MASTER NEGA TIVE NO. 92-81088 MICROFILMED 1993 COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES/NEW YORK as part of the "Foundations of Western Civilization Preservation Project" Funded by the NATIONAL ENDOWMENT FOR THE HUMANITIES Reproductions may not be made without permission from Columbia University Library COPYRIGHT STATEMENT The copyright law of the United States - Title 17, United States Code - concerns the making of photocopies or other reproductions of copyrighted material. Under certain conditions specified in the law, libraries and archives are authorized to furnish a photocopy or other reproduction. One of these specified conditions is that the photocopy or other reproduction is not to be *'used for any purpose other than private study, scholarship, or research." If a user makes a request for, or later uses, a photocopy or reproduction for purposes in excess of "fair use," that user may be liable for copyright infringement. This institution reserves the right to refuse to accept a copy order if, in its judgement, fulfillment of the order would involve violation of the copyright law. AUTHOR: CLUNY (BENEDICTINE ABBEY) TITLE: MONASTICON CLUNIACENSE PLACE: [LEWES] DA TE : 1888 COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES PRESERVATION DEPARTMENT Master Negative # BIBLIOGRAPHIC MICROFORM TARGET Re Original Material as Filmed - Existing Bibliographic Record r t9Z2.0U "■ i ami w »> "p ' ■ ■ m i r* «" 4 * v ' »:?-«^1"W '> " ■**<-''' ^ ' '^"i ^ . i; (Benedictine abbey) N C69BO Cluny Monasticon Cluniacense Anglicanun, or, Chartei;.^ and records illustrative of the English foundations of the ancient abbey of Cluni, from 1077 to 1534» j transcribed from the original documents and certi-1 fied copies in the National Library of France, edited, with notes and observations, by Sir Q.F. Duckett,bart.4# £LeweSf South Counties press^, 1888. 2 V. . table • 26 en* r ,^,^."P.rinted for sub 1 Iscribers only** , Continued on next card J TECHNICAL MICROFORM DATA FILM SIZE: >C^ IMAGE PLACEMENT: lA i^ IB IIB DATE FILMED: g-jo-j,^ REDUCTION RATIO: ...A. INITIALS___j1l/^ FILMED BY: RESEARCH PUBLICATIONS. INC WOODBRIDGE. CT COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES PRESERVATION DEPARTMENT BIBLIOGRAPHIC MICROFORM TARGET Original Material as Filmed - Existing Bibliographic Record Master Negative # 3Z:?M.?i8. 00im"'V •> ►«t»i,i' "" In^oiao Cluny -Fr^ne«- (Benedictine abbey) Cluniacenae Anglicanura ••• 1888. ! (Card 2) Monastic,251^ 2 V, Original title: "Charters and records among the archives of the ancient abbey of Clxiny, etc"; it was changed before the whole edition was printed. This copy has the original title-pages. Vol. II has changed title-page inserted. Re TECHNICAL MICROFORM DATA v-^ REDUCTION RATIO: //_^ FILM SIZE:__i_V IMAGE PLACEMENT: lA (^ IB IIB DATE FILMED: 'Lcl^--iX INITIALS io_L^ HLMEDBY: RESEARCH PUBLICATIONS. INC WOODDRIDGE: CT c Association for Information and image Management 1100 Wayne Avenue, Suite 1100 Silver Spring, Maryland 20910 301/587-8202 Centimeter 123456789 10 11 Mil iiiiiMiiiiMiiiJiiiiliiiiliiiiliiiiliiMliiiiliiiilim| i||i[m L TTT Inches 1 2 3 1.0 LI 1.25 12 13 14 15 mm iiliiiiliiiiliiiiliiii iiiiiii " ill— 5.0 == 54 Hill 3.2 6.3 4.0 1.4 2.5 2.2 2.0 1.8 1.6 I I I cP O / &: e MRNUFfiCTURED TO flllM STfiNDflRDS BY fiPPLIED IMfiGE, INC. ■^•MdMoAi ( \ h I te^Eo^A- cez^E Columbia Winihtvsiit^ in ttie Cttp of fixio $orb LIBRARY \ CHAETEES AND EECOEDS AMONG THE ARCHIVES OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI, From 1077 to 1534; Illustrative of the acts of some of our early kings; and all the abbey's English fou7idations. TRANSCRIBED FROM THE ORIGINAL DOCUMENTS AND CERTIFIED COPIES IN THE NATIONAL LIBRARY OF FRANCE. EDITED, 5l2aiti) iJotes antJ Otssevbation^, BY SIR G. F. DUOKETT, BART. *• Plus debetur domui quam debet ipsa domus." IVol. II., p. 122.1 VOL. I. PRINTED FOR SUBSCRIBERS ONLY. M.DCCC.LXXXVIII. Cm y ■ \ „^ n -^ I LEW£S: H. Wolff, 64, High Street. 1 «l *] A Arms* ascribed to the Abbey of Cluni : — Gules, two keys in saltire, the wards upwards, or; sur- mounted by a sword in pale ppr., blade arg., hilt and pommel or. * Exist still on the groined vault of the " Chapelle Bourbon,'' at Cluni. — ^ w ■■** ■- . ■■■* 1^^*11 al* CONTENTS. PAGE Introduction h ii Historical Notice of Oluni Library, Records and Abbots 1 — 10 Historical Notice of the Basilica and Conventual Build- ings, and Matters in connection therewith 10 — 41 List of the Abbots of Cluni 25 — 27 List of the Grand Priors 28 — 29 List of Cluni's Different Foundations in Europe 33 — 39 Original Charters and Records of the " Burgundy Col- lection " IN THE National Library : — From 1039 to 1090 .' 43— 67 From 1090 to 1119 67— 65 From 1119 to 1166 65— 84 From 1170 to 1239 84—106 From 1240 to 1344 106—123 From 1370 to 1413 123—262 1 t_ I I INTEODFCTION. These volumes have not had the advantage of the Imprimatur of the Master of the Rolls ; they have been undertaken without such license or permission; for the result, therefore, we are under no obligation of acknow- ledging with thanks that customary indulgence, by which works of record are usually allowed to be brought to public notice, and ushered into existence. There may be some to whom this may appear no drawback, or rather a probable benefit, for the work carried out on somewhat different lines from those of our Record Series, and un- hampered by any particular form or restrictions, has enabled us to follow our own views. If any hostile or envious spirit should especially for these, or even less cogent reasons, seek to disparage the undertaking, put- ting forward exclusive rights or individual claims of a personal, or even national character, the answer is, that it has been carried out at the "Head-quarters of Paleography" by members of the " Ecole des Charles,'' This, of itself, as regards the actual records, is a suflScient guarantee for ability and trustworthiness, and at once effaces incompetent criticism and pretention. In a work of this nature, accuracy is the main de- sideratum, and the correctness of the text, though sometimes ambiguous, is in strict keeping with the original MS. It need scarcely be observed that in documents of the Middle Ages (without specifying any particular century), the ecclesiastical Latin of the time is marked by a style both tortuous and affected, not to say pedantic (witness the compositions of St. Augustine and St. Jerome) ; so that the high-flown language in- dulged in by monkish correspondents in these Record- Evidences, is often as conspicuous for obscurity as for questionable Latinity. Had the editorial services of others been called in aid, the work would possibly have been more complete, but mmmit • * 11 IKTEODUCTION. t ■if whatever may be its omissions and defects, we feel dis- posed to bear on our own shoulders the weight and responsibility of the entire undertaking. While making this remark, however, and admitting the possible imper- fections with which we may be charged, we sincerely believe that the work will constitute an important ad- dition to our monastic and historical literature generally, but principally in its bearings on the order of Cluni. Those we have to thank in various degrees for their countenance and assistance, in the accomplishment of our task, are concerned in the matter relatively and absolutely. To the former belong, His Excellency the French Ambassador, M. Waddington ; the Director- General of the National Library, M. Leopold Delisle (Membre de Tlnstitut, et Administrateur-General de la Bibliotheque Nationale) ; and the Keeper of the Manu- scripts in the same establishment, M. Michelant, Ph. D. (Oonservateur du Departement des Manuscrits). To the actual transcribers of the Records, our thanks are due to two most able and accomplished paleographers, members and associates of the Ecole des Chartes, viz., M. Michel Deprez, Archiviste-paleographe, and Librarian in the MS. Department of the National Library; but especially to M. Leon Pajot, Archiviste-paleographe (Licenci6 6s lettres), by whom the greater, or rather entire, portion of the transcripts has been made. CHAPJEES AND EECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. The task which we have imposed on ourselves in the ensuing pages, is to give verbatim et literatim copies of the different MSS. and charters among the archives of the ancient Abbey of Cluni, which concern this country, now preserved in the National Library of France. To attempt, in addition, a full and complete account of this great Burgundian monastery would scarcely be practic- able, neither does it enter into our plan. To do so, would be to write the entire history of the Cluni order, and the acts of the different abbots from its foundation in 910, to its ultimate suppression in 1790. Some infor- mation, however, more or less comprehensive, is impera- tive, as well in respect to these two named events, as of those celebrated abbots under whom Cluni attained its highest pitch of celebrity, and to whom the rise and progress of its library and MS. Collections may be ascribed. In carrying out this purpose, we shall borrow partly from what we have already made known in a previous publication,^ with much additional information not therein included from other authentic sources. The archives of Cluni are the subject to which we should first direct attention. It is not too much to say of them that their importance in illustrating monastic history generally, and their value in elucidating ambiguous and controverted questions connected with our early Norman Kings and notabilities, is very great, whilst it is satisfactory to consider that they remain to 1 '' Record Evidences of Cluni/' 1886. B CHxYRTERS AND RECORDS OF THE r this clay, with some omissions, more or less intact, and have survived the numberless vicissitudes to which they were exposed during the abbey's existence. We are indebted to the printed catalogue of the Cluni charters, or rather to their descriptive list, for the order and arrangement in which we have presented them ; and we have, therefore, to thank M. Leopold Delisle, the Director-General of the National Library, for the lucid and able manner in which he has brought the whole series of the Cluni documents to the knowledge of the antiquarian world. The original formation of the Cluni Library is at- tributable to some of its first (canonized) abbots. These were Aimard (942-954), St. Maieul (954-994), St. Odilon (927-942), St. Hugh (1049-1109), and its 9th abbot, Peter the Venerable, under whose rule (1122-1158) the order of Cluni may be said to have attained the most glorious period of its existence. To a succession of less celebrated, but zealous and indefatigable abbots, the further development and subsequent augmentation of the Cluni library is ascribable, down to the invention of printing. These seem to have been : — Yves (1256-1275), Eaimond de Bonne (1319-1322), Androuin da la Roche (1351-1361), Jean de Cosan (1383-1400), Raimond de Cadoene (1400-1446), Eudes de la Perriere (1421-1456), and Jean de Bourbon^ (son of John, Due de Bourbon) 2 Among tlie later abbots of Clnni, Jean de Bourbon was a man of some note, chiefly, however, in respect of high connection, and was already Bishop^ of Pny when called to govern the Abbey of Cluni. He was a glaring'instance of the abuses of that day, and belonged to no monastic order. Charles VII. recommended him for election to the monk^ of Cluni, and notwithstanding a special bull of Pope Calixtus III. (in 1457), he was in reality, although ostensibly a regularly appointed abbot, the first of Cluni's commendatory abbots. His abbatial palace at Cluny exists still in tolerable preservation ; and he it was who laid the foundation of the " Hotel de Cluny," at which all the abbots resided when visiting Paris. Special mention is made of two stone chimney- pieces in his palace at Cluni, whereon is an escutcheon, quartering the arms of Bourbon, the see of Puy, and abbey of Cluni. The latter were :— Gules, a sword in pale ppr, hilted and pommelled or ; and two ke}s in saltire, the wards upwards, or ; very much the same as those of the English bee of Exeter, but with different tinctures. "SSi-'' T ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 3 (1456-1480) ; its principal acquisitions having been ac- cumulated during this period by purchase, gift, or the literary labour of the fraternity. The religious com- munity of Oluni had always been celebrated, above any other monastic institution, even after the rise of other orders, for its learning and practical knowledge of letters, and held so high a character in this respect, that at the Council of Bale, in 1432, references and authorities were applied for to Oluni, in order to assist its dehberations. The catalogue of the Oluni Library at that period occupies a folio volume. Its importance, in short, was only commensurate with the position that great Benedictine abbey held in the Christian world, and the influence it exercised on the civilisation of the Middle Ages. As a matter of fact, it preceded the foundation of the Vatican Library at Rome by several centuries. Among the first and most important evidences of the Cluni archives are the Chartularies of the abbey, and these will be found in the Collection known in the MS. Department of the National Library, under the name of the " Cabinet Moreau."^ Towards the latter end of the 18th century the French Minister Bertin appointed a committee, under the presi- dency of Jacob-Nicholas Moreau, the Queen's librarian, to dispossess all the religious establishments in France of their archives, both civil and ecclesiastical, to master their contents, or to transcribe any documents which might tend to illustrate the history of France. The committee accordingly deputed for the purpose a certain archiviste of Autun, Lambert de Barive, to thoroughly search and examine the historical treasures of the abbey. For upwards of 20 years (like our own Dods worth), he was unceasingly at work among its archives in this direction, and his mission was °only suspended by the Revolution. In 1699, 1701, and 1703, another celebrity, Etienne Baluze," had made transcripts from these Chartularies, and other original documents at Cluni, and which now form the Collection known as the 3 *' Pignot/' I., 3. * Delisle, " luventaire, Fonds de Cluni," 234, 236, 307. ^s^ > 4 CHARTERS AND RECORDS OF THE ".Collection Baluze," containing copies of many original records, abstracted (as is said) on these occasions. The Chartularies, above named, are five in number, and known as Chartulary A, Chartulary B, 0, D, B. The Chartulary A contains the administrative acts of Cluni's first four abbots, viz., Bernon, Odon, Aimard, and Maieul (i.e., from 910 to 994), being a parchment foho volume containing 1,493 records and charters.^ Chartulary B gives the acts of administration of the abbots Odilon, Hugh, and Pons (Pontius) {i.e., from 990 to 1122). It contains 1,582 charters, including among them evidences of the grants of Henry de Blois, Bishop of Winchester. Chartulary C contains the most im- portant charters of the 9th, 10th, and 11th centuries, and descriptive mention of its contents is given by Bruel [" Eecueil des chartes de I'abbaye de Cluni," I., p. 28-30]. This chartulary contains 155 records; papal privileges, grants, imperial and royal ordinances ; being a foho parchment volume. Chartufary D, from 888 to the end of the 13th century, consisted of some 560 records, but It has disappeared, and cannot be accounted for. What was transcribed from it by Baluze, at the commencement of the 18th century, is in existence, and twenty charters of this copy were collated by him with the originals. The Chartulary E is the concluding one of the collection, and contains 423 record evidences. These Chartularies are respectively classed No. 1,497, No. 1,498, No. 2,262, No. 5,459, No. 17,087, and No. 5,458 of the MSS. known as "Fonds latin des nouvelles Acquisitions." In addition to the foregoing, we may name the Register of the abbey, forming No. 9879 of the " Fonds latin." This volume contains documents relative to the abbey's trans- actions with England, Germany, Switzerland, Italy, and Spain. These Chartularies more particularly affect the history of the Order. With a view of making more intelligible to the Enghsh reader, the different sources named fn these pages, as depositories of the records therein transcribed, * Penjon, " Abbaye de Cluni," p. 146. ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 5 the following brief summary may be cited as to their history : — The collection known in the National Library by the name of " Collection de Bourgoyne," is composed of two distinct parts. 1st. Copies or extracts of documents concerning the History of Burgundy; and these records were at one time m possession of the Benedictine community of Saint-Maur. 2nd. Original charters of divers monasteries of Bur- gundy, obtained at different times during the first part of the 19th century. It is in this collection that the See " Corrigenda," p. 323, vol. II. Kevolution. The " Eonds latin des nouvelles Acquisi- tions mcludes the different Latin MSS. obtained bvthe National Library from about 1860. Those documents among the Cluni MSS., which are calendered in M. De- hsle's Catalogue of the archives of Cluni, (from pages 259 to 287), are quite independent of the chartularies of tluni, and have no connection with them. The transcripts in Vol. 283 of the " Moreau Collec- tion which concern England, are not given in detail, but there are some among them, no doubt, not elsewhere to be found.^ But the thousands of charters and records now in the 6 The foregoing is an extract from a letter on the subject of the Director-General to the Editor. "^ fj r >■ ^lii » u ^ CHAETEES AND EECOEDS OF THE ''•Collection Baluze," cootaiDing copies of many original records, abstracted (as is said) on these occasions. The Chartularies, above named, are five in number, and known as Chartulary A, Chartularj B, C, D, E. The Chartulary A contains the administrative acts of Cluni's first four abbots, viz., Bernon, Odon, Aimard, and Maieul (Le., from 910 to 994), being a parchment folio volume containing 1,493 records and charters.^ Chartulary B gives the acts of administration of the abbots Odilon, Hugh, and Pons (Pontius) (i.e., from 990 to 1122). It contains 1,582 charters, including among them evidences of the o^rants nf FronT.TT ^^^ "ri^,*« -d:^!.-? ' — . «-av^fcjw v^ Lii«x uuxcii XC7S ttL'U respectively classed No. 1,497, No. 1,498, No. 2,262, No. 6,459, No. 17,087, and No. 5,458 of the MSS. known as "Fonds latin des nouvelles Acquisitions.'' In addition to the foregoing, we may name the Register of the abbey, forming No. 9879 of the " Fonds latin.*' This volume contains documents relative to the abbey's trans- actions with England, Germany, Switzerland, Italy, and Spain. These Chartularies more particularly affect the history of the Order. With a view of making more intelligible to the Enghsh reader, the different sources named in these pages, as depositories of the records therein transcribed, s Penjon, '' Abbaye de Cluni," p. 146. ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 5 the following brief summary may be cited as to their history : — The collection known in the National Library by the name of " Collection de Bourgoyne," is composed of two distinct parts. 1st. Copies or extracts of documents concerning the History of Burgundy; and these records were at one time in possession of the Benedictine community of Saint-Maur. 2nd. Original charters of divers monasteries of Bur- gundy, obtained at different times during the first part of the 19th century. It is in this collection that the principal number of Cluni charters is to be found. The charters of Cluni which have been acquired at different intervals during the last 30 years, are to be found in the " Fonds latin des nouvelles Acquisitions." In this col- lection also are the ancient Chartularies, ceded bv the town of Cluni in 1882. ^ There are no original documents, strictly speaking, in the " Collection Moreau," but numberless copies, made at the end of the 18th century by Lambert de Barive, from^ the original records at that time preserved at Cluni. ^ The " Collection (or Cabinet) Moreau," is totally dis- tmct from the '* Fonds latin des nouvelles Acquisitions," and became part of the National Library at the time of the Revolution. The "Fonds latin des nouvelles Acquisi- tions " includes the different Latin MSS. obtained by the National Library from about 1860. Those documents among the Cluni MSS., which are calendered in M. De- hsle's Catalogue of the archives of Cluni, (from pages 259 to 287), are quite independent of the chartularies of Cluni, and have no connection with them. The transcripts in Vol. 283 of the " Moreau Collec- tion " which concern England, are not given in detail, but there are some among them, no doubt, not elsewhere to be found.^ But the thousands of charters and records now in the 6 The foregoing is an extract from a letter on the subject of the Director-General to the Editor, '' r t*^ b CHARTERS AND EECOEDS OP THE French National Library, affecting the abbey's connec- tion, not only with Burgundy^— for the archives of Cluni were long the sacred and official depository of the title- deeds of its Kings— but with all its affiliated foun- dations in Germany, Lombardy, Spain, England, &c, attest the innumerable literary treasures of a manuscript- library, formed and augmented by men of note and dili- gent application. The archives of Cluni were, in fact, the most important and richest in France, and surpassed even those of tlie Abbey of Saint Denis. Many of these treasures, indeed, were lost by subse- quent events, as will be seen, enabling one to form bub an inadequate idea of their former value. The invention of prmting, however, first put . a stop to the further development of this library. It had then reached the apogee of its celebrity, for before the close of the 16th century its decadence set in, its misfortunes were at hand, ihis invention caused disregard throughout all monastic institutions, for the till then only known, but more laborious practice of wntmgby hand, and from that time its labours practically ceased. Its losses, however, commencincr with the Huguenots in 1562, culminated with the revo° lutionary proceedings at the suppression of the abbey. To these, though long posterior in point of date, we may briefly allude. On the 30th November, 1793 a revolutionary mob, accompanied by the municipal officials ot Lluni, attacked the abbey and its depositories of valuables, setting fire to all devotional books, statues of wood, &c., not deemed of any value, and in so doino- destroyed many deeds and charters belongino- to the town, as well as the Abbey of Cluni. That the latter were objects of acquisition is seen by a letter from the !;t,I,°j"*'°?'f ^'^^(^'^on to M. de Joursanvault (in 1779 or 80). ^ «' With respect to old papers and parchments," runs the letter of this person, " there are very few forthcom- ' The Sovereigns of Burgundy proper, held sway over Provence, le IJauphlue, le Lyonnais Frauohe-Oomte, and part of Switzerland, and in the 10th century had the title of " Boisdela Gaule."-Penjon, "Abbaye ANCIENT ABBEY OF CLUNI. ? ing in (the town of) Cluny. What there were have been converted into jam-pot and other covers. We could only come upon them at the quarters of 'Messieurs les Bene- dichns, who, not content with their own deeds and titles, have appropriated all those of the town : but these [coquinsj ' rascals ' relinquish nothing.''^ In the year ix of the Republic, »out of 295 manu- scripts found at Cluny by the librarian of the Ecole centrale of Autun, 97 alone escaped ; the rest were stolen or destroyed ; and these losses reckoned amon^ them many valuable volumes.' ° Among those of a universal kind, specified by M. Dehsle, were the " Life of Charlemagne," by Alcuin, of which only a very few copies existed. Charles, Kina of France, gave one to the Due of Acquitaine, the founder ot Cluny, who gave it to its first abbot Bernon. Durin " t*«"- 4«i^'^ -r ' Not eUSiirw- TToX --. and highly en- 34 .. Monumens franffais an x 'i^l» ^^#'^[SP\"rdre de Cluni," M Hildebert, " Vita S. Hugonis, C. VI., nguox, "•i*?}gnot, « Ordre de Cluni," IL, 506 v.q. 1 V 20 CHAETEES AND EECOEDS OP THE ; riched towers ; whilst the general harmony of the nro- portions of this magnificent structure disnlavS ^Ihl ttTaSrSrJf ''' r'y?T^- ZVAZVI ine later stjJes of ecclesiastical architecture Prom tha interception of the nave and the first for great) tTsent IZ^tuZr/T' "^fy *°--. of fr^al Veigh^of Tach four IZ T^^ ^r^ octagonal, contain ng central tow- 1 r"' ^f'.' ""^'^'^ '^« quadrangula? Seen Tr'ni r' ^°? ^^'^'^ *^"° ^^'^'' ««°tained these the two square western towers ■' (orLZlk^t , way wantfug in authentTcitv • besidefwhL S"* '° "/ sept. Some of this S^remains^ Th^"'.^''*^ ''^''• access to the chapterhouse X ;«f , ''^T^" ^""^^ ran the whofe tn^rjf tKse ""'^"^ ^'°^^' ^^^^«^ in 1798 [Penjon, 81] ^- ^''^ »'"*« ''^ "-emoved from it ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 21 \1 41 The conventual buildings were not only numerous, but on a grand scale, for the exigencies of so large a con- gregation, covering in the 16th century upwards of 25 English acres. Of these the Refectory, the site of which the Cluni Register records as on the south side of the cloister, was 100 feet in length, and sixty in breadth.^ Six rows of tables occupied its length up to the three cross tables at the head, those, namely, of the abbot, the grand-prior, and sub-prior; whilst the walls of the hall were decorated with frescoes from sacred history, and conspicuous atone end for a mural painting of the '* Last Judgment."^^ An example of a painting of this same subject occurred, it is said,*^ in the refectory of the Priory of Charlieu, portions of the frescoes from which may be still seen at the Cluni Museum. Without particularizing all the buildino-s, we may mention the Infirmary, like a small monastery within a larger, with every necessary accompaniment; the Hotellerie (or guest-houses) ; the residence of the Novices ; and lastly the Stables, 280 feet in length, with all the requisite accommodation for the servants. On the memorable occasion when Pope Innocent IV. came to Cluni in 1245, with his chaplains and whole court, in order to confer with Louis IX. of France, there were present within the abbey-precincts, the patriarchs of Con- stantinople and Antioch, the archbishops of liheims, Lyons, and Besangon, the bishops of Paris, Langres, Clermont, Senlis, Evreux and seven more, with their several attendants ; St. Louis, King of France, with his mother Blanche of Castillo, her sister, and whole suite; Robert, Comte d'Artois his brother, and their suites; Baldwin, Emperor of Constantinople, with all his court ; Hugh, Duke of Burgundy, and the Comte de Ponthieu; the Princes of Aragon and Castile, and all their followers ; 13 cardinals ; six earls ; with an infinity of knights and abbots, among the former of whom were the Comte de Forez, the Sires de Beaujeu and de Bourbon. Neverthe- less, this vast assemblage neither deprived the brethren of ^^ The French foot is longer that the English foot (see p. 17, antea.) *^ A similar composition was to be seen in the refectory of the abbey of Moissac, until the Toulouse and Bordeaux railway ran through that part of the abbey grounds [Viollet-le-Duc, ''Diet. d'Arch.," I., 2611. *2 Pignot, " Ordre de Cluni," II., 510. 22 CHAETEES AND EECOEDS OF THE their dormitory, their refectory, chapter-house, or other apartments,'*^ although they numbered 800 at the time. It may be here observed that the number of these sub- sequently suffered diminution. When the great mortality first commenced in 1346, the brotherhood was computed at 260, and the sickness which carried them off lasted three years. Under Richelieu they were reduced to a hundred, and to half that number in the 18th century. They were then practically lost in their cloisters and vast range of buildings. At the time of the abbey's suppression in 1791, there were no more than 40 monks at Cluni.'^* A noteworthy circumstance in connection with the abbey at this time should not be omitted, coupled as it is with the name of Turenne. Among the abbey's rehques was a silver-gilt coffer, on which was engraved the follow- ing inscription : — " Ici est enferme le ccenr dit tres-kaiit et tres-piiissant pHnce Henry de la Tour d'Auvergne, vicomte de Turenne, colonel-general de cavalerie legere de France, gouverneur dullaitt et Bas Limousin, etmarechal des camps et armees du Boi,'' the heart of Turenne having at one time been brought to Cluny, to be deposited in the mausoleum of the Bouillons. It happened that in the gilt case in question was an inner one of lead, which enclosed the heart of Turenne, and at the time of the Revolution the outer case, apparently the only thing of value, was stolen by the insurgents, so that the other was left untouched. In 1818, down to which time the municipality of Cluni had rigidly preserved it, the family d'Auvergne disputed its possession, and, not- withstanding the remonstrances of the Deputies of Saone- et-Loire, the Government decided the matter against the town,in favour of Comtede la Tour d'Auvergne- Lauragais. Then it was, as Lorain observes : " The heart of that great man was seen transported about hither and thither, as a bale of merchandise, by the messageries royales.'**^ It was after Pope Innocent II. had consecrated the basilica of Cluni in 1132, that the project of reform- ing the Order first occupied the attention of its cele- bs Lorain, p.l55; Bibl.Clun.,c.l666; Cbamply, Hist, de Cluny,p. 104. ^ Penjon, ** Cluny, etc.," pp. 109, 116; Bibl. Clun., 1705, 1640. ^ Penjon, '* Cluny, abbaye et ville," p. 97. ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 23 brated abbot, Peter the Venerable. The discipline of the Order had considerably relaxed, and this relaxation of discipline seems to have been the common lot of all monastic institutions. Nothing on this score could have been worse or more disgraceful than the state of our own convents and monasteries at the time of their suppression. The words of a French writer^* on the subject deserve quoting. Speaking of the Cistercian Order, one which was somewhat pitted against that of Cluni at this epoch, he observes : " St. Bernard^ had placed too high his ideal of the monastic life for it to maintain its purity indefinitely. It is an inherent con- dition in all institutions, however firmly rooted and constituted, that the more they extend their action, the more they become weakened and enfeebled." Thus it had become, to some extent, with the Order of Cluni, when Peter the Venerable^^ undertook its reformation. The inaugurating ceremony of the general chapter (or council) convoked by Peter the Venerable on this occa- sion, is graphically set forth by Orderic Vitalis, who was himself present at the time as a monk of St. Ebrulph. The subordinate Houses had been summoned to assemble at Cluni throughout the whole order, from Italy, Eng- land, and elsewhere. On the day appointed, no less than 200 priors of the several foundations met in con- vocation at the enormous abbey-church or basilica of St. Peter and Paul, and with them 1,212 members of the same communities, forming an imposing host, which, both on the assembling and breaking up of the chapter, entered and left the building in procession, chanting the prescribed ritual (" Ord. Vit.," L., xiii., pars. 3). Before closing our remarks on the subject of the abbey's history, and giving a list of the men who governed it for 847 years, we may observe that Cluni was the training school of four Popes, viz., Gregory VII., Urban II., Pascal II., and Urban V. Of these. Pope Gregory *5a Pignot " Ordre de Cluni,'* III., 134. 46 The celebrated Cistercian abbot. 47 To Peter the Venerable is due the first translation of the Koran into Latin. r 24 CMAETEKS AND RECOEDS OF THE yiT. (St. Hildebrand) [1073-1085] was the first who decreed the infallibility of the Pope, a doctrine after- wards confirmed and established by Leo X. He was also celebrated for his struggle with the Emperor Henry ly. on the subject of "investitures;" a quarrel which continued under Urban II. and other popes. It was Pope Urban who preached the first crusade in 1095. The abbots of Cluni took rank above all other abbots. In 1116 the abbot Pontius assumed that of " ahhas abbatiim,'' or chief abbot, at the Roman synod (Pet. Diac. I., 4; Chron. Cas. C, 62). Leo of Ostia states that St. Odilon, one of Cluni's earliest abbots, refused, when at Monte Casino, the pastoral staff offered him by Theobald, its abbot, saying : it was not becoming ** Quempiam abbatum manu pastoralem praeferre virgam, ubi Bene- dicti vicarium, abbatum scilicet omnium abbatem, adesse contingeret " (1. 2 ; c. 54). The abbots had conferred on them the title, also, of " abbas in capite,'' or '* abbas cardinaUs,^^ and this privilege was granted to them in perpetuity (Hugo. Clun. Epist. ad Pont. II.), when Calixtus II. visited Cluni : — ** ut abbas Cluniacensis semper et ubique Romani fungatur oflBcio cardinalis,*^ Pope Urban IT., in 1091, conferred on the abbots of Cluni the title of " abbe soiiverain " (Gavanti, Hit. Eccles. II., I., 86). To these may be added the title of ** abbas generaliSy' as the abbot of Cluni was known, among all congregations springing from the Benedictine order. At the later periods of its existence, but particularly from the reigns of Hen. III., Louis XIV., and Louis Xy., when Cluni had simply become one of the great prizes for favouritism in high places, the abbey was known for its grand titular or secular abbots (com- mendatory-abbots), and reckoned among these, princes of the blood, ministers, and notabilities, as will be seen by the list here given. ^1 h ■ !i ANCIENT ABBEY OP CLtJNi. 25 CHEONOLOGIOAL LIST OF ABBOTS OF CLUNI.*' 1. Bernon... 2. Odon (St.) 3. Aimard... 4. Mayeul (St.) ... 5. Odilon (St.) ... 6. Hugues I. (St.) 7. Pons de Melgueil 8. Hugues II. 9. Pierre le Venerable de Montboissier 10. Hugues III. ... 11. Etienne I. de Boulogne 12. Rodolphe de Sully ... 13. Gautbierde Chatillon... 14. Guillaume I.** ... 15. Thibauld I. de Vermandois 16. Hugues IV. de Clermont 17. Hugues V. d'Anjou ... 18. Guillaume II. d' Alsace 19. Giraud (ou G^rold) ... 20. iiolland de Hainaut ... 21. Bartb61emj de Florange 22. Etienne II. de Berze ... 23. Hugues YI. de Courtenay 24. Guillaume III. de Pontoise 25. Yves I. de Poyson 26. Yves II. de Chasant ... 27. Guillaume IV. d'lg^ ... 28. Bertrand I. de Colombiers 29. Henry I. de Faultri^re 30. Raymond de Bonne ... 31. Pierre II. de Chastelux 32. Itere de Miremande ... 1176 A.D. 910 926 944 964 994 1044 1109 1122 1122 1158 1163 1173 1176 ou 1177 1179 1180 1190 1207 1215 1220 1228 1230 1236 1244 1257 1275 1295 1295 1308 1319 1322 1344 *^ The dates are those of their election or nomination. The list is according to the " Chronicum Cluniacense " as far as the 43rd abbot ; from that to the end of the list, on the authority of Bouche. *^ He was William, the 12th abbot of the Benedictine Abbey of Ramsey, in Hunts, S. Ramsey chartulary (Hart.). \v ■♦•^••""►■^H^ —. 1JU.J. W ^im^m^sr W L. Jl I 26 CHARTEES AND RECORDS OF THE • • I • • • • • • • • • • • • • • • 33. Hugues VII. FabrI ... 34. AndroiD de laRoche^... 35. Simon I. de Brosse ... 36. Jean I. du Pin 37. Jacques I. de Cosan ... 38. Jean II. de Cosan 39. Raymond II. de Cadoeae 40. Robert I. de Chaudesolle 41. Ode 11. delaPdrifere ... 42. Jean III. de Bourbon^^ 43. Jacques II. d'Amboise 44. Geoffroy d'Amboise ... 45. Jean IV. dela Magdeleine 46. Aimard II. deBoissy ... 47. Jacques III. de Roi ... 48. Jean IV. de Lorraine^^ (the first titular or mendatory abbot)-^' 49. Charles de Lorraine/' Cardinal de Guise ••■ • • • . . • • • • ... . • • ... . . • . • • • •• • • • t • t com- 1347 1351 1361 1369 1374 1383 1400 1446 1424 1456 1485 1510 1518 1518 1528 1528 1549 '^ Androin dela Roche is named as cardinal-abbot in deed [445]. 51 Jean de Bourbon was a son of John, Due de Bourbon, and belonged to no monastic order. With him the practice may in reality be said to have commenced of holding the abbey of Cluni ** in commendam," not. withstandmg that Jean de Lorraine is entered as the first commendatory or titular abbot. ^ It was he who caused to be built at Paris the present *' Hotel de Cluni," the town residence of the abbots whenever they took up their abode in Paris. At the end of the 15th century he com- menced to build the Abbots' Palace at Cluni. His vicar-general and chamberlain in England was John, Prior of St. Pancras at Lewes, who in 1460 obtained a pardon for breaches of the Statute of Provisors [Rymer, Nov. 11, 1460.] The coat of Jean de Bourbon was :-^'' Azure] 3 fleur de If/s or, over which a bar sinister or." He was not only abbot of Cluni, but also Bishop of Puy-en-Velay. Part of the Chapelle Bourbon in the basilica of Cluni, which he restored, is still remaining. A shield of arms, " Bourbon impaling Cluni and Puy;' is also visible on the boss of its vaulted ceiling, the tinctures of which are remarkable for their richness of colouring. Jean de Bourbon was interred in this chapel m front of the altar. ^2 Of the ducal house of Lorraine. r^ The practice of granting abbeys in commendam, was as ancient as Charles Martel, a.d. 732. Kings and others claimed the privilege by feudal and hereditary right. 54 Charles de Lorraine, Cardinal de Guise, was brother of Francis, l)uc de Guise, and son of Claude of the ducal house of Lorraine, and played an important part in the reign of Charles IX. of France. I I ANCIENT ABBEY OP CLUNI. • •• * • t ... 55a 50. Claude de Guise 51. Louis de Lorraine 62. Jacques de Yeny d'Arbouze ... 53. Eichelieu^^ 54. Armand de Bourbon, prince de Conti 55. Mazarin'^^ 56. Eenaud d'Este 57. Henri IL de Beuvron , Paul Pellisson (during the vacancy, charged with the administration of the abbey) 58. Emmanuel Theodore de la Tour d'Auvergne, card, de Bouillon" 59. Henri-Oswald de la Tour d'Auvergne 27 1575 1612 1622 1629 1642 1651 1661 1672 1683 1713 '^^ Cardinal Richelieu, one of the most powerful ministers in history, flourished in the reign of Louis XIIL, whom he completely ruled. At an early date he became Bishop of Lu9on ; had the command at the siege of Rochelle; he also founded the French Academy. His private life was not the most exemplary ; he had many mistresses, and although he enjoyed ■ so much church preferment, he did not possess a breviary ('* Histoire de Louis XIII."). He died in 1642. The badness of the man was as great as his hypocrisy. When receiving the last offices of the Church, he called God to witness that during the whole of his official life, '* il n'avait jamais eu en vue que le bien de la religion et de I'etat" (Id.). His character is thus summed up : Endued with depth and penetration in the con- ception of his projects, and power in carrying them out, his hypocrisy, complaisance, courtesy, and cruelty were only equalled by his pride, avarice, and ambition (Id.). The arms of Richelieu — Argent, 3 chevrons gules^were on the south-west front tower's entrance, demolished in 1792 by the Corporation of Cluny, at the instigation (or order) of the Club des Recollets. [Penjon, " Abbaye et Ville de Cluny," p. 80.] *^* Son of Henry II. de Bourbon, bore the title of Prince de Conti, as a younger branch of the house of Conde, and was brother of the great Conde. *^ Cardinal Mazarin succeeded Richelieu as prime minister, from whom he totally differed in character. He amassed an incredible fortune during the reign of Lous XIV, and died in 1661. ^^ Emmanuel Theodore de la Tour d'Auvergne, Cardinal de Bouillon in 1669, was son of Henri, Due de Bouillon, and brother of the great Turenne, and ambcissador at Rome in 1698. His estate was confiscated more than once, and restored ; his brother Fr6deric-Maurice de la Tour d'Auvergne, Due de Bouillon, and Prince of Sedan, who died 1652, played a principal part in the civil wars of the Fronde during the minority of Louis XIV. The Duchy of Bouillon originally formed part of Luxemburg, and in 1815, on being partitioned, a portion of it was ceded to this grand duchy when annexed to the Netherlands. mtmr*^ I 1 28 CHARTERS AND RECORDS OP THE 60. Frdderic-J^rome de la Rochefoucauld^^ 61. Dominique de la Eochefoucauld (died Munster in 1800)'^.. at • •• 1747 1757 The grand-prior held, after the abbot, an important position as coadjutor, and second in authority to his superior. The prior claustralis was of lower grade, but both were appointed by the abbot. A list of some of Cluni's grand-priors is given by Pignot, 111, 609; (quoting Gallia Christiana V., 1164; Annales Benedictines, IV., 480 ; and transcripts made by Lambert de Barive) : — Archembauld ... 931 Hildebrand 961 Warmer 972 Vivien 992 Raynald 993-1032 Humbert 1019 Geoffrey 1019 Koberl ... 1034 Warmer 1020 St. Hugh de Semur 1049 [elected Abbot of Cluni]. Signald 1065-1076 Hunald ... shortly after foregoing. Joscerand do. Gerald de Eatisbonne 1052 [created Cardinal-Bishop of Ostia in 1073]. Gontier ... J Guy 1073-1083 Geoffrey 1075-1078 Odon de Lagery 1077 [created Cardinal-Bishop of Ostia 10781. Hughes II. . « t 1078 Warnier, or Warmond^ >9a 1080 «8 In descent from Francois, Due de la Rochefoucauld, who died in 1680. «9 Cardinal Dominique de la Rochefoucauld, Cluni's last abbot, became Archbishop of Rouen, and died at Miinster in 1800. «9* Apparently the same sent on a mission to William, The Conqueror. ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 29 Raynald . . , i VcS J..a.< ••• »•. Henri de Landry Bernard de Brancion ... JL V eo A JL. ••* ••• , ... Annan or Adalelme Guillaume de Roanne . . . Arbert ... Arraen de Montboissier . . . JT lerre ... ••• •.• 1088 [supposed to be identical with Ranieri, who was elected Pope in 1088, and took the name of Pascal II]. 1081-1093 1103 1114 t. Abbot Pons. 1131 1145 [Prior of Ambierle ; be- came grand-prior of Cluni ; elected Abbot of Moissac ; resigned, and again became grand-prior of .Cluni ; was poisoned in 1145]. after 1145 1151 It was under the government of St. Hugh, the abbot of Cluni [1044-1109], that the extension of the order of Cluni began to take effect, and it will be seen hereafter, [see "List of Cluniac Foundations in Europe," p. 33], the number of the principal (or conventual) priories which became affiliated to it in France, Lombardy, Germany, the Pyrennean provinces, &c. The extension of the Order in England dates to the Conquest, for the first act of William, after the battle of Hastings, was to found the abbey of Battle, which he gave to monks of the Order of St. Benedict. It is plain to any ordinary observer that from this time to the reign of Henry IL, without exception, the reigning family in its nearest and remotest branches, turned its thoughts to Cluny, and that English foundations for Cluniac monks became established, and continued to be so from that time. The Conqueror's followers, the propagators of the Order of Cluni, vied with one another in this direction, and no less than twelve religious houses received charters of 30 CHARTEES AND EECOEDS OF THE ft t foundation or re- establishment about that time, or as soon as the Conqueror's throne was firmly established. First among these was William de Warenne, who in 1077 founded the Cluniac priory of Lewes, and this house ranked from that time as the principal English foundation of the order, its prior being usually appointed the abbot of Cluni's vicar-general over the whole order in England and Scotland. The cells or dependencies to it, were Prittlewell and Stanesgate in Essex, Farley in Wiltshire, Horton in Kent, Clifford in Herefordshire, with Castle Acre in Norfolk, This last, again, had subordinate establishments at Mend- ham, Bromholm, Reinham, Slevesholm, &o»^^^ Shortly following the foundation of St. Pancras, suc- ceeded in due course that of Thetford in Norfolk, by Roger Bigot; that of St. Peter and St. Paul of Monta- cute, in co. Somerset, by Roger, Earl of Mortain ; that of Wenlock, refounded by Roger de Montgomeri, Comto de Belleme and d'Alengon (the Conqueror's cousin), who in 1083 founded another priory at Shrewsbury. Alwin Child founded in 1082 the Priory of Bermondsey, raised in after days by Richard II. to the rank of an abbey. About 1074 Simon de Senlis founded the priory of St. Andrew at Northampton, and his son Simon that of Saint Mary des Pres, near the same town ; but it will exceed our purpose to recapitulate the further Cluniac foundations, Preston, Pontefract, &c. As early as 1072, or thereabouts, a spiritual mission under one of Cluni's monks, Warmond, was sent to the Conqueror, at his request, by St. Hugh, abbot of Cluni.^^ It is stated, on apparently authentic authority, that on this occasion King William and Queen Matilda sent to Saint Hugh, in recognition of their thanks, the former a richly ornamented *' cope," interwoven with gold and silver, and bordered with pearls and precious stones ; the latter a *' chasuble," the material of which was so stiff «9^ " Monasticon/' IL, 613 sq. " Bibl. Clun.," p. 1748. 60 Pignot, " Ordre de Chmi," IL, 299. ANCIENT ABBEY OF CLUNI. .31 ♦ li f that it could not be folded ^^ (being probably gold bro- cade). The fate of the English alien priories in after times became precarious, and exposed to constant risk. Their vicissitudes would be difficult to chronicle ; in fact, there is a total want of materials for that purpose. Their estates were from time to time confiscated, then again restored, with repetitions of the same sort, until finally suppressed. At an early date their estates began to be confiscated; they lost in due course of time their alien character, and were made indigenous, receiving charters of denizenship. In 1286, Lewes Priory was confiscated as alien. 1327. The lands of 64 alien priories, seized on account of the war in Aquitaine, restored to them (Rymer). 1337. (11 Edw. III.) The revenues of alien priories were seized, especially those of the Cluniac and Cistercian order. 1345. The priory of Totnes, and 31 other alien priories were summoned in respect of an annual tenth (Rymer, Sept. 15). 1351. (25 Edw. III.) Charter of denizenship or naturalization given to Lewes, and the five'subordinate houses of Castle-acre, Prittlewell, Stanesgate, Farlegh, and Horton. 1361. Restitution to the alien priories of Montacute, Northampton, Arundel, and others of lands taken from them 20 years before (Rymer) (Rapin). 1399. Restitution of the alien priories of St. Mary of Barnstaple, Loders, Mount St. Michael, and 29 others (Rymer, Nov. 13). ^ 1408. (10 H. IV.) The profits from alien priories as- signed for divers expenses for two years (Rymer, Feb. 21). 1414. (1 Hen. V.) One hundred and ten alien priories were suppressed, and their revenues given to the Crown [about two years before the battle of Agincourt]. *^ Warmond was abbot of Deols in 1074, archbishop of Vienne in 1077. His mission, therefore, to William the Conqueror may be referred to 1072 or 3. H I i 32 CHAETEES AND RECORDS OF THE M I I. 1440. Grant of the alien priories in England and Wales to Henry, Archbishop of Canterbury, and others (Rymer). 1445. Two of Cluni's English estates were given to the abbey and convent of Westminster, viz., Offord-Oluny and Letcombe-Regis (Rymer, July 9). The English Chmiac affiliations (irrespective of the Scotch), numbered about 85 houses at the time of their ultimate suppression in 1539 (t. Hen. VIII. ), but in the preceding century, the order reckoned in England and Scotland together two abbeys and thirty-eight priories.^^ Of these English and Scotch foundations, the following priories and cells have been handed down in existing Cluni records : — St. Pancras at Lewes (Sussex) ; Castle- Acre (Norf.) ; the Priorv of the Holy Trinity of Lenton (Notts) ; St. Mary of Thetford (Norfolk) ; St. Andrew of Bromholme or Baketun (Norf.) ; St. Peter and Paul of Montacute (Somerset) ; St. Andrew of Northampton (N. Hants) ; St. John the Evangelist of Pontefract (York- shire); Prittlewell (Essex) ; Bermondsey (Surrey) ; Wen- lock (Salop) ; Dudley (Staff.) ; Prene or Preen (Salop) ; St. James's (Derby); St. Helen's (I. of Wight) ; Kershall (Lane); Roche Chapel (Notts); St. James's (Exeter); St. Clare (Caermarthen) ; Barnstaple (Devon), Cares well (Devon) ; Holme (Dor.) ; St. Syria (Cornw.) ; Malpas (Mon.) ; Wangford (Suff.) ; Clifford (Heref.) ; Arthing- ton (York.) ; with the Cluniac abbeys of SS. Mary, James, Milburga, andMirin of Paisley, in Renfrewshire, and that of Crossraguel (near Maybole) in Ayrshire. [See Table of English and Scotch foundations, Record 433, postea.'] 62 «Mon. Angl.," L, 63 sq,- LiQgard, ''Hist, of Engl./' 64 ; Thierry, " Conq. de I'Angl." II., 372. ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 33 CLUNIAC FOUNDATIONS IN EUROPE. [The following list of abbeys and priories^^ is taken from Pignot's " Order of Cluni," II., 566, showing the chief aflaiiated foundations of the Abbey of Cluni in France, and other parts of Europe.] This list of Cluni's principal dependencies appears to have been drawn up towards the end of the 15th, or the commencement of the following century, and shows the number of brethren in each respective house ab antiquo. But, (as observed by the above writer,) the religious communities had at that time decreased in number in most of these foundations, and some, if not all, of the larger abbeys had made themselves independent of the mother-house.^* PROVINCE DE LYON. The Abbey of Cluny, in the diocese of MaQon, about 200 monks. Doyenne of Paray, diocese of Autun, 25 monks. Priory of Marcigny, diocese of Autun, 99 nuns and 12 monks. Priory of Gigny, diocese of Lyon, 25 monks. Priory of Nantua, diocese of Lyon, 25 monks. Priory of Saint-Marcel, diocese of Chalon, 25 monks. Doyenne ^^ of Saint-Vivant de Vergy, diocese of Autun, 20 monks. Priory of Ambierle, diocese of Lyon, 20 monks. PROVINCE OF FRANCE. Abbey of Beaulieu in Argonne, diocese of Verdun, 20 monks. 63 Priories named '* prieur6s conventuels " are here indicated— namely, priories in which the extent of the buildings and vahie of the revenues were sufficient to enable them to observe in every way the same Rule, ad plenum, as with the mother community [" Bibliotheca Cluniacensis," p. 6* The Cluni brethren numbered 260 monks before the years of great sickness and mortality, viz., 13G4, 1347, 1348 (feee postea deed [457], showing otlier periods of discai^e and pestilence). 6^ Appeals to have been similar to a college of dean and canons. I M ff P *M t., (. ft i I . 34 CHARTERS AND RECORDS OF THE Priory of Sainte-Marie de la Charity, in the diocese of Auxerre, 80 monks. Priory of Saint-Martin des Champs, in the diocese of Paris, 60 monks. Priory of Saint-Pierre and Saint-Paul de Ooinci, in the diocese of Soissons, 36 monks. Doyenn6 of Saint-Pierre de Lihons-en-Santerre, in the diocese of Amiens, 25 monks. Priory of Saint-Pierre d' Abbeville, in the diocese of Amiens, 2i monks. Priory of Saint-Leu d'Esserent, in the diocese of Beauvais, 25 monks. Priory of Saint-Arnoul de Crespy-en-Valois, in the diocese of Senlis, 28 monks. Doyenne of Sainte-Marie de Gaye, in the diocese of Troyes, 20 monks. Doyenne of Saint-Denis de Nogent-le-Rotrou, in the diocese of Chartres, 20 monks. Priory of Saint-Saulve de Valenciennes, in the diocese of Cambrai, 28 monks. Priory of Sainte-Marguerite d'Elincourt, in the diocese of Noyon, 13 monks. Priory of Saint-Kevdrien, in the diocese of Nevers, 13 monks. Priory of Sainte-Marie de Donzy-le-Pr^, in the diocese of Auxerre, 13 monks. Priory of Sainte-Marie de Nanteuil, in the diocese of Meaux, 13 monks. Priory of Sainte-Marie de Longpont, in the diocese of Paris, 22 monks. PROVINCE OF PROVENCE, TARENTAISE, DAUPHINE, VIENNE. Priory of Saint-Saturuin du Port-sur-le-Rhone, in the diocese of Uzfes, 30 monks. Priory of Tornac, in the diocese of Nimes, 15 monks. Priory of Lagrand, in the diocese of Gap, 12 monks. Priory of Rompon on the Rhone, in the diocese of Viviers, 12 monks. I ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 35 Priory of Saint-Marcel de Die, in the diocese of Valence, 13 monks. Priory of Ganagobie, in the diocese of Sisteron, 13 monks. Priory of Dom^ne, in the diocese of Grenoble, 13 monks. Priory of Faillefeu ou Faillefoc, in the diocese of Digne, 10 monks. Priory of Saint- Victor of Geneve, 10 monks. Priory of Contamines, in the diocese of Geneve, 12 monks. PROVINCE OF POITOU AND SAINTONGE. Abbey of Saint-Jean-rSvangeliste and Saint- Andre of Moustier-Neuf (or Montierneuf) of Poitiers, 40 monks. Priory of Saint-Eutrope de Saintes, 20 monks. Priory of I'lle-d'Aix, in the diocese of Poitiers, 13 monks. Priory of Sainte-Marie of Barbezieux, in the diocese of Saintes, 13 monks. PROVINCE OF AUVERGNE. Abbey of Mozac, in the diocese of Clermont, 41 monks. Abbey of Thiers, in the diocese of Clermont, 20 monks. Priory of Souvigny, in the diocese of Autun, 40 monks. Priory of Sauxillange, in the diocese of Clermont, 40 monks. Priory of la Voulte, in the diocese of Saint-Flour, 25 monks. Priory of Riz, in the diocese of Clermont, 20 monks. PROVINCE OF GASCOGNE. Priory of Saint-Orens, in the diocese d'Auch, 25 monks. Priory of Saint-Martin de Layrac, in the diocese of Condom, 16 monks. Priory of Saint-Pierre de Carennac, in the diocese of Cahors, 12 monks. in ■ \ t |r r if I" . t I I 11 36 CHARTERS AND RECORDS OF THE Abbey of Moissac, m the diocese of Cahors, 80 monks. Abbey of Campredon, in Catalonia, 13 monks. . Abbey of Arles-sur-Tech, in the diocese of Perpignan, 20 monks. Abbey d'Eysses, in the diocese of Agen, 22 monks. Abbey of Lezat, in the diocese of Pamiers, 25 monks. Abbey of Figeac, in the diocese of Cahors, 40 monks. Priory of la Daurade of Toulouse, 25 monks. PROVINCE OF GERMANY. Abbey of Baume, in the diocese of BesanQon, 40 monks. Priory of Payerne, in the diocese of Lausanne, 30 monks. Priory of Romans-Moutier en Yaud, in the diocese of Lausanne, 22 monks. Priory of Vaux-sur-Poligny, in the diocese of Besan- gon, 16 monks. Priory of Saint- Alban de Bale, 12 monks. PROVINCE OF ITALY. Abbey of Saint-Benoit on the Po (Padolirone), in the diocese of Mantua. Priory of Saint-Mayeul, in the diocese of Pavia, 13 monks. Priory of Saint-Jacques de Pontido, in the diocose of Bergamo, 24 monks. PROVINCE OF ENGLAND AND SCOTLAND. Abbey of Paisley, in the diocese of Glasgow, 25 monks. *^** Priory of Saint-Pancras of Lewes, in the diocese of Chichester, 26 monks. «6 Founded in 1160 by Walter FitzAlan, Lord High Stewart (Steward) of Scotland, 7 Malcolm IV. (See pp. 117, 118, 119, Vol. II.) ? ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 37 // Priory of the Holy Trinity of Lenton, in the diocese of York, 22 monks. Priory of Montacute, 24 monks. Priory of Saint-Mary of Thetford, in the diocese of Norwich, 22 monks. Priory of Bromholm, 16 monks. Priory of Bermondsey. near London, 24 monks. Priory of Saint-Milburga of Wenlock, 40 monks. Priory d'Arthington, 25 monks. Priory of Saint-John the Evangelist of Pontefract, 22 monks. Priory of Castle- Acre, 26 monks. Priory of Mendham, 9 monks. Priory of Prittlewell, in Essex, 14 monks. Priory of Saint-Mary-Magdalen of Farleigh, 20 monks. Priory of Saint-Mary of Clifford, 11 monks. Principal priories after the prieures conventuels (10 monks and upwards) .^^ PROVINCE OF LYON. / Priory of Charlieu, in the diocese of Macon, 26 / monks. Priory of Pommiers-en-Fores, in the diocese of Lyon, 10 monks. PROVINCE OF FRANCE. Priory of Saint-Etienne de Nevers, 12 monks. Priory of Saint-Marie de Montdidier, in the diocese of Amiens, 12 monks. Priory of Saint-Fides de Longueville, in the diocese of Rouen, 36 monks. Priory of Saint-Pierre and Saint-Paul of Rueil, in tbe diocese of Meaux, 26 monks. 67 These following priories were not entirely subject to Cluni. Some were subordinate to la Charite, to Saint-Martin des Champs, etc. All priories under 10 monks are omitted, although they were the most numerous (" Bibliotheca Cluniacensis," pp. 1706-1751, * \h M V 38 CHARTERS AND RECORDS OP THE I ' I I » f Priory of Saint-Pierre and Saint-Paul of Bonny, in the diocese d'Auxerre, 12 monks. Priory of Sainte-Marie of Gournay-sur-Marne, in the diocese of Paris, 25 monks. PROYINCE OF SPAIN. Priory of Saint-Mary of Najera, in the diocese of Calahorra, 30 monks. Priory of Saint-Pil de Carrion, in the diocese of Valencia, 25 monks. Priory of Saint- Isidore, in the diocese of Valencia, 12 monks. Priory of Saint-Mary de Ratfes, in the diocese of Braga, in Portugal, 15 monks. Priory of Saint-Peter of Cacerds, in the diocese of Viseu, 10 monks. PROVINCE OF ENGLAND. Abbey of Crossraguel, in the diocese of Glasgow, 10 monks. NUNNERIES. PROVINCE OF LYON. Salles, in the diocese of Lyon, 30 nuns. PROVINCE OF FRANCE. Saint- Victor de Cey, in the diocese of Li^ge, 30 nuns. PROVINCE OF AUVERGNE. Marsac, in the diocese of Clermont, 50 nuns. Lavenne, in the same diocese, 80 nuns, 20 young ladies of gentle birth, 4 monks. Courpiere, in the same diocese, 20 nuns. PROVINCE OF ITALY. Canturio, in the diocese of Como, 40 nuns. Abbey of Saint-Colomban, a cell of Pontido. I. I * 4 ANCIENT ABBEY OF CLUNI. PROVINCE OF SPAIN. 39 Saint-Christophe of Layre, in the diocese of Pampe- luna, 17 nuns.^^ In the middle of the 15th century, there existed, according to the " Chronicles of Ciuni," upwards of 2,000 religious houses, founded as offshoots or affiliations from or connected with the abbey, in France, Italy, Spain, England, Germany, and Poland ; in all cases maintaining a close dependence on, and acknowledging the rule of, the mother-community, the intercourse be- tween which and its several foundations was very much greater, and more frequent, than might be supposed. In addition to the above foundations, there were 314 churches and collegiate chapters belonging to the order^^ at that time." ^^ It has been supposed, however, that this figure some- what exceeds the reality, for it varied frequently, especi- ally after the rise of the Cistercian order. Neither could it have attained that number at the time of its 9th abbot in 1122. The alphabetical list of Cluniac foundations in the 15th century, given at the end of the " Bibliotheca Cluniacensis," records only 825.^^ The Abbey of Cluni, which, from the time of Peter the Venerable, had still maintained a great name and position in the hierarchy, notwithstanding the rise of other orders, especially the Cistercian order, up to the close of the Middle Ages, sunk rapidly in utility and importance during the last two centuries of its existence. It had withstood, unlike many other monastic institutions, the evils of civil and religious war; it had suffered much from, but had survived the outrages of, the Calvinists in 68 Pignot, "Ordre de Cluni," IL, 579. 68 ** Bibl. Clun.," p. 1658. ^^ It is noteworthy that England was the last of Cluni's foreign pro- yinces (or territories) which received its monks, and that Barnstaple was their earliest establishment (Pignot, III., 419) in this country. The Cistercian order, founded nearly 200 years after that of Cluni, took deeper root on English soil than the latter. 71 Pignot, '' Ordre de Cluni," III., 420. i I 40 CHAETERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. the 16th century; still, these religious troubles it only outlived to fall a prey, two centuries later, to violence and the relentless decrees of the Repubhc at the French Revolution. Numerous negotiations transpired between the town of Cluni'^ and the Directory for the abbey's preservation. Petitions followed on petitions without effect. The Directory disposed of it for what it would fetch, and the Consulate turned a deaf ear to further remonstrance. Alas ! for the end of all things human; the site of the nave is traversed by a road from east to west, and houses now stand where formerly the " mass- music swelled through the columned aisles." Cluni, as observed, had attained the zenith of its greatness under its 9th abbot, Peter- the Venerable. Its Christian mission in the conversion of nations was then at an end, for the enlightenment and civilization of a barbarous age had at that time been accomplished, and Citeaux, above all other orders, carried on what it had begun. Pignot, the historian of the order, concludes his ac- count of the lives of its first . saintly"^ abbots, down to Peter the Venerable, in these words : — "We will not further pursue our investigation, or recite the gradual decadence of one of the grandest institutions of the Christian world. In its first abbots the Benedictine order may be said to have been almost ' glorified.' These men were the guardians of Christianity, the apostles of charity, the propagators of peace, the arbiters of Kings, the right hand of the Papacy, and the instruments of social progress. But Cluni could not escape the fate of human destiny, nor the law which ^2 Notwithstanding that the town of Cluni takes credit for these endeavours on behalf of the abbey, it is certain that when Napoleon, passing through Burgundy on his way to Milan, to assume the Iron Crown, received at Macon a petition from the municipality of Cluni to TJsit their town, his answer was : " You allowed your grand and beautiful abbey to be sold and destroyed ; allezy you are a set of Vandals, I fihall do nothing of the kind." [Lorain, p. 278.] 73 Pignot, " Ordre de Cluni," 111., 508. 41 ,1 if renews without ceasing the ways of Providence, and the actions of mankind, in the government of things here below. Other and later orders, continuing the mission which it had fulfilled for nearly three centuries, had in their turn to succumb, and give place to others, proving that the purity and chastity of the religious and monastic state, when its special work has been accomplished, becomes inevitably compromised." Prom this time down to the ultimate suppression of all religious orders in France, " Cluni," says this historian, '' will never be re- garded save in the light of a great feudal establishment, the vicissitudes of which, to this day, present to moralists a hvely and interesting subject for reflection, but none whatever in regard to the true service of God." " As with the death of Peter the Venerable the '^ heroic ' age of Cluni for ever ceased, together with its saintly abbots and men of mark, so from that time forward, it will be neither looked on as the hearth at which, as in times past, all that was great and good was kindled, nor held up to mankind in the memorable words of Pope Urban II. as ' the Light of the World: That sun, which shone at first with incomparable splendour, sent forth ever after oblique and wintry rays, without brilliancy and without heat." a =£=z: CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. COLLECTION DE BOURGOYNE. Original charters of the eleventh century ri039-10901 forming Vol LOTIIL of the "Burgundy' Collection,'' {Collection de Bourgoyne"), in the National Library of The two first Charters of the following Cluni Evidences Li^l and 1J2J are of paramount importance/* Thev are conclusive as to the validity of the foundation and farst charters of Lewes Priory, and put beyond doubt the question raised within recent date, as to their trustworthi- ness, in order to support an ingenious theory. ^^i; w-^-°^' foundation-charter of the Priory of St. Pancras, by Wilharn de Warenne, attested by William the Conqueror his Queen Matilda, William Eufus (here unusuairstyled " coOT«« "), and others, j ■> jicu This charter is exhibited under glass in the National Library numbered 428, and lithographed fac-Bimile of it is given in " Ecole des Chartes," No. 549. .„Vn^' '"J'^^'' P'^^u'"* •° *^' f 'r'"''' following documents and charters. are those of their number m Delisle's Catalogue, which, for purposes of Identification, would have to be quoted, together with th^ number of the Lv d I 44 1 i IE' CHAETEES AND EECOEDS OF THE LU Q in -4^ LU 00 O o 13 c^ S o o zS Lit a O o ^^ ~ r*% . CO a o o S "TTrTi OQ 3 C^ C^ 02 P <9 CQ ZM7S., CQ •rH M O a OQ o o > a ■S o o 3 d QQ OQ -^ d d 2 o CQ ^ CQ -+3 z d (D d X ^ UJjD y=t fl tJD fcX) fcc.s a *-• (X! Q •fH _ i—H fc*- '=* 'kT" •^ 'i:;;! • £3 OQ ico .5P+ + CQ ' 09 •IH C6 d a —-.do 1^ ■^ o •^ d ft, o 3 CT" d d 3 gnu d 3 "^ ^^ 3 r-J 3 • - .2 <^ 11 =^ =^ 3 P O O o 3 o r-s O CD rt 3 d iy S^ OQ a 3 =^ 3 o 9^ - d ft. CO t£d.2 ^IcD . 3 &iD »- — ^ - a a d 3 OQ d 3 O^ '^ C^ loJ ^"^•^ r— ( » ■ X« 3 d ■4J QQ O o f^ d 0) 3 O QQ d 2f^ 3 «^ 3 <1 d 1> nn ,-. 'P^ ;h pd a "So o 3 a1 O bD ■ O iCO 3 a> pd • FH ' CO s^ 30 a^ ;=! o '^ + •pH ' 4Q O + QQ ZC« + + oo 00 d 1=1 d o KO sS O o IGO U >4 I -a o 1 S ► fA QQ fH es a> ft. c8 Q> V 03 09 a 03 (=! Fa H ii- ANCIENT ABBEY OF OLUNI. 45 [Extended copy.'] NOTUM SIT OMNIBUS J^IDELIBUS QUOD EGO Willelmus de Warenna & Gundreda uxor mea, pro redemp- tione animarum nostrarum, consilio & assensu domini nostri regis Anglorum Guillelmi, donamus Deo et Sanctis apostolis ^us petro & paulo ad locum Cluniacum, ubi preest Dominus Hugo abbas, m eadem Anglorum terra, ecclesiam Sancti Pan- cracii cum his que ad eam pertinent, et terram duarum carru- carum m proprio in Suamberga cum villanis ad eam pertinen- tibus, et unius m terra, que nuncupater— , & vilkm Falemetam, ubi sunt tres carruce proprie, cum his omnibus, que ad eam pertinent, sicut tenebat eam supradicta uxor mea IN NOMINE DOMINI NOSTEI IHV CHEISTI, EGO (ruillelmus Dei Gratia Eex Anglorum, inspiratione divina compunctus, pro incolomitate regni mei, & salute anime mee rogantibus etiam &obnixe postulantibus, Willelmo de uuarenna et uxore ejus Gundreda, banc inscriptam donationem, quam taciunt Sanctis apostolis Dei Petro et Paulo ad locum Clunia- cum, sigillo nostro signatam confirmo, et regali auctoritate cor- roboro, ut m perpetuum firma et inconcussa permaneat Hanc donationem ita concedo, ut habeam eandem dominationem in ea, quam habeo m ceteris elemosinis, quas mei proceres faciunt meo nutu, et hoc in ista elemosina habeam, quod habeo in aiiis* 7« Robert, Count de Beaumont, son of Roger de Bellomonte; recorded for his valour and prowess at the battle of Hastings. His last signature as '^ Be lomonte " was in 1081, subscribed to the confirmation of a charter to the abbey of Fecamps. From that date his signature occurs as Count de Meulent, the title which he lield on the death of his mother He was created Earl of Leicester by K. Henry L, whose army he commanded in 1106 in Normandy. H,s 2nd wife was Elizabeth de Vermandois, who deserted him for William, second Earl of Warenne and Surrey T. 1 ^I^y^'' *^ the foregoing Robert de Beaumont ; created afterwards Earl of Warwick. On the death of the Conqueror, both he and his brother sided with Rufus. 78 Mentioned by O. Vitalis as joining the expedition in 1084 under Robert Guiscard. At that time, following in the Conqueror's train were several Giffards :—Berenger Giffard ; Gautier Giffard ; Osberne Giffard (List of the Conqueror's followers, by Dehsle, 1862, Caen.) 79 Dugdale quoting William de Jumiege, says that he was allied by blood to the Conqueror, his mother being niece to Gunnora, wife of «n irJ ^^^ ^^ Normandy, great-grandfather of the Conqueror. «« Witness to a deed in the chartulary of the Holy Trinity at Caen. ^^ Tenant in capite in Domesday. «2 Chancellor in 1067 (Dugdale, Orig. Jur.) ; reappointed in 1077 (fepelman). 46 CHAETEES AND EECOEDS OP TEE ANCIENT ABBEY OF CL0NI. 4? n m" t The deed of Inspeximus [122] recites two charters, viz, William de Warenne's original 2nd charter ot foundation, and the confirmation charter of his son, William, the 2nd Earl. Accordmg to the notanal attes- tation, this Inspeximus was issued by direction of l-nor Nelond, 6th Sept., 1417, partly for the general business purposes of the convent, and partly to avoid the dangers incidental to transport, and conveyance from place to place ; but in respect of the second foundation charter, owing to the age, general condition of that instru- ment, and the fragility of the seal. It is worthy of note that this Vidimus or Inspeximus-charter was made J/ vears before Prior Amicel's copy of the same charter, for the compilation of the « Nigrum Registrum prioratus de Lewes" (Vesp. F. xv.),and is, therefore, of aw earlier date than that Cottonian MS., with which it agrees, word for word and letter for letter. [The foUoiving copy of this (and the foregoing ) instm- *■ ment, was expressly made by M. Leopold Dehsle, Administrateur-General of the Bibliotheque Nationale. Their accuracy and value are thereby greatly en- hanced,'] 122. Notarial Vidimus (or Inspeximus), oj two ancient records of the Priory of St. Pancras, viz., William de Warenne s second foundation charter of the priory; and the confirmation charter of William de Warenne, second Earl of Surrey ; dated 6th Sept., 1417. [Extended copyJ] In Dei nomine amen. Per presens publicum instru- mentum cunctis appareat evidenter, quod anno Dommi millesimo quadringentesimo decimo septimo, mdictione decima, die lune sexta mensis septembns, sede apostolica summo pontifice carente, in quodam deambulatorio prio- ratus sive monasterii sancti Pancracii de Lewes, ordmis Cluniacensis, Cicestrensis diocesis, juxta aulam ejusdem situato, in mei notarii publici, et testium subscnptorum precencia, personaliter constitutus discretus et religiosus Yir frafer Thomas Nelond, prior monastern sive prioratus predicti, ut dixit, quamdam cartam per prepotentem virum et dominum Will'm de Warenna, Surreiecomitem, ejusdera monasterii sive prioratus primum fundatorera, super f undatione ejusdem monasterii editam et confectam, status et regimen monasterii sive prioratus predicti concernen- tem, michi notario predicto realiter exhibuit et liberavit, supplicans cum instancia non modica, ac in virtute jura- menti in assumpcione officii mei prestiti, quatinus pre- dictam cartam suam, quam cartam originalem pro suis diversis negociis in reraotis partibus agendis, et benignius expediendis, propter viarum discrimina ao alia perTcula, que racione delacionis hujusmodi carte, si ipsam eandem cartam originalem ad hujusmodi partes deferricontigerit, propter ipsius yetustatem, atque cere sigillique sui fragili- tatem, de facili et veresimiliter {sic) valeat deperire, mit- tere non audebat, inspicerem, transumerem {sic), copia- rem et exemplarem, ac hujusmodi copiam sive trans- criptum in formam publicam redigerem, ad omnem juris efEectum qui inde sequi poterit in f uturum ; quam quidem cartem per prefatum excellentem virum et dominum de Warenna, Surreie comitem, ex parte una, et religiosum virum et dominum Dominum Hugonem, quondam monas- terii Cluniacensis abbatem, et ejusdem loci capitulum, ex parte altera, editam sive factam, spiritualium et tem- poralium diversas bonorum donaciones ac convenciones sive ordinaciones, inter prefatos dominos in se continentem et testificantem, prout inferius intuenti apparebit, sigillo pendenti dicti domini Will'mi, quondam Warenne et Surreie comitis, alba cera veraciter consignatam, non viciatam, non cancellatam, non abrasara, nee in aliqua sui parte suspectam, sed omni prorsus vicio et suspicione carentem, vidi, inspexi, palpavi, et examinavi. Cujus quidem carte tenor verus sequitur, et est talis : — [2nd Foundation charter of SL Pancras recited verbatim.] In nomine patris etfilii et spiritus sancti. Amen, Ego WilVmus de Warenna, et Gundrada, uxor mea, volentes peregrinacionem facere ad sanctum petrum in Boma, per- reximus per plura monasteria que sunt in francia et bur^ 48 CHARTERS AND RECORDS OF THE gundia causa oracionis, Etatm venissemus in hurgnndiam^ didicimus quod non potuimiis secure transire propter querram quefuii tunc inter papain et imperatorem, Et tunc diver* timiis ad Gliiniacum ononasterium, magnam et sanctam abbaciam in honore sancti petri, et ibi adoravimiis et re- qmsivimus sanctum pefrum, Et quia invenimus sancti- tatem & reh'gionem & caritatem tarn magnam ihi& honor em erga nos a bono Priore & a toto sancto conventu . qui re* ceperunt nos in societatem & fraternitatem suam : incepimus habere amorem & devocionem erga ilium ordinem ^ illam domiim: super omnes alias demos quas videramus. Sed dominus Hugo sancius abbas eorum tunc domi non fuit. Et quia longe ante (Sf tunc magis habuimiis in proposito <^ voluntateper concilium domini Lanfranci archiepiscopi quod ego <^ uxor mea faceremus aliquam domum religionis pro peccatis nostris & salute animarum nostrarum. tunc visum fuit nobis quod de nullo alio ordi'ne tarn Itbenter quam de Cluniacensi earn facere veUemus, Et ideo misimus (f- re- qiiisivimus a domino hugone abbate ;« Archbishop of Canterbury, Eustace, Bishop of Ely,"»and Geoffry Fitz-Peter, afterwards Chief Justiciary of England. The first document [2841 is a charter of Hubert Walter, the Archbishop named, and tt"/\m''^i' f ''''P ""^ ^'^' q"oting a brief of Pope Innocent 111., dated 1201, in regard to the said dispute. The . whole community of St. Pancras is therein enjoined to acknowledge and submit to the authority of the prior nominated by Cluni, in opposition to the Earl of 10 A- ^u*\* 7,""'"''^*''''^'^ Archbishop of Canterbury in 1193, ob. 120o. He Lad been Dean of York, afterwards Bishop of Salisbury, and became Chancellor m 1199. He was brother of Theobald Walter, the founder of the Butler family in Ireland (Foss) Ar!.t/""''"^f p''l'"P °1 •^•^(11»7), bad been Dean of Salisbury and itllt riTq« w T"u .u"'^7f Vice-chancellor in 1195, and Chan- cellor m 1198. He built the Galilee at the west end of Ely cathedral JZfT kTI"V"/; ""^'..'^''^^^ t^ t^e Pontificate in 1198, at the age of 37 which he hehl until 1216. His name requires a somewhat lengthened notice, not only owing to the contest in which this country under Kmg John, was involved with Rome, but from the fact that with one or two exceptions, Innocent III. was the most remarkable pontiff that ever governed the Church of Rome. He made his authority respected throughout Europe, nearly all the states of which were at different times subject to the Holy See, excommunicating and deposing several of their sovereigns Otto IV whom he had made Emperor of Germany he deposed ; he laid England under an interdict, and excommunicated its King John, following it by a sentence of deposition. France he also ^!rf r n'" interdict in 1190, and was minded to have excommuni- Bafdwin P ^T^%^ 1 'K'^^l' ^'''''^' '"^ ^-'^^' ^^^ decreeing to Baldwin Count of Flanders, the Imperial crown, on becoming masters of ■ Constantinople. He preached a crusade against the Moors in Spain and Portugal and rescued them from barbarism, as also a-ainst the Albigenses. It was he who appointed the first Inquisitor, St: Dominic, and sanction^^^ St. Francis [Cf. " D^tionnaire de Patro AlJCIENT ABBEY OF CLUNI. 87 Warenne's nominee for the office. Of the deeds [285-287] (being the original, and two copies of the same agree- ment or covenant), the first is dated at Larabeth,°A.D. 1201, and forms part of a chirograph (or deed of m'utual covenant). By it the dissenting parties consent to abide for all future time, viz., the Abbot of Cluni agreeino* to select as Prior of Lewes any two of the fraternity oi Cluni whom he may think fit, and of these so presented for his choice, the Earl of Warenne for the time beincr, is to select one. Hamelin Plantagenet, fifth Barf of Warenne and Surrey ,'^^ would appear to have contested the noramation at that time, and Alexander to have been the Prior selected on the occasion. 284. Charter of Hubert Walter, Archbishop of Canterbury, and Eustace, Bishop of Ely, concerning the election of a Prior for St. Pancras at Lewes. Affixed to the document is a brief of Pope Innocent III., dated 3rd May, 1200. ' ^ .. ^ ^Extended copy,"] Omnibus Sancte Matris Ecclesie filiis ad quos presens scriptum pervenerit, Henricus {sic) {Ubertus) Dei gratia Cant' archiepiscopus, totius Anglie primas, et B., ejusdeni gratie dono, Blyensis episcopus, eternam in Domino salutem. Mandatum domini pape suscepiraus in hec verba: — Innocentius, episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus, archiepiscop .... Cant., Cicestrensi et . . . Blyensi episcopis salutem, et'apos- tohcam benedictionem. Accedens ad apostolicam sedem G. presbiter, procurator nobilis viri H. cornitis Warenn', ex parte ipsius de dilecto filio . . . Cluniacensi abbate, in auditorio nostro proposuit questionem, quod cum in prioratum Sancti Pancratii de Lewes per monachoruin electionem, et de assensu cornitis preflciendus sit aliquis 151 Hamelin Plantagenet, fifth Earl of Warenne, ob, 1202. He became so jureuxoris, Isabel de Warenne, widow of William de Blois, fourth J^arl of Warenne, whom he married in 1163. He was a natural son of Geoffrey, Earl of Anjou, the father of Henry II. The earldom of Warenne, with that of Surrey, passed ultimately, in the female Hue, to the J^itz- Alans, and so to the Howards, Dukes of JSorfolk, in which title It now remains. ^ teaamsa If 88 CHARTERS AND RECORDS OF THE in priorem, abbas ipse, nuper vacante monasterio, quen- dam ibi priorem intrusit, pro sue arbitrio voluntatis, petens pro comite antedicto iutrusum penitus amoveri, et ecclesiam per electionera fratrura, suo interveniente assensu nichilominus ordinari ; verum dilecti filii B. et S., nuntii et procuratores Cluniaci, et H. supprior Sancti Paneratii, qui ad prosequendam appellationem, quarn pro nominate priore interposuerat, ad apostolicam sedera accesserat, gravem replicantes contra ipsum comitera questionem, ex parte abbatis Oluniacensis proponere studuerunt, quod cum monasterium Sancti Paneratii de Lewes ad Cluniacensem ecclesiam, nullo mediante, per- tineat, comes ipse ecclesiam de Cuninggeburg,^^^ cum quibusdam pertinentiis ejus ad Lewense monasterium pertinentem, violenter invasit, et, quicquid ibi annone erat, ad usus suos fecit in propria castella transferri ; in Hecham similiter ; in Karleton et Waltone,^'^ maneriis monachorum, servientes suos constituit, sub pena demen- brationis, indicens ne monachis quicquam de proventibus maneriorum redderent, vel ab aliquo suorum homiaum reddi aliquid paterentur; deciraas preterea denariorum suorum, quos debet eidern ecclesie de Lewes, per violen- tiam, per quinquennium fere detinuit, et litteras sigil- latas ipsius ecclesie, quas obligavit Judeis pro pecunia quam accepit mutuoad usuram, renuit liberare. Adjecit etiam, ad majoris confusionis et malitie curnulurn, nuntios suos in Lewense capitulum mittere, qui, prefatos priorem et suppriorem, et alios quicumque fovebant partem abbatis, infra proximum quatriduuin de terra jusserunt abscedere, nisi velient propriorum membrorum mutila- tionem, elapso quatriduo, sustinere. Minatus est etiam universis, quod eos faceret fame perire, si observarent interdictum, cui abbas Oluniacensis Lewensem ecclesiam supposuerat propter violentiam, dampna et gravamina que idem comes ipsi ecclesie inferebat. Custodes quoque, vacante prioratu, ad portam monasterii sepe ^52 Conigsburgh, in Yorkshire. 153 Walton and Carlton and Hecliam, all in Norfolk, part of Lewes Priory's possessions. The latter place is identified as Heacham. i 1 i ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 89 posuit, qui ab ejus ingressu nuntios Oluniacensis ecclesie, et universes monachos Oluniacensis congregationis arcerent; hospites etiam et peregrines, cujuscumque essent religionis vel ordinis, non prius admitterent quam prestita fide firmassent, se nullum mandatum ferre scripto vel verbo ex parte Oluniacensis ecclesie vel suorum. Asserebat, preterea, abbatem ipsum jure suo usum in eadem ecclesia instituisse priorem, sicut in aliis prioratibus ad Oluniacensem ecclesiam pertinentibus est hactenus sine contradictione qualibet observatum, in quibus priores, citra quamlibet electionem, instituit et destituit, etiam monachis inconsultis, petentes institu- tionem prioris, ab eodem abbate factam, per favorem sedis apostolice roborari, et comitem sepedictum ad ablata restituenda compelli, et satisfactionem de illatis dampnis et injuriis exhibendam. Oeterum S. et W., monachi et nuntii prioratus, peticioni annuebant comitis, et pro parte votis Oluniacensibus concurrebant, asserentes elec- tionem prioris jure communi ad capitulum pertinere, ibique requirendum assensum comitis ut patroni, et instituto ab abbate Oluniacensi amoto, postquam ibidem esset per electionem conventus ab ipso abbate alius insti- tutus, petebant non posse sine canonica causa destitui per eundem, et quod abbas antiquo canone, centum soli- dorum contentus, non gravaret amplius prioratum. Licet autem iidem monachi mandatum capituli non haberent, ad institutionem tamen et destitutionem prioris, juxta premissum modum eorum objectionibus est responsum, et quod ultra summam prefixam, nomine canonis, non requirebatur in eodem prioratu aliquid ab abbate, quominus interdum pro multis et magnis necessi- tatibus ab ipso, sicut ab aliis, moderatum subsidium postu- laret ; cum autem, super hiis et similibus, coram dilectis filiis nostris, J. tituli Sancte Prisce presbitero, et P. sancte Marie in Yia lata diacono cardinalibus, quos eis dedimus auditores, fuisset diutius disputatum, qui nobis ea fideliter retulerunt, quoniam ex confessione procura- toris jam dicti comitis, intelleximus violentiam ab ipso in rebus ecclesie perpetratam, licet non animo retinendi eum diceret hoc fecisse, sed ut sic emendaretur in melius N /^ I V I { 90 ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 91 CHAETEES AND EECOEDS OF THE I quod male factum fuerat ab abbate, quominus ex hoc secundum rigorem juris a peticione sua potuisset saltem hac vice repelli ; post restitutionem tamen plenariam ablatorum, et possessionem quietam, et satisfactionem condignam de dampnis et injuriis irrogatis, si super questione premissa proponere quicquam voluerit, ipsum, vel procuratorem ipsius, de benignitate sedis apostolice in auditorio nostro, cum causam ipsam nolimus, sicut nee expedit, alii deligare, decrevimus audiendum ; monachis autem libertatem electionis petentibys, cum et id a parte altera negaretur, et ipsi mandatum suflSciens non haberent, et propter probationum defectum ad presens intentionem suam probare non possent; respondimus quod licet mirabile videatur, si aliud ibi quam in aliis conventualibus prioratibus monasterio Cluniacensi sub- jectis debeat optinere, coram nobis tamen audientiam concedemus, cum ex parte conventus Sancti Pancratii sufiBciens apparuerit procurator, ita tamen ut priori, quem abbas Cluniacensis instituit, idem conventus reverentiam et obedientiam interim studeat exhibere. Quocirca, fraternitati vestre per apostolica scripta pre- cipiendo mandamus, quatinus nisi sepedictus comes a Yobis monitus, et ablata restituerit universa, et de dampnis et injuriis irrogatis satistactionem exhibuerit corjgruentem, vos eum ad id et monachos ad obediendum priori superius nominate, omni contradictione et appella- tione cessantibus, per districtionem ecclesiasticam com- pellatis; assignantes eis postmodum terminum com- petentem, in quo, si voluerint, nostro se conspectui representent, super premissis controversiis recepturi justiciam et facturi, nullis litteris obstantibus, si que apparuerint, preter assensum partium a sede apostolica impetrare. Quod si omnes hiis exsequendis nequiveritis interesse, duo vestrum ea nichilominus exsequantur. Datum Laterani, II. kalendas Junii, pontificatus nostri anno tertio. — Cum igitur, post hujus mandati suscep- tionem, ad pads relormationem pluries operam dedis- Bemus, nee nobis datum esset desuper in hiis que pacis erant proficere, constitutis tandem in nostra presentia apud Huppeham, domno H. Cluniacensi abbate et dicti comitis procuratoribus, necnon et monachis quibusdam Lewensibus, qui ex parte conventus sui venerant, pro comite contra dictum abbatem est objectura, quod pre- nominatus G., qui se comitis procuratorem falso gessitiu curia, mandatum a comite non habuit, nee ejus factum comes unquarn approbavit ; et ideo quod eo interveniente contra comitem in curia statutum est vel optentum, irritum censendum est et inane, usque adeo quod et littere a domno abbate contra comitem tunc obtente, nullius debent esse momenti. E contrario, pars abbatis executionem mandati apostolici fieri petebat instanter, et maxime de obedientia priori exibenda, proponens excep- tionera de falso procuratore ad hunc articulura non pertinere, nam cum dominus papa contra monachos pre- cise statuerit, quod obedientiam priori quem abbas instituit impendant, quos in curia procuratorem non habuisse testatur, patet quod etsi comes nullum in curia procuratorem habuisset, vel prenominatum G. falsum procuratorem fuisse constitisset, nichilominus id ipsum de obedientia priori exibenda precepisset, maxime cum juris communis esse videatur ut priori, ab abbate post- posito, prioratus possessio, quam semel adeptus est, non debeat, pendente an rite institutus sit questione, sub- trahi, nee a monachis obedientia denegari. Monachi vero Lewensesqui ibidem aderant, protestati sunt in jure se abbati, tamquam patri et domino, et ecclesie Clunia- censi subjectos et obedientes existere, nee eisdem velle in aliquo resistere, vel controversiam movere, nee con- ventum in electione sen nominatione sui prioris jus aliquid vindicare. Cum igitur super predictis, et aliis quibusdam, fuisset coram nobis diutius actitatum, et articulus de obedientia priori exibenda videretur a domino papa absolute decisus; nos, habito prudentium virorum consilio, cum nobis constaret collegam nostrum episcopum Cicestrensem proprii corporis infirmitate detentum interesse non posse, juxta formam mandati apostolici, decrevimus obedientiam et reverentiam, lite pendente, priori quem abbas instituit a monachis Lewen- sibus exibendam, et quoscumque resistentes quominus pacifica possessione et administratione gaudeat prioratus, !T ,■ J! :i»- I in J I i'" 92 CHAETERS AND RECORDS OF THE omDi contradictione et appellatione cessantibus, per dis- trictionem ecclesiasticam cohercendos. [_The bottom of the membrane cut for parchment labels of two seals ; neither remaining ; length 12 inches^ width 9^ inches; endorsed Carta H. archiepiscopi Cantua- rensis et E. Eliensis episcopi de pace facta inter comitem Warenna et abbatem Cluniacensem super domo Sancti Pancracii.] 285, 286, 287. Three copies of the covenant, or agreement, made with the Earl of Warenne and Surrey, for the election of a prior of Lewes ; dated 10th June, 1201. \_Extended copy,"] In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, Amen. Sciant tam presentes quam futuri, quod cum orta esset contentio inter dominum H. abbatem Cluniacensem et H. comitem Warenna, super nominatione et institutione prioris Lewensis; tandem mediantibus domino H. Can- tuariensi archiepiscopo, et domino E. Elyensi episcopo, et domino G. filio Petri, tunc justiciario Anglie, de assensu utriusque partis, presente domina Y. comitissa Warenna,^^ in cujus hereditate fundata est domus Lewensis, et tam ilia quam W., filio^^ et herede suo, con- sentiente, sopita est eadem contentio postquam diu duraverat, in hunc modum ; Vacante prioratu Lewensi, cum nunciis comitis Warenne, duo monachi Lewenses mittentur Cluniacum, infra quindecim dies postquam contigerit prefatum prioratum vacare ; abbas autem Cluniacensis cum consilio sui conventus, bona fide et secundum conscientiam suam, nominabit duos de ordine Cluniacensi, quos magis idoneos crediderit ad adminis- tracionem domus Lewensis, tam in spiritualibus quam in temporalibus, exceptis duobus, scilicet majore priore Cluniaci et priore Karitatis ; in optione autem nunciorum 1^ Isabella, Countess of Warenne, was wife of Hamelin Plantagenet, 5th Earl of Warenne, and relict of the 4th Earl. 155 William, became 6th Earl of Warenne ; m. 1st d. of Wm. de Albini ; and 2nly Maud, d. and h. of William, E. of Pembroke, and widow of Hugh Bigod, Earl of Norfolk. (Watson, House of Warenne.) ANCIENT ABBEY OF CLTJNI. 93 comitis, erit de duobus nominatis ab abbate ibi assumere quem maluerint ; qui eis sine dilatione tradetur in priorem Lewensem, deducendus ad comitem et ecclesiam Lewensem, et ab illis suscipiendus honorifice et sine difficultate. Prior autem, sic institutus per manum abbatis, et, ut dictum est, a nunciis comitis assumptus, liberam habebit administrationem in spiritualibus et temporalibus, interius et exterius, tam in instituendis quam in amovendis suppriore domus illius, et prioribus cellarum et aliis obedienciariis et ministris ad eandem domum pertinentibus ; ita quod non poterit amoveri, nisi meruerit ex manifesta et rationabili causa, secundum regulam beati Benedicti. Preterea abbas Cluniacensis non exiget de predicta domo nisi centum solidos nomine census annui, nee aliquam ibi faciet exactionem; salva autem erit ipsi abbati Cluniacensi plene dignitas sua et auctoritas, in disciplinis, correctionibus et aliis spiritu- alibus ad ordinem Cluniacensem pertinentibus. Hec autem omnia utraque pars bona fide et sine malo ingenio firmiter observabit in perpetuum. Acta sunt hec apud Lamehem,^** anno Incarnationis Domini, M°CC°P., quarto idus junii, coram predictis mediatoribus et per illos. Presentibus et testibus, dominis W. London,^^^ et G. EofEens,^^^ et H. Sar,^^^ et M. Wigorn,^^^ et T. Nor- wicen'^^ episcopis ; et M. de Certeseia, et . . . . de Boyleia, et . . . . de Fulger, abbatibus ; et de Coventr' 1*^ Lambeth. 167 'William de St. Mary Church, or William de St. Marias ecclesiae f Sainte Mere I'Eglise, in Normandy] ; elected Bishop of London 1198 ; ob. 1224 ; had been Prebendary of !St. Paul's, and Dean of St. Martin's- le-Grand in London. 1*^8 Gilbert de Glanville was elected Bishop of Rochester in 1185 (31 Hen. IL), being at the time Archdeacon of Lisieux. He was a justice itinerant in 1189, and justicier in 1194 (Foss). 1^9 Herbert Pauper, elected Bishop of Salisbury in 1194, was a justicier of the Curia Regis; ob. 1217 (Foss). ^^^ Maugere, Archdeacon of Evreux ; nominated Bishop of Worcester 1199 ; ob. 1212 (Nicholas). ^^^ John de Gray, Archdeacon of Gloucester ; consecrated Bishop of Norwich in 1200 ; and afterwards, in 1205, was promoted to the See of Canterbury, on the death of Hubert Walter ; Lord Chief Justice (Foss). 94 CHARTERS AND RECORDS OF THE I et de Dovor' prioribus ; comite Eogero Bigot ;'*' Hugone Bardulfo ;^^^ Willelmo Briwere ;^®* Roberto filio Rogeri;^^^ Galfrido de Say ;^«*^ Willelmo de Warenne ;^«^ Huberto de Burgo, caraerario domini Regis ;^^ Radulfo de Plaiz ; Roberto de Pereponte; Ricardo Aquillun/^^ et Roberto filio ejus;^^^ Waltero de Wancy; Philippo de Burnham ; Waltero de Grantcurt,^^^ et multis aliis. [^ Chart er-parti/ ; the word Chyrographum at the top of the parchment, cut through in a straight line, and in the margin^ where the lines endj the letters Cyrogr cut i«2 Roger Biffot, 2d E. of Norfolk, was son of Hugh, created Earl of Norfolk 6 Stephen, and grandson of Roger Bigod, the founder of Thet- ford priory. Was one of the 25 barons appointed to enforce the ob- servance of Magna Charta (Nicholas; Foss). 163 Hngh Bardolph was a justicier in 1199. In 1184 he was Dapi/er Regis, or Steward of the Household to Hen. II., ob. circa 5 John (Foss), 164 William Briwer was a justicier 1196 (Foss). 165 Robert Fitz Roger was a justice itinerant 1201. He was son of Roger Fitz Richard, and grandson of Eustace Fitz John t. Hen. I. He married (according to Foss) Margaret, d. of William de Chesney, with whom he obtained considerable estates in Norfolk, and was Vicecomes of Norfolk and Suffolk, 3 Richard I. "6 Galfrid de Say is mentioned by Madox (Exchequer) as '^ attestin I ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 95 through in like manner ; at bottom, on the fold, six penknife slits for the same mimber of seals ; endorsed COMPOSITIO INTER N08 ET COMITEM WaRENNA SUPER DOMO Sancti Pancracii; length 12^ inches, width 7| inches. " Collection de Bourgoyne," Vol. LXXXI., No. 285.] 172 286. Copy of foregoing bipartite deed. \_At top of membrane, the lower part of the word Chiro- GRAPHUM ; same slits for seal labels as under [285] ; identical in other respects. Length 13 inches, width 8| inches,"] 287. Copy of 285 in a later hand, about 1250 or 1260, and not engrossed as a charter-party ; dated and tested at Lambeth, [ TFritten on a panel of parchment, 9 J inches long, and 5 J inches wide. *' Collection de Bourgoyne," Vol. LXXXI., No. 287 ; Bibl. Nationals] 288. Letter of the Archbishop of Canterbury, and the Bishops Chichester and Ely, relative to the same agreement. [^Extended copt/."] Cum mandatum apostolicum pro abbate Cluniacensi suscepissemus, Ego, Cantuariensis, et Heliensis, et Cices- trensis episcopi, ut tarn comitem Warenna ad satis- faciendum de damnis et injuriis quas intulerat ecclesie Lewensi, quam monachos Lewenses ad obediendum priori quem abbas eis preposuerat compelleremus, omni contradictione et appellatione cessantibus, et postmodum, 1^2 It may be interesting to those not learned in the law, to know a few particulars respecting this sort of deed or instrument. For the purpose of preventing fraud, it was common, in former days, to make deeds of mutual covenant in a script and rescript, i.e., in two parts of the same tenour (one the counter-part of the other), and in the middle, between the two copies, to write the word, Chirographun in large capital letters. This being then cut asunder, either in a straight line or indentwise, each party concerned held either part of such bipartite deed or indenture, and their authenticity was proved by one matching with, or answering to the other. \_Cf Madox " Form. Anglic. ; " Jacob's '' Law Diet.," s.v.] This sort of deed was also called ** charter communis,^' because each party had a part. It is now similarly known as a '' charter-parti/ " (or divided charter, alias cut-in-two). -I I ^M^J± y — - — / 96 CHARTERS AND RECORDS OF THE super principali questione de norainatione vel electione prioris Lewensis, partibus diem assignareraus in curia, prius paci reformande inter dictos abbatem et comitera duximus insistenduni, pro bono pacis quam sperabamus executionem nobis injunctam aliquandiu protelantes. Tandem vero, cum idem abbas non sine naulto labore et gravi dispendio ad nos accessisset in Anglia, die quadam sibi et comiti apud Waraham prefixa, ipso et procurator- ibus comitis in nostra presentia constitutis, presente etiam nuntio Cicestrensis episcopi ipsius vices agente, P. camerarius, Helias, Willelmus, Symon et Hugo, monachi Lewenses, pro se et conventu Lewensi, ex cujus parte venerant, protestati sunt in jure, quod in nuUo se opponebant Cluniacensi ecclesie, immo ipsi tanquam matri sue penitus adherentes, parati eranfc eidem et abbati Cluniacensi, sicut patri et domino, omnimodam obedientiam et reverentiam exibere. Dictis igitur monachis ad petitionem nostram ab abbate sus- ceptis in osculo pacis, indiximus parti comitis ut custodes, qui ad portam domus Lewensis positi dice- ban tur, a comite removeret, ita quod, salvo jure comitis, abbas et sui liberum ingressum et egressum haberent ad domum Lewensem, alioqui custodes excommunicationi Bupponereraus, et terram comitis interdicto ; et sic dicto abbate consentiente, ob reverentiam domini Regis qui super hoc nobis scripserat, prefiximus alium diem. Cum autem abbas ad domes suas de Lewes et de Acra non post multum temporis causa visitationis accederet, comi- tantibus nuntiis nostris, ut videlicet providerent ne vel abbas in prejuditium comitis super querela que inter eos vertebatur aliquid attemptaret, vel comes aut homines sui eidem abbati vel suis ad domes supradictas aditum denegarent, tam ipsi quam abbas utrobique ab hominibus comitis ignominiose per violentiam sunt repulsi; unde malefactores excomraunicati fuerunt, et terra comitis interdicto supposita ; abbas etiam utrumque naonasterium propter violentiam ibidem commissam, et quia custodes, quamvis excommunicati, in eisdem tamen morabantur domibus, interdixit. Postmodum vero, cum ad diem prefixam Wigorniam venissemus, ad iteratam petitionem . ^^ - — . ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 97 domini Regis protractum est negotium de assensu dicti abbatis, appropinquante autem solempnitate paschali. Accesserunt ad me Cantuarensem nuntii comitis pro ipso et hominibus suis cautionem ofEerentes, quod super predictis injuriis ecclesie starent mandate; et sic abso- lutis hominibus juxta formam communem, recesserunt nuntii, michi firmissime promittentes quod statim amo- verentur custodes a porta Lewensi, et ad submonitionem meam de premissis satisfactio fieret competenter. Verum abbate consequenter ad Lewense monasterium accedente, iterum abbati et suis ingressus et egressus mona.chis per violentiam est preclusus ; verumtamen propter iteratam injuriam et illusionem Deo factam, hujus sceleris com- plices et factores excommunicati fuerunt, et quia novis- sima pejora erant prioribus, non tantum terra comitis propria, verum etiam terre de feodo suo supposite fuerunt interdicto. Altera vero die Londonii prefixa, presentibus dicto abbate et uxore et filio comitis cum procuratoribus ejusdem, et quamplurimis baronibus terre sue, postquam diu laboravimus ad pacem, tandem cum diflScultate maxima, de assensu predictorum et consilio multorum episcoporum et magnatum terre qui ibidem aderant, fuit pax ad honorem utriusque partis, sicut credimus, provisa, per assensum comitis, si ad hoc posset induci, postmodum roboranda. Porro veniente die ad roborationem pacis vel executionem mandati apostolici faciendam statuta, de pace formata vel alia, nichil prorsus a parte comitis renuntiatum est nobis ; immo, quod grave tulimus, eadem parte comitis ad laicalem potentiam con- volante, tam nobis quam abbati ex parte domini Regis inhibitum est districte, ne in prefato negotio, quod ad coronam regiam pertinere dicebatur, procedere temp- taremus. Cum autem nichilominus mandatum domini pape vellemus exequi, Deo magis obedire quam homi- nibus eligentes, nee nobis datum esset desuper in his que pacis erant proficere ; pro comite contra dictum abbatem est objectum litteras quibus innitebantur nullius esse momenti, eo quod interveniente illo qui se falso gesserat comitis procuratorem, in curia easdem impetraverat pars abbatis ; unde quod sic contra coraitem statutum est in 96 CHAETEfiS AND EECOEDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 97 super principal! questione de norainatione vel electione prions Lewensis, partibus diem assiornareraus m curia, prius paci reformande inter dictos abbatem et comitem duximus insistendum, pro bono pacis quam sperabamus executionem nobis injunctam aliquandiu protelantes. Tandem vero, cum idem abbas non sine multo labore et gravi dispendio ad nos accessisset in Anglia, die quadam sibi et comiti apud Waraham prefixa, ipso et procurator- ibus comitis in nostra presentia constitutis, presente etiam nuntio Cicestrensis episcopi ipsius vices agente, P. camerarius, Helias, Willelmus, Symon et Hugo, monachi Lewenses, pro se et conventu Lewensi, ex cujus parte venerant, protestati sunt in jure, quod m nullo se opponebant Cluniacensi ecclesie, immo ipsi tanquam matri sue penitus adberentes, parati erant eidem et abbati Cluniacensi, sicut patri et dommo, omnimodam obedientiam et reverentiam exibere. Dictis igitur monachis ad petitionem nostram ab abbate sus- ceptis in osculo pacis, indiximus parti comitis ut custodes, qui ad portam domus Lewensis positi dice- ban tur, a comite removeret, ita quod, salvo jure comitis, abbas et sui liberum ingressum et egressum haberent ad domum Lewensem, alioqui custodes excommunicationi supponeremus, et terram comitis interdicto ; et sic dicto abbate consentiente, ob reverentiam domini Regis qui super hoc nobis scripserat, prefiximus alium diem. Cum autem abbas ad domes suas de Lewes et de Acra non post multum temporis causa visitationis accederet, comi- tantibus nuntiis nostris, ut videlicet providerent ne vel abbas in prejuditium comitis super querela que inter eos vertebatur aliquid attemptaret, vel comes aut homines sui eidem abbati vel suis ad domos supradictas aditum denegarent, tam ipsi quam abbas utrobique ab hominibus comitis ignominiose per violentiam sunt repulsi; unde malefactores excommunicati fuerunt, et terra comitis interdicto supposita ; abbas etiam utrumque monasterium propter violentiam ibidem commissam, et quia custodes, quamvis excommunicati, in eisdem tamen morabantur domibus, interdixit. Postmodum vero, cum ad diem prefixam Wigorniam venissemus, ad iteratam petitionem 1 domini Regis protractum est negotium de assensu dicti abbatis, appropinquante autem solempnitate paschali. Accesserunt ad me Cantuarensem nuntii comitis pro ipso et hominibus suis cautionem ofEerentes, quod super predictis injuriis ecclesie starent mandato; et sic abso- lutis hominibus juxta formam communem, recesserunt nuntii, michi firmissime promittentes quod statim amo- verentur custodes a porta Lewensi, et ad submonitionem meam de premissis satisfactio fieret competenter. Verum abbate consequenter ad Lewense monasterium accedente, iterum abbati et suis ingressus et egressus monachis per violentiam est preclusus ; verumtamen propter iteratam injuriam et illusionem Deo factam, hujus sceleris com- plices et factores excommunicati fuerunt, et quia novis- sima pejora erant prioribus, non tantum terra comitis propria, verum etiam terre de feodo suo supposite fuerunt interdicto. Altera vero die Londonii prefixa, presentibus dicto abbate et uxore et filio comitis cum procuratoribus ejusdem, et quamplurimis baronibus terre sue, postquam diu laboravimus ad pacem, tandem cum difficultate maxima, de assensu predictorum et consilio multorum episcoporum et magnatum terre qui ibidem aderant, fuit pax ad honorem utriusque partis, sicut crediraus, provisa, per assensum comitis, si ad hoc posset induci, postmodum roboranda. Porro veniente die ad roborationem pacis vel executionem mandati apostolici f aciendam statuta, de pace formata vel alia, nichil prorsus a parte comitis renuntiatum est nobis ; immo, quod grave tulimus, eadem parte comitis ad laicalem potentiam con- volante, tam nobis quam abbati ex parte domini Regis inhibitum est districte, ne in prefato negotio, quod ad coronam regiam pertinere dicebatur, procedere temp- taremus. Cum autem nichilominus mandatum domini pape vellemus exequi, Deo magis obedire quam homi- nibus eligentes, nee nobis datum esset desuper in his que pacis erant proficere ; pro comite contra dictum abbatem est objectum litteras quibus innitebantur nullius esse momenti, eo quod interveniente illo qui se falso gesserat comitis procuratorem, in curia easdem impetraverat pars abbatis ; unde quod sic contra comitem statutum est in 98 CHARTERS AND RECORDS OF THE curia vel optentum, censendum est irritum et inane. E contrario, pars abbatis executionem mandati apostolici fieri petebat instanter, maxime de obedientia priori exhi- benda, proponens exceptionem de falso procuratore ad hunc articulum non pertinere, nam dorainus papa precise contra monachos statuerat ut obedientiam exbiberent priori quern abbas instituerat; quos tamen in litteris suis fatebatur non liabuisse procuratorem in curia. Pre- terea juri communi consentaneum videbatur, ut priori ab abbate preposito, qui etiara aliquandiu in possessione fuerat prioratus, non debet a monacliis, pendente ques- tione an rite sit institutus, obedientia denegari, precipue cum hoc idem favor religionis exigat, ne ordo depereat pro defectu prepositi, et monachi absque priore degentes, ut acephali, tamquam oves sine pastore dispersi, errare incipiant et vagari. Monachi vero Lewenses, qui veniant ex parte conventus, professi sunt in jure se abbati tan- quam patri et domino et ecclesie Cluniacensi subjectos et obedientes existere, nee eisdem velle in aliquo resistere vel controversiam movere, nee conventura Lewensem in electione sen nominatione sui prioris jus aliquod vindi- care. Habito igitur prudentium virorum consilio, cum constaret collegam nostrum episcopum Cicestrensem in- teresse non posse, Ego Cantuarensis et Hehensis epis- copus, prefatum articulum decidentes, auctoritate apos- tolica precepimus, juxta formam suscepti a nobis mandati, obedientiam et reverentiam magistro Alexandre, quern abbas in sepedicta domo Sancti Pancratii priorem in- Btituerat, a monachis Lewensibus exhibendam et quos- cumque resistentes quominus pacifica possessione et administratione prioratus gauderet, omni contradictione et appellatione cessantibus, per censuram ecclesiasticam decrevimus cohercendos. Yerum discretis ac religiosis personis, T. de Bello, etW.de Ponte Koberto abbati- bus,^"^ de mandate nostro accedentibus ad domum Lewensem, ut illuc introducerent dictum priorem, tarn ipsi quam prior violenter ab hominibus comitis sunt repulsi, unde resistentes excommunicationis sunt inno- 173 The abbots of Battle and Robertsbridge. ANCIENT ABBEY OF CLTJNI. 99 dati sententia, et terra comitis auctoritate apostolica supposita interdicto. Novissime vero cum in ipsum comitem multociens et benigne commonitum parati essemus districtionem ecclesiasticam exercere, tandem, per Dei gratiam, presentibus multis episcopis et magna- tibus terre, pax inter dictos abbatem et comitem est firraata ab ipsis et successoribus in perpetuum obser- vanda, sicut plene in rescripto pacis autentico con- tinetur. Postmodum vero, Ego Cantuarensis, comitem et malefactores predictos super predictis injuriis veniam postulantes, quos absolvere potui, recepta ab eis solita cautione, absolvi et eisdem injunxi penitentiam, indicens comiti ne deinceps religiosis domibus vim inferret vel ibidem custodes apponeret. Et sic, me presente et comitante, introductus est abbas in domum Lewensem, et a comite et a monachis honorifice receptus, libere in eadem domo que ad suum pertinebant officium ordinavit. [Opening at bottom of parchment for label and seal, formerly appendent ; length 14 inches ^ width 1\ inches, *' Collection de Bourgoyne," Vol. LXXXI., No. 288 ; Bibl. Nationale.] 289. Letter of the Prior of Lewes, dated June 19th, 1201. The writer of the annexed letter was, apparently, Alexander, named in deed [288], elected after the foregoing struggle and dispute with Cluni. [^Extended copy.'] Sanctissimis patribus et dominis suis, domino priori et sacro conventui sancte Cluniacensis ecclesie, humiles et devoti filii sui conventus Sancti Pancratii, humilem et devotam cum salute obedientiam, et superne dulce- dinis adipe saginari ; sicut sorte sinistra et animo amaro laborantibus domesticum est questu lugubri frequenter aures replere, et aures amantum solicitare, ita sedato tumultu et concessa post luctum leticia, ipsius causam et materiam non occultare, videtur non absurdum, ut quorum fuit, communicato doloris calice, flere cum flentibus, eorumdem sit, propulsa meroris nebula, gau- dentibus gaudere. Vestre Sanctitati satis innotuit i 100 CHARTEES AND EECOEDS OF THE questio diu mota, dura satis et hactenus indecisa inter vos et dominum patronum nostrum, super ordinatione doraus nostre, que quidem tractu temporis sumens con- valescentiam, jam nunc ea tenus ascendit, quod nisi maturiori consilio et celeri opera mala que secum con- vectaverat fuisset obviatum, ilia specialis filia vestra, ille oculus vester dexter, quem nominare convenistis, non tarn caligasset jam quam prorsus erueretur. Siqui- dem, cum sanctissimus pater noster, cujus prudentie litis tam sumptuose et dispendiose terminationem divina dignatio reservavit, in Angliam hac de causa venisset, ipsam totam hoc flatu infectam invenit, quod Regis, comitum, baronum et omnium magnatum terre una erat sententia pro comite Varenna standum ad illius dignitatis et juris defensionem modis omnibus insistendum; quic- quid molestie vel rigoris in ipsum exerceretur, toti regno illatum, et omnes ei debere esse patrocinio, qui pro omnibus agebat. Inter hec, quas spoliationes, quas cruces inedie et famis nos sustinuerimus, morosum esset exprimere, cum singula, nicbil aliud nobis inten- tarent nisi manifestam et irrecuperabilem subversionem; ceterum, inter tot malorum malleos, et domino patri nostro et sancte Cluniacensi ecclesie matri nostre, omnem semper humilitatem, reverentiam, obedientiam et subjec- tionem impendimus, et impendere parati fuimus, sumus et semper erimus ; et, licet aliquando inde contrarium fama sinistra sonuerit, mera Veritas hec est, quod ab hiis separare nos non poterit periculum vel gladius. Huic autem innocentie nostre testimonium si placuerit perhi- bere, poterit pius pater noster, in cujus audientia publico protestati sumus in jure, et adhuc libere protestamur, nullam nos contra sanctam Cluniacensem ecclesiam habuisse vel habere vele querelam; nee nos in nomi- natione vel electione prioris nostri jus aliquid vindicare. Ad hec sanctissimus pater noster consulto satis et modesto discretionis vestigio in causa procedens, con- siderata temporis malitia, circumspectis malis cotidie crescentibus et grandescentibus, intuens quod non esset indempne capud (sic), a quo tam generosum membrum precisum esset aut avulsum, de consilio magnorum et ANCIENT ABBEY OP CLUNI* 101 multorum prudentura censuit aliquantum subducendum Beveritati, et cum domino patrono nostro amicabiliter componendum ; quod et Deo ipsius conatibus aspirante, feliciter actum est, in forma que vobis poterit demon- strari. .In qua, licet superficie tenus antique vestre consuetudini et libertati videatur modice aliquantulum derogatum, clarius tamen, intuentibus et diligentius dis- cutientibus, palam erit et vestre dignitati per omnia esse consultura, et nostre paci perpetue provisum et infinitis malis obviatum ; quia igitur totum quod sumus vestrum est, nee habet undo glorietur palraes nisi de pinguedine radicis bone, nos omnes ad pedes vestre universitatis prosternimus, cum multis lacrimis postulantes et sup- plicantes, quatinus ipsam formam pacis per dominum patrem nostrum, Deo cooptante, roboratam et a nobis approbatam, gratam et acceptam, sicut et nos, habere dignemini, vestri gravaminis tolerantiam, si quid in ipsa est, intuitu nostre pacis eque ferentes. Conservet sanc- titatem vestram divina protectio. Actum et recitatum publico in capitulo nostro, anno Verbi Incarnati, M°.CC°P. X^IIP. kalendas julii. [^On a membrane, lOJ inches long and 6f inches wide; seal onginally appended. '' Collection de Bourgoyne," Vol. LXXXI., No. 289 ; Bibl. Nationale.] Document [316] (the agreement between the abbot of Cluni and his ^'homines,'' the tenants of OfEord [Offord-Oluny], in the county of Huntingdon) is of interest in association with early agreements and village- communities. The etymology of the present name of Offord-Cluny, one of the four large estates held in Eogland by the great Burgundian abbey, in this case by the gift of Henry I., is now for the first time, perhaps, made apparent. This estate was in after times {i.e., in 1445), together with another of the Cluni manors, granted to the abbot and Convent of Westminster (Rymer). Though in the agreement, here given, be- tween the ''homines'' of Offord and their lord, the abbot, we have no direct evidence as to the mode of f ■■ ■ II ^ 102 CHABTEES AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 103 settliDcr the holdings and services in primitive times, a question not yet set at rest, other than by svritten acrreement, we have a satisfactory insight into claims founded on the same, of equal value and importance. This manor (as the charter 213 testifies)' was given to the monks of Cluni in pure and perpetual alms. tiugH de Courtenay was at the time the 23rd abbot of Oluni. 316. Agreement made with the *' homines'* (men and tenants) of Oflbrd-Cluny ; 1237 (21 Hen. III.). \_Extended copy.'] Hec est convencio facta inter Dominum H. abbatem, et conventum Cluniacensem ex una parte, et Willelmum clericum filium Rad', et alios homines de Offord\ videlicet quod H. abbas et conventus Cliin' concesserunt villam suam de Offord', cun omnibus ad eam spectantibus, dicto Willelmo clerico et aliis hominibus ejusden ville, a festo Sancti Michaelis, anno gracie millesimo ducentessimo vicesimo septimo, per viginti annos mtegros proximo sequentes, tenendam de eis, reddendo mde eis annuatim vel procuratori eorum quadraginta marcas, videlicet ad festum Sancti Michaelis viginti marcas, et ad medmm quadragesima viginti marcas. Si autera /ominum abbatem vel procuratorem suum ad villam de Oiiord venire contingerit, semel in anno in necessarns hospicii, eos honeste exibebant; nunciis eciam qui pro redditu venient ad eos necessaria victus invenient. Predicti vero homines receperunt in inicio termini sui, XI boves ad valorem IIIP^ marcarum, et XXX quartas de framento et siligine seminata super Stokmge IStoc/ang] et Almerscroft ter arratum, et super tres culturas de Perlowe [PurUeu] bis arratum, et Cristenemas, et la Wong', et Dodemera ter arratum. Preterea receperunt vio-inti'sex quartas de tremais seminato super Tunstale et'^Bradeland bis arratum, et LXVII. quartas et II. bus- cellos de averia seminata super Ruburt et Perlowe. Preterea receperunt domus et clausuram curie appre- ciatas ad centum solidos. Hec omnia sicut receperunt, sic in fine termini sui integre restituent domino abbati vel ejus procuratori, et per totum cursum termini sui integre restituent domino abbati vel ejus procuratori, et per totum cursum termini sui adquietabant predictam villam de Offord' de proprio custo suo, de omnibus fore- factis et consuetudinibas, et nichilominus predictum redditum ad terminos predictos plenarie persolvent. Ut autem hec convencio firmiter observetur, tam dictus dominus abbas et conventus ex una parte, quam dictus Willelmus clericus ex altera, hoc cirographum sigillorum suorum apposicione huic inde in testimonium munierunt. Hiis testibus. Domino Gilberto archidiacono Huntend', priore de Tlietfford, R. capellano domini abbatis de Cluni, Johanne Daneys milite, Yvone monoacho, Yvone Quarel, Walter o monacho, et multis aliis. rOn a panel of parchment, 5 J inches in length and 6 inches in depth; endorsed Composicio de manerio DE Offord' inter abbatem Cluniacensem et Homines ejusdem loci ; seal lost ; " Collection de Bourgoyne," Vol. LXXXL, No. 316; Bibl. Nationale.] The following deed [317] relates to the '' Thirtieth of all movables " granted to the Crown in 1237. 317. Letters patent of Henry HI. acknowledging that the pay- ment of the "thirtieth" on all movable property belonging to Cluni in England, is spontaneous on the part of the abbot, and is not to establish a precedent. \_Extended copy.'] H. Dei gratia rex Anglorum, dominus Hybernie, dux Normannie, Aquitanie, et comes Andegavorum, omnibus ad quos presentes littere pervenerint, salutem. Sciatis, quod cum rogassemus dilectum nobis in Christo abbatem Clunyacensem, quod concederet nobis tricesimam omnium mobilium suorum in terris suis propriis, et omnium priorum de ordine suo in regno nostro Anglie, sicut magnates et omnes alii de regno nostro eodem tricesimam de mobilibus suis nobis concesserunt, idem abbas, gratis et spontanea voluntate sua petitioni nostre liberaliter <-> 104 CHAETEBS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 105 condesceTidens, tricesimam illam sic dari nobis concessit, et ne ex concessione sua possit eidem abbati in posterum vel prioribus ordinis sui prejudicium ^enerari, aut talis concessio possit trahi in consequentiam, presentium tenore protestamur, quod idem abbas ex mera voluntate sua, a nullu debito compulsus, tricesimam predictam hac vice nobis dari concessit. In cujus rei testimonium, has litteras nostras predicto abbati fieri fecimus patentes, coram me ipso, apud Cantuar', XXIX* die novembris, anno regni nostri, XXI P. [On a small membrane J inches long and 2^ inches deep; endorsed in a coeval hand De . quadam donacione FACTA REGI AnGLORUM NE EJUS 0CCA8I0NE ALIQUOT PREJUDICIUM FIAT ECCLESIE ClUNIACENSI ; Vol. LXXXI., No. 317 ; " Collection de Bourgoyne."] 818. Inspeximus, and confirmation by Hen. III. of a charter of Hen. IL, granting to the monks of Cluni, in pure and per- petual alms, the manor of Letcombe-Regis, in Berkshire; dated at Westminster, Jan. 23, 1238 (22 Hen. III.). [Extended copy."] Henricus, Dei gratia, rex Anglie, dominus Hybernie, dux Normannie, Aquitanie, et comes Andegavorum, ar- chiepiscopis, episcopis, abbatibus, prioribus, comitibus, baronibus, justiciariis, vicecomitibus, prepositis, ministris et omnibus ballivis et fidelibus suis salutem. Inspeximus confirmationem Henrici regis, avi nostri, in bee verba : H. Dei gratia rex Anglie, dux Normannie, Aquitanie et comes Andegavorum, archiepiscopis, abbatibus, comiti- bus, baronibus, justiciariis, vicecomitibus et omnibus ballivis et fidelibus suis, Francis et Anglicis, totius Ancrlie, salutem. Sciatis quod ego concedo et confirmo Deo et ecclesie sancti Petri Cluniacensi et monachis ibidem Deo servientibus, manerium de Ledecumba m perpetuam elemosinam, pro salute regis H. avi mei et omnium antecessorum meorum, et pro propria salute mea, quod manerium rex Stephanus dedit et assedit eis pro centum marcis, quas pred ictus Rex Henricus solebat dare i annuatim eidem ecclesie Cluniacensi. Quare volo et firmiter precipio, quod predicta ecclesia et monachi idem manerium bene, et in pace, et libere et quiete, et honori- fice in perpetuum teneant, cum omnibus pertinentiis suis, in bosco et piano, et pratis, et pasturis, et aquis, et mo- lendinis, et stagnis, et hominibus, et tenuris eorum, et cum libertatibus suis omnibus, sicut unquam melius et plenius et liberius tenuit illud rex H. in manu sua. Testibus : R. Winton', G, Blyens', et Johanne, Norwic' episcopis, et H. episcopo Dunholm', comite Willelmo Arundell, comite Willelmo de Maundevill, Ricardo de Lucy, Ricardo de Oaunvill, Randulfo de Glanvill, Hugone de Cressy, Th. Bardulf, Bertramo de Verdon, Willelmo, filio Radulfi, et Radulfo Britone, apud Norhampton. Nos igitur, banc concessionem ratam et gratam habentes, earn abbati Cluniacensi et monachis ibidem Deo servien- tibus, pro nobis et heredibus nostris, concedimus et con- 175 firmamus. Hiis testibus, W. Karleol',^^* et W. Wygorn*. episcopis, T. comite Line', constabulario Cestr',^^^ Simone de Montefort,^^^ Willelmo de Ralegh',^^^ Petro de Malo Lacu,^^^ Johanne filio Galfridi,^^^ Amaurico de Sancto 1^* Walter Mauclerk, one of King John's chaplains ; a justice itinerant in 1219, and sheriff of Cumberland from 6 Hen. III. In 1223 elected Bishop of Carlisle, resigned his bishopric in 1246, and took the habit of a preaching friar at Oxford ; ob. 1248. (Foss.) 1^5 Walter de Cantilupe, elected Bishop of Worcester in 1236 ; sided with Simon de Montfort. He founded the nunnery of "White Ladies," dedicating its church to St. Mary Magdalene, and ob. 1265. y^ John de Lacy, Constable of Chester and Earl of Lincoln, was a justice itinerant in 1226 ; joined the insursrent barons t. John ; ob. 1240. "^ Simon de Montfort, 2nd Earl of Leicester, the well-known leader of the insurgent barons, t. H. IIL, slain at Evesham 1265; being attainted, the earldom became forfeited. 178 William de Ralegh, Treasurer of Exeter, justice itinerant in 1228, became in 1239 (the year following his attestation to present deed) Bishop of Norwich. Died in 1249 at Tours, and was buried in the church of St. Martin in that city (Foss.) 17» Peter de Malo Lacu (Maulay) is quoted by Madox (Exchequer. 565.747.) •'^ ^ V H » 18<> John Fitz Galfrid was " fermer " of Aylesbury 14 Hen. IIL (Madox, Exchequer, 517, c. 1.) -'mt " ' ■»■ —"r- 106 CHARTERS AKD RECORDS OF THE Amando,"' Galfrido dispensario,'*^ WiUelmo Gernun, et aliis. Datum per manum venerabilis patris i^adulti Cycestrensis''' episcopi, cancellarii nostn, apud West- monasterium, vicesimo secundo die januarn, anno regni nostri, vicesimo secundo. \ Original; at the bottom of membrane, opening for silken cord of seal ; neither remaining. Length 13j tnchea, depth n inches, exclusive of fold. " Collection de Bourgo/ne," Vol. LXXXI., No. 318; Bibl. Na- tionale.] 319. Copy of the same Inspeximus-cliarter. [Written on a membrane lOJ inches long, and 7} inches deep, in a later hand (between 1260 and 1280) ; aper- tures for cords of seal, formerly/ appendent. Id,} Oricrinal documents of the 13th and 14th centuries [12404344], forming Vol. LXXXII. of the - Collection de Bourgoyne." The following brief of Pope Alexander IV., ^'* relates to a suit in the Roman courts between St. Pancras and Cluni ; the priory claiming exemption from tithe ' to the mother-community. The result of the appeal to the 181 Amaiiriciis de Sancto Araaiulo was sheriff of Herefordshire 27 Hen. III. (Madox, Exchequer, p. 658.) i^^2 Geoffrey le Dispenser (or Despencer), of Gloucestershire was dis- trained 35 Hen. III. (Madox). Dispensator, the steward of the King, became the surname of the Despencer family. ^ ^, . , ^ • -.ooo is^ Ralph de Neville, Dean of Lichfield, Bishop of Chichester m 1223 ; ^^^i^^^The dl'te of Tope Alexander IV.'s pontificate was from 1254-1261. 185 The question of tithes was one which apparently at that time or soon after, vitally concerned Cluni. The then recent Cistercian order had been exempted in 1132 from all payment of tithes, and in the time of Peter the Venerable, the Dth abbot oi Cluni, great excitement prevailed on the subject among the Clunists. In 1132 the 31th year of the foun- dation of the Order, Innocent II. exempted the Cistercians from all pay- ierof tithes (Manrique, '< Ann. Cisterc," L, 234 ; Pignot, - Ordre de Cluni," III., 180.) ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 107 186 Holy See in respect thereof— Guychard de la Osaye being prior of Lewes at the time, and William (III.) de Pontoise the abbot of Cluni — was, that judgment was awarded in favour of the latter. This decision would appear to have been issued by the Papal Chancery of that epoch, or what may have answered thereto afterwards as a branch of the Curia Romana. 334. Brief of Pope Alexander IV., relating to the non-payment of tithe on the part of the Priory of Lewes, dated 12 June 1256 (40 Hen. III.). [Extended copy."} Alexander, episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis abbati et conventui Cluniacensi, salutem et aposto- licam benedictionem. Acta judicii habita coram dilecto fiho nostro, T. tituli sancti Laurentii in Lucina, presby- tero cardinali, in causa que vertebatur inter nos ex parte una, et . . . . priorem et con vent um Lewensem, nostri ordinis Cicestrensis diocesis ex altera, in qua ipsum dedi- mus auditorem, de verbo ad verbum fecimus presentibus annotari, ne de ipsis dubitatio in posterum oriatur. Tenor autem eorum talis est : — In nomine Domini, amen. Anno ejusdem millesimo CC^XLVIIP, indictioue VI., die mer- curii VIII., idus julii, comparuit coram nobis fratre T., miseratione divina tituli sancti Laurentii in Lucina pres- bytero cardinali, dato a domino papa partibus auditore, niagister Lucas procurator prioris et conventus Lewensis, offerens procurationem pro eis contra abbatem et conven- tum Cluniacenses in hec verba : — Universis Christi fide- libus presentes litteras visuris vel audituris, frater Guigar- dus, minister humilis ecclesie sancti Pancracii Lewensis, et ejusdem loci conventus, salutem in Domino. Noveritis nos constitiusse et ordinasse dilectum clericum nostrum Lucam, magistrum scolarum de Lewes, procuratorem, yconomum seu sindicum, in omnibus causis motis et ^^ The inaccuracy of dates in the lists of English priors is very note- worthy, especially in those of Lewes, whether compiled from Browne Willis or otherwise ; as may be observed also in the new Monasticon. Many of the present charters will not only tend to rectify some such errors, but will supply names of priors not elsewhere recorded. 108 CHARTEES AND RECOEDS OF THE movendis inter venerabilem patrem dominum abbatem et conventum Cluniacensem, ex una parte, et nos ex altera, auctoritate apostolica ventilandis, dantes eidem liberam facultatem petendi et reeipiendi, agendi, et respondendi, excipiendi et replicandi, appellandi, et impetrandi, et in integrum restitutionem petendi, et in animabus nostris jurandi, promittentes nos firmum habituros et ratum quicquid in omnibus dictis causis nomine nostro duxerit faciendum. Promittimus etiam, si necesse fuerit, pro eodem judicatum solvi sub ypoteca rerum nostrarum. In cujus rei testimonium presentibus litteris sigilla nostra apposuimus. Datum in crastino Pentecostes, anno gratie W CC° XLVIir, septimodecimo kalendas augusti. Ko- bertus de Cultura clericus, obtulit procurationem pro predictis abbate et conventu Cluniacensi contra priorem et conventum predictos, coram nobis in hec verba: — Uni- versis presentes litteras inspecturis, frater Guillelmus, miseratione divina humilis abbas Cluniacensis, salutem in Domino. Noverint universi, quod nos constituimus Robertum de Cultura, clericum nostrum, latorem pre- sentium, procuratorem nostrum in causa seu causis, quam vel quas movemus seu movere intendimus contra priorem et conventum Lewenses, Cicestrensis diocesis, dantes eidem Roberto speciale mandatum agendi, defendendi, jurandi de calumpnia seu de veritate dicenda, et faciendi quodlibet aliud genus sacramenti, et omnia faciendi que faceremus et facere possemus, si presentes essemus. Da- mns etiam eidem Roberto plenariam potestatem substi- tuendi alium procuratorem loco sui, quotienscumque vo- luerit, et sicut viderit expedire, et ad omnia et singula supradicta, ratum et firmum habituri quicquid per ipsum Robertum, vel substitutum ab eodem, super premissis fuerit procuratum. Actum seu datum anno Domini M°CC°XLVIir, die jovis proximo ante festum beate Marie Magdalene, mense julio. Eodem die, videlicet, XVII. kalendas augusti, predictus Robertus porrexit contra procuratorem predictorum prioris et conventus Lewensis libellum, in hunc modum : Coram vobis, pater reverende, domine J., sancti Laurentii in Lucina presbytero cardi- ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 109 V nali, partibus auditore concesso, dicit procurator abbatis et conventus Cluniacensis contra procuratorem prioris et conventus Lewensis, Cluniacensis ordinis, Cicestrensis diocesis, quod cum felicis recordationis, G. papa abbati Cluniacensi qui tunc erat, decimam omnium proventuum et reddituum, abbatiarum et prioratuum Cluniacensis ordinis per triennium, et dominus papa ipsi abbati, qui modo est, omnium locorum ipsius ordinis per unum an- num duxerit concedendam, eidem priore et conventus Lewensis hujusmodi decimam pro sue voluntatis arbitrio solvere contradicunt. Quare petit dictus procurator pro- curatorem ipsorum prioris et conventus, nomine eorum- dem per vos, pater reverende, compelli ad solutionem decime hujusmodi quatuor annorum predictorum, quam extimat ad valorem octingentarum marcarum argenti, petit etiam dampna et expensas, qua propter Hoc incurrit dictus abbas, que extimat ad valorem centum marcarum argenti, et protestatur expensas faciendas, et hec petit salvo jure, etc. Et eodem die facta est copia predictorum libello et procurationis procuratori partis adverse, et as- signavimus diem ad diem lune proximam eidem procura- tori ad deliberandum super libello predicto, eodem procu- ratore protestante se non debere respondere, pro eo quod diebus precedentibus pars actoris non comparuit ut debe- bat, et ideo se ad diem assignatam non teneri se ad re- spondendum parti adverse, et si forte respondere com- pellatur, nontamen sine prejudicio partis sue protestatur se non debere respondere, nisi prius pars ad versa sibi satisfecerit, de expensis quas fecit diebus precedentibus, in quibus pars adversa minus legitime comparuit. In crastina beate Marie Magdalene, assignata est dies nona ante instans festum beati Michaelis, domino abbati Clu- niacensi ex una parte, et procuratori prioris et conventus Lewensis, Cluniacensis ordinis, ex altera, ad contestandam litem precise super libello predicto, porecto coram nobis ex parte dicti domini abbatis, nisi interim vel tunc fuerit compositum inter ipsos ; et renuntiatum est omnibus exceptionibus dilatoriis ; die martis proxima- post festum beati Mathei comparuit coram nobis magister Robertus T "' 110 CHABTEES AND RECORDS OP THE ANCIENT ABBEY OF CLtJNI. Ill 1 I procurator abbatis Cluniacensis pro ipso abbate, contra priorem et conventura Lewensem, pro ipsis priore et con- ventu Lewensi nemine comparente XVII. kalendas octo- bris, magister Robertus,procurator doraini abbatis Cliinia- censis, habens mandatum ab ipso domino abbate, proutin litteris ipsius domini abbatis inde confectis plenius conti- netur, fecit et substituit loco suo, pro ipsis abbate et con- ventu, procuratorem apud acta maojistrum Nicolaum de Caserta, dans eidem speciale mandatum faciendi omnia que ipse poterit facere in predicta causa, et promisit fir- mum habere nomine dicti abbatis quicquid ipse magister N. fecerit in predicta causa. Mensis octobris die X. in- trante, assignata est dies procuratori prioris Lewensis ad contestandam litem, precise die lune proxima, super libello abbatis Cluniacensis ; ad quam diem, comparentibus parti- bus, magister Lucas predictus litem contestando negavit narrata vera esse, prout narrantur, et dicit petita fieri non debere. Et est assignata dies in crastinum ad jurandum de calumpnia, et de veritate dicenda ; mensis octobris die XIII. intrante, coram magistro Johanne de Milliaco, ma- gistro Deodato de Septia, magistro Leonardo de Sancto Geminiano, magister Lucas, procurator prioris et con- ventus Lewensis, de Anglia, Cicestrensis diocesis, con- fessus est in judicio coram nobis, quod idem prioratus cum pertinentiis subjectus estpleno jure abbati et monas- terio Cluniacensi, et quod est de ordine Cluniacensi, et decimam fore concessam per dominum papam, et ipsos priorem et conventum teneri ad solutionem decime, sicuti alii prioratus Cluniacensis ordinis. In cujus rei testi- monium, presentibus nostrum sigillum apponi fecirnus. Ego Leonard us, imperiali auctoritate notarius, predictis interfui, et, ut supra legitur, predicti domini Cardinalis mandato scripsi et publicavi. Datum Anagnie^®^ II. idus Junii, pontificatus nostri anno secundo. \_Written on a skin of parchment, 22| inches long, and \A\ inches deep ; " Collection de Bourgoyne," Vol. LXXXII., No. 334 ; B. N.] 1*^ Anagni, in the Campagnia di Roma. The document [366] exemplifies one of Oluni's statutes on the death of a pnor, and the mode of appointin.^ and mst^uting another in his room. On this occasion John de Novo Castro^- (John of Newcastle), said to have been the first Prior of Lewes of English birth, was installed at Cluni in June, 1298, as Prior of St. Pancras in succession to John de Avignon,^*' who had died in the former year. He had been sacristan (or eustos sacronm) of bt. Pancras previous to his installation on this occasion and now in the presence of Bertrand de Colombiers (the first of that name and 28th Abbot of Cluni), the Prior of Charite-sur-Loire, the Prior of Longport, the Prior of I>ompierre, with other priors and Cluniac monks, the customary oath was administered to him, and he was admitted as Prior of Lewes. It should not escape notice that the form of oath on the installation of a prior is very distinctly set forth in this document (whether else- where recorded we have not ascertained) ; neither should the observance of a custom on the death of a prior be overlooked, the restoration, namely, to the mother- community of some of a deceased prior's unalienable property that is to say, his « breviary" [breviariuml his ccrpe [mH. andthe "palfrey" for his special use {Valfrtdus]. This we find, by the deed, was an obligatorv custom of the Cluni order; and censure is passed on this occasion on Walter, a monk of St, Pancras, and Jiobert de Novati,™ the parties entrusted with the char<^e of de ivering this property, that there had been far too much delay m conforming to the rule. The monogram (criven at p. 114) of the public notary's attestation, is als°o an interesting example of the kind. • ?u ^f""" ^^ ^°^° ^*'*''° '"^""^ *° "^^^e died in 1301. He is described m the document as " sacristan," o.- treasurer, who had charge of thi Bacred vessels, church-ornaments, relics, &c. T" S A C "III iq«l W , ""f " H ^'''T ""f ''"'' P'-«^'°-'y Prior o'f si M Iburga If Wenlock. He was elected to Lewes in 1284. He occurs in pft l« Edw. I. ; and Rot. I'at. 35 Edw. I., p. 1 ^''*- ^® "0 Robert de Novati was the official at Lewes Priory who held the post of '. cantor," called also « episcopus chori," from dTrecS he Bmging and ecclesiastical chant. ' erecting the 112 CHARTEES AND EECOBBS OF THE 366. Notarial exemplification (dated 13th June, 1298' ^^ Rip of ceremonial, observed on the admission to his office of a Trior of Lewes. [^Extended copy."] In Dei nomine, amen. Anno Domini miUesimo ducentesimo nonagesimo octavo indictione ^ndecima, pontificatus sanetissimi patris domini Bomfatii pape octavi, anno quarto, idus Junii. Sit umversis et singulis, presentibus et f uturis, tenore presentium publice mam- f estum, quod vacante prioratu sancti Pancratn Lewensis, per mortem defuncti Johannis de Avigmone, quondam prioris prioratus ejusdem, religiosi viri fratres Robertus de Novati, cantor prioratus predicti, et Gualterus ejusdem loci monachus, ex parte venerabilium et religiosorum virorum, subprioris et conventus sancti Pancratn pre- dicti, ad reverendum in Christo patrem doramum Ber- trandum, Dei gratia abbatem Cluniacensem, specialiter propter hoc destinati, breviarium, capam et paletridum dicti defuncti, prout in Cluniacensi ordine moris esse dici- turetcommuniterin eodemconsuevit fieri, eidem reverendo patri presentarunt et manualiter tradiderunt ; quibus ab eodem patre receptis, ipse reverendus pater, ex tunc, ante omnia, protestationes quasdam suas in scriptis tecit et legit ore tenus in hunc modum :— Protestatur abbas Cluniacensis, quod subpriorem et conventum Lewenses pro excusatis non habet, qui breviarium, capam et pale- fridum defuncti prioris Sancti Pancracii Lewensis, citius non miserunt, et qui etiam tardius quam debuermt pro habendo priore ad eumdem reverendum patrem miserunt. Ouibus protestationibus sic perlectis, prefatus reveren- dus pater, cum nonnullis prioribus et monacis sui ordinis, deliberatione, ut dicebat, prehabita diligenti super pro- visionem dicti prioratus sancti Pancratii salubriter taci- enda, venerabilem virum et religiosum fratrem Johannem de Castronovo, tunc sacristam Lewensem, in priorem prioratus sancti Pancratii Lewensis prefecit, et eum sic prefectum statim ad se vocando idem reverendus pater ad eundem fratrem Johannem, verbis usus est que se- quntur :— Tibi, frater Johannes, domum nostram sancti wi Pope Boniface VIII. was consecrated in 1295, and died in 1303. ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 113 Pancratii Lewensis cum pertinentiis suis et juribus com- mittimus, tenendara et regendam temporaliter et spiri- tualiter, loco nostri. Tu juras nobis ad sancta Dei evangelia, non alienare bona domus nostre Sancti Pancratii ; alienata pro posse revocare ; jura et jurisdic- tiones ejusdem manutenere et fovere, immensam dona- tionem a jure vel a statutis ordinis nostri dampnatam de bonis et juribus dicte doraus non facere ; nobis, suc- cessoribus nostris et ecclesie Cluniacensi, matri tue, ex nunc in antea eris obediens et fidelis ; dampnum nostrum aut ecclesie Cluniacensis vituperium aut malum non procurabis, nee in hiis cuiquam consenties procuranti, sed ubi dampnum, vituperium vel malum nostrum aut ecclesie nostre Cluniacensis sciveris, illud statim impedies toto posse; aut si impedire non possis, nobis quaratocius [quampnm2im] intimabis, ceteraque omnia et singula, que in forma fidelitatis plenius continentur, nobis, suc- cessoribus nostris et ecclesie Cluniacensi salvabis inviola- biliter et attendes. Que omnia et singula, per eundem reverendum patrem, articulatim et distincte recitata et exposita, memoratus frater Johannes, prior Sancti Pan- cratii per juramentum suum ad sancta Dei evangelia cor- poraliter prestitum, tacto libro, dicto reverendo patri, et per eum, suis successoribus abbatibus Cluniacensibus, et ecclesie Cluniacensi, proraisit ex nunc in antea firmiter et fideliter observare. Acta sunt hec omnia et singula suprascripta, apud Domnampetram, in aula domus vene- rabihs et religiosi viri . . . prioris de Karitate, Autisio- dorensis dyocesis ; ^^^ presentibus religiosis viris dominis Guidone, decano de Karitate ; Martino de Yspania phisico, Hugone de Martio et Artaldo monachis et capellanis dicti reverend! patris; Milone et Gerino monachis et capellanis dicti domini prioris de Karitate, ac magistris Durando de Martigniaco, Bduensis dyocesis ; et Guil- lelmo de Lingonis, clericis ; Philippo de Sancto Christo- foro, domicello ; et Aldebrando de Luca mercatore, et pluribus aliis testibus fidedignis ad premissa vocatis specialiter et rogatis. W2 Diocese of Auxerre. I 114 CHARTERS AND RECORDS OF THE Et ego Gentilis de Ficeclo, clericus, sacra apostolica et imperiali auctoritate notariiis publicus, premissis omnibus et singulis una HI f cum suprascriptis testibus interfui, presens Jljv publicum instrumentum requisitus per nl dictum reverendum patrem inde confeci, J^ publicavi et manu propria scripsi, meum- que signum consuetum una cum sigillis venerabilium et religiosorum virorum, dominorum P. de Karitate predicta, Oddonis de Longoponte, Hugonis Sancti Laurentii Aurelianensis ; Eeinaldi de Domna- petra ; Philippi de Anneto, prioratuum priorum; Guidonis decani de Maseraio, Cluniacensis ordinis, et magistri Raimundi de Cammereto, monacbi, capellani et socii dicti reverendi patris ; liuic presenti publico instrumento rogatus apposui in testimonium premissorum. Nos vero, fratres, Petrus de Karitate, Oddo de Longo- ponte, Hugo Sancti Laurentii Aurelianensis, Reinaldus de Dompnapetra, Philippus de Anneto, prioratuum priores, et Guido decanus de Maseraio, Cluniacensis ordinis, acmagisterRaimundus de Cammereto monachus, capellanus et socius dicti reverendi patris, qui, premissis omnibus et singulis que in presenti publico instrumento plenius continentur, et de verbo ad verbum superius sunt expressa, presentes interfuimus, requisiti in hac parte per dictum reverendum patrem abbatem nostrum Cluni- acensem, ad majorem firmitatem et pleniorem certitu- dinem premissorum, huic presenti publico instrumento discreti viri Gentilis de Ficeclo clerici, auctoritate apostolica et imperiali notarii publici, manu confecto suoque signo signato, sigilla nostra duximus apponenda. Datum anno, die et loco quibus supra, presentibus testi- bus suprascriptis. ^Original ; on a membrane 16 by 13 inches ; at bottom seven apertures for parchment labels ojas many pendent seals ; none remaining ; mark or emblem of public notary in the margin of attestation (as above). '* Col- lection de Bourgoyne," Vol. LXXXII., No. 366 ; Bibl. Nationale.] I ANCIENT ABBEY OF CLXJNI. 115 Document [379], is a notarial exemplification (dated Dec, 1308) of letters patent of 2 Edw. IL (7 Oct., 1308), addressed to William de Ventadour, dean of the priory of St. Peter of Carennac, in the diocese of Cahors (Gascony), instituting him, ac? m^enm. Prior of Thetford, in Norfolk. 379. Deed of King Edward II., relating to the Priory of Thet- ford (in Norfolk) ; dated 7th Oct., 1308 ; recited in a subse- quent document of December in the same year (2 E. II.). [^Extended copy. 2 In Dei nomine, amen. Anno ab incarnatione ejusdem, millesimo CCC** octavo, indictione septiraa, die sabbati post nativitatem Domini, apud Theffordum, in camera prioris beate Marie Theffordiensis, pontificatus sanctis- simi patris et domini, domini Clementis divina provi- dentia pape quinti, anno quarto, in presentia mei infra* scripti notarii, et testium subscriptorum, personaliter constitutus nobilis ao religiosus vir, dominus Guillelmus de Venthedoro, ^^^ decanus humilis de Carennaco, Caturcensis dyocesis, ordinis Cluniacensis, michi pre- dicto notario exibuit, et monstravit quasdam patentes litteras, non rasas, non cancellatas, non abolitas, nee in aliqua parte sui vitiatas, sigillo regie Edwardi, filii regis Edwardi, pendente in cera alba, veris et expressis litteris sen caracteribus sigillatas, ut prima facie apparebat, quas ad ejus requestam transcripsi, publicavi, et in formam publicam redegi, quarum litterarum regiarum tenor sequitur, sub hiis verbis : — Edwardus, Dei gratia, rex Anglie, dominus Hybernie, et ducx (sic) Aquitano- rum, omnibus ad quos presentes littere pervenerint, salutem. Quia accepimus per inquisitionem, quam per dilectos et fideles nostros Willelmum de Ormesby, Johannem de Thorp, et Henricum de Stamton facere fecimus, quod abbates Cluniacenses, qui pro tempore fuerint, successive in singulis vacationibus pripratus de 193 William de Ventadour, dean of Carennac, in the diocese of Cahors (Gascony). I i. ' I It 116 CHARTEES AND RECORDS OF THE Thefford, qui est de patronatu nostro, ratione terrarura et tenurarum que fuerunt Rogerii le Bygod, quondam comitis Norfolc' et raarescalli Anglie, in manu nostra existentium, temporibus retroactis consueverunt pre- ficere aliquem de commonachis suis in priorem prioratus illius, et priores illos, sic prefectos, presentare per suas litteras patentes eomitibus Norfolc', qui pro tempore fuerunt, tanquam patronis prioratus illius, pro restitu- tione temporalium ejusdem prioratus ab eis obtinenda, rogando dictos comites quod dictos admitterent presen- tatos, et que dicti comites presentatis, ilia sine contra- dictione vel impedimento temporalia predicta semper hactenus restituere consueverunt, quousque predictus Kogerus comes, tempore guerre inter dominum E. quon- dam regem Anglie, patrem nostrum, et regem Francie, dudum mote, dicto prioratu per mortem cujusdam Vincentii, tunc prioris loci illius vacante, fratrem Regi- naldum de Eye, per quosdam monachos loci predicti, fecit eligi in priorem, et ei dicta temporalia reddidit; quodque prefati comites in hujusmodi vacationibus loci predicti ponere consueverunt unum janitorem, equitem vel peditem in prioratu illo, qui percipere consuevit vic- tualia sua necessaria, durante vacatione predicta, absque aliquo alio profituo, ad opus domini sui, vel suum de bonis dicti prioratus capiendo, vel se in aliquo alio intro- mittendo; et etiam quod predicti comites, facta sibi fidelitate per priores illos a predictis abbatibus, ut pre- dictum est, presentatos, liberare consueverunt prioratum ilium eisdem prioribus per ballivos sues, semper ante tempus predicti Rogeri comitis, et janitores illos absque aliquo capiendo vel retinendo amovere ; Nos, licet dilectus nobis in Christo . . . abbas Cluniacensis, aliquem de commonachis suis nobis, tanquam patronus dicti prioratus, per suflScientes litteras non presentavit, sicut predecessores sui prefatis eomitibus, ut predictum est, presentare consueverunt ; de circumscriptione tamen et industria dilecti nobis in Christo fratris Willelmi de Venthedoro, commonachi ejusdem abbatis, confidentes, commisimus ei de nostra gratia speciali, custodiam tem- ANOIENT ABBEY OF CLUNI. 117 MARK OF NOTARY. poralium prioratus predicti, hincinde usque ad festum Pasche proximo future, ita quod interim idem abbas aliquem de commonachis suis in priorem loci predicti preficere, et ipsum per litteras suas patentes nobis modo debito valeat presentare, salvo semper in omnibus jure nostro, cum voluerimus inde loqui. In cujus rei testi- monium, has litteras nostras fieri fecimus patentes. Teste me ipso, apud Doyflet, VIP. die octobris, anno regni nostri secundo ... per consilium. Acta fuerunt hec omnia et singula suprascripta, anno, indictione, die et loco supradictis ; presentibus Ponseto de Fraysheneto, et Bertrando de Mierio, domicellis, et Bertrando La Vidrinet, ad hec testibus vocatis specialiter et rogatis. ^ Et ego, Geraldus de Manso, clericus Lemo- vicensis dyocesis, sacra auctoritate imperiali publicus notarius, premissis omnibus et singulis una cum dictis testibus presens in- terfui, et hec omnia et singula ad requestam dicti domini decani, vidi et audivi, et fideliter recepi, scripsi et publicavi, et in formam publicam redegi, signoque meo consueto signavi rogatus. Item facta fuit collatio de presenti instrumento cum dictis litteris regiis, per me dictum notarium cum domino Andrea rectore ecclesie de Lhinars. [On a memhrane^ 13 inches long and 8 inches deep; endorsed Commenda facta per regem Anglib GUILLELMO DE VeNTHODORO, MONACHO ClUNIACENSI DE PRIORATU Theffordiensi . " Collection de Bour- goyne," Vol. LXXXII., No. 379 ; Bibl. Nationale.] The following document [385], is a papal Bull of John XXII., on the privileges, franchises, &c., of the order of Cluni in England, issued to the Abbots ofWest- mmster, Bury St. Edmunds, and Selby. From the '*^cord of hemp," by which the round seal of lead {''bulla'') is attached to it, we know it to be of the character designated as a " bull of justice.'' It is dated I *?*■ i^mtf^m r 118 CHAETEES AND EECOEDS OP THE ANCIENT ABBEY OP CLTTNI. 119 I M 1 1 at ATignon,"* in the third year of the pontificate, 1319. 385. Bull of Pope John XXII. on the privileges and franchises of the order of Cluni in England ; dated 18th July, 1319. Johannes,^'' episcopus, servus servorum Dei, dilectis fihis Westmonasterii et sancti Edmundi de Bery ac de Saleby monasteriorum abbatibus, Londoniensis, Norwi- censis et Eboracensis diocesiura, salutem et apostolicam benedictionem. Etsi quibuslibet religiosis personis et laicis, ex injuncte nobis servitutis officio assistere defen- sionis presidio teneamur, illis tamen specialius et effica- cius adesse nos convenit, qui sedi apostolice immediate subjecti, non habent preter Komanum pontificem alium defensorem ; sane dilectorum filiorum . . . abbatis et conventus monasterii Cluniacensis ad Romanam eccle- siam nnllo medio pertinentis, Matisconensis diocesis, necnon abbatum, priorum et decanorum monasteriorum, prioratuum et decanatuum Cluniacensis ordinis conques- tione percepiraus, quod nonnulli archiepiscopi et epis- copi, abbates, priores, et alii clerici, et ecclesiastice per- sone, tarn religiose quam seculares, necnon duces, comites et barones, milites et universitates et singulares persone civitatuum et diocesium ac partium vicinarum, in quibus dictum monasterium ac cetera monasteria, prioratus, decanatus, domus, et alia loca, et membra eidem monas- terio Cluniacensi subjecta consistere dinoscuntur, occu- paverunt et occupari fecerunt domos, ecclesias, grangias, molendina, decimas, obedientias, casalia, terras, vineas, possessiones, census, redditus et proventus, jurisditionea '** Pope Clement V. (1805-1314), Archbishop of Bordeaux, was elected to the pontificate through the influence of Philippe le Bel. He removed the papal residence to Avignon, and instituted proceedings against the Knights Templars, accused of abominable crimes. In 1311 he presided at the 15th Ecumenical Council at Vieune, convened to judge the cause against them. There were then present Philippe le Bel, Edward II. of England, and James HI. of Aragon, together with 300 bishops. "'^ John XXII. [a.d. 1316-1334] was the second Pope who resided at Avignon, and dying in 1334 was buried there in the Cathedral. et jura ac nonnulla bona, mobilia et immobilia, extra regnum Francie consistentia, ad dictum Cluniacense mdnastermm et aha monasteria sibi subjecta, ac prefatos prioratus, decanatus et domos et alia prelibata eius membra spectantia, et ea detinent indebite occupata seu eadem detmentibus prestant auxilium, consilium et favorem ; nonnulli etiam qui nomen Domini in vacuum recipere non formidant, dictis abbatibus et prioribus ac decanis, et conventibus monasteriorum et prioratuum eorunidem m ecclesiis, grangiis. molendinis, decimis, casahbus, castris, terris, jurisditionibus, juribus, bonis et rebus alns, extra dictum regnum consisfcentibus ad monasteria, prioratus et domos predicfca spectantibus. multiplices molestias ac injurias inferunt et jacturas quare dicti abbas et conventus ejusdem monasterii Cluniacensis, nobis humiliter supplicarunt, ut cum valde diBSciIe reddatur eisdem et aliis abbatibus, prioribus, decams et eorum membris pro singulis querelis ad apos- tolicam sedem habere recursum, providere eis super hoc paterna diligentia curaremus. Nos igitur, ad versus occupatores, detentores, presumptores, molestatores et mjuriatores hujusmodi, iUo volentes eis remedio sub- venire, per quod ipsorum compescatur temeritas et aliis aditus committendi similia precludatur; discretioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus extra pretatum regnum, vos, vel duo, aut unus vestrum per vos. vel alium, seu alios, etiam si sint extra loca in Sh ^P^*^'' estis, conservatores et judices, abbatibus, Evf""' «'"'''?'' «o°^entibus et domibus ac membris Sprm?/^.- °^°i' defensionis presidio assistentes, non bS !f • T'^^°'/^P^'' P^e«^issis et quibuslibet aliis r^Zl^ ^"" ."' ^^ 'P'''^ spectantibus, extra prefatum regnum consistentibus, ab eisdem et quibuscunque aliis SsiKlfT^' «^",'J^"P°a' ^el injurias irrogari ; facturi £oc„r^^ t "'' ^'^ ^T"" ^'^q"°' «^^ procuratore, vel reXf,H P'"- "^'''*'' ^* ^"'^ P^^«°°'« quibuslibet, super rest tutione prioratuum, decanatuum, ecclesiarum, gran- furiXin?'*'"''^""' ^^^^^^^' terrarum, possessionum. junsditionum, junum et bonorum, immobilium et mobi^ ra«^ 120 CHABTEES AKT) RECORDS OF THE Hum, reddituura quoque et proventuum, et aliorum quorumcunque bonorurri, necnon et de quibuslibet in- juriis et molestiis atque dampnis, presentibns et futuris, in personis et rebus ipsorum, in illis, videlicet, que judi- cialem requirunt indagioem de piano, sine strepitu et figura judicii; in aliis vero, prout qualitas ipsorum exegerit justitie complementum, occupatores seu deten- tores, molestatores, presumptores et injuriatores hujus- modi, necnon contradictores quoslibet et rebelles cujus- cunque status, ordinis vel conditionis, etiam si archi- episcopalis vel episcopalis dignitatis extiterint, quando- cunque et quotienscunque expedient, autoritate nostra, appellatione postposita, compescendo, invocato ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii secularis, non obstantibus felicis recordationis Bonifatii pape VIII., predecessoris nostri, in quibus cavetur ne aliquis extra suam civitatem et diocesira, nisi in certis exceptis casibus et in illis ultra unam dietam a fine sue diocesis ad judicium evocetur, seu ne judices et conservatores a sede deputati predicta, extra civitatem et diocesim in quibus deputati fuerint contra quoscunque procedere, sive alii vel aliis vices suas committere, aut aliquos ultra unam dietam a fine diocesis eorumdem trahere presumant; seu quod de aliis quam manifestis injuriis et violentiis et que judicia- lem indaginem exigunt, penis in eos, si secus egerint et in id procurantes, adjectis, conservatores se nullatenus Intro mitt an t ; et tam de duabus dietis in concilio generali, dummodo ultra tertiam vel quartara dietam aliquis extra suam civitatem et diocesim, autoritate pre- sentium, ad judicium non trahant, quam aliis quibuscun- que coustitutionibus a predecessoribus nostris Romanis pontificibus, tam de judicibus delegatis et conservatori- bus, quam personis ultra certum numerum ad judicium non vocandis, aut aliis editis que possent vestre in hac parte jurisditione aut potestati ej usque libero exercitio quomodolibet obviare; seu si aliquibus coramuniter vel (iivisim a predicta sit sede indultum quod excommuni- cari, suspendi vel interdici, seu extra vel ultra certa loca ad judicium evocari non possint, per litteras apostolicas non facientes plenam et expressam, ac de verbo ad ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 121 verbum de indulto hujusmodi et eorum personis, locis ordmibus et nominibus propriis mentionem ; et qualibet aha dicte sedis indulgentia generali vel speciali, cujus- cunque tenons existat, per quam presentibus non ex- pressam vel totahter non insertara vestre jurisditionis explicatio valeat quomodolibet impediri, et de qua cujusque toto tenore de verbo ad verbum in nostris habenda sit htteris mentio specialis. Oeterum volumus et apostohca auctoritate decernimus, quod quilibet vestrum prosequi valeat articulum etiam per ahum incho- atum, quam VIS idem inchoans nullo fuerit impedimento canonico prepeditus, quodque a data presentium sit vobis et unicmque vestrum in premissis omnibus et eorum smguhs, ceptis et non ceptis, presentibus et futuris per- petuata potestas et jurisditio attributa, ut eo vigore et ea firraitate possitis in premissis omnibus, ceptis et non ceptis, presentibus et futuris, et pro predictis, procedere ac si predicta omnia et singula coram nobis cepta fuis' sent, et junsditio vestra, et cujushbet vestrum in pre- dictis ommbus et singulis, per citationem vel modum alium perpetuata legitimum extitisset, constitutione pre- dicta super conservatoribus et alia quahbet in contra- rium edita non obstante. Datum Avinione/^^ X V^ kalen das augusti, pontificatus nostri anno tertio. [On parchment, 29| inches long and 23^ inches deep ; the bull IS lost, as well as the cord of hemp by which it was attached, '^Collection de Bour^oyne," Vol LXXXIL, No. 385 ; Bibl. Nationale.] ^ ^ ' ' The letter [390] from John, eighth and last Earl of Warenne, to Pierre de Ohastelux, abbot of Cluni, is dated from Stamford in April 1327 (1 Edw. III.). On Z death of John de Monte Martino,- Pope John XXII. instituted to the Priory, in 1325, Adam, a monk of Winchester, with- out respect to the privilege of the patron lord, the Earl 196 A * in T qoQ '''^'^j" ''^^ first made the papal residence by Pope Clement V .^f?. predecessor to John XXII. in the pontificate. in laOMyiS ^325''"'"° " "'' '° '"^^ '^^" '=^°^*» P"0' °^ Lewes n ^ 1 122 CHAKTERS AND EECOEDS OF THE of "Warenne, or his right of nomination. This prior, so nominated by the Pope, seems also to have been in possession, at the date of the ensuing letter. With a view, therefore, of removing the Pope's nominee, the Earl's two delegates (Guido de Cherringe and Simon de Novo Castro, described as dominos) were despatched to Cluni, in order that a prior might be nominated in the regular and customary way, viz., by the Earl fixing his choice on one of two names to be submitted to him by the abbot^^* of Oluni. The war between France and England is given as a reason for any previous delay in this matter. There is extant a letter of remonstrance from Edw. III. to Pope John, as late as Feb. 23, 1329, in •which Adam is accused of endeavouring to remove Peter de Joceaux, the prior then nominated by the lay patron, Earl Warenne. Similar letters of remonstrance are also addressed to the cardinals (Rymer). It is recorded of this earl that he led an immoral life, that he was excommunicated in 1315-16 (9 Edw. II.), and had to surrender his estates, with the patronage of Lewes Priory. These, it appears, w^ere not long after- wards restored to him, but there can be little doubt that this fact had great weight and influence with the Pope in ignoring his right as lay-patron, on the first vacancy of the priorate. • 390. Letter of John, eighth Earl of Warenne and Surrey, on the irregular installation of a prior of Lewes ; dated April 22nd, 1327 (1 Edw. III.). Reverendo in Christo patri et amico nostro carissimo, domino Petro, Dei gratia abbati Cluniacensi,. Johannes de Warenna, comes Surr., salutem cum sincero amoris amplexu. Cum in prioratu Lewensi, in quo jus patro- natus habere dinoscimur, per mortem domini Johannis de Monte Martini, bone memorie, olim dicti loci prioris vacantis, propter guerram gravissimam, notoriam et con* ^98 The abbot at this time was Peter (de Chastelax), the second of the name^ and 31st abbot of Cluni. ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 123 tinuam inter serenissimos principes dominos Ancrlie et Francie reges, necnon propter transitum portus maris occasione dicte guerre clausum, prout paternitatem vestram latere non credimus, impediti nequiverimus ad presentiam vestram nostros nuncios mittere ad petendum ipsi domui provideri dicto priore, juxta compositionis tormam mter vestros predecessores nostrosque anteces- sores ohm prehabite et hactenus observate. Interim quidam monachus, dictus Adam de Wincestria, occasione cujusdam gratie a sede apostoHca optente, ipsum priora- turn dicto facto occupaverit, et occupet in vestrum efc nostrum prejudicium et jacturam. Hinc est, quod nos impedimentis predictis cessantibus, plenius infor- mati per juris peritos, predicfcura intrusum nullum JUS habere m ipso prioratu, in quantum nostri interest dicto prioratui provideri affectantes, ne in specialibus et temporahbus diutius tolleretur, ad vestre pater- nitatis presentiam, dominum Guydonem de Cherrino-e et dominum Simonem de Novo Castro, nostros nuntTos speciales duximus destinandos ad petendum et assu- mendum priorem, per vos eisdem nuntiis nostris prefatis tradendum, juxta formam compositionis antedicte, et ad faciendum et exequendum universa et singula ipsam provisionera contingentia, juxta compositionem preliba- tam. ^ Valeat paternitas vestra per tempera lono'eva. m cujus rei testimonium, presentibus sigillum nostrum est appensum. Datum Staunford, XXIP die aprilis, anno Domini, millesimo COO- vicesimo septimo. Original charters of the fourteenth and fifteenth cen- hJ[^^^ [f9«-399] commence a series of documents, having reference to the English manors of the abbe; Ztlf- f -Ju" ^°? ^^'^^^ «'°gl^' Pe'-'iaps. have no specia interest beyond the mode of conducting leases and assignments of that time, or the illustration they 124 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 125 1 1 i" afford of the difficulties and dangers which conferences on business matters between principals, or their agents, had in those days to be conducted, necessitating safe- conducts or convoys, and other -precautions. Collec- tively, however, they tend to portray the gradual dawn and development of the insecurity, looming as it were in the distance, of a foreign abbey's possessions in this country, culminating, as will be seen, in the reign of Hen. v., in their entire confiscation. It is more than probable that, at the date of this first notarial instrument, the fact became already clear to the convent, that its estates could no longer be managed or its rents reckoned on, as in times past, and that, to meet this, the resolution had apparently to be adopted, to demise them for life to some one individual. That this course, also, gradually became fraught with even greater risk and danger, in- creasing as time drew on, every subsequent deed on the subject will make manifest, so that in the next following reigns, from war and its consequent contingencies, these estates became practically worthless to Cluni for all the original purposes of their endowment, proving that the "pure and perpetual alms," in which the donor in all singleness of mind and purpose granted them, had to yield to and be overruled by the march and progress of time. The several deeds in question illustrate very plainly the abbey's vicissitudes ; they show how the mother house petitioned Royalty in the person of four successive Kings from Richard II. ; how it made interest in other high quarters to obtain redress, enlisting in their cause Rene, King of Sicily ; his daughter, Margaret of Anjou ; and the King of France ; how its agents carried out their confidential instructions in this country on their various missions in the same direction. Always hoping against hope, seeking redress and never finding any, it availed the convent little to appeal to John of Gaunt or other Royal dignities, quoting their ancestors as Cluni's early benefactors ; neither could Hen. VI., or Margaret, his Queen, be brought to afford them relief. ,-n ?I^' T ' •! ".^°^ ^^^""^ ^^^'''•^ ^^^ Crisis arrived in 1457 depriving ifc of its supremacy over its order in England had been the nominal owner of estates, from which It derived no pecuniary return. To crown the whole these difficulties afforded a readv excuse in its English affiliations o which they were not slow to avS themselves, to withhold the tribute or pension they were under obligation to render to their parent-house. It could not fail, either, to complicate the abbey's foreign transactions in this country, that about 1360, the date°of this first record, the alien priories received in manv cases charters of denizenship or naturalization. Happilv for the Burgundian abbey, it had other sources of revenue than those derivable from England : its wealth was very great, and from the time of°Loui XIll was one of the great prizes in the gift of the French Crown The first deed [398] is a notarial instrument testify^.; to a demise for life of the four English manors of Letcombf Regis (Berks , Offord-Oluny (Hunts), with Tixover 1.1 ?hTho°./"T^'^'^'^^^>' '° S- NiXlas (ThTbord Thibout)^ The document is signed at Calais, 31 Oct lefntvv^nT" '7"' '^^"?'' '"''^ ^' °f distress o^ re-entry in failure of rent, &c. The name of the abbey s first lessee is given as Sir Nicholas de ThSbord The same is named Thibout in document [4241 '^hui Li^Smwiir' '''''''' '^ ''^ ^^"^^ - ^i'« -- An^S T"? '^'°t^^'^^/ *^'^ ^''^' «r« those of Androum de la Roche, abbot of Cluni; Hu r I militis, prout prima facie apparebat, per quamdam litterara sigillo dicti militis sigillatam, videlicetque super solutionem XX. francorum auri, boni ponderis, ad signum et cngnum domini nostri regis Francie signa- torum quolibet anno solvendorura, nomine pensionis, et pro pensione maneriorum predicti monasterii in Anglia situatorum, ut in quodam tractatu super traditionem dictorum maneriorum confectam liquidius continetur, dictus miles tenebitur jurare, et jurabit super sancta Dei evangelia crucemque ymaginis Jesu Christi, ac fidem suam corporalem et manualem dabit manu tradita, digitoque ipsius elevato, die Purificationis beate Marie Yirginis proximo ventura, apud Boloniam super mare in domo Roberti Angot, antequam littere confecte, super tractatu et traditionem dictorum maneriorum, sibi tra- dantur, quas ipse dominus Gilbertus per se et ejus amicum faciet omnimoda diligentia et cum effectu pro- curabit, non solum semel, sed pluries et iteratis vicibus, juxta posse, de habendo et obtinendo licentiam a Rege Anglie litteratorie, suis sumptibus et expensis, de sol- vendo predictos XX. francos auri pro pensione et nomine pensionis debite pro digtis maneriis, in prioratu Lewensi procuratori ad hec constituto, per predictos dominos abbatem et conventum in die Sancti Pancratii quolibet anno, et in ejus absentia procuratoris subpriori Lewensi, nomine domini abbatis et conventus Cluni- acensis ; et, habita licentia predicta, predictos XX. francos solvet modo et forma predictis, una cum are- ragiis dictorum XX. francorum, si que fuerint et non receperit dicta areragia Rex Anglie a dicto milite, etiam si reverendus pater dominus abbas Cluniacensis per se, yel per alium, possit procurare et obtinere licentiam a dicto rege, de predictis XX. francis annuatim in prioratu Lewensi, die predicta, solvendis, ipse miles tenebitur et debebit predictam pensionem una cum areragiis, modo et forma predictis, solvere, ac etiam alias conditiones in dicto tractatu complere et inviolabiliter conservare. Et eo casu quo dicti abbas et miles non poterunt per se vel per alios obtinere licentiam a rege Anglie de predicta solutione facienda, vult et consentit procurator domini abbatis et conventus, quod dictus miles liberetur a predicta solutione realiter facienda, guerris inter reges Francie et Anglie duntaxat durantibus ; quibus finitis tenebitur dictus miles, non obstantibus quibuscumque impedi mentis, predictam pensionem loco et die pre- dictis solvere, et, non obstantibus predictis, guerra predicta durante, casu quo non poterit obtinere licentiam predictam, tenebitur dictus miles per se vel per pro- curatorem, ad hec sufficienter constitutum, annuatim et quolibet anno in predicto prioratu Lewensi die Sancti Pancratii, vicarii aut procuratoris predictorum domi- norum abbatis et conventus ad hec constituti, et in eorum absentia subprioris Lewensis, nomine dominorum abbatis et conventus Cluniacensium, ad hec constituti, in ipsius manibus, publico recognitionem facere de predictis maneriis per publicum instrumentum confitens, quod dicta maneria tenet et possidet pro et nomine dictorum dominorum abbatis et conventus et ecclesie Cluniacensis, modo et forma et sub conditione descriptis in traditione dictorum maneriorum facta per predictos procuratores, et una cum his realiter exhibebit in manu sua dictus miles aut ejus legitimus procurator XX. francos aureos, " vel valorem eorumdem in bono auro vel pecunia, dicendo predicto vicario seu procuratori dictorum dominoruni abbatis et conventus, et in eorum absentia, subpriori Lewensi; — Ecce XX. francos quos teneo et debeo solvere domino abbati Cluniacensi, pro pensione sibi debita annuatim pro suis maneriis; sed quia, guerra durante inter reges Francie et Anglie, non ausus sum solvere realiter ipsis abbati et conventui Cluniacensibus, propter inhibitionem super hec factam per regem Anglie; sed quociens potero habere et obtinere licentiam a predicto rege Anghe de ilUs solvendis, present! domino Cluni- acensi, seu alio pro ipso, paratus sum, et promitto illos solvere cum effectu, una cum areragiis, nisi ea areragia dictus Rex Anglie receperit. Est etiam actum et concordatum inter dictas partes, quod dictus Johannes Lasne promisit et obligavit, pro- . mittit et obligat, tanquam procurator, et nomine procura- torio predicti domini Gilberti, quod, die Purificationis 148 CHAETEES AND EECOEDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 149 beate Marie Virginis predicta, apud Boloniam super mare in domo Roberti Angot, dictus dominus Gilbertus adducet secuni duos pallefredos de melioribus qui reperiri poteruut in Anglia, a LX. leucis Anglie circumcirca domura habitationis dicti militis, et illos tradere et realiter deliberare nomine doni sen donationis dominis abbati et priori majori Cluniacensibus. Et quia dominus Cluniacensis multas missiones, dampna et interesse fecit et sustinuit, pro dicto tractatu complendo, tarn mittendo nuncios suos apud Boloniam, Calesium et alibi quam aliter, est actum inter predictas partes, et concordatura, quod eo casu quo predictus miles, predicta die Purificationis beate Marie personaliter non veniet apud Boloniam in dicta domo Roberti Angot, paratus et promptus cum effectu summam trium millium francorum solvere, et realiter cum predictisduobus palle- fredis, jurareque et promittere ac fidem dare, prout dictum est, ceteraque et omnia singula contenta in pre- senti tractatu, ac etiam alio tractatu facere et coraplere ac inviolabiliter observare, quod dictus Johannes Lasne, procurator et nomine procuratorio, dicti militis loco et nomine, pene et etiam pro dampnis et interesse confitetur debere, et promittit per juramentum solvere predictis dominis abbati et conventui Cluniacensibus centum marchas argenti boni, puri et ad pondus, etiam pro partibus et expensis et missionibus, quas facient nuntii seu procuratores dictorum dominorum abbatis et con- ventus, tenebitur solvere dictus procurator centum francos auri, seu valorem dictorum centum francorum auri. [^Original draught copy on paper^ 17| inches long and 11 J inches deep ; endorsed Minuta compositionis super FACTO MANERIORUM AnGLIE TRADITORUM ILLI MILITI Talbot ; and beneath Grossata est. " Collection de Bourgoyne," Vol. LXXXIII., No. U6 ; /ti.] The following letter [427] from Jean de Cosan, abbot of Cluni, to Thomas Fitz-Alan (or Arundel), Archbishop of Canterbury, and Legate of the Holy See, begging his assistance with the Kintr for tbe restitution of the / abbey's temporalities, must have been written between 1396 and 1398, because in the latter year, being charged with high treason, he quitted the kingdom.^^^ 427. Petition from the abbot and convent of Cluni to Thomas Fitz-Alan (or Arundel), Archbishop of Canterbury (20 R. XL). \_Extended copyj] Eeverendissimo in Christo patri et domino, domino Thome, Dei gratia archiepiscopo Cantuariensi, totius Anglie primati, et apostolice sedis legato, domino metuendissimo. Reverendissime pater ac metuende domine, humili et devota recognitione premissa, justicie plenitudo que a vobis mauare, pietatisque et compassionis benignitas, que in vobis exuberare publice predicantur, ausurn prebent vcstre reverende paternitati scribendi, requirendi auxi- lium, et favorem implorandi nobis justitia certantibus ac iodigentibus pietatis et compassionis intuitu ; presertim ad hec inducit nos sincerissimus dilectionis affectus, quem erga nos vestrumque monasterium, totumque ordinem Cluniacensem viscerose geritis, pius vestrorum predecessorum imitator, qui, quasi jure quodam heredi- tario, sibi in hoc dilectionis affectu mutuo successerunt. Reverendissime pater et metuendissime, licet monas- terium vestrum Cluniacense fuerit ab exordio copiose et opulente fundatum, ac per reges Anglie magnifice ampliatum, propter quod pro eisdem regibus celebramus ac oramus, tanquam pro fundatoribus monasterii prefati, ut eorum magnificam largitionern testantur maneria, redditus ceteraque jura que habemus in Anglia, cum propter maliciam temporum, guerrarum, videlicet pesti- lentiarum ac scismatis pestiferi, deductum est ad de- plorandam incopiam, qua compulsi, scribimus domino Regi Anglie pro recuperandis maneriis, juribus et red- ditibus antedictis, quibus gaudere non potuimus, prefato ^^^ He was at different times archdeacon of Taunton, bishop of Ely, archbishop of York, and ultimately of Canterbury. He was chancellor of England in 1407, and on other occasions, being brother of Richard Fitz-Alan, Earl of Arundel, beheaded in Sept., Ii597. 150 CHAETERS AND RECORDS OF THE scismate pestifero durante; ad que, protectione vestra, pater reverendissime, procedente, recuperanda, et uti subditorum nostrorum religiosorum, zelo pie et debite paternitatis, animabus et statui eorum propensius provi- deatur, dominum priorem domus nostre Lewensis con- stituimus camerarium et vicarium generalem, quetn favore religionis et vestre solite benignitatis affectu in premissis, dignemini habere benevolum et recommissum. Ea propter, humiliter et devote supplicamus prefate reverende paternitati vestre, quatenus pia vestre benig- Ditatis aspicientes viscera et nostre compatientes incopie, dignemini ad Dei honorem, et sue familie substentationem, intercedere pro nobis apud Kegem, piumque et favorabile impertiri nobis auxiliura, ut vestro pio et benigno in- terventu. Rex dictorum maneriorura, jurium et reddituum restitutionem ac expeditionem nobis fieri faciat et de- cernat, ut tanto ferventius pro ipso et predecessoribus suis, qui dicta maneria et jura prefato monasterio con- tulerunt, orare teneamur, quanto ipsius magnificam largitatem liberalius et copiosius experiemur in nos. Et pro hujusmodi gratia et favore, reverendissime paterni- tatis retributorem habebitis Altissimum, et nos possi- dentis perpetuos oratores ac preces assiduas fundentes ad Dominum, pro statu felici et incolumi vestre reveren- dissime paternitatis, quam conservare dignetur Altis- simus. Scriptum in monasterio Cluniacensi, die secunda decembris. Oratores vestri, abbas et conventus Cluniacensis. l^Copy on paper f length 11^ inches j depth 10 inches ; endorsed Copia littere domini archiepiscopi Can- TUARiENsis. " Collection de Bourgoyne," Vol. LXXXIII., No. 427 ; Id.] In [428] we have letters-patent granting license to Sir Gilbert Talbot to hold on lease the English manors of Cluni. 428. Grant by Richard II. to Sir Gilbert Talbot, under writ of privy-seal, to hold on lease several manors belonging to the abbey of Cluni; dated lath January, V6\)7 (2l Ric. II.]. ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 151 \^Extended copy."] Ricardus, Dei gratia rex Anglie et Francie, dorainus Hibernie, omnibus ad quos presentes littere pervenerint, salutem. Sciatis, quod cum nuper de gratia nostra speciali per litteras nostras patentes, concesserimus dilecto et fideli militi nostro Gilberto Talbot, maneria de Ledecombe Regis, Offord Clugny, Mantonum et Tjkesore cum membris, messuagiis, grangiis, redditibus, juribus et omnibus aliis pertinentiis suis, que Nicholaus de Tam- worth chivaler, et Johanna uxor ejus, nuper uxor prefati Gilberti, habuerunt ex concession e abbatis et conventus Cluniacensium, alienigenarum, ad terminum vite ipsorura Nicholai et Johanne, reddendo inde per annum prefatis abbati et conventui viginti florenos auri de Florentia, seu aliam monetam, ad valorem dictorum florenorum, habendo eidem Gilberto custodiam dictorum maneriorura cum membris, juribus et pertinentiis suis, durante guerra inter nos et adversaries nostros Francie, reddendo inde nobis per annum tantum quantum predicti Nicholaus et Johanna eisdem abbati et conventui reddere consueverunt, et viginti florenos auri de Florentia ultra, de increraento, seu aliam monetam ad valorem eorumdem florenorum, et faciendo diversa servitia et alia omnia eisdem maneriis incumbentia, ac supportando domes, edificia, boscos, clausuras et gardina ibidem, absque vasto seu destruc- tione, et solvendo decimas, quotas et alias taxas, quando nobis concesse forent, quamdiu custodiam haberet supra- dictam ; Et ulterius concesserimus, et licentiam dederi- mus tam prefato Gilberto adquirendi de prefatis abbate et conventu dicta maneria cum membris, juribus et per- tinentiis suis, ac advocationem ecclesie de Offord Clugny, dicto manerio de Offord Clugny pertinentem, feoda et alias possessiones quascumque dicto manerio pertinentia, ad terminum vite ipsius Gilberti, reddendo inde nobis per annum, durante guerra predicta, tantum quantum predicti Nicholaus et Johanna eisdem abbati et conventui, ut premittitur, reddere consueverunt; et dictos viginti florenos auri de Florentia ultra, seu monetam ad valorem dictorum florenorum, quam prefatis abbati et conventui, quod ipsi hujus donum, feoffamentum et concessionem ;i 152 CHARTEES AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 153 prefato Gilberto facere possent, quamquam iidem abbas et conventus scismatici aut de potestate et adherentia adversarii nostri Francie, vel de fundatione nostra seu alicujus proo^enitorura nostrorura existant aut tenuerint, seu habuerint dictas possessiones de dono vel conces- sione nostra seu aliena dictorum progenitorum nostrorum in liberam elemosinarn, aut pro aliquibus ad divina servitia, lumen in ecclesia, vel alia spiritualia seu tem- poralia invenienda vel facienda, prout in litteris nostris predictis plenius continetur, Nos, de ulteriori gratia nostra, concessimus eidem Gilberto dicta maneria, mes- suagia, membra, grangias, redditus, jura, libertates et omnia alia pertinentia sua, durante dicta giierra, modo et forma supradictis, absque eo quod idem Gilbertus inde amoveatur contra voluntatem suam, ad instantiam alicujus, vel propter aliquod incrementum. Et ulterius, concessimus et licentiam dedimus, tam prefato Gilberto adquirendi de dictis abbate et conventu dicta maneria cum membris, possessiones, jura, libertates et omnia alia pertinentia sua, simul cum advocatione ecclesie de Offord Clugny, dicto manerio de Offord Clugny pertinenti, cum feodis et omnibus aliis possessionibus et libertatibus dictis maneriis pertinentibus, ad terininum vite ipsius Gilberti, et per unum annum ultra, heredibus,executoribus vel assignatis suis, reddendo inde nobis per annum, durante dicta guerra, tantum quantum predicti Nicholaus et Johanna eisdem abbati et conventui, ut premittitur, reddere consueverunt, et dictos viginti florenos auri de Florentia ultra, seu monetam ad valorem dictorum florenorum, quam prefatis abbati et conventui, quod ipsi hujus donum et concessionem prefato Gilberto facere possint pro termino vite sue, et per unum annum ultra, heredibus, executoribus vel assignatis suis, eo non obstante quod dicti abbas et conventus scismatici aut do potestate et adherentia adversarii nostri Francie existunt, vel quod dicta maneria, membra, messuagia, possessiones, redditus, jura et libertates cum omnibus aliis pertinentiis suis sunt de patronatu nostro, et de fundatione progeni- torum nostrorum, seu quod ipsi ea habuerint de dono vel concessione nostris, vel alicujus progenitorum nostrorum, ad tenendum de eis vel de nobis in capite, vel in per- petuam elemosinam, proviso semper quod dictus Gilbertus, heredes, executores vel assignati sui predicti, medio tem- pore faciant et supportent omnia onera dictis maneriis pertinentia, modo et secundum quod superius est ex- pressum. In cujus rei testimonium, has litteras nostras fieri fecimus paten tes, coram me ipso apud Westmonas- terium XIII. die januarii, anno regni nostri vicesimo. Per breve de private sigillo. Duplicata. Scarlo. [^Original; on a membrane 17J inches long and 13^ inches deep ; the seal is lost. — ** Collection de Bour- goyne," Vol. LXXXIIL, No. 428; Id.'] m 429-430. Notarial exemplification (in duplicate) of an assignment for life of the English manors of Cluni to Sir Gilbert Talbot [viz., Letcombe Regis (Berks), Offord Cluny (Hunts), Manton and Tixover (Rutland)], with other evidences thereto pertain- ing ; dated at Boulogne-sur-Mer, 2.Feb., 1397.208 \_Extended copi/."^ In nomine Domini, amen. Nos Hugo fortis de Belna, notarius regius, tenentes sigillum commune domini nostri Francorum regis, in Matisconensi baillivia con- stitutura, notum facimus universis presentes litteras inspecturis, quod cum super tractatu traditionum maneriorum ad reverendum in Christo patrem et dominum, dominum abbatem et conventum monasterii Cluniacensis situatorum in Anglia pertinentium, vide- licet de Ledecombe Regis in comitatu Berk', de Offord- Clugny in comitatu Huntingdon', de Mantona et de Tikesora in comitatu Roteland' in Anglia, factarum nobili et potenti viro, domino Gilberto Talbot militi Anglico, ad ejus vitam duntaxat, et post ejus mortem per unum annum, per sues executores seu assignatos, tenendorum et possidendorum, pro certa auri summa semel solvenda, et pro viginti francis pensionalibus, In this, and several of the foregoing documents, the name transpires of a certain Robert Angot, of Boulogne. We find from one of the next ensuing records, that the sign of his " hostelry " was the ''Beau Bepaire\ " the inn or lodging at which the negotiations were carried on. ■H i 154 CHARTEES AND EECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 155 anno quolibet solvendis, fuerit inter cetera, inter vene- rabilem et religiosum virum dominum Girardum Roleti, pittantiariura conventus Cluniacensis, procuratorem dictorum dominorum abbatis ot conventus Cluniacensis, ex una parte, et nobilem virum Johannem Lasne, domi- cellura Anglicum, procuratorem dicti militis, ex parte altera, actum et concordatum, quod dictus dominus Gilbertus Talbot, die Purificationis beate Marie Virginis, tunc et immediate sequenti, personaliter compareret apud Boloniam supra mare, in domo Roberti Angot, paratus tradere tria milia librarum pro intragio dictorum maneriorum, necnon se obligare solvere annuatim, quamdiu vita frueretur humana, in prioratu sancti Pancracii Lewensis, ordinis Cluniacensis, et post ejus mortem, per ejus heredes, executores seu assignatos per unum annum, viginti francos auri boni et legitimi pon- deris, prout in scambiis Parisiensibus allocantur, cete- raque tractata, proloquta, et concordata, ac promissa, per dictum Johannem Lasne procuratorem suum rati- ficare, omologare et adimplere cum effectu ad opus dictorum dominorum abbatis et conventus et suorum successorum ; et in casu quo corporali infirmitate detineretur, taliter quod sine periculo persone ad dictum locum Bolonie accedere non posset, fuerit actum et con- cordatum, et etiam promissum fide, juramento, ac sub obligationibus debitis, quod dictus dominus Gilbertus mittet et mittere teneatur procuratorem sufficienter fun- datum, ad jurandum infirmitatem suam, necnon ad com- plendum et inviolabiliter observandum omnia et singula tractata, proloquta inter dictos procuratores dictorum dominorum abbatis et conventus, et dicti domini Gilberti, in hec et quam plura alia in litteris super dicta tradi- tione confectis, et per Guillelmum Trivy de Cluniaco, clericum, regium notarium expeditis, inter cetera dicuntur contineri. Hinc est, quod coram dicto Guillelmo Trivy de Cluniaco, clerico, imperiali et regia auctoritatibus notario publico, et jurato ad hec et ad majora specialiter deputato, prout de deputatione pre- sentium tenore cunctis potest apparere, personaliter con- Btitutis apud Boloniam supra mare in domo Roberti Angot, die Purificationis beate Marie Virginis, date presentium, venerabilibus et religiosis viris fratre Guillelmo de Espinacia connestabulo Cluniacensi, et domno Girardo Roleti pittantiario predicto, pro et nomine dictorum dominorum abbatis et conventus Cluniacensis, ex una parte; et nobilibus viris Johanne Pesche et Johanne Lasne, domicellis Anglicis, procura- toribus et nominibus procuratorum dicti domini Gilberti, et fidem facientibus de suo procuratorio per publicum instrumentum signo notarii publici signato, et sigillo dicti militis sigillato, cujus tenor inferius est insertus ex altera parte ; dicti domicelli procuratores dicti militis, et nomine procuratorio ipsius, scienter et sponte, non dolo, non metu ad hec inducti, juraverunt ad sancta Dei evan- gelia, libro tacto, coram dicto imperiali et regio notario, quod dictus dominus Gilbertus adeo propter casum factum desuper unum equum infirmitate tenetur, quod sine periculo ejus persone ad dictam villam Bolonie accedere non potest. Et sequenter hoc facto, dictus Johannes Lasne, procurator predictus et nomine pro- curatorio dicti militis, ex potestate sibi virtute dicti procuratorii data, traditiones, conventiones, tractatus, proraissiones, obligationes per ipsum, nomine procura- torio predicto factas, et omnia universa et singula con- tenta in litteris super traditione dictorum maneriorum, tam per dictos. dominos abbatem et conventum et sub eorum sigillis facta et concessa, quam in litteris per dictum Guillelmum receptis et expeditis, quarum tenor de verbo ad verbum inferius est insertus, coram dicto notario publico et dictis connestabulo et pittantiario stipulantibus, nomine dictorum dominorum abbatis et conventus Cluniacensis et suorum successorum laudat, approbat, ratificat, et de novo nomine procuratorio dicti domini Gilberti, facit dictam traditionem cum promis- sionibus, obligationibus, suppositionibus, renunciationi- bus et aliis clausis in dictis litteris contentis, et prout et quemadmodum in dictis litteris inferius insertis con- tinetur; promittens dictus Johannes Lasne, procurator et nomine procuratorio dicti militis, per fidem suam et per suum juramentum ad sancta Dei evangelia corpora- li 9 II h II \% t IJI ti II 156 CHARTEES AND RECOBPS OF THE liter datum, coram dicto notario ac sub obligationibus omnium et singulorum bonorum, mobilium et immo- bilium dicti militis, presentium et futurorum, quorum- cunque et ubicunque existentium, ac quocumque nomine censeantur, contra dictas ratificationem, laudationem, approbationem et de novo tractatum, et contra tenorem dictarum litterarum inferius insertarum et superius designatarum, et contra tenorem presentium litterarum, in toto vel in parte, non venire nee alicui contravenire volenti modo aliquo consentire, uUo tempore, aliqua ratione, ymo omnia uni versa et singula predicta, et in litteris traditionis dictorum maneriorum contenta tenere, attendere et complere cum effectu, nomine procuratorio predicto, et si contrarium faceret dictus miles, quod absit, per se vel per alium seu alios, per viam directam velindirectam, consensu vel assensu, auxilio, consilio vel favore, vult et expresse consentit dictus Johannes Lasne, nomine procuratorio predicto, quod contravenienti seu venire volenti omnis vox, fides et audientia in omni loco, judicio et curia, penitus et efficaciter denegentur, tanquam venienti contra proprium factum et juramentum, sup- ponens et submittens dictus Johannes Lasne nomine procuratorio predicto, coram dicto notario publico, dictum dominum Gilbertum, ejus heredes et bona sua quecumque interdictioni, cohertioni, compulsioni, distric- tioni, potestati domini nostri pape, ejus camere apos- tolice auditori, vice auditori, ejusdem jurisditioni et compulsioni imperatoris et Eegis Anglie, et omnium ahorum officialium apostolicorum, • imperialium et regiorum, ecclesiasticorum et secularium qui nunc sunt et fuerint pro tempore; per quos seu curiam cujuslibet ipsorum vult et expresse consentit dictus Johannes Lasne, nomine procuratorio predicto, dictum dominum Gilbertum, ejus heredes et omnia bona sua, cogi posse et compelli debere per rerum et bonorum suorura captionem, saisinam, venditionem et expletationera, ac omni alio modo quo poterit fortiori, ad tenendum, complendum et mviolabiliter observandum, omnia et singula in dictis htteris traditionis inferius insertis, et aliis litteris con- cessis per dictos dominos, abbatem et conventum, sub 3t ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 157 eorum sigillis continetur; renuncians insuper, dictus Johannes Lasne, nomine procuratorio predicto, in hoc facto, ex sua certa scientia, et sub obligatione predicta exceptioni omnium et singulorum premissorum non ita rite et legitime actorum, doli, mali, metus et in factum, conditioni, sive eam ob causam, vel ex injusta causa, omni appellationis et provocationis remedio et juri per que negotia rescinduntur, quando apparet contrahentes in aliquo fore lesos ; omni relaxationi et dispensacioni juramenti, exceptioni dicenti plus scriptum fuisse in hiis presentibus quam fuferit actum inter partes, vele contra; omni actioni, exceptioni, diceptioni, circonventioni, fraudi, gravamini et errori, peticioni et oblationi libelli, litis contestationi, omnibus litteris et gratiis, rescriptis apos- tolicis, imperialibus, regalibus, crucesignatis et crucesig- nandis, et aliis sub quacumque verborum forma impetratis et impetrandis, concessis et concedendis quibus, seu per que, posset aliquid contra predicta vel aliqua ex eisdem obici vel opponi, et per que presentes possint infringi vel adnullari, et omni juri canonico, consueto et civili; jurique dicenti renunciationem non sufficere generalem, nisi precesserit specialis ; volens et consentiens, dictus Johannes Lasne, nomine procuratorio predicto, quod de et super premissis fiant et conficiantur bone et fortes littere, que dictari, refici et grossari poterint, nedum semel, sed pluries, presentibus litteris grossatis vel non grossatis, sigillatis vel non sigillatis, et aliis, tociens quotiens eisdem dominis, abbati et conventui visum fuerit expedire,ad dictamen unius vel pJurium peritorum facti, tamen substantia non mutata. Tenor vero pro- curationis dicti domini Gilberti, de qua superius fit mentio, talis est : — In nomine Domini, amen. Per presens pub- licum instrumentum cunctis appareat evidenter, quod anno Domini millesimo trecentesimo nonagesimo tertio, mdictione prima, pontificatus sanctissimi in Christo patris, et domini nostri domini Bonifacii, divina providentia pape octayi, anno quarto [1298], et mense maii die octava, in presentia mei Johannis, notarii auctoritate apostolica publici, et testium subscriptorum, in hospitio habitationis mee, in parochia Sancte Fidis virginis, Londonii situate, 4! I 158 CHAETERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 159 coDstitutus personaliter nobilis vir, dorninus Gilbertus Talbot, de Castro Rice' miles, consanofuineus, ut asserit, dominiRicardijDei gratia reo^is Ano:lie illustris,dilectos sibi in Christo Johannem Pecche et Jobannem Lane (Lasne) armigeros, Saresberiensis et Lincolniensis diocesium, siios viros certos et indubitatos fecit, ordinavit et con- stituit, ac facit et ordinat procuratores, actores, factores, negociorum gestores, et nuntios speciales, conjunctim et divisira, et utramque eorum in solidum, ita quod non sit melior conditio occnpantis, sed quod unus eorum inceperit, alter ipsorum libere prosequi, mediare valeat et finire; dans et concedens eisdem procuratoribus suis, conjunctim et utrique ipsorum divisim, et in solidum, potestatem generalem et mandatum speciale, nomine dicti constituentis et pro eo, cum venerabilibus et religiosis viris dominis abbate et conventu monasterii Cluniacensis in Burgondia, de regno Francie, et super maneriis de Ledecombe Regis, Offord Clugny, Tikesorem et Manetonam, in regno Anglie existentibus, una cum advocationibus ecclesiarum, juribusque, franchesiis, com- moditatibus, emolumentis, et pertinentiis universis ad dicta maneria et dominia seu eorum aliquod pertinentibus et spectantibus, ad omnem effectum quod dicta maneria et dominia prefato nobili viro domino Gilberto consti- tuenti, heredibus et assignatis suis imperpetuum, vel ad tempus, de quo dictis procuratoribus, seu eorum alteri, visum fuerit expedire, per dictos viros religiosos dimit- tantur, concedantur et tradantur, tenenda et habenda eisdem Gilberto, heredibus et assignatis suis imper- petuum, seu per tempora aut tempus, de quibus seu quo dicti religiosi viri et procuratores predicti, seu alter ipsorum procuratorum, poterunt ad invicem concordare et concordaverint ; reddendo, solvendo, seu faciendo in omnibus, prout inter dictos religiosos viros, ex parte una, et dictos procuratores, seu eorum alterum poterit concordari et finaliter concordaverint ; tractandum, paci- ficandum, transigendum, et super premissis omnibus et singulis et ea tangentibus, et eorum occasione concor- dandis, ac hujusmodi concordiam quamcuiuque, si quam fieri contigerit, stipulationibus, juramentis, obligationi- bus, et pen arum adjectionibus quibuscumque in hac parte necessariis, utilibus seu quomodolibet opportunis vallandis ; nee non dicta maneria et dominia cum suis fructibus, redditibus ecclesiarum, et beneficiorum ecclesiasticorum advocationibus, proventibus, obven- tionibus, juribus et pertinentiis universis ad dicta maneria et dominia seu eorum aliquod pertinen- tibus et spectantibus, a prefatis religiosis viris, domino abbate et conventu Cluniacensi, pro illo videlicet pretio vel ilia pecunia et serviciis, de quo seu qua et quibus ipsis procuratoribus, seu eorum alteri, visum fuerit expedire, de dictis religiosis viris ad perpetuam firmam, seu annuam pensionem ad tempus, de quo ipsis videbitur expedire, recipiendam et habendam, et ad promittendum prefatis religiosis viris, abbati et conventui Cluniacensi, quod dictus nobilis vir, dominus Gilbertus Talbot, bene et fideliter dabit et solvet, heredesque et assignati sui dabunt et fideliter solvent, et facient dictis religiosis viris, seu ipsorum nuncio vel procuratori ad bee legitime deputato, seu deputando in loco seu locis, in termino seu terminis ad hec statuendo, seu statuendis, hujusmodi pecuniam seu pretium, servitium aut annuum censum, quam, quod, et quern, iidem procuratores seu eorum alter predictis religiosis viris, abbati et conventui, pro dictis maneriis, dominiis, fructibus, redditibus, proventibus, juribus, emolumentis et obventionibus universis, una cum advocationibus ecclesiarum et beneficiorum, ad ipsa maneria et dominia spectantibus et pertinentibus, dare et solvere promiserint seu promiserit, convenerint seu con- venerit, acetiam super premissis et eorum quolibet, tam in foro ecclesiastico, quam in foro seculari, quascumque securitates, promissiones, obligationes et conventiones, de quibus eisdem procuratoribus seu eorum alteri videbitur expedire, faciendum et concedendum; ac in et pro pre- missis omnibus et singulis bene et fideliter observandis, ipsum dominum constituentem, heredes et executores sues, ac omnia bona sua mobilia et immobilia, presentia et futura, et ubicumque poterint reperiri, prefatis dominis, abbati et conventui obligandis; nee non omnibus juris et facti remediis, exceptioni doli mali, obligationi, 160 CHAETEES AKD EECORDS OV THE beneficio restitucionis in integrum, omni tempori quadri- mestri feriato, omni appellationis remedio, omnibus litteris regiis et gratiis, ac privilegiis impetratis seu impetrandis, per que dictus constituens contra premissa seu eorum aliquod posset se quomodolibet deffendere seu tueri, et presertira juri dicenti generalem renunciationem non valere, nisi quatenus precesserit specialis, et ipsa specialiter ac expressa, specialiter et expressa renun- cianda; ac insuper quod dictus constituens omnia et singula, que per dictos procuratores suos seu eorum alterum super premissis et circa premissa conventa seu procurata fuerint, bene et fideliter observabit et adim- plebit^ etin quantum de jure poterit, procurabit et faciet fideliter observari, absque fraude et dolo quibuscunque, in animam dicti constituentis jurando, necnon omnia alia et singula faciendo, exercendo, procurando et expediendo,que in premissis vel eorum aliquo necessaria fuerint, seu quomodolibet opportuna, et que dictus constituens in premissis seu eorum aliquo facere possit, si personaliter interesset, licet talia sint que de sui natura mandatum exigant speciale. Et promisit dictus constituens michi notario publico infrascripto, vice et nomine omnium quorum interest seu interesse poterit, in hac parte publice et solenniter stipulanti et recipienti, se ratum, gratum, et firmum perpetuo habiturum, quicquid dicti procuratores sui seu eorum alter fecerint aut fecerit in premissis, et quolibet premissorum, necnon judicio sisti et judicatum solvi, cum omnibus suis clausis, sub ypotheca et obligatione omnium bonorum suorum; ao exposuit cautiones. Acta sunt hec, prout suprascribun- tur et recitantur, sub anno, indictione, pontificatu, mense, die et loco prefatis ; presentibus discretis viris, magistris Henrico Northlode, Radulfo Gardiner, et Philippo Trody, clericis notariis publicis, Cicestrensis, Londoniensis et Dublinensis diocesium, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis. Et ego, Johannes dictus Sire, de Karmitonio clericus, Wintoniensis diocesis, publicus auc- toritate apostolica et imperiali notarius, premissis omni- bus et smgulis, dum, sic ut premittitur, sub anno Domini, indictione, pontificatu, mense, die et loco pre- i I ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 161 fatis, per nobilem virum dominum Gilbertum prefatum agerentur et fierent personaliter iiiterfui, una cum testi- bus antedictis, eaque sic fieri vidi et audivi, et, aliis arduis negociis multipliciter occupatus, per alium scribi feci, publicavi, et in hancpublicam formam redegi, manu propria me subscribendo, et signum meum consuetum hie apponendo, per dictum nobilem virum dominum Gil- bertum militem specialiter rogatus in testimonium premissorum. Et ego, Gilbertus Talbot antedictus, presenti publico instrumento, sigillum meum apposui, in majorem evidentiam veritatis omnium contentorum in eodem, datum die, anno et loco supradictis. Item tenor litterarum, conventionum, tractatuum et traditionum dictorum maneriorum, de quibus superius fit mentio, de verbo ad verbum sequitur in hec verba : — Nos, Hugo Fortis de Belna, tenentes sigillum commune domini nostri Francornm regis in Matisconensi baillivia consti- tutum, notum faciinus universis presentes litteras inspec- turis, quod coram dilecto nostro Guillelmo Trivy, de Cluniaco, clerico auctoritate regia et imperiali, notario publico et jurato ad hec et ad majora, a regia majestate specialiter deputato, propter ea quo sequuntur, personaliter constitutis venerabili et religioso viro domino Girardo Roleti, monacho monasterii Cluniacensis, procuratore asserto et nomine procuratorio reverendi in Ohristo patris, domini Johannis abbatis monasterii Cluniacensis, et venerabilium et religiosorum virorum dominorum con- ventus dicti monasterii Cluniacensis, ex parte una, et nobili viro Johanne Lasne, domicello anglico, procuratore et nomine procuratorio nobihs et potentis viri, domini Gilberti Talbot, anglici militis, prout apparet per litteras sigillo dicti domini Gilberti sigillatas, ex altera parte, dicte partes faciunt inter se, quorum supra nominibus, tradiciones, promissiones, obligationes que sequuntur. Prime, quod dictus procurator dictorum dominorum, abbatis et conventus, tradit, cedit et concedit, ex causa vere et legitime admodiationis et accensationis, concedit dicto domino Gilberto Talbot, licet absenti, dicto tamen Johanne Lasne stipulante et recipiente, ipsius domini Gilberti nomine, maneria seu domos infrascripta, situata f 162 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. f 163 ii I II in Anglia, ad dictos dorainos abbatem et conventum et ecclesiam Cluniacensera spectantia, videlicet de Lede- combe Regis in coraitatu Berk', Offord-Clugny in comi- tatu Huntendon', de Manetone et Tikessor'^ in comitatu Roteland' in Anglia, cum eorum membris, domibus, grangiis, appendiciis, altaque, media et bassa jurisdictione, si sit ibi, possessionibus, redditibus et proventibus, cum advocationibus ecclesiarum, juribus et pertinentiis uni- versis, quecumque sint et quocumque nomine censeantur, tenenda et possidenda per dictum militem, quamdiu vitara dux^rit in liumanis, et per heredes ejus, vel ejus assignatos, per unum annum duntaxat post mortem ipsius militis, pro pretio trium milium denariorum aureorum, vocatorum francorum de Francia, et cugni domini nostri Francorum regis, auri boni et legitimi ponderis, valoris prout nunc currunt in scambiis Parisius, semel solvendis per predictum dominum Gilbertum in Bolonia supra mare in domo Roberti Angot, domino abbati Cluniacensi predicto, vel ejus procuratori ab eo deputato, die Purificationis beate Marie Virginis proximo future ; et una cum his, solvet dictus dominus Gilbertus, quamdiu vitam duxerit in humanis, et per unum annum post mortem ipsius, ejus heredes vel assignati, pro annua pensione sen redditu annuo dictorum maneriorum, singulis annis, prefato domino abbati Cluniacensi et suis successoribus aut deputatis ab ipsis, in prioratu sancti Pancratii Lewensis, dicti Cluniacensis ordinis, et die fcsti sancti Pancratii, viginti francos auri, et ponderis et valoris predicti, vel aliam monetam vel aurum ad valorem dictorum francorum, acto tamen et expresse convento inter dictas partes, quibus supra nominibus, quod dictus dominus Gilbertus, maneria predicta et domes et posses- siones, nemora et stagna, grangias, et omnia alia edificia ad ipsa maneria et quodlibet ipsorum pertinentia, fideliter excolere faciet et laborare, temporibus opportunis, prout expediens fuerit pro necessitate et utilitate dictorum maneriorum, terrarumque et aliarum rerum predictarum ; ipsaque edificia manutenebit in prospero et bono statu, et omnia alia onera ordinaria et extraordinaria, que occasione dictorum domorum et maneriorum aut alterius eorum supportare et solvere continget, semel, pluries, aut annuatim, integraliter supportabit, quamdiu ipse dominus Gilbertus vitam duxerit in humanis; et post ejus mor- tem, ejus heredes vel assignati per unum annum. Et si predictus dominus Gilbertus in predictis maneriis aut eorum altero fieri faceret aliqua edificia de novo, seu reparationes, aut meliorationes, in possessionibus ad ipsa maneria pertinentibus, medio tempore predicto, ipsa siquidem edificia de novo constituta, et reparationes eorumdem, ac meliorationes possessionum hujusmodi, erunt et remanebunt integraliter, et pure et libere rever- tentur ad dictos dominos, abbatem et eorum ecclesiam, absque eo quod dictus dominus Gilbertus, aut in his causam habentes possint aut debeant, occasione dictorum edificiorum, sic ut premittitur, de novo factorum, seu reparationes aut meliorationes rerum predictarum, aut alterius earumdem, aliquid petere aut exigere a predictis abbate et conventu seu successoribus suis ; ymo dicta maneria et quodlibet, cum omnibus pertinentiis, universis edificiis et ceteris possessionibus, etiam de novo con- structis, reparationilDus et meliorationibus eorumdem, et cujuslibet ipsorum, per unum annum post mortem ipsius, ad dictos domines abbatem et conventum et ecclesiam Cluniacensem, quitta et immunia ab omni debito facto tempore predicto, ac etiam ab omni et singulo onere, pure et libere, non computatis expensis edificandi et reparandi, seu quovismodo meliorandi, revertantur, etiam si predicta aut aliqua de predictis laborata, semi- nata et cultivata fuerint, aut in quocumque alio statu existant ; et in eodem statu dicti domini abbas et con- ventus et successores sui et conventus ejusdem, vel eorum procuratores, vel procurator, aut eorum deputati, appre- hendere poterunt seu poterit, et intrare auctoritate propria, et possessionem adipiscere et retinere absque aliqua difficultate seu contradictione, sicut faciebant et consueverant ante conventiones antedictas, non obstante quocumque lapsu temporis, continuabuntque possessiones suas, sicut facerent, si per aliquem monachum dicti ordinis Cluniacensis, dicta maneria et quodlibet ipsorum possessa et gubernata continue extitissent. Item, actum 164 CHAETERS AND EECORDS OF THE ■ • est et concordatum inter dictas partes, norainibus quibus supra, quod ipse dominus Gilbertus et ejus heredes post mortem ipsius, per unum annum, quolibet anno, in festo sancti Pancratii, in dicto prioratu Lewensi, modum et formam accensationis, traditionis et retencionis dictorum maneriorum recognoscent, et recognoscere tenebuntur, coram priore dicti prioratus Lewensis, aut vicario dicti domini abbatis in Anglia constituto sen deputato, ab aliquo ipsorum, in presentia trium vel quatuor religio- sorum aut aliorum fide dignorum, quos dicti prior vel vicarius vel deputatus evocare voluerint; ac dictum dominum abbatem Cluniacensem, si ibidem contingat accedere, ac camerarium sen vicarium dicti domini abbatis vel deputatum ab ipso, cum ipsis ad dicta maneria seu aliquod ipsorum, causa visitationis ibidem faciende, declinare coutigeret, semel in anno, per uniim vel duos dies duntaxat, graciose et honeste recipere et eisdem et sue familie ac equis, victualia necessaria ministrare tenebuntur, eisque expresse et sigillatim ostendere statum maneriorum predictorum et cujuslibet eorumdem ; dictusque dominus Gilbertus et ejus heredes vel assignati post mortem suam, per unum annum dicta maneria tenebunt pro defensione dictorem maneriorum, et ip- sorum juribus, privilegiis, gratiis et libertatibus quibus- cunque ordinis Cluniacensis, datis et concessis, vel dandis et concedendis gaudere poterunt et uti, quemad- modum uti debent monaclii ordinis Cluniacensis, si dicta maneria tenerent et possiderent. Item actum fuit, et concordatum, ac etiam in pactum pro expresso deductum, quod si ipse dominus Gilbertus et ejus heredes, seu assignati post mortem suam per unum annum, deficerent in solutione pensionis viginti francorum, seu in recog- nitione annuatim seu quolibet anno facienda de predictis maneriis, terminis et locis superiiis specificatis, quod ipse dominus Gilbertus, ejus heredes, post mortem suam, per unum annum, dictorum maneriorum superius scriptorum, solvere teneantur et debeant dictis dominis abbati et conventui quolibet anno, decern solidos sterlingorum bonorum et finorum, occasione et in pena seu loco pene solutionis dicte summe vigiuti francorum predictorum, ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 165 prout superius est expressum ; et una cum his, predictus dominus abbas et successores sui ac conventus, vel eorum procurator, vel deputatus ab eis, eo casu quo predictus dominus Gilbertus, ejus heredes, post mortem^ ipsius, per annum deflBcerent in solutionibus predictis faciendis, loco et termino et modo predictis, seu obmitterent aut negligerent quolibet anno facere recognitionem de pre- dictis° maneriis, modo, forma ac loco predictis, posses- sionem corporalem et realem apprehendere poterunt dictorum maneriorum, aut alterius eorumdem, ac in ipsis et quolibet ipsorum auctoritate propria intrare, absque aliqua rebellione, contradicione seu difficultate, et ipsam possessionem sibi retinere sicut sua propria. Et hec vero possunt et debent facere dicti domini, abbas et conventus, aut eorum procurator, seu deputatus ab eis, non obstante quocumque lapsu temporis, quoniam in hec expresse et ex certa scientia consensit et consentit predictus Johannes Lasne, procurator predictus pro dicto domino Gilberto et pro heredibus et assignatis suis, per unum annum post mortem ipsius. Itern est actum, et in pactum expresse deductum inter predictas partes, quibus supra nominibus, et ex sua certa scientia concessum, per dictum Johannem Lasne, nomine predicto, et pro dicto domino Gilberto et heredibus suis, post mor- tem suam per unum annum, quod summas predictas, et quamlibet ipsarum, solvere tenebuntur et realiter solvant terminis et locis predictis, non obstantibus quibuscunque impedimentis, barris, seu saisinis, auctoritate cujuscunque appositis seu apponendis in predictis rebus, quibuscunque cavillationibus etiam, et subterfugiis etiam, non obstanti- bus. Item actum fuit et concordatum, quod in casu in quo esset necessarium obtinere licentiam a domino rege Anglic ad hoc, quod dicta maneria transferantur in personam dicti domini Gilberti, quod dictus dominus Gilbertus dictam licentiam obtinebit propriis suis sumptibus et expensis, et cam deliberabit una cum solutione in predicto loco et termino assignato. Item actum est et concordatum, quod ratione dicte traditionis, cense, seu firme dictorum maneriorum et cujuslibet ipsorum, ad vitam ipsius et suorum heredum vel assigna- 166 CHAETEES AND EECOEDS OF THE tl torum post ejus mortem, per annum unum, in posses- sione seu proprietate aliqualiter, sen quovismodo pre- juclicare non possint aut debeant, nee etiam dampnum mterre predictis dominis abbati et conventui et ejus successoribus, ita parum seu quern admodum ac si pre- dicta traditio, firma, seu censa facta esset, solum et sim- pliciter ad unum annum. Eh si est lex aut jus, scriptum vel non scriptum, aufc aliqua consuetudo in regno Ans^lie vel ahbi, que banc conditionem predicti domini Gilberti' vel suorum heredum, vel assi.o^natorum post mortem ipsius per annum, posset aliqualiter facere meliorem vel conditionem predictorum dominorum abbatis et con- ventus et suorum heredum facere deteriorem, predictus Johannes Lasne, procurator et nomine procuratorio predicto, speciahter et expresse, ex certa scientia, ilK Jegi, juri canonico et civili consuetudini, et cuilibet ipsorum totahter, penitus et omnino renunciat et promittit nomine predicto, pro dicto domino Gilberto et heredibus suis et assignatis post mortem ipsius per unum annum non se de predictis aliqualiter juvare, ullo modo seu' aliquo tempore ; et eo casu vult et expresse consentit Idem procurator, quod si dictus dominus Gilbertus vel sui, quod absit, contra premissa venirent, quod dictus tractatus sit nuUius efficacie seu momenti, careatque omni robore et firmitate. Item actum est, et in pactum deductum, ac etiam protestatum, retentum et reservatum, pro parte dicti procuratoris dictorum dominorum abbatis et conventus Cluniacensis, quod per istam traditionem, ut supra factam, non intendit dictus dominus Cluniacensis seu conventus, vel dictus procurator dictorum abbatis et conventus, renunciare juri, quod eisdem dominis abbati et conventui competit et competere potest contra dictum dominum Gilbertum Talbot, seu heredes et bona tenentes, seu quem vel quos tangere potest autpoterit in futurum, ratione pensionis debite super et pro dictis maneriis ad causamhrme, facte quondam domino Nicolao deTam worth militi anglico, tam de tempore suo, quam domine Johanne, quondam eius uxoris, et postmodum uxoris dicti domini iTilberti lalbot, et post decessum dicte uxoris, juribus eis- dem competentibus, in fructibus, proventibus et redditi- ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 167 bus perceptis usque ad diem Purificationis beate Marie Virginis, proximo futurum, quin dicti dominus abbas et conventus Cluniacensis, seu eorum procurator, possint loco et tempore dictum pensionem et areragia ipsius, necnon dictos fructus petere, exigere et levare, seu exigi et levare facere, ab illis qui ad hec tenentur aut in futurum tenebuntur, dicta traditione non obstante ; cui quidem protestationi, retencioui et reservationi per dictum procu- ratorem dominorum abbatis et conventus Cluniacensis factis, dictus Johannes Lasne procurator dicti domini Gilberti, procuratorio nomine predicto, se consentiit et eidem acquievit scienter, et per expressum. Item actum est inter dictas partes, quod dictus procurator domini Gilberti, nomine quo supra, faciet per dictum dominum Gilbertum in premissis omnibus consentire, eaque ratifi- care et promittere, fide, juramento et obligationibus intervenientibus, tenere, adimplere, prout in presentibus litteris continetur ; promittentes dicte partes, et earum quelibet, ut ipsam tangit aut tangere poterit iu futurum, ad opus et utilitatem alterius partis, etper sua juraraenta ad sancta Dei Evangelia corporaliter prestita, et sub obligatione, videlicet dictus procurator dictorum domi- norum abbatis et conventus bonorum dictorum maneri- et dictus Johannes Lasne, procuratorio nomine orum quo supra, sub obligatione bonorum dicti domini Gilberti, presentium et futurorum quorumcumque et ubicumque existentium, ac quocumque nomine censeantur, tenere, attendere et complere cum efFectu, omnia universa et singula in presentibus litteris contenta, juxta formam et tenorem conteutos in presentibus litteris, nee facere, dicere, vel procurare, quominus predicta omnia et singula suuni non sortiantur effectum, prout in presentibus sunt contenta, descripta et narrata. Et si contrarium facerent dicte partes, vel eorum altera, quod absit, volunt dicti procuratores, nominibus quibus supra, quantum ipsum tangat, quod contravenienti seu venire volenti per viam directam vel indirectam, tacite vel expresse, auxilio, consilio vel favore, omnis vox, fides et audientia in omni loco et curia, tanquam venienti contra proprium factum et juramentum, penitus etefficaciter denegentur, consue- I 168 CHAETBRS AND EECOEDS OF THE t . ! 