* 85, 10 horti Pompeiani Trimalchionis 61, 7. 8 Pontus 168, 4 tremor Ponti Pom- peius 168, 2 navita Porthmeus 161, 2 Praxiteles 174, 8 Priamidae 108, 13 Priapus 126, 8 a pistore factus 71, 15 Hellespontiaci ira Priapi 201, 15 Priapi genius 23, 18 sacel- lum 19, 12 deliciae anser 197,9 Primigenius filiolus Echionia 53, 14 urbana Procne 182, 9 PRosELENos auicula maga Crotone 183, 16: 197, 17 Trimalchionis NOMINVM 235 Protesilaus 203, 19 Proteus 191, 3 Protogenis rudimenta 98, 5 PSYCHE ancilla Quartillae 22, 1 : 23, 2: 26, 5: 27, 7 Publilius Syrua 68, 7 Punicum malum 33, 18 QVARTH.LA saccrdos Priapi apud Campanos 18, 3 et deinceps ad uaque 27, 14 Quiritis nominativo casu 213 XXII Quirites 156, 4: 167, 4 Quiri- tum fidem 23, 2 Rhenus 163, 13 Roma 30, 16: 82, 21: 83, 7: 85, 12: 90, 10: 156, 14: 157, 9. 15: 163, 19 Romanus 166, 8 Ro- mani 159, 12 Romanus Vergi- lius 151, 12 victor Romanus 152, 10 civis Romanus 67, 2 eques Romanus 66, 17: 111, 16 Ro- mana inventus 159, I Romana manus 9, 2 Romanae arces 160, 8: 171, 4 Romanum decus 156, 14 Romanum pondus 158, 17 Romulea casa 219 XXXII Safinius aedilis coloniae 49, 2 Saguntini 205, 10 Saturnia Tellus 163, 9 Saturnalia 48, 15: 82, 21 io Sa- turnalia 68, 2 Scaurus 91, 18 sciNTH-LA uxor Hobiunae 79, 4 et deinceps ad usque 89, 6 Scipio Numantinua 205, 13 ♦Scissa 78, 8 Scylax canis TritruUchionis 76, 17: 77, 2. 4 SELEVCvs conviva Trimalchionis 46, 3 Serapa mathcmaticus 91, 3 Seres 153, 11 Servius iureconaultus 198, 15 Sibylla Cumis 56, 4. 6 Sicilia 55, 14: 144, 4 Siculum ae- quor 155, 9 Sinon 106, G Sirenum concordia 175, 15 domns. Neapolis 8, 9 Socrates 203, 22 Socraticus grex 8, 11 me Socratica fide diligis 178, 12 Solis progenies Circe 176, 2 Sophocles 4, 6 Spartana nobilitas 127, 20 STICK vs servus Trimalchionis 92, 1. 3. 6 Stygium caput 170, 3 Stygii ma- nes 161, 6 Stymphalides volucres 196, 3 Sullanus ensis 159, 15 diio Syri c familia QuartiUae 24, 8. 12 Syriaca pruna 33, 18 Syrus histrio 60, 10 Syrtis 112, 4 Tantalus 97, 14 Tarentum 41, 4: 121, 19 Lichas Tarentinus 121,18: 122,9 Me- lissa Tarentina 72, 21 Tarentini 55, 13 Tarqninius raptor pudiciticie 12, 5 Tarracinienses 55, 13 Tartara 170, 9 Telephus 201, 13 Tellus 163, 9 Tenedos 107, 4 Terentius copo 72, 20 viridis Thasos 187, 4 Thebanum par Eteocles et Poly- nices 94, 14 Thessaliae rogi 160, 13 Thessali quadrupes iugi 108, 16 Thessa- lici sinus 171, 5 Thraex gladiator 52, 3 Thraecinm 89, 11 Mopsus Thrax 63, 4 Thucydides 5, 4 Tirynthius Hercules 170, 1: 201,9 Tisiphone 159, 14: 161, 5 Titan Sol 161, 13 Titus aedilis coloniae 50, 15 TRIMALCIO 28, 10 et deinceps ad usque 93, 8 Tritonidis arces 8, 7 Triviae ignis 213 XX Troia 107, 2: 108, 10. 22 Troiae ' halosis picta 105, 6 Troes 108, 22 Troius heros Paris 132, 6 i 236 INDEX Troiani 70, 18 equus Troianus 59, 5 TBYPHAENA mcretrix 121, 19 et de- inceps ad usque 144, 14 ♦TuUia 211 XVII Tyria vestimenta 32, 15 Venus 81,17: 223 XXXXVI do- mina Venus 101, Venerem clamavit in herbas 17 7, I aedes Veneris Crotone 177, 16 Vene- ris signum marmoreum apud Tri- maUhioneni 31, 3 nosti Vene- rem tuam 172, 17 Veneris gau- dia 186, 7 coitum Venere con- strictum 133, 5 viscera in Ve- nerem fregere 154, 7 Vesta 210 XXX [I romanus Virgilius 151, 12 Vi^gi- lius recitattis 151, 12 Vlixes 42, 20: 56, 2: 117, 12. 