1 , 1 II tudinibus, privilegiis, legibus, gratiis et aliis privilegiig commuuibus vel specialibus quibuscunque, noa obstanti- bus. Et voluerunt dicti procuratores et eorum quilibet, nominibus quibus supra, videlicet dictus procurator dic- torum dominorum abbatis et conventus, dictos dominos abbatem et conventum et suos successores, et dictus Jobannes Lasne, procuratorio nomine predicto, dictum dominum Gilbertum, suosque heredes, assignatos et successores, cogi posse et compelli debere, tam per censuram ecclesiasticam, auctoritate apostolica et aliis que per curias dominorum imperatoris, regis Francie, et regis Anglie, ac omnium aliorum judicum ecclesiasticorum et secularium, in dictis regnis et alibi existentium, qui nunc sunt et fuerunt pro tempore, per quos et curias cujuslibet ipsorum, volunt dicti procuratores dictos suos magistros et eorum quemlibet, ut ipsum tangere poterit, compelli, tam per censuram ecclesiasticam, unica moni- tione premissa, quam per captionem, saisinam, vendi- tionem et expletationem bonorum predictorum, sive reclamationem alterius curie sive fori, omnibus juribus, actionibus, exceptionibus, deceptionibus, barris, subter- fugiis, cavillationibus et cautlielis, jurique, legi scripte et non scripte, consuetudinarie et civili, quibus in premissis expressivo renunciari oporteret, que pro hie insertis habere volunt, ac si in presentibus facta esset raentio specialis de verbo ad verbum ; non obstantibus quibus- cunque. Quibus omnibus et singulis renunciationibus, dicti procuratores et eorum quilibet, nominibus quibus supra, in hoc facto, ex sua certa scientia, et per sua jam prestita juramenta, ac sub obligationibus predictis et specialiter jure dicenti renunciationem non suflBcere generalem, nisi precesserit specialis. In quorum testi- monium, ad preces dictorum procuratorum, et cujuslibet ipsorum nobis oblatas, pro dictis partibus per dictum regium notarium, cui credimus et fidem plenariam adhibemus, sigillum commune predictis litteris presenti- bus duplicatis, de consensu partium duxiraus apponen- dum. Datum in monasterio Cluniacensi, in camera sub- camerarii Cluniacensis, die vicesima prima mensis novembris, anno Domini millesimo CCC'"'' nonagesimo jBiirtlii" ANCIENT ABBEY OF CLTTNI. 169 sexto ; presentibus venerabilibus et discretis viris, domino Jacobo Orgo de Chevaigniaco supra Guyam ; Raymondo Pontii Sancte Colombo civitatis Matisconensis ; domino Guidone de Mercureyo presbytero; magistro Johanne Descorbis baccalario in legibus; Petro de Duno regis clerico ; et pluribus aliis testibus vocatis ad premissa. Ego vero Guillelmus Trivy de Cluniaco, clericus, imperiali et regia auctoritatibus notarius publicus et juratus, premissis omnibus et singulis, dura modo predicto agerentur et fierent, una cum dictis testibus presens fui, eaque in notam recepi, et inde presentes litteras traditionis et conventionis predicta continentesetaliain ipsis litteris contenta confeci, hie me subscripsi et signo meo solito signavi, requisitus et rogatus in testimonium omnium et singulorumpremissorum. [^Signed] GmWelmnsTrivj. In cujus rei testimonium, ad preces et instantiam dictorum procuratorum nobis oblatas, pro ipsis per dictum regium notarium, cui super hiis et aliis major ibus credimus et fidem plenariam adhibemus, sigillum commune Regis pre- dictis litteris presentibus duximus apponendum. Datum apud Boloniara supra mare, in domo Roberti Angot, in- dicione quinta, die Purificationis beate Marie Virginis, anno Domini millesimo trecentesimo nonagesimo septimo, presentibus : — Roberto Angot ; Johanne de Bazeyo ; Petro de Tarere, domicellis ; Henrioto Hardy, alias Broignart de Sancto Riquerio ; et pluribus aliis testibus vocatis ad premissa specialiter et rogatis. Expeditum est per me Guillel-^ mum Trivy clericum, predictum f ^ .^^ m • regium notarium, signo meo C ' ^' solito teste. J [^Upon a roll of parchment composed of four membranes^ originally fastened together ; length 52 inches, width 23| inches. " Collection de Bourgojne/* Vol. LXXXIIL, No. 430; Id.] 429. Duplicate of 430, somewhat defaced ; on roll of parchment of three membranes; length 43| inches, width 24 inches ; the membranes are now separated for the purpose of binding. I 170 CHABTEES AND RECORDS OP THE I: I The following three autoo^aph letters [438, 439, 440], without date, appear to range from the first negotiations between Sir Gilbert Talbot and the abbot of Cluni, but must have been written between 1397 and 1399, for, by an extract from the Pipe Roll of 1 Henry IV., it is seen that at that time he was no longer living. They refer apparently to preliminary agreements, as well as to the ultimate assignment to him on lease of the Cluni manors. Letter [438] is an autograph document with two seal impressions in red wax. The one bears his armorial shield [Gules], two bars vaire, with a mullet for difference ; but of the legend, the word " ET " is all that is left. The other, his counter-seal, on the reverse, represents his monogram or interwoven initial letters. ^ The letter [439] with Sir Gilbert Talbot's autograph signature, and impressed with a seal in red wax, much defaced, has his shield couchi, (or, on the ground in an oblique position), the charges of which are (as above), [Gules] two bars vaire, and a mullet for difference, with a knight's helmet and mantling (lambrequin), surmounted by a crest, defaced ; no part of the legend remain s.^'^ Sir Gilbert Talbot was certainly in descent, with other Talbots of Goderich Castle, from Gilbert Talbot, the justice itinerant of 1261, temp. Hen. III. The deed already given [430] proves that he was closely related to the Lords Talbot of Goderich Castle, but belonged to the branch of Richard's Castle, and that he was con- nected by blood with the Royal family, being " con- 209 The corroboration of this coat of Talbot, " Gules, two bars vaire^' is found in Papworth. The bearing would appear to have been derived from the heiress of " Mortimer," the relinquishment of the paternal coat, and the assumption of that of the heiress, being at that time usual. We find the above authority ascribes this coat to the following : — Robert de Mortimer; Hugh de Mortimer; Say of Richard's Castle, co. Hereford ; Talbot of Richard's Castle; Sire Richard Talebot ; and lastly to the knight in question, M. Gilbert Talbot, with a pierced mullet arg. in the dexter chief for difference. The authorities for the two last names being ; Roll, circa, a.d. 1392-97 (from " Newling's MS.") ; and Boroughbridge Roll, 1322 ("Ashmolean MS." 831: and '*Palgrave's Parliamentary Writs "). ^ ■ gUWil l sJIU . »i.,UI | | l i!iJl w^^^mmmmtf* ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 171 I sanguineus Regis.'' We learn from the same deed that he lived in the parish of St. Faith.''" We believe the following entries from Rymer may be appropriately referred to him, although another Gilbert was coetaneous with him, viz., the 3rd Baron of Goderich Castle, to whom they might equally apply. In 1329 he is designated (in the Patent Rolls, 2 Edw. III.) as " earner ariiis Regis.,'' and in 3rd of same King, he has hcense to empark Haygrove in his manor of Linton, CO. Hereford. In 1333 we find him justiciary of Wales (Rymer; Rot. Pat., 4 and 7 Edw. III.) ; and in 1337 he and Hugh de Despencer are appointed captains of the men of South Wales {Idem). Gilbert Talbot, justiciary of South Wales, and 11 others, are ordered to send lancemen from their several lands in Wales to the King in Brittany, Jan. 3, 1343. These entries would appear, in point of date, to refer to the lessee of the Cluni manors \ld.). In 1391 he appears to have married (not many years before his death) Johanna, widow of Sir Nicholas Tam- worth (Rot. Pat., 15 Rich. II., secunda pars, m. 16), whose name appears in letter, of last quoted deed [430], and in other documents which follow. Sir Nicholas Tamworth,^^^ named by Sir Gilbert Talbot, is identified 210 Of St. Faith's, Maitland [*' History of London," p. 409] gives this account : — " A rectory, the church whereof was the vault under the east end or choir of St. Paul's Cathedral; and its name it owes to its being dedicated to St. Faith, or Sancta Fides, a French virgin of the city of Agen, in the province of Aquitaine, who, according to some, suffered in the reign of Diocletian the Emperor, for refusing to sacrifice to idols" (Newc. Repertorium, eccles. paroch.). Since the ''Fire of London" in 1666, when St. Paul's was destroyed, it has been united to St. Austin's. 211 In 35 Edw. III. (1361) he and his wife Johanna have a grant for life of certain manors (Rot. Pat., 35 E. III.) ; and in 40th of the same King, divers manors in Dorset are confirmed to him for certain years ; named in the roll, as ^'' fideli suo.'^ The King orders Sir Nichol (Nicholas, or Nicol) de Tamworth to compel Jaque Wyne, whom he holds as a prisoner for having plundered " Clameci, a town of the Countess of Flanders, to surrender letters of ob- ligation and pledges for 7,000 crowns, which her subjects owe him ; Oct. 26, 1360. Commission to Sir William de Grantzon and Sir Nichol de Tamworth I 172 CHAKTEES AND EECOEDS OF THE by several entries in Rjmer s *' Foedera." He must have died before 1390-1, because in the 15 Ric. II. Sir Gilbert lalbot married his widow. 438-440. Three letters of Sir Gilbert Talbot, to Raymond de Cadoene, abbot of Cluni. XT / . T^. * \_Extended copyj] ^ Honore pier en Dieu, porce que ma tres ame compaio-ne nadgaires compaigne a mons^ Nichol Thamworth,°que Dieux assoille, et moi, avons estat en le manoire de Letcombe ovesque autres manoires en Engleterre ove lor appartenances, a terme de la vie, ma dite'^tres ame com- to grant fresh terms for payment to the Duke of Burgundy. Oct. 31, The King sends Sir Nichol de Tamworth and John Wyn to put down the companies which are plundering Burgundy, Nevers, and Rcch. Oct. z4, looo. Nicholas de Tamworth is appointed warden of Hammes. Oct. 27 1365. ' Power for Humphrey de Bohun, Earl of Hereford, and Sir Nicholas de lamworth, to treat for a marriage between Lionel, Duke of Clarence and Violanta, daughter of Galeazzo, Lord of ]Milan ; or, for a marriage between Edmund Earl of Cambridge, and Violanta. July 30tb, 1366 (Kot. Fat., 40 E. IIL). Power for Henry le Scrope. governor of Calais, and Nicholas de Lou vayne seneschal of Ponthieu, to extend the leave of absence of the Duke of Bourbon. Smiilar commission to Sir Nicholas de Tamworth and others. Dec. 20th, 13G6. Sir Nichol de Tamworth has order to publish the King's letters ^rbidding his subjects to do damage to the territories of the Kin^ of France. Nov. 16, 1367. ^ Commission to Sir Nichol de Lovaigne, Nicholas de Tamworth captain of Calais, John de Shepye, and John Pyel, to treat with the ambassadors of Inlanders at Calais. Aug. 10, 1371 ,, ^rTw-T.*° ^'' ''''''^'''^^' ^" Tamworth to put Southampton and the 1. ot \V ight in a state of defence. March 28th 1376 ^n "[^ ^f t'/"'''!? '"'' '"^'^ "' ^^' ^'^^""^ ^^^^^«' ^« fi'»^^ l^i"^ constituted a justice (with others, not named), to deliver the gaols of Oxfordshire ot prisoners therein detained, according to the custom of the kingdom. He was probably only included in this commission on account of his being a knight residing or having estate in that county, for we fail to find his name in any list of justices itinerant of that day Ihese multifarious duties were not uncommonly imposed on the King's employes (public servants) of that time. ^ ^mm A.NCIENT ABBEY OP CLUNI. 173 paigne, de grant et lees de vous et de vostre dit mesone, comme chose appartenant a vostre dit mesone, et, sur ce, certeines pensions, portions et autres comoditeez appar- tenantz a vos ditz manoires soient fors barrez, et nient paiez en desheretison de vous et de vostre dit mesone par touz jours, si liastif remedie ne soit fait deinz brief pour ycelles, lesqueux clioses ne purrent estre recoverez sans grantz costages, lesqueux je ne su tenuz ne veuUe faire, sanz assent et acorde fait par entre vous et moi, sur quoi vous moi plese envoier de Caleys un certein bomme, eant pleine et suffisant poer de par vous et de vostre dit mesone, de faire acorde par entre vous et moi, issiuc que je puisse avoir ledit manoire de Letcombe, ove voz autrez ditz manoires en Engleterre, ove lor appartenances a terme de certeines anz, por un resonable somme appaier a vous por ycelles ; et je mettrai ma peine et diligence de re- coverer les empensious, portions, et autres comoditeez appartenantes a voz ditz manoires, sans costages prendre de vous ou de vostre dit mesone ; et de ce vous moi plese envoier response par vostre lettre, et par le porteur du cestes, issint que je puisse avoir pleine et final response de tout vostre voluntee, toucbant ceste matere deinz brief, et a ceste tretee pres de Ualeys, a plus en hast que vous bonement poez, por Tamor de moi. Et si ren soit devers moi que faire puisse a Fhonor, profit ou pleser de vous, ou de vostre mesone, vous moi plese certifier, et je le ferra de tres bone coer. Et je pri a Dieux q'il vous doigne tres bone vie, ove tres longe durree en bonor et sainttee, en tres bone gouvernance de sa tres seint esglise. Escrib a Caleys le XXV. jour de Julet. Gilbert Talbot, chevalier. \_Extended copy.'] A son tres reverent seigneur et pere en Dieu \Vabhe de Chmy~\, je me recomande a vous en taunt come je pluis puisse, et, tres reverent seignour, je vous mercie entier- ment de tres bon cuer, de ceo que vous de vostre sirerie monstrastez sovent a moy, et del graunt [gree et hostagez] queux vous fistes a mes esquiers JTohan Peccbe et Johan Lasne, sui tout dis le vostre et tenuz a vous et a vostre I H \ ■: 174 CHAETERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLITNI. 175 ordre, a cause del graunt naturesse que j'ay trov^ en yostre seignorie. Tres grant seignour et pere en Dieu, j'ay resceu voz lettres touchant les choses entre nous emparlez, et vous please assavoir que jeo sui en volunte de bargayner ovesque vous, savant mon estat, et par issmt que jeo puisse ent estre sceur ?i terme de ma vie, et un an oultre, solonc les loies d'Engleterre ; car aultre-' ment vostre graunt et lees ne porrount vailler a moy si il ne soit fait accordant al ditloy d'Engleterre. Et pur ceo, j'ay fait endentures accordant al loy d'Engleterre, par quelle loy mon estat ne serra que a terme de ma vie, et un an oultre apr^s ma mort, a mes executours ; par quele fesaunce la revercion a vous *apres ma mort et un an oultre, et touz aultres benefices en les ditz endentures esspecifies, sauns fraude ou mal engyn, vous serront secures et salves, par issint que nostre seignour le Koy moy grauntera licence par sez tres graciousez lettres de ceo faire, et quiele partie d une endenture vous please a resteurer, demz ceste lettre enclose. Et, tres reverent seignour et pere en Dieu, ne vous deplease, ne merveillez point de ceo qui est escript en le comensement des ditz endentures, que j'ay paie devaunt le mayn a vous IIP- irankes, car vous please assavoir que a cause que la dite somme serra a vous paiez, devaunt vostre dite endenture par vous a moy alyverer, issint toutefoitz, que en temps a venier, la verite del paiement del dite somme porra deinz es ditz endentures estre veuTves. Et an promt vous please assavoir, que jeo ne porra a vous porter les XX, fiorems d or par an durant la gerre, a cause que ceo serroit par le loy d'Engleterre traison a nostre seignour le Koi J^t, tres reverent seignour, touchant le paiement des ditz vynt ffloreins d'or, apr^s les guerres finez a vous par an a paiers, est specific en les endentures a faire et a paier a Lewes, a cause que la dite measone de Lewes est vostre measone demesne, et que la reconisance de mon estat serra illecques declare et reconu chescun an. Et auxmt, tres reverent seigneur, ne vous deplease, que il est escript en les ditz endentures que vous ne porez reentrer en voz manoirs durant ma vie et un an oultre, mes si la rente de XX. liorems soient aderer par sys moys, a cause que maladie par pluis court temps moy pourroient destourber del paiement des ditz XX. floreins, et issint par vostre entre de pluis court temps que sys moys, par mon paiement des ditz XX. floreins, qui est le meyndre somme, ledite graunt somme de trois mille f rankes devant paiez, serroient par moy perduz a toutz jours, qui ne serroit bone foy ne reson ; et les ditz sys moys par de- faute de paiement d'entrer, est mesurable temps por vous et por moy. Et, tres reverent seignour, de ceo que mes esquiers moy enformerent, que vous vodroiez que voz manoirs estoient coillez cbesquns an et semez, et que les ditz manoirs serroient semez au darrein an a vostre [defaced], vous please entendre que ceo ne estoit pas reson, a cause que si plusors ans les ditz manoirs soient semez, et dengues, jeo n'averoie des ditz manoirs asqune profit. Et, tres reverent seignour, touchant la licence de nostre bargoyne de nostre seignour le Hoy I'Engleterre, qui sera porchace a somes grauntz costagez, si nostre dit seigneur le Roy se voille de sa grace especial a moy graunter, que vous voudroiez que ladite licence sorroit bailie et mande a vous, ne vous deplease poynt. Car cele licence ne puist vailler a vous ne k nully autre for que an moy mesraes, a cause que il me covient et faut aver ledite licence prest en ma garde pour monstrer [_defaced] moy voudroient ent empecher ou grever ; mes, si vous please, vous ou voz deputez porroient avoir la veuweetla copie dudit licence, sur la paiement des dites trois mille frankes. Et, tres reverent seignour, touchant le paiement des ditz trois mille frankes, vous pri que vous please que ledite paiement porra estre fait a Galois, et si ne voillez que il soit fait illecques, vous please moy mander seeur et sauf conduyt, porchase a vostre costages, por moy et XL hommes en compaignie ovec chivaux et harnois, a durer par un mois, por aler a Abbeville et retorner, le. dit sauf conduyt a comencer le premier jour de ffevrier proschein a venir, et qu 'il vous please de Tendenture deinz ceste lettre enclose, et de toutz les materes susditz, mander a moy vostre volunte par voz lettres, auxi tost come vous bonement porrez a Robert Angot de Boloigne. Tres reverent signeur et pere en Dieu, le tout puissant vous eit en sa .1 |f il 176 CHARTEES AND RECORDS OF THE seintisme ^arde. Escrit a Loimdres le X^ jour du movs de septembre. "^ le vostre Gilbert Taljjot. m , . [Extended copv.l Tres reverent seigneur et pere en Dieu, je me re- comanke a voiis ove touz maneres, honeurs et reverences et auxi clierment conirae je pluis puisse. E, tres reverent seigneur, je vous mercie tres entierment de cueor, des les honourables lettres queux m'avez envoie specifiantz et certefiantz, que jeduisse envoier parletre a I'ostel Robert Angot du Boloigne, deinz quinsze jours del mois present de janjver, si je ou raon conseil porroient encontrer vostre tres sage et honourable conseil a Abisville, le XV' jour du mojs de ffevrier proscliaineraent venant, pour faire la conclusion de la traite comens^ entre vous et moy, devoz manoirs d'Engleterre ; et sur ma responce de moy, en- voiaste seeur et sauf conduyt illeoques por moy et XL gentz, chivalz et harnois, durant tout le mois du feverer pour aler et retorner sainz empeschement de nuUuy dont je me repute tres grantement tenuz a vous et a vostre haute seignorie, comme j ay este et ews cause plusors de lortz cy demurant. Se quoy plese vous assaver, que voz ditz honurables lettres veignont a moy premerment le VIP jor du present moys de janyver, a un ville qui est apelle Westcestre, par dela de mon hostelle, bien loyns sur mon eskippeson dever les parties d'Irlande, en tres char^antz besoignes de mon lige seigneur le Roi d'Engleterrercom ]esupar luy et son conseil comande; quiele comande- ment je ne puis nulement deneier ne coutredire, com vous bien savez, et oultre ce auxi hastyve sur mon dit jorne, que ]e ne puis ordeigner mon conseil pour encontrer vostre honorable conseil illeoques, par si court temps, com voz ditz honorables lettres specifient. De quoy je vous suppheet requeor, que ne vous desplease poynt, kar savez certainement que il me peisa grantement. Mes je mafte que je retornera de celuy pays, si Dieu plest, par rasqes proschaiuement venant ou demurant, et tost a ma revenue, je vous envoiera par lettre a I'ostiel du dit Kobert Angot de Boloigne, quant je mesmes, ou mou ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 177 conseil, porra encontrer vostre tres sage et honorable conseiller, pour faire bone fym de la dite traite, comens6 de voz manoirs d'Engleterre, issint que il plerra a vous et moy, si Dieu plest. Tres reverent seigneur et pere en Dieu, je me recomank a vous et a vostre sainte religion bien coups de fortz tout dis, en priaunt et requerant nostre tres haute seigneur Jhesu Crist, que il vous eyt toutz jors en sa sseinte garde. Escrit a la ville de West- cestre, le VIII.""® jordel moys de janyver. tout le vostre, Gilbert Talbot. [Letter 438, on a single leaf of paper, 12 inches long and 7 J inches wide, originally folded as a letter; addressed on the back as follows — A honore pier en Die a et SES TRES CHER8 AMYS L'ABBEE ET CONVENT DE ClUNY; the seal by which it was closed remains on the back [See • above]. ^' Collection de Bourgoyne," Vol. LXXXIIL, No. 438; Idem.'\ [Letter 439, on leaf of paper, 16 X 12 inches ; originally folded as letter, and addressed on back — A mon tres REVERENT SEIGNEUR ET PERE EN DiEU l'aBBE DE Clugny ; seal in red wax remains. Idetn.'] [Letter 440, on jmper, l\\ inches by 9| inches; ad- dressed on back — A mon tres honore et tres REVERENT SEIQNOR ET PERE EN DiEU l'aBB^ DU Clugny. Idem.'] 441. Letter from Jean de Cosan [or Eaymond de Cadoene], abbot of Cluni, to Henry IV. of England, after the death of Sir Gilbert Talbot, praying for restitution of the abbey's estates. [Extended copy.] Excellentissimo principi domino Henrico, Dei gratia regi Anglie. Serenissime ac illustrissime princeps, humiliraa ac devotissima recommendatione premissis, freqenter et ferventer recensentur devotum dilectionis affectum ac Deo gratum devotionis affectum, quos ad monasterium vestrum totumque ordinem Cluniacensem bacthenus ges- A A ■ 178 CHAETERS AND RECORDS OF tHE serunt indite memorie magnifici reges Anglie, predeces- sores vestri, coDsiderantes insuper immensas ipsorura donationes, ac liberalitates magnificas, quas frequenter tam in regno Anglie, quam Francie, sumus copiose et habundanter experti ; assidue, die noctuque, pro piarum ipsorum animarum salute pia ad Dominum fundimus orationum suffragia, et sacrificii assidua obsequia cele- bramus, ad hoc multipliciter munificentia ipsorum de- bitores constituti et astrieti, ex ordinationibus et statutis patrum et predecessorum nostrorum, prefatas vero dona- iiones magnificas testantur usque in hunc diem vestigia, defaced] maneria videlicet, que ipsorum pia do'na- tione habemus in Anglia, ad sustentationem eorum, qui in prefato vestro monasterio Cluniacensi divinis manci- pantur obsequiis. Que quidem maneria, quidam predecessor mens, considerans quod propter scisma pestiferum non poterat eisdem gaudere, tradidit domino (xilberto Talbot militi, ad vitam suam duntaxat, et per annum solum post ipsius obitum per heredes sues possidenda, ad monasterium Cluniacense prefatum libere revertenda, dicto tempore finito. Prefato vero domino Crilberto ab hac luce subtracto, ac dicto anno finito, nonnulh nobiles de regno vestro Anglie dicta maneria occuparunt et occupant, fructus et proventus ipsorum usurpantes, et suis usibus ac utilitatibus indebite et mjuste apphcantes, in magnum prejudicium prefati monastern ac irreverentiam divine majestatis, contemp- turaque et infractionem regie majestatis ac donacionis et ordmationis mclite memorie Regum Anglie, predeces- sorum vestrorum. Propterea, serenissime ac illustrissime princeps, quia prefatis magnificis principibus sicut in regno, divina favente dementia, sic in moribus eadem dementia operante successitis magnificentie, lar^^itatis, devotioms, justicie et equitatis, ac etiam dementie ipsorum pius et devotus imitator, ea propter, ad vestram serenitatem cum fiducia recurrimus, humiliter suppli- cando, quatinus cum Dei gratia jam diu sit pax reddita ecclesie ac unitas procurata, dignetur vestra celsitudo ea, que vestri predecessores pia devotione et largitate magnifica ad Dei cultum coutulerint, eadem ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 179 devotione et magnificentia regali integra et illibata ad dictum divinum cultum conservare, ac magnificentia vestra regali, expulsis et ejectis a prefatis maneriis occupatoribus indebitis et invisis, faciatis et decernatis eadem nobis, ut juris et rationis est, restitui, ad Dei honorem ac salutem animarum inclitorum progenitorum vestrorum ; necnon jura et redditus, que nos ao prioratus notabilis de Caritate et prioratus de Mar- tigniaco, in quo maxima multitudo dominarum ex utroque parente nobilium, divinis deputate obsequiis ibidem sub maxima laborant incopia, in dicto vestro regno possidemus et possident, integre faciatis nobis et prefatis prioribus restitui ; quod cedet ad laudem et preconium magnificentie vestre regalis, et ad laudem et gloriam lUius per quem reges regnant, ac throni ipsorum stabiles firmantur et pacati, Ipsum devote et suppliciter exorantes, ut post magnificam regni temporalis excellen- tiam per pia et devota opera, que in Ipsius gloriam magnifice exercetis, regnare vos faciat in celesti regno in gloria et felicitate perhemni. Humillimi oratores vestri, abbas et conventus Cluniacensis. [^Hovgh draught on paper, with erasures, and interlinea' tions ; 14^ inches by 11:J- inches; endorsed Copia LITTERE MI8SE ReGI AnGLIE PER ABBATEM ET CON- VENTUM ClUNIACENSEM, UT POSSENT GAUDERE JURI- Bus ExisTENTiBUs IN Anglia ; ivith this further en- dorsement — OrIGINALIS LITTERA EST IN PARCAMINO; RESTAT SOLUM AppoNERE DATAM. " Collection de Bourgoyne,'' Vol. LXXXIIL, No. 441. /d] The following documents [444-445] appear to be con- fidential instructions (notes or heads of agenda), to be attended to by the agents of the abbot of Cluni in England, who, at that date, was Raymond de Cadoene, being the first year of his office, in succession to John de Cosan. These memoranda are unquestionably of value, and afford considerable insight into the abbey's relations with its English affiliations, and its difficulties in leasing out its f }j I 180 CHAETEES AND RECORDS OF THE manors. With regard to these last, the impediments were so overwhelming that the idea was entertained of ahenatmg them entirely.^^^ As a probable lessee (or pur- chaser) IS named Sir William de Farendon, at one time in temporary command of the garrison and town of Calais, and of whom are several entries in Rjmer's "Foedera."^^^ Another probable purchaser is hinted at in Sir Peter de Courtenay (named in the deed Earl of Devon), being captain or governor of Calais at the date of these in- structions.^^* In every instance the place assigned for 212 The rent of the four Cluni manors comprised a premium of 3 000 francs, and an annual rent of 20 francs. ' * 213 The name appears as Farringdon, Farendon, Farndon, Farvngton &c. The following are entries in Kymer's " Fcedera '* relative to 8ir w' Farendon : — 1376. Nov. 28.— The King appoints Robert de Knolles and Thomas Moriaux conservators of the truce with France, in conjunction with Sir William de Faryndon, John de Cornwaille, and John de Fastolf. 1377. Dec. 7.— The King orders Alan de Buxhull, constable of the Tower of London, to release Sir William de Faryngdon from prison for whom Henry de Percy, Earl of Northumberland, has given surety. ' 1399. Feb. 9.— Memorandum, that in consequence of letters brought by Sir William Faryngton from the Bishop of Durham, and his colleagues in France, and in consequence of the invasion of the Scots, the lords of the Council have granted certain aids to the King for the maintenance of the war. 1413. July 20.--Commission to Ralph Grenchurst and others to examine Robert Basset, concerning the suit of Henry Bowet (auditor of the Apostolic Chamber), late constable of Bordeaux, now archbishop of York, against Sir William Farendon. 1414. Feb. 8.— The King orders Bertrand de Asta to examine Simon Sprotley and others, concerning the suit between Henry (as above) and Sir Wm. Faryndon. 1414. June 26.— Commission to John Honyngham and Thomas Feld to examine Edward, Duke of York, and others, concerning the above suit against Sir William Faryngton and Walter Markham. In 1409 he was constable of Bourdeaux (Rymer), and of the duchy of Aquitaine. 214 Sir pgter de Courtenay was a younger son of Hugh, 2nd Earl of Devon, so that the designation of "comes de Devonie " is incorrect. He was a knight of the garter, standard-bearer to Edw. III., constable of Windsor castle, governor of Calais, and chamberlain to Richard 11. He appeals to have died circa 1409. The following entries are from Rymer :— 1378. Feb. 15.— John de Meriet, and 12 others in the retinue of Peter de Courtenay, have letters of protection. 1383. Nov. 23.— License to Peter de Courtenay to send gcarlet cloth, ANCIENT ABBEY OV CLUNI. 181 treating and contracting for the lease or purchase of Cluni's English manors, is the " hostelry '* of a certain Robert Angot of Boulogne, the sign of which is given as the *' Beau Repair e.^^ The arrears of payment on the part of the pensions (or tribute) to the mother house, by its several foundations, was probably a chief cause of the mission of the agents (the Priors of Crespi and Dompierre), and the sums named as unpaid were considerable for that day, and not without interest,^^^ the chief defaulters being the Priors of Lewes, Lenton, Thetford, and Montacute, but especially the first-named of Lewes. The concluding paragraph of the first of these Memoranda seems to allude to the then late "seizure and custody " of King Richard IL, being dated in July, 1401. 444. Instructions, or memoranda, on the affairs of the abbey of Cluni in England. The first of these is dated in July, 1401. [^Extended copyJ^ F. la. Memoire pro facto maneriorum nostrorum existentium in Anglia, que tradentur Parisius pro nobis priori de Crespeyo. horses, and other presents to French nobles by Northampton herald, and Aulet le pursuant, 1388. — License to Peter de Courtenay and John Hobeldod, the King's squire, to go to Calais for the performance of feats of arms. 1399. Aug. 3. — Sir Peter Courtenay is appointed captain of Calais. 1399. Jan. 6. — Writ to Peter de Courtenay captain of Calais, to arrest Thomas, E. of Kent, John, E. of Huntingdon, and their adherents, as traitors. 21* The " scutunif" a coin which occurs at this time, is given in this record in the following equivalents : — £200=800 scuta — 2 silver marks =8 scuta— 12 silver marks=48 scuta — 100 shillings=30 scuta— 40 8hillings=12 scuta. From which it follows that one pound^6 scuta ; and 3s. 4d.=one scutum. The value of the " gold " scutum must have been greater, and if equiva- lent to the ecu d'or, would have equalled 13 francs and 13 centimes. In the reign of Hen. IV. we are told [S. 432] that the Barons of the Exchequer fixed the value of the gold tlorin of Florence at 40d., from which it would seem that the florin and scutum were of nearly equal value, 182 CHARTERS AND RECORDS OP THE ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 183 F. 2a. (I) Memmre de agendis per priores de Crespevo et de Dompna Petra in Anglia pro ecclesia Cluniacensi (la) fnmo, est sciendum, quod tempore domini Johannis quondam abbatis Cluniacensis. immediati nre- decessoris nostri.anno domini millesimo COC° nonaaesimo sexto, fuerunfc tradita maneria existentia in An<^lia TnJ.^^^J'.t Ledecombe Eegis, in comitatu Berk'! de Offord Clugny in comitatu Huntendon'., et Manaton et likessora m comitatu de Roteland' in An<^lia quondam domino Gilberto Talbot militi AncrIico° ad' vitam suam naturalem duntaxat, et per unum annum post mortem suam per suos heredes et execu- tores, tenenda et possidenda, precio trium millium trancorum pro intragio realiter solutorum in Bolonia in domo Eoberti Angot de Bolonia, ad signum de Beau Mepatre, et pro pensione viginti francorum solvendorum anno quolibet, in prioratu Sancti Pancratii Lewensis, die festi bancti Pancratii, ut latins continetur in mstrumento super hec confecto, cujus instrumenti mittimus unum Vidimus sub sigillo authentico, et pro duobus pallefredis realiter traditis, pretio quolibet centum Irancorum, licet non fuerit facta mentio in dictis litteris quia fuerant premissi ad partem, et aliis sub pactis et conditionibus m dictis litteris contentis, ad quod instru- mentum nos referimus. (II) Item, dictus miles dies suos clausit extremes; diu est {sic) {crossed out unus annus est elapsus). (III) Item, dicta maneria sunt magni valoris, et possunt valere IP libras sterlingorum vel circaj valent VTT r ^^"^^ ^* "^^^^' ^^ ^^'1"^ ^^^="^1* quod bene valent All'= francos singulis annis. (IV) Item, dicta pensio viginti francorum debetur a tempore traditionis circa {sic); et ideo recuperetur secundum tenorem dicti instrumenti. (V) Item, debentur certa magna areragia de tempore uxoris dicti quondam domiui Gilberti Talbot, que tenebat dicta maneria antequam esset uxor dicti domini Gilberti, pro quibus maneriis debebat similem pensionem annualem viginti francorum, pro quo nichil solvit. Et ideo recuperetur ab heredibus dicte domini Gilberti / uxoris, nisi prior Lewensis receperit, super quibus inquiratur Veritas. F 2b. (VI) Item, dictum est nobis, quod dominus Guillelmus Ferandon miles, qui fuit locum tenons capitanei de Oalesio, volebat recipere ad firmam dicta maneria. Ideo, si velit recipere eo modo quo fuerunt tradita dicto quondam domino Gilberto, tractetur cum ipso, et recipietur dicta in Bolonia ; et mittetur potestas suflSciens et portetur pecunia, sicut alias fait factum. (VII) Item, dictum est nobis, quod dictus miles volebat emere dictam terram perpetiio, casu quo pos- semus reperire terram in regno Francie ad recom- pensandum pro ecclesia Cluniacetisi. Et ideo inquiratur quantum ipse vellet dare in finali conclusione, ad finem quod sciamus, si poterimus invenire terram ad emendum in regno Francie, quia alias ipse volebat tradere certam terram quam ipse miles habet in Normandia ; sed quia tenetur de feodo, noluimus consentire, nee super hoc tractare. (VIII) Item, si aliquid tractabatur de ista materia, non obstante tractatu, voluimus tradere dicta maneria ad vitam unius pro pensione et pro intragio tractando primitiis, antequam tractetur de venditione perpetua. Ideo non impediatur traditio ad vitam, per dictum tractatum venditionis perpetue. (IX) Item, volumus quod si reperiatur aliquem qui vellet emere dicta maneria perpetuo, quod penitus tradatur ad vitam unius, prout alias fuit traditum, et facta traditione ad vitam, tradetur de venditione perpetua et inquiratur quantum voluerint tradere. (X) Item, ad simile dictum est nobis, quod dominus Petrus de Cortenay, comes de Devonie, capitaneus in Calesio, libenter acciperet dicta maneria, secundum quod alias f uerint tradita domino Gilberto Talbot. (XI) Item, et ultra predicta, sciatur cum Roberto Angot, hospite predicto in Bolonia, si ipse sciat vel audiverit dici quod aliquis dominus vel alius habeat affectionem habendi dicta maneria ad firmam, et quod tractetur cum illo si aliquis offeret majus pretium, F. 3a. (XII) Item, super omnibus premissis habeatur .. 184 CHAETERS AND RECORDS OF THE consilium cum priore Lewensi, quia audivimus dici quod ipse bonus religiosus, et multum diligit monasterium et ordinem Cluniacensera. (XIII) Item, prioratus Lewensis debet singulis annis ecclesie Clun. pensionem C. solidorum sterlincrorum valentem XXX^ scuta, et debet dictam pensionem do magno tempore. (XIV) Item, domus de Lenthona debet XL. solidos sterlingorum, valentes XII. scuta, et debet dictam pensionem de magno tempore, et debet plura areragia racione cujusdam compositionis facte tempore domini Jacobi abbatis Cluniacensis, de bonis et spoliis sui pre- decessoris, super quo frater Thomas sacrista de Jiermondezejo [Bermondsey] poterit vos informare, et ideo sciatur Veritas. (XV) Item, domus de Teffordio [TJletford^ debet 11. marcbas argenti, valentes octo scuta. (?^) ^^^°^' eni8-de.la-Chartre at Paris, depen- dent on the Cluniac abbey of St. Martin-des-Champs. ' ^ tot. Martin-des- Champs seems to be here alluded to. I ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 189 tempore dicti domini Jacobi, et fecit aliquam receptam, secundum quod videbitis contineri in compotis suis, que vobis mittimus. Item, dominus Odo de Granteon fecit aliquam re- ceptam in Anglia tempore domini Johannis, predeces- soris nostri, sed nullam memoriam reperimus. F. 3b. Item, prior de Crespeyo fuit missus tempore nostro ; sed nullam receptam fecit. Item, archidiaconus loquatur de facto Anglie cum priore de Crespeyo, et sacrista Sancti Martini, et ipsum bene informabunt de toto facto Anglie, si volunt sibi dicere veritatem ; et etiam [cum ?] sacrista abbas suus novus, si eum reperiat. Item, dominus Sancti Flory, sua gratia scripsit nobis, quod ipse debebat ire ad partes Anglie, et, si volebamus sibi tradere unum religiosum, qui iret secum, faceret sibi expensas, et factum nostrum haberet recommissum sicut suum proprium ; et sibi scribimus regraciando, et quod mittimus archidiaconum ; sed nolumus quod vadat expensis suis, sed nostris propriis; propter scribimus priori de^^^ Ancra, quod tradat sibi expensas necessarias. Item, scribimus etiam domino Hermite, qui vadit etiam ad illas partes, ut habeat dictum archidiaconum recommissum, et etiam negotia nostra illarum partium, qui est dominus et amicus noster intimus; et credimus quod ambo erunt nobis multum propicii in omnibus agendis, etc. Item, videant istas memorias dominus Sancti Flory, germani priores Celsinie,^^^ de Crespeyo, de Ancra, et Sancti Dyonisii de Carcere.^^^ Item, priores nostri Anglie impediunt archidiaconum in agendo in omnibus in quibus poterunt erga regem Anglie et gentes suas, ad finem quod non solvant nobis unum denarium, et reputant nos scismaticos ; propterea caute ambulando, etc. 22« Alludes probably to the prior of Castle-Acre in Norfolk ; still, there was also a priory of Ancra, in the Department of Somme. 226 Celsinie, or Celsinianie, or Celsinanice ; viz., Sauxillanges, in the departement of Puy-de-D6me, near Issoire. [See p. 35.] 227 St. Denis-de-la-Chartre at Paris. i |i f V 190 CHARTERS AND RECORDS OP THE 'i Ancient abbey of clttni. 191 Item, mittimus copiam littere nobis misse per dominum episcopum Sancti Florj. F. 4a. [Blank] F. 4b. Tradantur domino Theobaldo, archidiacono Llumacensi. [Analogous with foregoing ; length of leaves varying from 14| inches to 16 inches; width 6 inches. Vol LXXXIII., No. 445 ; Idem.'] The following petition [446] to Hen. IV. from the abbot and convent of .Cluni, drawn up about 1401-2, prays for the restitution of the abbey s temporalities,' seized into the King's hands on the war with France ; more especially of its manors of Letcombe-Regis, Offord Cluny, &c., then in the occupation of Sir Simon Felbrigg ; m the same way that restitution 'of their revenues had been made to many other alien priories (1 Hen. IV). It further entreats the King to recognize, and take under his special protection, the two priors sent (as appears also, by documents [444,445], on matters of business)^ to visit the subordinate foundations of the abbey. The mention of King Stephen shows that Henry I. is the king alluded to, and that ''aieuV' (commonly grand- father), is in this case to be taken in its other signification of " ancestor'^ 446. Petition addressed, about 1401-2, to the King of England (Hen. IV.), m favour of the priors of Crespi and Dompierre '28 about to undertake an abbatial visitation of the Cluniac founda- tions in England. [Extended copy.] A lor tres redoute et tres gracious seigneur le Koy d Engleterre. Supplient voz humbles et devoutez orators Tabbe et covent de Cluny en Ffraunce, que come la dite abbeye 228 Named in the foregoing, and next following document. soit del fundation de voz noblez progenitors, roys d'Engleterre, et erent continuelrnent en icelle COLX. religiousez Dieux servantz et priantz por lez founders et bienfaisors del dite abbeye, et soit ency que si bien par les guerrez, come par mortaliteez, qui ont estez devant cez heurez es ditz parties, les deux parties de lor rentez eb revenues sont diminuez et soubtreez, qe plese a vostre roiale majestefe, al reverence de Dieux, et aide et favor de voz ditz orators, de graunter et restituer as ditz abbe et covent de vostre grace especiale, lez advoesons de tons lor priories conventuels, et autres prioriez, et patronagez as queux priors soloient estre adrays, institutz, et inductz d'auncien temps, deinz vostre roialme d'Engleterre, et aillours deinz vostre seignorie et poair, esteantz en manere comme vous avetz fait de vostre pitee et benigne grace as autrez abbez et coventz aliens,^^^ Tan de vostre regno premier, en cas semblable, et solonque le tenour de voz graciousez lettres patentz, as ditz autrez aliens en tons pointz ent f aitz ; et en outre, de ratifier et confermer par voz graciouses lettres patentz lez lettres de vostre tres noble progenitor, Henri, n'ad gaire Roy d'Engleterre, confermez par le tres noble Roy E. \_8tephen], vostre aiell, que Dieux assoille; par les queles il prist en sa garde et protection la dite abbeye, et touz les maisons et priories a icelle abbeye agardantz, solonque le tenor de Tenrollement dez ditz lettres en la chauncellerie. Et ensement, plese a vostre hautesse de committer par voz lettres patentz as ditz suppliantz, la garde des manoirs de Ledecombe Regis el countee de Berk', Offord Clugni el countee de Huntingdon, Manton et Tykesore el countee de Roteland, ove touz sez membrez, maisouns, grangez, terrez, preds, boys, molyns, communes et rentz, et touz autres possessions, profitz et commoditeez, as ditz manoirs appartenantz, ensemblement, tanque come ils seront en voz mains a cause del dite guerre, rendant ent annuelment a vous et a voz heirs, a vostre escheqer, as f estez de Seint Michell et Pasqez, a taunt come faisoit 228 The alien priories named in Eymer were Barnstable, Loders, Mount ISt. Michael, and 29 others. I f 192 CHAETEES AND EECOEDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNl. 193 monsgr. Gilbert Talbot au jor de sa mort, q'estoit possessor, detentor et fermer dez ditz manoirs, par couno-^ et liceDce de Richard n'ad gairs Roy d'Engleterre, vost?e predecessor, come par sez lettres patentz ent faitz appiert plus au plain en debotant, [dispossessing, putting out, or ejecting] hors des ditz manoirs oye tons lor appartenantz bimond Ffelbrigge chivaler, ore fermer et detentor dicelx manoirs, come pleinement appiert par lettres patentz, ent ?i lui faitz par ledit Richard vostre predeces- sor, issint que voz ditz suppliantz ne soient ent oustez par ascum entres. Et en outre, tres redoute seigneur, coma les ditz supphantz soy proposent, medlante vostre graciouse licence, de mettre lez religiousez persones William Seysset priour de Crespy, et Nichol Guissnart, priour de Dompt l^ierre, del dit ordre, pour veier I'estaat et gouvernement del rehgioun, et dez religiousez, de lor dite ordre deinz vostre dit roialme, taunt temporalment come esperitual- ment, en descharge et sanatioun del conscience de voz ditz orators, et sor ceo por eaux en remedier solonque lor rewle et estatuyt de Clugni. Plese a vostre roiale majested de prendre les ditz William et Nichol, lour hommes, servantz, et touz lor biens, en alantz, demorantz, et retornantz, parmye vostre dite roialme, por le dit eucheson, en vostre saaf conduyt, garde et especiale pro- tection, a durer tanque come vous plerra, et ceo al reverence de Dieux, entrees de divine service et amende- ment del religioun avant dite. ^Written on a panel of parchnent, 15| inches long and 5 inches deep. *' Collection de Bourffovne " Vol LXXXIV., No. 446 ; Id.-] ' The deed [447] between John Ok, Prior of Lewes, and the agent of Cluni, the Prior of Crespi, is interesting from bearing the former prior's autograph signature and the priory's conventual seal, depicting the early martyr- dom of St. Pancras. The notarial exemplification, given under [453], makes special notice of the seal. 447. Contract or agreement entered into between John Ok, prior of Lewes, and William, prior of Crespi, 5th Aug., 1401 (2 Hen. IV.). [^Extended cojyy.] Anno Domini millesimo COCO™** primo, die quinta mensis augusti fuit tractatus factus et habitus inter venerabiles et religiosos viros, dominos Johannem Ok, priorem Lewensem ex una parte, et Guillelmum Seysset de Cryspeyo priorem, et procuratorem reverendi do mini abbatis Cluniacensis ex altera, super certis articulis inferius declarandis, modo et forma que sequitur : — Et primo, fuit tractatum et conventum inter dictas partes supra nominatas, quod in casu quod placeat domino nostro abbati Oluniacensi vendereinperpetuum quatuor maneria existentia in Anglia, pertineutia ad predictum dominum nostrum abbatem, videlicet, Ledecombe Regis, in comi- tatu Berk', Offord Clugny in comitatu Huntendon', Mantone et Tykesor' in comitatu Rotelanda, predicto domino priori Lewensi pro pretio et summa et con- ditione, quod dictus dominus prior Lewensis dabit pro una vice domino nostro Cluniacensi, quod fuerit concor- datum inter dictum dominum nostrum Cluniacensem, et dominum priorem Lewensem, vel per eorumdem procu- ratorem, ad hujusmodi negotium legitime pertractandum et potestatem habentium in villa de Calesio, seu de Boulonia. Qui quidem dominus prior Lewensis promisit bona fide, ut citius poterit, mandare unam notabilem personam habentem potestatem ab eo et conventu suo tractandi, et perficiendi hujusmodi [co/ijtractum usque ad finem inclusive, sumptibus et expensis suis in villa predicta de Calesio. Et ego, prior de Cryspeyo, promisi, nomine quo supra, ex parte domini nostri Cluni- acensis, ibidem esse ut citius potero, vel alter quern dominus noster Cluniacensis vellet eligere, cum po testate tractandi et perficiendi ut supra, et demorari et comparere in villa Boulonie, sumptibus et expensis domini nostri Cluniacensis. Et dicte partes supradicte promittunt comparere per certos procuratores in locis supradictis, infra dominicam terciam post Pascha, et hos, sub pena decern marcarum argenti applicandarum, parti com- c i I ,Jt 194 CHARTERS AND RECORDS OF THE petenti in loco supradicto seu locis supradictis. Acta fuerunt hec in prioratu Lewensi, anno, mense et die quo supra, in presentia religiosorum virorura, prioris de Horton,^^^ dompni Roberti Regalis, monachi Lewensis, et dompni Johannis le Deboinaire, sacriste ecclesie sancte^ Margarete de Elincuria,^^^ ordinis predicti ; et ad majorem confirmationem sunt facte due cedule inden- tate, sigillate propriis nostris sigillis et signo manuali signate. Jofe Ok, prior Lewensis. [Autograph.^ [Written on a membrane 11 inches long, and 5J inches deep ; conventual oval seal in green wax, tolerably per- feet, appended by parchment label, depicting the martyr- dom of St. Pancras ; a few words only of the legend remain; the deed has John Ok's autograph signature *' Collection de Bourgoyne," Vol. LXXXIII., No. 447 ; Id.-] The annexed extract [432] from the Great Roll of the Pipe of the 1st year of King Henry IV. (1399) refers to the said English manors of Cluni. These appear to have been assigned to Sir Simon Felbrigge, on the death of Sir Gilbert Talbot. The value of the gold florin of Florence was fixed by the Barons of the Exchequer at 40 pence, making the annual rent £6 13s. 4d. In the 1st year of Henry V., these estates became confiscated, as will be seen by deed [474^] ; they had previously undergone other mterchanges, but ultimately, in 1445, two of them were granted to the abbot and convent of Westminster, viz., OfPord-Cluny and Letcombe Regis (Rymer). Their grant to Sir Simon Febrigg shows, that the time of the suppression of all alien priories was at hand. Sir Simon Felbrigg (or Felbrygge) is identified in 1419, 230 Monk's Horton in Kent. 231 Elincoiirt-Sainte-Marguerite, in the Province of France (Picardy); two leagues from Compiegne {Compendium). ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 195 acting in commission with three others " to raise a loan in Northamptonshire" (Rymer) .^^^ 432. Extract relating to the Cluni estates, from the Great Roll of 1 Hen. IV. [Extended copy.] In magno rotulo de anno primo regis Henrici quarti. Simon Ffelbrigge miles, XL. marcas, XL. floro- nos auri de Fflorentia per annum, pro maneriis de Ledecombe Regis in comitatu Berchescr', Offord Clugni in comitatu Huntendon', Mantona et Tyke- sora in comitatu Rotelanda, cum omnibus membris suis, messuagiis, grangiis, terris, pratis, boscis, molendinis, coramuniis et redditibus, ac omnibus aliis possessionibus, proficuis et commoditatibus, ad predicta maneria per- tinentibus, una cum commodis, franchesiis, libertatibus, regalitatibus, usibus franciplegii, cum omnibus aliis per- tinentiis suis; que maneria Rex R. secundus XXIIIF^ die septembris, anno regni sui XXIP. per litteras suas patentes concessit prefato Simoni, habenda eidem Simoni, durante guerra inter regem et ilium de Francia, reddendo inde regi annuatim ad scaccariumregium tantum quantum Gilbertus Talbot chivaler def unctus, qui maneria predicta 232 y^Q find him receiving an annuity of 100£ in 19 Eic. II. ; and a grant, in 22nd of the same King, of Beeston-Regis (near Cromer in Norfolk) ; being designated as one of the King's chamberlains in the last grant, and a *' knight-banneret " in the former. Rex concessit Simoni Felbridge militi, vexillifero suo, centum libras per annum, viz., vadium consuet' pro vita. [" Rot. Pat.," 19 Rich. II., m. 30.] Rex concessit Simoni Felbridge militi, cameras subb, in generali tallio, viz., hgsredibus masculis, manerium de Beston-juxta-mare, in comitatu Norf , nuper Ric' comitis Arundel, attincti per servic' debit', [" Rot. Pat.," 22 Rich. II., m. 3 and 5.] He appears to be the same, whose stall-plate exists at Windsor as a Knight of the Garter. We find two entries of Sir George Felbrigg (either of the same or preceding generation), who has commission to receive the homage of William, Duke of Gueldres, Oct. 7th, 1386; and receives the grant of an annuity of 40£ out of the issues of Norfolk and Sufifolk; Sept. 9th, 1385 (Rymer). I n w 194 CHARTERS AND RECORDS OF THE petenti in loco supradicto seu locis supradictis. Acta fuerunt bee in prioratu Lewensi, anno, mense et die quo supra, in presentia religiosorum virorura, prioris de Horton,^^ dompni Roberti Regalis, raonachi Lewensis, et dompni Johannis le Deboinaire, sacriste ecclesie sancte Margarete de Elincuria,^^^ ordinis predicti ; et ad majorem confirmationem sunt facte due cedule inden- tate, sigillate propriis nostris sigillis et signo manuali signate. Jofi Ok, prior Lewensis. l_Aiitograph,'] [Written on a membrane 11 inches long, and 5J inches deep; conventual oval seal in green wax, tolerably per- feet, appended by parchment label, depicting the martyr- dom of St. Pancras ; a few words only of the legend remain; the deed has John Ok's autograph signature. *' Collection de Bourgoyne," Vol. LXXXIII., No! 447; Id.-] The annexed extract [432] from the Great Roll of the Pipe of the 1st year of King Henry IV. (1399) refers to the said English manors of Cluni. These appear to have been assigned to Sir Simon Felbrigge, on the death of Sir Gilbert Talbot. The value of the gold florin of Florence was fixed by the Barons of the Exchequer at 40 pence, making the annual rent £6 13s. 4d. In the 1st year of Henry V., these estates became confiscated, as will be seen by deed [474a] ; they had previously undergone other mterchanges, but ultimately, in 1445, two of them were granted to the abbot and convent of Westminster, viz., Offord-Cluny and Letcombe Regis (Rymer). Their grant to Sir Simon Febrigg shows, that the time of the suppression of all alien priories was at hand. Sir Simon Felbrigg (or Felbrygge) is identified in 1419, 230 Monk's Horton in Kent. 231 Elincoiirt-Sainte-Marguerite, in the Proyince of France (Picardy); two leagues from Compiegne {Compendium). ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 195 acting in commission with three others '* to raise a loan in Northamptonshire" (Rymer).' 232 432. Extract relating to the Cluni estates, from the Great Roll of 1 Hen. IV. [Extended copy.] In magno rotulo de anno primo regis Henrici quarti. Simon Ffelbrigge miles, XL. marcas, XL. flore- nos auri de Fflorentia per annum, pro maneriis de Ledecombe Regis in comitatu Berchescr', Offord Clugni in comitatu Huntendon', Mantona et Tyke- sora in comitatu Rotelanda, cum omnibus membris suis, messuagiis, grangiis, terris, pratis, boscis, molendinis, communiis et redditibus, ac omnibus aliis possessionibus, proficuis et commoditatibus, ad predicta maneria per- tinentibus, una cum commodis, franchesiis, libertatibus, regalitatibus, usibus franciplegii, cum omnibus aliis per- tinentiis suis; que maneria Rex R. secundus XXIIIF^ die septembris, anno regni sui XXIP. per litteras suas patentes concessit prefato Simoni, habenda eidem Simoni, durante guerra inter regem et ilium de Francia, reddendo inde regi annuatim ad scaccariumregium tantum quantum Gilbertus Talbot chivaler def unctus, qui maneria predicta 232 WTg fiji(j ijijjj receiving an annuity of 100£ in 19 Hie. II. ; and a grant, in 22nd of the same King, of Beeston- Regis (near Cromer in Norfolk) ; being designated as one of the King's chamberlains in the last grant, and a *' knight-banneret " in the former. Rex concessit Simoni Felbridge militi, vexillifero suo, centum libras per annum, viz., vadium consuet' pro vita. [" Rot. Pat.," 19 Rich. II., m. 30.] Rex concessit Simoni Felbridge militi, cameras suae, in generali tallio, viz., hgeredibus masculis, manerium de Beston-juxta-mare, in comitatu Norf , nuper Ric' comitis Arundel, attincti per servic' debit'. [*' Rot. Pat.," 22 Rich. II., m. 3 and 5.] He appears to be the same, whose stall-plate exists at Windsor as a Knight of the Garter. We find two entries of Sir George Felbrigg (either of the same or preceding generation), who has commission to receive the homage of William, Duke of Gueldres, Oct. 7th, 1386; and receives the grant of an annuity of 40£ out of the issues of Norfolk and Sufifolk; Sept. 9th, 1385 (Rymer). !l 196 CHARTERS AND RECORDS OP THE ex concessione regia ultimo tenuit et habuit, dicfco regi E. reddidit ; pro eisdem volens idem rex R. quod idem Simon ab eisdem maneriis pro aliquo mercato non ammo- veatur, proviso semper quod idem Simon domos, edificia, clausuras, boscos et gardina ad predicta maneria perti^ nentia sustineat, et omnia alia onera eisdem maneriis mcumbentia faciat et supportet, quamdiu maneria habuerit supradicta. Quam quidem concessionem Rex nunc VIP. die novembris, anno primo, ratam habens et gratam, eam pro se et heredibus suis quantum in ipso est, acceptat, approbat et confirmat, proviso semper quod idem Simon teneatur reddere regi, quolibet anno ad scaccarium regium, dicta guerra durante, quadra- f™™^^^'^^' "^^^^ ^^ mercato in originali rotulo AA1X°. Qui quidem Gilbertus domino R. nuper re^i Anghe reddidit anniiatim XL. florenos auri de Pflorentia pro eisdem Qui quidem floreni appreciantur per barones ad. Vi. 1. XIII. s. IIII. d. ; videlicet florenus, ad XL. d. Maltonius. Walter us Knolles. [Parchment document, 11^ inches long and U inches deep. '' Collection de Bourgojne/* Vol. LXXXIIL. No. 432 ; Id.] ' The following list [433], in tabular form (here in- serted), exhibits the abbey of Cluni's English estates, its several affiliated foundations in England and Scotland ^^ ^i n/^? 1^'™^^^ ^f li^i^gs (or benefices) which the order V ^""^ o ^ ^^^ "^^^ ^^ conferring, or to which it pre- sented. borne of these priories and cells were directly subject to the mother house ; others were subordinate to the priory of la Charit^-sur-Loire, and some to that ot feamt Martm-des-Champs, two of Cluni's affiliated priories m France. We will take them in the order in which they appear in the table. The two Scotch foundations, which head the list were immediately subject to Cluni, viz., the abbey of I '7 (uuntiir pens >entur anmiatj miacensi per I )res infrascrif \lteniately in ; length 30 [33 ; Bibl. 1^ \ \ REDUCTION RATIO WITHIN Hec abbatia subjecta sacro monasterio Cluniacensi, et debet annuatiin censum seu pensionem dnaium luarcarum sterlingorum ec-clesie Cluniacensi. Ali^iittia sancti ^U^rini ile Pa»leto. ' GlasKuensis dio- cesis, ordinis Cluniacenais. Cli-kt : Luininare sacri monasteril Cliiniaccnsis in scptem clyinati- bas orbis christiani ; et ultra climata, radiat in Anglia et Scotia, in siiiritualibus et teinporalibus. Monasterium Chiniacense liabet in regno Anglie quatuor domos, doniinia seu posscssiones, que apud illos dicuntur manoria, in omnimoda juriditione, dirccto dominio et proprietute, videlicet : riimum, manerium de Ledecuniba regis, in comitatu de Berks. Secuiiduni, manerium de Offord Cluny in comitatu Huntyngdonensi. Tei-tiuni manerium de Tliikesora in comitatu llotelande. Quartum mnneriiun de Mantonna in eotlem eomitiitu Rotelande. i)e quibus maneriis et posfiessionibus, debet ecclesia Cluniacensis perci])ere annuatim de annuo redditu circa sexcentum scuta auri, et ultra. AblMttia ite Crostiraguel in /Scotia, Glaajfuenais 1 diocesia, subjecta monasiterio Cluniac' Prioratus de Caritate in Francia. f Castelacre. 1 / Ffarlegh. j f Preterwclle.j ( Hortone. J j Clifford. ) e f Mendham. i j siesholm. ] Prioratus iSancti Martini de Cam pis in Francia. r^ r~^ r^ f^ ^^ f7^ de Rupc. I Kereale. I I Keeswelle. ) I Caroto. 1 Holme. ( Malpas. 1 rt Seiuuntur Densiones cue ^ -^^^^^ ^^e Pasleto debet duas marcbas sterlingorum ; dekntur annuatim ecclesie ! S'i°' '''"''^' ?f"^!"*^V ^ewensis debet annuatim occlcsie Cluniacensi C. s. sterlingorum ; Cluniacensi per abbates et i ~^^ ^*'^"^*® Trimtatis de Lontbona, quinquagmta sol. sterlingorum ; priores infrascriptos. I Prior de Monte Acuto XII. marcbas argenti ; t. Prior de Tetffodio [Tbetford] II. marcbas argenti. Alia beneficia secubnria, videlicet parocbiales occlcsie, aut vicarie pcrpetne, que ad collationem vel presentationem priorum snprascriptorum respective, in pluribus et diversis dyocesibus per regnum Anglie, sunt circa XXIIII. et XVI., Tit in quodam rotulo de pergaineno de supra quotatis beneficiis. [See postea, Record VI. of '* Cabinet Moreau."] [On a large slin of parchment ; capitals illuminated; nanus altematthj in red and blue ink. Kndori^ed (in apparently a later hand) Pancarta anglicax.v ; Itnqth 30^ inches, depth 21;V inches. «• Collection de Rourgoyne," Vol. LXXXIII., No. 433 ; Ribl. ISationale.] ♦ ( Hec abbatia subjecta sacro monasterio Cliiniacensi, et debet annuatini censum seu pensionem dnarum marcarum sterlingorum ecclesie Cluniacensi. Abbatia sancti ' .Mirini de Pasleto, Glasguensis dio- cesis, ordinis Cluniacensis. Clunt : Luminare sacri nionasterii Cluniacensis in septem clymati- bus orbis christiani ; et ultra climata, radiat in Anglia et Scotia, in spiritualibus et temporalibus. Abbatia de Crossraguel in f Scotia, Glasguensis diocesis, subjecta monasterio Cluniac Prioratiis de Caritate in Francia. Prioratiis Sancti de Canipis in FrJ f Bromholm.j f Mendham. j f siesholm. ) Sejuuntur pensiones, que defcntur annuatim ecclesie Cluniacensi per abbates et priores infrascriptos. ^ ^ Al Prl Prj Pri Pri Alia ben( vel regnl quol [On a large shin of parchment ; capitals illnminated ; names d^lteniately in red and blue inu indorsed (in apparently a later hand) Pancarta ANOLicANk ; length ZO^ inches, depth 21 inches. *' Collection de Bourgoyne," Vol. LXXXIII., No. 433 ; Bibl. Rationale.] / Prioratus iSantti Martini de Canipis in Francia. ite- Monasterium Cluniacense liabet in regno Anglie quatuor domos, dominia sen possessiones, que apud illos dicuntur maneria, in omnimoda juriditione, directo dominio et proprietate, videlicet : Primum, manerium de Ledeciunba regis, in comitatu de Berks. Secundum, manerium de Ofibrd Cluny in comitatu Huntyngdonensi. Tertium manerium de Tiiikesora in comitatu Rotelande. Quartum manerium de Mantonna in eodem comitatu Rotelande. De quibus maneriis et possessionibus, debet ecclesia Cluniacensis percii)erc annuatim de annuo redditu circa sexcentum scuta auri, et ultra. I de Rupe. 1 ( Kersalc. J f Keeswelle.) I ^^^^^ j ( Holme, j I Malpas. j Wangforde. ) I Horkeselle. 1 Se«uuntur pensiones, que ^ ^^^^s de Pasleto debet duas marchas sterlingorum ; de »entur annuatim ec'clesie ! ^^!°^ sancti Pancratii Lewensis debet annuatim ecclesie Cluniacensi C. s. sterlingorum; CI miacensi per abbates et | ^^\^^ sancte Trinitatis de Lenthona, quinquaginta sol. sterlingorum ; pn)res infrascriptos ' -^^^^^ ^® Monte Acuto XII. marcbas argenti ; I L Prior de Tetffodio [Thetford] II. marcbas argenti. Alia beneficia secularia, videlicet parocbiales ecclesie, aut vicarie perpetue, que ad collationem vel presentationem priorura suprascriptorum respective, in pluribus et diversis dyocesibus per regnum Anglie, sunt circa XXIIII. et XVI., ut in quodam rotulo de pergam'eno de supra quotatis beneficiis. [See postea, Record VI. of " Cabinet Moreau."] capitals illuminated; names ihemately in red and blue ink. fer hand) Pancarta ANGLicAJfJ. ; length 30^ inches, depth 21^ ^oyne," Vol. LXXXIIL, No. f433 ; Bibl. Rationale.] \l ( J if ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 197 SS. Mary, James, Milburga, and Mirin of Paisley, at first a cell of the priory of Wenlock; and the abbey of Crossraguel.^^ The former was a foundation of Cluniao monks, established by Walter, Baron of Renfrew, and colonized in 1160-63 from Much-Wenlock (St. Milburga). It appears to have been made an abbey in 1220, and in 1303 its abbots were allowed the mitre by Pope Bene- dict X. It was the burial place of many of the Stewarts (Stuarts) until their accession to the throne, and was burned in 1561, by order of the Lords in Council. Orossraguel (near Maybole in Ayrshire), was founded for Cluniac monks from Paisley, by Duncan, 1st Earl of Oarrick, but was made exempt from it in 1244 The priory of St. Pancras at Lewes, had six offshoots or cells subject to it, namely, Stanesgate priory (in Essex) ; that of Clifford (in Herefordshire) ; Horton, a cell of Cluniac monks (in Kent) ; Prittlewell priory (in Essex) ; Farley (in Wiltshire), and, lastly, Castle-Acre (in Norfolk). This last had again the following cells subordinate to it, viz., Bromholme (in Norfolk) [which had also cells subordinate to it] ; Mendham, or Mindham (in Suffolk) ; Slevesholme (in Norfolk), called also Slusham or Slewsham, founded t. Stephen by William, Earl of Warenne ; and South Reinham alias Normannes- berch,^^^ also in Norfolk. The cells of the Cluniac priory of la Charite-sur-Loire in England were : — Wenlock (in Shropshire), refounded in 1078 ^^^ by Roger, Earl of Montgomeri ; Bermondsey (in Surrey) raised to an abbey ; St. Andrew, of North- ampton ; and the priory of St. John the Evangelist, of Pontefract. These were subject to the above French Cluniac foundation, and Wenlock and Berdmondsey had cells subordinate to themselves. To the former, Prene (or Preen) (in Shropshire), the priory of St. Helen, Isle of Wight (given at the suppression to Eton College), and 233 Crossraguel, Corseraguel, Croceragwoll. [Grose II., 202 ; Regis- trum de Passelet (Maitland Club).] 234 " Monasticon," Vol. V. , . , xr- , 236 u Monasticon," Vol. V. In 1380 Wenlock was in the King s hands. 198 CHARTERS AND RECORDS OF THE Dudley (in Staff.), were cells ; to Bermondsey, St. James of Derby. The cells subject in England to the Cluniac foundation of St. Martin-des-Champs were : — St. James's (near Exeter);^ St. Clare (in Caermarthenshire) ; and Barn- stable priory (in Devon). The priory of the Holy Trinity of Lenton (in Notting- hamshire), was directly subject to the abbey of Cluni, and its cells were Kershall (or Kyrkeshawe ^^') in Lanca- shire, and Roche Chapel (the latter until 14 Edw. IV.). The "Bibliotheca Cluniacensis," ^^^ however, designates this last cell as Roche priory.^^^ The priory of Montacute (in Somerset) was founded by William, Earl of Moreton, t. Hen. I.^^^ Its cells were :— Careswell or Carswelle (in Devon) ; Holme (in Dorset) ; St. Carious, St. Caroke, or St. Syria (in Corn- wall); and Malpas (Mallepasse) (in Monmouthshire). The priory of Bromholme (or Baketum^^^), in Norfolk, was founded by William de Glanvill in 1113. It was at first subordinate to Castle-Acre, but was subsequently discharged from all obligation to it (Mon.). To the priory of Thetford (in Norfolk), Wangford or Reydon St. Peters (in Suffolk), and Herkele, or ^3« A priory is entered in the "Bibliotbeca Cluniacensis/' p. 1748, sq., as " St. James's near Oxford," but we find no other record of it, ** Oxford " being evidently a mistake for '* Exeter." 237 » Monasticon," Vol. V. 238 The Pat. 14 Edw. IV., p. 1, m. 14, has the following :—'' Pro- capella infra castrum de Tikhull, in escambio pro le Roche Chapel et le Roche closes (*' Monasticon," V.). 239 Prioratus de Rupe, qui est cella prioratus de Lenthona. f" Bibl. Clun.," 1748, sq.'\ 240 He took part with Robert Curthose against Hen. I. ; was buried at Bermondsey. 2"! In 1229 Pope Gregory IX., in order to put an end to the di.sputes between the priories of Lewes, Castle- Acre, and Bromholme, as to the appointment of the prior of Bromholme, referred the matter to the abbot of Olveston and the dean of Stamford and Rutland, who decreed that the priory of Acre should nominate six monks, three of Acre and three ' of Bromholme, out of whom the monastery of Bromholme should choose one for their prior j ('* Monasticon," Vol. V.) [See postea, No. 452 of Chartulary D.] ANCIENT ABBEY OF CLUNl. 199 Horkeselle [Horkesly Parva] in Essex, were subordinate cells. The number of ecclesiastical benefices beld by secular priests in various dioceses of England, and conferred "presented to] by these different Cluniac foundations, is stated in the table to have been about thirty-nine or forty. The tribute, or sura (known under the terra ayportus)^ which the affiliations were obliged to contribute to the parent-house out of their own revenues, is very plainly set forth; whilst the yearly incorae derivable by Cluni fi'om its English raanors (or estates), is reckoned at six hundred gold " scuta.'' ^^^ From the character of the (English) hand in which the table is written, it is conjectured that this return of the abbey's rev^enues and estate was drawn up about the year 1450; but it was probably much earlier. 433. Table of English and Scotch Cluniac foundations ; the benefices to which the order of Cluni have the right of ap- pointment ; and the rental of the abbey of Cluni's manors.^^^ Letter [434] was probably frora the Queen of Hen. IV. (viz., his 2nd wife), Joan of Navarre, widow of the Duke of Bretagne, who survived hira till 1437. It is not im- possible but that it may have been written by the then Queen Dowager (the Queen of Eichard II.), Anne of Luxemburg, sister of the Emperor AVenzeslaus [1378- 1400]. From a subsequent deed, the main purport of the letters following appears to have been the raising the priory of Lewes into an abbey. 242 The " ecu cZ'or," in circulation in France from 1385 to 1636, had several denominations, as, ecu de la couronne, ecu an soleilj &c. Its value was 13 francs, 13 centimes. 2*3 The heading of this Table of Cluniac foundations, giving the rental accruing from them and its English raanors, is somewhat vague. It forms, however, one of a series of tables exhibiting all the dependencies of Cluni, the knowledge of which fact may make it more intelligible. Its meaning appears to be : — Table elucidating in respect of possessions spiritual and temporal [^the foundations'] of the sacred monastery of Cluni, in the seven quarters of the Christian world ; beyond which regions, also [o/ Continental Europe"]^ Cluui sheds its rays to the British Isles. f 200 CHAETERS AND RECORDS OF TUB 434. Letter to the abbot of Cluni from the Queen of England, in favour of the prior of Lewes j dated at* Windsor, 20th April. La Royne d'Angleterre. [Extended copy,"] Venerable efc honneste religieux, nostre tres cher en Dieu et biename; pour ce que nous tenons de certain que voulentiers orrez de nostre bon estat et santd, vuilliez savoir que au faire de cestes, nous estions en tres bonne prosperity de nostre personne. Lo6 en soit Dieux, qui ce luy plaise vous ottroier. Venerable et honneste religieux, nostre tres cher en Dieu et bien ame, il est ainsi comme nous avons entendu que nostre cher et bien arae le prieur de Lewes, vait presentement es parties de par dela devers vous, ainsi que vous luy avez mande par voz lettres, sur vertu et reverance . . . [words wanting in texf\ . . . pour estre a vostre chapitre general que vous avez ordenne estre tenu dedanz brief teraps, si vous prions tant et si affectueusement de tout nostre cueur que plus povons, que pour amour de nous, a yceluy prieur vous vuillez estre bon et gracieux pere en toutes manieres, et yceluy avoir si especialment et tellement pour recommande en touz et chascune ses affaires et besoignes qu'il aura affaire tant devers vous que aultrement de par dela, que il se puisse appercevoir que ceste nostre priere envers vous lui ait valu. Et en ce vous prions de rechief de ne nous faillir, ainsi que nous en avons en vous nostre fiance. Et en verite, vous nous ferez un tres singulier plaisir et vous en serons attenue, ainsi que Guillaume Pari, escuier de mon tres redoubte seigneur le Roy, porteur de cestes, vous dira plus a plain sur ce. Et s'aucunne chose est que pour vous faire puissons, fyablement la nous faittes savoir pour Tacoraplir de tres bon cueur. Ce sceit Dieux qui vous ait en sa sainte garde. Escript a Wyndesor, le XX® jour d'avril. [On paper J originally folded as a letter; addressed on back A VENERABLE £T HONNESTE RELIQIEUX NOSTKE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. TRES CHER EN DiEU ET BIEN AM6 l'aBB6 DE ClITNY ; 1\\ by 9 inches; apparently a draught, not signed. *» Collection de Bourgoyne/' Vol. LXXXIIL, No. 434; Id,'] 201 The writer of the letter following [435] was Beatrix, daughter (by Donna Agnes Perez) of John L, King of Portugal. She appears to have married as her first hus- band Thomas, (12th or 5th) Earl of Arundel and Surrey ,^*^ after whose death in 1415, she married secondly, Sir Gilbert Talbot of Irchenfield and Blackmere who died in 1419. As her 3rd husband she remarried John Holland, 2nd Earl of Huntingdon, and, according to Collins (Peerage), her fourth husband was John Fetti- place, ancestor of the family of that name, afterwards seated at Childrey in Berks. This last marriage does not seem to be very well authenticated. The endeavour on the writer's part to procure the priory to be erected into an abbacy, was met with more than a refusal. [Cf, Collins; Burke; CokayneJ 435. Letter to the abbot of Cluny (apparently Raimond de 'Cadoene) from the Countess of Arundel and Surrey, daughter of the King of Portugal, commending the prior of Lewes ; dated at Arundel, the 2nd September. \_Extended copy,] Reverent piere en Dieux et honur^ seigneur, nous vous saluons de nostre cuer enterement; et vuillez savoir que nostre tres honure seigneur et mary le counte d'Arundell et de Surrey, vous ad escript ore par ses lettres sur certeins materes touchantz Testat son meason de Lewes et le priour d'icelles, quex a nostre escient serrount a vous aidantz et profitables, s'ils soient acompliz en re- formacion de tout vostre jurisdiction en Bngleterre, considerantz que le dit priour est plus graund et suffi- ceant, able et digne persone que y a ycy de vostre ordre et jurisdiction. Sur quoy, honure seigneur, vous prions tant cherement come nous savoms, que en tous les 2« Cokayne's *' Peerage," L, 147. D D 202 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLXJNI. 203 materes luy dit priour toiichaDtz pur qnex Hostre difc seigneur et mary vous ad eseript par ses dites lettres, vous luj vuilliez ent faire et envoier confirmacion par manere come affiert en acomplissemetit de son desir, come nous nous fions enterement de vous. Entendantz que en ceo fesant vous ferrez graund ease et profit a vous raesmes, et a tout vostre jurisdiction avauntdit. Reyereut piere en Dieux et hooure seigneur, luy benoite Trinity vous ait en sa seinte garde. Eseript a Arundell, le secounde jour de septembre. La countesse d' Arundell et de Surrey, ffile au Roy de Portugal. [On papery 11^ ht/ 8| inches; addressed on hack Au REVERENT PIERE EN DiEUX ET HONORE l'aBBE DE Clunye en Ffrance. " Collection de Bouri?oyne " Vol. LXXXIII., No. 435 ; Id.] 486. Letter from Raimond de Cadoene, 39th abbot of Cluni, to John Bnrghersh, prior of LeWes ; dated 18th September, circa 1410 (11 Hen. IV.). This prior is not mentioned by Browne Willis, or elsewhere recorded. [See postea, 452, 482.] • . [Extended copy."] Venerabilis et carissime frater, salutationis alloquio preraisso, relegentes litteras carissime fraternitatis vestre, de injuria quidem quam vobis et toto ordini iniquorum hominum presumptio ingessit, ut tristes valde dolui- mus, et cor nostrum tanto pulsavit aculeo quod noctes vertimus in dies; sed quia scivimus, occulto Dei judicio, animam vestram, etsi per illorura iniquitatem ac super- biam molestatam, a contaminatione peccati per patiencie clipeum pugilliter reservatam et evasam, nee intra pectoris claustra predictum dolorem tenere potuimus; ymo in campum certaminis propalavimus, de quibus omnipotenti Deo gratias egimus, qui etiam de malis hominum actibus bona operare consuevit, quod nee etiam sine illius providentia factum fuisse credendum est, ut insensati et perversissimi homines ad hoc usque prosilirent, ut nostram unionis et visionis caritatem tamdiu desideratam, sic dividendo dilatarent ; etsi per illorum scelus facta sit nostra corporalis absentie divisio, fortius taraen solito remanet spiritualis aniraorum unio ; prof^terea adhuc recentius vestre dilectionis epistolas comraemorantes, magis ac magis invaluit ad vestre pos- tulationi in diversos articulos dividentes prestitum affectum, dare consolationis canonicum responsura. Quamvis igitur admodum tristis nobis fuerit recessus vester, qui vos presentem cernere inter brachiorum amplexus constrictum putabamus, ut per miilta ver- borum coUoquia rebus et negotiis adhiberetur sanciata medicina, in scriptis exarare propter eclipsim vestram compellimur predicta colloquare, qua de re, confrater carrissime, vobis ut bene merito conrespondeant digna digno, vicarium generalem ac camerarium in regno Anglie et Scotie cum potestate plena fecimus et con- Btituimus, etiam ad beneficia conferenda, proat ibi in vicariatu lucidius digestum esse noscitur. Item, concessimus vobis fratri Johanni Burghershe priori, et fratri Galfrido Norey subpriori, ac fratri Roberto Ylresworthe tertio priori domus nostre Lewansis, de gratia speciali, que in casibus a jure et statutis con- cessis nobis cum subdictis nostris monachis quibus- cumque dispensare valeatis, necnon absolvere, quin ymo et auctoritate apostolica freti et absolvere a casibus et sentenciis, a quibus ordinarii episcopi absolvunt, si monachi id humiliter et devote petierint, injuncta eis pro modo culpe penitentia salutari, et alia que de jure fuerint injungenda. Item, quod a receptione presentium ad duos annos continuatos, monachos nostros asperitate raonachali prius approbates novicios ad professionem nomine nostro et secundum consuetudinem ecclesie Cluniacensis, vos, frater carissime, prior Lewensis, recipiatis. Item, et de caritatis fervore ultra premissa procedentes ex nunc, prout ex tunc, omnes professiones alias rite factas et receptas auctoritate apostolica, durante scis- mate, de et a monachis nostris in toto vicariatu vestro approbamus et ratifficamus ; et quia bene meriti sunt propter sues labores honorandi, et pre aliis beneficiis i 204 OHABTEES AND BECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OP CLTJNI. 205 dotandi pensionem assignatam per antecessores nostros, videlicet quinqnaointa solidos sterlingonira snbpriori nostre domiis Lewensis, Tnodo et forma in transumpto supplicationis contenta, confirniaraus et approbamua,^ Et quia ystoriate nos consnlitis recolere debere, quod Koboam, filius sapientissimi Salomonis, magis severitati studens quam levitati, dum jugum per patrem suum populo Israhelitico impositura alleviare noluit, sed gravare, subjectionem populi perdidit efc maximam partem regni; frater carissime, recolite et vos, quod uil innovat vel gravat qui utitur possessione et institutione justa predecessorum, quoniam non est gravamen quod non sit etiam procedere ex mente in quo gravat qui jure ordinano utitur, nee vectigal, nee anguariale imponifc extraordinarium, sed a membris obedienciam et fidelitatis debitum exposcit. Quoniam pax et fama, fides, reverentia, cautio dampni, defectus veri sibi poscunt magna caveri et frustra petit debitum qui quod debet non impendit, veniat et alius sanctorum patrum coadjutor Gregorius apostoli- cus, contestans quam sit inseparabile unitatis sacramen- tum, et quam sine spe sint et prodicionis sibi maximam . . . . de indignatione Dei acquirant, qui scisma faciunfc et relicto prelato alium sibi foris pseudo episcopum et superiutendentem constituunt. Declarat scriptura divina m hbris Regnorum [Regum], et indignatus est Dominus omni se scindenti, et demoluit eos et dedit eos in direp- tionem, donee abiceret eos a facie sua, quia dissipati fuere a domo jugali et constituerunt sibi pseudo regem ; et tanta mdignatio Domini extitit adversus illos qui scisma fece- runt, ut etiam cum homo Dei ad Jheroboam missus esset qui ei peccata sua exprobraret, atque ultionem futuram prediceret, panem apud illos edere et aquam bibere vetaretur; quod cum non custodisset, et contra pre- ceptum Domini prandisset, statim divina censura per- cussus est, ut inde regradiens impetu ac morsu leonis in Itinera necaretur. Et post pauca numquid Chore et Dathan et Abiron cum sacerdote Aaron et Moyse eumdem Deum noverant, pari lege et religione viventes, unum =^ The following marginal note is made in respect of the foregoing •_ " Hoc Stat bene." * ^' A r verum Deum, qui colendns atqiie invocandus fuerafc, in- Tocabant, tamea quia loci sui ministerium transgressi, etiam contra Aaron sacerdotera, qui sacerdotiuna legiti- mum dignatione Dei atque ordinatione preceperat, sacri- ficandi sibi licentiam vindicaverunt. Divinitus percussi statim pro illicitis conatibus propenderunt, nee potuerunt rata esse nee proficere sacrificia illicite contra jus divine disposicionis vel dispensacionis oblata ; quanta hodie est obliqua dyaboli manus et potentia, qui totum mundum in scissuram declinavit stabilitatis monachoruni Monachi enim sine proprio capite, et sine sui superioris obedientia, frustra se jactant habere alia membra et alias virtutes ; et licet secundum veritatem sic scribamus, tamen attentis gratiis et favoribus per nos vobis super premissis indultis; hie supra exaratis conquiescat Roboam ystoria labiis allegata sacro jure in quantum factum tangit excommunicata, cum nee cum Jheroboam divisore alienum quod erat, Deum possidente, nee comedere, nee bibere liceret.^*^* Verum, carissime frater, quia in aliqua sui parte vestra nobis missa eulogia, in suis postulationibus aliqua a ratione dissona inserta leguntur, aciem nostre conces- sionis cum deliberate consilio vobis concedere nequivimus, et licet vos dulciter, ut pater filium qui quern diligit corripit, de petitis increpare possemus ; tamen vos vobis relinquentes utrum debita suggereritis in illis, mediante discretione, discernatis, quia et si sponsio vestra petitoria prima facie videatur directa per obliquum, tamen a jure est aliena, et ideo node moderationis soluta circa capi- tulum provinciale Londoni celebrandum per vos cum monachorum nostrorum illius regionis accumulo, conce- dere nequivimus, cum contraria sit statutis benedictinis et constitutionibus ejus, et sic id facere contra communem et semper observatam ecclesie Cluniacensis consuetu- dinem, que legis est interpres, ymo sancta et veneranda vetustas regularis Cluniaci infirmari posset, quod summe cavendum est; quanto major esset tristitia de talibus, si 245a This marginal note occurs with reference to the entire foregoing passage, and quotation from Sacred History:— ''Tota ista narracio est male ordinata nee est aliud nisi citari evangelica." 1 206 CHAETEES AND EICOEDS OP THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 207 W I If- I i! I concessa, dum revocarentur, quam quando nunc postula- tionis vestre gratia concederetur vel nasceretur, nee juxta exemplar transumpti, missi, pensiones et portiones per vos et predeeessores vestros conventui domus nostre Lewensis confirmare et approbare intendimus, quia cano- nice non possumus. Ideo vos attente rogaraus, quatenus vestra solertia monachali, quod eonsuevere facere priores secundum dicte domus nostre Lewensis primordia, et vos similiter facere procumbentes, utrique discretioni et soUicitudini spiritualiura et temporalium, novitates pro- pellendo, antiques terminos servare, memores verbi apostolici, suadentes labores et onera non refui^ere, dura se asseruit plus ceteris, pro communi utilitate Taborasse, quia, licet non sequatur semper laborem effectus, nichi- lominus tamen labor est meritorius apud Deum ; hec est enim alienatio que, tanquam exorbitans et odiosa, restringi debet secundum canonicas sanctiones ; nee vos, nee vestri antecessores in causa propria auctorisare voluistis, et nullum est quod egistis ; et ideo etiara ratifl&care non valemus. Contingere enim posset quod regis pacifici providentia et conventus, subsequente negligentia que in communi valde evenire solet, portionis et pensionum et reddituum predictorum, sic per vos conventui concessis, succisis vitibus et remotis spinis et diimibus superseritis, 0. revolaret ad A., extenuitas videlicet ad principium, quod esset circuitus, variatio et grande dispendiiim, si conventus, super premissis angus- tatis, ad vos vel successores vestros neccesse compel- leretur habere redibitum dignum. Igitur arbitramur ut brachio amplitudinis vestre sublevetur et regatur con- ventus more solito, ac gubej-natione tegiminis protegatur in omnibus, quoniam per tot temporum curricula pre- decessorum vestrorum pastoralibus curis gubernata nunc destitueretur sive minueretur in illis normata Lewensis ecclesia. Item, et quoniam pretiosa propter assiduitatem perdunt adrairationem et proveniunt ad familiaritatem, ex qua sequitur contemptus, et omne id quod rarum est carius habetur, et quando habetur, plus diligitur, quia plus solet revereri quod singulariter poUicetur, quam quod generali sponsione obtinetur, et nunquara legerimus pre- deeessores nostros tales a vobis petitas confraternitatis litteras concessisse generales, qui nee sine conventu, potestatem habemus eoncedendi ; pro qua re ambiguum causatum est nobis, ideo voluntati vestre parere non possumus. Item, et contra sacrileges captores vestros, Deo et mundo displicibiles, formates processus mittere, guerris et afflictionibus diris regui impedientibus, nequivimus, sed omnia cum quodam . . . etc. ; recurrat nunc animus vester ad ea que vobis concessimus, mediantibus vestris postulationibus, quarum quidem origo honesta est, amoris filialis sed magnitude aliqualiter deformis, quas per cultoris oflSeii nostri sarculum etiam et petitionis excessum reformando truneavimus, sperantes vos con- cessis jam gaudere debere et abstinere a vetitis, ut pietati et mensure adhibeatis coneensum, et per hoc responsum sit scripturis illustris comitisse d'Arundellis, postulantis nostrum assensum de prioratu Lewensi nostre erigendo in abbatiam, quoniam non in sublimitate graduum vel dignitatum, sed in amplitudine caritatis acquiritur regnum Dei ; et hoe faciendo, displiceremus, patrono non consentiente, sine cujus expressa voluntate inhonestum esset talia patrari ; qui enim se scit aliis prepositum, non moleste ferat aliquem sibi esse pre- latum ; vobis, ut fidelissimo, sub paucis eloquiis, recom- mandantes omnia in vicariatu vestro existentia et specialiter ad jus et proprietatem spouse Cbristi et ecclesie Cluniacensis spectantia, qui vitam sine termino vobis det in sue atrio, sepius de statu vestro et rerura Bcribentes queque. Scriptum in nostre Cluniacensi monasterio, die decima octava septembris. [^Written on a roll of paper ^ 31^ inches long and 11 J inches wide, cut in two for purpose of binding ; en- dorsed VeNERABILI et CARI88IMO FRATRI NOSTRO domno johanni burghershe, priori domus nostre Lewensis, nostro in Anglia et. Scotie regkib vicARio generali. Vol. LXXXIII., No. 436 j Idem.'] 4 V 1 208 CHARTEES AND RECORDS OF THE 437. List of documents taving reference to Lewes Priory, from about 1411 to 1412. The Countess of Arundel named therein, would appear to be the same named in deeds [435 and 436]. Summa litterarum prioratus Lewensis. Primo est quedara Uttera regis Anglie, que respondet quibusdam litteris domini abbatis Cluniacensis, missis dicto domino regi ; que littera regis habet, quod con- stantibus guerris que sunt inter regna Anglie et Francie, ipse rex complere non potest desideria petita per dictum dominum abbatem Cluniacensem. Item, continet re- commendationem quam facit dictus rex de dicto priore Lewensi, dum optinuit licentiam transfretandi mare. Item, est alia littera domine regine Anglie, continens specialemrecommendationem dicti prioris Lewensis. Item, est alia littera comitis d'Irondela [Arundel] specialem, dicti prioris continens recomraendationem et negotiorum suorum, et presertira quod sibi detur potestas conferendi beneficia in vicariatu sibi concesso. Item, alia est littera comittisse d'Irundella [ArundeT] multum favorabilis, et specialis pro dicto priore Lewensi, continens quod affectu singulari et devotione mota, dicta comitissa erga dictum prioratum Lewensem de suis bonis temporalibus, augmentando dictum prioratum, largiri proposita est, attento quod in dicto melius observatur religio beati Benedicti et devotius famulatur Deo, quam famuletur vel servetur religio prefata in toto regno Anglie, sive jurisdictioue monasteriali domini Cluniacensis in partibus illis. Ex quibus specialissime concludit, rogat, et supplicat, dicta comitissa domino Cluniacensi,quatenus cum ipsa intendat dictum prioratum honoribus extollere, ipsum prioratum erigi facere in abbatiam, intendit hoc ab apostolico impetrare; confidens tamen de dicti domini abbatis benevolentia, petit ab ipso quatenus in personam dicti domini prioris Lewensis, ipse dominus Cluniacensis dictum prioratum Lewensem erigat in abbatiam, dictum priorem abbatem creando ; protestatur tamen quod per talem erectionem abbatie, nullum nunquam tempore pre- judicium fiet dicto domino abbati Cluniacensi vel succes- soribusj quin dicti abbates semper subsint obedientaliteri ANCIENT ABBEY OP CLUNT. 209 et monasterio Cluniacensi, ymo feWentius obedient, efe procurabunt utilitatem et profectum dicti monasterii Cluniacensis, et jura que habet in Anglia et in illis parti- bus ; concludens quod super premissis dictus dominus abbas Cluniacensis fecerit, regi Anglie sibi et aliis prin- cipibus Anglie singulare-placitum fiet, et non sineretri- butione magna loco et tempore facienda. Veruntamen dominus Sancti Martini in dorso dictarum litterarum scripsit manu propria, quod dictam litteram fabricavit dictus prior Lewensis, quare comitissa sic dixit dicto priori Lewensi, prout dominus Sancti Martini audivit a quodam qui erat presens, dum comitissa dixit quod scriberet quod vellet, et iste prior omnia ista fecit et procuravit; subjungit dominus Sancti Martini, quod si omnes tantum diligerent statum episcoporum quantum ipse Lewensis, omnes prioratus erigerentur in ecclesias cathedrales et essent episcopi. Item, est alia littera Galfridi Graner monachi de Letton, [Lentm], ordinis Cluniacensis, missa domino Sancti Martini deCampis Parisius, continens quod prior Lewensis et prior de Letton visitatores facti per dominum Clunia- censem in toto regno Anglie; et quia dictus prior de Lenton impeditus ad capitulum generale ire non valebat, constituit dictum Galfridum procuratoreni ad comparen- dum in capitulo antedicto, nomine suo. Item, quedarn littera domini Lewensis directa domino Sancti Martini, continens simpliciter, quod mitteretur sibi et priori de Horton salvum conductum pro veniendo ad capitulum generale ; facit etiam mentionem, quod in crastino Conversionis Sancti Pauli, receptavit litteras domini Cluniacensis et domini de Caritate ; facit etiam mentionem litterarum vicariatus.* Item, alia littera missa domino Sancti Martini per Gaufridum Oliver, clericum domini Lewensis, qui fuit m Cluniaco et optinuit vicariatum, ut Lewensia posset confere beneficia; dominus de Caritate tradidit sibi copiam et retinuit originale ; quam copiam portavit iste Ohvarius in Angliam, de quo f uerunt multum leti priores, qui cum Lewensi erant congregati apud Londonium. Inseruerunt aliud falsum pro originale vicariatus, sed in i w 210 CHAKTERS AND EECORPS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 211 I alia forma ; nee erat in ilia quidquam de potestate prius concessa; ex quo surrexit maxima turbatio inter dictum Lewensem et alios priores. Item, est una copia non autlientica ejusdem ordinationis facte per regem Anglie, quod nullus abbas, prior^ rector cujuscunque religionis, existentes in Anglia, et aliis locis dicti regis Anglie sujbditis, audeat talliare onera aliqua et ponere dictis prioratibus, abbatiis vel ecclesiis, sub pena emendabili et confiscatione bonorum, nee pecunias, quovisraodo directe vel indirecte, extra regnum Anglie transportare, etiam si obvenerint ex redditibus, etc; non tamen tollit quin superiores possint et valeant suos sub- ditos visitare et corrigere secundum regularia statuta duntaxat, et ratione visitationis moderatas expensas duntaxat secum habere, et portare extra regnum. Superscripsit in dorso dominus Sancti Martini hec verba : — Non credo quod rex modernus banc ordinationem fecerit, licet Odoardus eam fecerit, quod si fecisset, portas- set in forma et in dicto quod non observaret ad unguem. Item, est instrumentum continens plures ecclesias, census, redditus et alia multa ibi numerata, incor- poratas, datas et remissas per priorem modernum Lewensem et ejus conventum, oflBcio -subprioratus et conventui Lewensi, pro suis pitanciis, quas facere con- sueverat prior Lewensis ; et predictorum bonorum et ecclesiarum predictarum transportationem fecit in ex- onerationem dicti prioris, prout alias fecerunt sui pre- decessores ; petens confirmationem de gestis premissis per dominum Cluniacensem. In dorso instrument! scripsit dominus Sancti Martini hec verba : — Si negotium esset meum, omnia hie eonfir- marem, quare nil deperit prioratui Lewensi. Item, est unus rotulus papiri, continens in effectu petitiones diversas, et intentionem prioris Lewensis. Item, in parte alia dicti rotuli ad quodlibet articulum petitionum dicti prioris Lewensis, dominus Sancti Mar- tini ponit suam intentionem, et respondet. [On paper, ivritten on both sides, 12 inches hu 4i inches. Vol. LXXXIIL, No. 437 ; Idem:} Letter [452] of proxy and attorney dated 1410, from Raimond, abbot of Cluni, empowers the then prior of Lewes, John Burghersh, to act in respect of the English Oluni manors ; and license is given him by subsequent deed (474) to dispose of them by sale. Of this prior there had been no record until now, either by Browne- Willis or any other authority. His name occurs in a letter from a subsequent prior [Nelond] to the abbot of Oluni [482.] The name Burghersh is identical with Burwash, and the family coat was : — Gules, a lion rampant double- queued or ; which arms are to be still seen in the cloisters of Oanterbury cathedral. Burghersh manor (or Burwash court), at Ohiddingstone, belonged to the family, and it is not improbable but that this hitherto unrecorded prior may have belonged to it. [For a genealogy of one branch, see '' S. A. 0.," XXL, p. 126-128.] 452. John Burghersh, prior of Lewes, invested with power to act for Raimond, abbot of Cluni ; 26th Nov., 1410. [Extended copi/."] Universis presentes litteras inspecturis, frater Ray- mondus, miseracione divina ecclesie Oluniacensis minister humilis, salutem in Domino. Notum facimus quod nos de cireonspeccione et industria venerabilis et carissimi fratris nostri domini Johannis Burghershe, prioris domus nostre Lewensis, camerarii et vicarii nostri generalis ia regnis Anglie et Scocie, ad plenum in Domino confidentes, ipsum priorem tenore presencium, facimus, constituimus, et ordinamus nostrum et dicte nostre Oluniacensis ecclesie, verum, certum, et legitimum procuratorem, actorem, factorem, negociorumque nostrorum gestorem, et nuncium specialem et generalem in dictis regnis Anglie et Scocie, ita quod specialitas generalitati non deroget, nee e contra ad petendum, exigendum, levan- dum, colligendum, recipiendum, et recuperandum, tarn nostro quam prefate nostre Oluniacensis ecclesie nomine, Et pro nobis, omnes et singulas pecuniarum smmuas et M 212 CHARTERS AND RECORDS OF THE quantitates, debitaque et quecumque areragia nobis et dicte nostre Cluniacensi ecclesie debitas et debita, tarn de tempore nostro, quam quorumcumque predecessorum nostrorum, Et eciam debendas et debenda in futurum a quibuscumqiie personis, tam ecclesiasticis quam seculari- bus, tam ratione maneriorum, pensionum sive censarura, quam alia quacumque occasione vel causa nobis et dicte nostre Cluniacensi ecclesie debitarum in dictis regnis, Necnon ad regendum et gubernandum seu regi et guber- nari faciendum dicto nomine dicta maneria nostra exis- tencia in dicto regno Anglie, videlicet de Ledecumba- Regis in comitatu Bercs'ra, Orfordy Clugny in comitatu Huntendon', et Manatone et Tilressomere (sic) in comi- tatu de Eotelanda, et alia si que sint in dictis regnis, fructusque, redditus, et proventus dictorum maneriorum, et jura et emolumenta eorumdem dicto nomine petendum, exigendum, levandum, recipiendum, et recuperandum, ac- censandumque et admodiandum ad unum, duos, vel tres annos personis quibus sibi videbitur expediens, Et de om- nibus et singulis que ipse pre vi procuracionis nostre dicto nomine babuerit et receperit, quietandum et liberandum ac quietacionis litteras seu instrumenta quecumque ad hec necessaria dicto nomine dandum, et etiam conceden- dum, ac pactum de ulterius aliquid non petendo facien- dum, Necnon pro premissis omnibus et singulis, ac eorum occasione, si necesse fuerit, predicto nomine agen- dum et eciam defendendum contra quascumque personas, tam ecclesiasticas quam seculares, ac coram quibus- cumque judicibus, tam ecclesiasticis quam secularibus, ordinariis vel extraordinariis, quacumque auctoritate et vice fungendum, vel eorum locatenentibus in judicio standum et comparendum, excipiendura, proponendum, respondendum, litem sen lites contestandum, libellum seu libellos et quascumque peticiones alias in scripto vel alias dandum, petendum, offerendum, et recipiendum, de calumpnia vitanda et veritate dicenda, jurandum et pre- standum, cujuslibet alterius generis debitum, et licitum juramentum, quod in causis requiritur et postulat ordo juris ponendum, et articulandum posicionibus et articulis partis adverse respondendum, testes, litteras, instrumenta, ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 213 acta, privilegia, et quecumquo alia raunimenta ac pro- bacionum genera in modum probacionis producendum et exhibendum, productos et producta ex parte adversa objciendum, contradicendum, reprobandum, concluden- dum et renunciandum, jus, sentenciam seu sentencias, tam interloqutorias quam diffinitivas audiendum, ab ipsis et a quolibet alio gravamine illato vel inferendo, Necnon a denegacione et deffectu juris et justicie appellandum, appellacionem seu appellaciones, unam vel plures, semel vel pluries prosequendum, intimandum, instaurandum et innovandum articulos, expensarum etbeneficium absolu- cionis et restitucionis in integrum petendum, obtinen- dum et recipiendum, et super ipsis expensis jurandum, judicis officium implorandum, alienata et distracta ad jus et proprietatem dicte nostre Oluniacensis ecclesie, dictorumque maneriorum nostrorum ac aliorum mera- brorum dicte nostre Oluniacensis ecclesie in dictis regnis existencium,revocandum et retractandum, revocarique et retractari procurandum, unum vel plures procuratorem vel procuratores, quoad lites tantum substituendum, et substitutum vel substitutes revocandum, Et iterum reassumendum, tociens, quotiens, fuerit opportunum et sibi videbitur expediens, present! procuratario nichilo- minus in suo robore permanente, Et generaliter omnia alia et singula faciendum, dicendura et procurandum que circa premissa necessarie fuerint seu eciam opportuna, et que veri procuratores et legitime constituti facere pos- sunt et debent; Eciam si talia sint que mandatum exigant magis speciale, super quibus omnibus et singulis supradictis dicto camerario et vicario et procuratori nostro damns, et eciam concedimus plenariam potesta- tem, ac speciale et generale mandatum, Promittentes ratum, gratum, atque firmum habere et tenere, quicquid per dictum procuratorem nostrum et substitutum, vel substitutes ab eodem, actum, dictum, gestum, factum, receptum, quietatumne fuerit, seu eciam quomodo libet procuratura, Et pro ipsis et eorum quolibet judici, posci et judicatum solvi cum suis clausulis universis, ipsumque procuratorem nostrum et substitutum vel substitutes ab eodem, relevandum et relevatos esse volentes, quern et 214 I ■fl I' i i CHARTERS AND RECORDS OF THE quos et eorum quemlibet relevamus, et relevatos esse voluraus ab omni satisfactionis onere per presentes, sub ypotheca et obligacione omnium bonorum predictorum prioris, procuratorii post triennium minime valituri. In cujusrei testimonium, sigillum nostrum litteris presenti- bus duximus apponendum. Datum in nostro Cluniacensi monasterio, die xxvj mensis novembris, anno Domini M°CCCC° decimo. [On paper, 16J inches long and 12 inches deep) endorsed Copia procuratorii prioris moderni Lewensis in Anglia. '* Collection de Bourtrovne " Vol. LXXXIII., No. 452 ; Id.-] " ' Document [453] will be found of interest to the Sussex antiquary in respect of Lewes priory, but deals chiefly with its spiritual possessions. It recites many of the advowsons and churches belonging to the con- vent, the tithes granted with them to it, and property from divers sources ecclesiastical, out of * the issues of which it derived yearly pensions. The deed, dated 29 March, 1411, is a notarial exemplification of two assignments made by the prior and convent out of the aforesaid rents, apparently towards the robe and vest- ment fund of the establishment. Appended to these documents are two examples of the conventual seal of the house, not elsewhere recorded to our knowledge. Most of the benefices named are in Sussex, others ^in counties elsewhere. To the first belong :~East Grin- stead. West Hoathly, Ditchling, Pecham (Patcham), Waldron, Eastbourne, Hurstpierpoint, Kingston-juxta- Lewes, Langney, Palmer, Swanborough, and Portslade, with others not to be identified ; to the latter, Walpole, in Norfolk, and Trumpeton, in Kent. To these may be added : Berwick ; the tithe of land called la Wallond (under Lewes castle) ; a certain manor with its tithes, of the Earl of Arundel, called ^'Methyng;" rent-charges, pensions, and tithes in connection with the nunnery of Easebourne, the hospital of St. Nicholas at Lewes, the dean and chapter of Chichester cathedral, &c., &c. ANCIENT ABBEY OE CLUNl. 215 The conventual seals appended to the deeds are de- scribed in the notarial attestation. The first is a round seal in red wax, having for its device the martyrdom of St. Pancras : — Under a Gothic canopy are two figures ; the one, standing with uplifted arm, and sword or flay- ing knife in hand; the other (a youth) St. Pancras, kneeling with hands clasped, awaiting death. The second is a pointed oval seal in red wax, exhibiting a youth (St. Pancras), standing within a canopied stall or tabernacle, holding in one hand a sceptre [sceptrum'] ; beneath, or in the lower compartment, is seen some other figure. The legends, or inscriptions of both im- pressions are defaced and illegible. Of these two seals, the device of the first corresponds with that to deed [447]. 453. Notarial instrument, containing exemplification or certified copy of deed executed by the above prior, John Burghersh. [Extended cojyi/."] In Dei nomine, amen. Per presens publicum instru- mentum, cunctis appareat evidenter, quod anno ab incarnatione Domini, millesimo CCCC"^^ undecimo, in- dictione quarta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini, domini Johannis, divina providentia pape vicesimi tertii, anno prime, mensis martii, die vicesima nona, in prioratu de Lewes, Cicestriensis diocesis, in mei notarii publici et testium subscriptorum presentia, per- sonaliter constitutus venerabilis et discretus vir, domp- nus Galfridus Noreys, subprior prioratus sancti Pancratii de Lewes, quasdam litteras concessionis et assignationis, reddituum et proventuum ecclesiarum, pensionum et portionum subscriptorum, factas subpriori dicti monasterii, et monachis claustralibus ejusdem, pro eorum vestiariis uberius inveniendis, que quidem littere sigillate fuerunt duobus sigillis cere rubre pendentibus ; quas quidem litteras sigillatas, sanas, integras, omni vicio et suspicione carentes, vidi, legi et palpavi, requi- sivit me prefatus venerabilis vir, subprior antedictus, dictas litteras exemplatas de verbo ad verbum, nil «l 216 CHARTEES AND EECOEDS OF THE ANCIENT ABBEY Or CLQNI. 217 I) addendo seu diminuendo ab eisdem, fideliter copiarem et ipsarurn veram copiam in publicam formam redi- gerem ; quarum qiiidem litterarum tenor sequitur, et est talis : — XJniversis sancte matris ecclesie filiis, presentes Utteras inspecturis, frater Johannes Burghershe, prior humilis monasterii sancti Pancratii de Lewes, ordinis Clunia- censis, Cicestriensis diocesis, et totus ejusdem loci conventus, salutem in Eo quern peperit uterus virginalis. Dudum siquidem predecessores nostri, priores nostri monasterii predicti, unanimi consensu et assensu totius conventus ejusdem, oranes et singulos fructus, redditus et proventus ecclesiarum de Estgrenestede, et West- hotheleghe, Cicestriensis, et de Walpole, Norwicensis diocesis, eidem monasterio nostro auctoritate apostolica appropriatarum, unitarum et annexarum, vicariarum in eisdem portionibus duntaxat exceptis, cum omnibus suis juribus et pertinentiis universis, feno totius parochie, duabus carratis exceptis, et stramine cum palea de la Westwarde, ecclesie de Estgrenestede predicte, priori dicti monasterii qui pro tempore fuerit, reservato pro vestiariis subprioris et monachorum claustralium dicti monasterii nostri ; pro quibus minus suflBcienter bactenus fuerat ordinatum in exonerationem prior um dicti monas- terii qui pro tempore fuerint, de quorum camera vestiaria hujusmodi fratribus ipsis claustralibus consueverat mini- strari ; ac etiam omnes et singulos fructus, redditus et proventus ecclesiarum de Dechenynge, capelle de Wyneleffelde, et Peccham, monasterio nostro predicto auctoritate apostolica appropiatarum, unitarum et an- nexarum, portionibus vicariarum in eisdem duntaxat exceptis, ac etiam omnes et singulos fructus et pro- ventus oflBciorum gardini et infirmarie dicti monasterii, totam portionem decimarum de la Wallonde sub castro Lewensi ; totam portionem decimarum in Est- bourne; totam portionem decimarum in Bernedone; portionem decimarum in Wedetone, et de la Croste; portionem decimarum in Hurstppounde; firmam ter- rarum et pasture in Hokelonde ; de annuo redditu in civitate London', de tenemento quondam Joliannis Philpot militis, sex libras, tresdecim solidos et quatuor denarios ; de annuo redditu manerii domini comitis Arondell, de Methjng, centum solidos ; de annuo redditu in Kyngfestone juxta Lewes, vocato Dygoums, triginta duo solidos; de annuo redditu terre Joliannis Herberdo, per manus dicti ballivi prioris de Southenoneere [Souths over] duodecim solidos ; de sex officiariis principalibus predicti monasterii pro infirrnaria monachorum, et dia- conia sancti Nicholai triginta sex solidos; de raaneriis de Langeney, et Ffalemere, et Swamburgh pro dicta in- firrnaria et diaconia sancti Nicholai quindecim solidos ; de annua pensione decani et capituli ecclesie cathedralis Cicestriensis decern libras ; de annua pensione in ecclesia de Alverstone sexdecim solidos ; de annua pensione in ecclesia de Trurapetone sexaginta solidos; de annua pensione in ecclesia de Porteslade viginti solidos ; de annua pensione in ecclesia de Berwike undecim solidos; de annua pensione in ecclesia de Tvvynem tresdecim solidos et quatuor denarios ; de anaua pensione in ecclesia de Estgrenestede centum solidos ; de annua pensione in ecclesia de Westhotheleghe sex solidos, octo denarios; de annua pensione in ecclesia de Dichenyng, viginti solidos et portiones decimarum terrarum quondam Antonii in eadem ; de annua pensione in ecclesia de Peccham viginti sex solidos et octo denarios, dicto monasterio pertinentes, pro pitancia subprioris et mona- chorum ejusdem monasterii, deputaverunt, assigna- verunt et applicaverunt, et perpetuis temporibus duraturis sigillis suis consignaverunt. Nos igitur, predecessorum nostrorum vestigiis inhe rentes, et eorum opera caritatis magnifica ante mentis nostre oculos reducentes, oranes et singulos fructus, redditus et proventus ecclesiarum, officiorum, portionura, firmarura, annui redditus et pensionum predictorum in forma predicta ac insuper, ut devotius et diligentius dicti monasterii confratres divinis oflBciis insistant, et eorum indigentiis facilius occurratur, quibus in toto raederi non valemus pro nostro parvitatis modulo, habito super hiis omnibus inter nos communi tractatu, diligenti, frequenti et solempni, etiam qui requiritur in hac parte de unanimi omnium nostrorum F F 218 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 219 voluntate, collaiidatioHe, consilio, consensu et assensu prestitis in communi quatuor librariira annue pensionis in ecclesia de Walpole predicta, et quadraginta solidorum annui redditus nobis et monasterio nostro predicto de priorissa et conventu de Esebourne proventi ad pitantiam monachorum dicti monasterii, deputamus, assignamus et etiam applicamus. Que omnia et singula premissa, per predecessores nostros, ac etiam per nos priorem et con- ventum prefatos, ordinata, deputata, assignata, applicata, acta et gesta, robur habere volumus perpetue firmitatis. In quorum omnium testimonium, sigillum nostrum commune, una cum sigillo quo nos, Johannes prior ante- dictus in arduis negociis uti consuevimus, presentibus sunt appensa. Datum in domo nostra capitulari Lewensi, vicesimo die mensis januarii, anno Domini millesimo CCCC™^ decimo. Discriptio primi sigilli tale est : Quoddam sigillum rotundum, in cujus impressione apparet quidam gladium manu gestans ad amputandum caput cujusdam juvenis juxta eum genuflectantis. Dis- scriptio vero secundi etiam talis est : in cera rubra pen- denti apparet quidam juvenis, sceptrum manu portans, in medio cujusdam tabernaculi, cum quadam ymagine sculpta in parte inferiori. Quod quidem sigillum oblougum est. Acta sunt hec prout suprascribuntur et recitantur, sub anno, indictione, pontificatu, mense, die et loco predictis, presentibus tunc ibidem discretis viris, magistro Stephano Overtone,^^^ baccalario in utroque jure, et domino Thoma Stokio, capellano Wynton' et Sar diocesium, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis. Et ego Johannes Northwyk clericus, Wygorniensis diocesis, publicus auctoritate apostolica notarius, premissis omnibus et singulis, dum, sic ut premittitur, per dictum dompnum Galfiidum subpriorem de Lewes, sub anno, indictione, pontificatu, mense, die et loco predictis agerentur et fierent, una cum prenomiuatis testibus ad premissa vocatus et roga- '^^ See foot-note, p. 66, a7itea. MARK OR EMBI.LM or NOTAHT. tiis, presens interfui, eaque sic fieri vidi et audivi • et in banc publicarn formam redegi, aliundeque occupatus, per ahum scribi feci, et hie me subscripsi et signum meum apposui consuetura per prefatum subpriorem de Lewes requisitus in fidem et testimonium premissorum Et constat michi notario infrascripto de dictionibus in prioratude Lewes, Oicestriensis diocesis super secundara Imeam in capite presentis instrumenti interlinealiter positis, quas ego notarius predictus approbo, defectum scribentis corrigendo. [On a membrane, 16 Jy 14 inches; two seals appended; at bottom of instrument in a coeval hand Confir- MENTOR ISTA OMNIA PEE DOMINDM ABBATEM ClUNI- ACENSEM ; endorsed Si negotium esset meum omnia HIO CONFIRMAREM QUIA NIL DEPERDBEET PRI0RATU8 Lewensis. " Collection de Bourgovne " Vol LXXXIIL, No. 453 ; Id.} ^ ^ ' The -writ under Privy Seal [463a], licensing Sir William Sorter to proceed to Oluni or other part of France, there to treat with the abbot for the purchase of his English manors, is dated at Westminster, 18 Sept., 1412. This IS the first of a series of documents, illustrating the final endeavour of Cluni to negotiate for the lease (or sale) ot Its estates in this country. They will be found [474 "■j''*® '° ^^^'"^ ultimate confiscation in deed yj . [Extended copy."] Uenncus Dei gratia, rex Anglie et Ffrancie, et domi- nus Hibernie, omnibus ad quos presentes littere per-- venerint, salutem. Sciatis, quod cum nuper per litteras nostras patentes sub magno sigillo nostro concesserimus, auecto et fideli militi nostro Simoni Ffelbrigg, custo- aiam maneriorum de Ledecombe Eegis in comitatu is I 220 CHARTERS AND RECORDS OF THE Berk', Offord Chi^nj in comitatu Huntendon', Manton et Tikesor in comitatu Roteland', una cum omnibus membris, messuao^iis, grangiis, terris, pratis, boscis, molendinis, communiis et redditibus, et cum aliis pos- sessionibus, proficuis et comraoditatibus, eisdem maneriis pertinentibus, una cum omnimodis franchesiis, libertati- bus, regaliis, visibus franci plegii, et cum omnimodis aliis pertinentiis, habendis eidem Simoni a festo Sancti Micbaelis, anno regni nostri primo, quamdiu raaneria predicta in manibus nostris vel heredum nostrorum contigerint remanere, absque aliquo nobis inde reddendo, prout in litteris nostris predictis plenius continetur, que quidem maneria sunt de possessionibus abbatis et con- ventus de Clugny in Ffrancia, et in manibus nostris, occasioTie guerre mote inter nos et adversarium nostrum Ffrancie ad presens existunt : Nos, de gratia nostra speciali, et ad supplicationem dilecti armigeri nostri, Willelmi Porter, concessimus et licentiam dedimus, pro nobis et heredibus nostris, eidem Willelmo, quod ipse perse, sen alias personas vel personam, una cum quatuor personis et quinque equis, in quocumque portu infra regnum nostrum Anglie sibi placuerit, quotiens in- diguerit, per mare versus partes externas transire possint vel possit, ad tractandum et barganizandum ibidem, cum predictis abbate et conventu qui nunc sunt, vel qui pro tempore fuerint, et ad perquirendum, si possit, maneria predicta cum omnibus membris, parcellis, dominiis, terris tenementis, redditibus, servitiis, feodis, advoca- tiombuset aliis possessionibus et proficuis quibuscumque, ad eadem maneria infra dictum regnum nostrum quo- quomodo pertinentibus, appendentibus sive spectantibus, in parte vel in toto, una cum omnimodis franchesiis, libertatibus, quietanciis et juribus eisdem ab antiquo habitis et usitatis, Labenda et tenenda eidem Willelmo seu hujusmodi personis, quas sibi nominare placuerit, conjunctim vel divisim, et eorum heredibus et assi^natis m perpetuum, aut aliquo alio modo, prout inter pre- dictos abbatem et conventum et predictum Willelmum, seu personas predictas, poterit concordari. Ac etiam licentiam dedimus eisdem abbati et conventui, quod ipsi ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 221 maneria predicta cum omnibus eorum membris, parcellis et dominiis et cum omnibus aliis rebus ad eadem maneria, ut predictum est, aliqualiter pertinentibus, appendentibus sive spectantibus, dare, concedere, confirmare, ratificare, relaxare et quietum clamare possint prefato Willelmo, et hujusmodi personis vel persone, conjunctim vel divisim, prout sibi placuerit nominare, habenda et tenenda sibi ac eorum heredibus et assignatis in perpetuum aut aliquo alio modo, in parte vel in toto, prout inter predictos abbatem et conventum ac alias personas supradictas poterit concordari, adeo generaliter, plenarie, integre, libere et quiete, prout iidem abbas et conventus seu aliquis predecessorum suorum, aut aliqui alii qui eadem maneria ante hec tempora habuerunt et tenuerunt vel de jure habere debuerunt, absque impetitione, inquietatione, molestatione, vel impedimento nostri vel heredum nostrorum, justiciorum, escaetorum, vicecomitum, aut aliorum ballivorum seu ministrorum nostrorum, vel heredum nostrorum quorumcumque in futurum, guerra inter nos et adversarium nostrum Ffrancie ad presens existente, vel que inter nos seu heredes nostros et Ffrancigenas in futurum esse poterit, aut aliqua re- sumpcione generali vel speciali, occasione ejusdem guerre, seu quod maneria predicta sive aliqua parcella eorumdem de antiquo dominico existant, vel de nobis aliquo alio modo teneantur; vel quod eadem maneria, sive aliqua parcella eorumdem, per nos vel per nobiles progenitores nostros, aut per aliquam aliam personam eidem abbatie in perpetuam elemosinam data fuerunt, vel quod eadem maneria aut aliqua parcella eorumdem de fundatione ejusdem abbatie existant, sive aliquibus aliis rebus vel causis quibuscumque non obstautibus. In cujus rei testimonium, has litteras nostras fieri fecimus patentes. Teste me ipso apud Westmonasterium, decimo octavo die ffebruarii, anno regni nostri tertio decimo. Per breve de privato sigillo Watturon. [On parchment; not sealed; 14J ly 9| inches. ** Collec- tion de Bourgoyne," Vol. LXXXIll., No. 453a ; Id.] »l 222 CHARTERS AND RECORDS OP THE The seal impression in red wax on document [454"| is in good preservation. Device :— Barge, or boat, with sail set. On the reverse, the counterseal, bearing the monogram of William Porter, with interlaced initials. The coat of Porter is seen on seal impression to deeds [470, 471]. 454. Form or project of a contract of sale, submitted by William Porter, to the abbot of Cluni. • 17 . . lExtended copf/.] ±orma venditionis manenorum, etc. Omnibns ad quos presentes littere pervenerint, nos Eaymundus abbas Cliiniacensis et ejusdemloci conventus in Ffrancia, salutem. Sciatis quod cum illustrissimus pnnceps Henricus Rex Anglie, nuper per litteras suas patentes sub magno sigillo suo concesserit et licentiam dederit, pro se et heredibus suis, dilecto armigero suo Willelmo Porter, quod ipse per se, sen alias personas, vel personam una cum quatuor personis et quinque equis, in quocumque portu infra regnum suum Anglie sibi placeret quotiens indigeret, per mare versus partes externas trausire poterint vel poterit, ad tractandum et bar- ganizandum ibidem cum nobis abbate et conventu de Clugny in Ffrancia, qui nunc sunt, vel qui pro tempore tuerint, et ad perquirendum si possit, maneria de Ledecombe Regis in comitatu Berk', Offord Clugny in comitatu Huntendon, Mantone et Tikesore in comitatu Rotelanda, una cum omnibus membris, parcellis, domi- nns, terris, tenementis, redditibus, serviciis, feodis, advocationibus et aliis possessionibus et proficuis quibus- cumque, ad eadem infra dictum regnum suum quoquo modo pertinentibus, appendentibus sive spectantibus, in parte vel in toto, una cum omnimodis franchesiis, libertatibus, quietanciis et juribus eisdem ab antiquo habitis et usitatis, habenda et teneuda eidem Willelmo, sen hujusmodi personis quas sibi nominare placeret, con- junctim vel divisim, et eorum heredibus et assignatis m perpetuum, aut aliquo alio modo, prout inter nos, abbatem et conventum et predictum Willelmum, seu I r ANCIENT ABBEY OP CLUN[. 223 personas predictas, poterit concordari; ac etiam licentiam dederit nobis abbati et conventui, quando nos maneria predicta cum omnibus eorum membris, parcellis et dominiis, et cum omnibus aliis rebus ad eadem maneria, ut predictum est, aliqualiter ' pertinentibus, appenden- tibus sive spectantibus, dare, concedere, confirmare, ratificare, relaxare et quietura clamare possimus prefato Willelmo et hujusmodi personis, vel persone, conjunctim vel divisim, prout sibi placuerit nominare, habendi et tenendi sibi ac eorum heredibus et assignatis in per- petuum, aut aliquo alio modo, in parte vel in toto, prout inter nos abbatem et conventum ac alias personas supra- dictas posset concordari, adeo generaliter, plenarie, integre, libere, prout nos abbas et conventus, seu aliquis predecessorum nostrorum, aut aliqui alii qui eadem maneria ante hec tempera habuerunt et tenuerunt vel de jure habere debuerunt, prout in litteris predictis ipsius regis plenius continetur : Nos, predicti Ray- niundus abbas Cluniacensis, et ejusdem loci conventus in Ffrancia, unanirai assensu tocius capituli et consilii nostri, pro communi utilitate'nostra, et monasterii nostri predicti, dedimus, concessimus et hac presenti carta nostra confirmavimus eidem Willelmo Porter, maneria predicta de Ledecombe Regis in comitatu Berk., Offord Clugny in comitatu Huntendon, Mantone et Tikesore in comitatu Roteland', una cum omnibus membris, parcellis, dominiis, terris seu redditibus, serviciis, feodis, advocationibus et aliis possessionibus et proficuis qui- buscunque, ad eadem vel aliquam parcellam eorumdem infra dictum regnum Anglie quoquo modo pertinentibus, appendentibus sive spectantibus, una cum omnimodis franchesiis, libertatibus, quietantiis et juribus, eisdem quovis modo habitis et usitatis, habendi et tenendi eidem Willelmo, heredibus et assignatis suis, de capitalibus dominis feodi illius, per servicia inde debita et de jure consueta, adeo generaliter, plene, integre, libere, pacifice et quiete, sicut nos predicti abbas efc conventus, seu aliqui predecessorum nostrorum, sive aliqui alii ea melius vel liberius ante hec tempera habuerunt vel tenuerunt, seu de jure vel consuetudine habere debuerunt, absque ■ -» II 1*1 %j 0^m>i0m \ 224 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 226 I ■It impediraento, caliimpnia, irnpeticione, " inqniefcacione, molestatione, gravamine sen contradictione nostra vel snccessorutn nostrorum in perpetuum. Et nos, predict! abbates et conVentus et successores nostri raonasterii predicti, omnia maneria, terras, . tenemeiita, redditiis, servicia, feoda, et advocationes predicta, cum omnibus suis pertinentiis predicto Willelmo, heredibus et assigna- tis suis, contra omnes gentes warantizabiraus et de- fendemus in perpetuum. Et nos, dicti abbas et con- ventus, attornavimus et loco nostro posuimus per presentes, dilectos nobis in Christo Thomam Ondeby armigerura, Willelmum Rokesburorhe, et Hugonem Bedell, nostros attornatos et quemlibet eorum per se, nostrum attornatum, conjunctim et divisim, ad plenara seisinam deliberandum predicto Willelmo Porter, de omnibus maneriis, terris, tenementis, redditibus, servitiis, feodis et advocationibus predictis, cum omnibus suis per- tinentiis, secundum formarn et effectum hujus carte nostre, ratum et gratum habituri pro nobis et suc- cessoribus nostris imperpetuum, quicquid iidem Thomas, "VVillelmus, Rokesburgh, et Hugo, vel aliquis eorum, in seisina deliberanda dictorum maneriorum, terrarum, tenementorum, reddituum, serviciorum, feodorum et advocationum predictorum, ut predictum est, fecerint seu fecerit, ac si personaliter hoc faceremus. In cujus rei testimonium, sigillum nostrum commune huic presenti carte nostre fecimus apponi. Datum in domo nostra capitulari Cluniacensi. [W7-itten on paper J 12 % 11 viches; impression of seal on back, nearly perfect. Endorsed Keverendissimo IN Christo pathi ac domino Domino abbati Cluni- acensi. " Collection de Boiirgoyne," Vol. LXXXIIL, No. 454; /(/.]. Many interesting particulars in respect of the revenues of alien priories, confiscated towards the latter end of the 14th century, occur in letter [455] from John Burglersh, prior of Lewes, to the abbot of Cluni, not elsewhere so distinctly recorded. The date of this docu- - 'i— ''*' "fgl ment, 9th August, 1412, preceded only by two years the act of Hen. V., which vested in the English crown all the revenues which remained of these alfen priories. The advice, therefore, (contained in it) to sell, or to en- deavour to sell, the English manors of Cluni for the most that could be obtained for them, was the best under existing circumstances. Very much the same course is recommended in letter [456], written simultaneously to the prior of St. Martin des Champs at Paris by the said prior of Lewes. Amongst other matters, he relates how the estates of certain alien priories had already been confiscated, and instances the late Bishop of Winchester (William of Wykeham), who out of the proceeds of these priories founded two colleges, alludino" of course to Winchester, and New College, Oxford"! The letter, in addition, contains much interesting in- formation respecting horses, the only means of convey- ance in those days. - 455 Letter to abbot of Cluny from prior of Lewes, dated 9th August, 1412. ' •D J- • • /Ml . [^Extended copy,'] Reverendissime in Christo pater et domine, filiali re- comendatione premissa tam humili quam devota, cum secundum Salomonis doctrinam, filius sapiens debeat precepta patris observare et legem matris non dimittere ego vestre et sancte matris Cluniacensis ecclesie filius' ]uxtavestre paternitatis precepta, et ad conservationem ac reformationem olim a Sanctis patribus sanctarum legum tluniacensium auctoritate, mihi commissi vicari- atus in regnis Anglic et Scotie, proposueram quasdam domos vel omnes si potuissem, ecclesie Cluniacensi in regno Anglie subditas, secundum regulam sancti Bene- dicti et morem ordmis actualiter visitasse, delatis mihi per quosdam causis racionalibus et urgentibus, que tam de honestate quam de necessitate ad exequendum huius- modi visitationis officium me monebant, sed etiam quo- dam modo compellebant. Quod cum quidam, ut post concepi, perceperunt, partim per se, partim per alios, ani- G G I* •-•i t V S M 226 CHARTEES AND BECOEDS OV THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 227 niiim regiura contra me provocaverunt, eo quod sine ejus Hceutia aliquid agere pro alienigenis, et precipue adver-. sariis presumpsissem, et ita hactenus impeditus sum ab hujusmodi visitationis executione ; cujus rei causa et occasio in multo erat, ut estimo, ille frater Galfridus Graner, quern nuper in priorem de Lentona, quod absit, preficere disponebat vestra paternitas gratiosa. Inti- matum est etiam mihi quod quidam de ordine in regno Anglie, et precipue de jurisdictione domini prioris de Caritate, invidia ducti, quod forte se non sentiunt omnes sanos ut sues errores, qui mihi nuper per quosdam delati sunt, pallient vel omnino celent, inierunt consilium ut penes vestram paternitatem, nescio in quibus, me accusent. Sed, reverendissirae pater, quicquid suggerant emuli invidia inflammati, in vestra paternali innata et probata discretione in tantum anclioram spei fixi, ut non dubitem nee formidem, quoniam semper justicia judi- cium comitabitur et prius fiet de suggestis aut suggeren- dis justa inquisitio, quam de ignotis preceps sentencia fulminetur; nee tam faciliter a vestra memoria estimo elapsurum, quam pronum me nuper, ymo semper ex- hibuerim ad mandata vestra in omnibus pro viribus exequenda. Quod non solum verba volatica aut scripta, sed potius ista facta omnium oculis patentia manifestius attestantur, eo presertim quod pro exequendis eisdem vestris mandatis, periculis in mari, periculis in itinere, pericuHs latronum multipliciter me exposui; natale solum ad tempus deserens, et contra omnium amicorum consilia advena factus sum in terra aliena, ubi, dum inci- dissem in latrones, circumdederunt me undique dolores mortis nee aliud quam tribulationem et dolorem inveni ; omnique tandem spe frustratus, vacuus redii, factus omnibus sibulus et derisus. Quod autem maxime gra- vare potuit, dum putassem me omnia pericula feliciter evasisse, gravissimum incurri videlicet periculum in falsis fratribus, quorum quidam, propter expensas quas pro exhibenda obedientia feci delapidationem nitebantur imponere. Quidam iniqua, invisa, raendose fingere aut visa pervertere nee jam cessant. Hec omnia, pater re- Verendissime, indesinenter sustinui, et sustineo usque ad I presens, gaudens plane si vel in minimo dignus haberem pro ordinis conservatione et reformatione contumeliam pati. Quantum ergo ad vieariatum mihi commissum^ quem ut videtur, quidem alii avidissime ambiunt^ dignetur vestra paternitas gratiosa ab ejus jugo et onere mihi multum grav et pene importabili. imSLus vero suavi et delectabih me penitus exonerare et ipsum aW aZt!ro"' P™«°" ^fPoneve, esset mihi^magna quieatio conscientie; et forte qui magis aoDetunt amphus proficerent, quod exopto.^ Malo°enim ma "de fi^X^ro^mn^rmiS^^ niordeant non ledant. ne^SiS^'^^S:^';^ beatur donee de relatis aut referendis verLT^.!JT potestatem etiam non professes ad p StraSV tend), quam mter cetera mihi ad fprnr,,,! /i admit- rum commisistis. dignetur vestrl *^^7''«. RECORDS OF THE Cluniacensi ornamenta pretiosissima, que ibi adhuc in memoriam perpetuam ipsius doni et societatis stant. Alia non scribe ; sed bene et feliciter in Domino valete, ut optatis. Datum Parisius, XIIII. novembris. totus vester prior Sancti Martini be Campis, Parisius. [On paper, ivritten as a draught, 9f inches by 8| inches; endorsed Nobili et provido viro Guillelmo le PoRTiER. Vol. LXXXIII., No. 464 ; Idem.-] The concluding document on the business transactions of (Sir) William Porter with the abbot here follows, being a letter from one Lourdin de Saligny, dated at Paris, 17th November, to the abbot of Climi. The writer was probably about the Court,'^^ and alludes to the health of Charles VI., King of France, who for some years had been in a state bordering upon imbecility. 465. Letter to the abbot of Cluni ; dated 17th November. Tres reverend pere en Dieu, mon tres cher et honnour^ seigneur, je me recommande a vous tant humblement comme je puis. Et pour ce, reverend pere en Dieu, mon tres cher et honnoure seigneur, que je scay que vous desirez oir nouvelles de par dega, plaise vous savoir que him and his followers ; haying also afforded matter for the homilies of the Fathers of the Greek Church. The names of the seven sleepers are stamped on one of the gold coins of the Turks, called Armoodi. One of the additional extravagancies of the story is, that when, on their awaking their wonderful history became known, they were conducted in triumphant procession into the city of Ephesus ; but they all died at the same moment, as it by one common and mysterious destiny. 254 The writer of this letter is ostensibly - Messire Lourdin de feaiigny cited among the number of knights who received [houpnel- landes] from Charles VI. :-- auxquelz ont este delivrez par le dit seigneur (the King) houppellandes pour eulx vestir de la livree, que ycellui seigneur a faite le premier jour de May I'an mil CCCC jusques au nombre de IIPL. houppellandes." [Extract from 14th Keport of ^' 1 extraordinaire de Targenterie," among inedited documents illustrating the reign of Charles VI. ; Douet d'Arcy, Paris, 1863, p. •r ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 253 le Roi a este environ trois jours en bonne sant^ et entendement, et a faite bonne cbiere, raais Ten fait doubte a present qui ne retourne comrae devant ; nostre Seigneur, par sainte grace, lui vueille envoyer tres bonne prosperity et ferme a tons jours ; et avoit este ordonne par le Roy que lui mesmes en personne se raettroit sur les champs pour aler courir sus a Tencontre de ses ennemis et rebelles ; et, en I'absence de lui a este conclut et ordonne que monsgr. de Guienne, et monseigneur [^de Boiirgotjne?^, se mettront sur les champs, lesquelx, a la fagon de cestes, estoient en tres bonne sante la mercy Notre Seigneur, qui ce par son doulz plaisir vous vueille ottroyer. Tres reverend pere en Dieu, mon tres cher et honnoure seigneur, mon dit seigneur vous escript pour un escuier d'Angleterre, lequel a affaire par devers vous de certaine rente, qu'il vuelt acheter de vous, pour cause qu'elle est assise ou pais d'Angleterre et a vous appartient. Bb pour ce que mon dit seigneur est trfes bien tenu k faire plaisir audit escuier, lequel se nomme Gruillaume le Porter, car il I'a tres grandement et notablement servi en ceste pre- sente annee, vous ferez a mondit seigneur un tres grant plaisir de faire audit Guillaume, ce qu'il vous requerra touchant la dite rente, et tant que pour ce faire mon dit seigneur une autre foiz, s'aucune cliose avez a faire pour vous et vostre eglise, vous en aura plus especialraent recommande ; car je vous certiffie que mondit seigneur vous saura un tres grant gre, se vous faites aucun plaisir au dit Guillaume. Tres reverend pere en Dieu, mon tres cher et honnoure seigneur, s'aucune chose vous plaise que faire puisse par de^a, mandez le moy feable- ment et je Tacompliray a mon povoir de tres bon cuer ; ce scet nostre Seigneur qui par sa sainte grace vous doint bonne vie et longue. Escript a Paris le XVIP. jour de novembre, Tan le tout vostre, Lourdin de Saligny. [Original on jmper, with seal impression in red wax, very much defaced ; endorsed A tres reverend pere en . Dieu, mon tres cher et honnourii: seigneur, monseigneur l'abbe de Clugny ', 12 by Q inches. Vol. LXXXIII., No. 465 ; M] 264 (^HARTEES AND RECORDS OP THE I f I Letter from John Burghersh prior of Lewes, to the abbot of Cluni, urging and advising the immediate sale of his English manors, under the belief that ere long they may be confiscated. 466. Letter from John Burghersh, prior of Lewes. , , [^Extended copy.'\ Eeverendissime pater, filiali recommendatione re- verentie paternali cum omni humilitate premissa. Vestre probatissime discretioni nimio zelo affectus, suggero corditer et instanter quatenus super materiis statum et honestatem ordinis Cluniacensis in regno Anglie con- cernentibus, de quibus vestre paternitati latins nuper scripseram, vestro maudato et rescripto dignemini me reddere certiorem, ac super eisdem, ubi visum fuerit, opportuna remedia providers Miror enim, quodam modo attouitus, quare tam diu est quod vestre paternitati quasdam litteras direxi, de quibus nee dum recepi aliquid in responso ; precipue etiam de statu et valore maneriorum ecclesie Cluniacensis in regno Anglie vestre paternitati multa et omnino vera scripsi, et de periculis que circa eadem in proximo verisirailiter jam imminent, contra que per vestram prudentiam provider! oportet remedia potiora. Dicta siquidem maneria omnino appetit pro pretio competenti quidam valentissimus scutifer domini regis, et presertim domino principi carissimus, et eidem semper adstans a latere in consiliis et agendis, videlicet Willelmus Porter; et, ut alias vobis scripsi, habui cum eodem super hoc negotio tractatus plurimos et frequentes. Pro pretio, promisit prime, dare quin- genta, vel ad majus sexcenta scuta, post vero septingenta, deinde octingenta; tandem vero cum ego hec omnia quasi pro nichilo reputarem, promisit mille, nimia diflBcultate devictus; quam summam pro tunc asseruit se nolle excedere quovis modo. Sed habitis interim mutuis coUocutionibus sepissimis, visus est micbi adhuc dictam summam aliquantulum velle excedere, potius quam repelli. Ego, itaque, ut jusseritis, apponam in hiis et in aliis vestris negociis et mandatis, pro viribus, omnimodam ANCIENT ABBEY OF CLUNL 255 sollicifcudinera, quoniam, quasi ab infantia religionis, optavi et usque in senectam et senium semper optabo ecclesie Cluniacensis commodum et profectum, et in omnibus incrementum. Id vero est vestre prudentie specialiter providendum et pre omnibus precavendum, ne hujusmodi venditio, si fieri debeat, alteri fiat quam scutifero memorato. Quod si super hoc fiat contractus aliquis aliunde, ipsa maneria statim erunt tam pro vobis quam pro illo, secundum regni consuetudines forefacta, et, ut a sapientibus didici, pro perpetuo confiscata. Licet tamen predictum pretium, videlicet mille scutorum, pro dictis maneriis minus sufficiens in prime aspectu videatur, michi tamen videtur aliquantulum competens, consideratis diflBcultate, ymmo quasi impossibilitate ipsa recuperandi, et maliciis temporis utrobique. Non minus tamen pro ampliori laborabo, si quid ecclesie Cluniacensi cedere potuerit ad profectum. Super hiis, pater reveren- dissime, dignemini michi celerius rescribere, et quecum- quelibuerit injungere, paratissimo semper paternis man- datis, totis viribus, obedire. Vestram reverendissimam paternitatem semper prosperam conservet Trinitas bene- dicta, ad felix regimen monachorum. Scriptum Londoni in festo Sancti Dionisii per vestre paternitatis filium humil- limum, fratrem Johannem Burg- HERSSHE, priorem domus vestre Lewensis. [^Original on paper, folded as a letter; 11| bi/ 8^ inches ; the mark of oblong seal in red wax, by which it was closed^ appears on the back ; endorsed Reverkn- DISSIMO IN ChRISTO PATRI AC DOMINO ABBATI ClUNIA- CEN8I. ** Collection de Bourgojne," Vol. LXXXIII., No. 466 ; /d.] To the document [468] a decided historical interest is attached, apart from the subject-matter of its contents, or the general degree of redundance running through the sale transactions with Cluni. The letter fixes the death of Henry IV. as having just f 256 CHARTERS AND RECORDS OP THE occurred (viz., within a month), and in so doing the date of the letter, were it not also given. It aUudes to the general feeling of the country in respect of the late King, and of his successor, the young King Henry \^. Bemarks from a prior on a defunct King, who had courted the clergy, and sought popularity, would naturally be favourable; still, such side-lights are of value in weighing the characters of men, about wliom, as a rule, too much, or too little, is often handed down. 468. Letter from the prior of Lewes John Burghersh, to the abbot of Cluiii, on the sale of his English manors ; dated April 14, 1413 (1 Hen. V.). [Extended copy.'\ Eeyerendissime in Christo pater et domine, humillima et filiali recommendatione premissa, nosse dignetur vestra paternitas veneranda, quod in mense januario ultimo elapso, recepi vestras gratiosas litteras per illustrem virum Willelmum Porter scutiferum raichi oblatas, vestre paternitatis intentu, de maneriis vestris in nostris partibus imperpetuum non vendendis nee ad firmam ultra vitam hominis, nisi saltem ad annum tra- dendis, plane et plene continentes. Quas quidem litteras, ut mandastis, ostendi scutifero memorato, et super hoc diu tractavi cum eodem, cupiens ultimate scire quid super hoc negotio idem scutifer intenderet, et secundum hoc vestre paternitati rescribere, ut recepi per vestras dictas litteras in mandatis. Yestre itaque paternali noticie dolenter deduce, quod illustrissimus dominus Rex Anglie, Henricus quartus, ad Christum ut spera- mus migravit a seculo, ad totius regni de tanti principis occasu desolationem ad tempus non modicam et merorem. Sed mox successit coDsolatio gaudiosa, cum idem domi- nus Rex, ejusdem nominis, parisque virtutis, post se reliquerit filium et heredem, qui omnium regni prelato- rum et procerum unanimi voluntate et consensu ac totius vulgi acclamatione et applausu coronam regni jure hereditario adeptus, feliciter jam regnat, utinamque ANCIENT ABBEY OE CLUNI. 257 longeve, apud quem predictus scutifer contulit, prorsus durantibus saltem guerris, facta alia, vestra recompensa- tione militis qui ea primitus occupavit, unde michi plane asseruit se hujus traditione ad firtnam ad terminum vite solum vel saltem ad annum ultra penitus non egere; cum, ut sibi videtur, sufficiat sibi, quo ad personam suam, regia donatio et confirmatio in hac parte. Non igitur intendit penitus hujus firmam aduiittere, nee majores circa hoc expensas facere, nisi possit ipsa maneria pro competenti pretio de vestro consensu, pro perpetuo comparare, de quo quidem pretio promisit michi se velle suum intentum vestre paternitati suis litteris intimare. De commutatione vero dictorum maneriorum quomodo in partibus illis fieri per ipsum possit, non videt, quin potius sufficere estimat pro dictis maneriis competens pretium solvere, ex quo alia jura sive redditus emi possint in partibus illis, et de eisdem ecclesie Cluniacensi fieri equa recompensatio per vos ipsos. Igitur quid ultimate intenderit vestra paterna discretio adhuc semel rescribere nullatenus dedignetur. Alia ad presens scribere, michi multis et arduis negotiis occupato et turbato circa plurima, non vacavit. Sed, si ad presentiam vestram accesserit quidam de vestris filiis meisque confratribus, nomine Petrus Grenstrete, ipsum dignemini paternaliter recipere, qui, licet juvenis sit etate, est tamen vite honestate maturus ; qui zelo religionis accensus per longa tempora, ut ad Cluniacum accederet, indesinenter optavit et magnis instantiis con- cupivit. Ipse si venerit, intimabit omnia et suggeret vobis omnia quecumque scripsissem, si temporis brevitas et multiplex occupatio permisissent. Vestre itaque re- verendissime paternitati me humillime recominendo, quam feliciter et longeve prosperet Altissiinus ad tutum regimen sui gregis. Scriptum Londoni, feria sexta, in hebdomade Passionis, per vestre reverendissime paternitatis filium humillimum fratrem Johannem BuEGHEHSSUE, priorem domus vestre Lewensis. L L I I I n ; 258 CHARTERS AND RECORDS OF THE \_Original on paper, 1\\ hy ^\ inches ; endorsed Rever- ENDISaiMO IN ChRISTO PATRI AC DOMINO ABBATI Cluniacensi, and beneath, the folloiving coeval endorsement Littera prioris Lewensis missa pro venditione maneriorum Guillelmo Porter, scripta IN EBDOMADA PaSSIONIS, anno XIII. A NATALI 8UMPT0. Vol. LXXXIII., No. 468 ; /(/.] In letters [469, 470] the writer, (Sir) William Porter [See ^osf^a], addressing the abbot of Cluni on the subject of his English manors, alludes to the pestilence which raged in England at their date. From other letters we know the case to have been the same in France. Guyenne herald king-of-arms, is named as the bearer of these letters, the seal impressions on which exhibit the arms of Porter : — [Sable] 3 church-bells [argent.] 469, 470. Two autograph letters from (Sir) William Porter to the abbot and convent of Cluni ; dated 16 April, 1413. Tres honnor^ seigneur et reverent pier en Dieu, je me recomaunz a vous, desirantz d'en savoir de vostre honnor- able estat, lequel Dieu doint estre tell come vous plus le desires ; et vous pleise assavoir, que j'ay resceu voz lettres ore tarde, k moy directes, contenantz en ycelles certeins articles touchantz les manoirs en Engleterre, a vous et k vostre abbey regardantz, des quelles articles entre lez autres est und' icelles, coment un de vos prede- cessours appelle le cardinale de Clugny et abb^ de Clugny, en son temps bailla les dittes manoirs k un noble homme pour terme de sa vie, pour la somme de VII°. mars d'esterlinges ; et auxi, que un autre de vos predecessors, quel avoit k nom messire Jehan, jadys abb6 de Clugny, darreinement trespasse, en son temps ensement, bailla lez dittes manoirs a un autre vaillant homme d'Engleterre, pour terme de sa vie et un an apr^s, pour la somme de trois mille florens et deux palfreis, pris de CC. frantz, ovecque une pension annuel de XX. deniers d'or, appaier al abb^ et le couvent de Clugny. Et ensement que un autre noble homme, n'ad gaires, avoit bailie h, un alors • ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 259 esteant priour de Lewes, XIIII. M^ francz pour avoir pourchace oveque ce les dittes manoirs del abbaye et couvent de Clugny en perpetuity, un messire Jaques, adonques esteant abb^ de Clugny. Pour quelles chosez suisditz vous noult enmerveillantz que je escrivay autre foitz k vous, que mesmes lez manoirs sont de cy petit valu k jour d'huy, honnore seigneur et reverent pier en Dieu, combien que je vous ay certefie de la verite, vous prie, ne vous en desplese entendantz que ma certefi- cation en celle partie est vray ; quar, al commencement, qant ordoignd estoit, ensou temps de roy Edward, n'ad gaires roy d'Engleterre, que les possessions en Engleterre, appartenantz as religiouses de les parties de Ffrance, estoient seises en sez mayns, durant la guerre de Ffrance, et des issues, profites, et autres revenues d'icelles a son eschequer annuelment responduz, a quel temps, et sovent f ois puis mesmes les possessions ount estes exfcenduz k ce fine que le Eoy deveroit avoir la vray valu d'icelles par an, outre la reprise, par mesmes Testentes ; et entre autres possessions suisdits voz dittes manoirs furent extenduz k XL. mars et k XL. florins de Florence, par an, outre la reprise, et avent plus ; et de ce le Eoy ad est6 responduz annuelment a son eschequer en le mesme temps, et unqore en est, et de mille denier plus ; mez qant les dismes au Roy d'Engleterre de son clergie soit graunte en manere, come je vous ay escript, devant sez heures, et qant a ce que lez dittes manoirs ount este bailies pour graundes sommes k ascuns pour terme de vie, et que ascuns ount tenduz grandes sommes pour lez avoir achatee en perpetuity, comme devant est expresse, et en vostre lettres suisditz contenuz, ce bien poet estre, mes a present le mond est autre en cestes parties, quar cell manoir que au temps passe furent de la value de XX. 1. d'esterlinges par an en cestes parties, k peine ilne vault mye k present par an X. 1. outre la reprise, et la cause est si bien pour lez graundes pestilence de people et la mortality dez bestes, comme pour la graunde trouble qeux ount este en le dit roiaulme pluisors ans en durantz avant cestes heures; et quant a un autre article contenuz en vostre ditto lettre, laquelle est si je veuille ; ■T-\ \ 260 CHARTERS AND RECORDS OF THE acordre ovecque vous h les avoir h terme de ma vie, efc pour un an apres de vostre grant, vous pleise assavoir qu'il ne m'est nulle mestiere, Dieu en soit loues, d'en tretier ovecque vous sur ce point, pour en avoir nulle telle estat, quar a present le Roj mon soverein seigneur, despuis le trespassement da Roy nostre sovereiiT seig-' neur, que fu son pier, m'en a de sa grace feit mettre en possession des dittes manoirs, et en les appartenantz k ycelles, a terme de ma vie; et a cause de ce il en a de sa graunt grace recorapensee le chevalier que avant moy lez ocupia en ayauncement de moy, son humble serviteur. Et si deveries considerer, despuis que vous mesmes n'avetz nulz profitz d'icelles, ue n en pourries avoir durant les guerres. Et enxi Testate que le Roy monditte soverein seigneur m'en a ore fait de sa grace ens aus dittes manoirs oveeques leurz appartenantz, ce est t\ durer, si Dieu pleist, pour unne graunt temps. Et, pour ce, pour en avoir estate do vous, honnor^ seigneur et reverent pier en Dieu, et de vostre couvent, pour moy et mes heyres desdites manoirs en perpetuite, j'envoie par devers vous et vostre ditto couvent a present, par Guyenne roy d'armes, et serviteur du roy mon ditte soverein seigneur, comme de par moy et en mon nom, commis par lettre de procuration t\ y treittier et vaquer en ceste ovecque vous ou vos commis, s'il vous pleist k y entendre cy avaunt, que si la ditte matiere n'en prenne effette et conclusion, la deffaulte n'en sera mye en moy, quar le ditte Guyenne sera prest de par moy et en mon nom a vous ou a voz commis et deputes offrere receivable- ment ce que reson requiert. Et pour ce, reverent pier en Dieu, plesse vous d'abreger la chose par maniere que je puis entierement estre acertenes de vostre darrein vouloir en ce cas par le ditte Guyenne, affin que je me puis brievement pourveyer de vous contentre, selon ce que reison vourra requerer, comme j'espoire en vostre sage discrecion que autrement n'en veuilliez desirer. Et SI auscune service ou autre chose soit que je puis feire -k vostre pleisir par decea, le me veuilliez, reverent pier en Dieu, maunder, et je seray prest comme tout le voustre. JNostre Seigneur tout puissant soit guarde de vous, en i ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 261 vous ottroiant ce que vostre cuer desire. Escript a Londres le XVP. jour d'aprill. le vostre Guilliam Porter, escuier. Honnorez sires, etreligieuse couvent, je me recomaunz a vous et vous pleise assavoir, que k present ay escript au reverent pier en Dieu vostre abbey ma responce d'unes lettres nagueires de par lui k moy envoi^s, tou- chantla pourchacement d'aucunes manoirs oveeques leurs appartenantz ens ou roiaulme d'Engleterre, et que a vous soloient appartener, come autrefoitz vous ay pareillement acertenees par aucunez mes autres lettres. Et pour ce que entre lez autres articles, es dittes lettres de reverent pier en Dieu vostre abbey, contenuez, il lui a plieu de moy ottroier, s'il me pleist. Testate en lez dittes manoirs a terme de vie et pour un an apres pour un certein somme ; sur quoy je lui ay escript qu'il ne m'est point de necessite, Dieu en soit loues, d'en treitier ovecque vous sur ce point pour en avoir nul tel estat, quar k present le Roy mon soverein seigneur despuis le trespassement du Roy son pier que fu, m'en a de sa tres noble grace f eite mettre en possession des dittes manoirs, et en lez appartenantz d'icelles a terme de ma vie ; et, a cause de ce, il en a de sa graunt grace recompense le chevalier que avaunt moy les ocupia en avauncement de moy, son humble serviteur; et si deveriez, honnorez sires, considerer que vous mesmes n'avetz nuUz proffitz d'icelles ne n'en pourriez avoir durantz les guerres. Et enxi Testat que le Roy mon ditte soverein seigneur m'en a ore feitte ens aus dittes manoirs oveeques leurs appar- tenantz, ce est k durer, se Dieu pleist, pour un grant temps. Et pour ce, pour en avoir estat de vous ens es dittes manoirs ovecque leurs appartenantz, pour moy et mes heirs en perpetuite, j'envoye par devers vous k present Guyenne roy d'armes, et serviteur du Roy mon soverein seigneur, comme de par moy et en mon nom, commis par lettre de procuration k y vaquier et treitier en ceste ovecque vous ou voz commis, s'il vous pleist a y entendre cy avaunt, que en moy n'en tendra que la •( I J i it ■::f I I j 262 THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. matere n'en prenne aucum bonne effecte et conclusion, quar le ditte Guyenne sera preist de par moy et en mon noma vous ou k vos commis et deputes accorder reison- nablement ce que reison requiert. Et pour ce, honnorez sires et religieuse couvent, pleise vous dabreger de vostre part la chose par maniere que je puis entierement estre acerten^s de vostre darrein vouloir et bon pleisir en ce cas par le ditte Guyenne, affiu que je me puis brievement pourveyer de vous contenter, selonc ce que reison vourra requerrer, comme j'espoire en voz sages discretions et vous et verraies prode hommyes que autrement n'en veuilliez desirer. Et si chose soit en lez parties de par decea, que je puis feire pour vous, et pour ascun de vous, s'il vous pleist de le moy feire savoir, vous me trouverez toute prest de toutte ma puissance, priant k -JSTostre Seigneur qu'il vous veuille ottroier ce que voz cuers desire. Escript k Londres le XVI'"^ jour d'aprill. de par Guilliam Poetee, escuier. [Originals; on paper (llj b^ 11 J, and llf hi/ 8J inches) J with seal impression in red wax of ai-ms of Porter ; endorsed the one A HONNORfe seigneur et REVERENT PIER EN DiEU M0N8GR. l'aBb6 DE ClUGNY EN France; the other A uonnorez sires le couvent DE l'abbaye de Clugny en France ; and below LiTTERA MI8SA DE AnGLIA PER GuiLLELMUM PoRTER PRO ACQUISITIONS MANERIORUM, SCRIPTA XVI. APRILI8 ANNO XIIP . A NATIVITATE DoMINO SUMPTO. Vol. LXXXIII., No. 469-470; Bibliotheque Rationale.] 1 1 END OF VOL. I. H. WoLPF, Pmutue. 64, High Street, Lewes. I MAR 2 5 i»20 t - ti ( y J L COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES 0021088942 in 4- . JO o ^ • oo rsl CM a* o I #. 1 li i i. ■■«^ '4 * ■e- \ Columbia WLnibniitp ' in tfie Citp of ^to l^orb LIBRARY I I Jlonasticon Cluniacense ^ufllitEuum, OR CHAETERS AND RECORDS ILLUSTRATIVE OF THE ENGLISH FOUNDATIONS OF THE ANCIENT ABBEY OF OLXJNI, From 1077 to 1534; TRANSCRIBED FROM THE ORIGINAL DOCUMENTS AND CERTIFIED COPIES IN THE NATIONAL LIBRARY OF FRANCE. EDITED, BY SIR G. F. DUCKETT. BART., Kiiiglit of the Order of Merit of Saxe Cobnrg-Gotha ; Oflicier de I'lnstruction Publique in France ; Great Gold Medallist of '• Science and Art " in Austtia and Germany ; Fellow of the Society of Anticjiiaries ; and Corresponding Member of the " Societe des Antiquaires de Normandie." VOL. II. / PRINTED FOR SUBSCRIBERS ONLY. M.DCCC.LXXXVIIl. \ CHAHTEES MD EECOEDS AMONG THE ARCHIVES OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI, From 1077 to 1534; Illustrative of the acts of some of our early kings; and all the abhey*8 English foundations. LKWE8 : South Counties Prkss Limited. TRANSCRIBED FROM THE ORIGINAL DOCUMENTS AND CERTIFIED COPIES IN THE NATIONAL LIBRARY OF FRANCE. EDITED, Mftiti) iB^oteis anTj ®!)i3crbationi5, BY SIR G. F. DUOKETT, BART. *• Plus debetur domui quam debet ipsa domus." [Vol. II., p. 122.] VOL. II. PRINTED FOR SUBSCRIBERS ONLY. \ M.DCCC.LX2UtTIII. ,x I m CONTENTS. LEWE8: H. WoLFT, 64, High Street. 30.. 0^4- * >\ PAGE Original Charters and Records in the " Collection de BouRGOGNE " :— From 1413 to 1488 1—101 Original Charters and Becords of the 12th and 13th Centuries: — "Nouvelles Acquisitions Latines " ... 103 — 105 From 1200 to 1448 106—166 Chartulart [B] of the Abbey of Cluni 167 — 184 Chartulary [D] of the Abbey of Cluni 185 — 201 Register of the Abbey of Cluni 197 — 198 Collection-Moreau 203 — 219 Appendix 221—231 Index 233—321 Corrigenda 323 J ?: i- CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLTJNI. COLLECTION DE BOURGOYNE. Original charters of the fifteenth century [1413-1488], forming Vol. LXXXIV. of the " Collection de Bour- goyne." 471. Letter on the same subject, sent by Guyenne herald king- of-arms, to tlie prior of St. Martin-des-Champs at Paris; dated 16 April, 1413. Honnor^ seigneur et reverent pier en Dieu, je me recoramaunz h vous, tres desirant d'en savoir de vostre tres bon estat, laquel Dieu par sa grace doiut estre tel come vous plus le desires, et vous en remercie de tout mon cuer et tant que je puis, honnore seigneur, du graunt diligence qu'il vous a plieu par vostre bonte et courtoisie prendre pour moy, en la materre dont pour laquelle ay autrefois escript au reverent pier en Dieu Tabbey de Clugny, si bien que au convent, en vous priant tres effect ueuseraent de vostre bonne continuance, come celui qui pense entierement de toutte ma puissance k le deservir envers vous si avaunt que au pleisir de Dieu vous vous tendrez pour contentz de moy. Honnor^ seigneur et chier et grant amy, pleise vous savoir, que de rechief et k present escrips par devers le Reverent pier en Dieu Tabbey de Clugny, et pareillement au convent VOL. II. B m 2 CHARTERS AND RECORDS OF THE par Guyenne roy d'armes et serviteur du Eoy, mon soverein seigneur, entierement ma entente de toute mon vouloir, et ee que je pense k quoy me tener, touehant la pourchacement des manoirs en Engleterre appartenantz au ditto abbye de Clugny, au cause du quelle pourchace autrefois, comme vous bien le savetz, ay escript au ditte abbey et couveut, car k present le Roy mon ditte soverein seigneur despuis le trespassement du Roy nostre soverein seigneur, que fu son pier, m'en a de sa grace feite mettre en possession en lez dittos manoirs, et en lez appartenantz k icelles a terme de ma vie. Et sur ce, il en a de sa graunt grace recompencee le chevalier que devant moy les ocupia en avauncement de moy, son humble serviteur. Et pour ce, reverent pier en Dieu, il ne m'est point mestier, Dieu en soit loues, de treitier en ceste materre ovecque le ditte abbeye et convent k terme de vie, meis pour une certeine somme k lez baillier pour avoir les dittes manoirs a moy et k mes heires. Insuiete- ment sera prest le ditte Guyenne, en nom de moy, et par moy commys par lettre de procuration, }\ treittier ovec- que eulx on leur commis et deputes k present, s'il leur pleist k y entendre; et pour celle cause y envoye par le ditte Guyenne devers eulx ma pleine voUente ; au quell Guyeune roy d'armes, vous prie de adjoustre foy et credence de ce qu'il vous dira de par moy, comme ma tres singuliere confiance est en vous et en vostre gentillesse. Et si chose soit par decea que je puisse feire pour vostre pleisir, je vous prie tant et si tres effectueusement comme je puis, que vous le me veuilli^s maundre par ledit Guyenne, et sans fault et en bonne foy vous me trouverez tout prest, comme k mon graunt amy, et k qui je suy tres tenuz. Nostre Seigneur soit guarde de vous, en vous ottroiant ce que vostre cuer desire. Escript k Londres, le X VP jour d'aprille ; le vostre Guilliam Porter, escuier. [^Original; made up as a closed letter, 12 by 9 incheSy impressed with seal in red wax bearing the arms of Porter ; addressed A Reverent pier en Dieu mon ^\ ancient abbey of cluni. TRES CHIER ET GRAUNT AMY LE PRIEUR DE SaINT Martyn DES Champs a Parys ; beneath ivhich this endorsement Littera Guillelmi Portier missa PRIORI Sancti Martini pro venditione maneriorum IN AnGLIA, die XVI. APRILIS, ANNO XIII. A NATIVI- tate Domini sumpto. " Collection de Bourgoyne," Vol. LXXXIV., No. 471 ; Bibliotheque Nationale.] Warrant (or license) by Rairaond abbot of Cluni, to dispose of the abbey's English manors ; dated at Cluni, 9th August, 1414. Appended to the deed [474] are two conventual seals of the abbey in red wax. These manors granted a few months before to (Sir) William Porter on lease for life, were in the following month of September granted to himself and his heirs in perpetuity [See 474a] . 474. License to certain agents to dispose of the Cluni estates. \_Extended copy."] Universis presentes litteras inspecturis, frater Raymon- dus, miseratione divina ecclesie Cluniacensis minister humilis, totusque ejusdem loci conventus, salutem in Domino. Notum facimus quod nos, ex nostra certa scientia, unanimiter et concorditer, facimus, consti- tuimus, et etiam ordinamus^ procuratores nostros gene- rales et speciales, venerabiles et carissimos fratres nostros, dom'nos Valentinum de Podio de Caritate, Johannem Auvernatii Sancti Martini de Campis, Parisius, domorum nostrarum priores, et Guillelmum Alays, sacristam monasterii nostri Cluniacensis, dantes eisdem vel duobus ipsorum, plenam potestatem ac mandatum speciale nomine nostro et pro nobis, arrendandi, accen- sandi, sen ad censara aut firmam dandi et tradendi ad certum tempus, vel ad vitam unius hominis vel pluri- mum, quatuor nostra maneria in regno Anglie consis- tentia ad nos et monasterium nostrum Cluniacense pertinentia, videlicet manerium de Ledecombe Regis in comitatu Berk', manerium de Offorde-Clugny in conii- tatu Huntendon', manerium de Manton et manerium 'I 4 CHARTERS AND RECORDS OF THE de Tikesore in comitatu Rotel', cum omnibus suis juribus, et pertinentiis universis, ipsorumque maneriorum et cujuslibet eorumdem regimen et administrationem comittendi ad tempus seu vitam unius vel duorum, prout ipsis procuratoribus nostris vel duobus ipsorum visum fuerit utilius faciendi, pro certa summa vel summis, semel, pro toto tempore arrendamenti solvenda, vel solvendis, et pro certa pensione nobis annuatira reddenda, cum pactis, conventionibus, conditionibus, et promissionibus, quibus ipsis procuratoribus nostris vel duobus istorum videbitur faciendum ; nee non premissa omnia et singula et dependentia seu emergentia ex eisdem et quolibet eorumdem, faciendi, tenendi, et com- plendi, ac promittendi et jurandi nomine nostro, sub fideidationibus et aliis, prout materie negotium et effectus cause requirent ; hec et alia omnia et singula, complendi, et inviolabiliter observandi, et propter hoc bona nostra predicta obligandi, juridictionique et com- pulsioni camere apostolice, et aliarum curiarum quarum- cumque submittendi ; et omnia alia et singula faciendi que circa premissa et quolibet {sic) premissorum neces- saria fuerint, vel etiam opportuna, etiam si mandatum exigerent magis speciale. Volumus tamen hec omnia supradicta fieri cum deliberatione venerabilis et circum- specti viri domini Guillelmi de Gaudiaco, legum doctoris, decani Sancti Germani Autissiodcrensis, Parisius,^ con- siliarii domini nostri Francorum regis. Proraittentes bona fide, et sub ypotheca et obligatione bonorum pre- dictorum, nos ratum, gratum, et firmura, perpetuis tem- poribus habituros quicquid per dictos procuratores nostros vel duos ipsorum factum, arrendatum, accensa- tum, seu ad firmam traditum fuerit, seu aliter quomodo- libet concordatum, in premisso et quolibet premissorum. In cujusrei testimonium, sigilla nostra litteris presenti- bus duximus apponenda. Datum in nostro Cluniacensi capitulo, ad sonum campane pro capitulando, more solito ^ The monastery of Saint-Germain-rAuxerrois at Paris, is here named. After several vicissitudes it is now one of the parish cliurches at Paris [Gall Christ., VII., col. 253]. Towards the end of the 11th century it became a collegiate church for dean and prebendaries. ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 5 congregate, die nona mensis augusti, Anno Domini millesimo quadringentesimo decimo quarto. [^Signed'] E. Clun . [^Duplicate on parchment ^ 16 hy 9^ inches ^ exclusive of fold, apertures for labels of two seals formerly ap' pendent ; endorsed Procuratorium abbatis et con- VENTUS ClUNIACENSIS PRO TRADITIONE MANERIORUM EXI8TENTIUM IN AnGLIA AD VITAM VEL AD TEMPUS. " Collection de Bourgoyne," Vol. LXXXIV., No. 474 ; Bibl. Nationale.] The alienation [474a] of the abbey's four English manors, or their grant in fee simple to (Sir) William Por- ter, makes the exact date of this transaction one of some interest in respect of alien (especially Cluniac) priories. By the Letters Patent (given at p. 9) in 2 Hen. V. (1414), it will be seen that the King confirmed the four Cluni manors to (Sir) William Porter, after the parliament held at Leicester, '* as fully as Cluni ever held them" — ** for the service of one rose to be rendered at the feast of St. John Baptist." It had been suggested in that parliament, that in case of peace (France and England being then at war), all alien possessions might have to be restored, and it was therefore determined that they should remain to the King for ever.^ As a further reason for this step it was contended, that all lands belonging 2 As this document is important in the history of alien priories, we subjoin it from the Rolls of Parliament 2 H. V. Act for Sup)pressing the Alien Priories, E Rotulis Parliamenti anno secundo Henrici V. apud Leicestriam, No. 9. [Rot. Pari., Vol. IV., p. 22.] Item prient les Communes que en cas que final pees soit pris parentre vous, nostre sovereigne Seigneur, et vostre adversaire de France en temps a venir, et sur ceo touts les possessions de Priories Aliens en Engleterre esteantz as chiefs maisons de religeouses de par dela, as queux tielx possessions sont regardantz, seroient restituz, damage et perde aviendroient a vostie dit roialme et a vostre people, de mesme le roiulme par les graundes fermes et apportz de monoye quel d'an en an toutz jours apres seroient renduz de mesmes les possessions a les chiefs maisons avaunt ditz, a tres graunde enpoverissement de mesme vostre roialme en eel partie, que Dieu defende. Plese a vostre tres noble et tres gracious Seigneurie, par consideracioa 6 CHARTERS AND RECORDS OF THE I! to English subjects in France had been similarly appro- priated by the state. After the death of Sir Gilbert Talbot, the Cluni estates, being then in the King's hands, were granted for life to Sir Simon Felbrigg, in 1 Hen. IV., suisdit, et auxi par consideracion que a la commencement de la guerre commencee parentre lea ditz roialmes, des toutz les possessions queux vos lieges alors avoient des douns de vos nobles progenitours en les parties de par dela deinz la jurisdiction de France, par juggement renduz en mesme le roialme de France sont pur toutz jours oustez et disheritez ; et Bur ceo graciousement ordeiner en cest present parlement, par assent de vos Seigneurs Espirituelz et Temporelz, que toutz les possessions des Priories Aliens en Engleterre esteantz purront demurrer en vos mains, a vous et a voz heires pur toutz jours, a I'entent que divines services en les lieux avaunt ditz, purront pluis duement estre faitz par gentz Englois en temps a venir, que n'ont este faitz avaunt ces heures en ycelles par gentz Fraunceys ; forspris les possessions des Priories Aliens conventuelx, et des priours qui sont inducts et instituz, et forspris que toutz les possessions aliens donez par le tres gracious Seigneur le Roi vostre piere (que Dieu assoille) a le mestre et college de Fodrjnghay et a ses successours, de la fundacion de nostre dit Seigneur le Roi vostre piere et la fundacion de Edward due de York, non obstant la pees afifaire, si ascun y serra, ovesque toutz maners, fraunchises, et libertees, par nostre dit Seigneur le Roi vostre piere grauntez as ditz mestre et college & a ses successours & par vous confirmez, demurgent perpetuelment par auctorite de cest present parlement as ditz mestre et college et ses suc- cessours a Toeps, et entent selonc le tenure et purport de les lettres patentz de nostre dit Seigneur le Roi vostre piere de la fundacion du dit college, saunz ascun charge ou apport a vous tres soveraign Seigneur et a voz heires, ou a ascuny outres persones ou persone apportiers; savaunt les services duez a les seigneures de fees Engloys, si ascuns y seroient, non obstant que meme le graunte fait par no^^tre suisdit Seigneur le Roi vostre piere as ditz mestre et college et a ses successours, ne soy extende forsque durant la guerre par entre vous tres souverain Seigneur et vostre adversarie de Fraunce ; et savant auxi a chcscun de vos liegez si bien espirituelx come temporelx I'estat & possession q'ils ount a present en ascuns de tieux possessions aliens, soit il purchacez ou a purchacerz en perpetuite ou a terme de vie on a terme d'ans, de les chiefs maisons de par dela, par licence de nostre Seigneur le Roi vostre tres noble piere (que Dieu assoille), ou de Roi Edward le tierce vostre besaiel, ou de Roi Richard le Seconde puis le Conquest, ou de vostre tres gracious doun, graunt, confirmation ou licence, euz a present en cell parties ; paianlz et supportantz toutz les charges, pensions, annuitees, et corodies grauntez a ascuny de vos lieges par vous ou ascun de vos nobles progenitours a prendre de les possessions ou Priories Aliens suis ditz. Le Roi le voet ; et auxi que les ditz mestre et college de Fodrynghay eient exemplification du Roi desoutz son graunde seal d'iceste peticion, pour lour greindre seurete ceste partie, et ceo de I'assent des seigneurs espirituelx et temporelx en ceste present parlement esteantz. V, ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 7 and so continued until custody of the same lands was granted to (Sir) Wm. Porter in like manner. He had (as the foregoing documents show) long entertained the idea of purchasing the manors, and had obtained license (then a necessary preliminary) to proceed abroad and treat with the abbot's agents for this object. The result, how- ever, was, that unless the King may have gained some pecuniary benefit by the transaction, (Sir) William Porter became possessed of the manors without any equiva- lent. The present document, therefore, plainly estab- lishes the '' confiscation" of the Cluni estates, and marks an important epoch in the progress of the Cluniac destinies in this country. From an early date, the temporal and spiritual revenues of all alien priories were seized on the breaking out of war, but no precise history or record has existed of their gradual or ultimate extinc- tion in this country, and in the absence of this, much guess-work has been mixed up in chronicling their several fortunes. Some of the foregoing documents will furnish a few data on this point. The determination on the part of the abbey of Cluni to sell their English estates, though too long in being arrived at, showed an opinion existing for many years of their insecurity. We see, also, from documents [433, 444] that for some time the customary tribute had been withheld by the affiliations from the mother-house. After the above bold stroke of policy, it does not appear quite intelligible in what way it should have transpired that the abbey in 1457 sent three monks from Cluni to desire restitution of their posses- sions, or even, in fact, to solicit aid in regard to its affilia- tions, seeing that for some time past many of these sub- ordinate houses had been naturalized or made denizen, and discharged from subjection to the parent-abbey. The last attempt, at any rate, on the part of Cluni to obtain redress and restitution of its lands was undertaken in 30 Hen. VJ., when appeal was made by the abbey to the King. The mission, nevertheless, was fruitless, for in that year its monasteries were released from all further subjection and obedience to it. [C/. Tanner; '* Monasticon,'' Vol. V., p. x.; "Whet- hamstede's Chronicle," II., 433, ed. Hearue.j » 8 CHARTEBS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLITNI. With respect to the grantee of these estates, the letter [455] shows that he was '^Equerry'' (squire) to the young Prince of Wales, afterwards King Henry Y., to whom he is elsewhere designated as standard-hearer. He was also in high favour with Hen. IV. The seal impres- sions on some of the foregoing deeds bear the arms of Porter — [Sable] three church bells [arg], and betoken a family of position at that early date, and from other sources we conclude, that he was brother of the direct ancestor of the Porters of Alfarthing, in Surrey, whose armorial coat was the same. He was apparently knighted some time after the accession of Henry V. to the throne. ThePatent Rolls contain notices of (Sir) William Porter, and his transactions with Cluni. On that of 13 Hen. IV. (1411) license is given him to purchase three of the English manors : — *' Quod Will'us Porter armiger possit perquirere in feodo maneria de T(L)eddicoinbe Hegis in comitatu Berks, Offord Chiny in com' Huntendon et Tykesore in com' Rotel', de abbate de Chigni in Prancia." (Prima Pat. de anno. 13° Regis Henrici quarti.) The Patent Roll of the 1st Hen. V. includes another manor, that of Manton in Rutlandshire: — ''Quod Will'us Porter armiger possit perquirere in feodo maneria de Ledecombe Regis in comitatu Berks, Offord-Cluny in com' Huntington, Manton et Tykesore in com' Rotel', parcel!' possessionum abbatis de Clugny in Francia." (Quarta Pat. de anno. 1° Regis Henrici Quinti) (1413.) These were confirmed to him the year following : — " Pro WilFmo Porter armigero diversa maneria Alieni- genaraum in feodo." Pat. de anno. 2° Regis H. V.) ; and again in the 1st of Henry VI. — " Quamplur confirm' Will'o Porter armigero." (Tertia Patent de anno. 1° Regis Hen. sexti) (1423.) The designation of ''armiger'' in this last entry we take to be an error, for by an earlier entry on the Pat. Roll of 3rd Hen. V. a grant of the manors of Wadley and Wickham in Berks is made to " Willo Porter militi." ^ 8 The following entries in Ryraer's "Foedera" refer, we think, equally to him : — 1419, Feb. 23. Power to Gilbert Humfraville and William Porter 474a. Grant in fee simple to (Sir) William Porter of certain English manors belonging to Cluni, dated 1 Sept., 1414. [^ Extended copi/."] Henricus dei gratia, rex Anglie efc Pfrancie et dominus Hibernie, omnibus ad quos presentes littere per^enerint salutem. Sciatis, quod cum carissitnus dominus et pater noster defunctus, per litteras suas patentes sub magno sigillo suo, concesserit dilecto et fideli militi suo Simoni Ffelbrigg, custodiam maneriorum de Ledekombe Regis in comitatu Berk', Offordi Olugny in comitatu Hunten- don', Manton et Tikesore in comitatu Roteland', una cum omnibus membris, messuagiis, grangiis, terris, pratis, boscis, molendinis, communiis et redditibus, ac aliis pos- sessionibus, proficuis et commoditatibus eisdem maneriis pertinentibus, una cum omniraodis ffranchesiis, liberta- tibus, regalitatibus, visibus franci plegii, ac aliis pertinen- tiis quibuscumque habendis prefato Simoni a festo sancti Michaelis, anno regni sui primo, quamdiu maneria pre- dicta in manibus suis seu heredum suorum remanere de- berent, absque aliquo ei inde reddendo; Que quideni maneria de possessionibus abbatis et conventus de Clugny in Ffrancia existunt, ac in manibus prefati patris nostri occasione guerre inter ipsum et adversarium suum Pfrancie mote, tunc extiterunt ; ac postmodum idem pater noster de gratia sua speciali, et ad supplicationem dilecti armigeri nostri Willelmi Porter, concesserit et licentiam dederit pro se et heredibus suis, eidem Willelmo, quod ipse per se seu per alias personas vel personam, una cum quatuor per- sonis et quinque equis in quocumque portu infra regnum to treat for peace with the ambassadors of the French King, and for the tranquillity of the two realms. 14iJ2, May 12. Grant to Walter Lord Hungerford, Sir William Porter, Sir Robert Babtborp, and John Leventhorpe, executors of the late King [Henry V.] of 20l/. from certain lands held by the archbishop of Canterbury, for the performance of bequests to the clerks of the chapel. 1432, Oct. 26. Commission to Lord de Hungerford, steward of the late King, Sir William Phelip, his treasurer. Sir Eobert Babthorp, his comptroller, and Sir William Porter, to apportion the 4,00U/. bequeathed by the late King to the clerks and other servants of the household. VOL. II. . Q 10 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OP CLUNT. 11 Acglie sibi placuerit, quotiens necesse foret, versus partes traDsmarinas transire posset, ad tractandum et bargani- zandum ibidem cum predictis abbate et conventu, qui pro tunc fuerunt, seu qui pro tempore forent, et ad per- quirendum, si possit, maneria predicta cum omnibus membris,parcellis, dominiis, terris, tenementis, redditibus, serviciis, feodis, advocationibus et aliis possessionibus et proficuis quibuscumque dictis maneriis infra regnum predictum qualitercumque pertinentibus, appendentibus seu spectantibus, in parte vel in toto, una cum omni- modis franchesiis, libertatibus, quietanciis et juribus ab eisdem antiquitus habitis et usitatis, habendis et tenendis predictis Willelmo aut hujusmodi personis, quos sibi pla- ceret nominare, conjunctim seu divisim, ac heredibus et assignatis suis in perpetuum, aut aliquo alio modo, prout inter prefatos abbatem et conventum et predictum Willelmum seu predictas personas posset concordari ; Et insuper prefatus pater noster licentiam dederit pre- fatis abbati et conventui, quod ipsa maneria predicta cum omnibus membris, parcellis, dominiis suis ac om- nibus aliis rebus eisdem maneriis, ut predictum est, qualitercumque pertinentibus, appendentibus seu spec- tantibus, prefato Willelmo et hujusmodi personis vel persone, conjunctim vel divisim, prout sibi nominare pla- ceret, dare, concedere, ratificare, confirmare, relaxare et quietos clamare possent, habenda sibi ac heredibus et assignatis suis in perpetuum aut aliquo alio modo, in parte vel in toto, prout inter prefatos abbatem et conven- tum et alias personas predictas posset concordari, tarn generaliter, plenarie, integre, libere et quiete, sicut iidem abbas et conventus, seu aliquis predecessorum suorum, aut aliqui alii, qui eadem maneria ante hec tempera habue- runt ettenueruut, seu de jure habere et tenere deberent, absque inpetitione, inquietacione, molestacione vel impe- dimento prefati patris nostri aut heredum suorum, justi- ciariorum, escaetorum, vicecomitum aut aliorum balli- vorum seu ministrorum ejusdem patris nostri vel heredum suorum quorumcumque in f uturum, guerra inter ipsum et adversarium suum Francie tunc existente, vel que inter ipsum vel heredes suos et illos de Francia esse posset in futurum; seu aliqua resumptione generali vel speciali, occasione guerre predicte, aut eo quod maneria predicta sua aliqua parcella eorumdem, de antiquo dominico fue- runt aut de prefato patre nostro aliquo alio modo tene- bantur, seu eo quod eadem maneria predicta vel aliqua parcella eorumdem per ipsum vel per nobiles progenitores suos, seu per aliquam aliam personam dicte abbatie in perpetuam elemosinam concessa fuerunt, aut eo quod maneria predicta seu aliqua parcella eorumdem de funda- tione abbatie predicte fuerunt, seu aliquibus aliis rebus vel causis quibuscumque non obstantibus; Ac nos, post- modum, vicesimo septimo die aprilis, anno regni nostri prime, dictas litteras patentes, ac omnia in eis contenta per litteras nostras patentes, pro nobis et heredibus nos- tris, quantum in nobis fuit, acceptaverimus, approbave- rimus, ratificaverimus et confirmaverimus, et ulterius de uberiori gratia nostra concesserimus et licentiam dederi- mus prefato "Willelmo, quod licet dictis litteris prefati pa- tris nostri in vita sua per ipsum Willelmum minime fuerint execute, ipse tamen litteras illas in executione debita ponere posset, juxta tenorem litterarum prefati patris nostri, et confirmationes nostre predictarum, subsequen- teque vicesimo secundo die octobris tunc proximo se- quentis, per alias litteras nostras patentes de gratia nostra speciali concesserimus prefato Willelmo custodiam mane- riorum cum pertinentiis suis, per nomen maneriorum de Ledecombe Regis in comitatu Berk', Offord Olugny in comitatu Huntendon', Mantone et Tykesore in comitatu Eoteland', una cum omnimodis feodis militum et advoca- tionibus ecclesiarum ac omnibus membris suis, messuagiis, grangiis, terris, pratis, boscis, molendinis, aquis eb pisca- riis, communiis, redditibus, servitiis ac aliis otnnibus pos- sessionibus, proficuis et commoditatibus maneriis predictis pertinentibus, necnon omnimodis franchesiis et libertati- bus, regalitatibus, warennis, visibus franchi plegii, waifes, estraies, catallis felonum et fugitivorum, ac omnitnodis aliis proficuis et commoditatibus dictis maneriis seu alicui parcelle eorumdem qualitercumque pertinentibus, sive spectantibus. Que quidem maneria valoris ducentarum marcarum per annum existunt, et in manus nostras, oc- I 1, I f I I I I I 12 CHAETERS AND RECOEDS OP THE casione cujusdam ordinationis in parliamento nostro apud Westm', anno regni nostri primo facto resumebantur; Habendam et tenendam prefato Willelmo custodiam dic- torura maneriorum cum omnimodis possessionibus, fran- chesiis, warennis, libertatibns, reoralitatibus, visibus franci plegii, waifs, estraz'es, catallis felonum et fugitivorum, ac omnimodis aliis proficuis et commoditatibiis dictis maneriis seu alicui parcelle eorumdem qnalitercunque pertinen- tibus sive spectantibus, a festo sancti Michaelis, anno regni nostri primo, quamdiu maneria predicta cum suis pertinentiis in manibus nostris vel heredum nostrorum, occasions guerre, inter nos et adversarium nostrum Francie remanere deberent, absque aliquo nobis vel here- dibus nostris inde reddendo, aliqua resumptione generali vel speciali maneriorum predictorura, que occasions dicte guerre fieri poterit, aut eo quod dictus Willelmus habet ex concessione nostra, sibi et Agneti uxore ejus, durante vita eorum, manerium de Schotewjk cum pertinentiis in comitatu Cestr', ac etiam quinquaginta marcas percipien- das annuatim pro termino vite eorum de exitibus, profi- cuis et reventionibus de dicto comitatu Cestr' provenien- tibus, per manus camerarii nostri ibidem pro tempore existente non obstante, prout in litteris predictis plenius continetur. Postmodumque, in ultimo parliamento nostro apud Leycestr' tento, communitas regni nostri in eodem parliamento existens, nobis insinuaverit quod in casu quo pax finalis inter nos et adversarium nostrum Ffrancie, qui extunc foret, caperetur, et super hoc omnes possessiones prioratuum alienigenarum in Anglia existentium, capita- libus domibus religiosis in partibus transmarinis, quibus hujusmodi possessiones pertinent, restituerentur ; gravia dampnum et deperditum eidem regno nostro et populo nostro ejusdem pro magnis firmis et apportis monete, que ex tunc annuatim in perpetuum de possessionibus predictis eisdem capitalibus domibus reddi deberent, possent eve- nire in regnum nostrum de pauperationera in hac parte manifestam ; Ac, ad iuceptionem guerre inter regna pre- dicta, omnes ligei nostri, de quibuscumque possessionibus quas ipsi tunc de dono nobilium progenitorum nostro- rum, in dictis partibus transmarinis intra jurisdictionem ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 13 Ffrancie habuerunt, per judicium in dicto regno Ffrancie redditum, expulsi f uerunt, et exhereditati in perpetuum ; Super que, de assensu dominorum spiritualmm et tempo- raluim ejusdem parliamenti, ad requisitionem communi- tatis predicte, per nos ordinatum fuisset, quod omnes possessiones prioratuum alienigenarum in regno nostro Anglie existentium, in manibus nostris, nobis et heredibus nostris reraanerent in perpetuum, certis possessionibus hujusmodi prioratuum alienigenarum, in dicta ordmatione expressatis et declaratis exceptis, salvisque semper qui- buscumque ligeis nostris tam spiritualibus quam tempo- ralibus, statu et possessione quos ipsi tunc m ahquibus hujusmodi possessionibus habuerunt, prout per ordma- tionem predictam plenius poterit apparere, Nos, de gratia nostra speciali, ad supplicationem predicti Willelmi, nee non pro bono servitio nobis per ipsum multipliciter im- penso, et impendendo, statum et possessionem quos idem Willelmus habet in maneriis predictis, una cum omnimo- dis feodis militum et advocationibus ecclesiarum ac alio- rum beneficiorum ecclesiasticorum quorumcumque, necnon omnibus aliis membris suis, messuagiis, grangiis, terns, pratis, pasturis, boscis, molendinis, aquis, piscarns, vns et semitis, communiis, redditibus, servitiis, portionibus, pen- sionibus ac aliis possessionibus, proficais et commodita- tibus quibuscumque eisdem maneriis infra regnum pre- dictum pertinentibus sive spectantibus, ac omnimodis franchesiis, libertatibus, regalitatibus, warennis, visibus franci plegii, waifs, estraies, catallis felonum et fugitivo- rum, privilegiis, quietantiis, juribus et consuetudinibus ac quibuscumque aliis proficuis et commoditatibus eisdem maneriis seu alicui parcelle eorumdem qualitercumque ab antique pertinentibus, habitis et consuetis, ratificamus, approbamus et confirmamus ; Et ulterius de uberiori gratia nostra dedimus, concessimus et confirmavimus pro nobis et heredibus nostris, prefato Willelmo maneria pre- dicta cum omnimodis feodis militum, et advocationibus ■ecclesiarum ac aliorum beneficiorum ecclesiasticorum quo- rumcumque ; necnon omnibus aliis membris suis, messua- giis, grangiis, terris, pratis, pasturis, boscis, molendinis, aquis, piscariis, viis et semitis, communiis, redditibus. k 14 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CL0NI. 16 i 1 wf I *, servitiis, portionibus, pensionibus ac quibuscumque aliis possessionibus, proficuis et commoditatibus eisdem mane- riis infra regnum predictum spectantibus siv^e pertinenti- bus, ac etiam cum omnimodis aliis franche.^iis, Hbertatibus, regalitatibus, warennis, visibus franci plegii, waifs, estraies, catallis felonum et fugitivorum, privilegiis, quietantiis, juribus et consuetudinibus ac quibuscumque aliis proficuis et commoditatibus eisdem maneriis seu alicui parcelle eorumdem qualitercumque ab antiquo habitiset consuetis, Habenda eidem Willelmo, heredibus et assignatis suis in perpetuum, eo quod predictus Willelmus, ac heredes et assignati sui predicti, habeant in maneriis predictis omnia talia et eadem, franchesias, privilegia, libertates, quietan- tias, jura, consuetudines et jurisdictiones que prefati abbas et conventus de Clugni, seu aliquis predecessorum suo- rum ante seisinam eorumdem maneriorum in manus caris- simi proavi nostri Edwardi, nuper regis Anglie defuncti, factam, habuerunt, seu habuerint, seu eadem franchesias,' privilegia, libertates, quietantias, jura, consuetudines et jurisdictiones in maneriis predictis, quibus predicti abbas et conventus aut predecessores sui rationabiliter usi fue- rint, seu habere et exercere deberent in eisdem, aut eisdem pertinere deberent, seu aliquis alius progenitorum nostrorum post dictam seisinam in maneriis predictis; usque ad consecutionem ordinationis predicte in parlia- niento predicto, ut premittitur, facte, qualitercumque habuerunt seu usi fuerunt; Et ulterius, concessimus pre- fato Willelmo, quod ipsi heredes et assignati sui habeant liberam warennam,catalla fugitivorum et felonum, in omni- bus maneriis et tenementis predictis in perpetuum, licet predicte franchesie de warennis, catallis fugitivorum et fe- Ionium, per prefatos abbatem et conventum seu predeces- sores sues minime habebantur seu usi fuerunt temporibus retroactis, ordinatione predicta in dicto ultimo parliamento sic facta aut aliquo alio statuto vel ordinatione in contra- rium facta vel facienda, seu alia re vel causa quacumque non obstante; Que quidem maneria, ac omnia alia supe- riiis specificata, valorem ducentarum marcarum per annum non excedunt, prout in dicta prima concessione nostra plenius declaratur; Tenenda de nobis et heredibus nostris maneria supradicta una cum omnibus aliis rebus superius specificatis et declaratis, ac aliis pertinentiis quibuscum- que per servicium reddendi inde nobis et heredibus nostris, quolibet anno, unam rosara ad festum Nativitatis Sancti Johannis Baptiste, pro omnibus servitiis, exactionibu3, demandis, apportis, seu omnibus quibuscumque aliquibus rebus seu causis in dictis litteris nostris specificatis non obstantibus. la cujus rei testimonium, has litteras nos- tras fieri fecimus patentes. Teste me ipso, apud West- monasterium, primo die septembris, anno regni nostri secundo. Per ipsum Eegem. Wakeryng. [^Original ; on a panel of parchment^ 25 J by 14 inches; large illuminated initial letter^ round which a scroll, with Soli Deo honor et gloria, amen ; all letters of heading line similarly ornamented or illu- minated. Endorsed Tradatdr domino meo Clu- NiACENsi. "Collection de Bourgoyne," Vol. LXXIV., No. 474a ; Bibl. Nationals] 475. Letter of King Henry V. relating to the Cluniac priory of Lenton. — ** Datum apud palacium nostrum Westmonasterii, xxiiii die novembris " (1414-J418). [^Extended copy."] Henricus Dei gratia Eex Anglie, Francie, et dominus Hibernie. Carissime nobis in Chris to et sacre religionis vir, cum inter cultorem providum et agrum sibi commissum, quanto remotior sit separatio, tanto vexatio gravior et vitis exilior esse solet, sterilitatem telluris cure vestre in terra nostra, devotio, quam erga sanctam religionem gerimus, nos compellit vobis visceraliter intimare, et quod vestri vicariatus generalis cultura aratro pene caret, vixque est qui compellere nititur ad arandum jumenta; quocirca, cum nostrorum progenitorum nobiles duces, videlicet Aquitanie fundatores monasterii Clunia- censis primarii probantur materiam, retinemus in tanto vobis specialius ac tenerius suggerere, ut vicarium in I 16 CHAETERS AND RECORDS OF THE et sufficientem in regno nostro Anglie o^-^J^^^tis ub possit omnes abbates et priores vobis mediate jel im- Sate subjectos. ad aliquem locum ordims ad hoc ma-is ydoneum convocare. et provinciale capitu am Telebra/e. ut per hoc importabiles expense ordims yiarum discrimina. et ammarum f "°^ \.,^f^/fro cautius evitentur, et sacra rel.gio l^^^^^^abilf r^^ lata debitis medus -^0-^^^^^^^^^^^^ ^ ^^0^3 roS^Ziv^at^irTet TuaX in monasteriis vobis Stem immediate subjectis electiones P™rum profes^ sionesaue monachorum possint vestra auctontate beriua exercerrerne monasteriorum a nostris progenitoribus uStium priores paternitati quam eisdem gent^ orDhani videantur ; sicut monasterio sancte Mane de Strde, Norwice'nsis diocesis, vos condescend.sse re atu concepimus fidedigno, sic monasterio ^^f^^. f '^^is °b n°stre devotionis contemplationem in presenti consentire ut dlect's nobis in C&risto Thomas Ehnbam pnor ibid^^^^ lactis fiat P-ticeps t-- -;^^^^^^^^ monachorum necnon et electione pi loi ulu i ^^^f rr» Inasterio f nturorum ; scientes quod si jdem nostro monasterio necnon et prion ejusdem, ^'^.P^f 1^;° ^°f '^' favorabiliter dixeritis agere in bus ^^ ^f 'g3>''^^''t ,'; et licite sunt petenda a nostra auctontate regal gratms obtinebitis speciales, et in hiis que vobis ^J J^, "^edH et nostros fuerint f acienda tanto vos facilius exped^r pontinffet Quanto nostris litteris deprecatonis condes- TeS affSatis ; alioquin pro ulteriori remedio impe- trando intendimus providere, quod Pos ^t cedere ad ejusdem sacre religionis ^^S^^^^^um et ad laudem biatissirne Trinitatis que vos conservet f«ji«;bj^°^^^^^ mentis In hiis enim omnibus, que in hac parte insident voti nostri, dilectum nobis in Christo fratrem Jobannem KilQuvt portitorem presentium, preceptorem hospital s fairjoLnnis JeroLimitani in regno -stro predic o vobis transmittimus. ut per eumdem °f ^ro desiderio referatur responsum. Datum sub signeto nostro apud ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 17 palatium nostrum Westmonasterii, XXIIII die novem- bris. [Oti a panel of parchment, originally folded as a letter ; 14| by 9 inches; endorsed Carissimo nobis in Christo et Sacre religionis viro abbati Clunia- CENSi ; beneath, a further endorsement De tempore DOMINI Raymond: abbatis Cluniacensis et concilii C0N8TANTIEN8IS.4 Vol. LXXXIV., No. 475 ; B.N.] 476. Letter giving reasons for the prior of Lenton's absence from the council of Constance.