15: 118, 23: 128, 8: 185, 16: 201, 13: 226 LI soci«^3 Vlixis 191,2 Zeuxidos manus 98, 4 INDEX CARMINVM praeter fragmenta p. 212 — 227 ales Phasiacis petita Colchis: hendecaHyUahi decern p. Ill artis sevcrae si quis adamat eflfectus: choliambi octo pi contemni turpe est legem donare supcrbura: duticha duo p. 20 eheu nos miseros quam totus homuncio nil est: hexametri duo cum uno penlametro Trimalchlonis p. ol grex agit in scaena mimum pater ille vocatur: disticha duo p, 9o hue hue convenite nunc spatalocinaedi : Sotadei quattuor p. 25 jam decuma maestos inter ancipites metus: senarii sexaginta qumque de halosi Troiae p. 105 Idaeo quales fudit de vertice flores: hexametri septem p. 176 ilia solo fixos oculos aversa tenebat: hexametri tree Vergihum Iwu imitantes p. 185 infelix modo crinibus nitebas: hendecasyllahi septem p. 135 nobilis aestivas platanus diffuderat umbras: hexametri octo jj. 182 nocte soporifera veluti cum somnia ludunt: hexametri novem p. 17S nolo quod cupio statim tenere: hendecasyllahi duo p. n nomen amicitiae sic quatenus expedit haeret: disticha duo p. 95 non bibit inter aquas poma aut pendentia carpit: disticha duo p. 97 non Indum fulgebat ebur quod inhaeserat auro: hexametri septendecim p. 192 non solum me numen et implacabile fatum: hexametri octo p. 201 Nympharum Bacchique comes quem pulcra Dione hexametri septendecim P' 187 . ^ ^. . , orbem iam totum victor Romanus habebat: hexametn ducenti nonagmta quinque de hello civili p. 152 CARMINVM 237 qualis nox fuit ilia di deaeque: hendecasyllahi quinque p. 93 qui pelago credit magno se facnore toUit: hexametri sex ^.99 quicquid in orbe vides paret mihi. florida tellus: hexametri sedecim p, 190 quid faciant leges ubi sola pecunia regnat: disticha tria p. 15 quid factum est quod tu proiectis luppiter armis: disticha tria p. 174 quid me spectatis constricta fronte Catones: disticha quattuor p. 186 (|uis furor (exclamat) pacem convertit in arma: hexametri octo p. 132 quisquis liabut nummos scciira naviget aura: disticha quinque p. 198 quod non cxpectes ex transverse fit ... : hexametri duo cum uno pentametro Trimalchionis p. 62 quod summum forraae decus est cecidere capilli: disticha tria p. 134 sed sive armigerae rident Tritonidis arces: hexametri quattuordecim p. 8 tales Herculea Stymphalidas arte coactas: hexametri quinque p. 196 ter corripui terribilem manu bipennem: Sotadei novem p. 184 accedunt Syri senarii sedecim jo. 03 et Vergilii versus ^.81 et 139, Petroni carmen divine pondere currit, quo iuvenum mores arguit atque senum. quare ille praesa gaudet lasciva puella, at quoque delicias frigida sentit anus. nam rbter diri scripsitque Neronis amictu arbiter, arbitrio dictus et ipse suo epigramma lulii cuiusdam qi'od Romae in Vaticana bihliotheca cum Petroiiii fragmento deseriptum leyi^ Binetus. Iidio Pomponio Laeto ad' signal illud Niehuhrius. receptum est in anthologies Burmanni II 235 et Meyeri 1544 3 illo prenso Dorleansius, indeprensa ffeinsiuSj Quar- tillae prosa Riuinus. fortasse illo prae se 5 pariter Riuinus. for- tasse rector unilci Riuinus, amicus Binetus t BeroUnl apud Weidmannos (K. Roimer) typis Caroli Schultzii 87P44 IE62 COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES 010686 1971