^ [Extended copyj^ Eeverende pater et domine, post votivam coramenda- tionem ad noticiam paternitatis vestre, deduco per pre- sentes qualiter obedientie vestre filius devotissimus dompnus Thomas Elinam, prior domus sive prioratus de Lenton, Eboracensis diocesis, infra regnurn Anglie vestre obedientie subditi et subjecti, disposuit se ventu- rum ad presens concilium generale Constantie * cele- "* The council of Constance was an event of so much importance, or one intended to settle so many essential matters, at that time agitating the Christian world, that a lengthened notice of it may be appropriate. The place selected for this assembly was the Imperial city from which it took its name, and was fixed upon for the object by Sigismund of Luxemburg, Emperor of Germany, in concert with Pope John XXIII. The chief and ostensible object of the council was the reconciling of the schism in the church (known as the Great Western Schism), which had existed since the death of Pope Gregory XI. It had also in view the reformation of ecclesiastical abuses, the question of benefices, and the settlement of some political matters. Under these may be included the suppression of the Lollards, the followers of Wickliffe. Although the attendance at this conference was without any precedent in point of numbers, and though its sittings were carried on to an interminable extent (viz., from 1414 to 1418), the only real result effected by it, was the unity of the church for some little time longer. It is amusing to hear of the acts and doings of Pope John at this time, for he was one of all others to be placed on his trial on the occasion. He had ostentatiously selected the site of the council in concert with the Emperor Sigismund, and with equal ostentation is said to have arrived at the seat of the conference with a following of fabulous number, and 600 horses. It was by him, moreover, that the council was opened. Bishops, priors, and laymen attended it from Eng- land, but those who chiefly assisted at its deliberations were the electors, VOL. II. . D 18 CHARTERS AND RECORDS OP THE princes, and bishops of Germany, with a mass of ecclesiastics, counts, and deputies from various cities, nearly every prince in Christendom being represented at it by his ambassador. The number of individuals (of every description) assembled at Constance on this occasion is said to have been no less than 150,000, with 30,000 horses. The origin of the schism had its rise on the succession to the Holy See, after the death of Pope Gregory XI. It became a question then as to whether a native of France or Italy should be elected to the vacant dignity. The cardinals determined the point by proclaiming a Neapolitan, in the person of Urban VI. ; but tired of his severity and arrogance, they subsequently elected another, Robert, count of Geneva, who assumed the name of Clement VII., the cardinals declaring that the election of Urban had been made as a mere ceremony to calm the populace. The latter, nevertheless, continued at Rome, whilst Clement set up his throne at Avignon. It was in order to reconcile these matters that the assembly of the general council of Constance was found necessary, for kings, princes, bishops, and divines had one and all used their endeavours towards this end, but in vain. Of the Popes who at the time disputed the Pontificate, Gregory XII. tendered his resignation ; John XXIII. and Benedict XIII. were deposed, and Martin V. was unanimously elected by the council (and cardinals) to fill the vacant See ; nevertheless, Benedict XIII. refused to submit to the decree, and persisted in assuming the title and authority until his death. The distress of those times is beyond all power of description ; multitudes lost their lives and fortunes in the wars between the factions of the several Popes, and in most places all sense of religion was ex- tinguished. [Mosheim's "Ecclesiastical History," Vol. III., cent. XIV. and XV.] It was about the time in which Wickliffe and his doctrines first came into general notice that the schism in the Papacy commenced. This dissension and scandal which continued for fifty years, was one most favourable for the propagation of opinions adverse to the teaching of Rome, for as a writer on the subject observes : [" Blunt on the Reformation," p. 85] **The extraordinary spectacle exliibited by the Papal See — of two in- fallible heads of the Church anathematising one another — could not fail to open the eves of Christendom to the unwarranted pretensions of both." Wickliffe, who has been called the " Morning Star of the Reformation," protested, amongst other things, against the doctrine of transubstantia- tion and the worship of the cross, and among his followers were the Lol- lards. He was rector of Lutterworth, in Leicestershire, where he died in 1384, before this council was called into existence, but his teaching (and his translation of the bible), " occasioned " (as Dr. Lingard is obliged to confess) " a spirit of inquiry to be generated," which ended, in little more than a century afterwards, in that religious revolution, the Re- formation ; whilst his writings, carried into Bohemia by one of the natives of Geimany, (brought over by the marriage of their princess, sister of the Emperor Wenzelaus, with Richard II.), caused John Huss, rector of the university of Prague, to imbibe the same opinions, for which he suffered at the stake. Transubstantiation was then made the ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 19 brandum, presertim pretextu, quia sperans vestram ibi affuisse presentiam, super nonnuUis articulis vestre religionis incrementum concernentibus, una cum vestra paterDitate communicaret et conferrefc. Yerum propter nonnullas ordinis causas profectum dicti prioratus et aliorum locorum religionis vestre singulariter tangentes, quin insuper ex preceptis contrariis illustrissimi et metuendissimi principis domini regis Anglie coartatus, ad dictum concilium generale presentialiter accedere non valebat, in gravem et non modicam sue displicentiam voluntatis. Et pro tanto, prefatus dominus rex, atten- dens me servitorem dominationis sue ad memoratum venturum concilium, voluit per me sue serenitatis litteras quas vestre paternitati transmiserat liberari et deferri. Set quia sub litteris salvi conductus cujusdam domini mei de Anglia comprehensus ipsarum litterarum vidimus sub sigillo regalis officiarii a recessu meo de Constantia usque in presens obtinere non valui, neque realiter obtinebo, donee ad villam de Barse sur Seyne [^BaV'Sur'Seine]^ vel Troye in Champaigne pervenero^; tuncque redire ad mo- nasterium vestrum Cluniacense admodum miclii difficile f oret et ponderosum. Ba propter prefatas litteras regias, test of heresy, and a denial of this doctrine was followed by that fate. [C/. ^'History of the British Church," 1851.] Whatever the ultimate conclusions, in respect of the papal schism may have been, the act of the council in condemning John Huss and Jerome of Prague to be burned alive — disciples, as observed, of Wickliffe, and firm opposers of the Romish doctrines — was, perhaps, the most abominable act of this conference, as it was, also, the most treacherous. It was carried out in face of the safe-conduct which both these martyrs had been granted by the Emperor Sigismund, in order to appear at the council. ** Der Schutzbrief logy die Opferstatie flammte,'' Freudentheil. Regarding matters political, the case of the then vacant Margraviate of Brandenburg was discussed, and the adoption to the succession was made in the person of Conrad of HohenzoUern. To this act may be assigned the origin and unprecedented rise of the present Imperial House of Germany. Many of the documents emanating from the abbot of Cluni, will be found to have been dated from Constance. ^ Troyes ; ancient capital of Champagne. It was here that Henry V. was married to the Princess Katheriue. 20 CHARTERS AND RECORDS OF THE Tina cum aliis litteris et credentia michi coramissis, et vestre paternitate reseranda, raitto eidem vestre paternitati, cum Gregorio de Conflans presentium portatore, pre- sentibus interclusa ; supplicans ex intimo cordis affectu quatinus ipsius credentie articulos religionis vestre intuitu, cum ipsius profectum respicere dinoscuntur, habere dignetur vestra paternitas singulariter recom- missos, ne vestre paternitatis obedientiarii devotissimi infra dictum regnum Anglie religiose conversantes eausam liabeant aut occasionem, quod absit, aliqualiter conquerendi, presertim cum eorum desideria in hac parte satis sunt rationi et equitati consona, et in humilera perseveranciam tendentia obedientie jam suscepte. In- super venerabilis pater, quare vester in regno Anglie vicarius in spiritualibus generalis, actenus ex certis et legitimis causis motus, a cura et administratione officii hujusmodi affectabat et affectat in dies exonerari et absolvi, probitasque et prudentia dicti prioris de Lentona tanta esse dinoscitur, quod novit et valet off^cium hujusmodi ad bonum religionis oblatum sub debita providentia gubernare, velut ipse qui in spiri- tualibus et temporalibus satis dinoscitur circonspectus, et cujus dicto et facto applaudit notorie regius favor, et qui mores et modes vestrorum satis expertus est subjec- torum, dignetur vestra paternitas ipsius prioris personam et industriam ad officium predictum habere specialiter commendatum ; et de premissis ceterisque vestre bene placitis voluntatis, per prefatum Gregorium latorem pre- sentium, eidem priori aut michi, si placet, rescribere dignetur vestra paternitas gratiosa. Quam custodiat in prosperis ad felix suorum regimen subditorum Alius Virginis gloriose. Scriptum apud Chastellonem, XXI. die mensis aprilis. Vester humilis, si placet, et devotus frater, Johannes Kylquyt, preceptor de Clerkenwell et Montis Sancti Johannis. [On ])ape7'j 13^ hi/ 11| inches; endorsed Reyere^do in Christo patri et domino Domino abbati Clunia- cENSi. Vol. LXXXIV., No. 476 ; B.N.] ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 21 477. Letter from Thomas Elmham,^* dated at the palace of Westminster, 16 Feb. [^Extended copy."] Excellentie paternali, honores et reverentias debitas cum obedientia filiali. Reverendissime in Christo pater et domine, quia michi ex vestre auctoritatis gremio ema- navit mandatum, ut super oves pascue vestre et maxime ab ovili vestro aberrantes vigilare curarem, ac res et bona ecclesiarum, et maxime maneria alienata que matrici monasterio Cluniacensi subsunt, jure proprietatis spectan- tia, revocarem, hiis utique omnibus in mente reconditis ac filiali affectione in ejusdem mentis libramine ponderatis, pluribus utique laboribus et expensis, vestra paterna vota, viis et modis michi possibilibus adimplevi. Pro maneriis tamen vestris alienatis in nobilem virum et strenuum militem dominum William Porter, nichil in posterum intendo facere, nisi alitor duxerit vestra pater- nitas michi denunciare, eo quod dictus miles dicit se apud Parisius concordatum esse super hiis cum procu- ratoribus vestris. Sed quare in ordinenostro in Anglia, plura reperi ad abcisionem superflui conamine corrosivo tractanda, aliqua vero medicamine sanative curanda, ac pauca confortativo sive conservative fovenda, eidem vestre paternitati de hiis que ordinem nostrum tangunt sepius scribere et scripta transraittere non omisi. De quibus usque in presens, nullum recepi responsum. Quo- circa in negociis penes dominum nostrum regem expe- diendis in presenti multipliciter prepeditus, tantum copias aliquas scriptorum ac gestorum, quas mecum habeo, vestre duxi paternitatis presentie transmittendas, de quibus certificari desidero per presentium portatorem, quid de hiis et de aliis vobis propriis transmissis dignetur sentire vestra paternitas contemplanda, ut sic realiter scire possim, an ulterius debeam solicitari in hiis que ad vestri vicariatus officium in forma prehabita pertinere noscuntur; scientes me in hiis que dictum officium ** Author of " The Life and Acts of Hen. V." (ed. Hearne) and of " The History of St. Augustine's, of Canterbury," of which he was treasurer in 1407 ; joined the Cluniac order in 1414, and in that year became prior of Lenton, a post he resigned in 1426. The name is incorrectly found as Elinham, Elinam, and Elman. [C/. Hardy, '' Materials for Hist. Gt. Britain," Vol. I., Part II., p, 505, 778.] 22 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 23 concernunt fideliter laborasse, et infra breve tarn de ne- gotio quod nunc est in agendo de vestro prioratu de Bromholme, pro quo plures vexationes habui, quam etiam de omnibus aliis vos certitudinaliter inforraabo. Et vestram reverendam paternitatem conservet in prosperis Trinitas benedicta. Scriptum Londoni gravi festinacione, in palatio domini Regis, XVP die ffebruarii. Vester in Christo filius T. Elm ham, prior Sancte Trinitatis Lentone. r Autograph letter ^ on paper, 11 ht/ 10 inches. Vol. LXXXIV., No. 477 ; Id.] 478. Document containing suggestions as to the Cluniac order in England; circa 1415 (3 Hen. V.). \_Extended copy.' In primis, quod dorainus abbas liabeat in regno Anglie yicarium in spiritualibus et temporalibus generalem, cum potestate suflBcienti omnia et singula agendi infra dictum regnum, ad statum et bonura regimen ordinis et juris- dictionis Cluniacensis spectantia, que dominus abbas faceret, si personaliter interesset, nisi talia emerserint que citra ipsius domini abbatis judicium non poterant terminari; que ejusdem abbatis aufc capituli generalis Cluniacensis decreto per ipsum vicarium, vel per alium personam ydoneam referantur. Item, quod dominus abbas Cluniacensis concedat de gratia speciali pro se et successoribus suis, omnibus prio- ribus conventualibus de ordine Cluniacensi in regno Anglie, et presertim monasterio Cluniacensi immediate subjectis, potestatem monachos sibi subditos ad regula- rem professionem admittendi, dum tamen prius fuerint probati asperitate ordinis, ut est moris. Ceteri vero monacbi, qui conventuales non fuerint, vel dicto monas- terio Cluniacensi solum mediate subjecti, pro Imjusmodi professione emittenda, ad domini abbatis vicarium acce- dere teneatur, ut per hoc importabiles expense ordini, viarum discrimina, et animarum pericula de cetero cautius evitentur. Item, quod quandocumque de cetero aliquod monas- terium sen prioratus in regno Anglie monasterio Clunia- censi, de Caritate, et Sancti Martini de Campis, priora- tibus immediate subjectum per mortem vel alias vacare contigerit, liceat eorumdem monasteriorura seu priora- tuum conventibus personas ydoneas, de gremio vel alias de ordine, in abbates seu priores sibi libere eligere. Elec- tus vero priusquam in hujusmodi monasterio seu prioratu aliqualiter administret, domini abbatis vicario persona- liter se presentet, et eidem suara electionera innotescat, et prestito coram eodem vicario de debita obedientia domino abbati Cluniacensi et successoribus suis servanda, et aliis in hac parte requisitis et consuetis, solito jura- mento, tactis corporaliter sacrosanctis, per ipsum vica- rium ad sui officii executionem admittatur ; qui insuper electus et admissus cum vicarii litteris ad patronum domus sue accedat, a quo admittatur ad domus sue temporalia, ut est moris. Et sic tandem, cum Dei timore ad domum suam rediens, debite suum officium exequatur. Item, quod de cetero, de triennio in triennium, vicarius hujusmodi quicumque pro tempore fuerit, oranes abbates et priores in dicto regno Anglie, monasterio Cluniacensi mediate vel immediate subjectos, aut aliquem locum ordi- nis ad hoc magis ydoneum convocet, et capitulum pro- vinciale celebret. In quo quidem capitulo, omnes et singuli hujusmodi abbates et priores teneantur persona- liter, aut per procuratores ydoneos comparere, et diffi- nitores discretes prius eligere, cumquibus communiter et concorditur tractetur de statu, reformatione, et bono regi- mine ordinis, et statuantur ea que secundum Deum et regulam sanctissimi patris nostri Benedicti jure fuerint statuenda. Ut autem eque in superioribus personis, sicut in inferioribus, indifferenter reformentur queque fuerint reformanda, singuli conventus aut monachi dictis abbatibus et prioribus subjecti, singulos procuratores ad hujusmodi capitulum provinciale dirigant que coram dif- finitoribus proponant, et allegent humiliter et caritative, si qua fuerint circa superiorum suorum personas quomo- dolibet corrigendaque ipsorum diffinitorum suorum sen- tencia, regulariter reformentur, ut sic utrobique bonis moribus renovatis et malis que per longa tempora succre- verunt penitus extirpatis, ordo pene marcidus refloreat, collapsusque resurgat; vitis insuper ecclesiastica de sua- ^^ 1 J 24 CHARTEES AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 25 rum frondium profectibus gratuletur, et caritate, que pene cougelata refriguerit, calescente, divinus cultus in dies amplietur. Acta autem in liujusraodi capitulis provin- cialibus ad capitula generalia Cluniacensia per vicarium vel aliam personam ydoneara referantur, ut capituli gene- ralis auctoritate aut confirmentur vel, si opus fuerit, reformentur. Item, supplicetur domino abbatide remedio providendo contra quasdam personas ordinis, qui sibi a sede apostolica exemtiones impetrarunt, quique aut mutatis habitibus aut in ipsis regularibus habitibus irregulariter incedentes per domes et dominorum curias, per civitates et villas va- gantur instabiles, et in quibusdam ecclesiis parocliialibus ut sacerdotes parochiales, pro certo annuo stipendio, divina celebrant, et diversa ministrant populis sacramenta, qua occasione multa inconvenientia accidant, et enormia in totius ordinis scandalum, et vituperium perniciosum exemplum plurimorum et ruinam verisimilem multiplex- que periculum animarum, si non fuerit contra hunc morbum citius provisum de remedio opportuno. Item, dignetur vestra paternitas confirmare, per litteras vestras patentes, dompnum Thoraam Elinarn priorem vestri prioratus de Lentona, viso quod dominus Rex recepit ipsum ad administrationem temporalitatis ejus- dem, et vester vicarius recepit ipsum ad administrationem spiritualitatis ibidem. [^Original on paper^ 13 b^ 11 J inches ; endorsed Memorie misse teu niioREs Anglie, qui sunt UNA MAGNA FATUITAS. Vol. LXXXIV., No. 478; 479. Draught copy on paper of foregoing ; written on both sides. [17 by 12 inches.] 480. Document on paper, inveighing on tlie loss of the English manors ; about 1415. \_Extended copy."] Yenerabiles et carissimi fratres, vidimus que nobis scripsistis specialiter tangentia majneria nostra Anglie, et transactionem seu accordum monasterii Arrema- rensis, et quo ad primum nobis significabatis quin- que : Prime, videlicet, quod G uillelmus Porter volebat emere perpetuo mayneria nostra competenti pretio, et non ilia recipere ad firmam, ad vitam unius hominis vel ad aliud tempus determinatum, etiam si esset centum annorum. Secundo, quod ideo non faciebat compotum de potestate quam vobis misimus, dandi seu tradendi dicta mayneria ad tempus, et ideo volebat quod vobis mitteremus potestatem plenam ilia perpetuo vendendi peuitus, et in eum transferendi, et tunc quoniam viderethujusmodi potestatem, et non declararet animum suum, quantum dare volebat. Tertio, dicebatis quod de dicto pretio emi poterant in regno Francie redditus nobis utiles et annul, cum redditus illorum mayneriorum per magnum tempus f aerint nobis inutiles. Quarto, dicebatis quod idem Guillelmus vobis exposuerat, dominum regem Anglie hujusmodi mayneria ipsi Guil- lelmo pleno jure donasse, et in eumdem transtulisse perpetuo possidenda, fundans suam dictam donationera super certis ordinationibus regiis, ratione guerrarum factis; sed pro serenanda sua conscientia, et tollendo plenius scrupulo, idem Guillelmus nichilominus volebat nobis sponte offerre certum competens pretium, licet non magnum. Quinto, quod nee idem Guillelmus adhuc aliquod pretium daret, nisi sibi ostenderetis funditus omnia munimenta nostra vel eorum transumpta, quibus fundamus nostram intentionem super dictis mayneriis ; non enim facit compotum de littera quam sibi ostendistis super donatione per regem Anglie nobis facta de cen- tum marchis sterlingorum, et assignata super thesauro seu erario regis, quia, ut dicit, non est nisi quedam confirmatio pape, et vult super hoc videre litteram regiam, et nichilominus aliam litteram continentem quomodo dicta mayneria fuerunt nobis data in recom- pensationem, et in exonerationem, presertitn Ledecumbe, in exonerationem dicti thesauri super centum marchis. Ad que omnia respondemus ut sequitur. Prime, quod nos hec omnia exposuimus majori parti nostri conveutus et antiquioribus, quos credimus divina gratia, probitate VOL. II. £ 26 CHARTERS AND RECORDS OP THE ANCIENT ABBEY OF CLTJNI. 27 i et religione ac providentia circumfultos ; et habita plena deliberatione omnium, nemine discrepante, dicimus quod nunquam est intentionis nostre, nee erit, cum Dei adjutorio, hujusmodi mayneria et donum regium sic alienare perpetuo, nee extra manum monasterii ponere. Scitis enim vos, quod moris est apud nos nunquam per- petuo alienare ilia que nobis ob reverentiam Dei et pro salute animarum a fidelibus oblata sunt; et si hoc servamus in minoribus, ultro plus debemus hoc servare in donationibus nobis factis per reges gloriose memorie, qui pro salute animarum suarum, et suorum progeni- torum et perpetuo successorum suorum, in augmentum diyini cultus multa nobis donaverint, presertim, ut scitis, reges Anglie. De quibus quidem donis et obla- tionibus, conventus noster sustentatur ; pauperes Christi quotidie aluntur, etiam ultra numerum quadringentorum vel quingentorum ; hospitalitas tenetur, et alia pietatis opera exercentur, et fiunt, quantum cum Deo potest fieri; et inhumanum nobis videretur, indecens atque impium, si venientes contra mentem et voluntatem gloriosorum fundatorum, qui ad dictos pios usus sua bona obtulerunt, et de suis propriis bonis illos fieri in hoc celebri monasterio voluerunt, dicta bona extra manus nostras jaceremus in aliis et alienis usibus, etiam forte profanis exponenda ; et si hujusmodi gloriose memorie fundatores nunc superviverent et tales aliena- tiones per nos fieri viderent, contra eorum voluntatem et intentionem, quantam complacentiam in hoc haberent potestis considerare; et sic vobis responsum est ad primum. Nos autem in hujusmodi responsione nostra predicta, specialiter conformamus nos antecessoribus nostris, etiam in negotio de quo agitur, maxime domino Jacobo abbati Cluniacensi, qui tempore quo in suo eramus servitio, fuit requisitus per priorem tunc domus nostre Lewensis, ut hujusmodi mayneria sibi, et prefate domui nostre Lewensi venderet, dicentem se habere pecunias ad hoc sufl5cientes de quadam executione cu- jusdam domini defuncti ad redditus emendos deputatas. De quibus idem prior prefato domino Jacobo offerri fecit, nobis presentibus, XllII. millia librarum turonensium, pro pretio hujusmodi mayneriorura, et finaliter intellexi- mus quod citius dare volebat XXIIII. millia quam re- pulsam super hoc pateretur, ob defectum ablationis pretii sufl5cientis ; et fuit nuncius et mediator premis- sorum sacrista Sancti Martini, nuper defunctus. Sed nichilominus prefatus dominus Jacobus predecessor noster, motus ex causis suprascriptis, tantam aliena- tionem facere omnino refutavit, respuens omne pretium quod sibi propter hoc offerri posset. Videre potestis, etiam si vellemus vendere, quod absit, si sit verisimile quod Guillelmus Porter tantum offerret. Nee est omittendum, quod in bullis confirmatoriis Romanorum pontificum super hoc emanatarum, multe varie et graves pene, presertim spirituales, eternales seu perpetue in- fliguntur et inferuntur venientibus et venire procuranti- bus, contra predictam ordinationem et voluntatem hujus- modi gloriose et pie memorie fundatorum ; videre potestis si non solum idem Guillelmus aut vos, vel quicunque alter adjutor, sed etiam nos et conventus noster formidare debemus incurrere, si ejusdem Guillelmi desiderio annuentes, tantam alienationem contra pre- dictam voluntatem faceremus, quod Deus advertat ; que etiam pene non modicum terrebant dictum dominum Jacobum, quod catholicus erat. Et sic responsum est ad primum. Et sic non mittemus vobis aliam potesta- tem, quam vobis miserimus, scilicet tradendi dicta mayneria, ad firmam, ad tempus, ad vitam scilicet unius hominis vel duorum. Et sic responsum est ad secundum. Ad tertium etiam satis responsum est, quoniam, etsi redditus in Francia emendi de dicto pretio essent equales nobis donatis, quod fieri posse non credimus, ymo et si essent majores, non tamen in hoc servaretur mens gloriosorum fundatorum, nee de suis propriis redditibus pii usus, sed de aliis, fierent et sui redditus ad alios usus etiam profanoa converterentur, ut est dictum. Ad quartum, nos et conventus noster dicimus, quod nuUo modo credere possimus regem Anglie serenissimum talem donationem eidem Guillelmo fecisse, ut videlicet sic Deo et nobis abstulerit, que pro salute animarum suorum pro- genitorum clare memorie ipsius regis, et suorum per- f M 11 1 1 ' w i 28 CHARTERS AND RECORDS OF THE petiio successorum, ac pro stabilitate regni sui, oblata et donata sunt, ymo firmiter credimus suam majestatem tanta serenitate et providentia vigere, quod ipse intendit semper sequi vestigia suorum predecessorum, presertim m hiis que concernunt religionera christianam, exalta- tionem fidei catholice, et augraentum divini cultus ; et si idem rex propter guerram, vel quia non redditur plene attentus de mente suorum progenitorum, et de toto negotio in liujusmodi mayneriis et redditibus nostris aliquod impedimentum mandaverit apponi, quandocum- que sibi placebit, et reddetur attentus de premissis, vel successor suus, impedimenta liujusmodi tollere poterit, Deo mspirante; et ita firmiter in Domino confidimus; desideramus enim perpetuo dictorum gloriosorum tenere memoriam et materiam memorie semper conservare ; et sic respondimus ad quartum. Ad quintum vero satis responsum est, quoniam, ex quo idem Guillelmus non curat habere predicta mayneria, nisi titulo perpetue aliena- • tionis, quod absit, et nos nunquam lioc faceremus, non est necesse vobis mittere aliqua alia munimenta' que tamen plura et grandia liabemus, nee miseramus vobis illam confirmationera pape de centum marchis, ut red- deretis dictum Guillelmum securum de dono nobis facto seu de recompensatione, quia hoc est notorium in tota Anglia, presertim in curia regia; et illi qui alias prefata mayneria ad firmam habuerunt diversis temporibus nunquam de hoc dubitaverunt nee titulos sibi exhiberi petierunt. Miseramus vobis dictam confirmationem ut sibi ostenderetis quod bene eramus informati quantum valere debebat Ledecumba, quod solum maynerium nobis traditum extitit in recompensationem dictarum centum marcharum; et habemus intus litteram sub data anni Dommi millesimi IP-^^^ LXL, qua cavetur quod quidam predecessor noster, Aymo nomine (sic^^ tradidit ad fir- mam locum de Ledecumba pro centum et duabus marchis sterlingorum, reddendis et solvendis dicto predecessori nostro Parisius,in domo nostra Sancti Martini de Campis bciatis tamen, quod quoniam vidimus litteras vestras super predicto dubio quod facit idem Guillelmus, ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 29 mandavimus nobis portare de thesauro nostro certa. munimenta de hoc facientia mentionem, et vidimus ibi litteram Henrici regis,^ qui primo faciebat donationem, deinde litteram Stephani regis,^ qui dabat in recorapensa- tionem centum marcharum Ledecumbam, deinde litteram Henrici, cujus quidem primus Henricus erat avus,^ in qua dictam donationem et recompensationem confirma- bat, et de novo donabat. Vidimus et alias plures litteras regum et Romanorum pontificum, super prefato dono, presertim de Ledecumba quod est principale, et etiam aliorum mayneriorum; proposueramus vobis mittere plura transcripta, sed, attentis propositis, deliberatio consilii resedit in hoc, quod in vanum vobis mitterentur, et f uerunt aliqui in consilio nostro qui dixerunt quod non credebant quod idem Guillelmus de re tam notoria dubitaret, sed quod transcripta habere volebat ad finem ut, illis visis, posset impetrare quoquo modo a rege litteras sibi propicias, cum non obstanciis et clausulis desideratis, sed Deo propitio, non inveniet regem talem qui velit subtrahere Deo, ut est dictum, ilia que regia et constans majestas atque perpetua pro salute sua et suorum successorum, presertim ipsius regis modernimet in personas nostras optulit et donavit ad prefatos usus convertenda. De valore autem annuo dictorum mayner- iorum omni etiam moderno tempore satis sumus infor- mati, quod adhuc valent ultra VHP. libras turonensium singulis annis, quia ita nobis confessus est nuncius et mediator illius, cui ultimo dicta mayneria tradideramus ad firmam. Et sic iste valor bene concordat cum litteris quas nobis misistis, de asserta donatione quam pretendit sibi factam idem Guillelmus, in quibus exprimitur valor ducentarum marcharum annuarum. Et sic responsum est ad omnia que scripsistis de facto mayneriorum nostrorum Anglie. Quantum autem tangit concordiam domini abbatis monasterii Arremarensis pro bono pacis, licet in nuUo sibi teneremur, satis contentamur. De uno tamen miramur quia in cedula posita in concordia continetur, quod nos abbati integraliter solvimus sum- mam concordatam, et postea domini requestarum^ 6 See pp. 65, 74, 75, Vol. I. 6* Court of Requests ; Chambre des requetes. 30 CEARTEES AND BECOEDS OP THE dicunt, quod ita nos conderapnanfc. Videtur enim nobis quod condempnari non debemus, cum nulla ex- secutio contra nos restet fienda, ex quo integraliter solvimus. Abbas autern bene debet nobis condelnpnari ut a sua ulteriori inquietatione et molestatione liberemur, qui rei eramus. Ideo videatis cum bono consilio si dictamen illud debeat reparari in arresto. Mittimus etiam vobis ad plenum omnia que notabiliter acta fuerint in Constantia nobis missa, et quibusdam aliis per notabilem et fide dignum virum que continent octo folia papiri ; et oretis Deum quatinus dirigere velit consilium et contendentes ad pacem. Valete in Domino. Scriptum in nostro Cluniacensi monasterio, die XXVI februarii. Minuta littere misse prioribus de Caritate et Sancti Martmi de Campis ac sacriste Cluniacensi super respon- sione quam dominus R. abbas Cluniacensis facit Guillelmo Porter Anglico, super eo quod petebat venditionem per- petuam sibi fieri de mayneriis que sunt in Anglia mense Cluniacensis monasterii pertinentibus, videlicet de Ledecumbis et quibusdam aliis. Missa fuit predicta httera et facta in monasterio Cluniacensi, anno domini millesimo CCCC™^ XV\ more, ratione, cura, sumpto, die AXVI februarii. Et sunt dicta mayneria valoris ducen- tarum marcharum annuarum, ut in ipsis litteris patet. iLength 16 inches, depth 11 inches. The concluding paragraph of this document would appear to have been intended Jor an endorsement, shoiving the foregoing to have been a draught copy of a reply to propositions for the purchase of the Cluni estates."] The following letter [482] from Thomas Nelond, prior of St. Pancras from 1416-1429, tends further to show the constant intercourse kept up between the parent- community and its affiliations. Browne- Willis dates the election of this prior from 1421, but both this letter and Inspeximus-charter issued under his direction (at p. 46 Vol. I.), prove that date to be wrong. * The prior in question had just been appointed the abbots Vicar-General over the whole order in England and Scotland, and requests instructions on many points ^ ill ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 31 which he thinks have been delayed. He quotes ob- servations and rules propounded by the well-known Cardinal Beaufort (son of John of Gaunt), in his capacity as Bishop of Winchester, in support of certain discip- linary laws and matters of dispensation (apparently pointed at his predecessor, John Burghersh). The document corrects two historical errors in Browne- Willis's list ; the total omission of prior Nelond's pre- decessor ; and an error of ten years in the date of prior Nelond's own election. It was (as observed elsewhere) by his direction that the Inspexiimts of Earl Warenne's second foundation charter in 1417 was issued. Allusion is made to the election of Richard Stanford [Stafford] as prior of Lenton, in Notts. Prior Nelond's death is recorded in deed [492]. 482. Letter of Thomas Nelond, prior of Lewes, dated 10th October (1416). [^Extended copy."] Obedienciam debitam et devotam usque ad mortem, cum omni humilitate et subjeccione filiali. Gracias ago deo omnipotenti, qui ad nominis sui laudem ordinis nostri honorem religionisque augraentum in caput ipsius vos erexit, eidem supplicando quatinus ex bono principio finem perfectum largiatur. Reverendissirae pater et domine, vestre pater nitatis litteras raihi jam circa festum Sancti Jacobi apostoli transmissas, in quibiis me vestrum in hac parte vicarium in partibus Anglie decrevistis, ea qua decuit reverencia, recepi humiliter & devote, me ad graciarum merita condigna rependenda insufficientum reputans et indignum. Licet enim, reverendissime pater, vobis ante hec tempora scribere seu mittere proposuerim, impeditus facere non potui ex causis publico notis. Nunc vero facultate se aliqualiter offerente, que prius mente anxius valde gesserim, nunc cupio vestre paternitati intimare. Scitis enim, reveren- dissime pater, quod quidam dominus Johannes Burghersh, precessor raeus in prioratu de Lewes, certis de causis in partibus ibidem notis, suum prioratum resignavit, et juri sibi competenti in eodem renunciavit una pensione xx 32 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 33 r II librarum continue reservata eidem qua reputavit se con- tentum, qui perpendens dictum prioratum per auxilium amicorura & bonum regimen in bonis et facultatibus fore relevatum, callidis machinaoionibus suis ad dictum prioratum redire nititur, asserens se dictum prioratum metu et timore mortis resignasse, ac super hoc, in curia romana per suggestiones varias restitucionem impetraro contendit, dicens et aflBrmans se liujusmodi prioratu suo se fore spoliatum, me vestrum in hac parte servitorem multipliciter impuguando, ad sumptus monasterii sive prioratus vestri graves et enormes, super quibus, reveren- dissime pater, dompno Johanni Fasten, quem paternitati vestre dignemini habere recommendatum dignemini fidem indubiam adhibere. Ceterura, reverendissime pater, venerabilis in Christo pater et dominus Dominus Henricus, Dei gracia episcopus Wynton', a romana curia rediens, suis litteris impetravit, quod possit omnes religiosos exemptos visitare, corrigere, et punire, et a suis beneficiis removere, ac cum juramentis per re- ligiosos suis superioribus prestitis dispensare. Item quod religiosi possent beneficia obtinere, et plura alia inaudita exercere. Cujus potestas, vobis si placeat, et vestris in hac parte deputatis, videtur obviare et materiam inobediencie et evagandi generare. Super quibus dignetur vestra paternitas consilium auxilium vestra in hac parte impendere graciosa. Verum quia, reverendissime pater, in partibus Anglie vices vestras in visitacionibus, correctionibus et aliis commisistis, et propter fiduciam quam in persona mea reponitis specialem, eo majus ad ea que vobis utilia sunt, vel acceptaneam diligenciam teneor exhibere, hinc est quod vestre paternitati notifico, quod dominus Johannes Burghersh dudum in partibus Anglie vester vicarius deputatus, tempore creacionis domini Ricardi Stanforde in priorem de Lenton', nomine vestro recepit pro certis camere vestre debitis xx libras, que, et si camere vestre sint solute vel non, penitus ignore, sed super hiis, si ad presenciam vestram venerit sive non, dumraodo sub religione vivat de pensione sibi debita ordinare poteritis, ut soluciones sibi debite retrahantur, quousque vestre I camere fuerit plene satisfactum. Scripsi eciam vobis per magistrum Symonen Northaw, super quibusdamcom- posicionibus inter vos predecessoresque vestros et comi- tem Warenna editis, diversa in se contineates, monas- terium vestrum concernentes, super quibus responsum vestrum graciosum putavi me ante hec tempora recipisse, et si propter occupaciones vestras responsum congruum mittere non potuistis, mode si placeat dignemini que omissa sunt effectui mancipare. Propterea, reverendis- sime pater, in commissione mihi nuper transmissa, con- stituistis me vestrum in hac parte vicarium in partibus Anglie et Scocie, et solum in locis jurisdicioni vestre immediate et non mediate subjectis, que [effaced] potestas ad tria loca tantum se extendit. Ideo de aliis intromittere non possum, donee quid facere debeam vestra decreverit auctoritas opportuna. Vestram reverendissimam paternitatem conservet in prosperis tocius religionis almificus institutor. Scriptum decimo die mensis octobris. Frater Thomas Nelond, humilis prior domus vestre Lewensis, vestri sub- ditus obedientissimus in omnibus iraperandis. [ [ lVritte7i on paper, 11 by 11 inches; endorsed Rever- END18SIM0 IN ChRISTO PATRI AC DOMINO DoMINO Roberto, Dei gratia abbati Cluniacensi ; and this further endorsement Cluni 1416-1423. " Col- lection de Bourgoyne," Vol. LXXXIV., No. 482 ; Idem,'] 484. Letter to the Archbishop of Canterbury, in favour of Thibaud Drouet, prior of " la Charite-sur-Loire,'* sent on a mission to England. \_Extended copy.'] Reverendissime pater et domine mi singularissime, humili et devota recommendatione premissa, ad meum, quod dolenter refero, pervenit auditum, prioratus, domes etcellas ordinis Cluniacensis in regno Anglie existentes, in religione et Sanctis regularibiis observnntiis, a tempore VOL. II. F •* ^ 34 CHARTERS AND RECORDS OF THE I ♦l scismatis, citra et occasione guerrarum inter regna Anoflie et Francie existentium, quod sine grandi cordis amaritu- dine proferre non valeo, esse, proh dolor, minime collapsos remissos et tapefactos. Et quia venerabilem et carris- simum fratrem meura domnum Theobaldum Drouet, priorem donius mee de Caritate, alteram de V. filiabus ordinis Cluniacensis, feci et ordinavi vicarium meum generalem et camerarium in regnis Anglie et Scotie, cum satis ampla potestate, et commisi etiam eidem oflBcium visitandi omnes et singulos prioratus, raonasteria, domos et cellas dicti ordinis Cluniacensis in dictis regnis exis- tentes, una cum quodam altero priore dicti ordinis regni Anglie, cum potestate corrigendi et reformandi omnia et singula, que correctionis et refformationis circa observan- tias nostras et alias in dictis prioratibus et locis invenerit esse digna. Ea propter, reverendissime pater, vestram reverendissimam paternitatem humiliter et devote exoro, ut in tam pio, utili et fructifero negotio, et in omnibus aliis et singulis, que ista Cluniacensis ecclesia erga illus- trissimos principes dicti regni Anglie et alias est negotia- tura, dicto priori de Caritate, vicario meo, pium et benignum sue gratie favorem et auxilium dignetur im- pendere. Et ego una cum toto grege michi, quamvis indigno, commisso. Fundemus preces, utinam, dignas apud Altissimum pro felici et prospero statu dicte vestre reverendissime paternitatis, que michi uttoti suo semper precipiat quecumque grata, ilia devotissime juxta posse adimplere parato, et quam conservare dignetur ipse Dei filius benedictus regimini ecclesie sue sancte, cum omnibus prosperis successibus, prout optat. Scriptum in vestro monasterio Cluniacensi, die, etc. totus vester 0., abbas Cluniacensis. \Wriiten as a draught on paper y 11 by S inches ; on the right of the signature Reverendissimo in Christo PATRl DOMINO ARCHIEPI8C0P0 CaNTUARIENSI, DOMINO MEO SPECIALI88IMO. " Collection de Bourgojne/' Vol. L XXXIV., No. 484 j Id,'} ANCIENT ABBEY OF CLTTNI. 438. Memorandum on the Cluni manors. 35 [Extended copy.'\ Factum tale est. Abbas monasterii . . . . et ejusdem loci conventus, habentes in partibus Anglicanis certa sua maneria sive domos ad ipsos abbatem et conventum pertinentes pro evidenti utilitate ipsorum et dicti monasterii, et presertim quia de ipsis monasteriis aut eorum pertinentiis, tam propter locorum distantiam et guerrarum discrimina, quam etiam ipsorum maneriorum malum statum et ruinam, nichil penitus habebatur nee habitum fuerat a inagno tempore citra, et minus in futurum sperabatur haberi, premissis attentis et multis aliis rationabilibus et justis causis ipsos abbatem et conventum inducentibus, idem abbas suo nomine proprio, et Martinus ut procurator conventus, de predictis sufficienti et diligenti informatione recepta, dicta maneria ad censam seu firmam tradiderunt et concesserunt Johanni presenti et ejus uxori, ad ipsorum amborum et cujuslibet eorum vitam pro pretio quinque solidorum semel solvendorum in certo termino tunc expresso, dictis abbati et conventui, aut procuratori seu procuratoribus eorumdem ; et, una cum hoc, dicti con- juges, vigore dicti contractus promiserunt et debuerunt solvere annuatim etpro annuo censuetpensione dictorum maneriorum dictis abbati et conventui et eorum succes- soribus, in certo termino et loco plenius tunc expressis quinque solidos turonensium, ita tamen quod dicti con- juges dicta maneria in statu debito retinebunt et eorum possessiones excoli et laborare facient temporibus oppor- tunis eorum sumptibus et expensis, et edificia dictorum maneriorum tenebunt in statu in quo sunt vel meliori et sustinebunt omnia onera ordinaria et extraordinaria, ac solvent decimas et procurationes legatorum, etc., ao jura et juridictiones ipsorum maneriorum defendent et susti- nebunt eorum propriis sumptibus et expensis. Et si ipsi conjuges aliqua edificia de novo fieri facient in dictis maneriisaut eorum aliquo,aut dicta maneria meliorarentur per ipsos, nichil occasione meliorationis aut edificiorum novorum petere possunt, sed post ipsorum amborum 36 CHARTERS AND RECORDS OF THE mortem dicta maneria et edificia ac melioratio ipsorum ad manus dictorura abbatis et conventus libere reverteatur. Item dicti conjnges, orani anno et certa die et loco, per se ant procuratorem sunrn recognoscent coram vicario dicti abbatis niodum et formam retentionis et traditionis dictorum maneriornra, et in qnolibet ipsorum omni anno recipient vicarium predictura, cum ad ipsa causa visita- tionis declinabit, et sibi pro una vel duobus diebus neces- saria victualia, ac sue farailie et equis congrue ministra- bunt, etc. Item quod dicti conjuges pro defensione jurium dictorum maneriorum gaudebunt et uti poterunt graciis, privilegiis et immunitatibus ordini Oluniacensi datis et concessis ac dandis et concedendis, ac si per religiosos dicti ordinis ipsa maneria regerentur ; submit- tentes et obligantes bona sua hinc inde ; renunciantes, etc. [^The concluding paragraph in a different liand.'^ Anno domini millesimo et CL, et die dominica qua cantatur in ecclesia sancta Dei Juhilaie^ celebrato capitulo generali in abbatia Cluniacensi, diflSnitiones que sequuntur sunt facte et ordinate per venerabiles et religiosos viros majorera Cluniacensem, prioratuum priores, et retinent suam potestatem usque die sabbati inclusive, sub pacto quod omnis vel II 11".'' de ipsis possint et valeant diffinire et ordinare, prout eis videbitur faciendum, ac si omnes personaliter interessent super relatis et tractatis inter eos. . . J \_Document on paper, written on both sides in different hands ; at bottom the word Memorialb. Vol. LXXXIV., No. 488 ; Id.] The following six documents [492-497] refer to Robert Amicel as prior of Lewes. He was the well-known compiler of the volume of charters relating to Lewes priory, arranged in " MS. Vespasian," F. XV., now in the Cottonian library of the British Museum. Of these, deed [492j dated 15th October, 1432, gives his appointment ' This record, from its contents, refers to transactions long passed, and is here out of place. ANCIENT ABBEY OP CLUNT. 37 as prior, in succession to Thomas Nelond, and cancels an earlier and informal election made without the previous concurrence of Oluni ; in atonement of which transgres- sion the convent supplicate the abbot's pardon and for- giveness. Another deed [493], dated three months later, records a notarial exemplification of his official appoint- ment as chamberlain, vicar-general, and commissary of the Oluniacs in England, Scotland, and Ireland, on the authority of letters from Odo de la Perifere, abbot of Cluni, and thus tends to rectify an error in Hayloy's MS. [6,343, col. 517], recording a different prior. Of the re- maining documents, one is a notarial instrument regard- ino- certain acts of prior Amicel ; whilst another reports his official visitation of different houses, viz., Wenlock, Thetford, Montacute, Lenton, Pontefract and North- ampton. In this report we are told how the abbot of Bermondsey refused to acknowledge his jurisdiction in respect of his own house, not very long before erected into the rank of an abbey, although duly summoned by the Lewes prior. The death of Prior Nelond, to whom Robert Amicel succeeded, is well ascertained from his monumental brass in Cowfold church in Sussex, April 18, 1429. A requiem mass for this prior, with his brother John Nelond and Margaret his wife, is shown to have been duly agreed upon in deed [495], and arranged to be celebrated for all future time. By a later record [510] we find that Robert Amicel died on Thursday, 30th December, 1444, and was buried in the priory church of St. Pancras, before the altar of St. Mary Magdalen. 492-497. Documents referring to Robert Amicel, prior of Lewes from 1432 to 1434. [^Extended copy.'] Yenerabili et carissimo fratri nostro domino Roberto Amicellis, nostri ordinis Oluniacensis monacho expresse professo, frater Odo, miseratione divina ecclesie Olunia- censis minister humilis, salutem in Domino. Vos, quern [sic, cui] religionis zelus, et etatis maturitas aliaque pro- bitatis et virtutum merita requiem dant, ad domum r 38 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 39 nostram seu prioratum conventualem Saucti Pancratii Lewensis in An^lia, Cicestrensis diocesis, que de quinque filiabus nostri monasterii Cluniacensis existit, a dicto monasterio nostro Cluniacensi immediate dependeatem, cujus collatio, provisio, et omnimoda dispositio, ad nos nostrosque predecessores et successores abbates Olunia- censes, quotiens locus vacationis occurrit, pertinere et pertinuisse dignoscitur ab antique, vacantem ad presens in manibus nostris per obitum domni Thome Nelond, ultimi ipsius prioratus prioris, seu alias quovisraodo et per quascunque personas vacet, mittimus in priorem ejusdem prioratus, et eandem domum seu prioratum Sancti Pancratii Lewensis cum ipsius juribus, redditibus, proventibus, emolumentis, et pertinentiis universis vobis, prout melius de jure possumus et debemus, contulimus, conferimus et donamus, providimusque et providemus, vosque ex ipsa domo et redditibus per presentes inves- timus, interdicentes vobis alienationem rerum et jurium dicte domus nostre, preter seu contra juris formam, et nostrum ac successorum nostrorum concessum ; man- dantes carissimis fratribus nostris, subpriori, sacriste, elemosinario, cantori et monachis universis familieque dicti nostri prioratus conventualis sancti Pancracii Lewensis, quatinus eidem domno Roberto Amicellis, tamquam vero priori ejusdem domus nostre obediant, et pareant humiliter, et devote, et in agendis ipsius domus negotiis auxilium, consilium, et favorem prestent et impendant; mandantes ulterius vobis, et cuilibet vestrorum nobis subditorum, etc. ; non subditos ro- gantes quatinus ipsum dominum Robertum vel pro- curatorem suum ejus nomine, in realem et corporalem possessionem dicti prioratus ac universorum jurium et pertinentiarum ejusdem auctoritate nostra ponatur et inducatur, ac inductum defendant, faciantque ipsum ad dictum prioratum recipi et admitti, ut est moris, salva in omnibus sancte sedis apostolice reverentia et auctori- tate, significantes vobis dicto domno Roberto Amicellis, quod si infra unius mensis spatium, a tempore recep- tionis nostrarum presentium litterarum, dolose, forte vestre salutis immemor, quod absit, auctoritate pre- sentium litterarum possessionem predictara dicti nostri prioratus Sancti Pancracii, nancisci et apprehendere cum solemnitate qua decet contempseritis, orani alia colla- tione que vobis per venerabilem et carissimum fratrem nostrum domnum Theobaldnm Drouet, priorem domus nostre de Caritate, asserente se esse nostrum vicarium generalem in spiritualibus et teraporalibus, in regnis Anglie, Scotie et Hybernie (asserit quaravis tamen indebite) et minus canonice esse[^] facta, turn quod contra privilegia isti monasterio per Romanes pontifices concessa, et contra compositiones inter abbatem dicti monasterii et comitem de Varenna, patronum dicti prioratus initas, et contra etiam statuta nostri ordinis, dicta collatio fuit per dictum priorem de Caritate facta, et minus canonice attemptata; tum etiam, quod esto quod ipse prior de Caritate fuisset in dictis regnis noster vicarius, tamen conferendi dictum prioratum, nee quem- cumque alium habebat a nobis aliquam potestatem et virtutem, cujus coUationis vobis domno R. Amicellis possessionem dicti prioratus de facto potius quam de jure apprehendisse dicimini, prius et ante omnia can- cellata, una cum omnibus instrumentis, litteris et muni- men tis ad hujus co'lationem minus justam et minus eanonicam. Hubsequitur [qnod^ collatio nostra de dicto prioratu per nos ad presens vobis facta nichil vobis afferat utilitatis vel commodi, nee etiam monachis et fratribus dicti prioratus qui vos temere in priorem eligere presumpserunt penarum remissio, per nos eis facta per nostras alias patentes litteras per nos eis missas ; in quorum, etc. datum, etc. presentibus, etc. quorum, etc. Datum in nostro Cluniacensi monasterio, die XV. mensis octobris, anno Domini millesimo CCCO^ XXXIP., presentibus domino priore majore, me J. Beraudi et Gr. Brosse in legibus licentiate, et Johanne Mathei, burgensi Cluniacensi, et pluribus aliis testibus vocatis ad premissa. [^Written as a draught on paper, 16^ inches by 11| inches ; icith erasures and interlineations. ''Collection de Bourgoyne," Vol. LXXXIV., No. 492.J i 40 THE ANCIENT ABBEY OF CLTJNI. ANCIENT ABBEY OP CLTJNI. 41 4 if n [493.] [Extended copy.'] In nomine Domini, amen. Per hoc presens publicum instrumentum, cunctis appareat evidenter et sit notum, quod anno ab incamatione Domini, secundum cursum et computationem ecclesie Anglicane, millesimo quadrin- gentesimo tricesimo secundo, indictione undecima, ponti- ficatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, Eugenii pape quarti, anno secundo, die sabbati, ultima mensis januarii, bora quasi decima, in mei notarii pub- lici et testium infrascriptorum presentia, personaliter constitutis venerabilibus et discretis viris ac devotis religiosis, domno Roberto Amicellis, priore domus sive monasterii sancti Pancratii Lewensis, ordinis Clunia- censis, Cicestrensis diocesis, necnon universis et singulis confratribus et conventu ejusdem domus capitularis, congregatis et convocatis in loco capitulari sive in capitulo dicte domus sive monasterii, ubi pro arduis eorum et dicte domus sue monasterii negotiis solent con- vocari et congregari, prefati prior, religiosi et conventus, lecte et publicate fuerunt palam et publico altaque et intelligibili voce, de verbo ad verbum pronunciate, in presentia omnium supradictorum religiosorum et con- ventus, ad hoc specialiter convocatorum et congrega- torum, quedam littere in pergameno novo, non abraso, non viciato, sed inviolato et integro, scripte a rever- endissimo in Christo patre et domino, domno Odone, abbate Cluniacensi eorum superiore immediato, ut yidetur, emanate, suis sigillis privato in capite dictaruin litterarum, et magno cum cauda pendente in cera viridi, inferius sigillate atque signetis manualibus ipsius rever- endissimi in Christo patris domini Cluniacensis, im- mediate post datam dictarum litterarum, et sui scribe seu secretarii, paulo inferius signate. Quarum quidem litterarum tenor, prime sic ut premittitur lecte, colla- tionem predicti prioratus, domus seu monasterii Sancti Pancratii Lewensis predicto domno Roberto Amicellis per prefatum reverendissimum in Christo patrem dominum Cluniacensem factam in effectu videbatur et videtur con- tinere ; alterius vero predicte littere collationis executorie tenor sequitur in hec verba : — Oarissimis fratribus nostris, sacriste et cantori, necnon universis et sino^ulis religiosis et monachis domus nostre seu prioratus nostri conventualis sancti Pancracii Lewensis, Cicestrensis diocesis, ceterisque religiosis nostri ordinis Cluniacensis super hoc requirendis, ffrater Odo, miseratione divina ecclesie Cluniacensis minister humilis, salutem in Domino. Cum per nostras alias patentes litteras, venerabilem et carissimum fratrem nostrum domnum Robertum Amicellis, nostri ordinis Cluniacensis pro- fessum, ad domum nostram predictam sancti Pancratii a monasterio nostro Cluniacensi immediate dependentem, tunc liberam et vacantem in manibus nostris per obitum ultirai possessoris ejusdem, aut alias, quomodocumque aut per quamcumque personam vacet, cujus quidem domus sancti Pancratii collatio, provisio et omnimoda dispositio de jure et consuetudine ad nos spectabat et pertinebat ; cum igitur ipsum domnum Robertum ad dictam domum nostram Sancti Pancratii, sic ut pre- mittitur, vacantem, in priorem ipsius domus nostre Sancti Pancratii miserimus, ac de ilia sibi providerimus et eidem domno Roberto, tanquam vero priori dicte domus nostre Sancti Pancratii mandaverimus obediri humiliter et devote, et in agendis ipsius domus negotiis auxilium, consilium et favorem impendere, hinc est quod nos vobis, et vestrum cuilibet, in solidum tenore pre- sentium committimus et mandamus, quatiuus ipsum domnum Robertum vel procuratorem suum, ejus nomine, in realem et corporalem possessionem dicte domus nostre Sancti Pancratii, ac universorum jurium, et pertinentium ejusdem, auctoritate nostra ponatis et inducatis et in- ductum defendatis, ac faciendo ipsum vel dictum ejus procuratorem pro eo ad ipsam domum nostram sancti Pancratii omnibus viis et modis jurisdictionis, ut moris est, recipi et admitti, injungentes vobis et vestrum cuilibet, tanquam a nobis in hac parte specialiter de- putatis, quatinus ab eodem domno Roberto Amicellis, vice et auctoritate nostra solita, per priores nostri ordinis, in eorum novitate, prestari consueta recipiatis juramenta; cujus juramenta tormam per latorem pre- VOL. II. G I( 42 CHARTEBS AND KECOEDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 43 i I E I I «i sentiura vobis transmittitnus, efc quo per vos c un solemnitate recepto, volumus quod vos sea dictus domnus Robertus prior instrumentum super hoc cou- fectum, quam primum commode potentis seu potent infra annum a data presentium computandum, nobis fideliter transmittere non obmittatis. Datum in nostro Cluniacensi monasterio sub sigiUo nostro, die sexta mensis novembris, anno Domini millesimo quadringen- tesimo tricesimo secundo. Quibus quidem itteris colla- tionis et executorie prescripte, sicut premittitur, palam et publice in presentia omnium predictorum religiosorum et conventus perlectis, tradita est prescripta executoria sacriste, cantori et ceteris singulis religiosis ibidem adstantibus, una cum quadam cedula papirea formam iuramentorum inferius de verbo ad verbum, descnp- toram continente per priores ordinis predicti Olunia- censis, in eorum novitate prestandorum, eisdem sacriste et cantori specialiter dirocte, et generaliter ceteris uni- versis et singulis religiosis dicte domus, ut apparebat et apparet. Quibus quidem executoria et cedula predictis, cum honore et reverentia per ipsos sacristam et can- torem susceptis et iterate inter se lectis et advisatis, mature et digeste, ut videbatur et videtur, insurrexerunt predicti sacrista et cantor, dicentes alta voce et intelli- eibili, in presentia omnium predictorum religiosorum et conventus, sic ut preu.ittitur, convocatorum. con- sentientium et assentientium, quod, cum ita sit, quoa prefatus reverendissimus in Ghristo pater et dominus, domnus abbas Cluniacensis, provident, dedent et con- tulerit, providet, dat et confert per suas litteras patentes prefato domno Roberto Amicellis, eorum confratn, pre- dictum prioratum seu domum santi Pancratu Lewensis, ordinis Cluniacensis, Cicestrensis diocesis, vacantem per mortem domni Thome Neloud, ultimi ejusdem piioratus possessoris, vel alias quomodocumque, ut latius con- tinetur in littera collationis predicta, cujus pnoratus collatio, provisio et omnimoda dispositio ad ipsum dominum Cluniacensem, sues predecessores et suc- cessores, pertiuuit et pertinet, spectavit et spectat, quotiens locus vacationis occuiit, et msuper predictis sacriste et cantori et ceteris singulis religiosis dicte domus precipiendo mandaverit ipsum domnura Robertum eorum et predicte domus, sive monasterii sancte Pan- cratii Lewensis, priorem verum recipere, et admittere, et sibi tanquam vero priori obedire et parere, necnon ipsum domnum Robertum eorum priorem in possessionem cor- poralem et realem, etc., ut inferius continetur, ponere, admittere, et inducere, atque impositum, admissum et inductum defendere, et in agendis suis et predicti priora- tus sive monasterii Sancti Pancratii Lewensis, favores ministrare ac prestare opportunos, receptis ab eodera juramentis inferius insertis. Hinc est quod predicti religiosi, sacrista et cantor, et omnes alii eorum con- fratres presentes, mandatis et preceptis prememorati reverendissimi in Christo patris et domini domni abbatis Cluniacensis, eorum et dicti prioratus superior (sic) im- mediatus (s/c), parere, obedire et acquiescere volentes, ut veros decet filios, domnum Robertum Amicellis, eorum et totius domus sue, monasterii sancti Pancratii Lewensis, priorem receperunt et admiserunt, recipiunt et admit- tunt, humiliter et benigne, virtute littere collationis pre- dicte, cum omni honore et reverentia condecentibus, in- stallando ipsum domnum Robertum eorum priorem in loco prioris, ubi sui predecessores sedere consueverunt. Preterea predicti sacrista et cantor cedulam formam juramentorum continentem inferius descriptorum pre- dicto domno Roberto, eorum priori tradiderunt, quatinus legeret et juramenta infrascripta faceret et prestaret, secundum tbrmam mandati prescripti; qua cedula per ipsum domnum Robertum cum honore et reverentia capta et aperta, palam et publice, in presentia omnium predictorum religiosorum et conventus, legit et jura- menta infrascripta fecit et prestitis, facit et prestat per presentes, quorum juramentorum tenor sequitur : — Ego Robertus Amicellis, bumilis prior prioratus sancti Pan- cratii, ordinis Cluniacensis, sic me Deus adjuvet et ejus sancta evangelia, juro et promitto, quod fidelis et obediens ero domino meo Odoni, abatti Cluniacensi et ejus successoribus et ecclesie Cluniacensi, et quod bona, immobilia dicti prioratus sancti Pancratii, vel per- 1 44 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 45 i" tinentiarum suarnm ubicamque positarum, non vendam, non donabo, non alienabo, non infeudabo, non im- pignerabo, et quod non permutabo vel accensabo ahquid de bonis predictis in darapnutn et prejudicium dicti prioratus, et pertinentiarum suarum, sed omnia bona eius in bono statu, pro posse servabo et detendam, bona fide, et quod mutuum non contraheram ultra quin- quaginta libras, absque licentia domini abbatis, et quod alicui venditioni, donationi, infeudationi, irap.gneratiom, alienationi bonorum immobilium quam fecerint, vel facere voluerint priores, procuratores, custodes vel monachi doinorura, prioratuutn et locorura ad Oluni- acensem ecclesiam, mediate vel immediate pertinentium, in provincia Ani^lie, non consentiam nee auctoritatem impertiar, nee ea fieri pro posse meo permittain. Et si Quis eas forte facere attemptaverit, dicto domino abbati Cluniacensi, quatinus commode potero, significare curabo. Et insuper, omnia ilia que debet annuatim dictus priora- tus Sancti Pancratii ecclesie CUiniacensis, fideliter solvere laborabo. Hec omnia et singula supradicta juro, et promitto in bona fide mea firmiter juxta posse tenere et observare, et contra non venire, Sic me Deus adjuvet et hec sacrosancta evangelia. Quibus juraraentis, sic ut premittitur, per prefatum domnum Robertum factis et prestitis, predicti omnes et singuli coufratres et religiosi obedientiam manualem fecerunt, exhibuerunt, faciunt et exhibent tanquam vero eorum priori. Insuper predicti sacrista et cantor, predictum domnum Robertum eorum priorem cum honore et reverentia accipientes, et de capitulo exeuntes per portarum exteriorum et superions domus clavium, ecclesie, summi altaris, jocahum, libro- rum, cordarum, campanarum, installationis seu imposi- tionis sedis in clioro, et aliorum ornameutorum ecclesie, ut moris est, traditionem et liberationem posuerant, admiserunt et induxerunt, ponunt, admittunt et inducunt, cum omnibus suisjuribus et pertinentus universis, obser- vata solempnitate in talibus fieri assueta. Super quibus omnibus et singulis peractis, predicti dominus prior, sacrista, cantor, et pleures alii comraonaclu, in presentia testium infrascriptorum rogaverunt, requisierunt, rogaub EMBLEM or NOTARY. et requirunt, requisivit, rogavit, requirit et rogat quilibet eorum, tarn divisim quam conjunctira, unura vel plura, instrumentum vel instrumenta sibi confici, fieri et dari a me notario publico infrascripto. Actafuerunt hec, prout suprascribuntur, sub anno, indictione, pontificatu, mense, die et loco predictis, presentibus tunc ibidem venerabili- bus ac discretis viris : Andrea Pille et Johanne Otewey, Bathon. et Wellen. necnon et Cicestren. diocesis testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis, Et ego, Johannes Goodman de Lewes, clericus Cicestrensis diocesis, publicus auctori- tate apostolica notarius, premissis omnibus et singulis dum, sic ut premittitur, sub anno Domini, indictione, pontificatu, mense, die et loco predictis in principio presentis instru- menti descriptis, agerentur et fierent, una cum prenominatis testibus, presens personaliter interfui, eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, aliundeque occu- patus per alium fideliter scribi feci, et in banc publicam formam redegi, signoque meo solito et consueto signavi, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium premissorum. Et constat michi notario supradicto de rasura istius dictioris possessoris in undecima linea pre- sentis instrumenti computando a capite ejusden rasure necnon de interlineatione istius dictionis continenteniy supra decimam nonam lineam ejusdem instrumenti, com- putando etiam a capite ejusdem interlineationis. Quas quidem rasuram et interlineationem approbo ego notarius antedictus. [^Notarial original on parchment^ 20 inches hy \h inches ; on the bach, mark of the conventual oval seal of St. Fancras. Vol. LXXXIV., No. 493; Id.'] [494.] [^Extended copy."] Reverendissime in Christo pater et domine, premissa recommendatione tam debita quam devota, cum omni- moda reverentia et obedientia usque ad mortem, vestre reverende paternitati tenore presentium innotescat, nos 46 CHARTEES AND RECORDS OF THE vestras litteras gratiosas per magistrum Johannem Moneti, familiarem domini prions de Caritate, XXII IP. die mensis januarii, ultimo preterito, cum ea qua decuit reverentia recepisse, quarum tenore concepimus, non absque grandi perturbatione cordium et merore, vestram reverendissimam paternitatem fuisse plenius informatam nos dudura electionem prioris uostri fecisse contra ordinis statuta et in derogationem Cluniacensis ecclesie mani- festara, unde, quod absit, sententiani majoris excom- municationis debuimus raerito incurrisse. Super quo, vestre reverendissime paternitati humillime supplicamus, quatinus a corde vestro repellatur quecunque suspicio penes personas nostras, et uniuscujusque nostrum per- sonam criminis tam enormis, cum Deo teste et sin- gulis nostris conscientiis contestantibus, nullam talera electionem intenderimus, nee im posterum intendimus quovis modo, sed contrarium expresse protestati fueri- mus, licet dicti prioris nostri personam, ut ydoneam commendaremus, prout ipsam credimus commendandam, et speremus ipsura imposterum amplioris coramenda- tionis preconium meriturura, pro eo tamen quod con- scientiarum nostrarum securitatem, et animarum salutem, tam tenere ad cor habuit vestra benignitas paternalis, ut de absolutionis beneficio, quo tamen in bac parte, ut credimus, nullatenus egebamus, nobis tam pie, tamque misericorditer provideret, omnimodo regratiamur, et quas valemus gratiarum reddimus actiones, utput a tali ac tanto pastori, qui sanas oves servare novit, incolumes et egris providere de remedio sanitatis ; vestram pater- nitatem reverendissimam felicem et longevam conseryet Altissimus ad prosperum regimen animarum Christi sanguine redemptarum. Scriptum in prioratu Lewensi, sub sigillo nostro communi ad causas, quinto die mensis martii, anno Domini millesimo CCCC'"^ tricesimo secundo. Vestre reverendissime paterni- tatis ac vere obedientie, filii et alumpni, subprior et con- ventus domus vestre Lewensis. ANCIENT ABBEY OF CLTJNI. 47 [^Doctimefit on paper^ folded as letter ; part of the con- ventual seal impressed on back, still remaining ; \\\ hy 8 inches; endorsed Reverendissimo in Christo PATRI AC DOMINO NOSTRO COMMUNI, DOMINO ABBATI Cluniacensi. Vol. LXXXIV., No. 494 ; Id.'] [495.] [Extended copii.] In Dei nomine, amen ; per presens publicum instru- mentum cunctis appareat evidenter, quod anno Domini millesimo 0000""° tricesimo quarto, indictione duodecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii, divina providentia pape quarti anno quarto, mensis julii die decimo septimo, in mei notarii publici testiumque subscriptorum presentia, constitutus personaliter venerabilis et religiosus vir, ffrater Robertus Amicellis monachus, prior, ut asseruit, monasterii Sancti Pancratii de Lewes, ordinis Cluniacensis, Cicestrensis diocesis, in quodam ambulatorio infra septa dicti monasterii situato, quasdam litteras suo, et conventus sui monasterii supradicti sigillis, in cera viridi sigillatas, non viciatas, non cancellatus nee in aliqua sui parte sus- pectas, sed omni p.:'orsus vitio et sinistra suspicione carentes, coram me, notario, et testibus infra norainatis presentavit, meque notarium subscriptum sepius rogavit ac requisivit, quatinus hujusmodi litteras inspicere et exemplare vellem, et eas in publicam formam redigerem. Quarum quidem litterarum tenor sequiter et est talis : — Universis sancte matris ecclesie filiis, presentes litteras inspecturis, frater Robertus Amicellis, prior humilis monasterii Sancti Pancratii de Lewes, ordinis Clunia- censis, Cicestrensis diocesis, reverendissimi in Christo patris et domini domini Odonis Dei gratia abbatis Cluniacensis, in regnis Anglie, Scotie et Hibernie camerarius, ut vicarius in spiritualibus et temporalibus generalis, et totus ejusdem loci conventus, salutem in Eo quem peperit uterus virginalis. Dudum siquidem pre- decessores nostri monasterii predicti, unanimi consensu et assensu totius conventus ejusdem, omnes et singulos 9««i '■ ii I 48 CHARTERS AND EECOEDS OF THE fructus, redditus et proventus ecclesiarum de Est^en- stede et Westliotlileghe, Cicestrensis diocesis ; et de Wal- pole Norwicensis diocesis eidera raonasterio nostro auct'oritate apostolica unitanmi et annexarum, vicariarutn in eisdem portionibus duntaxat exceptis, cum omnibus suis iuribus et partium universis, stramine et teno de la Westwarde, ecclesie de Estgrenstede, predicto prion qui pro tempore fuerit dicti monasterii reservatis pro ves- tiariis subprioris et monachorum claustraliiim dicti monasterii nostri, pro quibus minus sufficienter hactenus fuerit ordinatum in exoneratione priorum dicti monas- terii, qui pro tempore fuerint, de quorum camera ves- tiarium huiusmodi fratribus ipsis claustralibus con- sueverat ministrari ; ac etiam omnes et singulos fructus, redditus et proventus ecclesiarum de Dychenynge; capelle de Wynelesfelde et Peccham, monasterio nostro predicto auctoritate apostolica unitarum, appropriatarum at an- nexarnm, portionibus vicariarum in eisdem duntaxat exceptis, ac etiam omnes et singulos fructus et proventus officiorum gardini et infirmarie dicti monasterii ; totam portionem decimarum de la AVallonde sub castro Lew- ensi- totam portionem decimarum in Estbourne ; totam portionem decimarum de Bernedone ; portionem decime de Wodetone et de la Crofts ; portionem decimarum in Hurstpropounde ; ffirmam terrarum et pasture de Hoke- londe ; de annuo redditu iu civitate London , de tene- ments quondam Phylpot militis ; sex libras, tresdecim solidos et quatuor denarios de annuo redditu maneru domini comitis Arundell de Mechyng ; centum solidos de annuo redditu in Kyngestone juxta Lewes, vocato Digover (?) triginta duos solidos; de annuo redditu Johannis Herberde per manus ballivi dicti prions de Southonere duodecim solidos ; de sex officianis pnnci- palibus predicti monasterii pro infirmaria monachorum et diaconia sanctiNicbolai trigiuta sex solidos; de manenis de Langenye,rfalemere etWamberghe pro dicta infirmaria et diaconia sancti Nicholai quindecim solidos; de annua pen- sione decani et capituli ecclesie catliedralis Cicestrensis, decern libras ; de annua pensione in ecclesia de Altristone, sexdecim solidos; de annua pensione in ecclesia de ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 49 Trumpetone, sexaginta solidos; de annua pensione in ecclesia de Porteslade, viginti solidos ; de annua pensione in ecclesia de Berwyk, undecim solidos ; de annua pen- sione in ecclesia de Wyngham tresdecim solidos et quatuor denarios; de annua pensione in ecclesia de Estgrenstede, centum solidos ; de annua pensione in ecclesia de Westhothleghe sex solidos et octo denarios ; de annua pensione in ecclesia de Peccham viginti sex solidos et octo denarios ; de annua pensione in ecclesia de Dychenynge, viginti solidos et portiones decimarum terrarum quondam Antonii in eodem ; de annua pensione in ecclesia de Walpole, sex marcas; de annuo redditu priorisse et conventus de Esebourne et ecclesiis de Comp- tone et Uperindone quadraginta solidos ; et totam deci- mam feni ad rectoriam medietatis ecclesie de Walpole qualitercumque spectantis, pro pitancia subprioris et monachorum ejusdem monasterii deputaverunt, assigna- verunt et applicaverunt et perpetuis temporibus dura- turis sigilHs suis consignaverunt. Nos igitur predeces- sorum nostrorum vestigiis inherentes, et eorum opera caritatis magnifica ante mentis nostre oculos reducentes, omnes et singulos ffructus, redditus et proventus eccle- siarum, officiorum, portionum, firmarum, annui redditus et pensionum predictorum in forma predicta, ac insuper ut devotius et diligentius dicti monasterii confratres diviuis officiis et diurnis insistant, et eorum indigentia facilius occurratur, quibus in totum mederi non valemus pro nostre parvitatis modulo, habito super hiis omnibus inter nos communi tractatu diligenti, frequent! et solempni, etiam qui requiritur in hac parte, de unanimi omnium nostrorum voluntate, collaudatione, consilio, consensu et assensu prestitis in communi, decem marcas annue pensionis, videlicet de ecclesia sancti Olavi in South werk/ Londoni, sex marcas; et de pensione medieta- St. Olare's, Southwark, in the diocese of Wincliester, and arch- deaconry of Surrey, is one of the fourteen churches dedicated to St. Olave, king and martyr. Olaf, or Olaus, King of Norway, flourished in the time of the Danish King Canute of the 8axonera ; was driven from tliat country when conquered by him in 1028 ; and dying in 1030 was afterwards " canonized." Stow (" Sur. Lond.") and Maitland (" Hist. VOL. II. H 50 CHARTERS ANT) RECORDS OE THE ANCIENT ABBEY OF CLFNI. 61 tis ecclesie de Westwaltone quatuor marcas ad pitanciam monachorum dicti monasterii deputamus, assignamus et etiam applicamus sub certa forma ; cu]us tenor sequitur in hec verba :-Universis presentes litteras inspecturis vel audituris, ffrater Robertus Amicellis, prior humilis monasterii sancti Pancratii de Lewes, salutem in Domino sempiternam. Universitati vestre notum faciraus per presentes, quod nos dedimus, concessimus et imperpetuum assiraavimus pro nobis et successoribus nostris, dompno Willelmo Pyctone subpriori nostro, et conventui monasterii nostri predicti, et successoribus suis decern marcas annui redditus singulis annis habendas, prO" venientes et percipiendas annuatim ad festa natalis Domini, Pasche, nativitatis sancti Johannis Baptiste et sancti Michaelis, equis portionibus, videlicet de pensione ecclesie sancti Olavi in Southwerke sex marcas; et de pensione medietatis ecclesie de Westwaltone quatuor marcas sterlingorum ; volumusque et ordmamus per pre- sentes, quod^dictus dominus subprior, ac quicumque sub- priores dicti monasterii, qui in posterum pro tempore fuerint, ac unus monachus de conventu predicto quern ipsi ' communi assensu duxerint eligendum, pretatam pecunie summam de pensionibus predictis imperpetuum percipiant, et in usum conventus predicti et successorum suorum fideliter administrent. Pro qua quidem dona- tione, concessione, et assignatione predictarum decern marcarum, ut predictum est, predictus WiUelmus Fyc tone, subprior dicti monasterii et totus ejusdem loci con- ventus, promiserunt bona et fide pro se et successoribus suis, facere, observare et solempniter celebrare anniver- sarium nostrum, die obitus nostri, sicut fit pro domino Hugone de Chyntriaco, olim priore hujus loci, singulis anms imperpetuum ; ac anniversarium pro dompno of London ") speak of this church of such remote antiquity that ''its first erection cannot be discovered." It is named m a/Jfnt from John Earl of Warenne, in 1281, to the abbot and convent of bt Augustme in Canterbury, of certain messuages situate between it and the Ahamej- In 1736 the church was in such a ruinous condition that it had to De re- built. Opposite to St. Olave's church was the town residence of the prior of Lewes, a large stone building, containing a chapel of two aisles. Thoma Nelond predecessore nostro, modo consimili ; ac etiam unam missam quotidie ad altare sancte Marie Magdalene, cum collectis Omnipotens Sempiterne Deus — Deus cui nunquam — Deus ciijus miseratione Ffideliuni'^et Omnipotens Sempiterne Deus qui vivorum — et comme- morationem de Requiem ante inceptionem misse ; et post missam, commemorationem de spiritu sancto pro saluhri statu nostro, dum advixerimus et cum ab hac luce migraverimus ; pro anima nostra, parentum et amicorum nostrorum, ac pro anima dicti Thome Nelond, ac pro salubri statu Johannis Nelond et Margarete, uxoris ejus, dum advixerint ; et post obitum ipsorum Johannis et Mar- garete, et pro animabus dictorum Johannis et Margarete ac Willelmi Nelond et Johanne uxoris ejus; et pro anima Thome Seyntcler [^Saint Glere, Sender'], et pro anima- bus omnium fidelium defunctorum. Insuper volumus, ordinamus, et assignamus tresdecim solidos et quatuor denarios de predictis decem marcis pro refectione con- ventus, tam aule quam refectorii faciendi die anniversarii nostri imperpetuum, per dispositionem et ordinationem predicti monachi sic per conventum electi, ut supradictum est, per supervisionem tamen subprioris qui pro tempore fuerit, qui compotum tam dictorum tresdecim solidorum et quatuor denariorum quam etiam supradictarum novem marcarum cum septem senioribus de conventu annuatim audiet et determinet {sic). Volumus etiam et ordinamus per presentesque firmiter injungimus, quod dictus subprior et quicumque subpriores qui pro tempore in posterum fuerint, et successores sui jurabit et jurabunt super sacrosancta Dei evangelia, ad perficiendum et fideliter observandum omnia et singula premissa que in isto scripto indentato continentur, et sub pena suspensionis in prefato subpriore aut ejus successoribus, si idem subprior aut ejus successores defecerit vel defecerint de predictis anniversariis et de missa quotidie celebranda aut de aliquo premissorum prout in dicto scripto continetur, ut supra- dictum est, imperpetuum. In cujus rei testimonium, uni parti hujus scripti indentati penes prefatos Johannem Nelond et Margaretam uxorem ejus remanenti, sigillum quo nos Robertus prior antedictus in arduis negotiis uti r I ( 52 OHAKTEES AND BECOBDS OF THE ANCIENT ABBEY OF OLUNI. 53 II k consuevimus, una cum sigillo communi capituli nostn, presentibus sunt appensa ; alteri vero parti hu]U9 scnpti indentati, penes prefatos prioretn et conventum remanenti, predict! Johannes et Margareta sigiUa sua alternatim apposuerunt. Datum in domo nostra capitulari Lewensi, septimo die mensis maii, anno Domini millesimo 0000 . tricesimo quarto. Que omnia et singula premissa per predecessores nostros ac etiam per nos priorem et con- ventum ordinata, deputata. assignata, applicata, acta et gesta, robur habere volumus perpetue firmitatis. in quorum omnium testimonium, sigillum nostrum commune, una cum sigillo quo nos Robertus prior antedictus in arduis negotiis uti consuevimus, presentibus apposuimus. Datum in domo nostra capitulari, predicto nono die su- pradicti mensis maii, anno Domini supradicto. Acta sunt hec, prout suprascribuntur et recitantur, sub anno, mdic- tione, pontificatu, mense, die et loco supradictis m prin- cipio presentis instrumenti descriptis, presentibus tunc ibidem discretis viris Andrea Pelly, Roberto Sucheet Willelmo Yvy, clericis Cicestrensis et Wyntoniensis dio- cesis, testibus ad premissa vocatis speciahter et rogatis. Et ecro, Johannes de Lewes, clericus Oices- trensis diocesis, publicus auctoritate apostolica notarius, premissis omnibus et singulis dum sic ut premittitur, sub anno Domini, indictione, pontificatu, mense, die et loco predictis in prm- cipio presentis instrumenti superius descriptis agebantur et fiebant, una cum prenominatis testibus, presens personaliter interfui, eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi ; hujusmodique htteras m- speli, exemplavi ac in banc publicam formam manu mea rSopria redegi. signoque meo solito et consueto signavi. rogatus et requisitus in fidem et testimonium ommum premissorum. T Notarial instrument on jmrchment, 19^ by 15 j inches ; endorsed Domino abbati Cluniacensi ; Vol. LXXXIV., No. 495 j M] EMBLEM OF NOTARY. [496.] i [^Original document on paper; 17| by \1\ inches ; much defaced and injured by damp ; Vol. LXXXIV., No. 496; Id.\ [497.] [^Extended copy."] Reverendissimo in Christo patri et domino, domino abbati Cluniacensi, suo domino confidentissimo. Reverentiam ac obedientiam, vita michi comite, tanto patri debitam cum honore. Reverendissime in Christo pater, vos michi de largitate donorum vestrorum uberrime prebuistis, cum de benevolentia vestra ad vos paterne vestrum me in filium recepistis et creastis in priorem Lewensem ; sic, de vestra gratia speciali, non meis meritis, sed vestro dono gratuito prioratum Lewensem michi favorabiliter contulistis, quem de vestra solum collatione michi facta pacifice possideo, non fratrum electione, nee aliquo alio titulo. Deinde grandera posuistis in me fiduciam, ut officium vestri vicariatus in partibus istis per commissionem vestram satis ample potestatis firmitatem habentem voluistis me exercere canonice et exequi cum effectu. De cujus commissionis certificatorio vobis datur in compertis responsio pro istis et universis vestri s beneficiis michi impensis, vobis me humilime subjiciendo; ut teneor, Altissimo, in quantum scio et possum, et regratior quod vobis regratiari non sufficio, in dies, flexis genibus supernum residentera in trono devote exoro, ut ipse conservare in prosperis et vobis remunerare dignetur in celis omne bonum quod fecistis in terris. Vestre paternitati reverende humiliter et pie supplico, quatinus quemadmodum de vestra gratiosa paternitate partiri michi largissime voluistis, sic a modo bonus pater, michi perseverare dignemini intuitu caritatis et ad vestrum obsequium velle meum cum omni humilitate et obedientia filiali semper paratum placide capere, affectans assidue vestrum sanctum desiderium ad Dei laudem vestrumque honorem, ex intimo et toto corde, pro omni posse meo humillime perimplere. Pluries ante nunc gl t I } I \it lii ■f i ;i ''\ ]l I 54 CHAETERS AND RECORDS OF THE vestre paternitati reverende de materiis vestris litteris michi nuper missis contentis et aliis scripsisse deliberas- sem, sed multis variisque negociis domini Regis, prout satis liquide audivistis, ex legitimo stricte ligor, et domini fundatoris, ut ex necessitate amoreque compellor pre- peditus, de perante vobis non scribendo, visis preambulis impedimentis ; suppliciter queso, vestra dignetur pater- nitas me misericorditer excusare. Noscere etiam dignetur vestra paternitas reverenda, que diligenter fieri feci per servos meos et alios inquisitionem, ac etiam quesituri, si noticia posset haberi, in quorum manibus, in quibus comitatibus sive regni partibus sunt maneria, redditus et possessiones vestra, de quibus eorumve aliquo vobis bene placens responsum ab aliquo fide digno non reperio, nee in munimentis liabeo quid, quia et ubi petam, nee in munimentorum copiis ad legem suflBcienter exhibendum ; vestri juris subsidium hujusmodi munimentis de neces- sitate pro vestra intentione habenda, requisitis, ac etiam vestra in hac parte voluntate suffioienter habita. Quod in me est et quod ad vestrum bene placitum facere potero, voluntarie faciam et fideliter ad effectum. Etiam Johannes de Verder, monachus et procurator, bene habuit de ultimo predecessore meo LX.* nobilia, que dictus predecessor mens de priore Lentone recepit, ratione creationis sue ; inde acquietanciam predicto pre- decessori meo per dictum Johannem Verder factam in- venio suflBcientem, cujus copiam ad vestrum libitum later presentium in prompto ostendet. Item omnibus solutionibus et tributis domino Regi occasione guerrarum factis et faciendis, necnon statutis et ordinationibus in parlamento edictis, de non mittendo ultra mare aurum vel argentum in massa vel nioneta, ac prohibitione regia inde michi facta; ac etiam aliis enormibus expensis, jam modernis diebus, ecclesiis et ecclesiasticis personis et precipue religiosis extorsis et exactis, non obstantibus. Yobis perlatorem presentium XL. nobilia det Deus; ut noncedatmodo in contemptum domini regis, que pro spoliis predecessoris mei a retro sunt, libentissimo animo destine. Item, tempore creationis fratris Thome Nelond in priorem Lewensem, pluribus creditoribus erat vester ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 55 prioratus Lewensis indebitatus, in tribus mille et ducentis marchis et ultra ; que debita complete persolvit, et etiam domes infra sceptum (sic) monasterii et maneria cum stauro enormiter dilapidata competenter restauravit et honorifice decoravit. Quo fratre Thoma viam universe carnis ingresso, Johannes Nelond, frater ejus carnalis, michi humiliter supplicavit ut pro anima dicti Thome fratris sui, ac etiam pro statu suo et Margarete uxoris sue, dum vixerint, ac pro eorum animabus, cum ab hac luce migraverint, per filios vestros, confratres meos, in vestro monasterio Lewensi perpetuis temporibus unam missam facerem quotidie celebrari; ad quod veraciter per- ficiendum, ut meum voluntarie preberem consensura, CO. marcas vestro dicto prioratui dare se promisit pre manibus, super premissis deliberatione habita cum fratre Willelmo Pikton subpriore et fratribus omnibus com- municantibus ; in qua quidem communicatione, vestra paternali mediante licentia convenire intendimus sub hac forma : — Dictus Willelmus Pikton et vester conventus Lewensis volunt et concedunt pro se et successoribus suis quod pro statu meo, dum vixero, dictorum Johannis et Margarete, dum vixerint, ac pro anima fratris, Thome predecessoris mei, pro anima mea, cum diem clausero extremum, et pro animabus dictorum Johannis Nolond et Margarete, uxoris sue, cum de hac vita decesserint, per unum fratrem suum ad hoc in tabula assignandum, perpetuis temporibus facient missam quotidie celebrari, ut in compositione conventionis plenius continetur ; quia justum est, qui plus laborat, ut plus mercedem accipiat, sic r/emuneratio correspondeat et labori. Hinc paterni- tateJm vestram reverendam pie et devote exoro, quatinus vestrum paternum prebeatis assensum, ut sepedictus ~~ illelmus subprior, et vester conventus Lewensis ac fuccessores sui pro suo labore perpetuo perpetuam decem narcarum mercedem, videlicet de pensione ecclesie parochialis Sancti Olavi de Sothewerk, Wynton diocesis VI. marcarum; et de pensione ecclesie parochialis de Westewaltone, Norwycensis diocesis, quatuor marcas vestro monasterio Lewensi ex antique concessas com- positionaliter percipiant. Quam compositionem ad vestrorum filiorum nostri ordinis solatium, singularem et M 3 1 i 4 It ' i> 56 CHABTERS AND RECOEDS OF THE gratiam, etiam ob animarum nostrarum salutem Htteris vestris patentibus authentice consignandam confirmare dignemini gratiose intuitu caritatis. Et, ut ex hoc vester prToratus Lewensis nullum patiatur dispendium, dominus arcliiepiscopus Cantuarensis/ et domini multi alii mlchi pro firmo concesserunt suum auxilium et favorem de in manu mortua annuum redditura XX". librarum ponendo et ultra, ad hec vestri prioratus Lewensis utilitati proficienda et regiam acquirendam licentiam promiserunt. Item episcopi, et eorum rainistri in istis partibus, assidue nituntur vestra privilegia et aliorum privilegia- torum libertates vobis, vestris et aliis privilegiatis a sede apostolica indulta,infringere et penitus enervare occasione cujusdam statuti in parlamento contra priores alienigenas edicti. Cujus quidem pretextu statuti, dominus Rex ad prioratus de jure existentes sub collatione domini abbatis Majoris Monasterii Turonensis'' et aliorum privilegiato- rum episcopis diocesanis priores instituendos presentant, ao etiam pecunias vobis seu cuicunque abbati sive priori extra regnum Anglie ratione vacationum benefficiorum seu quocunque alio titulo debitas, in sues proprios usus divertit. Nobis omnibus et singulis, firmiter et districtius, sub legitime nostro prohibendum, ne alicui alienigene abbati vel priori sue cuicumque alii aurum vel argentum in massa vel moneta mittamus, aliquisve nostrorum mittat. Hanc quidem responsionem, fratres mei priores auctoritate vestra per me visitati ad petitionem pec- cuniarum ratione spoliorum seu quocumque alio titulo vobis debitarum michi creberrime prebuerunt ; et domi- nus episcopus Lyncolniensis nuper,^^ ut audivi, multum laborabat in priorem vestrum de Northamton jurisdiction- em accipere, interimque fecit eum citari ad respondendum \ 9 Henry Cbicheley, archbishop of Canterbury; translated by bull, 1413, from St. Davids ;ob. U43. ,, ..^^ x • n 4i n 10 Marraoutier-les-Tours, (Majus or Martini Monastenum) ; the iJene- dictine abbey of Marnioutier, distant about a league from Tours, m the diocese of the same ; Indre-et-Loire ; founded by St. Martin, bishop of Tours in 375. , . ^.o^ i i t^m 11 William Grey, elected bisbop of Lincoln m 1431; ob. 14tJt). ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 5? coram ipso, ex officio suo raero, die et loco prefixis, in causa pretensa perjurii. Qui quidem prior vester, liabito juris peritorum consilio, forum declinavit et viriliter resistebat. Hinc igitur, si ad hec dignus essem et electus, ut vobis sanum preberem consilium, vobis utique consulerem, ut alicui vestro priori in partibus istis valenti et pro posse suo volenti jura, libertates et privilegia vestra servare illesa, vicariatum vestrum amplam potes- tatem habiturum visitandi, corrigendi, pugniendi, pro- fesses faciendi, beneficia vacantia sive vacatura con- servandi, pensiones et omnia alia jura vobis debita recipiendi, ac omnia alia et singula faciendi et exercendi, vestram et privilegiorum vestrorum indempnitatem con- servandam conceroentia. Ad hujusmodi prejudicia, gravamina et aliorum incommodorum genera omnino vitanda dare ad decennium velletis, vel ultra ; et ad predictas vices vestras vicario sic constituendo et per eum, si necesse fuerit, substituendo committere cum plena in Domino potestate. Item, auctoritate vestra, priores et prioratus vestros de Monte Acuto, Lentona et Thetford visitavi ; prioratum de Wenloke nondum visitavi, sed visitare intendo quam cito commode potero. Necnon auctoritate vestra et venerabilis domini prioris de Caritate, prioratus vestros de Northampton et Pontefracto per actualiter visitavi predictis auctoritatibus, vestra videlicet et venerabilis dicti prioris vestri. Misi citationem priori de Bermunde- seia ad citandum eum et confratres suos comparere coram me in suo capitulo, die certo sibi prefixo. Dominus rex, sub legitime meo, me visitare eum ut priorem, incon- tinente prohibuit; cujus quidem prohibitionis copiarn nuper vobis misi per magistrum Johannem Monete ; neo dominus rex permittet me visitare ilium priorem, sed abbatem, ad quod mea commissio non exfcendit. De hac materia et omnibus aliis materiis litterismeis presentibus non contentis, et presertim de materia domine comitisse Huntyngdon fundatricis mee, latori presentium fidem indubiam adhibere, et de compotis in visitatione que vobis per latorem presentium minis tro. Quid vobis videtur de eis agendum, per latorem presentium quam cito commode VOL. 11. I ri •l ' :4 Ifai 58 CITAETERS AND EECORDS OF THU poteritis micbi remittere dig-nemini, et velle vestrum rescribere gratiose. Altlssimum deprecor ut ipse vos dirigat in prosperis et protegat in adversis. Scriptura in domo vestra Lewensi. XV"'\ die julii anno Domini M"^^ cccc'"^ xxxiiir^ Tester obediens filius, Robertus Amicellis, prior domus vestre Lewensis. [Coeval copy of [496]; loritteii upon a roll of paper, consisting of two leaves, once tacked end to end ; dis- united for binding-, entire length 33^ inches, width Ulinches, Vol. LXXXIV., No. 497 ; Id,-] The writer of letter [508], commending to the favour- able notice of King Henry VI. certain abbatial visitors of the order of Oluni about to proceed to England, was the father of the well-known Margaret of Anjou, Ren6, surnamed the Good, Duke of Anjou, Count of Provence, and titular King of Jerusalem, Naples, and Sicily. He was the eldest son of Louis II., King of the two Sicilies, and in descent from the Count of Anjou, brother of Charles V. of France. By the will of Jeanne II. he had been called to the throne of Naples in 1435, but was only able to assume the crown in 1438, having been kept prisoner for three years by the Duke of Burgundy. Being afterwards forced to cede his kingdom to Alfonso of Arragon, King Rene retired to his territorial dominion of Provence, and there his court was the rendezvous of all the savants and artists of the day. His daughter Margaret, by Isabella, the heiress of Lorraine, married in 1445 King Henry VI., so that the following letter must have been written after that event, from the fact of his calling the latter " son," and him- self "father." It was also necessarily written after 1456, for it was in that year that Jean de Bourbon," whom he mentions, was first elected abbot of Cluni, being at the time Bishop of Puy. King Rend was not only a poet, and author of "L' Abuse en cour," (a romance ^2 Jeau de Bouibou ; ISee pp. 2, 26, Vol. I, \ ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 59 in prose and verse), with other works, but was celebrated as an artist, especially in miniature and missal painting. One of his larger compositions is preserved in the cathedral at Aix, the ancient capital of Provence, (where he died), being, as is said, in the style of Van Eyck. Another picture of Rend was at one time in the Char- treuse at Villeneuve-les-Avignon, but is now in the hospital of that place.^^ It is recorded of the royal artist that he was so engaged and wrapt up in painting a "partridge," when the loss of his kingdom of Naples was announced to him, that he did not even take his hand from the picture.^* He died in 1480, at the age of 72. 508. Letter from Bene, King of Sicily and Jerusalem, to Henry VI. of England. Tres hault et puissant prince, nostre tres chier et honnore filz, Henrry par la grace de Dieu, Roy d' Angle- terre, Rene par icelle mesme grace, roy de Jherusalem et de Secile, due d' Anjou et de Bar, conte de Provence, etc, vostre pere, salut avec paternelle amour et filiale dilection. Tres hault et puissant prince, nostre tres chier et honnore filz, nostre tres chier et ame cosin, Tevesque du Puy et abb^ de Cluny, nous a fait dire et remostrer bien au long, que voz predecesseurs roys d'Angleterre, entre les aultres princeps {sic) chrestiens, ont est^ principaulx fondateurs et bienfacteurs dudit monast^re de Cluny ; et pour la consideration qu'ilz ont heue h la premiere d'icelui, ouquel entre tons les aultres sainz lieux, jucques ad ces jours d'uy, a este et est en devotez oraisons, cerimonies, observations et sacriffices en observance reguliere ferventement servy et obey, et pluseurs religieuses et sainctes personnes, par chorusca- tion^^ de saincte vie, fait de grans euvres a Taugmentation de nostre foy catholique, et qu'en icelui vos diz predeces- seurs roys cantemplans en leurs coraiges si saincte religion devoir estre honnoree et augmentee, en comme- " (Euvres ** completes du roi Ren^." &c., Angers, 1845. 1* Mathieu, '' Histoire de Louis XI." ^** Cf. coruscare (briller ; to shine). »v 60 CHARTERS AND RECORDS OF THE moration de leurs blens faiz, ont laissd oudit monnastere de grans signez, excemples et figures qui doivent acog- noistre et remenbrer leur ditto bonne affection et devo- tion ; et mesmement en vostre royaume d*Angleterre ont fondd plusieurs beaux monasteres et lieux d'icelle religion, et deppendens dudit monastere, et donne grans rentes et redevances et devoirs enTaugmentant si grandement que chascun peult veoir et savoir. Et pour ce que tant a Tobcacion des guerres et differences qui ont est6 par cy devant, comme aussi pour ce que Tabbe, predecesseur de nostre dit cousin, a sa provision de la ditto abbaye, estoit ja viel et debilite de temps, n'ont este envoy^s de long temps visiteurs ne refformateurs de par dela, nostre dit cosin a delibere envoyer par tons les royauraes et lieux de la dicte religion, et mesmement en vostre dit royaume, pour vacquer k la visitation et refformation et affaires dudit monastere et de ladite religion, et pour recouvrer aussi les redevances, devoirs et pensions, qui sont deuz a Tabbe et convent pour supporter le service divin, qui en ont bien besoing par les prieurs et religieulx de vostre dit royaume, ainsi que plus k plein toutes ces choses et aultres ilz vous diront et exposeront, si c'est votre plaisir de les oir. Si vous prions, tres attrites, quen ensuyant la bonne entencion, et singuliere devotion de voz dessus diz predecesseurs, et pour le bien et entretene- ment d'une si grande et saincte religion, qui chascun jour prie pour le bien et prosperite de vous et de vostre seignorie, et aussi en nostre favour, vous vueilles benigne- ment recevoir et faire recevoir lesdits religieulx, visiteurs et refformateurs, et h eulx faire obeir par les subgetz dudit monastere, et paier les redevances, devoirs et pensions par ceulx qu il appartiendra, en les prenant au surplus en vostre bonne prottecion et sauvegarde, en les ayant en leur charge et affaires, singulierement et especial- ment recommandes ; et vous nous feres bien singulier plaisir. Tres hault, etc. [^Written as a draught on paper, on one side of a page; 12 % 8J inches. ** Collection de Bourgoyne," Vol. LXXXIV., No. 508 ; Bibl. Nationale.] ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 61 Of the four next records relating to the election of one of the two following priors for Lewes, Nicholas Benet and John Danyel, in succession to Robert Amicel, that num- bered [509] and dated 1445, seems at first sight to present a genealogical enigma, but in looking into the heirs and collateral branches of the Earls of Surrey, the patron lords of St. Pancras, it is seen that the writer recom- mending for election one of the above as prior of St. Pancras is Edmund Lenthal, son of Sir Rowland Lenthal, by Margaret, one of the sisters and coheirs of Thomas, 11th Earl of Arundel and Surrey, successor to the Warenne title, who died in 1415. A somewhat curious instance of family pedigree is evolved in this document, and one which would not have been looked for, showing how collaterals at that early date were brought in, after a lapse of years, from the absence of direct descendants. The date of letter from Lewes also shows, that on the division of the Earl of Arundel's estate, this part of his possessions had come to his sister's son, whereas the earldom and castle of Arundel had devolved upon his cousin, John FitzAlan, Lord Maltravers. Nicholas (Synopsis) remarks that neither Thomas nor his son John were summoned to parliament as Earls of Arundel.^^ 510 is a document from the brethren of St. Pancras to Odo de la Periere, abbot of Cluni, dated Jan., 1445, announcing the death of their late prior Robert Amicel, on Thursday, the 30th Dec, 1444, his interment in the 1^ The Lenthal descent given in the pedigree of Nevill, Lord Abergavenny (and quoted from "Close Rolls" of 36 Hen. VI., m. 34), is to this effect : — George (only son and heir of Edward, Lord Bergaveny) was found in 36 Hen. VI. to be one of the cousins and heirs of Sir Row- land Lenthale, knt., viz., son of Elizabeth, Lady Bergavenny, d. of Richard Beauchamp, Earl of Worcester, son of Joan, and sometime Lady Bergavenny, one of the three sisters and coheirs of Thomas, late Earl of Arundel, brother of Margaret, mother of Edmund Lenthale, Esq., son of the same Sir Rowland and Margaret. [(7/1 Burke, "Extinct Peerage ; " Collins ; Nicholas.] From an inq. post mortem 11 H. VI. it is seen, that in virtue of the division of the estate Sir Rowland Lenthale held seven knights' fees in Hamsey, Barcombe, Strete, and Nytimber, in Sussex. 62 CHAETEES AND EECOEDS OF THE priory churcli before the altar of St. Mary Magdalene, and praying that one of the fraternity, John Danyel, may be appointed to succeed him. The former rule, as to the nomination, appears by this and the next deed to have fallen into desuetude, the nephew of the successor of the Warennes, Thomas, Earl of Arundel, recommending only, without claiming the right of nomi- nation. In [511] we have a notarial exemplification (in dupli- cate) of the appointment of Nicholas Benet to the priorate of St. Pancras,^^ in succession to Robert Amicel, lately deceased. This appointment is dated from Lourdon,^^ near Cluny, 4th March, 1445. In [1512] is given another notarial document, record- ing and testifying the resignation (or non-acceptance) of the aforesaid appointment by Nicholas Benet, for reasons therein given ; and we further learn that he was at the time prior of the Cluniac house of Castle Acre, in Norfolk. 16 The brethren (as seen in the foregoing document [510]), had peti- tioned for the appointment of John Danyel, wlio was appointed sub- sequently in 1450 (See ''S. A. C," HI., p. 203; Pat. 30 Hen. VI., p. 2, memb. 15 ; Rot. Pat. 37 H. VI. in Harl. MS. 6963). 1^ Lourdon was a castle to the north of Cluni, destined with two others, named Berze, and Mazille, after the treaty of 1250, for the defence of the town and abbey. It was particularly to this strong- hold's keep that in the civil and religious wars of France, the different objects of value, the charters, and deeds of the abbey were conveyed, and deposited for security. Nevertheless, it was surprised in 1575 by the partisans of the Due d'Alen^on, and the pillage and damage done to it was so great, that Claude de Guise (the 50th abbot), after his reconciliation with Henri Quatre, obtained letters patent in 1605, giving the same force to the copies of charters, damaged and destroyed at that time, as to the originals themselves. In 1632, Richelieu, after he had made himself titular abbot of Cluni, ordered the demolition of Lourdon, which was so thoroughly carried out that nothing of it now remains, save part of a tower, on which may be still traced the arms of Claude de Guise. Of the chateau of Mazille a portion only is now remaining. It was repaired and strengthened in 1411 by the abbot Raymond de Cadoene. [Penjon, *' Cluny, abbaye et yille," p. 16, 17.] ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 63 [509.] \^Extended copi/.'] Reverendo in Christo patri et domino abbati, Dei gratia ecclesie Cluniacensis, Matisconensis diocesis, vester ad vota Edmundus Lenthale, consanguineus et heres Thome niiper comitis Warenna, Arundell, et Sur- reie, omnimodam reverentiam cum debito lionore. Quia prioratus Sancti Pancratii de Lewes, vestri ordinis Cluniacensis, nostreque fundationis, Cicestrensis dio- cesis, per obitum domini Eoberti Amicellis, ultimi ipsius prioratus prioris vacare dinoscitur, paternitatem vestram reverendam prelibatam devotissime iraploramus, qua- tinus dilecto nobis in Christo fratri Johanni Danyel, dicti prioratus camerario, monacho professo et sacerdoti, viro vite laudabilis et conversationis honeste, raoribus et scientia honorifice decorato, quem religionis zelus, etatis maturitas, aliaque probitatis et virtutum raerita recom- mendant, prioratura predictum cum ipsius juribus, reddi- tibus, proventibus, emolumentis et pertinentiis universis conferre et donare caritatis intuitu, ceteraque peragere que vestro in hac parte incumbunt officio paternali, dignemini humiliter cum favore; et paternitatem ves- tram reverendam predictam diu conservet in prosperis nostri dementia Salvatoris. Datum apud Lewes pre- dictum, nostro sub sigillo, decimo octavo die mensis januarii, anno Domini millesirao quadringentesimo quadragesimo quinto. [ Original ; on parchment membrane , 13 % 7 inches ; seal originally appended hy label ; neither remaining. Vol, LXXXIV., No. 509 ; Id.'] . [510.] 'Extended copy.] Reverendissimo in Christo patri et domino, domino abbati ecclesie Cluniacensis, Matisconensis diocesis, vestri humiles et devoti in Christo filii, subprior et con- 64 CHARTEES AND RECORDS OF THE ventus prioratus vestri Sancti Pancratii de Lewes in ADglia, vestri ordinis Cluniacensis, Cicestrensis diocesis, obedientiam et reverentiam tanto patri debitam cum omni subjectionis honore. Paternitati vestre reveren- dissime tenore presentiura innotescimus, quod pie memorie dominus Robertus Amicellis, prioratus pre- dicti nuper prior, qui, dura in humanis agebat, raun- danis abdicatis illecebris, devotum et sedulura exhibuit Altissimo famulatum, die Jovis, videlicet penultimo die mensis decembris ultimo preterito, ab hac lacrimosa valle miserie ad patriam migravit quietis eterne, et ante altare in honore beate Marie Magdalene infra dictum prioratum dedicatum, honorifice sepelitur ipsius corpus. Quapropter, ne dictus prioratus, vacatione causante diutina, in spiritualibus et teraporalibus cujusvis dis- pendii pregravetur incommodis, vestre reverendissime paternitati prelibate, flexis in terram genibus, qua tenus Sana obedientia possumus, humillime supplicamus quati- nus prioratum prcdictum cum ipsius juribus et per- tinentiis universis dilecto confratri nostro fratri Johanni Danyel, monacbo professo et in sacerdotio constituto, dicti prioratus caraerario, clarissimis virtutum donis pre ceteris suis ibidem confratribus, hujusmodi prioratum tam in spiritualibus quam temporalibus ad regendum multipliciter insignito, quem etiam religionis zelus, etatis maturitas aliaque probitatis et virtutum merita recommendant, dignemini conferre et donare, ceteraque peragere que vestro in hac parte incumbunt officio pas- torali, humiliter cum favore. Et vestram reverendissi- mam paternitatem predictam ad salubre regimen totius ordinis Cluniacensis diu conservet in prosperis nostri' dementia Redemptoris. Datum in domo nostra capit- ulari Lewensi, nostro sub sigillo communi, ultimo die mensis januarii, anno Domini millesimo 0000""°- quad- ragesimo quinto. l^Written on a panel of parchment, 11 inches long and 8| wide ; seal originally appended^ now lost. Vol. LXXXIV., No. 51U ; /(/.] ANCIENT ABBEY OF CLUNl. 65 L511.] [^Extended copy.'] Yenerabili et carisslmo fratri nostro domno Nicholao Beuet, nostri ordinis Cluniacensis monacho expresse professo, frater Odo, miseratione divina ecclesie Clunia- censis minister humilis, salutem in Domino. Religionis zelus, litterarum scientia, vite et morum sinceritas, rerum providentia et negotiorum experientia, aliaque probitatis et virtutum merita, quibus personam vestram fidedigno- rum relatu attente novimus insignitam, nos merito in- ducunt ut vos congruis honoribus attollamus, volentes vobis premissorum et aliorum meritorura vestrorum in- tuitu gratiam facere specialem, vos in domum nostram seu prioratum nostrum conventualem Sancti Pancratii Lewen- sis in regno Anglie, Cicestrensis diocesis, qui de quinque fihabus nostri monasterii existit, et qui a predicto nostro monasterio Cluniacensi immediate dependet, et per moua- chos ipsius monasterii, de quorum numero et ordinem predictum expresse professus estis, gubernari consuevit, vacantem ad presens in manibus nostris, per obitum seu decessum fratris Roberti Amicellis, quondam ultimi prioris et possessoris, cuj usque collatio, provisio, presen- tatio et alia omnimoda dispositio, quotiens locus vaca- tionis occurrit, ad nos et abbates dicti monasterii prede- cessores et successores pro tempore existentes, pleuo jure ab antique dignoscitur {sic) pertinere, mittimus in priorem, et administratorem prioratus nostri predicti Sancti Pan- cratii, et ipsum prioratum, ut premittitur sic vacantem, seu alias per quamcumque aliam personam vacet, una cum propriis juribus, redditibus, proventibus, fructibus, et emolumentis, ac pertinentiis suis universis, vobis contu- limus, conferimus, et donamus, et de illo providimus et providemus, et per traditionem presentium litterarum investivimus, et investimus, ac in realem et actualem possessionem inducimus et ponimus, interdicentes vobis alienationem rerum et jurium, mobilium et immobilium dicti nostri prioratus, preter seu contra juris formam et nostrum ac successorum nostrorum consensum pariter et VOL. II. K ■«s««P ««BI 1 i 66 CHAETEES AND EECOEDS OF THE assensum ; mandantes propterea fratribus nostris mona- chis, et oflBciariis predicti prioratus nostri, ac etiam cete- ros monachos regulares, ecclesiarum rectores, presbyteros, capellanos, notarios, tabelliones et alias personas publicas in juris subsidium requirendas et rogandas, quatinus vos fratrem Nicholaura vel procuratorem vestrurn pro vobis in realem, corporalem et actualem predicti prioratus nostri possessionem, juriumque et pertinent iarum ejusdem auc- toritate nostra realiter ponant et inducant, vosque induc- tum deffendant, facientesque vos aut procuratorem ves- trurn pro vobis ad dictum prioratum recipi et admitti, amoto exinde quolibet illicito detentore, quem nos tenore presentium, quantum de jure possumus, amovemus, ipsi- que fratres oflBciarii et subdicti nostri dicti prioratus Sancti Pancratii, vobis tamquam vero et indubitato priori dicti prioratus, obediant et efficaciter intendant, ac vobis auxilium et consilium presteut, atque de omnibus juribus et pertinentiis ejusdem, vobis vel procuratori vestro pro vobis integre respondeant et responderi faciant, ut moris est. In cujus rei testimonium, sigillum nostrum litteris presentibus duximus apponendum. Datum in castro nostro de Lurdinio prope Cluniacum, die quarta mensis Martii, anno Domini millesimo quadringentesimo quadra- gesimo quinto, more gallicano sumpto. Presentibus venerabilibus et carissimis fratribus nostris domnis Vin- centio de Campis, priore prioratus nostri de Tarnajo ; Hugone Burgensi decano decanatus nostri de Gaya, or- dinis nostri Cluniacensis, et Jobanne Mathei, juris perito, burgensi Cluniacensi ; Viennensis, Trecensis et Matisco- nensis diocesium, testibus ad premissa vocatis. [Signed] Odo, abbas Clun'. Et ego, Johannes Marini de Cluniaco, cleri- cus Matisconensis diocesis, publicus imperiali et regia auctoritatibus notarius, ac prefati domini abbatis scriba, quia premissis colla- tioni provisioni et investiture dicti prioratus Sancti Pancratii Lewensis factis dicto domno KicbolaoBenet, ceterisque omnibus et singulis, EMBLEM or PUBLIC NOTABT. dum sic, ut premittitur, per dictum dominum abbatem / X ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 67 fierent et agerentur, una cum prenominatis testibus pre- sens fui. Idcirco presentes litteras per me confectas et receptas, signis et subscriptione meis, una cum appensione sigilli dicti domini abbatis signavi, requisitus in testi- monium premissorum et rogatus. Marini. [^Duplicate on parchment; the first loord projects he- yond the text in ornamented or illuminated letters ; above it a cross in green tvax, the secretum of abbot Odo; at bottom^ slit or opening for seal-label; length 15| inches, ividth 14^ inches. *' Collection de Bourgogne," Vol. LXXXIV., No. 511; Bibl. Rationale.] [512.] [Extended copy.'] In Dei nomini, amen. Per presens publicum instru- mentum cunctis appareat evidenter, quod anno Domini millesimo 0000""°. quadragesimo sexto, indictione nona, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Eugenii, divina providentia pape qaarti, anno decirao sexto, die duodecimo mensis aprilis, in hospitio venerabilis et egregii viri, domini Thome Tudenham militis, infra parochiam Sancte Mildrede in Bredestrete, civitatis London' situato, in meique notarii publici sub- scripti et testium infra scriptorum presentia, personaliter constitutus venerabilis et religiosus vir, Nicholaus Benet, monachus ordinis Cluniacensis, ac prior domus sive prioratus, ut asseruit, de Castelacre, ejusdem ordinis in Anglia, Norwicensis diocesis, ex certis causis veris et legitimis ipsum, ut asseruit, in ea parte ad infrascripta monentibus, quasdam renunciationem, atque resignatio- nem, juris, tituli et possessionis ac litis pro eisdera, aut eorum aliquo, quod, quem et quam ad domum sive prio- ratum conventualem Sancti Pancratii Lewensis in Anglia, ejusdem ordinis, Oicestrensis diocesis, ratione et pretext u cujuscumque coUationis, provisionis, ordinationis, et dis- positionis per religiosum in Christo patrem dominum Odonem, miseratione divina ecclesie Cluniacensis minis- 68 CHARTERS AND RECORDS OF THE l| tmm humilem et abbatem, sive quemcumque aut quos- cumqiie, aliiim vel alios date, collate, attribute aut concesse cum suis juribus et pertinentiis universis quali- tercumque sibi competeutibus in quadam papiri cedulain scripto redacta, quam in manibus suis ad tunc tenuit, fecit atque legit, renuntiavit atque resignavit sub forma verborum que sequitur : — In Dei nomine amen. Coram vobis, authentica persona, et testibus hie presentibus. Ego Nicholaus Benet, monachus ordinis Cluniacensis et prior domus sive prioratus de Castelacre, ejusdem ordinis, in Anglia, Norwicensis diocesis, ex certis causis justis, legitimis et canonicis ac rationabilibus, me ad infrascripta et eorum quodlibet faciendum legitime moventibus, nuUis dolo, metu, fraude aut aliquibus aliis causis illicitis, seu a jure quovismodo reprobatis, ad hec aut eorum aliquod quoquo raodo faciendum inductus aut compulsus, sed mero motu, omnibus juri, titulo et possessioni quibuscum- que, micLiad domum sive prioratum conventualem Sancti Pancratii Lewensis in Anglia, ejusdem ordinis, Cices- trensis diocesis, ratione et pretextu cujuscumque colla- tionis, provisionis, ordinationis et dispositionis per reli- giosum in Christo patrem, dominum Odonem, misera- tione divina ecclesie Cluniacensis ministrum humilem et abbatem, sive quemcumque aut quoscumque, alium vel alios datarum, collatarum, attributarum aut concessarum, et omni liti pro eisdem aut eorum aliquo cum suis juribus et pertinentiis universis qualitercumque michi competentibus, palam, publice et expresse, pure, sponte, simpliciter et absolute renuncio, ac omnia et omnimodum hujusmodi titulum atque jus ad dictum prioratum Lewen- sem, provisionemque, collationem, ordinationem, et dis- positionem ejusdem, cum omnibus suis juribus et perti- nentiis antedictis in manus dicti religiosi patris ecclesie Cluniacensis ministri et abbatis, atque cujuscumque alte- rius hujusmodi renunciationem et resignationem admit- tendi potestatem habentem, et e signo et ab eisdem et eorum quolibet re et verbo totaliter et penitus recede in hiis scriptis. Acta fuerunt hec, prout suprascribuntur et recitantur, sub anno Domini, indictione, pontificatu, mense, die et loco predictis ; presentibus tunc ibidem ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 69 r '-Si EUBLEM OF NOTAnr. honorabilibus viris prefato domino Thoma Tudenham mihte antedicto, Norwicensis, ac Thoma Hoo, Cicestrensis, Johanne Haydon, Norwicensis, Edmundo Mylle et Willelmo Thwaytes, Cicestrensis diocesium, armigeris, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis. Et ego Johnnnes Wybbery, clericus Exon. diocesis, publicus auctoritatibus apostolica et imperiali notarius, premissis renunciationi et resignation! omnibusque aliis et singulis, dum sic ut premittitur, sub anno Domini, in- dictione, pontificatu, mense, die et loco pre- dictis per prefatum Nicholaum monachum, agebantur et fiebant, una cum testibus prenominatis, presens personaliter interfui, eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, aliundeque occupatus per alium scribi feci, publicavi et in banc publicam formam re- degi, meisque signo et nomine consuetis signavi ac manu mea propria me hie subscripsi, rogatus et re- quisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum. [Original notarial instrument on parcliment, llj by 10 inches. '< Collection de Bourgogne," Vol LXXXIV., No. 512 ; Bibl. Nationale.] Document [514] is a letter from the abbot and convent of Cluni, to Queen Margaret of Anjou, dated Friday, 9th May, apparently about the year 1458 (37 Hen. VI.). Of this queen, celebrated for her accomplishments (ac- cording to that age), especially for her spirit of enterprise during the Wars of tlie Roses, and for her beauty, it may be briefly recorded, that she was daughter of Rene, titular Kmg of Naples and Jerusalem, and married in 1445 Henry VI. of England ; that she gained the battle of Wakefield in 1460; was defeated at Towton in 1461; again at Hexham in 1464; was defeated and captured at Tewkesbury in 1471, and ransomed by Lewis of France. After these events she passed the remainder of her days in seclusion, and died in 1482. t ,y 70 CHARTERS AND RECORDS OF THE -ri Hi'. , . [Extended cop?/,l ^xcellentissima et potentissima domina regina, raerito nobis colendissima, devotissima recommendatione pre- missa, cum precum humilium oblatione gratiossisimas ex- cellentie v^estre litteras per capellanum et servitorem ves- trum, presentium portitorem, flebilem desolationem mem- brorum a monasterio nostro dependentium in Ancrlie reo-no existentium declarantes, ac ad minis trationis etregimmis ipsorum defectum et miseriam in guerra continentes, die mercurn VIP maii, nos decenti cum humilitate et reve- rentia recepisse nosce dignetur vestraregia celsitudo, at- que etiam ipsius vestri capellani credentiam sibi injunc- tam, ad longum nobis expositam, una cum affectionis gratia singulari, qua Kegia vestra mansuetudo innataque benignitas, ad prefati monasterii nostri honoris auo-men- turn pia consideratione, ex zelo caritatis, movet pariter et utihtatem, proufc in ipsarum litterarum serie latius con- tmetur, ob que, eidem excellentie vestre immensas gratias referentes, devotas quoque preces refundimus, vestreque caritatis regie sub confidentia certas litteras capellano vestro raemorato, per quas ipsius monasterii membrorum desolationibus memoratis celeriter succuratis, ad tempus tradidimus, eidem motiva nostra et causas sic faciendi ore tenus excellentie vestre reserandas committendo, ipsaque gratiose suscipere pro hac vice; nos humiles oratores vestros ecclesiam et ordinem nostrum in benigna vestra recommendationis gratia misericorditer suscipiendo, et sanctum propositum vestrum efficaciter continuando/qui semper parati erimus, ut tenemur, pro ipsius celsitudinis regie successibus et prosperitate felici vota precesque refundere nostro piissimo Creatori, qui ipsam reoriam mansuetudinem feliciter prospereque dirigere, ipsi usque gratiosissima desideria perficere dignetur, spatia per temporum diuterua, uti summe peroptamus. Ex monas- terio Cluniacensi, die veneris, nona maii. Vestri humiles et devoti oratores et religiosi, abbas et conventus Cluniacensis. Excellentissime et potentissime domine Eegine Margarete, merito nobis colendissime. ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 71 Records [519-522] furnish us with four documentary evidences relating to the affairs of Cluni in England. Of these [519 and 520] are the original and draught copy of the same instrument, being a general letter of proxy and attorney from the abbot and convent of Cluni, empower- ing certain persons therein named to receive money and collect arrears of rent on their behalf, and further to act in matters ecclesiastical, in the visitation and reform of the different subordinate houses of the Cluniac order. There can be no doubt, however, that the chief object of the mission was to make a final endeavour to recover the estates confiscated in the previous reign, and in docu- ment [521], we have the words with which the Com- missioners memorialized Hen. VI., and the arguments put forth to strengthen -their petition. It was doubtless an unpropitious season to select for the furtherance of any such object, seeing that the country was distracted with the horrors of civil war. But the abbot at that time was Jean de Bourbon, whose high connections may have been calculated on as of some weight [See pp. 2, 26, Vol L], and especial recommendation of the Commissioners is made by him, both to the King and his Queen Margaret (of Anjou), for their favourable reception and countenance ^I either can there be any doubt that the three named emissaries or agents so despatched from Cluni, were those already alluded to under deed [474a], to whom also tJishop lanner plainly refers where he says- "In 1457 when three monks were sent from Cluni to desire resti' tutionof those possessions which had been long detained trom them, instead of obtaining what they wanted, thev were deprived of the subjection of all houses of their order m England.'; Their mission proved abortive, and the abbey of Cluni lost from that time all further control over Its English foundations. In the document [521], which is a sequel to the fore- going, we have a record of some historic value, for, allowing for errors in Christian names, many historical tacts are thereby verified, and other matters made Known oi which we had no previous knowledge. The deed commences with a petition (called the second), 72 CHAETERS AND RECORDS OF THE memorializing the King (Hen. VL), on the subject of Cluni's many grievances, and delivered into the hands of the Chancellor ^^ to be laid before the King. The same document records a third, and apparently the final memorial, before the mission's return to Cluni, and the two evidences form a remarkable epitome of the acts of some of our Norman rulers. Thus, for instance, whilst verifying the Empress Maud's devotion for the order in her gift of a candelabrum to stand before the high altar, ^^ it records other gifts by her which had not been handed down, those, namely, to the abbey of certain church-bells^^ of an alloy unusually celebrated at that time, and only rimg on extraordinary occasions ; with vestments of gold brocade studded with precious stones, very similar to the "chasuble" sent by Queen Matilda to the abbot St. Hugh soon after the Conquest, in recognition of services rendered by him [See p. 30, Vol. I.]. Of these matters, and others contained in the memorial under notice, it may be observed, without much fear of contradiction, more especially in an age of unbelief like the present, that petitioners, above all others, would not be likely to quote events having no foundation in fact, or use them as arguments in support of their case, particularly at a time not further removed from their occurrence, than we are at this day from that of Henry VIII. Grounds put forward to strengthen a case must be ti-ne, or beyond all doubt, and as such they were evi- dently adduced. But the object of Cluni was not likely 18 William Waynflete, Bishop of Winchester, was appointed chan- cellor in 1456, and resigned the seal in July, 1460. It follows that this prelate must have held the office at the date of the petition from the Cluni commissioners. Henry VI. regarded him with especial favour, and on the death of Cardinal Beaufort, made him Bishop of Winchester! i» The gift of a candelabrum to the basilica, has also been attributed to Queen Matilda, wife of the Conqueror. Great confusion has been caused by the name "Matilda" about this period, belonging, as we know to many of the same family. As the candelabrum in question seems to have been given after the basilica was finished, the fact is more ascribable to the Empress Matilda ; indeed, the record itself avers the same. 20 This bell-metal was known up to the first part of the 15th century as " Anglican " (or English). ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 73 to be attained through any motives, if we look back at the state of England at that particular period, distracted (as already observed) by the contending claims of the rival houses of York and Lancaster. The document [522], is a short outHne of instructions for the fore.^^oing agents, in respect of their visitation duties ; without date, but apparently issued at the same time. * 519. Rough draught (or protocol) of warrant, constituting the text of [520], and agreeing with itj with additions and inter- lineations. [ Written on parchment, 16| inches hy 11 inches. " Collec- tion de Bourgogne," Vol. LXXXIV., No. 519; B.N.] 520. Warrant, or power of attorney, for certain commissioners to act on the part of Cluni, with the abbot's autograph signature. \^Extended coj^y."] Johannes de Bourbonio, Dei gratia sancte Aniciensis^^ nuUius provincie saarosancte Romane ecclesie, et nuUi alteri in quoquam subjecte episcopus, et Vallavie^^ comes, abbasque et minister hurailis Cluniacensis ecclesie, totus- que ejusdem conventus, universis et singulis presentes litteras inspecturis et audituris salutem in Domino. Notum facimus, quod nos facimus, constituimus, et pre- sentium tenore solempniter ordinatnus procuratores nostros generales, et n unties speciales, ita quod gene- ralitas specialitati non deroget nee e contra, videlicet venerabiles et carissimos fratres nostros, dompnos Mon- donum Belvarleti, magistrum in sancta theologia, priorem domus nostre Valliscluse,^-^ ordinis nostri Cluniacensis; Philibertum de Laliere, licentiatum in decretis, sacristara ; et Richardum de Viriaco, archidiaconum hujus nostri monasterii Cluniacensis, latores sen exhibitores pre- sentium, et eorum quemlibet in solidum ad se com- '^ Bishop of Puj, in Langucdoc. 22 Velay, in Languedoc. VOL. II. 22a Vaucluse. j^ 74 CHARTEES AND RECORDS OP THE ANCIENT ABBEY OF CLUNT. 75 parendum, presentandum et supplicandura excellentis- simo, serenissimo et illustrissirao principi domino Regi Anglie, ac excellentissime, serenissime et devotissime domine Regine, ipsius doraini Regis consorti, pro non- nullis nostris et ecclesie nostre ac ordinis nostri Clunia- oensis negotiis, pro reformatione raorum personarura nobis siibdictarura, monasterioruraque, prioratuum et aliarum domorum nostrarum in regno Anglie degen- tium et existentium, et ea que prudentie dictorum pro- curatorum nostroriim noverint opportuna et profutura ad laudem nominis Dei, et statum ordinis nostri pros- perum et honorem requirendum et obtinendum; dantes insuper et concedentes dictis nostris procuratoribus, et eorum cuilibet, plenariara potestatem et mandatum speciale ad petendum, intrandum, tenendum, regendura et gubernandum pro nobis et nomine nostro et ecclesie nostre Cluniacensis, domos, terras seu maneria nostra, videlicet de Ledecombe Regis in comitatu Berks', item Offord Clugny in comitatu Loutreden (sic), [Himtendon], item Tikressoren (sic) et Manton in comitatu Roteland' in Anglia, fructusque, redditus, census, proventus, jura et alia emolumenta earumdem domorum, seu maneriorum nostrorum, ac ipsorum areragia petendum, levandura et recipiendum, recuperandum et exigendum, et super dictis areragiis concordandum, componendum, con- veniendum et transigendum, dictasque domos, terras et maneria nostra, et eorum quodlibet, una cum suis fructibus, redditibus, censibus, juribus et emolumentis universis ad censam, firmam, arrendamentum seu admo- diationem ad decem, viginti, vel triginta annos, aut ad vitam unius hominis arrendatoris per unum annum post ejusdem hominis decessum per sues heredes, persoueque seu personis, ecclesiasticis vel secularibus, sufficientibus et ydoneis, ac pretio seu pretiis annuis, et etiam sub in- tragio vel intragiis, quibus eisdem procuratoribus nostris vel eorum alteri videbitur expedire, tradendum, conce- dendum et deliberandum, ita tamen quod dicte persone et earum quelibet promittant bene et fideliter summas concordatas et arrestatas solvere, tradere, reddere et deliberare nobis, seu mandato nostro, aut nostris succes- soribus, locis et terminis propter hoc statuendis, bona sua quecumque propter hoc obligando et ypothecando, ac etiam submittendo se et suos heredes ac dicta sua bona juriditioni, compulsioni, vigori et districtui curiarum domini nostri sancte sedis apostolice, in forma, prout in talibus est fieri consuetum, cum submissione et aliis clausulis opportunis, dictaque intragia ac censam annuam pro decem, vel viginti aut triginta annis proximo futuris, nobis debitis seu debendis, recipiendum et recu- perandum, et de receptis habitis et levatis et recuperatis, litteras quittantie dandum et concedendum, ac pactum faciendum, de ipsis recuperatis nichil ulterius aliquid petendo; detentores quoque et solvere recusantes sub- dictos nostros compellendum, et non subdictos compelli, et cogi faciendum omnibus viis et modis, juridicis et opportunis, et generaliter omnia alia et singula agendum faciendum et procurandum, que in premissis et circa ea necessaria fuerint, seu etiam opportuna, etiam si talia sint que mandatum exigant magis speciale; promit- tentes bona fide nos ratum habere, atque gratum, omne id et quicquid per dictos procuratores nostros seu eorum alterum actum, dictum, gestum, concordatum, transac- tum, receptum, quittatum, factumve fuerit in premissis, et circa ea procuratum sub obligatione bonorum nostro- rum quorumcumque per presentes, quibus nostra in testi- monium premissorum fecimus apponi sigilla. Datum in nostro Cluniacensi capitulo nobis et conventu ad sonum campane, ut est moris, pro capitulando congregato, die vicesima tertia mensis julii, anno Domini millesimo quad- ringentesimo quinquagesimo octavo. ISigned] de Bourbon. [^Original; on a panel of parchment^ 19| hy 13| inches ; two seals once pendent from parchment labels^ now lost ; endorsed De mandato dictorum R. in Christo PATRIS DOMINORUM ABBATIS ET CONVENTUS ClUNIA- CENcis ; and beneath Morichon, notaire. " Collec- tion de Bourgogne," Vol. LXXXIV., No. 520; Bibl. Nationale.] [1\ MI>»| m*\m't mm 76 CHAETEES AND EECOEBS OP THE 621. Petitions to King Henry VI. of England from the Cluni commissioners. I ; [_ Extended copy.'] Secunda supplicatio tradita domino cancellario Anglie, tradenda in manibiis serenissimi domini regis Anglie, anno Domini M« CCCC° LVIIP. Excelse majestati Regie supplicatur humiliter pro parte suorum subjectoriim et devotorum religiosorum, videlicet fratris JoLannis de Bourbonio, vestre abbatie Cluniacensis abbatis, et totiiis vestri conventus ejusdem, qui sunt in monasterio communiter CLX., vel circa, per suos pre- sentes nuntios, qui eidem majestati regie flexis genibus, curvatis poplitibus, cancellatis manibus, et capitibus demissis, se tarn devote quam humiliter recommendant, insinuantes quod cum Veritas habeat, quod illustrissimus dux Acquitanie,^^dictus Guillelmus pius, primus fundator fuerit illius abbatie Cluniacensis, f undum et redditus, quos inibi habebat, donando monachis per eundem ibidem introductis, et eisdem quandam parvam capellam constituendo juxta ca})acitatem et numerum duodecim monachorum edificaverit; verum, crescente fidelium devotione, post plures annos ampliata est illis ecclesia ; sed et adhuc invalescente plurimum devotione, sanctus Hugo, qui de domo Burgondie erat oriundus, et ibi miraculose abbas constitutus, pressus uimia multitudine personarum religiosarum ibidem Deo servire optantium, perplexus ubi illos collocaret, nocte dum orationi insis- teret, illi apparuerunt sancti apostoli Petrus et Paulus, Stephano prothomartire concomitante, qui longitudinem, latitudinem et locum ostendentes basilice fiende cum certis mensuris, de funibus propriis manibus mensurantes, eidem ex parte Dei precipientes ut ad dictam fabricam operandam manus mox apponeret, certifficando quod : — Qui opus jubet inclioare, dabit bene mediare et optime terminare. Unde excitatus, missa celebrata, manum apposuit nee ab ilia hora divinum sed nee humanum deffuit auxilium. Verum, quia opus erat valde insigne et magnificum, et numerus religiosorum excedebat IIP, 23 William (the Pious), Duke of Aquitaine, founder of the abbey of Cluni. ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 77 1 ] V illiusque facultas satis erat exigua, nesciens unde con- tinuare nee religiosos providere, licet ex omni latere semper aliquid emanaret ; intelligens quod serenissimus rex Anglorum, Henricus primus, qui regnabat -sub anno jj-o Qmo prinio, et qui succedebat dicto Guillelmo^^ pio prime fundatori, ilium adiit et ut fundatoris heredeni et successorem requisivit, et auxilium procedendi in dicto opere ab eodem petiit, necnon pro sustentatione dictorum COC. religiosorum, et que fabrica tam longa, alta et subli- mis erat, ut si non prima, saltem secunda crederetur, in toto reo-no Francie. Quern rex devote audiens, supplica- tionem^ execucioni demandans, multos tliesauros ilico expedivit, suum erarium pro dicta fabrica affluenter impartiendo, et que preciosa jocalia regie inerant capelle pro ornatu dicte basilice largitus est, etiam peregrina hinc inde querendo, ut bonoribus congruis perpetuo decoraretur; et ut dicta fabrica continuari valeret, jussit, durante dicto opere, annis singulis, de suis thesauris ibidem adduci et portari propriis sumptibus et expensis C. marcbas argenti. Cumque post paucos annos idem christianissimus rex residentiam faceret in civitate Rotho- magensi, audiens prosperitatem dicte fabrice, (cui cura inerat non modica), et famosam devotionem tante congre- gationis, iterum dedit donatione que dicitur inter vivos ad imperpetuum singulis annis semel tantum abbati et conventui pro sustentatione dictorum CCC.fratrum, alias centum marclias argenti, solvendas de suis scacariis ; et cum tunc temporis dominus Innocentius papa ejectus a Roma ibidem adventasset, suscepto devotionis per dictum reo-em, voluit idem rex quod dominus papa dictam dona- tionem auctoritate apostolica roboraret, etiam cum inter- minatione vel maledictione contra detinentes vel quomo- dolibet detinentes, quod et factum est, ut liquidis constat documentis. Cui Henrico, patri illustrissime indite Matbildis, successit inclitus Stepbanus ejus nepos, qui illius sacra imitando vestigia eadem flamma devotionis flagrans, dictam donationem confirmavit ; sed quia officarii non integre solvebant dictas C. marchas, volens liberare suos coft'ros et dictam summam integre persolvi, 24 Alludes to William the Conqueror. 14 m^ " -* - -# I i 78 CHAETERS AND RECORDS OP THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 79 dedit, pro dictum (sic) C. marchis, manerium dictum de la Combe [Letcombe Regis] abbati et monasterio, cum omnibus suis juribus, hominibus et pertinentiis ; et hujus permutationis ratificatio, ipso rege instante, facta est per dominum papam in monte Tiburtino, sub anno millesimo CXV.^ Cui tandem successit in eodem regno, quidam Guillelmus [Henncus] dux Normannie, comes Andega- vensis, qui coronatus cuncta ratificavit, et preter hoc plurima jocalia pro majori capella dedit, tam in vesti- mentis quam in auro et argento, que hie possent describi, sed breyitatis gratia pro nunc obmittuntur. Cui Guillelmo successit Henricus secundus, qui ferventiori flamma devo- tionis accensus omnia supradicta approbavit et confir- mavit, ac solvi semper integre voluit. Quin ymo, preter dictum manerium, tria alia sua maneria dedit dicto abbati et conventui, videlicet, de Litefort (sic) [Tixovei-], de Mantone et de Eppefort [Oford] cum omnibus suis homi- nibus juribus et pertinentiis, que omnia usque ad patris vestri tempera expedita recepimus, et persoluta fuerunt. Cui successit post plures annos Henricus, rex ter- tius, qui audiens fabricam sepedictam egregie com- pletam, sed maximis debitis obligatam, misit eidem abbati et conventui, per suum secretarium mille mar- chas argenti, et alia plurima bona. Sed quid dicam de serenissima domina imperatrice Mathildis"^ que quatuor habuit filios, quorum ultimum monachum in Cluniaco fecit, qui sua sancta professione vocatus per regem, fratrem [avnnculum'] suum, factus est abbas Glastonie et paulo post episcopus Wintoniensis ; qui, que, qualia et quanta bona fecerit et attulerit abbatie et conventui Clu- niaci, ymo toti ordini, causa brevitatis pertranseo ; sed que mater^^ ejus, inclita supradicta Mathildis, fecerit et ab Anglia miserit, hoc testificantur campane ab Anglia transmisse, in materia ab aliis dissimiles, et que anglicane vocantur, et certis diebus et horis pulsantur; hoc can- delabra aurea et argentea; hoc cruces de auro Sancte 2« See page 77, Vol. I. 2^ The Empress Maud here implied ; erroneously confused (as regards sons) with Adela, Queen Matilda's daughter, and mother of Henry of Winchester. 27 See p. 18, Vol. I. Crucis ligno redimite ; hoc vestimenta aurea gemmis et lapidibus ac margaritis contexta;^'^ quibus adhuc ditiora in Anglia non vidimus, sed que propterea sunt onera nostris bumeris imposita, et in ecclesia vestra Cluniacensi perpetuo fienda pro christianissimis regibus Anglie, coii- sortibus et liberis, pro f undatoribus preteritis et futuris, ac pro felici statu totius regni non est facile dictu, quoniam tota dies complicata nocti Unguis orantium redditur inquieta; nee ab ilia fundatione usque in hunc diem sanctos reges fundatores per unam horam diurnis f rauda- mus suffragiis. Hinc supradictis liquide apertis et stantibus, et de quibus deferimus publica instrumenta emolumentis, juribus, hominibus et pertinentiis nobis reali douatione expeditis, in quibus possessionem plenam habuimus et pacificam, sed propter guerram Prancie perturbatam, et non ab uno rege tantum confirmata[7/i], sed a quinque, ut liquet claris et authenticis documentis ; placeat eidem majestati regie, nobis, justis et canonicis possessoribus ac donatariis, ilia restitui facere, et occu- pantes injuste (a dictis nostris proprietatibus repellantur) totahter excludere, vel CC. Hbras dudum assignatas solvi facere ; supplicantes devotius quatiuus universis vestris rehgiosis Cluniacensibus, qui in vestra ditio^e et regno habitant, efficaciter imperare ut nobis vicariis ipsius domini abbatis Cluniacensis indilate obediant, et refor- mationem secundum regulam sancti Benedicti, quam sunt professi, et secundum statuta sacre domus Clunia- censis, cui omnia membra totius ordinis tenentur con- formari, habeant devote recipere, ut vitetur monstru- ositas et in Dei laudabilibus servetur modus uniformis et equalitas. Et quoniam nonnulli ignorant, quid domus Cluniacensis in se sit et contineat, rem modicam illam existimantes, vestram clementissimam inajestatem non lateat, quod, licet domus Cluniacensis plurimas famosas sub se abbatias habeat et contineat, et eidem subjiciantur, preter illas in omnibus regnis christianorum in universo habet et possidet plus quam tria millia prioratuura, tam conventualium quam non conventualium, preter etiam 2^* The objects are all enumerated by Bruel, in his Inventory of the '* tresor'' oiClnni. II I 80 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 81 decanatus, undo citra injuriara, cum serenitate con- scientie aiidemiis dicere, et in verbo veritatis asserere, quod post sedem apostolicam cui sine medio subjicitur, nulla est ecclesia que tantis domibus spiritualibus abundet, nee tot beneficiorura habeat collationes, ut est vestra Cluniacensis ecclesia, et cujus vos dicimus primum fundatorem. Merito ergo ad vos recurrimus, tamquam ad fundatorem nostrum pro expeditione supradictorum. Tertia supplicatio tradita per manum magistri Mun- doni, in manibus domini regis Anglie, et ultima, anno millesimo CCCC'"^ LVIIP. Christianissime Eex, gementes et flentes recedunt vacui ab Anglia, qui quasi a finibus terre ad vestram clementiam fiducialissime pervenerant, tristes et desolati, religiosi videlicet vestre domus Cluniacensis, quorum fundatores fuerunt vestri sacri progenitores, nudius [o/im] destinati eidem majestati regie pro parte sui devoti et humilis oratoris, Johannis de Bourbonio, episcopi Aniciensis,^^^ comitis Velaunie, abbatis Cluniacensis, necnon omnium religiosorum ejusdem abbatie, numero CLX. Qui postquam quatuor mensibus in civitate Londo- niarum (sic) insignite suum tempus, labores et clamores inutiliter exposuerint, frustrati regali audientia, licet sepius lacrimabiliter illam petierint, et sepe clara facie per dominos consilii dietim assecurando promissa fuerit, nichilominus effectus nullus est secuutus, quod Dei timore pensato et zelo justicie ponderato fieri non debuit, uec pro juste pellitis licuit talibus consiliariis servos Cbristi remittere vacuos, verbis ventosis tantum sasfi- natos, quia juxta verbum sapientis: — '* Qui obturat aures suas ad clamorem pauperis quandoque clamabit, et non exaudietur." si angelus veritatis a summo celorum descenderet, eidem domui Cluniacensi compatiendo, que guerrarum calamitatibus et lougissimis discriminibus plurimum est passa, divinoque uutu ad vestram regiam majestatem memoriter revocaret ea que ante tlironum divine justitie, ipsis querelantibus dietim ventilantur, non dubium quin nostra maneria, per quinque reges Anglie collata et donata, ac per summun pontificem 2"*^ Anicium ; le Puy eu Velay, Languedoc, Innocentium papam in civitate Rothomagensi, rege Henrico devote supplicante, ad imperpetuum confirmata, et per eundem dominum regem ratificata et per dominum papam in monte Tyburtino renovata, tandem facto, non jure, nobis substracta, certe mox regia majestas resti- tutioni et reintegrationi insisteret, et viribus pro totis filiis et jugis oratoribus monachis restitui indilate man- daret, reduceretque nichilominus illi ad memoriam, quo- modo inclita quondam filia illustrissimi domini Guillelmi Conquestoris, domina Matildis [Adela], quatuor filios habuit; sed primo sublato de medio, secundum dictum Stephanum misit Henrico regi Anglie fratri suo nutriendum, et tandem Henricum alium Cluniaci monachandum ; qui Henricus facta professione, co- medit panem claustri Cluniacensis sub obedientia et disciplina constitutus annis fere quatuordecim ; qui tandem vocatus per fratrem suum illustrera Ste- phanum,^^ tunc Anglie regem, mox factus est abbas Glastonie, et paulopost, vacante Winton', assumptus est ad eandem; post cujus assumptionem, ab Anglia misit abbati Cluniacensi alium suum nepotem ad ibi mona- chandum, qui multo tempore gloriose vixit et dicte domus Cluniacensis mortuus est abbas,^ ut liquide constat et Anglorum testantur chronice; hie enim plurima bona fecit, nee est obmittendum quo modo ipse dominus Henricus dudum monachus, factus episcopus Wintoniensis et abbas Glastonie, iterum audiens dicte abbatie nimiam miseriam, et precipue debita contractaob causam magnifice fabrice excelse, mox mare transivit, Cluniacum venit, in eodem claustro plures domes fabri- cavit, universa debita solvit, XL. calices emit, jocalia preciosa obtulit, et per annum integrum COLX. reli- giosos de suo educavit;^^ et sic tandem, consolatis reli- giosis et suo nepote facto professo, ad propria cum salute 28 Error for Hen. I. 29 Allusion seems to be here made, either to the 12th abbot of Cluni Kodolphus de Soliaco [Rodolpbe de Sully], or to his predecessor the 11th abbot, Stephen of Boulogne. The " Bibl. Clun." (p. 1662) styles the former nephew to Henry of Winchester. 2^ See p. 79, Vol. I. VOL. II. V I 82 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 83 remeavit, et juxta pontem Londoniarum pulchrum pala- tium pro se et suis consummavit. si angelus veritatis et timoris Dei, supradicta hec reduceret ad merao- riam vestram, Kex serenissime, pro constanti justicia vestri regni augeretur, et vobis sceptrum imperiale tutius servaretur, et longius duraret, et maneria nostra, nobis inauditis, translatis et alienatis, utique sine lege justicie nobis exspoliatis restituerentur, vel CC^®* libre argenti semel quolibet anno nobis assign atis perpetuo recipiende super scacariis vestris solvereutur, et non pro fandando uno privato collegio tanturn, ordinera et tara famosam domum exspoliari permitteretis ; utque non credatis abbatiam Cluniacensem exiguam esse in seoulo, licet sub se plurimas contineat abbatias, habet prioratus tarn citra quam ultra mare, ac in regnis christianorum certe plus quara tria millia, in quibus Deus jugiter, colitur, et fidelium anime suffragiis recreantur. Non ergo licuit exspoliare tantum ordinem pro f undando vestrum studen- tium collegium, quasi majestas regia Anglie aliunde non habeat, nisi exspoliando donis regalibus domum Cluniacensem. Sic enim faciendo, Paulus alieno pallio induitur, et Petrus sua diploide^^ privatur ; intelli- geretque serenissimus rex, quod *' Qui facit elemosinam de substantia pauperis, est sicut qui victimat filium in conspectu patris." Heu si insuper recordaretur quod ille sanguis, cui nunc in regno Anglie succeditis, longo tempore pane Cluniacensi sua ossa nutrivit et augmen- tavit, nunc suum dudum nutritorem pane proprio et pie dato per suos antecessores nequaquam privaret. Eevera, non est equa talis recompensa, nee Deo grata, nee mundo exemplaris; undo paveant illi qui tale dedecus, talem maculam corone Anglie procurarunt et ingesserunfc. Nam quantumcumque nunc realiter sumus afflicti, et ab Anglia repulsi, pro constanti novimus quod Deus, ulti- onum dorainus, nostros fletus non patienter diutius patietur; et in hoc jucunde letamur, quod domus nostra Cluniacensis de stirpe regali Anglie duos monaclios 31 Double-lined cloak (or robe). This passage — being eyidently the origin of the proverb — may be thus rendered in familiar terms : — " In 80 doing you rob Peter to pay PauV^ inclitos, multis annorum curriculis de sua paupertate educavit, videlicet fratrem regis Stephani, et alium ipsius regis nepotem, ob quorum reverentiam sic alienantes a tali commercio, a tali macbinatione, exspoliationes seu alienationes injustas et indebitas dictorum maneriorum debuerunt cessare, pre oculis Deum sibi statuentes cui nichil est occultum, intelligentes : — ''Quod oculi illius in pauperes respiciunt, ymo palpebre ejus interrogant filios hominum." Attendat ergo eadem serenissima majestas, quomodo aliunde satis liabet undo fundare nedum collegium, sed plurima, ad sue anime salutem sine Clunia- censi detrimento, qui ordo per totura mundum libertate gaudet, et presertim subjugare eundem laicis studenti- bus. ^ bone, ergo, et juste Deus, ad te sunt oculi nostri, ad te sunt preces et lacrime nostre, nee stillare cessabunt donee exaudiamur ; abs te ab alio auxilium non querimus, qui a patre nostro, rege Anglie, rejecti sumus. Vos vero, sancti apostoli, Petre et Paule, patroni Cluniaci, si vestram pretenditis injuriam coram Deo, nunc agite, quia nostrorum curam specialiter suscepistis, quoniam [est] Deus ultionum dominus. Nam nisi cor regis, quod in manu Dei est, totaliter permutetur, in hac hora ab Anglia exspoliatus [esf] ordo Cluniacensis, qui per tamen universum orbem libenter recolitur et venera- tur; sed nichilominus quatinus parietes durabunt in Cluniaco sanctos fundatores, reges Anglie, suffragiis minime fraudabimus. Valeat vestra clementissima ma- jestas, cum stabilitate honoris, et augmento sanioris consilii. Amen. ^Written on both sides of four leaves of paper , formerly stitched together ; each leaf 12 by 9 inches. " Collec- tion de Bourgogne," Vol. LXXXIV., No. 521 ; Bibl. Natiouale.] 522. Memoranda, or outline for guidance of abbatial visitors ; about 1457. [Extended copy.'] Brevis memoria pro visitatoribus beneficiorum ordinis Cluniacensis regnorum Anglie, Scotie, et patrie Ybernie. mt If i 84 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 85 I I i t- \ i 86 CHARTERS AND RECORDS OP THE from the first of these that the former prior, John Danyel, died on the feast of the Nativity of St. John the Baptist (24 June) of the same year, and that he was buried before the altar of St. John the Evangelist (St. John-sub-Castro) at Lewes. The date 1464 serves to rectify an error in Willis, who gives the date of his nomination several years later, viz., from 1486 to 1493. Document [532] from John, Duke of Norfolk, is written in his capacity of patron-lord of St. Pancras, and is dated June 28, 1464. He was John Mowbray, Earl of Notting- ham, and was created Earl of Warenne and Surrey in vitd patris. He succeeded his father as fifth Duke of Norfolk in 1461, and died without issue male in 1475, leaving Anne, an only daughter and heir. This lady had been contracted in marriage to Richard, second son of Edward lY., but died before its cousummation. It was this Richard, Duke of York, who was murdered in the Tower with his brother. King Edward V. (Nicholas). Framlingham,^^ whence he dates his letter, belonged to the Mowbrays and Howards. We have again in [533] another letter (dated 1 July, 1464), written in a joint capacity as patron with the Duke of Norfolk, from Edward Neville, first Lord Ber- gavenny. He was the sixth son of Ralph, Earl of West- morland, and was summoned to Parliament as "Edwardo Neville, militi, domino de Bergavenny" in 29 Hen. VI., 1450. His son, George Neville, 2nd Lord Bergavenny, was buried in the church of St. Pancras at Lewes " by the side of the altar," the spot selected by himself. His crest, a bull's head, was found in 1845, being a fragment from his tomb. Edward, Lord Bergavenny, died in 1476. His letter is dated from Birling, a seat of the '3 Framlingham Castle, in Suffolk, was, in the time of Hen. I., in possession of the Bigods, and passed afterwards through various hands to the Mowbrays and Howards. It once or twice, or oftener, reverted to the Crown, but was as often given back to the Howards. It afforded a retreat to Princess Mary before her coming to the throne, and was remarkable for its strength, both by nature and art. ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 87 Nevilles in Kent.^^ The abbot of Cliini at this date was John de Bourbon [See pp. 2, 26, Vol. I.]. 631. From the convent of St. Pancras to the abbot of Cluni. T> J' • • i-ii . [Extended copy. 1 Eeyerendissimo in Chnsto patri et domino, Dei gratia ecclesie Gluniacensis abbati, vestri humiles et devoti in Chnsto obedientie filii, subprior et conventus prioratus vestri sancti Fancratii de Lewes in Anglia, vestri ordinis Uuniacensis, Cicestrensis diocecis, obedientiam et reve- rentiam tanto patri debitam cum omni subiectionis honore. Paternitati vestre reverende innotescimus, quod pie memorie dominus Johannes Danjel prioratus predict! nuper prior, die dominica, videlicet in festo Nativitatis bancti Johannis Baptiste ultime preterite, in prioratu predicto quod dolenter referimus, ab hac lacrimosa valle miserie ad patriam migravit quietis eterne, et ante altare bancti Johannis Evangeliste, infra prioratum predictum honorifice sepelitur. Quapropter, ne dictus prioratus! vacatione causante diutina, in spiritualibus et temporali! bus cujusvis dispendii pregravetur incommodis, vestre reverendissime paternitati prelibate, flexis in terram genibus, sana obedientia qua possumus humillime sup. plicamus, quatinus prioratum predictum cum suis juribus et partium universis, dilecto confratri nostro fratri Thome Attewelle, mouacho professo et in sacer- dotio constituto, dicti prioratus camerario, clarissimis virtutum donis pre ceteris suis ibidem confratribus, hujusmodi prioratum tam in spiritualibus quam tern- porahbus ad regendum multipliciter insignito, quem religionis zelus, etatis maturitas, aliaque probitatis et virtutum merita recommendantur, dignemini conferre, ^ Birling (or Byrling) in Kent, the manor of which belonged at dif- ferent times to the Mainmots, the Says, and the Nevilles, wai known as iiirling Place Scarcely more remains of it than to indicate its site. It still belongs to the Nevilles ; the present owner being the Marquis of 88 CHARTERS AND RECORDS OF THE ceteraque peragere que vestro in hac parte incumbnnt officio pastorali humiliter cum favore. Scitis pro vero, suavissime pater, quod prioratus predictus plus quam in mille ducatis indebitatus existit in presenti, pro eo quod magnis oppressionibus ac sumptibus litis immense pro defencione juris nostri, in dies opprimimur et de- pauperamur, vixque pars dimidia reddituum ab olim nobis debitorum redditur nobis liiis diebus, et^ nisi sanctitas vestra nobis de prefato viro probato providere dio-netur, de verisimili nostra perdita non restituentur in^evum. Immensam etiam sanctitatem vestram devo- tissime rogamus, ut pro hac vacatione prioratus pre- dicti, cum° procuratore nostro misericorditer agere et concordare dignemini, cum revera pensionem centum solidorum annuam, quam vestre reverendissime pater- nitati libentissime annuatim persolvissemus, de mandato nostri regis aliis annuatim satisfacere compellimur ; et paternitatem vestram reverendissimam predictam ad salubre regimen totius ordinis Cluniacensis diu conservet in prosperis dementia nostri Rederaptoris. Datum in domo nostra capitulari Lewensi, nostro sub sigillo com- muni, vicesimo octavo die mensis junii, anno Domini millessimo CCCC'"^ sexagesimo quarto. IParchment document^ formerly folded and closed as a letter; mark of conventual seal on back; 13^ inches hy ^{inches. Endorsed Reverendissimo in Christo PATRI ET DOMINO, Dki GRATIA ClUNIACENBI ABBATI. "Collection de Bourgogue," Vol. LXXXIV., No. 531 ; B.N.] 532. From Duke of Norfolk to abbot of Cluni. [^Extended copy."] Reverendo in Christo patri, domino abbati Cluniacensi, Matisconensis diocesis, Johannes, dux Norffolkie, filius et heres Johannis, nuper ducis Norffolkie defuncti, reverentiam debitam cum honore. Quia prioratus sancti Pancratii de Lewes, vestri ordinis Cluniacensis, Cices- trensis diocesis, nostreque fundationis, per obitum i ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 89 Johannis Danyel ultimi ipsius prioratus prions vacare dmoscitur, paternitatem vestram rererendam prelibatam devotissime imploramus, quatinus dilecto nobis in Christo fratri Thome Atte Welle, dicti prioratus camerario, mon- acho professo et sacerdoti, viro vite laudabilis et conversa- tionis honeste, moribus et scientia honorifice deoorato. quern reli-ionis zelus, etatis maturitas, aliaque probitatis et virtutum merita recommendant, prioratum predictum cum ipsius juribus, redditibus, proventibus, emolu- mentis, et pertinentiis universis conferre et donare caritatis intuitu, ceteraque peragere que vestro in hac parte incumbunt, officio paternal! dignemini humiliter cum tavore, et paternitatem vestram reverendam predic tarn dm conservet in prosperis nostri dementia Salvatoris i)atum in castro nostro de Fframlyngham, vicesimo octavo die junu, anno Domini millesimo quadringentesimo sexa- gesimo quarto. (Signed) NoEFr[oZy!;.J \_Letter on parchment, with autograph signature, 134 inches hy 6f inches ; endorsed Reverendo in Christo PATRI DOMINO ABBATI ClUNIACENSI, MaTISOONBNSIS DIOCESIS. Id., Vol. LXXXIV., No. 532 ; B.N.] 533. Edward Neville, 1st Lord Bergavenny, to abbot of Cluni. Reverendo in Christo patri, domino abbS'ciunlacenli, Matisconensis diocesis, Bdwardus Nevile, miles, dominus de iJergavenni, reverentiam debitam cum honore. Quia prioratus Sancti Pancratii de Lewes, vestri ordinis Oiuniacensis, Cicestrensis diocesis, nostreque fundationis per obitum Johannis Danyel, ultimi ipsius prioratus prioris vacare dmoscitur, paternitatem vestram reverendam pre- libatam devotissime imploramus, quatinus dilecto nobis in Christo fratri Thome Atte Welle, dicti prioratus came^ rario, monacho professo et sacerdoti, viro vite laudabilis et conyersationis honeste, moribus et scientia honorifice decorato, quern religionis zelus, etatis maturitas, aliaque probitatis et virtutum merita recommendant, prioratum VOL. II. S 90 CHARTERS AND RECORDS OF THE predictum cum ipsius juribus, redditibus, proventibus emolumentis et pertinentiis universis conferre et donare' caritatis intuitu, ceteraque peragere que vestro in hac parte mcumbunt officio paternali, dignemini liumiliter cum tavore ; et paternitatem vestram reverendam predictam dm conservet in prosperis nostri dementia Salvatoris JJatum in manerio nostro de Byrlyng, primo die mensis julii, anno Dommi miUesimo quadringentesimo sexa- gesimo quarto. [LetUr on parchment, 12 % 5| inches; endorsed Reve- ilENDO IN ChRISTO PATRI, DOMINO ABBATI ClUNIA- censi,Mati8conensis diocesis. /(/., Vol.LXXXIV No. 533;B.N.] -^^-viv., ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 91 534. From the sub-prior and convent of Lewes to abbot of CI iini. Eeverendissimo m Christo patri et domino Dei gratia ecclesie Cluniacensis abbati, vestri humiles et devoti in Chnsto obedientie filii, subprior et conventus prioratus vestn Sancti Pancratii de Lewes in Anglia, vestri ordinis Olumacensis, Cicestrensis diocesis, obedientiain et rere- rentiam tanto patri debitam cum omni subiectionis honore. Paternitati vestre reverende intimamus quod nos subprior et conventus predicti, vicesimo octavo die mensis jumi ultime preteriti, quemdam Lucam Clyuffe nuntiuiu nostrum, sufficienter instructum, et per eum' litteras nostras authenticas, humilitatem, obedientiam sulyectionem, vestrorumque subjectorum predictorum petitionem continentes, quarum tenor sequitur et est talis- (Here is repeated text of [531] word for word) vestre paternitati reverendissime celeri cursu destinavimus • et quod jam sunt octo hebdomade et quinque dies elapsi. ex quo sic vobis destinavimus, infra quas sperabamus a vestra pa ernitate de novi pastoris provisione, et substi. tutione aliquid audire, nichil tamen nostris auribus de dicto pastore hue usque insonuit; quare ergo ne nos vestros subditos desides aut negligeates vestra benignitas difiniret, nos, subprior et conventus predicti toto nostro nuXr rr''" ^^7^"™ ^e Asi„ariis, alium nostrum nuntium, ceJeriore modo quo poterimus, vestre pater- mtati reverendissime cum hiis litteris nostris authenticis necnon il ustnssimi principis Johannis, ducis Norffolkie' nostri EdL^^f'''^ ""r"^' '^^^^^^^^ principis regS nostri Edwardi avuncuh. prioratus vestri predicti funda- torurn li ens supphcatoriis lacrimose destinamus, quare auod o^n ei Z T- "^t™"'"'. *"^''^""'' '' prem?mur! quod quiete ad divina obsequia vix accidere valemus turn propter decimas regie magestati, turn propter sTs .' dium domino nostro pape, nuper a clero coScessa solven- dum Set nedum ad hec, sed ad nonnulla alia adversa ut prefertur, sumus astricti, ita quod dictus vester pnoratus hiis et aliis novis causis emergentibus onerSur plus quam m quatuor mille ducatis. Quapropter ne dictus prioratus solatio pastorali diu sit^destitE ia spiritualibus et temporalibus cujusvis dispendH ;re^ Sb tl T-'f''' --tre revei^endissime^paternftati prehbate, flexis in terram genibus ac lacrimosis suspiriis Sana obedientia qua possumus, humillime suppSmus quatinus prioratum predictum cum suis Siburet partium universis. prefato confratri nostro Thome Atte Welle dignemini conferre, ceteraque peragere que vestro favot' 'pf T^'^"^' '^''' PastoLi,\umrerrcfm TJI^ J paternitatem vestram reverendissimam pre- dctam ad salubre regimen totius ordinis Cluniacensis diu conservet in prosperis dementia nostri Salvator ! si^ r.n° '""■'' ^'''^'^ °^P^*"'^" ^^^^^«i' °ostro sub ssrsup'aS"""^ °^^^^° ""' "^°^^« ^"^-*^' -- lOn parchment, 14 by 13 inches; endorsed Hevei^ev. bept., 1480 [19 Edw. IV.]. is, with respect to the authority 92 CHARTERS AND RECORDS OF THE and jurisdiction of Cluni over its affiliations in this country, a record of some importance. By it the priory of St. Pancras is freed and absolved from all further subjection to the parent community, and placed from that time under the protection of the Holy See. Jean de Bourbon was still abbot of Cluni at the time, and he must have foreseen, after the failure of his mission in 1458, soon after his abbatial nomination, that many things were working up towards this eventual climax. The date of the pontificate of Pope Sixtus IV. was from 1471-1484 (10 Ed. IV. to 1 Ric. III.). 543. Bull of Pope Sixtus IV., releasing St. Pancras from all further subjection to Cluni. [^Extended copy."] Sixtus episcopus, servus servorum Dei, ad perpetuam rei memoriam. Etsi universa orbis ecclesie et monasteria aliaque loca ecclesiastica apostolice sedi, cui disponente Domino presidemus, subesse dinoscantur, aliqua tamen ex illis interdum sedes ipsa specialius sibi subdit, ilia a cujuslibet alterius jurisdictione et potestate prorsus eripiens, ut nullum nisi Romanum pontificem in superiorem recognoscant, ac pro eorum feliciori augraento et conservatione nonnuUa statuit et ordinat, prout in domino conspicit salubriter expedire. Exhibita siquidem nobis nuper petitio, ostendens pro parte dilectorura filiorum prioris et conventus monasterii sancti Pancratii de Lewes, per priorem gubernari soliti Cluniacensis ordinis, Cicestrensis diocesis, quod ipsum monasterium ab ipsius primeva fundatione monasterio Cluniacensi dicti ordinis, Matisconensis diocesis, ex regularibus ipsius ordinis institutis, auctoritate apostolica approbatis, ao abbati dicti monasterii Cluniacensis pro tempore exis- tenti, tanquam superiori subjectum extitit et existit, abbasque monasterii Cluniacensis hujusmodi pro tempore existens, in monasterium, priorem et monachos monasterii Sancti Pancratii predicti, superioritatem et jurisdictionem habere et exercere, ac, occurrente vacatione prioratus ejusdem monasterii Sancti Pancratii, illi priorem ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 93 deputare consuevit, quodque licet monasterium ipsum Sancti Pancratii ex primeva sui fundatione et institu- tione monasterio predicto Cluniacensi quinquaginta solidos monete Anglicane annuatim persolvendo, ab omni alia exactione et servitute liberum existat, nichilominus occurrente vacatione prioratus ejusdem monasterii Sancti Pancratii, viarum discrimina, marisque et terre pericula, hiis qui pro obtinenda provisione ipsius prioratus ad pre- fatum abbatem monasterii Cluniacensis accedunt, seu per conventum ipsius monasterii Sancti Pancratii aut alios destinantur, tam in eorum personis, quam rebus et bonis etiam ipsi monasterio Sancti Pancratii et illius religionis personis tam in spiritualibus quam temporalibus, gravia dampna et dispendia non modica, que detrimenta imminere noscuntur, et in ipso monasterio Sancti Pancratii divinus cultus minuitur, quibus nisi salubriter proyideatur, dictum monasterium sancti Pancratii posset yerisimiliter paulatim [in] irreparabilem dissolutionem incidere ; quare pro parte tam carissimi in Christo filii nostri Edwardi regis,^' et carissime in Christo filie nostre Elizabethe, regine Anglie illustrissime,^^ necnon dilecti filii Ricardi, ducis Eboraci et Norfolcie,^^ eorum filii naturalis et legitirai, monasterii Sancti Pancratii predicti nomine et jure uxoris sue fundatoris,^^ quam prioris et conventus predictorum, nobis fuit humiliter supplicatum, ut priorem et conventum predictos, ao omnes et singulas dicti monasterii Sancti Pancratii religiosas, aliasque personas quascumque inibi nunc et pro tempore degentes, cum omnibus et singulis eorum bonis, mobilibus, et immobilibus, presentibus et futuris, ac juribus et pertinentiis suis, atque membris, ab omni superioritate, potestate et jurisdictione, necnon visita- tione, correctione et punitione dicti abbatis Cluniacensis 35 King Edward IV. 36 Queen Elizabeth, consort of King Edward IV., d. of Sir Richard Woodyille, afterwards made Lord Treasurer and created Earl Rivers, was widow of Sir John Grey, of Groby. 37 Richard Plantagenet, Duke of York, 2nd son of Edward IV., betrothed to Anne, d. of John Mowbray, Duke of Norfolk, in the infancy of both ; murdered in the Tower with his brother. King Edward V., in 1483. He had been created Earl Warenne and Duke of Norfolk in 1477, i -A" 94 CHARTEES AKD RECORDS OP THE ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 95 principalis, ejusque vicariorum, oflBcialium judicum, et commissarioriim pro tempore existentium, perpetuo eximere et liberare, aliasque in premissis opportune eis providere de benignitate apostolica dignaremur; Nos igitur dictum priorem ac omnes et singulas personas conventus hujusmodi, a quibuscumque excommunica- tionis, suspensionis et interdicti aliisque ecclesiasticis sententiis, censuris et penis a jure vel ab homine, quavis occasione vel causa latis, si quibus, quomodolibet anno dati existunt, ad effectum presentium duntaxat con- sequendum, harum serie absolventes et absolutes fore censentes, hujusmodi supplicationibus inclinati, ipsum monasterium Sancti Pancratii, necnon priorem et con- ventum predictos ac omnes et singulas religiosas, et alias personas quascumque, nunc et pro tempore in dicto monasterio Sancti Pancratii degentes, ipsiusque monasterii Sancti Pancratii membra, cum omnibus eorura bonis, rebus, juribus, pertinentiis universis, presentibus et futuris, mobilibus et immobilibus ab omnimoda jurisdictione, potestate, correctione, punitione, visi- tatione et superioritate dicti abbatis principalis Cluniacensis, ejusque vicariorum, officialium, judicum et commissariorum ac eorum locumtenentium, nunc et pro tempore existentium, auctoritate apostilica, tenore pre- sentium, prorsus et omnino perpetuo eximimus et liberamus, ac sub beati Petri et sedis predicte protectione suscipimus atque nostra; Volentes, ac eadem auctoritate apostolica decernentes, dictum prioratum Sancti Pancratii, ejusque priorem et conventum successoresque suos et personas supradictas, cum hujusmodi bonis, juribus et pertinentiis antedictis, etiam in quibuscumque locis et rebus consistunt, nobis et eidem sedi immediate subjacere, ita quod abbas principalis Cluniacensis, pro tempore existens, ejusque vicarii, officiales, judices, commissarii et locumtenentes, seu eorum aliquis in prioratum ante- dictum Sancti Pancratii, aut priorem, personas, bona, jura et pertinentias supradicta utpote ab eis prorsus et omnino exempta, etiam ratione delicti, vel contractus, vel rei de qua agetur, ubicumque committatur delictum, ineatur contractus aut res ipsa consistat, nullam possint jurisdictionem, potestatem, visitationem, correctionem, punitionem, superioritatem aut aliud dominium quomo- dolibet exercere; sed duntaxat prior dicti prioratus Sancti Pancratii, ac persone antedicte super premissis et aliis quibuscumque, coram dicta sede aut ejus legatis seu delegatis teneantur de justicia respondere. Omnes insuper et singulos excommunicationis, suspencionis et interdicti aliasque sentencias, censuras et penas, atque processus, quos contra dictum priorem prioratus Sancti Pancratii, conventum ejusdem et personas supradictas per prefatum abbatem Cluniacensem aut aliquem alium ejus auctoritate forsitan quomodolibet haberi vel pro- mulgari, ac totum id et quicquid contra exemptionis, liberationis, voluntatis et constitutionis nostrarum pre- dictarum tenorem fieri seu attemptari contigerit, nullius penitus decernimus existere firmitatis. Preterea eadem auctoritate apostolica statuimus, et ordinamus, quod quotienscumque ipsum prioratum Sancti Pancratii per cessum vel decessum, seu alio quovis modo deinceps vacare contigerit, prefatus conventus dicti prioratus aliam personam ydoneam, de qua ipsis secundum Dei timorem et dicti ordinis regularia instituta videbitur, in eorum et dicti prioratus priorem eligere sive assumere libere et licite valeant, ita quod si in eorum electione per viam scrutinii procedatur, ille in quem omnes aut major pars monachorum in dicto ordine expresse professorum ejusdem conventus concenserit (sic), non zeli ad zelum, nee meriti ad meritum, sed tantomodo (sic) numeri ad numerum facta collatione, in ipsorum et dicti prioratus Sancti Pancratii priorem eligatur sive assumatur, ac eis liceat quacumque electionis forma primo per eosdem electa ipsa omissa, secundum aliam quamlibet electionis formam postea procedere de jure, si subpriori et aliis presidentibus aut subprioratu vacante, vel ipso subpriore in remotis agente seu eligere volente supradictis presentibus dicti conventus, qui pro tempore fuerint, videatur facilius per illam prioratui predicto posse de priore provideri. Quod si, infra mensem a tempore vacationis prioratus supradicti, impedimento cessante legitimo, per dictum conventum nuUo modo prioris electio j:r\^^ 96 CHARTERS AND RECORDS OF THE f uerit eelebrata, volumus quod extunc, ilia vice duntaxat, ipsa priorem eligendi sive assumendi potestas ad sub- priorem seu, ipso subprioratu vacante vel ipso in remotis agente aut eligere nolente, iit predictum est, ad proximos successive presidentes conventus ejusdein prioratus et ad priores prioratuum, cellarum, et membrorutn supradictorum a dicto prioratu Sancti Pancratii dependentium, infra regnum Anglie existentiura, vo- candos per predictum subpriorem aut presidentes antedictos in casibus premissis, ad electionem hujus- modi devolvatur, qui circa electionis processum et procedendi formam, sicut de prefato conventu dictum est, similem habeant facultatem. Volumus etiam, et eadem auctoritate apostolica decerniraus, quod cuicumque in priorem prioratus Sancti Pancratii antedicti modis supradictis seu aliquo premissorura modorum fuerit electus, sive assumptus, perinde verus ejusdem prioratus prior sic et esse censeatur, illiusque regimen et adminis- trationem in spiritualibus et temporalibus regere et exercere libere et licite valeat, in omnibus et per omnia, ac si electio sivi assumptio hujusmodi, per sedem pre- dictam examinata, approbata et confirmata, rite et legi- time extitisset, ac ut subelecto et assumpto confirmationis seu quodvis aliud juris admoniculum ad id nullatenus necessarium existat seu etiam requiratur, auctoritate antedicta, de speciali gratia concedimus ac etiam in- dulgemus, adjicientes quod quotienscumque prior prior- atus predicti qui pro tempore fuerit, rationabilibus et honestis causis suadentibus prioratum ipsum resignare, seu regimini et administrationi illius cedere noluerit, possit eo casu ab illo vel a procuratore suo ad id ab eo specialius constituto collector fructuum et proventuum camere apostolice in illis partibus debitorum tunc inibi deputatus, seu, ipso absente, subcollector seu alius ejus vicem gerens, resignatione seu cessione hujusmodi, reci- pere et admittere, dictumque prioratum vacantem sic decernere, nee non omnia et singula facere et exequi, eadem auctoritate, libere et licite valeat que ia premissis et circa ea necessaria fuerint seu etiam quomodolibet opportuna. Volumus autem quod in signum exemptionis y-^i-54ii- ' ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 97 et ahorum premissorum, ac subjectionis hujusmodi sedi predicte, prior predictus pro tempore existens coUectori predicto, in dicto regno pro tempore existenti, unam marcam, videlicet tresdecim solidos et quatuor denarios monete Anglicane annis singulis solvere teneatur. Et nichilommus venerabilibus fratribus, archiepiscopo Can- tuariensi, et Oicestrensi, et Wigorniensi episcopis [per] apostolica scripta mandamus, quatinus ipsi vel duo aut unus eorum per se vel aliura seu alios priori, conventui et persoms predictis in premissis efficacis defensionia presidio assistentes, ac preseutes litteras ubi et quando expedient solemniter publicantes, faciant eos et eorum quemlibet exceptionis et liberationis hujusmodi ac aliorum predictorum pacifica possessione, vel quasi, gaudere • non permittens eos aut eorum aliquem per abbatem' yicarios, officiales, judices et commissarios predictos vel ipsorura ahquem aut aliquos quoscumque contra tenorem presentium indebite molestari, contradicfcores quoslibet et rebelles, per censuram ecclesiasticam et alia juris remedia, appellatione postposita, compescendo, invocato ad hoc, SI opus fuerit, auxilio brachii secularis : non obstantibus felicis recordatiouis Innocentii pape IIII predecessons uostri circa exemptos, que iucipit volentes et aliis apostolicis constitutionibus necnon privilegiis et indultis monasterio et ordini Oluniacensi hujusmodi predicta vel quavis alia auctoritate concessis necnon monasteriorum etordinis predictorum juramento' confirmatione apostolica, vel quavis firmitate alia robo^ ratis, statutis et consuetudinibus, etiam si talia fuerint quod de eis eorumque totis tenoribus de verbo ad verbum presentibus mentio specialis et expressa habenda esset contrariis quibuscumque ; aut si abbati, vicariis, offici- ahbus et judicibus prefatis vel quibus viis aliis, com- muniter vel divisim, ab apostolica sic sedeindultum quod interdici, suspendi vel excommunicari non possint, per Utteras apostolicas facientem plenum et expressum ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi mentionem. lutLJ^° bommum liceat liaac paginam nostre abso- SrH/''TP 1°?'''- i'beratonis, susceptionis, constitu- tioms, decreti, statuti, ordinationis, concessionis, indulti, o 98 CHARTERS AND RECORDS OF THE mandati et voluntatis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc atteraptare presumpserit, indignationem Omnipotentis Dei ac beatorum Petri et Pauli, apostolorum ejus, se noverit incursurura. Datum Rome apud Sanctum Petrum, anno Incarnationis domi- nice millesimo quadriugentesimo octuagesimo, duodecimo kalendas octobris, pontificatus nostri anno decimo. [^Contemporary copy of the original hill; ivritten on a membrane 27 inches by \2\ inches. '* Collection de Bourgogne," Vol. LXXXIV., No. 543 ; Bibl. Nationale.] Original charters of the abbey of Cluni from the fifteenth to the eighteenth century, forming Vol. LXXXV. in the "Burgundy Collection." This, the concluding record of the Burgundy collection affecting England [574], is "a letter of proxy," for cer- tain agents of the abbey of Cluni appointed to proceed to England for the arrangement of its affairs. The deed dated 30 April, 1532 (23 Hen. VIII)., is issued by Jean de Lorraine, the first titular or commendatory abbot of Cluni. The occurrence only preceded by four years the ultimate dissolution of all monasteries in this country, for the grant of the abbey's principal foundation in Eng- land, namely, that of Lewes, was made to Lord Cromwell in 1538. It excites some surprise, how, after the near and impending suppression of the religious houses at that time — an event which must have been well foreseen — the unmistakable confiscation of the abbey's posses- sions, the abolishment of its jurisdiction in spiritual matters, with its efforts, extending over a long range of years, to obtain redress, so uniformly unsuccessful, any possible hope should ever have existed of recovering either these lost estates or its ecclesiastical supremacy. The present document, however, is a proof to the contrary, and manifests on the part of the monks of Cluni a determined and uncompromising spirit. ANCIENT ABBEY OF OLUNl. 99 574. Letters of proxy or attorney for official agents of Cluni in England. [Extended copy,"] Nos, Johannes de Magdalena, utriusque juris doctor, major sacri monasterii Cluniaci, et prior beate Marie de Caritate supra Ligerim prioratus, vicariusque generalis in spiritualibus et temporalibus natus et ex- presse deputatus reverendissimi domni Johannis, tituli Sancti Honofrii sancte Romane ecclesie, cardinalis diaconi de Lotharingia vulgariter nuncupati, dicti monasterii Cluniaci et totius ordinis ejusdem abbatis, totusque ejusdem monasterii Cluniaci conventus, uni- versis et singulis presentes litteras inspecturis, salutem in Domino. Notum facimus, quod nos de fide, religionis zelo ac rerum agendarum experientia, venerabilium carissimorum fratrum nostrorum domnorum Amorati de Houppa, decretorum doctoris, Beate Marie de Prato ; ac Caroli de Rouvray, alias de Sancto Symone de Berbezillo priorum, ad plenum in Domino confidentes, eosdem et eorum quemlibet in solidum facimus, constituimus ac presentium tenore solemniter ordinamus procuratores nostros generales et nuncios speciales, ita quod gene- ralitas specialitati nee e contra non deroget, specialiter et expresse ad comparandum et se presentandum humiliterque supplicandum excellentissimo, serenissimo et illustrissimo principi domino regi Anglic, excellentissi- meque, serenissime et devotissime domine regine ipsius domini regis consorti, aliisque ducibus, comitibus, baro- nibus et dominis in eodem regno Anglie constitutis, et aliis quibuscumque, ubi opportunum et necessarium fuerit, super nonnullis dicti monasterii et ordinis nostri Cluniacensis negotiis, pro reformatione morum, perso- narum nobis subditarum, monasteriorumque, prioratuum et aliarum domorum a dicto monasterio dependentium, in regno Anglie degentium et existentium, et ea que per prudentiam suam dicti procuratores nostri noverint op- portuna et profutura ad laudem nominis Dei et dicti ordinis statum prosperum et honorem requirendum et obtinendum, dantes insuper et concedentes dictis nostris I I jl 100 CHABTERS AND RECORDS OF THE procuratoribus, et eorum cuilibet, plenariam potestatem ac manclatum speciale petendi, intrandi, tenendi, regendi et gubernandi, pro et nomine dicti reverendissimi domini abbatis,atque nostro et monasteriiCluniaci predicti domos, terras, seu maneria dicto monasterio et ecclesie Clunia- censi in regno Anglie pertinentia, et spectantia, videlicet de Ledecombe Regis in coraitatu Berks; item Offord Cluny in comitatu Loucreden (sic) \_IIuntendo7i'] ; item Tikessorem et Manton. in comitatu Rotelanda ; f ructus- que, redditus, census, proventus, jura et alia emolumenta earumdem domorum, seu maneriorum, ac ipsorum are- ragia, necnon pensiones seu prestationes annuas per abbates, priores et alios reverendissimo domino abbati, et nobis debitas, earumdemque areragia petendi, levandi et recipiendi, recuperandi et exigendi, ac super ipsis areragiis concordandi, componendi, conveniendi et tran- sigendi, dictasque domos, terras et maneria, una cum suis fructibus, redditibus, censibus, juribus et emolu- mentis universis, ad censam, firmam, arrendamentum seu admodiacionem ad decem, viginti, vel triginta annos, persone seu personis, ydoneis et sufficientibus, pretio seu pretiis annuis, et etiam sub intragio seu intragiis, et prout eisdem procuratoribus aut eorum alteri videbitur ex- pedire, tradendi, concedendi et deliberandi, ita tamen quod dicte persone et earum quelibet, promittant bene et fideliter liujusmodi summas concordatas et arrestatas solvere, tradere et deliberare prefato reverendissimo domino nostro abbati et nobis, aut ejus certo mandato et suis in dicto monasterio successoribus, locis et terminis super hoc statuendis ; bona sua quecumque propter hoc obligando et ypothecando ; se et suos ac dicta bona sua juriditioni, compulsioni, censuris curiarum sanctissimi in Christo patris ac domini, domini nostri pape, sancteque sedis apostolice in forma, prout in talibus fieri consuetum est, ac aliis curiis ecclesiasticis et secularibus, et earum cuilibet submittendo et supponendo, cum aliis clausulis et necessariis, dictaque intragia ad censam et firmam annuam pro decem vol viginti aut triginta annis proximo futuris prefato reverendissimo domino abbati et sue ecclesie Cluniacensi predicte debitis seu debendis re- \ ANCIENT ABBEY OF CLTJNI. 101 cipiendi et recuperandi, ac de receptis habitis, levatis et recuperatis quittandi et quittantias unam vel plures dandi, faciendi, passandi et concedendi, ac pactum faciendi, de ipsis receptis et recuperatis nichil ulterius petendo; detentores quoque et solvere recusantes, subditos videlicet nostros, compellendi; non subditos yero cogi et compelli faciendi, omnibus viis et modis juridicis et opportunis ; et generaliter omnia alia et smgula agendi, faciendi et procurandi que in premissis et circa ea necessaria fuerint, seu etiam opportuna, etiam si taha essent que mandatum exigerent magis speciale • promittentes bona fide et sub obligatione omnium bonorum predictorum, nos ratum habere atque gratum omne id et quicquid per dictos procuratores nostros seu eorum alterum actum, dictum, gestum, concordatum, re- ceptum, quittatum, pactumve fuerit in premissis et circa ea procuratum, cum submissione, renunciationibus et aliis clausulis in talibus apponi consuetis, necessariis et opportunis. In quorum premissorum robur, fidem et testimonium, has presentes sigillis nostris muniri ac per secretaries nostros, notaries publicos subscribi fecimus et ordmavimus. Datum in nostro Cluniacensi capitulo, nobis ibidem, ut moris est, ad sonum campane capitula' riter congregatis, die ultima mensis aprilis, anno Domini millesimo qumgentesimo trigesimo secundo, presentibus magistris Johanne Bridet et Johanne Polain clericis, dicti Cluniaci habitatoribus, testibus vocatis. Per R. p. dominos priorem majorem, et conventum prefatos. (Signed) Gaillieb, (notary) ; Ohastellieb, (notary). ^Written on a panel of parchment, 15 hy llf inches • seal once appendent, no longer remaining. " Collection de Bourgogne," Vol. LXXXV., No. 574; Biblio- tbeque Rationale.] 1 A« CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. NOUVELLES ACQUISITIONS LATINES. I ^ Original charters of the twelfth and thirteenth cen- turies, formerly Vol. 2265 of the " fonds latin des Nouvelles acquisitions," in the National Library of France. Of these charters [9] is one of especial interest, being the mandatory-epistle of Peter the Venerable, abbot of Cluni, appointing the religious services to be per- formed by the several congregations of the Cluniac Order on the death of the Empress Matilda, daughter of Henry I., and mother (by Geoffrey d' Anjou) of Henry II., King of England. In this document we find enumerated the various beneficent acts of Henry I., and mention of the journey made by Peter the Vener- able to Kouen, in order to confer with Matilda. This interview, it would seem, occurred at some date between 1145 and 1153; after the treaty providing for the suc- cession of her son, Henry, to the throne of England. It further testifies to two matters in history, not else- where recorded, the personal appearance, namely, of the Empress ; and the completion by her father of the grand basilica of Cluni, left unperfected byAlphonso VI., King of Gallicia, the same to whom his sister the Princess Agatha had been aflBanced. The Empress Maud (or Matilda) died 10 Sept., 1167 [14 Hen. II.]. 104 CHARTERS AND RECORDS OF THE 9. Mandatory epistle of Peter the Venerable, abbot of Cluni. ^Extended copy.'] Cum a trecentis fere annis, omnes pene latini reges Cluniacensem ecclesiam dilexerint, et earn tarn rerum mobilium quam immobilium donis causa Dei provexerint et ditaverint, inter universos tamen, felicis memorie rex Anglorum et dux Norraannorum, Henricus, Willelmi primo ducis dein regis filius, speciali earn amore coluit et veneratus est. Donis autem multiplicibus et magnis omnes jam dictos exsuperans, etiam majorem ecclesiam a rege Hispanorum Aldefonso inchoatam, miro et singulari opere inter universas pene tocius orbis ecclesias consummavit. Ea de causa, specialis apud universos Cluniacensis ordinis fratres ejus raemoria habetur, et in perpetuum per Dei gratiam habebitur. Cui in paterna hereditate succedens, Matildis, ejus filia, Henrici magni Eomanorum imperatoris conjux, mater autem alterms Henrici junioris, Anglorum regis ducisque Normannorum et Aquitanorum, paterne imaginis et prudentie formam velut sigillo impressam representavit, et preter alia digna relatu, Cluniacensem ecclesiam more patris sincere dilexit. Unde ego frater P., humilis Cluniacensis abbas, voluntate et assensu nostrorum, quando apud Rotho- magum videndi et colloquendi ei causa earn adii, ipsa rogante constitutum a nobis est, ut post obitum ipsms pro salute anime ejus, fiat duplex tricenarius missaram in Cluniaco. Ab aliis autem sacerdotibus, due misse cantentur. A reliquis vero non sacerdotibus, aut bis quinquaginta psalmi, aut cencies Miserere mei Deus, et xiii, unaquaque die per integrum annum, pauperes ab elemosinario bene reficiantur. Per universa vero loca Cluniacensis congregationis, ubi xii fratres naorantur, fiat eis tricenarius, et pauper, unius per tocius anni spacium, unaquaque die reficiatur. A cunctis autem universaliter sacerdotibus, preter illos qui missas 38 St. Gregory ordained a tricenary of 30 masses for the dead, i.e., for 30 days [tricenarium or tricenarius \ tricenaire}. ANCIENT ABBEY OE CLITNI. 105 tricenariorum cantaturi sunt, eis missa una cantetur, et a non sacerdotibus, aut quinquaginta psalmi, aut quin- quagies Miserere mei Deus. Alii autem priores minorum prioratuum, quibus hoc possibile fuerit, c. pro anima ejus pauperes reficiant. Hec vero omnia studiose servari precipimus, ut Omnipotens et benignus Deus plenam ei remissionem peccatorum suorum conferat, et in eterna vita ad consorcium sanctorum suorum et sanctarum perducat. Amen. [Among all the Kings of the Latin Empire, who for the last three hundred years have testified their affection for the Church of Cluni, and tended to augment her influence and wealth, Henry, King of the English, Duke of Normandy, has surpassed all others in his gifts, and has evinced more than an ordinary share of love and attachment to it. It was he who perfected that grand basilica [of Cluni], commenced under the auspices and donations of Alphonso, King of Spain, exceeding all other known churches in the Christian world in its con- struction and beauty. For that reason alone his memory should be, and by God's help ever will be, held in re- membrance by the fraternity of the Order of Cluni. Matilda, his daughter, and rightful successor to his Crown, consort of Henry, the great Emperor of the Romans, and mother of Henry [II.], King of England, Duke of Normandy and Aquitaine, exhibited in herself, as faithfully and truly as wax reproduces the impres- sion of a seal, the very image and counterpart of his features, and embodiment of his wisdom and acts of beneficence. Like him, too, she was devoted to the Church of Cluni. For these reasons, therefore, we determined, after an interview held with this Princess at Rouen, both by a mutual understanding and the consent of our convent, that at her death the following services should be performed for the repose of her soul, at Cluny and the different congregations of the order.] [Here follows the order of the prayers to be offered up.] VOL. II. p --J 106 CHARTERS AND RECORDS OF THE Collection of charters and documents relating to Eno-lish and Scotch foundations dependent on the parent- house of Cluni, between the years 1200 and 1448, forming No. 2280 of the " fonds latm des Nouvelles acquisitions ; " Bibliotheque Nationale. 1. Charter of King John (or Lackland) Jean-sans-terre,39 to the priory of Lenton; dated at Worcester 6th April, l^UU (1 John). ^Extended copy.'] J. Dei gratia, rex Anglie, dominus Hybernie, dux Normannie, Aquitanie et comes Andegavie, archi- episcopis, episcopis, abbatibus, comitibus, baronibus, iusticiariis, vicecomitibus et omnibus ballivis et Melibus suis salutem. Sciatis nos concessisse, et presenti carta confirmasse, ecclesie sancte Trinitatis de Lentona et inonachis ibidem Deo servientibus in liberam perpetuam- que elemosinam, quater viginti acras terre de essartis de Curtehale, et molendinum de Blachelif, m escambium terre de Papelwike, quam rex Henricus pater noster dedit in liberam et perpetuam elemosmam canonicis de Novo Loco in Sirewode, quos ibi f undavit. Quare volumus et firmiter precipimus, quod predicta ecclesia de Lentona predictum molendinum et illas quater vigmti acras de essartis de Curtehale, habeant et teneant bene et m pace, libere et quiete, integre, et plenarie, et honorifice, cum omnibus pertinentiis et libertatibus, et liberis consue- tudinibus suis, et ita quod ille quater vigmti acre smt libere et quiete de reguardis nunc et m perpetuum. Concessimus etiam, et hac carta nostra confirmavimus eisdem monachis de Lentona, pro salute nostra et heredum nostrorum, et pro animabus regis patris nostri, et Henrici regis avi patris nostri, et antecessorum nostrorum, hermitagium de Kershale, cum omnibus pertinentiis suis in liberam, puram et perpetuam ele- mosinam. Quare volumus et firmiter precipimus ut pre- ss He acquired the name from being the ** holder of no fiefs/* or lands, such as his brothers held. ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 107 dicti monachi nostri, libere, et quiete, in pace et honorofice, teneant predictum heremifcagium sicut Hugo de Burun monachus eum liberius et quietius tenuit. Concessimus etiam, et hac carta nostra confirmavimus eisdem monachis, unam feriam octo dierum ad festum Sancti Martini, cum plenario theloneo de omnibus rebus de quibus theloneum accipi potest, exceptis emptionibus illis quas de mensa vel vestitu eorum esse constiterit, quibus super hiis quietanciam concessimus et con- firmavimus. Quare volumus et firmiter precipimus, quod nemo vendat vel emat in Notingham infra hos octo dies, quibus feria durat, et ut omnes venientes ad feriam et redeuntes sint quieti ab omnibus querelis. Precipimus etiam, ne vicecomites nee castellani de Notingham vexent predictos monachos in drayis bovium, nee in aliquo alio sicut solebat, sed emant tali foro, sicut alii venientes ad nundinas de longinquis partibus. Volumus etiam, ut predicti monachi et res et possessiones et homines eorum, liberi et quieti sint ab omni seculari servitio et exactione. Et si quis versus predictam domum aliquid de suis possessionibus clamaverit, sive earn in aliquo vexare, vel in placito ponere voluerit, prohibemus ne pro aliquo respondeant, nequein placitum intrent, neque aliquis earn placitare faciat, nee coram nobis vel capitali justicia nostra. Hec omnia conces- simus eis in perpetuam elemosinam, pro anima H. regis patris nostri, et antecessorum nostrorum, et pro nostra nostrorumque omnium fidelium salute, sicut carte regis H. patris nostri rationabiliter testantur. Testibus, Gaufrido filio Petri, comitis Essex' f Willelmo Briwer ;^^ *o Geoffrey Fitz Peter, Earl of Essex, was chief justiciary in the reign of King John. He was the founder of Shouldham priory in Norfolk, where he was buried in 1213. He played an important part in those times, and was compelled to witness the disgraceful act of the surrender of his crown by King John to the Pope. His first wife was Beatrice, one of the daughters and co-heirs of William de Say, by the Bister of Geoffrey, father of William de Mandeville, Earl of Essex (Rot. de Prsestito, 7 John; Foss). *^ William Briwer was a justicier in the reign of Hen. II., Richard I., and King John. He founded the Cistercian abbey of Dunkeswell in l)evon ; that of St. Saviour at Torre in the same county, for Pre- I 108 CHAKTEES AND EECOEDS OF THE H. Bardolf;'' Hugone de Nevilla i*^' Roberto filio Rogeri,'^ Simone de Pateshull."" Datum per manum Symonis archidiaconi Wellensis/' et Johannis de Gray, apud Wigorniam, sexto die aprilis, regni nostri anno primo. [Contemporarij copy on parchment, 9| by 5^ inches; loiver part much defaced. '' Nouv. acq. lat./' 2280, No. 1 ; Biblioth^que Nationale.] 2. Copy of agreement quoted under [288] of the " Burgundy Collection," in a later hand, apparently of 14th century. [On jmrchment, 11 J by Scinches; at bottom aperture for parchment seal label, not remaining. *' Nouv. acq. lat.," 2280, No. 2.] monstrasian canons; the Augastinian priory of Motisfont, in Hants ; besides a hospital at Bridgewater in Somerset ; all which testify to his riches and to his piety. His wife belonged to one of the great northern families, that of de Vallibus (Cf Foss). 42 Hucrh Bardolf, a justicier in 1199, was a younger son of Baron William ^Bardolf, of Stoke Bardolf in Norfolk ; vicecomes of that county and Suffolk, from 16 to 21 Henry II. He was dapifer regis i. Hen II. and in 1 King John had granted to him the custody of the castle of Tickhill (Rot. Chart., John, 55, 61, 91 ; Foss). 43 We imagine the Christian name of this witness to have been^Kalph and that Hugh is an error on the part of the scribe. Ralph de Neville, Dean of Lichfield, and Bishop of Chichester, seems to be the witness here indicated. . ^^^^ .^ 44 Kobert Fitz Roger, a justice itinerant m 1201, was son of Roger Fitz Richard, and grandson of Eustace Fitz John (Foss). By his wife, d of William de Chesney, he acquired considerable property in JSorfolk, of which county, with that of Suffolk, he became vicecomes in 3 Richard I 45 Simon de Pateshull was a justicier in 1199. There were many of the name Hugh, Martin, and Walter, t. H. III., of whom the first was Bishop of Lichfield and Coventry. . . t. 46 Simon de Wells, or Simon Fitz Robert, was provost of Beverley, archdeacon of Wells, and bishop of Chichester, and vice-chancellor m 1199 This official always seems to have signed m conjunction with John'de Gray, in the reign of King John, and (as Foss observes) many of the charters of that time are concluded with the words '' Dat per manus Simonis archidiaconi Wellensis et J. de Gray." _,. , , , 47 John de Grey (or Gray) was archdeacon of Cleveland and Gloucester, and bishop of Norwich; supposed to have been keeper m 1199. He was a justicier in 1201 {Cf Dugdale Mon. II., p. 68, 418 j Rot. de Oblatis, 1 John ; Foss, H. of Judges). ^ f > ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 109 3, Deed acknowledging the right of nomination or presentation to the priory of Thetford to be vested in the abbot of Cluni ; dated in 1337. [The number accorded to this document is not in accord- ance with its date. Wherever the record is imperfect the words in italics have been filled in from a copy of the original in No. 9459, pp. 5 and 6 of the " Nouvelles acquisitions."] \_Extended copy."] Universis Christi fidelibus presentes litteras inspecturis, humilis conventus monachorum de Thetford salutem in Domino. Quoniam salutem animarum vehementer im- pedit occultatio veritatis, nee in extremo examine aliquid remanebit occultum quin, velamine fallaciaram dirupto, Veritas elucescat, universitati vestre, in veritate que Deus est, asserimus vos in fide nostra per presentes litteras certificari volentes, quod nunquam vidimus nee audivimus, nee etiam aliquis nostrum per se, quod, a primo tempore fundationis domus Thefordie, aliquis unquam nobis pre- fecisset priorem, nisi solus reverendus etprecipuus pater noster dompnus Cluniaceusis abbas, nee quod unquam alium habuissemus, nisi quem et qualem predicto patri nostro placuit eidem domui nostre preficere in pastorem. Ad ipsum enim pertinet omnimoda jurisdictio domus nostre, et visitatio, et correctio, et ordinatio ac mutatio, prout sua discretio regulariter viderit faciendum ; nee unquam vidimus quod de hoc prejudicaretur eidem, quia nulli in mundo nisi ipsi soli et sanctissime matri nostre Cluniaceusis ecclesie subjacemus, nee unquam vidimus, scivimus, nee audivimus quod in institutione prioris nostri vel etiam in destitutione, deberet aliquis advocari vel alicujus assensus requiri, preter solum domnum Cluniacensem abbatem, ad quem in^titutio, ac destitutio, ac etiam omnium nostrum ordinatio libere noscitur pertinere. Si vero, quod absit, contingeret quod aliquis iniquo ductus consilio, contra hec temere presumeret attemptare, ne maliciam suam nostre innocentie nitens ascribere prevaleret, veritatem hujusmodi per nos ita volumus revelari; nichil falsitatis vel dubietatis novit Omnipotens, adjungentes. Et in hujus testimonium 110 CHABTERS AND EECOEDS OP THE yeritatis, presentes literas, deliberatione ac consiljo pre- habitis diligenter, sigillo uostro duximus muniendas. Actum in presentia omnium nostrum, anno Domini M^ CCC°. XXX^ septimo. [Written on a small panel of parchment, 6| hy h\ incheSf very much defaced and torn ; seal formerly appendent. " Nouv. acq. lat.," 2280, No. 3 ; Bibl. Nationale.] The next document [4], if we may judge from the date, was written by the same prior of St. Andrew of North- ampton, who, during the Barons' war, betrayed the town to the RoyaUsts under Prince Edward (afterwards Edw. I.), shortly before the battle of Lewes. Possibly, it may have been his successor. The letter of credence in favour of one of the brethren delegated to proceed to Cluni, is addressed by him to Hugh de Courtenay, Cluni's 23rd abbot, (of whose agreement with his Offord tenants we have a record in [316] p. 102, Vol. I.). The time of the occurrence was on the occasion of the grant by the Pope of ''the three years' tenths'' oi all ecclesiastical benefices, and the financial condition of the priory seems to be dwelt upon by the writer as unable to meet the charge in question. A copy of this same document is given in " Cart, lat.," 5459, p. 235-236. I 4. Letter of credence by the prior of St. Andrew's, Northampton, dated 1238 (23 Hen. III.). [Extended copy."] Reverendissimo patri ac domino amantissimo H., Dei gratia abbati Cluniacensi, sui devoti filii, frater Th. prior humilis et conventus Sancti Andreas de Norhanton, salutem et devotam obedientiam usque ad mortem. Memores quod domino Radulfo, priori de Alneto, nuntio vestro in Anglia, promisimus, quod infra instans capitu- lum generale ad paternitatem vestram aliquem de nostris mitteremus, vestrum beneplacitum auditurum, et vobis- cum pro posse vestro et ultra super petitione decime triennii compositurum, dilectum f ratrem nostrum Willel- ANCIENT ABBEY OF CLTJNI. Ill ^ mum latorem presentium, vestre benevolentie destinavi- mus, filiali devotione et humilitate vestram paternitatem exorantes, quatinus vestra benignitas ita se erga nos habeat in presenti, ne nos, quod absit, oporteat in posterum mendicare, vel quod pejus est, exulare; sed paterno affectu necessitatibus nostris compatiendo, nobis dignemini misericordiam impertiri. Novit enim cognitor occultorum, quod domus nostra erga creditores nostros tam graviter est onerata, tum pro defectu bladorum duobus annis preteritis, tum pro talliis domini Regis, tum pro gravibus exactionibus domini legati, tum pro frequent! susceptione hospitum, quod jam fere tanti pelagi voraginem evadere desperamus. Bene enim potest recolere Sanctitas vestra, quod apud Norham- ton non stetit per nos, nee per alias domes Karita- tensi ecclesie immediate subjectas, quin universitas priorum de ordine nostro ad petitionem vestram nostre matrici ecclesie Cluniacensi succurrere debuissent. Illud preterea Sanctitatem vestram non lateat, quod si dominus Lincolniensis^^ episcopus audierit, quod aliquid grave nobis nomine decime vel certi tallagii irapositum fuerit, omnia bona nostra ecclesiastica in manu sua capiet in instanti. Ipse enim tantum rancorem erga ordinera nostrum, et indignationem concepit pro domo de Davinter,*^ quod jam nemo nostrum audet coram illo in propria persona pro nostris negotiis comparere. Cetera vero que nos movent, immo potius torquent usque ad mortem, later presentium vobis plenius explicabit. Cui quidem injuximus in quantum, non tamen sine magno gravamine, licet et diu langueamus, Sanctitabi vestre poterimus subvenire. Valeat et duret Sanctitas vestra per tempera longa. Datum die lune proxima post f estum Sancti Georgii, anno gratie M^ CC°. XXX VHP. [On a small 2mnel of parchment 6|% 3f inches, "Nouv. acq. lat.," 2280, No. 4; B.N.] *^ The Bishop of Lincoln at this date was Robert Greathead (or Grosseteste). He had been archdeacon of Leicester; was elected in 1285, and ob. 1253. *® Dayentry, in Northamptonshire ; a priory of Cluniac monks. I I* II w It 112 CHAETEBS AND EECOEDS OF THE ANCIENT ABBEY OP CLTJNI. 113 The writer of deed [5], on the subject of the abbey of Cluni's jurisdiction over that of Paisley, and the latter s duties and subjection to the chief house of the brother- hood, having evidently due regard to its recent elevation to the rank of an abbey, was William de Bondmgton, Bishop of Glasgow from 1233 to 1253. The bishops epistle apparently restricts or limits these last to an admission of a right of '' visitation '' by the parent house, with a periodical acknowledgment of its supremacy, by doing homage or submission at Cluni once in every seven years. In other respects the abbey reserves to itself the right of electing its own abbots, and generally governing its convent irrespective of all foreign interference. Paisley was made an abbey in 1245, the year of the General Council of Lyons ; some have placed the occurrence— with more probability— earlier, viz., in 1220, but at the date of this epistle in 1240, it had certainly not received the mitre ; a matter which cannot be determined from the contents of the record. This honour is said to have been conferred on the abbot of Paisley in 1303, by Pope Benedict X. ; but, according to trustworthy authority, it was in 1334 that Pope Benedict XI. granted the distinction, the same having been conditionally conferred before by Honorius IV. From a subsequent deed [16] it transpires that in 1325 the abbot of Paisley (then decidedly a quasi-mitred abbot) refused to acknowledge a right of citation to Cluni. The abbey of Paisley, dedicated to SS. James, Milburga, and Mirin, was a Cluniac foundation of the reformed order of St. Benedict. It was founded in 1163-4 by Walter FitzAlan, the first of the Stewarts, and Baron of Renfrew, and colonized by monks from St. Milburga of Wenlock. The priory is said to have been first established on the Ince at Renfrew, and subsequently removed to Paisley, but this is not in accordance with its charter of foundation, which in no way warrants this assertion. [See deed 7 following.] It was the burial place of many of the Stewarts [Stuarts] until their CO '< Registrum de Paselet," Maitland Club ; Vol. 17. h- \ accession to the throne, and the tomb of Margaret Stewart, daughter of Robert Bruce, is said at one time to have adorned the Lady Chapel. In 1561 it was burned down by order of the Lords in Council. Its last abbot, Lord Claud Hamilton, held it apparently in commendam. 5. Epistle emanating from W., Bishop of Glasgow, dated March, 1240. [^Extended copy.'] ^ Universis presentes litteras inspecturis, W. permissione divina ecclesie Glasguensis minister, salutem eternam iu Domino. Noverit universitas vestra, quod constitutus in nostra presentia vir religiosus Walterus, prior de Passelet, nostre diocesis, habens litteras speciales abbatis et con- ventus de Passelet ad petendum pro eisdem reconcilia- tionem, et Cluniacensis ordinis unitatem, et ad facien- dum ea omnia que hujusmodi negotium requirebat, coram nobis pro suo monasterio est confessus, quod ipsum mon- asterium de Passelet, tanquam monasteriutn Cluniacensis ordinis, Cluniacensi monasterio est subjectum. Licebit autem conventui de Passelet, cedente vel decedente abbate suo, prout Dominus eis inspiraverit, quern de- creverint eligere sibi et preficere in abbatem, de gremio ipsius ecclesie vel ordinis, et non aliunde; qui creatus abbas, prime vel secundo anno sue creationis, personaliter ad Cluniacense monasterium accedet, et abbati Clunia- censi obedientiam promittet et faciet manualem, et post- naodum de septennio in septennium dictum monasterium in persona propria vel per procuratorem idoneum visitabit. Et dictum monasterium de Passelet abbatem Clunia- censem et visitatores suos benigne recipiet, et correc- tiones et instituta Cluniacensis ordinis observabit, et pro- curatori vel camerario Cluniacensi in Anglia commo- ranti duas marchas argenti recognitionis nomine annuatim persolvet, et ab omnibus aliis exactionibus erit liberum et immune, et gaudebit omnibus eisdem privilegiis et im- munitatibus quibus ordo Cluniacensis est munitus, et sua propria privilegia et libertates usitatas hue usque in VOL. II. Q -^. *'m^ -^^-^ i f ijf * 114 CHAETEES AND EECOEDS OP THE ?anda et. ten-da ^^-^^1 ^^^Sffcorum et Is Bubstractionem be^nf°^^^°'"'Jo.nino abbate Cluniacensi requisiti fuerimus, sine u compellemus. In abbatem et conventAim j«. J,^^''^'?;^°° io?num nostrum Eanno DoSm». CO". quaZ/agesi-. meuse mart.o. IPS1U8 M0NA8TERII DE PA9SELET VE CEN8IS, ET NON ALIUNDE. JNOUV. acq. ia , No. 5 ; B.N.] •i.1, 4. ;iofn ^Q fl Iptter from the abbot and ^^'^^9 pit excusCg^t^^^^^^^^^^^ for not having convent of Paisley, excusing ^^^^ ^^^^^^ sent their ^o^'^^^^.^^PJSon and its having resulted which ar« g^^-/°:.^H°^ge nt^ the rank of an abbey, in the erection of t^e house into ^^ver, estab- renders this document o^.^lue^^^/^itzAlan. -^ ^^^^^ lishes Its date .. l^^J-^t kcallus.'' the high office of designated as J^T'^ „ t^^j to him by David I. " Steward of bcotlana, ri^ referred to in the The same Walter oh. f •<=« IJ^^'^^^aeVeSance both on deed as its ongmal / «""^^^^;i J^^'^^-Loire. as well as on the foreign house oHa Chants sur ^^^^.^^^.^^^ p^.^^^^ the abbey of Cluni, througti vv en ^^^ ^^.^^ ^ was originally an ^f^^^^^'i^^'orv. Assuming Paisley to corroborating f;<=tj\^*b\v t 1220, its rec°ent erection have been made an abbey in i^^ ^ ^^^^ into that rank being ^°\^,°Vdate will plainly be that time to the Pf-^-^^^^^'if^t^be ob ser^ved, also, that of the present Jf^'^taniesUy assignable to this docu- the pnority of date manitesuy „ ^^^^^ ^^ xnent over [7] (the deed ^^^'JS^^^Y^jf Salter, son of verify and establish the ^^^^^ J^^^y^^ ^.ouse to the Alan Stewart, attempted to transier i.u« Cistercian order. ANCIENT ABBEY OF CLTTNI. 6. From the abbot and convent of Paisley (without date). 115 \_Extended copyj] Reverendo patri suo in Christo, et domino Dei gratia abbati Cluniacensi, sui devoti et humiles filii abbas et conventus monasterii de Passeleto, cum ultima sub- jectione salutem et reverentiam. Sancte paternitati vestre significamus, quod cum olim bone memorie, Walterius filius Alani, quondam Scotie senescallus, in fundatione domus nostre ordinem vestrum preelegisset, et instrumenta authentica super libertatibus et imtnuni- tatibus obtinuisset, non tantum a domo de Wenloc, de qua domus nostra exivit, sed etiam a priore de Caritate et ab abbate Cuniacensi, qui tunc preerat, ita quod in nullo deberet esse respiciens alicubi, nisi in ordinis tan- tummodo recognitione Cluniacensis. Cumque in impe- tratione dictarum libertatum et immunitatum, dictus nobilis, velut laicus, circa professsionem a monachis ibidem degentibus faciendam nil cogitasset, contigit quod universi monachi dicte domus nostre tunc temporis sine professione decesserunt. Pro itineris namque magnitu- dine, pro longa locorum intercapedine, pro itinerantium formidine, pro viarum incertitudine, pro expensarum gravedine, pro equorum raritate, et, quod gravius est pro dicte domus pauperie, nunquam potuerunt vel suffecerunt abbatis Cluniacencis adire presentiam, ad professionem suam faciendam. Propter quod, auimarum pericula, scandala non minima, et etiam opprobria cum damnis gravissimis predicte domui nostre pluries evenerunt; quia si aliqui monachi ibidem degentes levitate corporis vel instabilitate mentis, instigante diabolo, aliquando ducti fuissent ad pedes sui prelati, statim habitum de- ponebant monachalem, et ad seculura, ut dicebatur, licite revertebantur, se non esse professes in erroris sui tui- tionem allegantes. Alii autem cum equis et expensis a dicta domo recedentes, tanquam ad abbatis Cluniacensis presentiam profecturi, ob benedictionem suam conse- quendam, cum ad partes venissent remotiores, ad vitam se transtulerunt secularem. Propter quos casus miser- abiles, nunquam dicta domus nostra in spiritualibus vel II I ! ■I I ■( 116 CHABTEBS AND RKCOEDS OF THE temporalibus crescere potuit vel proacere. Que omnia tandem comperientes et intelligentes, non tanbum patro Ins rster sW etiam episcopus Glasguensis loci diocesa- nns qui tunc preerat. c^mpatientes prem-ssis pencuhs et Sem in posterum obviare volentes, mediantibus dommo rel Scotie et prelatis regni sui, inspectis undique liber- Sbus et immunitatibus supradictis, procuraverunt qu^d auctoritate domini pape in domo .nostra abbas eorum factum proprium venire volentes, nee P^J ^^ ne^ per procuratorem comparebant. Unde dicti ™tore^^^ tanquam filii obedientie, mandatum apostolicum sunt executi. Quare si contingeret, quod absit sanctam paternitateS vestram, versus nos in aHu« ^^^ devote petimus et humiliter P^termtati vostre reconcihari eb subfci. dummodo immunitates et ^'berta f J^^^^^^^^ nobis iUese observentur, et dicte creationi abbatis auctori item et assensum velitis prestare, et uegotio pro quo benignitati vestre per alias litteras ^o^t^^^.^f "^^^a^ et silium et auxilium cum effectu ^^^P^^tiru Valeat et Yigeat sancta paternitas vestra semper in Domino. [Parchment document, 8 J bij 7i inches; endorsed De - DOMO DE PA88ELET0 IN ScOIIA. " NoUV. acq. Utm, 2280, No. 6 ; B.N.] The following document [7] is without date, but belongs nndoubredly to the 13th century and we infer it to be somewhat subsequent in point of time to the preceding record. It would prhm facie appear uncertain LThlch'of the High Stewards (Stewarts) o^Scot^^^^^^^ the Walter FitzAlan, patron-lord of the Clumac house ot Paisley, therein referred to, is to be ascribed. We have ANCIENT ABBEY OF OLUNI. 117 > ,*^* ' thoroughly gone into the descent of the Royal house of Stewart (Stuart) (both in its questionable and un- questionable history), and have every faith in our con- clusions on this point. Walter FitzAlan, to whom is attributed in the record the endeavour, by force or intimidation, to transfer the monks of Paisley to the order of Citeaux, was obviously not the original founder, for his foundation was colonized, by his own choice and conviction, with Cluniac monks from Much Wenlock, (a cell to " la Charite " on the Loire, in France, founded 14 W. I. [1080.]). Although he lived in the time of King David I. of Scotland — the founder of many religious houses, who had an affection for the Cistercians'^^ — and from his rank as Stewart of Scotland, must have been thrown much in the way of Royalty (some maintain that he was connected with it), it is not probable that he would have felt disposed to transfer his subsequent foundation, in the reign of Malcolm IV., to another order, after endowing it as a house of the order of Cluni. Walter FitzAlan, the founder of Paisley in 1164 (1160),^^ was the first High Steward (or Stewart) of Scotland (Seneschalliis ov dapifer Begis Scotie), and was confirmed in that office by Malcolm IV., who made it hereditary ; hence the origin of the name of " Stewart " borne by his descendants.^^ He was witness to different 51 See *^ Annals of Scotland" (Dalrymple), I., p. Ill, 194 (1819). 52 Introductory part of the foundation charter of Paisley ; from the Register of Paisley abbey : — ** Sciant presentes et futuri quod ego Walterus filius Alani, dapifer Regis Scotie, pro anima Regis David, Regis Henrici et comitis Henrici, necnon pro salute corporis et anima Regis Malcolmi et mei ipsius, et uxoris mee, et heredum meorum, etiam pro animabus omnium parentum et benefactorum meorum, ad honorem Dei et beate Marie Virginis constituam quandam domum religionis infra terram meam de Passelet (ordinis fratrum de Wenlock), viz., secundum ordinem Cluniacensem, communi consensu conventns de Wenlock, et ad domum illam constru- endam habeo de domo de Wenlock tredecim fratres, et prior qui de illis procedere ad domum regendam perficiatur, per me et per meum concilium elegatur," &c. There are serenteen witnesses to this undated charter, and in it mention is made of Alan, son of the founder. [Crawfurd's "History of the Stewarts,'* p. 3 ; Stuart's "Genealogical History of the Stewarts," 1710.] 53 Crawfurd's '* History of the Stewarts," p. 2. f If It T Kl i 118 CHARTERS AND BECOBDS OP THE charters t. King David I. [1124-1153], and died in 1177. Although a benefactor to the Benedictine monastery ot Dunfermline (founded by Malcolm III.), as well as to David I.'s foundation at Kelso for (eventually) Cistercian monks, it is certain that the founder of Paisley was not the person indicated in the ensuing record ; moreover, a former document ^(p. 114) speaks of him as « qmndavi Scotie senescallus." . n / i Walter FitzAlan [of the first generation] (as he may be called), had a son Alan, whose name occurs in his father's foundation charter, and lived t. William the Lion. He died in 1204, leaving Walter, the son who succeeded Walter [of the third generation], son and heir of the preceding Alan, died in 1246,^' and is satisfactorily accounted for in different charters. He was sent as ambassador to France in 1239, to negotiate a marriage for Kmcf Alexander II. of Scotland, with Mary, daughter of Ingelram, Lord of Coucy in Picardy ; and the same was concluded and solemnized in that year at Roxburgh. This Walter FitzAlan founded a cell to Paisley at Dal- mulin in Kyle, and also gave to the Cistercian abbey of Balmurinach, or Balmerino, (founded by Alexander II.) For his mother, Ermengarde, Queen of William the Lion J, •'terras suas in burgo de Perth" ("Register of Bal- merinoch," (Balmerino) ; Bib. Jurid. Edin.). To Walter succeeded as High Stewart, Alexander [in the fourth generation], who died in 1283. He is named in Rymer's " Foedera," II. (1255) as one of the counsellors to Alexander III. of Scotland. After him [m the fifth generation] followed James, the High Stewart, as son and heir in 1283, and died in 1309 [4 Robert de Bruce], and was buried at Paisley. Without continuing further in the descent of the Stewarts, we will only men- tion the son and heir of James, viz., Walter, the High M "Chronicle of Melros " :— Anno D. 1177, obiit Walterus, filius Alani, dapifer Regis Scotise, qui fundavit Paseletum &c. 55 Cf. Crawfiird, " History of the Stewarts ; btuart s History of the Stewarts ; " Sir David Ualrymple, " Annals of Scotland " I., 298 ; Winton's " Chronicle," I., 373 ; " Fordun," IL, 12, C. 14, p. 257 ; Hay, " Origin of the Royal Family of the Stewarts, 1722. ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 119 Stewart [in the sixth sfeneration], born 1293, who suc- ceeded his father IGth July, 1309. This Walter married Marjory, daughter of King Robert Bruce. The foregoing descent is satisfactorily proved, and there can be no doubt but that Walter (FitzAlan), in the third generation, is the person named in the ensuing Paisley record, as endeavour- ing to place his grandfather's foundation under the juris- diction of the Cistercian order .^^ He thus tends to fix the approximate date of the transaction. Robert the Stewart [in the seventh generation] became King of Scotland. It will be observed that the deed makes mention of the " Mendicant friars " of the order of St. Dominic, called " Black friars ; " ^^ as also of the Benedictine monks of the order of Tiron. A colony of these last was brought into Scotland by David I., who erected for their ultimate reception an abbey at Kelso in 1128.'^ 58 7. From the abbot and convent of Paisley, on an attempt to transfer their house to the Cistercian order. \_Extended copy."] Reverendissimo patri suo et domino, Dei gratia abbati Cluniacensi, sui devotissimi filii et humiles, abbas et con- ventus de Passleto, salutem, cum reverentia omnimoda et subjectione filiali. Sanctissime paternitati vestre significamus, quod patronus noster, Walterus filius Alani, domini regis senescallus, et Scotie justiciarius, qui unus de potentioribus regni existit, et minacem fervorem omnibus subditis et vicinis ostendere poterit, propter devotionem quam habet erga Cistercienses, frequentem tractatum nobiscum habuit ut ad ordinis ipsorum obser- ^^ In a charter granted by Walter FitzAlan, relating to his foun- dation of the monastery of Paisley, he promises, in consideration of certain liberties and immunities to be obtained from Cluni (the parent house), that he, the said Walter, son of Alan, will give to the prior and convent of Wenlock ** in perpetuam elemosinam unam plenariam maysu- ram in burgo meo de Renfrew, et unum rete piscatorium ad salmones capiendos per proprias aquas meas," &c. [Hay, '* Origin of the Royal family of the IStuarts," 1722 ; Appendix.] ^^ Unless the term "de ordine nigro " is intended to imply the *' Black Canons," or order of " Augustinian Canons." «8 See Dalrymple, 237, 403 ; Spotiswood, " Rel. Hous.," VII., 5, 1. 120 CHARTERS AND RECORDS OF THE vantiam, mutato ordine nostro et habitu, nos transferre deberemus, abbatibiis quibusdarn illius ordinis iu Scotia hoc omni nisu procurantibus, non tantum erga ipsum, sed etiam erga dominura regem nostrum, qui in tantum institit erga me abbatem, quod promisi ei, presents quodam abbate Cisterciensi, quod interponerem partes meas omni posse versus conventum nostrum de consensu illorum habendo, et quod per me non staret quin res ad effectum duceretur. Tandem dictus patronus noster, cum quodam abbate Cisterciensi et aliis potentibus ad domum nostram accessit ; intransquecapitnlum nostrum, et gentem ibidem inveniens simplicem et ovinam, turn minis, tum blanditiis, tum gravi vultu, tum magnis promissionibus possessionum et reddituum, tum pro- mittendo quod omnes ecclesias nostras nobis per dominura papam faceret in proprios usus confirraari, de voluntate et assensu diocesanorum nostrorum et suorum capitu- lorum, quasdam promissiones extorsit ibidem voto-suo complacentes : quia quidam timore, quidam amore, quidam conditionaliter, scilicet si in promissione possessi- onum et reddituum et confirmatione ecclesiarum dictis facta compensaret, quidam nuUo modo consenserunt. Laicali tamen potentia confisus, propter promissiones sibi taliter factas, desiderium suum effectui omnibus raodis nititur mancipare, magis per uefas quam fas, raagis in juste quam juste, cum nunquam liberum et purum consensum capituli nostri hactenus habere posset, sed magis con- ditionalem vel extortum, nee consensum diocesanorum nostrorum aut capitulorum eorumdem. Nobis etiam coti- die minatur, quod nisi voto suo faveamus, omnia bona nostra devastabit, et interdicet omnibus laicis sub pena mortis et exheredationis, ne nobis serviant'^^ vel terras nostras inhabitent. Per que, nisi nobis in brevi succur- rerit divina pietas, oportebit nos, quod absit, domum nostram penitus delinquere desolatam. Preterea cum maxima instantia diocesani nostri vix voluit nobis indu- cias concedere, usque ad reversionem ejus a concilio quin 69 From this it is evident, that the doctrine of ** Boycotting *' is not of recent date. ANCIENT ABBEY OF CLITNI. 121 irrueret in bona nostra devastanda. Interim autem nuntios suos ad curiam destinavit ut impetret compul- sores qui nos faciant dictas promissiones nostras obser- vare. Quas quidem promissiones licet de facto emiseri- mus, de jure ^ tamen, sicut postmodum per multos prudentes didicimus, contra possessionem nostram ordini yestro factam eraittere non potuimus, cum professi ita ligati sint, quod sine licentia sui superioris vovere non possint. Unde cum sanctam paternitatem vestram non deceat saltem unicum membrum vestri regiminis dolere deperditura, et diocesani nostri et capitula eorum non assentiantur, nee abbates regni, qui de ordine nigro sunt, nee Tironensis ordinis abbates ejusdem regni, qui omnes de capitulo nostro existunt, et talis transmutatio ordinis et habitus violentera nobis extorta in dedecus et oppro- brium, non tantum Chmiacensium, sed etiam totius nigri ordinis redundet, et fuudati simus pro majori parte^in ecclesiis, et cum privilegia nobis a domino pa])a concessa raentionem semper faciant de ordine Cluniacensi, et beneficia omnia que habemus, sive in ecclesiis, sive in terris, sive in aliis possessionibus et redditibus, fratribus nostre domus ordinis Cluniancensis sint collata, ad pedes vestre benigne paternitatis tanquam filii obedientie pro- voluti Immiliter et devote imploramus quatinus domus nostra, que membrum vestri ordinis est et esse desiderat, in hac instanti terapestate per consilium vestre dilectionis et auxilium tale remedium defensionis liac vice sentiat, ut honor vester et totius ordinis illesus observetur, et ufc factum nostrum in hac parte memoriale esse debeat, et a posteris trahatur in exemplum, tantum super hoc, si placet, facientes ne pro juvaminis vestri defect u, quod absit, et quod evenire non credimus cum maxime de vobis confidamus, vel oporteat nos dicte inconvenientie per laicalem potentiara consentire, vel qualecunque remedium poterimus alibi invenire. Valeat et vigeat paternitas vestra semper in Domino. [^Written on a small panel of parchment, 9J bi/ Ci inches, " Nouv. acq. hxtiu," 2280, No. 7 j 15.N.] VOL. II. B 122 CHARTERS AND RECORDS OF THE Document [8] is a visitation report, or statement as to the condition of certain religious houses made by per- sonal inquiry and inspection. The cells specified are those of Lewes, Thetford, Lenton, Montacute, and Bermondsey. This visitation was carried out in 1262 [47 Hen. III.], under the authority of Yves de Poyson, 25th abbot of Cluni ; the abbatial visitors being John and llenry, priors of two foreign houses. The indebtedness of these priories financially was very considerable. 8. Visitation of Englisli Chmiac foundations in 1262. lExtended copy.'] Anno Domini W CC'' LXIP, nos fratres Johannes et Henricus, de Gacicurte et de Bellemondresia priores, visitavimus Angliam, et primo fuimus apud Lewes, et quesivimus de observantiis regularibus, si ibi observaban- tur, prout decet ; et veritate de omnibus hiis rite inquisita, nobis innotuit evidenter, quod servitium Dei ibi sit secun- dum quod potest et debet fieri de jure, munera mona- chorum cetera que pertinent ad statum spiritualium, ut silentium locis debitis, elemosina, hospitalitas, adminis- tratio sanis fratribus et infirmis ibi tenentur, secundum testimonium omnium ad laudem regularium statutorum; plus debetur domui quam debeat ipsa domus. Item, apud Londoniam inquisivimus per fratres, fratrem Aufredum de Lentona subcellerarium, et Ricardum ejus- dem loci eleraosinarium, per quos nobis constitit statum domus in spiritualibus esse bonum; servitium Dei ibi fit secundum quod hactenus fieri consuevit ; sunt ibi XXll monachi et duo conversi; de statu domus pre- dicte a priore et predictis duobus monachis inquisivimus veritatem, per quos nobis constitit, quod domus erat onerata debitis, usque ad valorem mille librarum monete patrie. Item, ibidem inquisivimus per fratrem Henricum, sub- priorem de ThetfPord, et Thomam, camerarium ejusdem loci, de statu domus de Thetfford, et nobis per eos con- Btitit, quod servitium Dei ibi (jijt secundum quod hacte- ANCIENT ABBEY OF CLTJNI. 123 nus est in loco de Thetfford consuetum ; cetera, que ad statum spiritualem pertinent, congrue fiunt ibi. Prior vero non comparuit, proprii corporis infirmitate detentus, de qua certificatio nobis constitit ita esse. Inquisivimus de debito domus, et aliis omnibus que ad prioratus curam pertinent per subpriorem et camerarium predictos, qui ab priore habebant litteras de statu, et per ipsas litteras et eorum testimonium, nobis constitit domum esse in debito sexcentarum marcarum et X. Sunt ibi XX. monachi. Ita ibidem inquisivimus per fratrem Galterum elemosi- narium domus de Monte Acuto, fratrem Gaufridum priorem de Holme, et fratrem Gaufridum de Northam- ton procuratorem domus predicte, per quos nobis constitit, quod servitium Dei apud Montem Acutum fit prout melius factum fuit; cetera que ad statum spiritu- alem pertinent fiunt bene; interrogati a nobis de debito domus, responderunt quod domus debet IIP marcas sterlingarum. Sunt ibi XXV. monachi. De statu domorum de Karitate : — Fuimus apud Northanton, et visitavimus ibi prout moris est; et nobis constitit, quod domus debet ducentas et LXXII marcas et dimidiam; servitium Dei ibi fit bene; item bene providetur fatribus in necessariis; alia rite se habent ; sunt ibi XXXIIIP' monachi. Item apud Londoniam, ex parte nostra prior de Wen- loc vocatus, et frater Galterus camerarius, et frater Philippus grenetarius de Wenloc, ex parte conventus missi ad nos apud Londoniam, dixerunt nobis statum domus de Wenloc tarn spiritualem quam temporalem ; cujus domus status talis est: — Servitium Dei ibi fit secundum quod melius ; fit in loco de ordine silentium, et cetera que ad correctionem subprioris pertinent, firmiter observantur. Sunt ibi XLIIIT''. monachi ; domus debet XVP marcas, et XXVI et dimidiam marcam, de quibus octoginta marce, et XII marce et dimidia debentur mer- catoribus ad usuram. Item, visitavimus domum de Bermondeseia, et de omnibus regularibus observantiis rite inquisita veritate nobis constitit, quod servitium Dei ibi fit multum bene ; t i 124 CHARTERS AND RECORDS OF TUR ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 125 silentium, correctiones excessuum ibi firmiter tenentur; elemosina, hospitalitas ibi fiunt secundum quod in loco consuetum est; domus debet IP et LXVI marcas. Sunt XXXII monachi, et unus conversus. Item, de statu domus de Pontefracto inquisivimus per fratrem Thomam sacristam, et domnum Guillelmum hostellarium dicte domus, de observantia regulari; qui nobis dixerunt, quod ea que sclent in claustro observari, ibi bene observantur. Sunt ibi sexdecim monachi; domus debet mille marchas. [On a roll of parclimcnt, length 2l\ inches, tvidth G| inches.^ Endorsement Visitationks Anglie, anno CCLXII, and below, Factum est ; the same also at bottom of instrument. *' Noiiv. acq. latin," 2280, No. 8 ; Bibliotlieque Nationalc] 9. Visitation of Cluniac foundations made in 1275 and 1276. [Extended copy.'\ Visitatio facta in Anglia anno Domini W CC^ LXX° qninto, incipiente sexto, per fratres Jobannem priorem de Wenlok, et Arnulfum domini abbatis conestabulum. Hortona [Ilonhs-Uorton'], — Die jovis proxima ante- festum beate Lucie virginis visitavimus apud Hortonam cellam Lewensem ; ibi invenimus XI. monaclios et deficiebant duo, quos mittere ibidem intendebamus si in ecclesia Lewensi liabuissemus ingressum. Invenimus etiam ibidem quod missa Beate Marie non celebrabatur, quam de cetero precepimus in capella ejusdem Viro-inis sollempniter cotidie celebrari. Item invenimus quod ad mngnam missam diaconum non habebant ; et quare conventualis est ecclesia, pre- cepinius quod de cetero per unum monachum diaconum cotidie evangelium ad dictam missam legeretur. Item invenimus quod lectionem continuam ad pran- dium non habebant in refectorio ; quod de cetero precepi- mus emendari. Item invenimus quod sigillum conventus a duobus tantum custodiebatur ; quibus tertium addidimus secun- dum statuta. Item invenimus quod in ordine et in audiendis confes- sionibus non erant nisi duo, videlicet prior et subprior, quibus etiam addidimus tertium propter absentiam pre- dictorum. Item quilibet de conventu pro pellitia XL d. recipie- bat, quod de cetero precepimus emendari. Invenimus etiam quod conventus sotularibus cor- rigiatis^ non utebatur horis statutis, quod et precepimus emendari. Priori etiam injunximus quod sine postella,^^ et sotu- laribus corrigiatis, nullomodo presumeret equitare. Precepimus etiam priori et conventui quod carnes non comedant coram secularibus. Conventus in aliis satis regulariter se habebat. Domus debebat IIIP^. marchas et dimidiam. Bermundesia [Bermondseij\ — Die sancti Thome Mar- tins, scilicet quinto die Nativitatis Domini, visitavimus domum de Bermundesia, ibi sunt XX. monachi. Dicta domus debebat M. marchas argenti diversis creditoribus, et cuidam clerico domini Eegis centum libras annuatim in perpetuum, videlicet sibi et heredibus suis, et exceptis quinque maneriis per quendam priorem in perpetuum alieuatis ; nomina autem maneriorum Towic, Habiugeberi, Wideforde, Richemunt et Benenio. Visitatores domini prioris de Karitate, ante adventum nostrum, visitaverunt dictam domum, et correxerunt corrigenda. Northampton \_St. Andrew of\ — Die martis proxima post Epiphaniam Domini, visitavimus apud Northamp- ton. Ibi invenimus XXX. monaclios. Predicti visitatores prioris Karitatis dictam domum visitaverunt ante ad- ventum nostrum, et correxerunt corrigenda. Domus debebat VIP. marchas sterlingarum. Mons Acutus [Montacute], — Visitatio facta apud Mon- tem Acutum, dominica proxima post festum beati Vin- centii martiris, anno predicto. ^° Sort of boot used in riding. 61 Crupper for saddle. % it I > 126 CHAKTERS AND RECORDS OF THE Ibidem sunt XX. monachi. Invenimus quod luminare coram corpus Christi non ardebat, quod precepimus emendari. Invenimus etiam quod conventus horis statutis sotularibus corrigiatis non utebatur, et quod omnes per patriam equitantes indifferenter carnes comede- bant in domibus laicorum. In infirmariis regularibus lectionem non babebant ad prandium, que omnia firmiter precepimus emendari. Precepimus etiam priori, quod sine postella et sotularibus corrigiatis nuUomodo pre- sumeret equitare, nee sui monachi sine sotularibus corrigiatis. Domus debebat IX^^. et X. marchas, et centum marchas mercatoribus qui dictam pecuniam ad mare per litteram regis fecerunt arrestari, exceptis edificiis que pro maxima parte minantur ruinam. Pre- cepimus etiam quod nuUus omnino nisi ex manifestissima causa post completorium remaneret. Farlee [Farleigh], — Die veneris proxima ante Purifica- tionem Beate Virginis visitavimus apud Farlee, cellam Lewensera. Ibi invenimus XVIII. monachos et duos conversos, qui satis regulariter se habebant. De postella et sotularibus corrigiatis, de esu carnium, de lectione in infirmariis, et de mora post completorium, fecimus et precepimus sicut apud Montem Acutum. Domus nichil debebat. Wenloke [Wenlocli], — Visitatio facta apud Wenloke die mercurii proxima ante festum Beati Vincentii martiris anno predicto. Ibi sunt XL. duo monachi et tres conversi, qui satis regulariter se habebant. Visitatores prioris de Karitateante nos dictam domum visitaverunt, qui corri- genda correxerunt. De postella et aliis, precepimus sicut apud Farlee. Prior invenit dictam domum in M. septin- gentis et quinquaginta marchis obligatam ; modo debebat M. et quingentas marchas, sed nichil ad usuram. Lentona [Lenton'], — Die veneris proxima ante Cathe- dram Beati Petri visitavimus apud Lentonam. Ibi sunt XXVII. monachi et HIP", conversi. Domus debebat M. et IIIP^. marchas, nichil ad usuram. De postella, sotu- laribus corrigiatis, esu carnium, de lectione in infirmariis et de mora post completorium, precepimus sicut apud Montem Acutum, Invenimus ibidem quod conversi ANCIENT ABBEY OF CLUNT. 127 differebant pannos de rosseto. Precepimus quod de cetero vestes differant solito nigriores. Correximus cor- rigenda. Thefforde [Thefford], — Die mercurii proxima post dominicam q\m cantatur Bernini scere, visitavimus domum Thefforde. Ibi sunt XX. HIP'', monachi qui satis regu- lariter se habebant, excepto quod Radulfus cellerarius diffamatus fuit de incontinentia, quern alibi misimus moraturum, et alium fratrem, nomine Henricum, quare enormiter et maliciose vulnerat quendam de servientibus prioris, similiter alibi misimus moraturum. De postela, sotularibus corrigiatis, de esu carnium, de lectione in infirmariis, et de mora post completorium, precepimus sicut supra. Domus debebat VHP. et IIIP^ marchas. Item dicta domus obligata est mercatoribus ad usuram pro comite marescallo patrono dicti loci per sigillum capituli in HIP. marchis. Correximus corrigenda. Castelacre [Oastle Acre]. — Die sabbati proxima post predictam dominicam qua cantatur Bemijiiscere, visi- tavimus apud Castelacre, cellam Levvensem. Ibi sunt XXXII. monachi qui satis regulariter se habent. Ibi precepimus sicut apud Montem Acutum. Domus debe- bat quingentas et quatuor libras sterlingorum. Bronholm [Bromhohne]. — Vigilia Beati Gregorii pape, visitavimus domum de Bronholm. Ibi sunt XVI. monachi, qui satis regulariter se habent. Precepimus de ahis sicut supra. Domus debebat VP''. libras sterlin- gorum. Correximus corrigenda. Pittrewelle [Frittlewell\ — Die mercurii proxima ante festum Beati Benedicti abbatis, visitavimus apud Pittre- welle, cellam Lewensem. Ibi sunt XV. monachi; cor- reximus corrigenda. Precepimus ibidem sicut apud Farlee. Domus debebat centum libras sterlingorum. ^ Qua de causa domes de Lewes et de Pontefracto non visitavimus, later presentium ore tonus poterit intimare. In testimonium vero premissorum predicti visitatores presentibus sigilla sua apposuerunt. * [O/i a roll of parchment, 26^ long^ and 5f inches wide ; with the following endorsements Visitatio facta in 9 a T t 128 CHARTEBS AND RECORDS OF THE Anglia, anno M" CC*' LXX*' V« incipiente, and belong Factum est. " Nouv. acq. latin," 2280, No. 9 ; B.N.] Document [10] is a letter from Thomas, prior of Thetford, to Yves de Chassant, 26th abbot of Cluni, ex- cusing himself for his unavoidable absence from the chapter^ general of the order to be held at Chmi. The excuse in this case is based upon his having to attend the Curia Regis at Westminster, in a month from the date of his letter. The Chapters General and Visitations being both monastic institutions of importance, we may •add the following in elucidation of the former : — General Chapters seem to have originated as a means of centralization in respect of matters beyond the power of one head of a monastic institution to control. As the brotherhood of any religious order increased, and with it the business of the abbot, the personal superintendence of this latter became quite inadequate for the multitudinous duties of his office. The General Chapter became, therefore, after the abbot, the order's highest authority. Composed of all the heads of subject abbeys and priories, it was convened once every year in the month of September (taking the order of Cluny as an^ example), under the presidency of the abbot of the chief or parent-house. The precedence was given to all mitred abbots, at the head of whom came the abbot of Moizac. After tlrese came the grand-prior, and the claustral-prior, and then in rotation, the following priors in order of precedence, viz., the prior of la Charite, Lewes, Saint Martin-des-Champs, &c. Each head of a subordinate house rendered an account of his convent, temporarily and spiritually. Decrees which were to become obligatory throughout the order were thereby promulgated; or modifications under certain contin- gencies. The general business of chapters was very diver- sified, comprising law-suits in respect of a priory's estates, new foundations, instructions to missionary monks, recommendations for priests taking temporary ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 129 duty, celebration of anniversaries of deceased persons, questions as to prescribed ritual. Nothing, in short, of an ecclesiastical nature (spiritual or temporal) can 'be specified, which did not come under the notice of the General Chapter. Attendance at General Chapters was compulsory on the part of all dependent abbots and priors, under pain of deposition or removal. The priors, however, of Spain, Lombardy, Italy, Germany, and England, were privileged, and not subject to attend more than once in three years, although an entry in record [5] would make it appear that in some cases this time was ex- tended to even seven years. In the 16th century, the following was the order of precedence among the heads of the Cluniac affiliations, under the presidency of the abbot of Cluny :— The abbots of Moissac, Figeac, Mozac, Balme, Monstierneuf, Saint Benoit (on the Po), Thiers, Beaulieu, Paisley (in Scotland), Payerne, Arles-sur-Tech, Compredon, the grand-prior of Cluni, the claustral-prior of Cluni, the priors of la Charitd-sur-Loire, Saint Pancras (of Lewes), Saint Martin-des-Champs, Souvigny, Sauxillange, Mar- cigny, Gigny, Charlieu, Pont-Saint-Esprit, Sainte Marie de Najera (in Spain), Paray, Nantua, with 55 other priors and doyens. [Cf. Yepez, IV., 322; Pignot, '^Ordre de Cluni," IL, 320.] Every year, two of the order were selected to make the abbatial visitation of any province in the jurisdiction of the order. These several Cluniac provinces are more particularly named at pp. 33-39, Vol. I., and include those of England and Scotland. 10. Excuse for non-attendance at a General Chapter of the order m 1276, on the part of the prior of Thetford. T> J • i-ii . [Extended copy.'] Keyerendo m Christo patri ac domino Y., Dei gratia abbati Cluniacensi ejusdemque loci sacro conventui, frater Thomas, humilis prior monasterii beate Marie de ThefPord in Anglia, salutem et obedientiam usque ad vnr. TT ^ VOL. II. S il ! 130 CHAETERS AND RECORDS OF THE mortem humilem et devotam, cum omni reverentia et honore. Quoniam a die Pasche in unum mensem, diem habemus nobis prefixum coram justiciarium domini Regis apud Londonium, cui absque domus vestre Thef- ford' perpetuo ac gravi detrimento abesse non pos- sumus, aliisque multis ac variis efc arduis dicti monas- terii negotiis impediti ad capitulum generale Cluniacense ad presens accedere non valemus, reverende paternitati vestre humiliter duximus supplicandum, quatinus absen- tiam nostram ad presens habere velitis excusatam. Quicquid enim in dicto capitulo per vos, ac ejusdera capituli diffinitores, ordinatum fuerit seu gestum, parati erimus humiliter adimplere. Valeat reverenda pater- nitas vestra per tempora longa. Datum Thefford' ; die mercurii in septimana Pasche, anno Domini M° CC° septuagesimo sexto. [On a small membrane, ^h>/ 2\ inches, '' Nouv. acq. la V 2280, No. 10; B.N.] The visitation [11] made in 1279, by the priors of Mont Didier in France, with those of Lenton in Notts, and Montacute in Somerset, is a record of considerable interest, as well as value, and seems to have been scrupulously and honestly carried out, extending to some 18 or more houses in this country. One cannot help feeling surprised how, in those early days of insecurity and impeded locomotion, the visitors for this duty were enabled to move with such rapidity, embracing several counties, and extending from Pontefract in Yorkshire, to Barnstable in Devon. The party necessarily moved under the escort of a safe-conduct, but that would not imply expedition. The lawless proceedings on the part of the monks of Bretton, is very much in keeping with similar acts recorded at Lewes, the parties being in both cases excommunicated, and with the same ineffectual result. As a diary of proceedings at that remote time, we imagine the document to be nearly unique [See observations on Visitations, p. Ib2 postea]. MMM I , ANCIENT ABBEY OF OLUNI. 131 11. Visitation of Englisli Cluniac houses in 1279 [7 Edw. I.]. [Extended copy.'] Oella Karitatensis. Visitatio AngHe, per de Monte Desiderii in Francia^^ et de Lentona in Anglia priores facta, anno Domini millesimo CC° septuagesimo nono. In vigilia beate Margarete, venimus apud Bermonde- siam [Bermondsey],^^ ubi solebant esse XXXII monachi ; modo sunt ibi XVIII. Quare numerus sit vel fuerit diminutus, quesivimus a priore et conventu. Respondit prior, quod domus erat pluribus debitis onerata, et prop- ter hoc de ordinatione et voluntate domini abbatis, f uerunt monachi amoti. Quesivimus quantum erat debitum ; in hac ultima vice venit prior iste, et ipse respondit, quod in mille et septingentis marchis. Quesivimus quantum debebat modo ; respondit, duo millia marcharum et COO, marchas, et sic ampliavit debitum in septingentis marcis. Diximus ei: Oum numerus monachorum fuerit diminutus per IIIP"^ annos, in quibus fuistis usque nunc, de- buissetis debitum minuissse, non aumentasse ; preterea vos dicitis, domine prior, et dicit conventus vester, etiam obedientiarii, quod vos recepistis quolibet anno ab obedientiariis 0. marchas et plus, quod nunquam alias fuit factum, sed istud fuit vel commissum propter debita imminuenda, et sic cum septingentis marchis supra- dictis, debito primo habuistis 0000. marchas et plus, bene 0. marchas fere, ut dicunt omnes in presentia nostra. Item alias, quando fuistis prior, interpositus fuit dominus Henricus, qui non fuit ibi nisi per annum et dimidium, paret plus aut minus. Vos vendidistis unum 62 Priory of Mont Didier, in the diocese of Amiens ; Somme ; France • subordinate to Cluni. ' 63 Bermondsey, in Surrey, below London bridge, and founded in 1082 by Aylwin Child, was raised to the rank of an abbey, t. Rich. II Wilham Rufus endowed it with the surrounding manor, 'xhe widowed Queen of Edward IV., Elizabeth Woodville, found in it her prigon and place of death. It went t. H. VIII. to Sir Robert Southwell I 1 i«aBs 132 CHABTEES AND RECORDS OP THE manenum, nomine Omptunne, hereditarie ab emptore tenendum, unde recepistis quingentas marchas et plus. Item recepit prior Johannes a domino Adamo de Stratoa septmgentas marchas, quas assignavit solum in VII. annis, a quodam nemorio quod emit iste Johannes, nomine Chavore, et fuit in isto contractu quedam falsa et mala mvolutio. Item recepit predictus Johannes de ne- moribus venditis marcas sexcentas. Item vendidit predictus J. VIII. libras reddituum sitas in pratis hereditarie tenendis pro ducentis marchis. Item alienata sunt IIII- aha maneria, scilicet, Chor, Almeborim, Wydetort, Valbant, que posuit predictus Henricus in manu domini Adami de Straton, pro majori parte debiti, quod contraxerat predictus J., que debuisset redimisse; Item quoddam aliud, quod vocatur Richemont, valens VI. marchas. Item emit quoddam parvum manerium, nomine ±5earmon sed post vendidit pro quingentis marchis. Monachi bene et regulariter vivunt, et divina bene faciunt, que debuissemus prius dixisse. Erat in dorao sufficientia tructuum usque ad novos fructus ; male videtur admmistrasse predictus, quam et ante, quando venit post priorem Gilbertum, a quo recepit domum obligatam in 000. vel CCCC. marcas. Sed deterius fuit quando venit post priorem Henricum ; obligationem predictam in duobus mille marcis et CCC. conferre est, ore proprio. batis est miserabilis status istius domus. Quicquid dixerit aut promiserit predictus J.,predicta IIII-. maneria omnia sunt alienata, et tenet ea dominus Adam de btraton, et debet remittere predictus Adam de debito M. et quingentas marcas. Die martis post festum beati Johannis Evan^eliste, venimus apud Northanton,^ cellam Karitatensem. Ibi est numerus monachorum consuetus, scilicet XXV Ali- quando consueverunt esse plures, aliquando pauciores. I'rior tacit obedientiam ordinario suo, a sexaginta annis aI'J^ t''H^7^^^^ Northampton was a cell of la Charity in France. As the date of this visitation was about 10 or 12 years only after the battle of Evesham, it is not improbable but that the prior at this time was the same who betrayed Northampton to the Eoyalists under Prince ANCIENT ABBEY OP CLTJNI. 133 et infra. Monachi honeste et regulariter vivunt. Divina bene faciunt. Habent fructuum et bonorum temporalium suflScientiam usque ad novos fructus et plus. Prior recepit domum de manu prioris de Wenloch, Johannis scilicet predicti, obligatam in ducentis et septuaginta duabus marchis et dimidia. Sed postquam predictus Johannes recessit, in venit multum plus in debito, bene C. marchas et plus. Nunc est obligata in ducentis marchis, sed prior qui nunc est, dominus Bernardus, tradidit quod- dam manerium ad quinque annos, scilicet Estote- biete, valoris 0. solidorum, cuidam creditori qui vocatur Walterus de Cham, pro quadringentis marchis ; de illis y. annis jam tres transierunt. Item renovavit obliga- tionem cujusdam alterius manerii obligati per pre- dictum Johannem ad XII. annos, pro ducentis et L. marcis. De spatio transierunt VIII. anni, et valet pre- dictum manerium, quod vocatur Suelle, annuatim XXXV. libras. Item tradidit predictus Johannes pre- dicto Waltero, quamdam ecclesiam nomine Estone, valoris sexaginta librarum, que pertinet ad proprios usus domus de Northamton, pro magna summa pecunie. Quomodo illud fuit, et qui processus, viva voce dicendum est, quod longum esset scribere. Prior dicit quod de residuo bene poterit facere facta sua ; bene dicit quod in prime, quando venit, fuit aliquantulum puer et minus diligens; modo per Dei gratiam bene et honeste et diligenter facit facta sua. Istam etiam domum male tractavit Johannes predictus. Edificia bona sunt. Cella Cluniacensis. Item in festo beati Petri ad Vincula, fuimus apud Montem Acutum ^ Ibi est numerus monachorum consuetus, scilicet XXVIII, aliquando consueverunt esse pauciores; regulariter et honeste vivunt; divina bene faciunt ; domus sunt pro magna parte bene reparate ; ibi erat fructuum sufficientia usque ad novos fructus ; prior recepit a predecessore suo, domno Gilberto, domum obligatam in quingentas et L. marchas. Quando 65 Montacute, See p. 198, Vol. I. ii: 1'^ in r (! I if I ft' It iitf" . lit if I it f 134 CHAETEHS AND EECOEDS OP THE dominus abbas fuit ibi, remensit (sic) obligata in trecentis marcis; fuit ibi per XI. annos. Nunc est obligata in ducentis marcis et XLII libris ; preter ea, que latent, ut dicitur, decima domus de Cruche male custoditur. Item quidam clericus, qui vocatur Salomon de Rocetre, spoliavit priorem anno isto et precedenti violenter. Fama prioris aliquantulum, immo vere multum est denigrata, et incurabiliter lesa, et credo firmiter quod injuste denigratus. De quo et super quo, vel quibus, viva voce dicendum est ; prior aliquantulum fuisse levis yidetur quantum ad exteriora gesta; quicquid de interioribus, et veritate sit vel fuerit, modo per Dei gratiam, et est etapparet persona optima, fidelis, humilis, discreta, obediens, humilis et devota. Item manerium domini abbatis quod vocatur Laide- cumbe [Letcomhe], quod tenet prior predictus de Monte Acuto, est in periculo quod rex petit ratione areragiorum IX^^ lb. Tamen prior dicit, quod solvit de ilfis pro tempore suo quo tenuit manerium XX. lb. Quid debeat domino abbati ratione areragii, istud scit dominus abbas. Item duo alia maneria domini abbatis tradita cuidam militi, videntur esse in periculo, quod ille miles nichil solvit domino abbati, sicut tenetur. Prioratus Sancti Martini. Item die martis ante festum beati Laurentii, fuimus apud Bernetauble [BarnstaUe],^^ cellam Sancti Martini. Ibi sunt quinque monachi cum priore ; bene et regulariter vivunt; divina bene faciunt; solebant ibi esse monachi pauciores, sed ordinarius, cui facit et fecit prior obedien- tiam, coegit priorem ad quinque; item cogit ad plures. Fructus erant in domo pauci; sed erat prope novos fructus ; litigabat prior cum quodam abbate vicino suo, super quadam decima, valoris XV. marcarum, et spoliaverat priorem abbas predictus ; offerebat predictus ^ Barnstable was subject to St. Martin-des-Champs. Besides this house there were two other foundations at this place, one for Augus- tinian canons, with another, a hospital to the Holy Trinity. [See Vol. I., p. 39, note.'] I 1" ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 135 abbas predicto priori unam summam pecunie, scilicet 0. libras, vel parum minus. Audivi post recessum, quod prior predictus pecuniam recepit, et sic predictam decimam predictus abbas tenet et tenebit in perpetuum. Tamen invenimus priorem remissum in prosequendo jus suum. Quando prior venit ad domum predictam, in- venit cam obligatam in LIII. marcis, item in XXX. marcis cuidam burgensi Parisiensi; illas non solvit; item in sex marcis quas debet priori Sancti Martini de predictis LIII. tribus marcis, nichil solvit quod non debebat de istis nisi XX. libras. Domum suam clausit muris terreis satis bonis. Item fecit quandam parvam granchiam. Alie domus sunt sufficientes et sufficienter retente. Ecclesia bona est, fortis et pulcra. De pre- dictis monachis unum vestivit; alium mutuo recepit a priore de Monte Acuto; Ilir^' anni sunt quod est prior domus predicte; fuit ibi per HIP'' annos. Domus Beati Martini. Die sabbati post, venit prior Sancti Jacobi de Ecestre lExomeY ad nos, pro quo mandavimus, quod multum est pauper, et gravatus fuisset si nos recepisset in domo sua. Statum domus sue nobis fideliter et veraciter declaravit, in hunc modum. Invenit domum predictam obligatam in VIII. lb. JS^unc est obligata in XX., et ratio est, quod refecit duo molendina que erant destructa; modo sunt in bono statu; multa sunt alienata per pre- decessorem suum, domnum Theobaldum, nunc priorem de Bonestable [Barnstable'], et hec ei dixit in presentia nostra, que negare non potuit predictus Theobaldus; que smt ilia alienata, continetur in quadam cedula quam tradidit nobis prior; habebat unum socium antiquum, bone et laudabilis vite, sed non est sacerdos, et ideo divma non poterant fieri regulariter et honeste ; propter «7 St. James's priory, near Exeter, (or St. James without Exeter), was subject to St. Martin-des-Champs, and was gimi to it by Maud the Empress, before 1146. It owed its foundation to Baldwin de Eed- ▼eriis (aL Redvers), E. of Devonshire, or, according to others, Sheriff of Devonshire, and father of the 1st Earl. li M 136 CHAETEES AND EECOEDS OP THE I : §• ; quod injunxiraus ei quod reciperefc mutuo unum sacer- dotem a priore de Monte Acuto, qui libenter acquievit et voluit et fecit, donee per priorem Sancti Martini aliter esset ordinatum. Prior bene se gerit, sed domus est pauper multum ; obedientiam facit ordinario suo ; domus et ecclesia, ut dixit nobis, erant in bono statu quantum ad edificia ; fuit ibi IIIP^ annis. Domus Sancti Martini. Eadem die venit ad nos prior Sancti Clari de Vallis [St, ClareY^ipro quo mandaveramus, et intelleximus quod prior et socius inhoneste et incontinenter vivunt. Ipsi invicem non possunt convenire ; divina totaliter vel sunt ibi pretermissa; bona ecclesie pro majori parte sunt alienata; prior est subditus operi, sicut unus capel- lanus; remenserunt {sic) adhuc domui usque ad valorem LXXII. marcarum; ibi apportent dominus abbas et prior sancti Martini consilium prout videbit ; in domo predicta sunt edificia quasi nulla, quia dissipata sunt. Domus Montis Acuti. Die dominica sequenti, fuimus apud Carsvelle [CaresweU\ cellam Montis Acuti ; ibi sunt tres monachi cum priore ; bene, regulariter et honeste vivunt ; divina bene faciunt ; prior est bonus, sapiens, humilis et dis- cretus, licet Anglicus ; edificia et ecclesia in bono statu ; nichil debet ; babet sufficientiam bonorum usque ad novos fructus ; recepit domum obligatam in LX. marcis ; fuit ibi per tres annos. Domus Montis Acuti. Die martis sequenti, fuimus apud Sanctam Mariam de Olna \_Eolme\^^ cellam Montis Acuti, ubi sunt duo monacHi cum priore ; bene, regulariter et honeste vivunt ; divina bene faciunt secundum exigentiam loci et numerum ^^ St. Clare, Caermarthenshire. ^^ Holme, a cell to Montacute, was founded t. Edw. I., and was given at the dissolution to Edward, Duke of Somerset. It is now known as East Holme, near Wareham, in Dorset. ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 137 I monachorum ; domum recepit obligatam in XX. marcis ; modo nichil debet ; fuit ibi prior per tres annos. Edi- ficia et ecclesia in bono statu. Habet fructus sufficientes usque ad novos. Domus de Lewes. Die dominica sequenti fuimus adpud Fallee [Far* ley\^^ cellam de Lewes. Ibi sunt XVIIL monachi, bene, regulariter et honeste viventes, divina bene facientes. Prior est publice diffaraatus de incontinentia, de usura, de inobedientia, et est [/orm]catus, etfait bene per X. annos, prout ipsemet recognovit et dicit. Inobe- diens est superioribus suis, dixit nobis in capite quod capitulo generali non interesset, et quod non faciebat vim de tali mandate. Domus nichil debet. Satis abundat temporalibus ; sed in spiritualibus, quantum ad priorem, satis claudicat ; prior est incorrigibilis, re- bellis ; edificia, ecclesia in bono statu. Die martis sequenti fuimus apud Clifort \_Glifford']^ cellam Lewensem, ubi sunt VIIL monachi cum priore; bene regulariter et honeste vivunt et divina bene faciunt. Prior est bone vite et laudabilis fame. Domum recepit obligatam in C. et XIIII. marchis. Nunc est obligata in centum; et tectum ipse perficit in dorao, et domum re- parat quod satis erat ruinosa. Domus est sita inter malos vicinos. Domus Karitatensis. Die veneris post festum beati Bartholomei fuimus apud Wenloch,^^ cellam Karitatensem, ubi sunt XXXV. mona- chi, honeste et regulariter viventes, divina bene facientes. ^^ Farley, in Wilts, cell to Lewes. ^^ Wenlock, a cell to the house of Caritate, in France, was refounded for monks of the Order of Cluni in 1080, by Roger de Montgomeri, Earl of Shrewsbury. The original monastery, founded by Milburga, in 680 (d. of King Merwald), was destroyed by the Danes. Two cells to this house are mentioned elsewhere (viz., St. James, of Dudley, and St. Helen) ; Paisley, another of them, was founded by the first of the Stew- arts in 1164. An extent of Wenlock's possessions was taken in 1380, when in the King's hands; it was declared *' indegenous " (11 R. II.;, receiving then its charter of deuizenship. VOL. II. T I 138 CHARTERS AND RECORDS OP THE Ibi consueverunt esse XL. vel plures monachi. Septem, immo VIII. sunt anni, quod prior venit ad domum, et mvenit domum obligatam, ut dicit, in mille et septin- gentis marcis ; sed invenimus non esse verum, quod non mvenit earn obligatam nisi in quingentis marcis ; et de boms, que erant m domo cum illis que debebantur domui bene possent solvi ille quingente marche, sed prior in adventu suo sic computavit :— Deficit nobis in tali loco una grancbia ducentanim marcharum ; deficit in illo alio manerio una domus 0. marcarum ; defficiunt nobis in tall manerio CO. boves, C. vacce, tria milia ovium; deticiunt nobis vasa argentea tanti valoris ; . . . et sic computando, sigillavit et sigillari fecit sigiUo conventus domum esse vel fuisse obligatam in predictis mille et septingentis marcis. Sed que sic computavit non fecit, quare nee boves, nee vaccas, nee oves, nee edificia ; ipse tecit quantum possit facere, ipse vel alius, processu temporis hoc, et multa plura, quare domus est opulenta et optime fundata. Item tradidit quoddam manerium cuidam mihti ad vitam suam, et uxoris sue, et recepit mde octingentas marcas. Mortui sunt ambo, et rediit manerium ad prioris manum, ut tenuerint predicti miles et ejus uxor illud nisi per tres annos. Item dedit prior cuidam servienti qui vocatur Symon, de terris domus «l^f ^.r^f "^v^^^^^i^^™ possidendam ; item cuidam aiii, scilicet janitori, aliam virgatam, eodem modo here- ditarie tenendam ; item cuidam servienti, qui vocatur Johannes Trece, concessit ad vitam suam prebendam suam cum uno equo et uno serviente, quot tenetur tenere m domo de Wenlock per totam vitam predicti t.lLT'^ r^'''''^ ^"^^ predictus Johannes dedit ecclesie unam bonam carrucatam terre cum omnibus pertmentns suis istud bene fuisset tolerabile; sed pre! vino? P^j^^ Pf^dictam carrucatam vendidit cuidam, qui non dph ;f '^'"' ^^^'^^^°' hereditarie tenendam, quTd ?pp^pli^"^ ^'^'f ^ quare pecuniam habet vel habuit, et ecclesia defraudata, remanet obligata. Item qua^do venit prior primo apud Wenloch, concessit domino Ade tradiiif ln5 '^^'^'^' ^^^^^ redditus, de quo redditu tradidit 61 htteras suas et conventus, de istis XV. marcis ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 139 non solvit unum denariura ; unde, si continoferet qnod alius prior ibi caderet, qui non esset secundum ejus voluntatem, predictus Adam repeteret totum . . . . et redditum, et sic surgeret aliud inconveniens, quod sibi concederet unum manerium, sicut fiiciet etiam ille prior. Item, quando dorainus abbas fuit in An^^lia, dixit sibi quod domus debebat mille et ducentas marcas, licet jam fuisset prior per VI. annos ; michi dixit apud Bermondesiam quod debebat octingentas marchas. Accedens ad locum suum eo absente, quod mare transsivit, non potui invenire per monachos domus sue, nee per illos ad quod pertinebat, quod domus deberet quingentas marchas; unde Veritas a monachis anglicis aut non potest aut vix potest sciri. Sic inveni in dictis prioris recognitionibus, et istud ego dixi predicto priori, quando reversus est ad Angliam, qui multum obstupuit ; et pro certo, si bene queratur, domus est obligata plus quam in mille et octingentis marcis ; et non est dubium omni intelligenti quod domus de Wenloch illud detri- mentum patietur, et portabit confusionem tantam vel majorem, quantam sustinet domus de Bermondesia et de Northamton, si diu in domo perseveret, quod vendit quicquid potest vendere, alienat quicquid potest ; motus, ut dicitur communitur, mutabili ambitione, procuravit quantum potuit quomodo eligeretur apud Rocestre, quomodo posset evadere manus Cluniacenses. Vidimus magnum periculum imminere. Domus Bermundesie. Die lune post, fuimus apud Sanctum Jacobum de Derbi,^^ cellam Bermundesie, ubi sunt duo monachi cum priore. Prior bone et laudabilis vite, et fame ; novus est ; venit ibi in ista Purificatione ; fuit unus de sociis suis bone vite, alius non bone, quem misimus moraturum apud Bermundesiam, et loco iUius veniet alius; divina bene faciunt ; prior invenit domum obligatam in LX. solidis, et quod nichil invenit in domo aut patria, contraxit mutuum, ita quad nunc debet llll"'. lb. et X. solidos. 72 St. James's, Derby, was a cell to Bermondsey. 140 CHARTERS AND RECORDS OF THE Erat in recipiendo fructus novos, qui bene sufficient usque ad alios. Edificia bene sufficiunt ; ecclesia non bene erat cooperta; precepimus priori quod facerat cooperiri. Domus Cluniacensis. Die jovis post festum beati Auorustini, fuimus apud Lentonam;^ ubi sunt XXY. monachi, ut consuetum est; regulariter et honeste vivunt ; divina bene faciunt; prior est valens persona, boneste vite, et redolentis fame. In- venit domum oblicratam in nongentis et XXXV marcis, et in XL. saccis lane, et est saccus valoris XV. marcarum ' de saccis solvit XXXII., et debet adhuc VIII. Ex alia parte remanet obligata in Met XXX marcis, et ratio est, quod magnarn querelam habet et liabuit cum capitulo de Lechefeul [i/c/^M^.^J, qui sunt homines divites, potentes etdeconsiho regis, super quadam deciraa valoris CO. et L. marcarum annui redditus; et jam expenderat prior pro illo placito C. et LX. marcas, et credebat quod necesse haberet ire ad curiam, ratione predictorum. Item quando venit ad domum, non invenit sufficientiam bonorum tem- poralium. Item predecessori suo tradit singulis annis XL. marcas, quibus bene indigeret. Item obligatum est quoddam manerium non suum, valoris LX. lb.; quam obligationem fecit prior Rogerus. Domus Karitatensis. Die lune ante Nativitatem Beate Marie, fuimus apud Britonem [Monk-Brettony et venimus ad partes cum senescallo et ballivo domini [Vice] comitis Nicholai de— . Clamayimus quod nobis aperiieut portam, quare causa Yisitatioms faciende veniebamus, missi a domino abbate 73 Lenton (See pp. 59, 62, 198, Vol. I.). 74 jvionk-Bretton, near Cudworth and Earnesley in Yorkshire, was founded for Cluniac monks, temp. Hen. II., bv Adam Fitz Swain. In- dependent of what is related in the following Visitation, the convent had a dispute with the priory of Pontefract in ll>G9, about lu years before which was settled by arbitration in the presence of the prior of York and sundry of the friar-preachers in their own convent at Pontefract (Dugdale Mon. Angl.). A charter- bo.k of Bretton is (or was) in pos- session of Mr. Went worth, of Woolley. I ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 141 Cluniacensi. Nullus respondit nobis, clamayimus bis, ter, quater; nullus respondit; porta perclausa fuit; tunc iu presentia omnium, quemdem Guillelmum de Riole, qui se gerebat pro priore et subpriore cum aliis, excommunica- vimus,etin scriptis etiam sententiam excommunicationis domini abbatis denuntiavimus, et sic recessimus. Ilia die statim misimus adRegem, et ad [Vice] comitem Nicholaum de — ; qui renuntiaverunt ; dominus Rex, quod predictus Guillelmus capereturet nobis traderetur; dominus [Vice] comes, quod nos intraremus. Tandem ego recessi, et domi- nus prior de Monte Acuto remensit {sic) ut expectaret predicta mandata, qui, habitis brevibus et mandatis, ac- cessit iterum ad domum de Britona cum predictis bal- livo et senescallo; et tunc intra vit, ad ecclesiam ivit, et capitulum pulsavit. Ibi erant quidam habitum nostrum portantes, et sedentesin claustro ; prior capitulum intra- \it ad exercendum officium visitationis ; nullus monachus venit, et dixerunt quod non venirent, quod prior non erat domi et sine eo non irent. Tunc prior in presentia omnium, ilium Guillelmum, priorem et subpriorem et alios excommunicavit; excommunicatos ex parte domini abbatis Cluniacensis denunciavit; compactionem habitam inter domum de Pontefracto et domum de Britona ex parte domini abbatis Cluniacensis revocavit, et nullam esse denunciavit; et continuo recessit, non manducans nee bibens cum eis ; Necesse est quod ibi consilium et reme- dium adhibeatur. Domus Karitatensis. Die predicta venimus apud Pontem Fractum,^* ubi sunt XXVII. monachi cum priore, bene et regulariter viventes, divina boneste facientes; edificia sunt bene recouverta et reparata, et aliqua nova que fecit iste prior ; ecclesia bona et bene ornata; bonorum temporalium sufficientia; immo abundantia usque ad novos fructus. Prior invenit domum obligatam in tribus millibus et ducentis marcis ; XII. sunt anni quod venit ad domum; modo remanet obligata in CCC et L marcis, nee plus, ut 7^ Pontefract (See postea, p. 150, 159). 142 CHABTEES AND EECOEUS OF THE ANCIENT ABBEY 01" CLUNI. 143 '!( : I dixit prior m presenha tothis conTenhis; qui conventus dixit hoc vernm esse. Item prior acquisivit unum par- vum maneruim, ubi sunt due carrucate terre, illudque dicto priori Karitatensi bene solvet, quod bonus est in sol- vendo. Item doraus, jam sunt XV anni, obliVata fuit in quadrinaentis marcis pro domo de Britona respondendo ; et liabet litteras prioris et conventus de Britona, qui pro lUo tempore erant, quod domus de Britona tenetur Domus Lewensis. Die lune post Nativitatem Beate Marie fuimus apud Castelacre [Castle Acre^ ubi sunt XXXV. monS regulanter et honeste viventes, divina bene facientes • domus est obligata in M et septingentis marcis. que erat obl.gata quando ibi venit prior iste in sexcentis marcis. Item est obligata in ducentis marcis, respondendo pro domino Miloiie, nunc abbate de Vizeliaco," tunc priore ll^ri- ^'°- "'' '^' ^"fficientia fructuum usq^ue ad novos Prior nimis sumptuosus est ; libere etiam cederet. honeste et honorabiliter si posset, sed non inveniretur de faciii qui vellet donium predictam recipere. De lioc statu ieci mentionem domino priori de Lewes. Lewensis. Die martis post fuimus apud Thetford.^* Ibi in- venit prior Vincentius XIII. monachos ; modo sunt iSi wJ;:, p'rfi ?*/^g»l^"tr viventes, et divina bene facientes. Edificia bona; ecclesia et claustrum preclara et bona; ibi est sufficientia bonorum temporalium ^sque ad novos. Prior invemt domum obligatai in quingeStis '« Castle Acre (See p. 197, Vol. I.). 78 y^^^'^y- ^bl^^y (Yonne, Fiance). ]2rs h''" ?f'""'^'!*''-^ (Coluuibers) was elected prior of Lewes in T^Twf 1"'""'^ " "' ^'^''^' «n becoming abbot of Vezelay '^ Thettoid (See pp. 5i), 6u 19,s V,J I ^ Ti .fan • founded by Ko^erBig^od in 103. In'tl^ tiu/e-Jf eJ ! Ill i^",?- ""I marcis, licet dixerit Thomas prior, predecessor smis, quod non esset obligata nisi in OCCC; item in CCO marcis pro advocato. Illiid debitum solutiim est. Item posuit iste prior in domibus reparandis et grangiis novis C lb. Speratur quod prior iste perficiet ; valens persona est, ut dicitur in terra ilia, bone vite et redolentis fame ; multum autem gravater domus propter continuam resi- dentiam advocati, fratris scilicet domini comitis dicti Marescalli,^ qui plus expendit in domo, quam expendat prior et conventus domus. Conquestio magna fit de quadam cupa argenti. Die Jovis sequenti fuimus apud Horkesley, cellam de Thetford, ubi sunt HIP' raonachi cum priore, honeste et regulariter viventes, et divina honeste facientes. Prior novus est, et invenit domum obligatam in XL. marcis. Nunc est obligata in C. marcis ; quod nichil invenit in domo aut patria, de superabundentia suorum fructuum poterat solvere anno isto XL. marcas, ut dicitur. Die dominica sequenti, fuimus apud Petruelle [Prittle- well],^^ cellam Lewensem, ubi sunt XIIIL monachi, regulariter et honeste viventes, divina bene facientes. Prior ecclesiam suam reedificat ; edificia alia sunt in bono statu ; domus nichil debet, nisi quod est obligata in C. marcis, respondendo pro domino Milone, tunc priore de Lewes, nunc abbate Viziliacense ;^^ habet bona tempo- ralia sujfficientia sine abundantia usque ad novos fructus. Prior est bona persona, honeste vite, et redolentis fame. Die veneris post festum beati Mathei apostoli, fuimus apud Lewes, ubi sunt L. monachi, regulariter et honeste viventes, et divina bene facientes. Prior invenit domum obligatam in llir^' millibus marcarum. Nunc est obligata ^0 Allusion is here plainly made to the brother of the Earl Marshal, Roger Bigod, 5th Earl of Norfolk. He was nephew to Roger the 4th Earl, and succeeded to those honours in 1270. He surrendered the Marshal's rod and the Earldom into Edward I's. hands in 1;^U2, and o6. 1307, leaving John, his brother, next heir. In consequence of the said surrender his dignities became vested in the Crown. The aforesaid John may have been (and probably was) the brother complained of (C/*. Nicholas). 81 Prittlewell, a cell to Lewes, founded t. Hen. II. by K. FitzSwain. 82 V^zelay, abbey (Yonne, France). 144 CHABTEES AND RECORDS OP THE in duobus milhbus efc octin^entis marcanim, item in du- centis et L. marcis pro compositione ecclesie de instau- rahone; item in ducentis et L. ; propter qua snmma detenta sunt sua vasa argentea. Item erafc in deffectu immo est lane vendite, quod non poterit tantum tradere mercatonbus in C. marcis. Item erit deffectus omnium bonorum pro sustentatione domus a Brandonibus usque ad novos fructus. Item defficiunt in maneriis sexcenti boves cum vaccis; item qnadringenti porci; item VI. mjJhaovium; item debetur mercatoribus vinorum pecunia XXV doliorum pro anno preterito, et est dolium valoris u- ^!^n , u"' ™^''''- stellingarum. Item debet domino abbati C. libras circa censam. Breviter, domus Lewensis est m tab statu, quod vix poterit ei subveiiiri, et si possifc faeri, non fiet usque ad XX annos, sicut traditur ab illis qui sciunt statum ; per quam viam et per quos deducta Bit ad talem statum lamentabilem et verecundum, satis est notorium, secundum communem opinionem fidedio-. norum. ° Domus Lewensis. Die niercurii sequenti fuimus apud Ortonam [Monks- Horton],^ ubi suntXIII. monachi bene et honeste viventes, et Deo regulariter servientes. Domus est in optimo statu, spirituahter et temporaliter ; nichil debet; abundat per Dei gratiam in bonis et spiritualibus et temporalibus. Trior est optima persona, vite honeste et redolentis fame, Anghcus. Ecclesiam suam cooperuit de novo ; protulit denovo item claustrum; proficit et spiritualiter et tern- porahter in domo predicta. [On a narrow roll of parchment, consisting of three mem- branes, tacked end to end, and written on both sides- length 27 inches, width 7^ inches. Endorsed Visit ati'o Anolie anno M" IP- LXXIX.; and beneath, Factdm EST. " Noar. acq. latin," 2280, No. II ; B.N.] 8' Horton (Monk's Horton), near Hythe [which might well have been called in ancient times "/,rov,r« Doire;' as appears in a charter else- where], was founded t. H. II. for Cluniac monks bj Robert de Vere and was a cell to Lewes. It was made denizen t. Edw. III. ' Jt.-dt:A. ^■uessm ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 145 12. Excuse from Roger, prior of Bromholme in 1285 [U Edw. I.], to Yves de Chassant abbot of Cluni, for inability to attend the Chapter General of the Order at Chmi, owing to legal business before the justices itinerant in Norfolk. \^Extended copy."] Eeverendo in Christo patri, domino Yvoni, Dei gratia abbati Cluniacensi, frater Rogerus, prior humilis de Bromholme in Norfolcia, salutem et obedientiam usque ad mortem cum omni reverentia et honore. Quum ad vestrum generale capitulum, quod celebrabitur apud Cluniacum die dominica qua cantatur Jubilate, personalis ter venire non possimus, tarn propter domini regis justiciaries in Norfolcia remorantes, quam propter alias arduas et inevitabiles causas, qiias coram ipsos habemus de necessitate personaliter expedire. Quare reverendam paternitatem vestram humiliter duximus supplicandam, quatinus excusationem nostram admittere dignemini; parati enim sumus statutis vestri generalis capituli, et bene placitis vestris, humiliter obedire. Datum apud Bromholme, die lune proxima post octabas Purificationis Beate Marie, anno Domini, M^ CC° octogesimo quinto. [On a small panel of parchment, 8 hy 2f inches " Nouv. acq. latin," 2280, No. 12 ; B.N.] 13. Excuse from R., prior of the same, in 1293 [22 Edw. 1 1 to Y., abbot of Cluni. ^ '^' T3 . . \^Extended copy.'] Keyerendo patri m Christo domino Y., Dei gratia abbati Cluniacensi, ac etiam venerabilibus et religiosis viris diffinitoribus capituli generalis, frater R., prior humilis de Bromholme salutem, et obedientiam debitam et devotam usque ad mortem, cum omni reverentia et honore. Quoniam ad vestrum generale capitulum, quod celebrabitur apud Cluniacum dominica qua cantatur Jt^6i/a^e, gravi mfirmitate corporis detenti, non possumus personaliter interesse, dominationes vestras humiliter exoramus quatinus absentiam nostram, si placet, habere VOL. II. w ^' f 146 CHAETEES AND RECOEDS OP THE ANCIENT ABBEY OF CLUNT. 147 dignemini excusatam. Parati enim sumus bene placitis vestris et generalis capituli statutis, humiliter obedire. Datura apud Broraholme, in crastino Sancti Benedict!, anno Domini M° CC° nonagesimo tertio. [On a small membrane, 7 by 2 inches. " Nouv. acq. latin," 2280, No. 13; B.N.] Document [14] is an appeal, addressed apparently to Cluni by the priory of Bromholme, through its legal agent or attorney, against the conduct of certain visitors of the order in England, their infringement of the convent's rights, and unauthorized attempts to exact more than they had a right to claim. The deed is without date, but it is fixed by the names of the visitors, Raymund and Guy, respectively priors of St. Martin of Layrac, and St. George of Dydonia.^ 14. Appeal on the part of Bromholme priory against certain yisitors of the order. [^Extended copy.'] In Dei nomine amen. Cum fratres Reymundus et Guido do Lajraco et Sancti Georgii de Dydonia priores, pretendentes se visitatores Cluniacenses in Anglia ad monasterium Sancti Andree de Bromholm, Norwycensis dyocesis, nuper dechnassent, ac prior dicti monasterii et ejusdem loci conventus prefatos visitatores benigne admittenteset humiliter tractantes, visitationis sue officio in eodem monasterio quatenus jus exigebat plenarie completo, de procuratione eisdem visitatoribus debita et consueta satisfecissent compet enter; nichilominus iidem visitatores causam fictam gravandi dictum dominum priorem, nimis voluntarie querentes quasdam exactiones indebitas et illicitas a dictis priore et conventu ultra debitam procurationem legitime solutam, petierint et exi- gerint, videlicet equos, et alia que visitationis sue officium nullatenus contingebant, quas cum dicti prior et con- 8* In the diocese of Saintonge. ventus solvere seu de eisdem satisfacere justa ratione moti non curarent, prefati visitatores de gravando dictum dominum priorem de Bromholm, graviter sunt com- minati. Comminationen suam predictam effectui man- cipare satagentes, quandam litteram formam citationis prima facie continentem, sibi datam die martis proxima post dominicam qua cantatur Oculi mei, prefato domino priori de Bromholm sigillis quibusdam ignotis signatam transmiserunt, in qua continebatur quod dictus prior de Bromholm coram dictis visitatoribus die veneris proxima ante Ramos Palmarum apud Londonium personaliter interesset. Postmodum vero per aliquos dies dicti priores quandam aliam litteram priori de Castelacre destinarunt, sub dato die Jovis proxima post dominicam qua cantatur Ocidi mei ; in quamandabatur eidem priori de Castelacre quatinus per camerarium suum vel per alium discretum monachum sibi subjectum citaret dictum priorem de Bromholm, quod compareret coram ipsis apud Londonium, die Jovis proxima ante festum in Ramis Palmarum, nullo tamen certo loco in quo idem dominus prior de Bromholme compareret, nee etiam aliqua causa legitima hujus notationis seu citationis, aut termini abreviationis in dictis litteris seu earum aliqua expressis. Unde ego procurator dicti prioris monasterii de Brom- holm, audiens premissa in prejudicium dicti domini prioris domini mei per visitatores predictos temere ac- ceptari, metuensque dicto domino priori domino meo ex hiis comminatione et citatione injuriosis ac etiam ex aliis causis probabilibus et verisimilibus conjecturis dicto domino meo ac sibi adherentibus prejudicium posse gravari in futurum, ne vos, visitatores predicti, seu aliquis nomine vestro citando, monendo, suspendendo, excommunicando, sequestrando, prominorando, dis- cernendo, seu quovis alio modo gravando, attemptetis seu attemptet, faciatis seu faciat aliqualiter attemptare sacrosanctam sedem apostolicam, et pro tuitione curiam Cantuarensem in hujusmodi scriptis, provoco et appello et apostolos, quatenus de jure sunt petendi, instanter, instantius et instantissime peto, subjiciens dictum dominum meum et me et omnia bona monasterium 1*1 148 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 149 nostrum contin^entia, ac etiam omnes quoHbet mode adherentes vel adherere volentes utriusoue sedis et curie protectiom, tuitioni et defensioni, prestans me in eventu tuturi gravammis, velle de novo appellare ac huiusmodi appellationem omnibus quibus fuerit notificanda noti- ncare, et earn prosequi cum effectu. [ fVritten on a small membrane, 9 inches by 7i inche? «Nou7. acq. latin," 2280, No. 14; B.N.] ^ 15. Excuse from John, prior of Montacute to Henry de Eeverendo patri in Christo ac domino, domno Henrico nei gratia abbati Cluniacensi, sacroque conventui eius- dem loci, necnon viris venerabilibus et religiosis diffini- tonbus sacri capituli Cluniaceusis, frater Johannes humihs prior domus de Monte Acuto, cum reverentia et honore obedientiam usque ad mortem tam debitam quam devotam. Dum inevitabilibus et arduis dicte dLius vestre negotns detentus et occupatus ad presens, ad hoc mstans capitulum generale Cluniacense. quod die dommica, qua cantatur Jubilate, anno Domini millesimo trecentesimo decimo nono per vos inminet, auctore Domino, apud Clun.acum celebrandum, nequeam, prout vellem, personaliter mteresse, paternitatem vestram cum devotione require et exoro attente. quatinus absentiam meam habere dignemini, ex causis hujusmodi, si placet excusatam ; paratus etenim sum vestra salubria monita* ordinationes etiam et precepta que per vos in dicto general! capitulo ordinabuntur et finientur, recipere efc Bervare recipi et servari facere, prout, cum decet reverenter; ad hoc autem, si opus fuerit, impedimentum ]urandum quod tanquam verum vobis dixi, teste con- cientia (sic) rescribendum. Mitto carum fratem nostrum fratrem Johannem Gyot, monachum et elemosinarium K domus vestre predicte, presentium portitorem; cui si- quidem, quantum in me est, prout melius possum, jurandi impedimentum hujusmodi in forma que debet eb consuevit jurari do potestatem plenariam per presentes. Actum in dicta domo nostra de Monte Acuto, sub sigillo meo, die mercurii proxima ante Pascha. [^On parchment, 9| by 4 inches ; fragment of seal in green wax still remaining. " Nouv. acq. latin," 2280, No. 15 ; Bibliotheque Nationale.] Deed [16] shows Eoger, abbot of Paisley, to have been cited to appear personally at Cluni in 1325 before Pierre de Chastelux, its 31st abbot. The cause of the citation does not appear, but we may infer that the abbot of Paisley, having then attained the honour of the mitre,®^ had demurred to the summons. The citation to appear was read before witnesses in the abbey church of Paisley, 1325 [18 Edw. II.]. [^Extended copy.'] Pateat universis per presentes, quod nos Tliomas Sympyl, Eicardus de Lescaw, Robertus filius Thome, et Johannes filius Muroch, anno Domini M° CCC° XX** quinto, dominica proxima post Conversionem Sancti Pauli, audivimus fratem Jacobum de Yrwyner, monachum de Pasleto, in ecclesia conventuali ejusdem, quamdam citationem factam personalem sub sigillo reverendi patris in Christo, dompni Petri divina misera- tione abbatis Cluniasensis, legisse, et dompnum Eogerum abbatem de Pasleto, citasse in ipsius presentia, quod die martis ante festum Assumptionis Sancte Marie Virginis, anno Domini M° CCC° XX"" sexto apud Cluniacum, coram patre suo supradicto Cluniacensi, super sibi objiciendis responsurus, personaliter et peremptorie compareret. In cujus citationis testimonium, facte loco, die et anno pre- ^® It is not quite apparent whether it was Pope Benedict X. (or XI.) [1303], or Benedict XI. (or XII.) [1335], who conferred this honour. We have attributed it to the former, ^K ^ I N 1 i i 150 CHAETERS AND EECOEDS OP THE notatis, per eundem Jacobum, sigilla nostra una cum sno presentibus apposuimus. Datum apud Paseleturn die June proxima ante festum Sancti Gregorii pape, anno Domini millesimo CCC XX" quinto. [Original parchment document, Hi Jj, 24 inches ; lower ^ari; o/m.mira«« c«< off, seals lost. " Nour. acq. latin," ^^sv, Ho. 16 ; B.N.J The date of the following record [17] is apparent from Its contents. In point of time, it is somewhat subsequent to the execution of Thomas, Earl of Lancaster, and we mfer from the particulars related, that it was written at Easter of the year (probably) following that on which the Earl was beheaded. This would place its date in 16^6. As a contemporaneous composition it has historic value, not only m certifying the presence of Edward II and his Queen, and their whole Court in 1322 at Pontel fract, but in illustrating the constant intercourse and control kept up between the Cluniac foundations and the mother-community from the earliest to the latest times, i he present document unfortunately affords no further tion of the Earl of Lancaster, details of which had pro- bably already been sent to Gluni, the chief burden of the priors complamt being the loss and ultimate recovery of the oblations, offered on the spot where the Earl was beheaded. It corrects, however, an error as to the priorv church, which IS generally but wrongly spoken of aJ hois *' """'''"' ''' ''"" '^'"° a'college and Thomas. Earl of Lancaster, was beheaded on a hill close to Pontefract, now known as St. Thomas's hill, and his body was besought to be handed over to th« monks of the Cluniac priory of St. John the Evangelfat 8« This is apparent also by reference to the 'Tcfidera " &c frnm fl,a ANCIENT ABBEY OP OLUNI. 151 of Pontefract,^^ who buried ifc in the Priory church, '^ on the right hand of the high altar." As it was pretended that miracles had been wrought both there and on the hill where he was executed, a guard of 14 Gascons were ordered by Baldock, the chancellor, to prevent access to it.^ The following entry also occurs in " Rymer's Foedera," on the same subject. (Dec, 1327) : " The King orders the arrest of certain persons who are collecting alms for the pretended purpose of building a chapel on the hill where Thomas, late Earl of Lancaster, was beheaded." (R. II., p. ii., 726.) Not long after, nevertheless, a chantry, dedicated to St. Thomas, was erected on the spot where he was beheaded ; and in October, 1343, license was granted to the prior and convent of Pontefract '' to allow masses and other divine services" to be celebrated there. The visitation of the subordinate houses of the order, which the prior of Pontefract had been ordered to under- take, in conjunction with the prior of Prittlewell (in Essex),^^ had been hindered by the disturbed state of the kingdom, but more especially by the then recent events at Pontefract, requiring the prior's constant presence and attendance at his priory, during the sojourn of the Court at that time. With regard to this, and other visitations, recorded in these pages, it may be observed that the order of Cluni was exempted by Papal autho- rity from episcopal visitations, and in some cases from all control and interference on the part of diocesan bishops, (although this last is not a very clear or thoroughly authenticated point), so that the selection, which we uniformly observe on the part of the abbey, of members of its own foundations for this duty, is quite intelligible. From such periodical inspec- tions an insight is gained into the concerns, customs, 87 Founded by Robert de Lacy, t. King Rufus. It was subordinate to the house of ISt. Marie de -la- Charity, in France. «** " Leland Coll.," II., 4:66 j Mon. cujusdam Malmesburiensis vita Edw. II. ; Hearne ; Lingard. 89 Prittlewell was a cell of Lewes, and dedicated to St. Mary ; founded temp. H. II. by Robert FitzSwaine. %' 7 "" iija |i; I I: 152 CHARTEES AND RECORDS OF THE and habits of monastic coraraunities, not otherwise attainable from usual documentary evidence. Still, in respect of the different examples of Cluniac visitations herein recorded, the financial condition of the various foundations appears a primary question, and the differ- ent reports of the visitors afford evidence of a very unfavourable character in this respect. We may further infer that what is entered as ^^ correximus corrigenda'^ in some of the visitations, embraced a few things of which it was necessary not to say too much. The visi- tation recited under [11] is a manifest exception, and may be considered a valuable record of the class. ^ The following may be taken as the true object of visitations, gleaned principally from the history of the Cluniac order by Pignot : — Abbatial visitations were instituted by the parent- house for the purpose of promoting uniformity in discipline throughout all its dependent foundations ; for correcting abuses ; for the reformation of morals ; and the maintenance of sound doctrine (in conformity with Catholic views). Such visitations were undertaken either at fixed or uncertain periods, according to the exigency of the moment. They had, also, another aim in view, the maintenance of the convent's rights against encroach- ments on its estates by feudal lords, which too often involved it in law-suits ; the prevention of waste and dilapidation; and general watchfulness over its property; and to these may be added the colonization of now foun- dations. Many of these objects were afterwards effected by the " General Chapters" of the order, for " Visitations" appear to have had an earlier origin. [See p. 128, antea.^ 17. Letter from Stephen, prior of St. John of Pontefract, to Peter [Pierre de Chastelux], abbot of Cluni, explanatory of causes, which hindered his undertaking the visitation of the Cluniac order in England. [^Extended copy.'] Reverendo in Christo patri ac domino Domino P., miseratione divina abbati Cluniacensi, suus humilis et ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 153 devotus frater Stephanus, prior humilis domus sancti Johannis Apostoli et Evangeliste de Pontefracto, obedien- tiam usque ad mortem debitam tanto patri. Cum vestra reverenda paternitas officiuni exercendum in domibus Anglie ordinis Cluniacensis existentibus, priori de Putre- well [PrittleweU] et michi per vestras nuper patentes litteras commisissetis, dignemini pie pater intelligere, quod a die commissionis vestre nobis facte ad exercen- dum vestrura officium supradictum, usque in crastinum dominice Palmarum, dominus Eex Anglic, cum domina regina, episcopis, comitibus, baronibus, proceribus et magnatibus, ac aliis regni peritis, de nogociis arduis ipsum et suum regnum contingentibus tractando, ad Pontefractum continue perhendinavit. Unde domus de Pontefracto oppressiones et gravamina non mediocra sustinuit, largifluas necessario effudit et expensas, nee me tunc potui salvo domus mee statu aliqualiter absen- tare. Ita similiter tunc temporis contigit, quod quidam non recto ducti spiritu, jura domus et libertates infrin- gere nitebantur, quos mea presentia, ut Deo placuit, restringebat. Quidam eciam in regis presencia, contra personam meam litem injuste moverunt, quos devicit injuria propria, et me Veritas liberavit. Et quod cor meum in dies doloris jaculo intimius penetravit, quidam laici omnes oblationes que fiebant in monte ubi decollatus fuerat Thomas, comes Lancastrie, infra parochiam meara de Pontefracto notorie existente, a die qua obiit idem comes ibidem, et a die qua domus de Pontefracto administrationem suscepi, per commissiones regis et regine ac Henrici comitis Lancastrie, hucusque totaliter perceperunt, de eis disponendo pro sue libito voluntatis, in sancte ecclesie nostreque domus prejudicum et juris lesionem, quas oblationes, resistentibus pluribus regni dominis et magnatibus, quali jure colorato potuerunt ad valorem annuum centum librarum argenti et ultra, coram rege omnes commissiones et litteras in contrarium ab eo in hac parte preconcessas cum effectu revocaute, et jus nostrum ad dictas oblationes, sub suo magno sigillo approbante, recuperavimus, non sine magnis laboribus et expensis, et mee presencie exhibitionem quominus VOL. II, X / ^ ^ 154 CHARTERS AND RECORDS OE THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 155 ahcni visitationi potui aliqualiter interesse. Qiiare, pater reverendissime, premissis attentis super visitatione pre- dicta, ut vestrura maDdatum exegit, non expedita me habere dignernini excusatum, et super hiis, que penes me hurailem vestrum volueritis miclii deraandetis, si libeat velle vestrum in dierum longitudine vestra vigeat pater- nitas yeneranda. Datum Londoni, die sabbati in septi- mana Pasche. ^ \_Paichnent document, originaUy folded as a letter, 10 inches by Gi- inches ; impressed with seal, still remain- ing; addressed Reverendo in Christo patri domino P. DEI GRATIA ABBATi Cluniacensi ; endorsed VisiTEs d'Angleterre. '' Nouv. acq. latin," 2280 No. 17 ; Bibliotbeque Nationale.] ' 18 Excnse from Geoffrey prior of Lenton, for being absent from tHe Chapter Cxeneral of the order in 1341 (15 Edw. III.). -n T . . ^, [Extended cop?/.'] Eeverendo patri m Christo ac domino, domino sue carissimo, domno P., divina Dei gratia abbati Chmia- censi, venerabihbusque et religiosis viris dominis diffini- toribus mstantis sacri capituli Cluniacensis generalis irater Galfridus, humilis prior de Lentona, obedientiam' usque ad mortem debitam et devotam. Cum instanti Uumacensi capitulo general!, quod hac instanti die dominica, qua cantabitur JithUate apud Cluniacum auctore Dommo, imniinet celebrandum, impedimento corporah detentus nequeam personaliter interesse paternitatem vestram effectibus humilimis exoro' quatinus assensiam (sic) meara abesse dio^nemini super hoc excusatam. Paratus sum etenim vestra salubria monita et mandata, ordinationes et precepta que ibidem auctore Domino, per vos fient, prout decuerit observare! Ad predictum autem impedimentum vobis exponendura et in animam meam jurandum, et alia facienda necessaria que vobis videbuntur, religiosum virum domiuum earner- arium de Carempnaco, et Jacobum de Bosco clericum, et eorum quemlibet, in solidura procuratores meos constituo per presentes, dans eisdem potestatem et mandatum speciale, et eorum cuilibet, predictum meum impedi- mentum jurandi, et alia faciendi que fuerint opportuna. Datum sub sigillo meo, in testimonium premissorum, apud Hucest, die martis post festum beati Gregorii, anno Domini millesimo CCO™°. quadragesimo primo. \_0n a small ?nembrane, 9^ inches by 3| inches; seal formerly pendent, "Nouv. acq. latin," 2280, No. ,18 ; B.N.] Document [19] containing the excuse of the prior of Lenton to the abbot of Oluni, that illness would prevent his attendance at the General Chapter of the order, is dated from Paris on the feast of St. George. It was probably written during the time of abbot Yves II., who died in 1295 [24 Edw. I.]. In such case the record is out of its place in respect of date. No further mention occurs of Chapters General, for which see [10] antea of this collection. 19. Letter of excuse for non-attendance at a General Chapter. [Extended copy,"] Eeverendo patri in Christo ac pre cunctis mortalibus maxime metuendo dompno Y., Dei gratia abbati Cluni- acensi ejusdemque loci sacrosancto conventui, frater P. eorum monachus et prior humilis de Lentona, salutem et obedientiam usque ad mortem, tarn debitam quam de- votam. Cum ad instans generale capitulum infirmitate corporis detentus accedere non valeam, paternitati et dominationi vestre supplico, affectu quo possum ampliori, quatinus hac voce absentiam nostram habere dignernini excusatam. Datum Parisius in festo beati Georgii, [On a small membrane f 8^ by 3 inches ; seal originally appendenty now lost, ** Nouv. acq. latin," 2280, No. 19; B.N.] \ -•f 156 CHARTERS AND EECOEDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 157 of fJ P^ [20] we ^ave an extract from the Great Roll of the Pipe of 6 Hen. IV., shomn? that the aonual pension [or apportus] from Lewes to thl parent-house had been assigned during the war witii Prance, to Thomas Kynnersly, belonging to the Carmelite order. THsin White Friars. ; and took considerable root in En^rland in th,«^?'f "*'°"'. *•'" pa^^^-^lites possessed 52 houses in this country, and at that time were a prosperous and flourishing order. The library of their Lo^don^c^ng ei^ tion dispersed on that occasion, was notorious as the i? V^^ Zl""^'^- ^^' ^'^•^f contributions had been derived from Thomas de Walden, one of the theolociaoa who endeavoured to confute the doctrines of Wycliffe and the confessor of Henry V. J't-'me, 20. Extract from Great Roll of the Pipe, 6 Hen. IV. ^^n^magno rotulo de anno YP regis flSd quaS. Prior de Lewes reddit computum de C. solidis per annum de apporto abbatie Cluniacensi debito e reS reservato. videlicet, ab XP die junii, anno XLIIP re'i^ E. tercii, sicut continetur in rotulo XLIIP re-^is E tercu : in theloneo. nichil. Et fratri Thome Kyn°aresle' de ordme fratrum Carmelitarum, cui Rex XXXo die centum solidos, quos prior et conventus de Lewes re^i annuatim reddere tenentur ad scacarium re-is, pro ao lesto lasche tunc proximo preterito, durante suerra e min^vTe "' .^^-7-'"" ^^°'« ^^^^ -°4 P " ZmT^w^ P''"' ^'"'™^' P^'" ™a»»s prioris et cSn- ventus Ibidem pro tempore existentium, ad terminos sancti Michaehs et Pasche per equales portiones aTi^ui bus httens regus patentibus sive assignationibus,^de apportubus prioratuum alienigenarum, pro expensis hospicii regis in contrarium factis non obstautibus. — 0. solidos de termino Pasclie et Sancti Michaelis, anno VP, per breve regis, quod est inter communia de anno VP", termino Michaelis, rotulo XIIIP, et litteras patentes ipsius Thome de retro. Et quietus est. [ Written on parchment, 9 by 6 J inches ; endorsed Car- TDLA FACTA IN scACCARio. *' Nou7. acq. latin," 2280, No. 20; B.N.] Document [21] furnishes us with one of the many at- tempts made about this time by Cluni to obtain restitution of its revenues in this country, being a royal license from Charles VI. of France to Raymond de Cadoene, abbot of Cluni, authorizing him to send a deputation to England to urge upon Hen. IV. the abbey's right of enjoying the benefit of its English estates. The deed is dated 12th Sept., 1409 (10 Hen. IV.), and issued by the King and council, of which were the Dukes of Berri and Burgundy ,^^ and others. Pope Alexander V., to whom allusion is made, had been within a short time elected, after the deposition of his predecessor. Pope Gregory XII. 21. License from Charles VI. of France to send a mission to England. Charles par la grace de Dieu, roy de France, a tons ceulx qui ces presentes lettres verront, salut. Nostra am^ et feal conseiller Tabbe de Clugny et le convent d'icellui lieu, nous ont fait exposer qu 'ilz ont et doivent avoir de leur fundation et autrement pluseurs priorez, ^^ This duke must have been Charles the Sixth's cousin, John sans-peur, Duke of Burgundy, (son of Philippe le hardi, who oh, 1404), and played an important part during the English rule in France under Henry V, i Jk 'i 158 CHAKTEES AND EECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OP CLTJNI. 159 j:| i ♦ religieiix, manoirs, heritaiges, terres, rentes et revenues ^ eulx et ^ leur monastere sub^ettes et appartenantes, assises et situees on royaume d'Angleterre ; desqiielles choses tant pour le scisme qui longuement a dur^ en I'eglise de nostre Seigneur, comme pour les guerres qui ont este et encores sont entre les royaumes de France efc d'Angleterre, ilz n'ont peu joir ne user, ne aussi oz6 pour pluseurs causes rescrire ne poursuir leur bon droit devers ceulx k qui il appartenoit, en nous suppliant humblement que comme k present leglise de nostre Seigneur soit vive par la creation et election de nostre saint pere le pape Alexandre le quint, auquel le royaume d'Angleterre croit et obeist comme cellui de France, et tout bon christian doit faire, et aussi qu'il est grand vois et commune renommee que les ambaxadeurs de Tun et de I'autre royaume doivent brief ment assembler pour traittier de bonne paix final entre les deux royaumes, nous leur vueillions donner congie et licence de rescrire et envoyer par devers cellui qui se dit roy d'Angleterre de leurs gens, tant religieux comme autres, pour requerir et pourchacier ce qui est par dela du leur par toutes les meilleurs voyes et manieres qu'ilz sauront que mieulx leur pourra valoir, pour le bien de leur eglise, sanz estre pour ce reprins, ores ou pour le temps k venir, de nous ne d autre pour les causes dessus dites. Laquelle chose pour reverence de Nostre Seigneur et de son eglise, nous leur avons gracieusement octroyee et accordee, octroyons et accordons par ces presentes, de grace especial, se mestier est, durant le temps de ces presentes treves et de la prorogation d'icelles. Donne a Paris, le XIP. jour de septembre, Tan de grace mil CCCC et neuf, et de nostre rhgne le XXIX^ Par le Roy en son conseil, messeigneurs les dues de Berry et de Bourgoingne et pluseurs autres presens. {Signed) Gontier. ^Document on parchment^ seal originally appendent, now lost; 14 bi/ 7 inches, " Nouy. acq. latin," 2280, No. 21 ; B.N.] 22. Memorandum on the relative value of French and English money, in the early part of the 15th century. Moneta sterlingorum in regno Anglie. Denarius sterlingorum valet septem denarios parisien- siura. XJnus solidus sterlingorum valet sex solidos, novem denarios turonensium.^^ Libra sterlingorum valet sex scuta, vel tria nobilia. Tresdecim solidi et quatuor sterlingi valent marcam sterlingorum. Triginta sex marche, tres uncie bonorum sterlingorum, valent centum libras turonensium^^ bone monete. [On parchment, 11^ by 3| inches, " Nouv. acq. latin," 2280, No 22 ; Id.] The following documents [23, 24, 25,] are, more or less, on the subject of a delinquent priest. The first letter is dated 9th September, 1447 (26 Hen. VI.) ; the next in the following year, 12tli May, 1448 ; and in it allusion is made to another letter written by the abbot of Cluni, on 15th January, with its reception in Scotland on the 17th of the month following. The fact is doubtless an instance of expeditious delivery worthy to be noted on the part of the abbot's emissary, one Thomas Forsyth. This second letter encloses *' Instructions " for the same agent, with which he was again despatched to Cluni, 11th July, 1448 (27 H. VI.), wherein allusion is made to two historical occurrences, the war, namely, then going on between England and Scotland; and the projected marriage of James II. of Scotland in 1448 with Mary of Gueldres. Odo de la Periere was abbot of Cluni at the time, and Thomas the mitred abbot of Paisley. The castle of " Lourdon," from which the abbot's correspondence is ®i French money coined at Tours ; deniers tournois ; livres tournois ; then known as turneys, or black money [nigra monetaj. fi 160 OHAKTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OP OLUNI. 161 dated, has been already noticed [See p. 62, aniea]. It was destroyed by order of Riclielieu in 1632, when he was commendatory-abbot of Cluni. We learn also that Paisley remitted its annual pension to Cluni throuo-h the prior of Pontefract. ° 23. Letter from the abbot Thomas, and convent of Paisley. T) 1 • -TMi [Extended copi/."] Keverendo m Christo patri et domino domino Dei gratia abbati Cluniacensi, sui humiles et devoti filii, Thomas, permissione divina abbas monasterii de Pasleto,' et ejusdem loci conventus, ordinis similter Cluniacensis' Glasguensis diocesis, filialem obedientiam et reverentiam' cum honore. Litterarum vestrarum nobis directarum, et per quemdam iratrem Eobertum Barbarii, aliquando Dostri monasterii monachum, ostensarum copias sub quodam instrumento in publica forma recepimus, et quod vestram reverendam paternitatem in concessione dictarum litterarum ex falla et frivola suggestione prefati predict! viri circumventa percepimus, prout ex illarum tenore, luce clarius, patet; postmaturam deliberationem inter nos liabitam,prefato fratri Eoberto certum terminum in quo deberet comparere apud uostruui monasterium predictum,pro responsione super contenta in dictis vestris litteris per nos eidem in scripto sicrilJoque nostri capituli consignato et clauso tradenda, vestreque paternitati per ipsum presentanda prefiximus ; in quo termino ut pre- mittitur sibi prefixo, per se aut procuratorem minime comparuit ; tandem ipso superveniente, predictam respon- sionem eidem fecimus ofFerri, qui illam recusavit omnino recipere. Quapropter, dictam responsionem ut superius narratur clausam, vestreque paternitati presentandam per Thomam de Forsythe, nostrum in preraissis specialem nuntium et presentium exhibitorem, quem pro clariori iniormatione de contentis in vestris predictis litteris necnon qualitatibus et demeritis dicti fratris Eoberti, ac etiam super diversis aiticulis concernentibus ordinem et statuna debilem nostri sepedicti monasterii, in memoriali sibi tradito, sigilloque nostre abbatie sigillato contentis, ad vestram reverendam paternitatem mittimus de pre- senti, cui in premissis et aliis, nostrum ex parte expo- nendis, firmam credentiam adhibere diguetur vestra paternitas raemorata, quam ad felix regimen ecclesie Cluniacensis per tempora diuturna conservare dignetur Trinitas sancta, Amen. Datum sub sigillo capituli nostri apud monasterium prefatura, IX. die mensis sep- tembris, anno Domini M^ OOOC^ XLVIP. [On a panel of parchment ^ 10 bi/ 6 inches; endorsed DoMiNus Thomas Forsyth procurator abbatis et coMMUNiTATis DE Pasleto ; fragment of conventual seal in yellow wax still remaining, "Nouv. acq. latin./' 2280, No. 23 ; B.N.] 24. Letter from the same, dated 12tli May, 1448. [Extended copy.'\ Reverende in Christo pater et domine, post humilem sinceramque recommendationem cum omni famulatu et obtemperamento premissam vestre prefate paternitati, tenore presentium clareat, venerande, nos vestras litteras per Thomam de Forsyth, sub data XV". diei januarii apud castrum vestrum de Lurdino scriptas, recepisse in Scotia XVII. februarii ; verum, pater reverende, de gratiosa admissione prefati nostri familiaris ad presentiara vestre reverende paternitatis pro suis negotiis expediendis, ao etiam multiplicibus favoribus eidem exhibitis, in quantum valemus ac suflBcimus, grates reddimus multiformas, et super contentum in prefatis vestris litteris, predictum Thomam nunc in sacrisconstitutum, ad vestram paterni- tatem cum nostra intentione plene instructum remitti- mus, cui in dicenda super premissis, sicut proprie nostre persone adhibere fidem dignemini; et quoniam gravati sumus in expensis, jam terua vice eumndem servitorem ad vestram paternitatem mittendo, ad presens pro finali conclusione ipsura remittimus, et propterea votis suppli- cibus rogamus et exoramus, quatinus bonam et finalem conclusionem super contentis in suis instructionibus, gratiose et caritatis intuitu facere dignetur vestra pater- VOL. II. v /' ii 162 CHAPTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBET OP CLUNI. 163 nltas prenotata, quam conservet Altissimus ad felix regimen ecclesie Cluniacensis per tempora diuturna; Amen. Scriptum apud Pasletum XII maii. Yestre reverende paternitatis filius Abbas de Pasleto. [ Written on paper ; 11| h^/ 4| inches ; endorsed Rever- ENDO IN ChRISTO PATRI ET DOMINO DoMINO ABBATI Cluniacensi, DOMINO suo 8INGULARI88IMO. From the visible marks of the needle, the letter was affixed to the following instrument. " Nouv. acq. lat./' 2280, No. 24 ; B.N.] 25. Instructions enclosed in letter to Cluni ; forwarded in reply July 11th, 1448 (2 H. VI.). [^Extended copy."] Instrcjctiones. In primura, presentabitur litteras nostras reverendo abbati cum reverentia et recommendatione, etc ; et sirai- liter domino priori majori, ac etiam domnis et fratribus nostris de conventu Cluniacensi. Item, opponetur domino abbati, qualiter litteras suas libenti ammo recepimus, et ad contenta in eisdem sic duximus respondendum. Prime, quo ad commissionem contra R. Barbarii, quod cito dictus apostata audivit de vestro adventu ad partes, credens firmiter vos apportasse ahquid contra ipsum, transtulit se de regno, et ad quas partes ignoratur. Dictus vero apostata de sua antiqua fatuitate non desistit ; per ipsum enim tota religio saltern ID partibus nostris scandalisat. Nuperrime vero quedam femina parturivit sibi unum infantem ad portas monas- tern ; de qua quidem femina in nostris prioribus instruc- tionibus mentionem fecimus. Idcirco emendet eum dommus abbas, si velit, quod revera nunquam recipietur nobiscum, licet domnus prefatus miserit mille litteras cum ipso, quod nolumus admodo monasterium nostrum difPamari per talem ribaldum.^ ^ To this second paragraph, is the following marginal note ;— De fratre Koberto Barberii. o © • -^^ Item, quantum ad annuum censum duarum marcliarum, in hoc quod dominus abbas petit a nobis dictum censum pro tempore preterite, et dicit quod ad hoc de jure astringimur, etc ; permittat nobis paternitas sua Rever- enda, certe neque divino neque potentivo jure possumus ad hoc astringi, si facultas monasterii non suppetat quod clare est verum, quare in nostro introitu vix monasterio poteramus obtinere victus necessaria. Et in hoc quod dictus abbas dicit, se velle remittere nobis, caritatis intuitu, totum quod restat de tempore transact© insolu- tum, dummodo persolvamus decem marchas argenti Parisius, regratiamur domino abbati benigna mente ; sed informetur dictum dominum, qualiter ante vestrum adventum ad partes, una gravis impositio sive collecta est facta per totum regnum, tam super clero quam super populo, pro quadam ambassiata mittenda in Francia pro commatrimonio domini nostri regis ; ^^ in qua collecta nos sumus taxati ad maximam summam, et quod non poter- amus obtinere dictam summam, necessario opportuit impignorare certos redditus monasterii ad certos annos futures ; et hoc et etiam alii diversi sinistri eventus impediunt nos quominus possumus {sic) facere seu perimplere desiderium domini abbatis in toto. Item, ubi dominus abbas petit marchas argenti sive sterlingorum, pro certo non intelligimus quid sibi vult hoc, nisi ut solvamus marchas de moneta currenti in partibus Scotie, quod in registris non cavetur de aliqua moneta alia, nee debemus esse strictioris conditionis quo ad solutionem dicti census, quoniam alii subditi eccle- siastici viri in regno Scotie sint supremo domino nostro regi astricti, presertim cum sint diversa monasteria que regie majestati sunt obligata ad certum annuum censum in signum exemptionis possessionum temporalium, pre- textu purarum libertatum regalium eis per celsitudinem regiam donatarum, et sub similibus terminis vim sterlingorum ; et vel hujusmodi dominus rex non per- cipit dictum censum nisi de moneta currenti in regno ®* Allusion is here made to the marriage in 1448 between James XL of Scotland, and Mary, daughter of the Duke of Gueldres. The embassy appears to have passed through France on its way to Flanders. 4i I , 164 CHAETERS AND EECOEDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 165 suo ; veriim est qnod moneta in regno Scotie non semper tenet nnnm et idem pondiis, quare aliquando graviorig, aliquando vero levioris ponderis existit, et secundum monetam eurrentem solvuntur census annui ; nee exceptio verborum in contractibus positorum est admissa, ut, exempli gratia : — Titius obligatur Martino et suis snccessoribus in decem marcis sterlingorum annuatim persolvendis ; pro certo Martinus non solvet nisi de moneta currenti. Item, ubi dominus abbas dicit nos astrictos fore ad solyendum dictum censum singulis annis in generali capitulo, quod celebratur dominica Jubilate post Pascha apud Cluniacum, in quo singulis bienniis comparere debemus, ut asserit idem dominus sub certis penis et censuris, etc ; honore sue paternitatis semper salvo, hoc negamus expresse, quod non astringimur ad veniendum ad dictum capitulum nisi de septennio in septennium,^ et hoc, tempore pacis inter nos et Anglicos, quando poterimus venire per terras ; sed secus de presenti, cum propter guerras non possumus transire per Angliam et per terras f^ et non tenemur exponere personam nostram ad maris pericula. Etiam ab antique, in concessione dicti census, locus fuit nobis limitatus in Anglia ad solvendum dictum censum, videlicet apud Pontem Frac- tum, quod clare possumus ostendere. Quare reperimus dominum abbatem gratiosum et compatientem calamita- tibus monasterii et lamentabili presertim mine illius, prout ex tenore litterarum suarum concepimus, humiliter offerimus nos ad omnia bene placita paternitatis sue pro posse nostro, et idcirco rogetur prefatum dominum quatinus velit accipere id quod mittimus de presenti, certificantes dictum dominum, quod cum facultates excreverint, recognoscemus uberius paternitatem suam, ^ The interval of seven years exceeds that laid down in the Cluni statutes, which enjoins the attendance of English and Scotch priors every two years at the General-Chapter. [Statuta abbatis Hugonis V., 1200-1206. *' Bibl. Clun.," p. 1480.] The abbot of Paisley was 10th in the order of precedence at the Chapters General. {Cf. Yepez, IV., p. OO^.J ^ In 1444 the truce between England and Scotland was prolonged for seven years. It was renewed in 1458 to 1463. \ n et forte quidam alius supervenisse (sic) aut in futurum superveniet loco nostri, qui non recognoscet ilium simili forma ; nichilominus indefesse faciemus pro tempore nostro ea que, credimus, possunt verisimiliter complacere paternitati sue, salvis libertate et privilegio monasterii nostri, et per Dei gratiam infra paucos annos visitabimus paternitatem suam cum gratiarum actione. Item, certificetur sepedictum dominum, quod durante guerra inter reges Scotie et Anglie liberetur singulis annis, solvemus annuum censum in civitate Tornacensi priori dicti nostri ordinis Oluniacensis, in tali tempore quod verisimiliter possit mittere eumdem censum ad Cluniacum ad generale capitulum ibidem tenendum. Item, informetur predictum dominum abbatem quanta dietim sustinemus, omni die positi in periculo vite inter nobiles partium nostrarum, qui jam a longo tempore usurparunt omnes possessiones et redditus monasterii; et quare nitimur extrahere proventus de manibus ipsorum, persequuntur nos capitali inimicitia usque ad mortem. Et propterea credimus quod dictus abbas mitius tractabit nos, suum gratiosum adjutorium non solum impendendo nobis, verum etiam in castigando fratres nostri monasterii evagantes et discurrentes per proyincias, quod antiquitus per abbates Cluniacenses realiter fuerat expletum, prout confratres nostri de nostro conventu attestantur. Item, debet nobis compati in expensis quas fecimus jam ternies in mittendo ad Cluniacum, et considerabiles sumptus quos exponimus dietim in reparatione fabrice monasterii, presertim in edificatione ecclesie monasterii, et aliud quod necessario oportet fieri. Ego Thomas Forsyth, presbyter, procurator venera- bilis patris domini abbatis et conventus monasterii Sancti Miriui de Pasleto, ordinis Cluniacensis in regno Scotie, presentavi presentes litteras de eorum mandate reverendo in Christo patri, domino abbati Cluniacensi, tanquam eorum superiori ; teste signo meo hie apposito, die XI mensis julii, anno Domini M° CCCC° XL VHP ^ Thomas Forsyth teste, manu propria. ^^ This last paragraph in Thomas Forsyth's own hand. \ I \ii 166 THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. Anno Domini millesimo CCCC'"^ quadra^esirao octavo, efc die XI^"* mensis julii, prefatus dominus Thomas Forsyth presbyter, procurator et nuntius reverendi patris doniini abbatis et conventus predicti monasterii Sancti Mirini de Pasleto, existens coram reverendo in Christo patre et domino domno Odone, Dei gratia abbate Clunia- censi, videlicet in monasterio Cluniacensi, et in camera ejusdem reverendi patris domini abbatis Cluniacensis, presentes instructiones et litteras, ac litteras missorias ejusdem domini abbatis de Pasleto presentibus attachia- tas, presentavit, tradidit, et exhibuit nomine procuratorio ejusdem domini de Pasleto, prefato domino abbati Clunia- censi, tanquam superiori dicti domini abbatis de Pasleto. Et insuper, dictus dominus Thomas, tanquam procurator et nomme procuratorio dicti domini abbatis de Pasleto, tradidit realiter et deliberavit prefato domino abbati Cluniacensi in pecunia auri numerata triginta scuta auri; et hoc, de et super areragiis annue pensionis duarum marcharum sterlingorum debitarum quolibet anno de annua pensione prefato domino abbati Clun et ejus ecclesie Clun. per dominum abbatem et monasterium Sancti Mirmi de Pasleto, supplicans, postulans et requirens, prout m presenti instrumento continetur de quibus prefatus dominus Clun. petiit a nobis notariis subscriptis publicum instrumentum. Acta sunt hec anno, die et loco predictis, presentibus venerabilibus et rehgiosis yiris dominis : Mundono Belyvaleti ma^istro m theologia, priore de Landona ; Guillelmo de Pieria priore Prouciaci; Vincentio de Campia priore de Irenaro; etBeraudo Silverii priore Sancti Pauli, testibus ad premissa vocatis. {Signed) J. Bonefidei. [Document on paper, 11| by 9 inches; written on both sides, and affixed to preceding letter, " Nout acq latin.," 2280, No. 25 ; - Bibliotbeque Nationale."] CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. CHARTULARY B. [No. 1498 of the "fonds latin des Nouvelles acquisitions.'*] CHARTULARY D. [No. 5459 of the " fonds latin."] REGISTER OF CLUNL [No. 9879 of the " fonds latin."] Chartulary B., of the abbey of Cluni [990-1122] [1109-1122] ; forming No. 1498 of the Additional Latin MSS. in the National Library of France.^^ This chartulary, valuable though it be as a Cluni record, has little interest for England. It contains, how- ever, at fo. 292 an important and interesting document, emanating from Henry de Blois, Bishop of Winchester (of whom antea^ pp. 79, 80, 81, Yol. L). The record, in question, is to all intents and purposes an inquisition to elicit the value and resources of certain church property •^ A detailed description of this chartulary will be found in the preface of M. Bruel's " Kecueil des chartes de I'abbaye de Clunj," t. I., p. xxii-xxviii. J; !i ij 168 CHAETEES AND BECORDS OP THE and Clumac dependencies, their revenues and means at command in wood, meadow, pasture, fisheries, and animal stock, with a view to ascertain their gross value and capabilities of being added to. The exactness of the inquiry, both in language and purport, is very much akin to, and almost suggests similarity with the Domesdav survey displaying, like that record (sometimes in identical words) the number of carrucates of land in demesne, the fisheries, and number of mills; how many oxen cows, sheep, and swine, and even the amount of poultrv each deanery was capable of affording, and the tithes receivable therefrom. The character of this document, ^sued under the immediate direction and co-operation of Henry Bishop of Winchester, is stamped by the financial difficulties of the abbey in his day, and shows the inquiry to have been mstituted at the exact time, when that prelate came to the rescue, as one may say, of the parent-house, and by his great wealth enabled it to weather the storm and recover its prosperity. Taken in connection with record [244, p. 80, Vol. I.], it illustrates an important episode in the career of one so intimately associated with the great prototype of monastic institu- tjons, especially at a time when the spiritual decadence of Cluni had not set in. The dietary of the monks, in the minuteness of its detail, throws considerable licrht on the inner economy and domestic concerns of con- ventual life. The following, among other names, occur in respect of parish churches :-Laisy, Loisy, Beaumont, St. Gengoul, laisy, Lordon, Cotes. ^ n? ono 1 [Extended copi/."] L-b. 292-295. J Hec est constitutio expense Cluniaci, per manum domni Henrici episcopi Wintoniensis. Pondus panis Cluniacensis ad opus monachorum, II marcarum est et V. denariorum. Cum autem duplicatur pondus, panis ex duplicate pondere factus, II. monachis tnbuitur. Ahud pondus, quo carnalis panis fiebat, II. il ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 169 marcarum et II. unciarum est, et Y. denariorum angli- corum, et duplicatum sicut et primum, inter IIIP^ mo- nachos distribuitur. Pondus de quo panis frumenti vel siliginis fit ad opus familie, II. marcarum est. De duo- bus sextariis frumenti fiunt OOLIII panes parvi, qui michas vocantur, et in hospitio dantur, et CXY panes majores albi, qui dantur in hospitio. Et CXV. isti majores panes tantum pensant quantum COXXX miclieias,^^ Do uno sextario fiunt CXX panes majores qui dantur in hospitio, et isdem panis magnus de hospitio HIP' mar- carum est. Ad procurationem {support or maintenance) fratrum QQQ orum ^^^ pj^^g^ sufficluut lu die uua tria sextaria fru- menti. Ad procurationem hospitum et totius familie, nisi major supervenerit hospitum conventus, sufficiunt in die una unum sextarium et dimidium frumenti,^^ vel unum sexta- rium^^^ et dimidium siliginis. ^^^ Decania DE Laisiaco. Apud Laisiacum sunt XII. libre censuales, et XXXVII solidi de censu ville, monete Cluniacensis. Apud Deburvai debentur LX solidi. Apud Loisiacum, quod est membrum Laisiaci, de ecclesia debentur L. sextaria annone,^^^ que sunt sexties XX. bichets ad mensuram Torniacensem ; de decima lini, et aliarum rerum minutarum, L. solidi monete de Tor- niaco; et iterum apud Laisiacum debentur CCXLII. panes, ex quibus sexdecim fiunt de sextario, ad mensuram Cluniaci. Et iterum debentur apud Laisiacum XXV. sex- taria avene^^^ ad mensuram Cluniaci; et in augusto de- betur ibi I. sextarium vini, apud domnum Petrum ; et VI. galline sunt ibi, et XV. molendina, et unum f urnum. Summa omnium hec est :— XIX libre, et VII solidi, et CCXL duos {sic) panes, ex quibus XVI fiunt de uno ^^ Mica, micha, micbeia, michea : To/^'tw petite miche, petit painl »» Wheat, (Fr. hie). ' l r . i' F J ^^ Measure of capacity for dry or heaped goods, and also for liquids (Fr. setier) ; twelve bushels ; eight French pints or two English gallons. 101 Rye, (Fr. seigle). 102 Sometimes taken for wheat, or wheat and rye mixed, or wheat and barley ; again, taken for bread. 103 Oats. f- .1 VOL. II. Z •» 170 CHAETEES AND EECOEDS OP THE sextario, et panes illi conversi in annonam faciunt XVI sextaria, et II. panes supersunfc, et XV. sextaria avene et L sextaria annone. et XXIIII-. panes siliginis [rye. breadl Hec omnia redduntur absque his que cdligu^nt^ur de lucratione dommn. Preterea sunt ibi V. molendina et unus furnus, que non sunt enumerata. Decania de Bellomonte. In festivitate S. Johannis Baptiste debentur ibi L. solidi Tornacensis monete •- In augusto debentur ibi XVI. sextaria vini, vel pretium vin^ quantum tunc venditur, et XII. paneL et IIII- porcT unusquisque XII. denariorum, et XL. pulli JS Tempore vindemie [vintage-] debentur ibi IIIP^ SiodiP^* vini. Eodem tempore debentur monacho et familie ejus III. procurationes (rations). In festivitate S. Martini debentur ibi CO. et XI. panes. Quantitas istorum et su pradictorum que debentur in augusto eadem est, scilicet de uno sextario ad mensuram Cluniaci fiunt VIII. panes In eadem festivitate debentur ibi 0. et LXXIII. bichSde avena ad mensuram Tornaci,- et II. bichets et d midium ad eandem mensuram faciunt I. sextarium Cluniaci. Tun^ firnt nf sLf ^- Pf '^""- ^^°^' '' """ sextaria ma taciunt III sextaria Cluniaci, aut pretium, sicut tunc venditur. Ex tunc debentur ibi LXVI. solidret vT denarii pro carne. Debetur etiam ibi in Purificatione nJ=.7T "°°, ^''°'^"® Piscatore, qui habet officium piscand., una cordata piscium, et VIL sunt piscatores similiter m Pascha et Pentecostem et festivitate Smnium siam sr;'V°-°'*"" ^°'"^°^- P^^^byter habet eccr siam Sancti Cirici in vita sua, et recepit decimam et offerendas eccles.e, que ad monachos pertinent, et Sbet lummaria providers apud Bellummontem. Apud Bellum montem debentur XVI. bichets de annona in au' ustT Apud Varennam, membrum Bellimontis, debentur°XV ^^cAefointer frumentum etsiliginem, ad mensuram Tor^ci' ^ei iTm '^i^.t'-^r"' ^''""^ 'i^'"^'^ membrum dJ: bentur IIII- solidi Cabilonensis'«« monete, et V.panes pre- Z m'""^' ofTournay ; Tournay standard measure. >«« Measure for liquids and dry goods; contains 16 uxtaria TVr m<«rf]; about five quarters (of corn)ror about 60 gallons ITZF '"« Money of Chalons, (probably of Ch/ilnn ...r «.a '■°' ^'"/^ capital of Burgundy. Migh? also refer\o SaWs^r M^^^^^^ commercial centre at the date of this record). ' ^'*"* L n 4 ANCIENT ABBEY OF CLUNT. 171 dicte magnitudinis in festivitate S. Martini, et TTTP. pars sextarii olei. Apud Mauziacum debentur IITI. bichets de avena, et 11. panes predicte mensure, et VII. solidi Tor- niacensis monete. Apud Olenai debentur 11. panes, sicut predict!, et VII. denarii. Est apud Bellummontem ne- mus quoddam, quod sufficit ad procurationem mille por- corum tempore pasnadii.^^^ De censu ville debentur ibi VII. solidi. Apud Bellummontem sunt VIIL boves, et adhuc addi possunt ibi XI. boves, quia sufficitur terra ad lucrandum. Sunt ibi VI. vacce, et XFLotiosaanimalia, ex- ceptis vitulis hujus auni, et sunt ibi VIII. troge [_sows] et X. porcelli. Est ibi una carrata vini. 8i bene vinee colantur, possunt ibi colligi VI. carrate vini. Est ibi pratum de quo possunt colligi XXX. carrate feni [hay']. Sunt ibi III. molendina, de quibus habet duas partes monachus et terciam molendinarii. Est ibi unum molendinum de quo habet monachus mediam partem, etmediam molendinarius. HecIIir". molendina, si bonum tempus fuerit, sufficiunt ad procurationem minoris familie. Homines ville habent XX. carrucas. Has debent tribus vicibus in anno, scilicet ad Waret, et ad lucrandum bladum hiemalem, et in XL. ad opus domini accommodare. Sunt ibi omnes terre que antiquitus fuerunt, preter quasdam que sunt in calumnia militum. Decima et tascha de Bellomonte valent XXV. sextaria annone ad mensuram Cluniaci. Ecclesia de Bellomonte valet XX. solidos de offerenda et sepultura. Ecclesia Sancti Cirici valet bono tempore XV. sohdos, et XX. bichets annone ad mensuram Torniaci. Apud Sanc- tum Desiderium debentur XII. solidi in nativitate S. Johannis, et XII solidi in festivitate S. Martini, et XIIII panes predicte mensure, et tunc similiter X. bichets^^^ de avena ad mensuram Torniaci. Sunt ibi VI. boves, et possunt addi XVIII. Sunt ibi prata de quibus possunt colligi XXX carrate feni. Est ibi una carrata vini. Est ibi vinea dominica, de qua solent colligi II. carrate vini, et de hominibus, una carrata viui. Est ibi unum 107 The season for pannage in the woods and forests ; "pannage " bein^ that food (acorns, &c.) which the swine feed on ; and right of pannae^ the privilege of turning the swine into the woods. io« Measure of about two French bushels j or by weight, 22 French I 172 CHAETEES AND EECOEDS OP THE - I I ij molendinum in dominio, efc III. molendina alia, de quibiis monachus habet duas partes, et molendinarius terciam. Efc hec IlII. molendina, si bonum ternpus fnerit, sufficiimfc ad procurationem totiiis familie. la tribns partihus decime de Strigni, in unaquaque earum, tercia pars recipitur in annona et vino. Apud Caulocim tertia pars decime de omnibus recipitur, et ambe iste decirae valent XL. hichets annone preter vinura. De Bellomonte debetur plena refectio fratribus in refectorio, et C. pauperibus in hospitio in anniversario Hyldefonsi regis Ispanie, et debentur ibi C. sextaria avene de novo incremento. Debitum Bellomonti L. solidi. Summa omninra hec est:— X.libre,et XVI 1 1, solidi, efc I. denarius, et XXXIir sextaria frumenti et dimidium, tam in blado quam in panibus, et LXXIIII sextaria avene et II. bichets et LV. sextaria annone, et 11. hichets, et III. sextaria sihgmis, et VIII. modii vini, et XI. sextaria, et IIII. partem I. sextarii de oleo, et XL. pulle. Hec omnia redduntur absque lucratione dominii. Possunt colligi de dommio VI. carrate vini, etXXX. carrate feni. Preterea sunt ibi nil. molendina efc nemora ad pannagium mille porcorum, que non sunt enumerata. Et apud Sanctum Desidenum sunt Illp-. molendina que non sunt enu- merata, et vinum de decima. Possunt ibi colligi de dominio II. carrate vini, et XXX. carrate feni, et de hominibus I. carrata vini. Decama de Mki.odo. Ibi debentur CXV. panales de frumento. De avena CCXXX. panales; galline LXXV. ; multones, III.; septem libre monete Clunia- rensis. De decimis XL. panales frumenti ; de ordeo, AX. panales, Apud Saviniacum, XXIIII. panales fru- menti, et XIII. de ordeo. Est apud Meledunum molen- dinum I. quod reddit XVI. bichets. Est ibi aliud molendinum m vadimonio, scilicet, quoniam in lite est. feumma redditus ignoratur, de pratis possunt collio-iXX. carrate feni. Sunt ibi XIL boves, nee possunt amplius addi. bunt ibi porci tam magni quam parvi XVIII. bunt ibi VIII. vacce, et decima potest addi. Sunt ibi seminata G. panales de frumento, et poteruut ibi seminari quantum XX. panales vel plus de ordeo et avena. n ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 173 Hoc anno collecfca sunt ibi GG, panales de frumento, efc de ordeo CC. panales, et de vino II. carrate. Donaus bene custodite sunt, et grangia nova fit ibi. Sunt ibi If. carruce villanorura, sed solebant esse VI. Vinee bene culte sunt, et pro X. solidis bene posset coli. Sunt ibi III. nemora, et suBBciunt ad pannagium [pannage'] LX. porcorum. Sunt ibi hospitati LX. homines. Terre omnes ibi sunt, sicut olim fuerunt. Est ibi debitum VIII. libre et III. solidi. Pro servitio debentur Cluniaco XL generalia de fladonibus ; alterum de caseo cum cepis. Summa omnium hec est : VII. libre, et XLIIII. sex- taria frumenti, et 1111, panales, et II. sextaria annone et dimidium, efc LVII. sextaria avene efc dimidium, efc VIII. sextaria ordei, et I. panale^^ et III. multones et LXXV. gaUine. Ilec omnia reddit absque lucratione dominii. Preterea est ibi molendinum, cujus redditus non est enumeratus, et redditus pannagii. Insuper possint ibi coUiri de dominio L. sextaria frumenti, et L sextaria ordei, et II. carrate vini. Decania de Sancto Ipolito. Ibi debentur VIII libre et VI. solidi ad festivitatem S. Martini, et in natali S. Johannis Baptiste IIII. libre. De unoquoque asino qui vadit in nemora ad ligna, XII denarii qui siint omnes X sohdi ; et ad festum S. Martini XIX. sextaria frumenti ad mensuram Cluniaci, et XXI. sex- taria annone ad eamdem mensuram, efc LX. sextaria vini et dimidium ; efc XV. capoues efc V. pulli gallinacei. Apud Pugeos est quidam homo qui habet I. carrucam nil. bourn, ex quibus duo sunt domini, et duo alii sunt hominis illius, et debet dominus habere medietatem totius lucri. Debentur ibi XVIII. sextaria annone de decima et de tascha ad mensuram Cluniaci, sed hoc in tempore sterili. Quando vero tempus melioratur, auge- bitur numerus sextariorum. Sunt ibi III. sedilia, in quibus sunt duplices rote molendinorum ; et, si bonum fuerit tempus, II. sextaria redderentur in ebdomada, videlicet cum furno uno qui ibi est, procurare possent XX. homines cotidie. Sunt ibi V. carruce, unaqueque ^^^ A measure for grain. i ,! 174 CHABTEBS AND RECORDS OF THE yi. bourn, et VP. carruca potest addi. Sunt V. vituli hujus anni et IT. preteriti anni, et VIL boves, et III asiDi, et XYIIII. porci, tam magni quam parvi. Sunt ibi vinee, que, si bene colantur, possunt reddere VI carratas vini. Est ibi novum clausum vinee, in quo poterunt in futuro colligi VL carrate vini, et ipsum clausum yinee simul cum aliis vineis potest colligi bene pro VI. hbris. Apud Sanctum Ipolitum, et apud Clie- sales, seminata sunt LX. de frumento, et in terris ac commodatis II. sextaria frumenti seminata sunt de quorum fructi recipiet dominus medietatein lucri Ad festivitatem S. Martini debentur apud Chesales LVIII solidi etvr. sextaria annone; ad festivitatem Sancti" Vincentu XIIII. solidi; ad festivitatem S. Jobannis iiaptiste XII. sohdi et plus estimatur. Possunt ibi colhgide fenoLX. carrate; sunt ibi II. molendina, de quibus possunt haberi XV. sextaria, de frumento me- dietas et de ordeo medietas. De fructu segetum hujus anni recepit Cluniacum C. et L. sextaria frumenti, et AAA. vendidit dominus, et seminata sunt LX In augusto recepta sunt ibi 0. et VII. sextaria ordei et avene de lucro totius anni. Unusquisque pastor vel bubulcus recipit ibi VII. sextaria de omnibus bladis bumma omnium hec est :— XVIII libre, et XXVI. sex- tana et dimidium de frumento, et CLXVIII. sextaria annone, et VII. sextaria ordei et dimidium, et III modios vini, et XII. sextaria et dimidium; et Xv" gallinas et V. puUos. Hec omnia redduntur, absque* lucratione dominii. Insuper possunt ibi collio-i de dominio XII. carrate vini, et LX. carrate feni. ° Dkcania Cluniacensis in ortis juxta aquam, IIII libre et X. solidi. De bordalariis LX. solidi. De censu ad festivitatem S. Johannis X libri. De ferro XXX solidi ; de banno vini VI. libre. De censu domo- rum et de bannis VI. libre ; de Varennes XXX solidi • de Rufiano IIII. libre; de vinea Rufiaci IIII. solidi • de' avena Rufiaci VII. sexteria; de molendino de Ver'nei XX. sexteria frumenti et V. solidi. De venditione salis' III. solidi; de laperreta deCrai VI. solidi; de feno pra- torum IIIL libre; de vino vinearum VIII. libre et V !^= ANCIENT ABBEY OF CLTJNI. 175 111, solidi. Siimma omninm hec est: — XLVIII libre et XIIII solidi, et XX. sextaria frumenti, et VII. sextaria avene; exceptis placitis et laudationibus suis, que per annum coraputantur per XL. libras. Dkcaxia de Oavartaco. Redditus XYII librarum et XVI solidorum et V. denariorum ; et LIII. sextaria frumenti, et XII. sextaria siliginis, et XLIIII sextaria et dimidium avene, et sexies XX et X sextaria vini, et XXV galline, et III. aucas. Apud Prigrus sunt XX. solidi debitales. Sunt ibi et apud Peroges COCO, oves, et sufficit terra ad lucrandum XX carrucis ; sed III. tantura modo carruce ibi sunt, et prata suflBciunt ad omnes carrucas. Ecclesia de Meiseri est dimidium de Cavariaco, et reddit XX. solidos et I. sextarium fabarum, et de decima XX. sextaria frumenti et siliginis, quando mediocre tempus est. Ecclesia de Waudeus reddit de decima XXX. sextaria annone, si bonum tempus fuerit, et medietatem oblationum, et sepulturam. Ecclesia de Peroges, si bonum tempus fuerit, solet reddere XV. sextaria annone, et V. sextaria vini. Ecclesia de Cavariaco est de dominio, et totam deciman recipit dominus cum dominio, et duas partes offerende et sepul- ture, et omnes candelas. Duo furni sunt ibi, et reddunt X. sextaria annone et X. solidos, qui insuper dictis redditibus computati sunt. Tertium molendinum est ibi, quod bene valet IIII. sextaria annone. Census de Burgo Cavariaci 1. solidos, et de quartalagio IIII. sex- taria frumenti et X. sextaria siliginis ; et de venditioni- bus XL. solidi; de pratis colliguntur ibi LX. carrate feni, et pro falcatione dantur XL. solidi. In instaura- mento sunt ibi VIII. boves, et IIII. possunt addi, et I. vacca est ibi et VIII. possunt addi ; et V. porci sunt ibi, et X. galline. Seminata sunt ibi XXX sextaria siliginis, et XX. sextaria avene possunt ibi seminari. In hoc anno collegerunt ibi XV. modios de omnibus bladis, et XII. carrate vini. Carruce villanorum sunt ibi XX., et solebant esse XXX. Et omnes iste debent dominio duos dies ad seminanda hiemalia. Vinee bene possunt coli pro XL. solidis, et modo bene culte sunt. Nemora bene custodita sunt. Terre omnes ibi sunt, sicut dim fuerunt, n 176 CHARTERS AND RECORDS OF THE et plures. Cavariacus debet procurare conventum Cliinia- censem toto mense septembri, et in vimlia Pasche plenam refectionem, et XXX solidos in concha. Debitum Oavanaci AX libra. Summa omnium hec est •— XXVIII libre et XVIII solidi et V denarii, et LXVII sextaria frumenti, et XXII. sextaria siliginis, et quatuor XX sextaria annone, uno sextario minus; et XLIII sextaria et dimidium avene, et I. sextarium fabarum, et VIII modios de vino, et VII. sextaria, et XXV. galliuas et III aucas [geese]. Hec omnia redduntur absque lucratione dominn. Preterea sunt ibi ofFerende et sepulture eccle- siarum que non sunt enumerate. Insuper possunt ibi colJigi de dominio, si bonum tempus fuerit, CCC sex- taria de omnibus annonis, et XX. carruce vini Decania Sancti Martini Mati.^conensis. Prepositura Bernardi clerici reddit III. denarios et VIII. libras Tvv '°r?°^-^ ■^;^^*^'' ^"^ ^® ^"^o^a Cella debentur r^^* .^' ^^ Crusilles XX. solidi; de Varie XX solid,; de Keplunge IIII. solidi. Sunt apud Sanctum Martinum debitales XIIII. sextaria et dimidium frumenti et II sextaria avene, et IX. capones, et II. sextaria de i'^ '"i ^t LXXIX sextaria vini. Ecclesia de Nova Cella reddit de decima et de tascha XIIII sextaria annone. licclesia de Warennes et de Domno Martino valent L soiidos per annum de omnibus rebus. Ecclesia de trusilles reddit de decima, et de tascha X. sextaria annone SI mediocre tempus fuerit, et reddit I carratam vim. Est ibi capella Sancte Marie que reddit per annum XX. solidos. De vineis dominicis possunt colLi ibi A. carrate vim. In instauramento sunt ibi IIII boveset II. possunt addi, et IIII. vacce sunt ibi. Sunt ibi seminata :^. sextaria frumenti. In augusto college- runt ibi XLVI. sextaria frumenti, et XX. ordei, et X. sextaria siliginis, et XV. carrate vini ; et adhuc sunt ibi iX carrate viniet tota siligo, et sunt ibi XVII. sextaria /iv'TT?" °''^^'- ^^^ '^' quoddam molendinum quod reddit 111. sextaria annone, sed superius numerata sunt JJomus de bancto Martino de Matisco debet Cluniaco II procurationes, sed ueutra fuit facta multo tempore* bumma omnium hec est :-XIIlI libras, et XIIII solidosi -B r Ft Ni I ;- "m ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 177 et II. denarios, et XIII sextaria et cUmidium frumenti, et XXIII sextaria annone, et II. sextaria avene, et IL sextaria de nucibus, et VI. modios vini et XIIIE. sex- taria, et IX. o^allinas. Hec omnia redduntur absque lucratione dominii. Insuper possunt colligi de dominio, si bonum tempus fuerit, XX modii vini. Dkcima de BKRzrAco. Redduntur LXVI. solidi, et X. ex his solidis expenduntur in procuratione villanorum qui eos afferunt ; et redduntur adhuc XXIIII. sextaria frumenti, et I. panale, et de avena XVIII sextaria, et I. panale, et 0. sextaria vini, et C. pullos ^allinaceos', et V. capones, et V. multones, et IIII XX et VI. operarios. Decima ecclesie que ibi est valet VI. sextaria annone, et dominus habet medietatem offerende et sepulture,' et totam candelam, et de censu cimiterii VIII. solidos, et de tascha XIIII. sextaria annone. In hoc anno colle'i^e- runt ibi LII. sextaria frumenti. De vineis dominicis possunt colligi X. carrate vini, et si bonum tempus fuerit, XX. Est ibi I. molendinum quod valet per annum I. sextarium annone. In instauratione est unus equus, III! asini, et XII. boves, ot potest unus addi ; et V. vacce sunt ibi, et V. possunt addi; et sunt ibi XL oves, et XVIII porci. Seminata sunt ibi XX. sextaria frumenti, et de fabis I sextarium et I panale, et de ordeo et avena XL sextaria poterunt ibi seminari. Sunt ibi VIL carruce villanorum, et has debent domino duabus vicibus per annum. Vinee possunt bene coli pro XX. solidis. Domus de Berziaco debet Cluniaco plenam refectionem de boms piscibus in refectorio et in infirmaria in festo b. Hugonis ; et ad ipsam refectionem debet IIII sextaria frumenti pro pane, et III. panales de fabis, et II. modios vim. Debitum dicti Berzi IIII libre. De Berzi exi- guntur L. solidi pro generali Hugonis de Vallibus. feumma omnium hec est :— LXXIIII solidi et XXIIII sex- tana frumenti et l.panale et XXIII sextaria avene, et I. panale et XXL sextaria annone, et VI. modii vini, et IIII TTT?'' Yv ^ ^- P^'^^ ^^ ^- capones, et V. multones, et iilL AX et VI. operarios. Hec omnia redduntur absque lucratione dominii, et absque offerenda et sepul- tura ecclesie que ibi est. Insuper possunt ibi colligi de I r Am M r., A A ! I 178 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 179 m '^ r I II I ( domiHio, si bonum tempus fuerit, X. carratas vini efc XX. carratas feni. Decania de Akpai. Kedduntur VIII libre, et XXIII solidi deficiunt de redditu, et redduntur XXVI sex- taria frumenti, et L. sextaria annone, et IIII XX et VII sextaria vini, et I. porcum de XVIII denariis, et XXX gallinas, et II. multones, et III agnos de duo- bus terragiis, quorum unum est citra aquam Sedu- nam, et alterum ultra. Eedduntur XIIII sextaria annone, et pro panibus IIII. sextaria frumenti, et IIII. minuate panis. Item de thasca I. sextarium annone. Sunt ibi pisearie, de quibus habet decanus medietatem a festiyitate Sancti Martini usque ad Martium, et de aliquibus piscariis habet decanus tertiam partem inter eumdem terminum. Est ibi aliqua piscaria, de qua habet decanus unam cordatam piscium unaquaque ebdomada, et si domnus abbas vel prior illuc venerit, licet familie decani ad opus eorum in eadem piscaria piscari, quan- tum voluerint. Ecclesia de Ronnes bono tempore reddit quater XX sextaria annone, et medietas sepulture, et offerenda, et tota candela est decani. Ecclesia de Memeringes reddit VI. sextaria annone et sepul- ture medietatem. Ecclesia de Viliaco reddit XX. Bextaria annone et medietatem sepulture et V. soli- dos, qui supra cum VII [. libris computati sunt. Sunt ibi duo molendina que reddunt XIX sextaria sili- ginis et III. panales frumenti, et I. friscengium Ip''"'" solidorum. Est ibi aliud molendinum quod valet VII. sextaria annone per annum. Sunt ibi in instauramento VII. boves, et VII. possunt addi. Nulla vacca est ibi, sed X. possunt ibi esse. Est ibi asinus, et XVII. oves, et possunt ibi addi CC. oves. Seminata sunt ibi tam citra Sedunam quam ultra XXVI. sextaria siliginis, et 0. sextaria possunt ibi seminari. Sunt ibi XL carruce villanorum, et debentur domino semel ad seminanda hiemalia. Possunt ibi colligi VI. carrate vini, sed colligi solebant ibi olim XV. carrate. Vinea que est in dominio bene potest coli hoc anno pro XXX solidis, et sequenti- bus annis pro XX. solidis. Decanus de Curzoliis accipit X. carratas vini. De vineis Viliaci, que solebant pertinere ad decanum de Arpai, tempore sancti Hugonis, et de vineis istis, solebat facere procurationem Cluniaco die marfcii in Rogacionibus. Possunt ibi colligi XXXIIII carrate vini. Domus de Arpai debet Cluniaco unam procurationem post Pascha floridum [Palm Sunday]. Debitum de Arpai XXXII libre. Summa omnium hec est : — VIII libre, et III solidi, et X denarii, et XXXI sextaria frumenti' et L. sextaria avene, et XIX. sextaria siliginis, et XXVIII sextaria annone, et V. modios vini et VII sextaria, et XXX galline, et II multones, et III. agni. Hec omnia redduntur absque lucratione dominii. Preterea sunt ibi ofFerende et sepulture et pisearie, que non sunt enume- rate. Insuper possunt ibi colligi de dominio, si bonum tempus fuerit XII. modii vini. Decana dk Monte Bertoldi. Prepositura Roberti sacerdotis reddit VII. libras, et XVII. solidos, et VII. denarios, et IIII sextaria et dimidium frumenti et siliginis, et X. sextaria vini et dimidium, et IIII. multones, et dimidium baconis, et I. justiciara mellis, et sexies XX capones, et X operarios ad prata falcanda. Prepositura Bernardi reddit VIII. libras et VII. denarios et I. sextarium et dimidium frumenti, et II. sextaria avene et XVIII sextaria vini, et X. porcos, et IIII. multones, et IIII XX et VII capones, et XXXVIII sectores ad prata falcanda. Sed dicunt quod alique terre ibi vastate sunt et deserte. Hec due prepositura reddunt in augusto denarios et annonam pro panibus et frescengia, et in festivitate S. Andree porcos. Preposi- tura Silvii sacerdotis reddit LIII. solidos, et VIII. denarios, et VII. sextaria et dimidium frumenti, et V. sextaria avene, et VI. sextaria vini, una quarta minus, et III porcos, et II. multones, et IIII. anseres, et XXVI. gallinas. Tempore vindemie debentur inde monacho vel servientibus ejus alique procurationes. Prepositura Poncii sacerdotis reddit IIII. libras, et XV. denarios, et II. sextaria, et I. cartallum^^^^ frumenti, et I. porcum, et III. multones, et XXIII. gallinas. Hec omnia redduntur in festivitate S. Martini, et in natali Domini. Prepositura Stephani reddit XXIII solidos, et II. denarios et dimi- dium sextarii frumenti, et VIII, gallinas. De servitio de 109a Measure for grain. 180 CHARTERS AND RECORDS OF THE m 11 II itf'i f h f Bruil debentiir XYII solidi, et VI. sextaria vini, et I. sextarium et I. cartalliira frumenti, et II. galline. Apud Farens reddiintur Illt. libre et V. solidi, et II. denarii et VII. sextaria et dimidiiim frumenti, et V. sextaria avene, et XVII. galline. Erant olim apud Montem Bertoldi II. piscarie, quidam dicunt quod IIII. erant, sed omnes destructe sunt. Sunt ibi XVIII. ecclesie : Ecclesia de Monte Bertoldi Ecclesia de Cortel reddit per annum XX solidos. Una ecclesia Sancti Desiderii reddit V. solidos et IIP™ partem de omnibus bladis. Ecclesia de Farens et tota decinia colligitur cum dominio. Ecclesia de Monte Merulo valet X. solidos. Ecclesia de Munceals reddit domino II. partes df'cime de frumento et siligine, et vino et de alliis rebus XX., quamdiu dominus voluerit, et III. solidos et dimidium ex consuetudine. De tribus ecclesiis de Oratorio redduntur XI. solidi, et due partes sepulture sunt domini, et tota decima est domini preter sextura cartallum, et medietas ex offerendis est domini, et tota candela. De ecclesia de Cheautens tota decima est domini preter sextum cartallum, et due partes sepulture sunt domini, et tota candela. In ecclesia de Amberiaco census est domini, et tota decima preter X. cartallum, et due partes sepulture, et offerenda, et tota candela. Ecclesia de Saviniaco reddit X. solidos et dimidium, et tota decima est domini, et offerenda et sepultura est tota domini, preter HIP'", partem. Sacerdos autem Robertus, quia probus homo est, liabet HI partem quando vivit. In Bressia sunt due ecclesie que vastate sunt et deserte, sicut et alie terre que ibi sunt. Eestant adhuc IIII. ecclesie de quibus nicliil quesivimus, scilicet ecclesia de Monte Bertoldi, et ecclesia Sancti Germani, et ecclesia ad Ruderos, et ecclesia altera de Sancto Desiderio. Super- sunt adhuc de redditu de Sendrens, quod pertinet ad Montem Bertoldi XXXV. solidi et. XII. frescengia et IX. sextaria siliginis. Omnes decime supradictarum ecclesiarum et tasclie, si bonum tempus fuerit, valent XL. modios, et modius unus liabet VIII sextaria. Est apud Montem Bertoldum I. furnus, qui valet V. solidos. Est ibi I. molendinum quod reddit VII. solidos, et aliud molendinum quod reddit III. solidos, et I. porcum, et III. ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 181 partes unius sexteril annone. Est ibi tercium molendi- num quod reddit I sextarium frumenti, et II. sextaria vini, et I. porcum et I multonem. In duabus preposituris que sunt in Bressia, solebant accipi X. libre in denariis et in annona, et modo ibi nil accipitur quia terra vastata est. Terra quam tenuit mater Uldrici valet X. solidos. In instauramento sunt ibi due asine, et XIX. boves, et V. possunt addi, et V. vacce sunt ibi, et XV. possunt addi, et II. troge sunt ibi, et XL. porci possunt addi, et sunt ibi 0. et X. oves. Sunt ibi seminata LV. sextaria siliginis et XII. sextaria frumenti. In augusto college- runt ibi XL. sextaria frumenti, et XXX. modios siliginis et XV carra vini, sed in bono tempore possunt ibi colligi XXX carra vini. Omnes carruce villanorum, que ibi sunt, debentur bis ad seminandum et ad vinum et ad fenum et ligna deportanda. Ad vineas colendas sufficiunt L. solidi. Possunt ibi colligi LX. carra feni. Domus de Monte Bertoldi debet Cluniaco CCO. sextaria siliginis, et duas procurationes plenas, preter carnem, unam in vigiliaPurificationis, alteram in festivitate sancti Yacinti, et°XV. frescengias, et XV. multones, et XV. solidos in concha. Debitum de Monte Bertoldi XXIIII. libre et VIII solidi, et sexies XX sextaria annone. Summa omnium hec est :— XXXV libre et IIII solidi, et V. denarii, et XXII. sextaria frumenti et dimidium, et XII sextaria siliginis; et de omnibus annonis COCLX sextaria, et XII sextaria avene, et 11. modii et dimidium, et I. sextarium vini, et XXVIII tam pro eos quam frescengias, et dimidium baconis, et XIIII. multones, et CO. gallinas, et quater XXIII et IIII aucas, et I. justiciam mellis, et XXXVIIl operarios ad prata falcanda. Hec omnia redduntur absque lucratione dominii. Preterea sunt ibi XVIII ecclesie, quarum quedam decime et offerende efc sepulture et tasche non sunt enumerate. Insuper possunt ibi colligi de dominio, si bonum tempus fuerit L. sextaria frumenti, et XXX modii siliginis, et XXX carrate vini, et LX. carrate feni. Decania de Sancto Jangulfo^^^^ reddit LXXVI solidos et II. denarios, et XXV. sextaria frumenti in pani- 109b Saint-Geiigoux-le-Royal (Saone et Loire), seems the deanery probably here iudicated. * ^^1 182 CHAETEES AND EECOEDS OP THE ' f bus, et XXX sextaria avene, omnia ad mensuram Cluniaci, et IIII modios et dimidium vini, et XXIIH gallinas, et XXX pulcinos, et XVIII sectores ad prata falcanda. Sunt ibi II furni, et valent per annum XII. sextaria annone ad mensuram Cluniaci. Novem molen- dina sunt ibi, et si bene facta essent et bonum esset tempus, valerent per annum LII. sextaria annone, sed modo ex parte vastata sunt. In ecclesia de Sancto Jangulfo, et in ecclesia de Oirceio, et in capella de Burgeto, valet pars domini de decima XII. sextaria annone, et tantum recipit dominus de offerendis et de sepultura quantum de decima, scilicet partes. Decima ecclesie de Capella valet XXI sextaria annone, et dominus habet duas partes sepulture et offerende, et de terragio III. sextaria annone. In instauramento sunt ibi V. boves, et VII. possunt addi, et VII. vacce possunt addi. Possunt illic habere XX. carrate circiter in anno ad lucrandum dominium, tam de propriis villanis quam de vicinis ; si vinee bene culte fuerint, possunt ibi colligi X. carrate vini. Possunt ibi colligi XV. carrate feni. Decania de Sancto Jangulfo debet Cluniaco I. septimanam de mesagio, et unam refec- tionem. Summa omnium hec est : — LXXVI solidi, et II. denarii, et XIX. sextaria frumenti in panibus, et quater XX et XI sextaria annone, et XXX sextaria avene, et IIII modii vini et XII. sextaria et dimidium, et XXIIII galline, et XXX pulcini, et XXIII sectores ad prata falcanda. Hec omnia redduntur absque lucratione dominii. Preterea sunt ibi IIII. ecclesie, quarum decime, sepulture et offerende non sunt ad plenum enumerate. Insuper possunt ibi colligi de dominio X. carrate vini, et XV. carrate feni. Decima de Lokdono. Ad festivitatem S. Martini debentur ibi ducenti IX panes, et CX ex panibus his redduntur ad procurationem eorum qui eos afPerunt; et CCCC panes qui remanent, conversi in annonara, faciunt XXIII sextaria frumenti ad mensuram Cluniaci ; et de avena circiter debentur ibi LX sextaria rasa, et dimidium ad mensuram Cluniaci. Redditus qui terre redduntur in denariis, pro vino, pro carne, pro censu, pro piscibus, in f I 1 ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 183 summam redactus, facit XLII. libras, et X. solidos. Redditus jugalli CCXXX et XX pullos. Est ibi quod- dam vadium pro XV libris et uno asino, quod valet per annum XXX solidos. Debentur ibi VII multones et dimidius, et I. agnus. Sunt ibi COL. operarii ad prata falcanda, sed CL sufSciunt ad eandem operationem, et 0. reliqui unusquisque dat II. denarios pro operatione sua, si tamen dominus voluerit. Sunt ibi V. ecclesie : ecclesia de Cotes; ecclesia de Marcie; ecclesia de Taisi; ecclesia de Prait; ecclesia de Blanos. Ecclesia de Cotes valet per annum quater XX sextaria de omnibus annonis ad mensuram Cluniaci, et in festivitatibus omnibus dimi- dium. Oblatio ecclesie est domini de Lordon, et tota sepultura preter XII denarios, et omnes candele earum* dem festivitatum. Ecclesia de Marcie valet XII. sextaria de omnibus annonis, si bonum tempus fuerit, et in festi- vitate Omnium Sanctorum habet dominus de Lordon medietatem panum qui oflEeruntur, et in festivitate Sancti Martini et in natali Domini medietatem omnium cande- larura. De ecclesia de Taisi habet dominus de Lordono medietatem decime, et medietatem sepulture, et medie- tatem panum in festum Omnium Sanctorum, et valet decima pars domini de Lordon, et tascha VIII. sextaria de omnibus annonis ad mensuram Cluniaci. De ecclesia de Prait, habet dominus de Lordon medietatem panum in festivitate Omnium Sanctorum, et decima valet XII. sextaria de omnibus annonis ad mensuram Cluniaci. De ecclesia de Blanos habet dominus de Lordon medietatem offerende in omnibus festivitatibus, et totam candelam et totam sepulturam preter XIII. solidos, et ista ecclesia cum Donziaco valet L. sextaria de omnibus annonis ad mensuram Cluniaci, si bonum tempus fuerit, Apud Dunbines habet dominus de Lordon unura sextarium de annona. Molendinum de Crusiles, quod Ascelinus mona- chus emit, et Petrus de Burnai injuste veudidit, valet per annum XII. sextaria. Molendinum de Mailli valet per annum XII. sextaria. Possunt apud Lordon colligi LXXII. carrate feni, si bonus tempus fuerit. in instauratione sunt ibi IIII. carruce, unaqueque VI. boum, et quinta potest addi. Sunt ibi X vacce, et XVIil 184 THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. otiosa animalia. Sunt ibi porci tam parvi qnam maofni XXXV. In boc anno seminata sunt ibi XLITI sextaria frumenti, et VI. sextaria fabarum. Possunt ibi seminari in XLI. sextariis ordei et avene, et semen ad hoc para- tum sufficit. Sunt ibi per totam potestatera Lordoni XL. carruce villanorum, et debet unaqueque carruca unara dietam ad Waret; aliam ad Rehmer; aliam ad seminanda hiemalia;aliaminXL [Lent?]. VineedeLordono hoc anno sterili reddiderunt X. carratas vini, sed quando bonuni terapus fuerit, et bene arate fuernnt, solebant reddere LX. Ad vineas colendas debent operarii in Pentecosten LX. solidos, ex quibus XXX* in cultnra vinearum ponuntur, reliqui triginta in aliis rebus ; sed si illi XXX* solidi qui in aliis rebus expenduntur, ad vineas colendas, vel si innovate fuerint, manutenendas ponerentur, bene tamrn coli possent. Nemora non sunt bene custodita. Debituin quod ibi debetur sunt LX. libre; ad procura- tionem Cluniaci conventus debet Lordon II. menses et III. refectiones plenarias, unam in vigilia natalis Domini, aliam in martio, tertiam in maio. Debet etiam XXVII. carra, unumquodque X. boum, et unumquodque carrum quod remanet, debet reddere IIII. solidos; tempore vindemiarum debentur ibi procurationes XX. et sextaria vini X. Summa omnium hec est: — XLVII libre, et XVI solidi, et VIII denarii, et XXXIIII sextaria frumenti, et octies XX et XV sextaria annone et dimidium, et X. sextaria vini, et VIII. multones, et CCXXXV. galline, et XX. pulcini, et LXX. carratas feni, et tempore vindemie XV procurationes, et CL. operarios. Hec omnia reddun- tur absque lucratione dominii. Preterea sunt ibi V. ecclesise, quarum sepultura et offerende non sunt enu- merate. Insuper possunt ibi colligi de dominio, si bonum tempus fuerit, XL. carrate vini. Debet etiam Lordon XXV carra, unumquodque de X. bobus ; et unumquod- que carrum quod remanet debet reddere IIII solidos. [MS. latin, No. 1498 (fo. 292-294; cles Nouvelles acquisitions ; Chartulary B. of the abbey of Cluni; Biblioth^q^ue Nationale.j ii^ CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. CHARTULARY D. [No. 5459 of the " fonds latin/'] The volume known as Chartulary D of the abbey of Cluni, contains 559 transcripts of charters made by Etienne Baluze at the beginning of the 18th century, and forms No. 5459 of the Latin MSS. in the National Library of France.^^^ A summary of its contents, given postea at p. 197, will show that many of the c'opies of those charters which concern England, are from the originals in the '' Collection de Bourgogne," and the "Nouvelles acquisitions latinos." The next, which follow, are not included in either of these collections. Folio 1.— The volume commences at the first pao'e with a copy of a bull of Pope Gregory (IX.),^^' rescinding "0 Of these it is stated bj M. Leopold Delisle, that Baluze collated twenty only with the originals, when he was engaged with the archives of Oluni [Inventaire, p. 234.] At folio 304 we read the following note by Baluze :— " Descripsi ex veteri chartulario monasterii Cluna- censis anno MDCCI. exeunte. Stephanus Baluziusr • 'I'oo^^ assume this pope to have been Gregory IX., who was elected m 1^27, rather than his successor in the name, and for these reasons. Ihe agreement annulled in the instrument is mentioned as havin- oc- curred 30 years before, and that date tallies with Pope Gre^orv JX 's election. The bulls of Pope Gregory X., on the other hand, being dat;d from the day of his coronation (viz., 27 Jan., 1272), show the improba- bility ot the bull in question to have emanated from him. This belief is strengthened by the fact also, that it was Pope Gregory IX. who in 1229 put an end to a very similar dispute between the three priors of Brom- iiolme, Castle-Acre, and Lewes [See p. 198, Vol. I.]. He died in 1241 VOL. IT. B B * i I <■ i 186 CHAETEES AND RECORDS OF THE and annulling the agfreement entered into in 1201 by Haraeline, Earl of Warenne, with the abbot of Cliini, and vesting the nomination solely in the latter. The document (as observed) is one of those copies made by the indefatigable French *' archiviste," Baluze. From the wording and style of the instrument it would appear likely to have proved a final decision on this very troublesome, and not very interesting subject, and one likely to have been perpetuated; still, the contrary was found to be the fact, for 100 years later, in (or about) 1325, the whole question and right of nomination to Lewes Priory was revived in Peter de Joceaux, as against Adam, a monk of Winchester, irregularly instituted to the oflBce. The bull is dated at Perugia, a city of the Papacy, on the 8th of the calends of November, in the 2nd year of the pontificate (1229). [^Extended copy."] Gregorius, episcopus, servus servorumDei, dilecto filio abbati Cluniacensi, salutem et apostolicam benedictionera. Sacrosancta Ecclesia, quam decet quidquid est repre- hensibile devitare, sustinere alicujus compositionis praa- textu non decet, ut in praejudicium veritatis ecclesiasticaa, laici ultra sibi vindicent in ecclesiis quam jura per- mittunt, cum sic tradi compositionis compendium, nun- quam dispendium pateretur. In nostra sane proposuisti praesentia constitutus, quod super ordinatione prioris monasterii Sancti Pancratii ad Cluniacensem ecclesiam pertinentis cum nobili viro comite de Varenna patrono ipsius, quidam praedecessor tuus de consensu capituli sui, ut asseritur, a triginta annis infra compositionem quan- dam iniit, juri contrariam et ecclesiae ipsi damnosam, videlicet, ut in optione sit ipsius comitis assumere ad prioratum dicti monasterii, Cluniacensi et de Caritate prioribus duntaxat exceptis, unum de duobus melioribus totius Cluniacensis ordinis, quos abbas duxerit nominan- dos. Cujus compositionis praetextu, monachi ejusdem monasterii de priore illud ordinari ab abbate Cluniacensi minima patiuntur, nee alium nisi qui ab eodem comite assumitur, mode preedicto, volunt assumere in priorem. ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 187 1 Propter quod priori et monachis prioratus praedicti contra Cluniacensem ecclesiam datur rebellionis materia, cum videant quasi per comitem de priore suum monas- terium ordinari. Suppliciter ergo a nobis et humiliter postulasti, ut quia talis compositio de jure tenere non debet, cum secundum statuta canonica patroni consensus electioni faciendse in collegiatis ecclesiis nequaquam requirendus existat, ordinandi prioratum eundem, non obstante compositione praedicta, tibi deberemus concedere facultatem. Attendentes itaque hoc esse perniciosum exemplo, et redundare in dispendium ecclesiasticse liberta- tis, nos super hoc providere volentes, et amputare materiam monachis prioratus ejusdem contra Cluniacen- sem ecclesiam rebellionis calcaneum erigendi, tuis supplicationibus inclinati, devotioni tuaa prassentium auc- toritate concedimus, ut dictum prioratum libere possis, non obstante compositione ipsa, sicut alios prioratus tibi subditos ordinare, denuntianda ordinatione facta patrono ut suum, si voluerit, honestum impertiatur assensum. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostraa concessionis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare praesumpserit, indigna- tionem Omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum. Datum Perusii VIII kal. novembris, pontificatus nostri anno secundo. [Chartularium monasterii Cluniacensis ; MS. lat. 5459, p. 1 ; Bibliotbeque Nationale.] Fol. 119. — Charter of King Stephen, granting to the monks of Cluni the manor of Letcombe-Kegis, in lieu of the payment to them of the 100 marcs, or rent charge, made by Henry I., on the revenues of the cities of London and Lincoln. This manor was confirmed to them by the bull of Pope Innocent II. in 1142 (given at p, 75, Vol. L). [^Extended copy J] Stephanus, rex Anglorum, archiepiscopis, episcopis, abbatibus, comitibus, baronibus, et omnibus fidelibus suis '3, T I ^i^ 11^ 188 CHAETERS AND RECOEDS OF THE per Anofliam constitutis, salutera. Sciat.is quoniam venerabilis memoriae rex Henricus avunculus meus, et antecessor meus, pro anima patris sui, avi rael, et anima- bus patrum et praedecessorum nostrorum, dedit in ele- mosinam omnibus annis Deo, et ecclesiae beati Petri de Cluniaco centum marcas argenti de proprio thesauro suo. Ego vero bonorum ejus actuum ex debito sicut sub- secutor, sic et devotus imitator, et ex gratia supernae miserationis sedulus operator,^*^ quod praefatus avunculus meus praedictaD eeclesia in denariis contulit de thesauro suo, hoc ego eidem ecclesiiae in subscriptae terras stabilitis redditibus in perpetuum assigno, et maneriura meum de Ledecumba, quod de proprio dominio meo est, pro illis centum marcis argenti illi ecclesias in sempiter- nura dono et concedo. Qnare volo, et firmiter praecipio, quod Cluniacensis eeclesia"^* teneat manerium illud cum omnibus consuetudinibus et appendiciis suis in terris et proprio. . . . hundredo ejusdem manerii,etcum soca et saca et toll, et team, et i7^fanyte([f, et cum omnibus quietationi- bus et libertatibus, et rebus illi manerio pertinentibus, quas ipsum manerium liberius habuit, quando fuit in manu mea et antecessorum meorum. Et ut hec donatio mea rata et inconcussa illi ecclesiaB sine fine perduret, praesentis sigilli mei attestatione, et subscriptorum sub- notatione, confirmo et corroboro. Apud Wintoniam, anno incarnationis dominicae MCXXXVI, regni vero nostri primo. S. Stephani regis ^ S. Matildis reginae ;^^^ S. Eustachii filii Regis ;^^* S. Henrici de Soilli; Henrici episcopiWintoniensis;^^^Eogerii episcopi Sarisberiensis;^^^ Alexandri episcopi Lincolniensis ;^^^ Nigelli Eliensis epis- ^^2 « imperator," in transcript of Bibl. Clun., p. 1398. 112a u Cluniacum," in Bibl. Clun , p. 1398. 113 Matilda, Queen of King Stephen, was the daughter of the Count de Boulogne (and niece of David, King of Scotland). 11^ Eustace, the son of Stephen, ob. 1153. By liis death it became necessary to provide for the succession to the throne, whereupon a treaty was signed in favour of Henry, the eldest son of the Empress Maud. 11* See p. 67 note, 77 note, Vol. I. ii« See p. 67 ?iote, 59 note, Vol. I. 11^ See p. 67 note, Vol. I. \ f ANCIENT ABBEY OF OLUNI. 189 copi ;^^® Alani, comitis Richemundias ;^^^ Rogerii comitis Warwici;^^ Alberici de Ver;^^ Willelmi Peverelli;^ Roberti de Yer i^"^ Ilberti de Laci.'^i [MS. lat. 5459, No. 233, p. 119 ; B.N.] Fol. 123-124 (of the same). — Document addressed to the order of Cluni in England by the sub-prior of Thetford (without date). [^Extended copy, 2 Viris venerabilibus et discretis, omnibus et singulis prioribus ordinis Cluniacensis in Anglia constitutis, 118 Nigel, Prebendary of St. PauFs, was consecrated bishop of Ely in 1133, and ob, 1169. He was the second bishop appointed to that see; and is stated by Foss to have been nephew to Roger, the justiciary of Hen. I., and bishop of Salisbury. 113 Alan, Earl of Richmond, was the fourth earl, and second son of Earl Stephen. He was Lord of the Honour of Richmond, and Count of Britany. The first earl who came to England with the Conqueror was Alan Fergaunt, surnamed the Red, whose brother (second earl) had the cognomen of Alan Niger, or the Black. The above Alan ob. 1165. 120 Roger, Earl of Warwick, was the second earl, and son of Henry de Newburgh, second son of Roger de Bellomonte, and is as often known as Henry de Bellomonte. Roger the earl, died in 1153. 121 Alberic de Vere was the first Earl of Oxford, as also Earl (or Count) of Ghisnes. His first wife was Beatrice, his kinswoman, Coun- tess de Ghisnes in her own right, from whom he was divorced. His creation as an earl dates to 1155, and he died in 1194. He was Great Chamberlain of England, and ancestor of a very long line of illus- trious descendants, for the title only became extinct in Aubrey de Vere the twentieth earl, in 17U2. His son, the fifth earl, Robert de Vere, was an adherent of Simon de Montfort. [(7/1 " Foedera," I., p. 16 • Weever, ** Funeral Mont^" ; Nicholas, " Peerage.'*] 122 William Peverell was apparently the son of William Peverell Earl of Nottingham, natural son of the Conqueror, founder of Lenton priory. 123 Robert de Vere was second son of Alberic de Vere, the first Earl of Oxford, and succeeded his brother Alberic as third earl in 1214, He was probably a minor when attesting this charter. Ob, 1221, 12* Ilbertus de Laci attests a charter of King Stephen, given in Madox, (*' Exchequer,'* p. 10, col. 2.) 11 ill it i I'-... 192 CHARTEES AND EECOEDS OP THE ANCIENT ABBEY OF OLUNI. 193 nobis est, hurailiter et devote ac canonice obedire. Tantum ergo, si placet, ad prsesens facialis, ut diligentiam vestrara nobis profuisse sentiaraus, et ob hoc, qui modo vobis sumus devoti, merito devotiores in futurum esse debearaus. Super omnia, ad pacem inter abbatem et comitem reformanda[m] laboretis. Valete. [Cartularium monasterii Cluniacensis, lat. 5459, p. 123-124 ; B.N.] Fol. 159. — The following charter, (signed by "William Rufus, Roger de Montgoraeri, Henry de Bello Monte, the Archbishop of York, and Robert FitzHamo), emanates from Roger de Montgoraeri and his wife Adelaide, bein^r in point of date, among the earliest of the Cluni records. This historical person was the ^^EarlBoger'^ ov^^ Gomes Bogerus^^ of Domesday, and is known as Earl of Shrewsbury and Arundel. He was also Comte de Bellesme and d'Alen^on in Normandy, and (by descent from the Countess Gun- nora^^) cousin of William the Conqueror. He had vast grants of land made to him by the latter in Sussex, and obtained nearly the whole county of Shropshire. Nicholas ("Peerage") states these possessions to have been con- ferred on him for his presence and conduct at the battle of Hastings, and William of Jumi^ge is the authority for this statement ; nevertheless, from other testimony (Orderic Vitalis) we learn that King William left him in Normandy when he invaded England, to assist and render counsel to his wife Matilda during his absence. Orderic Vital also states, that the Earldom of Salop was con- ferred on him in 1070-1. He undertook the foundation of divers religious houses, the priories of Wenlock and Shrewsbury being those with which his name is chiefly associated in England. At the latter place he founded, in 1083, for Benedictine monks from St. Martin de S^ez (which he had refounded in concert with Ivo, Bishop of 126 Gemeticensis, lib. VIII., c. XXXV. Seez^^O the abbey dedicated to St. Peter and St. Paul ; and here, according to Orderic Vital, he was buried in 1090.^"^ The priory of St. Milburga of Wenlock, was re- founded by him in 14 W. I. [1080], and was the principal of the dependencies of the foreign Cluniac house of "la Charity," being colonized by monks of that order. The priory of Benedictine nuns at Leominster, in Sussex, was also of his foundation. The above authority affirms that he took the monastic habit at his foundation at Shrews- bury. Among other lands held by him were, Slindon, Bourne, Racton, and Chichester, in Sussex. Of his two sons, one, Hugh de Mont-Gromeri, suc- ceeded in 1094 to his English possessions, as second Earl of Shrewsbury; and his other son, Robert de Belesme, to his domains in Normandy. William de Jumiege refers to him, in addition to the church of St. Martin de S^ez, the foundation of that also at Tournay,^29 dedicated to the same Saint, with the Benedictine nunnery of St. Peter at Almenesches, situated between Seez and Argentan.^^^ After the Conqueror's death, Roger de Montgoraeri, in 1088, Odo, Bishop of Bayeux, and Williara[de Carilefo],^'^^ Bishop of Durham, with other Norman nobles, conspired against William Rufus. . [^Extended copy,"] Cum omnis mundanarum rerum possessio hominibus a Deo ad hoc concedatur, ut ipse digne inde serviatur, dignum est ut qui eas possident, Auctori Omniura yigilanter de eis serviant, ut in reditu sumrai Regis lUud audiant quod ducet ad vitara. Haec considerantes, ego Rogerius comes, uxorque mea Adheleidis, unum ex possessione nostra maueriura, quod Certona vocatur, ^Z ^^"^e^icensis, 1. VII., c. XXII. J28 Ord. Vital (trad. Guizot), III, 372. 130 n"" ^,^.«^^,,^ic,^nsis, lib. VIIL, chap. XXXV.; 1. VII., c. XXII. 131 ^fJJ^^^^^^^^hcana, II., Q2, 950; III., 200 ; Neustria Pia. p. 364. 1AOA , ^^- Carilef in the diocese of Mans ; elected to Durham 1080 ; ob, 1095. VOL. 11. ^ Q ii 194 CHARTERS AND RECORDS OF THE damus et perpetuo habendum concedimus ecclesiae Sancti Petri Oluniacensi, et SanctaB Marise de Mareelleio, tarn ipsum manerium quam omnia qua9 ad ipsum per-' tinent, in terra, pratis, aqua, silva, excepta silvse venatione et ejus yastatione. Hoc autem devotionis nostrse donum concessit Dominus noster Willelmus, Anglorum rex, et dux Normannorum. Concedit hoc idem Dominus noster Willelmus Kex, ejus filius et successor in regnum. Et ut firmum et inconcussum perpetuo maneat, sua sub- scriptione et sigilli nostri consignatione corroborant. Ego, Willelmus, Dei gratia Rex Anglorum, hanc supra- dictam devotionem concede, et signo Sanctse Orucis manu propria confirmo. S. Willelmi Regis ; S. Roo-erii comitis; S. Henrici de Bellomonte;^^^ S. Thomse archi. episcopi,^^^ S. Roberti filii Haimonis.^'^ [MS. lat. 5459, p. 159, No. 313 ; Bibliotheque Na- tionale.j Fol. 232.— Delegate commissioned to proceed to Cluni from St. Saviour s of Bermondsey, in order to bring the deplorable condition (bordering upon bankruptcy) of that house before the Chapter-General, for its considera- lion and decision; about 1237-8. _ [Extended copi/.'] Reverendo patri in Christo H., Dei gratia abbati Cluniacensi, frater G. minister humilis ecclesiae Sancti J32 Henry de Bellomonte, Earl of Warwick. [See p. 45 note, Vol. I.] 133 Thomas, Archbishop of York, was appointed to the see in 1070 and oJ. 1100. He had been a canon of Bayeux. It is somewhat significant that in this charter he signs as "Thomas the archbishop.-* When Lanfranc was appointed archbishop of Canterbury, ** Thomas the archbishop " of York, refused to take the canonical oath of obedience to him, which became the commencement of the contest for the primacy between the two sees of York and Canterbury, and was not finally settled until 1354, when Pope Innocent VI. decided the matter m favour of Canterbury. 134 Robert Fitzhamon is known as the leader of a band which invaded Wales t. Conq. [See Madox Exch. 387, col. 2.] ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 195 Salvatoris de Bermundi, et ejusdem loci conventus, salutem, et cum summa reverentia debitaB subjectionis obedientiam. Cum domus nostra de Bermundi, de qua triura annorum decimas exigitis, tot ruinarum, sterilita- tum, debitorum, et aliorum incommodorum sit exposita periculis, ita quod vix sibi possit sufBcere, quod vestram non credimus latere prudentiam, Sanctitatis vestraa pedibus provoluti, flexis genibus, f usis lacrymis, vobis hu- militer supplicamus, quatenus indigentiis nostris paterno affectu compatiendo, nuntium nostrum sollempnem ad capitulum generale expectare velitis, qui oppressionem domus nostras vobis plenius poterit explicare. Et omni qua possumus devotione paternitatem vestram, de qua non modicam reportamus fiduciam, suppliciter exoramus, quatiuus erga nos misericordias vestras abundantiam sic ostendatis, ne nos, qui in conspectu omnium habitamus, et spectaculum sumus Regi et regno, paupertatis stimulo penitus consumamur. Promittimus autem Sanctitati vestrae, quod licet non sint mendicantium suffragia copiosa, tamen ultra quam vires nostrae suppetant vobis subveniamus, subtrahentes nobismetipsis in parte quaa victui nostro sunt necessaria. Valeat Sanctitas vestra semper in Domino. [MS. lat. 5459, p. 232, No. 449 ; B.N.] I CHAETERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF OLUNL CHARTULARY D. REGISTER OF THE ABBEY OF CLUNI. SUMMARY OF CONTENTS. Brief outline of the principal record-copies which con- cern England, contained in '* Chartulary D," and the ''Register" of the abbey of Cluni." Many of these are transcripts of the originals in the ''Burgundy Col- lection." The first forms the MS. volume of the " Fonds latin," (No. 5459),^^ in the National Library, as already stated; the latter comprises that of the " Fonds latin "^^ of the same Collection (Vol. 9879), and was written and compiled in the 15th century, its noticeable contents for our purpose, being as follows : — REGISTER OF CLUNL Fol. 66. — Littera mansionis in Anglia pro domno Johanne Paston : — ^^ Seep. 283 " Inventaire " (Delisle). 136 See p. 236 *' Inventaire des Manuecritp," etc., par M. Leopold Delisle. I <«ai !S» 198 CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 199 €€ .... maDsionem quam idem domnus Johannes habet de dicto domo nostra de Bromholm, sibi confirmanus." (Letters from Robert abbot of Oluni, to the priors of Lewes and Bromholme, dated from Constance, in the province of Mayence, 25 Oct., 1417.) Fol. 67*.67^ — Appointment of Thomas Nelond as prior to the priory of Lewes; dated from Constance, 21 April, 1417. Fol. 67^-68*. — Letters addressed to the sub-prior of Lewes, on the same subject ; Constance 21 Oct., 1417. Fol. 68^-69\— Appointment of Thomas Elmham,^^^ prior of the Holy Trinity of Lenton, as Vicar-General and visitor of the order of Cluni, and commissary-general in spirituals and temporals for all vacant benefices be- longing to the Cluniac order in England, Scotland, and Ireland; Constance, 26 Oct., 1417. Fol. 81''-83*. — Letters nominating Thomas Moren (or Moreu), abbot of St. Mirin of Paisley; Constance, 10 March, 1418 (1419). Fol. 83*-83^ — Confirmation of the foreefoine: collation. 10 March, 1418 (1419). Fol. 83^84\— Letter to the chapter of St. Andrew on the same appointment; 10 March, 1418 (1419). Fol. 85\ — Collation to the priory of Bromholme, vacant by the resignation of Clement Chandellier, in favour of John Paston ; 15 April, 1418. Fol. 85\— Confirmation of the preceding collation. Fol. 131\— Letters appointing Thomas Nelond, prior of Lewes, Vicar-General of the order of Cluniacs, in Eng- land, Scotland, and Ireland ; dated at Clunv, 28 Feb . 1419 (1420). ^ Thomas Elmham (or incorrectly found, Elman, Elrnham, Elinham), was the author of the " History of St. Augustine's " at Canterbury, and " The Life and Acts of Henry V." (edited by Hearne). In 1407 he was treasurer of that house, but joined the Cluniac order in 14U, and becapoe prior of Lenton. In 1416-17 his appointment is noted, as above; and m that or the following year he resigned his post at Lenton. The office which he appears to have held after this, may be gleaned from his being attached to the Court of Henry V., dating his correspondence from Westminster Palace (See pp. 17, 21, antea). I Fol. 1 52* ^— Warrant for holding the office of Yicar- General of the Cluniacs in England, for the same Thomas Nelond; Cluny, 5 Dec, 1419. CHARTULARY [D] OF THE ABBEY OF CLUNL No. 1.— Bull of Pope Gregory IX., on the nomination of a prior to bt. Pancras of Lewes, annulling the then existing convention on the subject; dated from'Peruo-ia ^^^ 8th of the calends of Nov., 11th year of his pontificate- beginning— '' Sacrosancte ecclesie, quam decet" fSee p. 186, antea^, ^ No. 2.— Letter of the Archbishop of Canterbury and Bishop of Ely, corresponding with No. 288 of the " Bur- gundy Collection " [See p. 95, Vol. L]. No. 5.— Charter of Roger Bigod, giving the church of Thetford to the order of Cluni ; repeated in Monasticon Angl. I., 664. No. 6.— Confirmation by King Henry L of the grant made by his father, William, and his mother, Matilda (to the priory of Thetford)— *'nominatim totam terram que fuit Alweri, quam Rogerius Bigot habuit et tenuit de patre meo . . . et de tota terra sua juxta . . . de Thetford et extra " — makes mention of the church of Gatheston. No. 8.— Copy of No. 3 of MS. **Nouv. acq." Tad 1237]. [See p. 109, antea.] ^ ^ No. 226.— Copy of No. 317, '* Collection de Bour- gogne '' [a.d. 1237.] (See p. 103, Vol. I.) No. 227.— Charter of King Henry L, granting a loan of 1,000 marcs to the order of Cluni. At Argentan (Argentonum) (without date). No. 229. — H. Dei Gratia, Rex Anglorum .... Sciatis me suscepisse in manu, et custodia, et protecti'one mea abbatiam Cluniacensem, et omnes domos et prioratus ad ipsam abbatiam spectantes. . . . Apud Wintoniam. 138 The place, whence dated, might be also taken for Perouse. a town of Dauphine, in France. i I 1 200 CHAPTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLTTNI. No. 231. — Charter of Henry I. to the monastery of the Holy Trinity of Lenton ; mention made of William Peverell of Nottingham. No. 232. — Agreement between Thibaiid (I.) de Ver- mandois, fifteenth abbot of Oluni, and Hamelin Plan- tagenet, fifth Earl of Warenne and Surrey, on the subject of St. Pancras of Lewes, a.d. 1182. [Copied in the "Bibl. Claniacensis," 1446; and in the " Monasticon Anglicanum," I., 615 ; II., 908.] No. 233. — Charter of King Stephen [given at pp. 187-8, antea], commencing: — " Stephanus, Rex Anglo- rum .... Sciatis quoniam venerabilis memorie Rex Henricus, avunculus meus . . . ." No. 234.— Gift of 100 marcs by Henry I. to the abbey of Cluni . . . . " Sciatis, quoniam dedi et concessi Deo et ecclesiae beati Petri de Cluniaco pro Dei amore, et salute animarum .... Apud Norhamtonam.'* Ap- parently copy of charter 212 [p. 65, Yol. I.]. No. 239.— Letter of Philip, sub-prior of Thetford, addressed to the order of Cluni in England. [See pp. 189-90, antea.] No. 309. — Confirmation by Henry II. of the gift of King Stephen of the manor of Letcombe Regis to the abbey of Cluni. Dated at Chinon [apud Chinum]. No. 310. — Charter of Henry, King of England, on the subject of the same manor ; at Westminster, 22nd January, 22nd year of his reign. [See p. 83, Vol. I.] No. 311. — Copy of foundation-charter of Lewes Priory, by William de Warenne. [See p. 44, Vol. I.] Its confirmation by Henry I. \_0f. " Bibl. Cluniacensis," 5321.] No. 312. — Copy of charter of Henry I. [given under 217, p. 68, Vol. I.] No. 313. — Charter of Roger de Montgomeri, confirmed by King Rufus. [See pp. 192-3, antea']. No. 315.— Copy of 213 of the "Burgundy Collec- tion." No. 316.— Copy of 285 of the " Burgundy Collec- tion." 201 No. 319.— Copy of 227 of the '^Burgundy Collec tion. /. ^^\ ^*20.— Another copy of Bull of Pope Gregory (? IX.) [given at p. 186, antea, No. 1]. ^ No 321.— Copy of 284 of the " Burgundy Collec tion. oi 324.— Copy of No. 6 (" Nouvelles acq. latinos,'' 2280). [See pp. 114-15.] No. 325.— Copy of No. 7 ("Nouv. acq. latin.," 2280. [See p. 119, a7itea.] ooSl* 326,— Copy of No. 5 ('^ Nouv. acq. latin," No. 425.— Copy of 289 of the " Burgundy Collec tion'' (dated 1201). . ^ No. 436 and 437.— Two letters (without date) from the sub-prior of Lewes, begging the abbot of Cluni to nominate a prior. No. 438 and 439.— Two letters of excuse from the prior of Lewes for inability to attend the Chapter- General of the order; the last is dated in 1240. No. 440. — Similar excuse from the prior of Thetford. No. 441.— Similar excuse from the prior of Berl mondsey ; dated 1238. No. 442.— Excuse from the same (without date). No. 443.— Similar excuse from the prior of Montacute ; dated 1238. No. 444.— Excuse from the same (without date). No. 445.— Excuse from the prior of Wenlock, 1242. No. 446.— Excuse from the prior of St. Milburga, of Wenlock; dated 1239. No. 447.— Excuse from the prior of Castle Acre in 1238. No. 449.— Commissioner sent from St. Saviour's, of Bermondsey, to the Chapter-General at Cluni to report on the deplorable condition of that house. [See p. 194 antea,] ^ * No. 450. — Long deed enumerating the grievances of 12S8 ^^^^^'^ of Bermondsey ; dated on Palm Sunday, I VOL. II. D D J. ■■ U I msr^rr^mm^iem ii' Sm i m 202 THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. No. 451. — Appointment of procurators or official agents by the priory of Bromholme ** in negotio in- quisitionis nuper de mandato domini abbatis facto." The parties so nominated are John (one of the brother- hood), and Magister William de Horham. No. 452. — Letter of Brother Yincent prior of Brom- holme, to the abbot of Cluni, on the differences between himself and the priors of Lewes and Castle Acre : dated March, 1239.^^ No. 453. — On the same matter. No. 454. — Letter from the sub-prior of Lenton, 1243. No. 455. — Letter from the same ; he is unable to pay what he owes to the parent-house. No. 456.— From the prior of Northampton on the tithe due to Cluni; 1238. No. 457.— Excuse from the prior of Montacute for not being able to attend the Chapter-General. No. 458.— Copy of No. 4 of '' Nouvelles acq. latin. " 2280. ^ ' 139 This has been alluded to at p. 198, Vol. I. CHARTERS AND RECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLUNI. COLLECTION MOREAU. This collection in the National Library, is one of great importance for the monastic and ecclesiastical history of France, but contains very little which has direct interest for this country ; but that little will be found summarized below. The origin of it is due to the French Govern- ment at the latter part of the 18th century. With a view to place within reach of its historians the valuable contents of the chartularies and records of Cluni, it commissioned a certain avocat, M. Lambert Barive,^^ to thoroughly ransack and overhaul the archives of the abbey. For upwards of 20 years this antiquary was engaged in the transcript of its most important muni- ments, as we have observed elsewhere ; a labour which was only interrupted by the French Revolution. Of this collection, Vol. 283 alone contains tran- scripts of charters relating to Spain and England, but the few which concern this country are comprised between pages 29 and 51, and of these only three appear not to have been elsewhere recited ; the remaining being copies of original records already given from the Burgundy and Additional Collection of MSS. Thus, it will be seen, that the *' Moreau Collection" is com- ^^ It is stated by modern French archaeologists that Lambert de Barive was neither a first-rate Latin scholar, nor, indeed, a perfect paleographer, so that his transcripts are in some few instances open to correction. I i) 204 CHAETEES AND EECOEDS OF THE Eld ttf^I '' 1°' r' P^^'P"'^' ^°<^ it is simply quoted that this may be known, and as a guarantee that no source has been overlooked among the Cluni Records with which we have not dealt. ' ,-i M "''^ ?.^ °''°*'°*' ^"^"^ P- 29-51, Vol. 283, " Collec tion Moreau. I Copy of charter [420], Vol. 83, " Burgundy Collection ; " dated 8th July, l:j92. ° ^ II.— Collation to the priory of Lenton in 1398. Codv of record [366], Vol. 82, " Burgundy Collection " ^^ i x;~, *;'°°'"''"'^'"° "° ^^^ relative value of French « Nofvf ; ' ™'"'^-- ^'P/ °^ t-2J' ^°1- 2280 of tSe JNouvelles acquisitiones latines." p/X-— ^o°"'»e'^t relating to the lease of the English cZXnT ^'P^' '' ^^''^' ""''■ ''' " Burgu^nd? V ^;~?''r?f. ^''°™ [Innocent YI. ?] to the Kin? of England [Edward III. ?] ; dated at Lyons in the^6th year of his pontificate. [See postea. p. 206 ] VI.— Record (apparently a Visitation report) com- mencing:-''Sequitur numerus prioratuum et domorum monasterio Cluniacensi mediate et immediate subiecto- rum m prov.nc.a et regnis Anglie et Scotie ; et primo t'i^^'^ ^^P^^^^l^^o." Partly given under [^43"]! Jo8:213] ^"'■^"'^'^y Collection." [See postek, p^! in J^'.T^^^t*^'"' P.^*f * ^''°'° ^'^^^^^^ ^W-' commenc- ing .- Nostre am6 frere Robert Barber, natif du pays d Escoce^et rehgieux de vostre ordre ou monastere de l^asselet. Reply to the same in Latin, from the abbot of Paisley ; dated 9th Sept., 1447. The last appears to XTp.2lif ' ^''- ''''' " ^°"^- ^^^- •^^-" tSee Giye"lnT2'lTo7.fs.?ofr280^'- ^^'^^ ''''" ''''^- IX.— Letters patent of Charles VII. of France • dated from the abbey of Citeaux, 8th August, USs! to Jean *iiii n^ ^ -5-vs, ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 205 de Bourbon, abbot of Cluny, and the procurators or agents of that abbey [See postea, p. 216]. Brief of Pope Innocent VI.?, to the King of England (Edw. III.?). The date of the following Papal brief from Pope Innocent to the King of England, issued at Lyons ou the 10th of the calends of June, is difficult to determine. Allusion is plainly made to the restitution of the revenues of religious foundations, after being seized into the King's hands, and the required obligation on the part of the particular monastery of taking the oath of allegiance and supremacy on that occasion, although, as affirmed in the papal letter, the monks of the different houses were immediately and alone subject to the Holy See. As the first confiscation of foreign foundations com- menced temp. Edward I., and continued to be made during the next four reigns, the precise date, as observed, can only be guessed at. We are disposed to believe that the brief is addressed to King Edward III., in 1358, for that year was the sixth of the pontificate of Pope Innocent VI. To assume the Pope to have been Innocent IV., the sixth year of whose pontificate was (21st May), 1249 (33 Henry III.), would place the date before the revenues of alien priories began to be confiscated ; neither could the document refer to Pope Innocent V., who died in 1276, the same year of his election. The brief in question is followed by a deed of more importance, a copy, namely (in a hand of the 15th century), of the privileges of the abbot, convent, and order of Cluni, promulgated at a General Council, held in the Lateran church, under Pope Gregory VII. That an error may readily in this case be assumed to exist is at once obvious, for Pope Gregory VII. 1073-1085] died before the first (so-called) Council of .jateran took place. Still, there can be no doubt that the Council in question was held in the church of St. John Lateran, but (from the date of Pope Gregory VII.) was not one of the (eleven) twelve Councils styled ''Lateran Councils,'' of which the last, the twelfth til <, 206 CHARTERS AND RECORDS OP THE ANCIENT ABBEY OE CLUNI. 207 general, convened in 1215 by Pope Innocent III., is the most celebrated.^^^ J. . . [Extended copi/.l Innocentius, episcopus, servus servorum Dei, carissimo m Christo filio Regi Anglie illustri, salutem et apostoli- cam benedictionem. Qua nobis dilecti filii abbas et con- ventus Cluniacensis petitione monstraverant, quod cum super reddendis eis maneriis, redditibus et aliis bonis ipsorum que in tuo regno sasiri fecisti, celsitudini tue pluries direxerimus scripta nostra, tu id facere de- negas, nisi dictus abbas ad presentiam tuam accedat, tibi fidelitatem et horaraagiurn prestaturus. Quia vero ab eodem abbate seu predecessoribus ejus, a te vel aliis regibus, in quorum regnis habent bona, hactenus petita hujusmodi non fuere, serenitatem regiam duximus attente rogandam, consideratis clementer quod hoc propter aliorum exemplum in grave ipsius monasterii ejus pre- judicium redundaret ab eodem abbate, novum quid non exigent predicta sibi pio divina et apostolice sedis rever- entia ac nostra, sine difficultate qualibet facias liberari, ita quod accrescat tibi meritorum cumulus apud Deum, et nos regalem munificentiam dignis in Domino laudibus commendemus. Datum Lugduni X. kalendas junii, pontificatus nostri anno sexto. [Transcript hy Lambert de Barive of copy in a hand of the Ibth century. '* Fonds Moreau," Vol. 283, f. 39 ; written on both sides.'] [Extended copy,"] Sequuntur certa statuta in Concilio generali Lateran- ensi, presidente domino Gregorio papa VII, super exemp- tione monasterii Cluniacensis. ^^1 It was by this Council that the doctrine of Transubstantiation was first established. The Lateran palace was given by the Emperor Con- stantine to the Popes, who inhabited it until their retirement to Avignon, some time between 1305 and 1314, when it was exchanged for the Vatican, and this imperial residence was then converted into a church {Cf " Hist, of Christianity," Milman II., 361). Dominus ac beatissimus papa Gregorius VII, anno pontificatus sui VIP, in basilica Lateranensi, que et Constantiniana dicitur, in honore Salvatoris et beati Johannis Baptiste, concilium generale celebrans, indicto cunctis silentio, surrexit et dixit in hunc modum : — Noveritis, fratres et consacerdotes nostri, ymo hec sancta sjnodus cognoscat et sciat, quia cum ultra montes multa sint monasteria ad honorem Dei omnipotentis et beatorum apostolorum nobiliter et religiose fundata, inter cuncta quoddam monasterium quod illis in partibus habetur, quod quia peculiare et proprium beato Petro et huic ecclesie speciali jure adheret, Oluniacum videlicet, ad honorem et tutelam hujus sancte et apostolice sedis ab ipsis primordiis principaliter assignatum, et favente divina clementia sub religiosis et Sanctis abbatibus ad id usque dignitatis et religionis pervenit, ut ceteris monaste- riis, quamvis multis antiquioribus quantum ipse cognosco in Dei servitio et speciali fervore precellat, et nullum in terra ilia, quod ego sciam, huic anno valeat adequari. Nullus enim abbas unquam ibi fuit qui sanctus non fuisset. Qui abbas et monachi hujus semper Ecclesie filii in nuUo degeneres extiterunt, nee curvaverunt genua sua ante Bahal, nee Bahalim, nee Hieroboam, sed hujus sancte Romane sedis libertatem dignitatemque imit- tant, quas ab origine traxerunt nobiliter sibi per sue- cessionis^ seriem auctoritatem servaverunt. Non enim alicui aliene vel terrene potestati colla subdiderunt, in sola beati Petri et hujus ecclesie subjectione permanentes. Et idcirco volumus atque apostolica auctoritate firma- mus et contendimus, ut nulla unquam persona, parva vel magna, sive potestas aliqua, non archiepiscopus, non episcopus, nullus regum, ducum, marchionum, prin- cipum, comitum, nee etiam aliquis legatus mens semper ilium locum et monasterium unquam buccam suam aperiat, aliquamve exerceat potestatem; verum juxta tenorem privilegii nostri et antecessorum nostrorum, auctoritatem et libertatis immunitatem sibi ab hac sede concessam, integram perpetuamque omnino possideat, ut tantum- modo sub aliis apostolicis ab omni estu et turbine im- pugnationis respiret, et in gremio hujusmodi sancte matris 208 CHARTERS AND EECOEDS OF THE ANCIENT ABBET OF CLUNI. 209 ecclesie ad honorem Omnipotentis Dei et beatorum apostolorum Petri et Pauli in perpetuum dulcissime quiescat. Et ita yertens se dominus papa ad dextram smodalis conventus percunctatus est, eis dicens :— " Placet ita vobis? Laudatis"?, responderunt tunc: "Placet Laudamus"; vertens se iterum ad sinistrum, eodem modo mterrogavit ; eodem quoqiie modo responsum est a sancto conventu : " Placet, Laudamus." [The original on paper, was, according to Lambert de £a,^tve, 12 iy 11 French inches. " Fonds Moreau, >» The following enumeration of the English and Scotch toundations of Cluni, appears to have formed part of a Visitation report. o •. 1, . \_Extended copy.l feequitur numerus abbatiarum, prioratuum et domorum monasterio et ecclesie Cluniacensi mediate et immediate subjectorum, in provincia et regnis Anglie et Scotie. Etprimo, abbatia de Passeleto [Paisley-] Glasguensis diocesis, m qua debent esse XXV. monachi. Item, abbatia de Crosragmiel [Crosraguel, CrosraqmoVi Wasguensis diocesis, que immediate est subjecta abbatie de l^asseleto, in qua erant anno Domini M° HIP quinto X monachi. ^ [Cluny.] Item, prioratus Sancti Pancratii Lewensis \Lewes\, m quo debent esse XXXVI. monachi, licet secundum ahquos non sit ibi ab antiquo certus nu- merus monachorum, quamvis fuerint ibi XL. monachi et qumque L. ; et debent ibi esse octo misse omni die, quarum tres debent esse cum nota, et scribuntur dicte misse m tabula. Mandatum et elemosina fiunt omni die ; observantie regulares item observantur ; et est de quinque tihabus secunda filia; et videatur super hoc quedam provisio facta per abbatem Bertrandum anno CC^° non- agesimo octavo de dicto prioratu, in qua institutione prior Lewensis juravit sibi plura. Dicta scilicet compositio hodie est revocata per decretalem sacrosancte ecclesie de electione in antiquis, et constat etiam per litteras apostolicas^*^ quas habemus. ^ [Cluny.] Item prioratus Montis Acuti [Montacute] immediate subjectus ecclesie Cluniacensi, in quo debent esse XXIIII. monachi, et debent ibi esse omni die sex misse. III. cum nota^^^a ^^ jjj^ ^j^^ ^^^^^ ^^ scribuntur in tabula, una excepta que cantatur in quadam capella Sancti Michaelis. Hospitalitas et elemosina, et ea que pertinent ad observantias regulares bene consueverunt ibi fieri et observari, et quotidie tenetur ibi capitulum. [Cluny.] Item prioratus Lentona [Lejiton] in hon- orem Sancte Trinitatis fundatus, Eboracensis diocesis, immediate subjectus ecclesie Cluniacensi, in quo debent esse XXII monachi, licet aliqui velint dicere quod non est ibi certus numerus monachorum, et debent ibi esse VI. misse omni die, que scribuntur in tabula, et III. cantantur conventualiter, et III. alio submissa voce, quarum una est de Sancto Spiritu, et relique due pro defunctis. Ordo et rehgio ibi observantur. Fundator dicti prioratus est VVillelmus Peverellus, qui patronus et ejus successores debent quolibet anno ecclesie Cluniacensi unam marcham argenti pro recognitione, ut constat, per litteras Regis Anghe super hoc confectas, et sigillo suo sigillatas. [Caeitate.] In prioratu de Bermondesie [Bermond- sey] immediate subdito prioratui de Caritate, in quo debent esse XXIIII. monachi, et debent ibi esse omni die V. misse que scribuntur in tabula. III. cum nota, et II. sine nota, licet antiquius essent VL ; hospitalitas, elemosina, silentium et alie observantie regulares ibidem bene observantur. [Caritate.] Item prioratus Sancti Milburgis de Vaneloc iWenlock], immediate subditus prioratui de Caritate, in quo debent esse XL. monachi. Ibi debent esse septena misse, quarum IIL sunt cum nota; omni die datur ibi elemosina; omnes observantie regulares uL^J""'^"" ^'^ ^''P^ Gregory's bull, given at p. 186 antea. thant ; music ; (vocal music, &c. ; choral music : instrumental music). ' 210 CHARTERS AND RECORDS OF THE secundum quod melius fit, in ordine ibidem firmiter observantur. Cakitate.] Ibidem prioratus sancti Johannis Evan- gehste de Pontefracto [Pontefrad] conventualis, imme- diate subjectus ecclesie Caritatensi in confinibus Scotie ^^^ ubi consueverunt esse XX., monachi, et ibi sunt quatuor misse ordinarie que scribuntur in tabula, quarum III. sunt cum nota. Ibidem observantur observantie reo-u- lares. ^ [Lewen'.] Item prioratus de Castelacra [Castle Acre} Lewensis, ubi debent esse XXVI. monachi, et ibi sunt septem misse que scribuntur in tabula, et III sunt cum nota, et IIII. sine nota. Aliqui dicunt quod ab antiquo non est ibi certus numerus monachorura, et ahquando^fuerunt ibi XXX. monachi et ultra. Lewen'.] Item prioratus de Pitrovella [Pritilewein subditus prioratui Lewensi, et est in civitate Loden [London],''' ubi debent esse XIIII. monachi. Elemosina datur tantummodo de fragmento quod colligitur in re- fectorio et in camera prioris, et sunt ibi IIII. misse que scribuntur m tabula, quarum III. sunt cum nota. . [Lewen'.] Item prioratus beate Marie Magdalene de i^arleja IFarleigh}, subditus prioratui Lewensi, ubi debent esse XX. monachi, et sunt ibi sex misse que scribuntur in tabula, quarum tres sunt cum nota. rJ/^^^J^f''^ ^^^^ prioratus beate Marie de Cliffort \UiJfordj, subditus prioratui Lewensi ubi debent esse XL monachi; et debent ibi esse III. misse cum nota, et alia pro defunctis, pro patronis. Divinum officium, hospitxahtas et elemosina, et alie observantie regulares secundum possibilitatem bene observantur ibi. ^ i« The site of Pontefract, designated as ^'on the confines of Scotland," 18 a noteworthy instance of the imperfect geographical knowledge of that time The Scotch abbey of Paisley remitted its tribute or pension to the mother-house through the prior of Pontefract, as the nearest English Uuniac house (Sec p. 160). 1^^ Notifying that it was ''within the jurisdiction of the Lord Mayor of London as conservator of the Thames; Prittlewell being at its extreme eastern boundary. The parish borders on the Thames, and is in the aiocese of London. ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 211 [Castelacra.] Item, prioratus de Mendsray [Mend- ham], subditus prioratui de Castelacra, in quo debent esse IX. monachi, et debent ibi esse III. misse, II. cum nota, et alia sine nota. [S. Martini de Campis.] Item, prioratus Sancti Jacobi juxta Bxon. [St James's, Exeter] subditus prioratui Sancti Martini de Campis, in quo est prior cum monacho. [S. Martini de Campis.] Item, prioratus beate Mane Magdalene, alias Sancti Clari in Vallis [Sl Clare, Caermarthenshire] subditus prioratui Sancti Martini de Campis, in quo est prior cum monacho. [Lewen*.] Item, prioratus Hortona [Monies Eorton] inimediate subditus prioratui Lewensi, in quo secundum aliquos debent esse VIII. monachi, et secundum alios debent esse XIII., et debent ibi esse IIL misse; major et secunda Beate Marie, et tertia pro defunctis ; debet dici evangelium per diaconum ad majorem missam, et debet habere lectionem in refectorio ad prandium, et sunt tres ad custodiendum sigillum, videlicet prior] et subprior, et unus alter. [Prioratus de Thefordie.] Item, prioratus de Vangefort [Wangford] immediate subditus prioratui de Thefordie [Thetjord], in quo secundum aliquos debent esse V. monachi, et secundum alios non sunt nisi quatuor; et debent omnia dicere cum nota, et debent ibi esse II! misse. [Castelaora.] Item, prioratus de Brumoulm [Brom^ holme] immediate subditus prioratui de Castelacra, in quo debent esse XVI. monachi. [Caritate.] Item, prioratus de Narenthon [Arth- ingto7i], subditus prioratui de Caritate, in quo debent esse XXV. monachi, et secundum aliquos debent esse XXX. monachi, et sunt ibi V. misse que scribuntur in tabula, quarum tres sunt cum nota. Panis debet pon- derare LIL, et decima pars panis que decoquitur pro familia, maneriorum traditur pro elemosina de qualibet forneria [bread-oven], [Thefordie.] Item prioratus de Horkele sive Hor- quessele [Horkeslei'gh], immediate subditus Thefordie [Thetford], secundum aliquos debent ibi esse III. *i-Js33E.' : I ^ 212 CHARTEES AND EECORDS OF THE ANCIENT ABBEY OP CLUNI. monaclii, et secundum alios JI. ; et fiunt ibi divina sine nota, exceptis missa et vesperis. [Lewen\] Item prioratus de Stangathe [Stanesqate^ snbditus prioratui Lewensi, in quo debent esse 11. monachi secundum aliquos, et secundum alios debent esse III. et debet ibi esse omni die una missa cum nota. ' [Cluny.] Item prioratus Sancte Marie de Tetford IThetford] Norwicensis diocesis, immediate subditus ecclesie Cluniacensi, ubi debent esse XXII. monachi et secundum aliquos non est ibi certus numerus determina- tus ; et debent ibi esse VI. misse, III. cum nota et III sme nota. Elemosina consuevit recipere decimum panem pro elemosina. Omnes observantie regulares ibidem obsevantur. [Cluny ] Item prioratus de Broholme \Bromholme^ alias do Bremol [Baketim], immediate subditus ecclesie Uuniacensi ubi debent esse XVI. monachi, et omni die V. misse, III. cum nota, II. sine nota ; secundum aliquos non debent esse nisi quatuor. Observantie recrulares Ibidem optime observantur, et secundum visitationem anni [_M.] CCC. nonagesimi, erant XVIII. monachi cum priore; et secundum compositionem olim factam inter conventum loci et priorein de Castelacre, cui dictus prioratus ohm immediate subditus fuit, eligitur ibi prior ex consuetudine, quando vacat prioratus. [Priokatus Montis Acuti.] Item prioratus de Male l^assu IMalpas], subditus prioratui Montis Acuti [Sti. Eutropil] Item, prioratus de Alodio \Ailodiu7r{\ subditus prioratui Sancti Eutropii.^^ Item, prioratus de Memurchin [ 1 213 Item, prioratus de Omholme (Oncholme) Item, prioratus de Djomholm [ esse X. monachi.^*^ ubi debent in«i ^ ""T "^^^^ fi ^^^^*"' (Charente-Inf^rieure, France) In 1081 Pons, being prior of St. Eutrope, William comte de PoitTers made over the house to Hugh abbot of Cluni, and from that time it becamrone of Its subordinate dependencies (Gall. Christ. II., 1094). The identil cation of the English ceHs, here affiliated to this foreign abbey notwi h- standmg that they are distinctly repeated under the slme .ai^.t Bibl Clumacensis (col. 1750), seems invohed in obscurity [See foot note p! [Caritate.] Item, prioratus Sancti Woldi {sic) North- ampton, immediate subditus prioratui Caritatensi, ubi debent esse XVIII. monachi. [Oastelacea.] Item prioratus de Eeynam [South Beinkam], immediate subditus prioratui de Castelacre, ubi debent esse II. monachi cum priore. Item prioratus de Sleucham [Sleusham'], in quo debet esse prior cum monacho, et debet ibi celebrari quotidie una missa. [Lentona.] Item, prioratus de Rupe [Bocke], qui est cella prioratus de Lentona, ubi debent esse II. monachi. Item, prioratus de Oerbeye, ubi debet esse prior cum monacho, et quotidie debet ibi celebrari una missa. Item, prioratus de Dudeleye [Dudley], ubi debent esse IIIP'. monachi, et omni die due misse, quarum una est cum nota. [Montis Acuti.] Item, prioratus de Carsuelle [Cares- well], immediate subditus prioratui Montis Acuti, iibi debent esse secundum aliquos III. monachi cum priore, et secundum alios VI. monachi cum priore. [Montis Acuti.] Item prioratus Sancti Marie de Alna (or Olua.) [Eohne], immediate subditus prioratui Montis Acuti, ubi debent esse cum priore duo monachi. [Bermondesete.] Item, prioratus Sancti Jacobi de Derby [St. James of Derby], immediate subditus prioratui Bermondesie, ubi debent esse 11. monachi cum priore, et omni die una missa. [Lewen'.] Item, prioratus de Trefort [TicJcford?] immediate subditus prioratui Lewensi, ubi debent esse XVI. monachi. 204]. "Allodium," identified by Morand [Collection des Docu- ments inedits sur I'histoire de France; Melanges historiques, t. I. p. 87-122] as " les Alleuds" (Deux-Sevres), was a distinctly' French cell, dependent in 1323 on the abbey of Montier-Neuf, in the diocese of Poitiers (p. 112, par. 41, id.). " Omholme " might be taken for " Elmham," with which '* Dunwich " was at first connected ; and this last assumed as " Dyomholm." [Cf, Mon. Hist. Britan., Vol. I. (Venerable Bede, p. 16, note B., 1848)] ; the same, however, is simply a matter of conjecture, and our impression is that the cells are wrongly entered. I Si- 214 CHARTERS AND RECORDS OF THE [Letcombe Regis.] Manerium sive domus de Lede- combe Regis in coniitatu Berks, de mensa abbatis Cluniacensis. Item, Offord-Clugny, in comitatu Huntendon. Item, Tikesora et Man ton [Tixover and Manton] in comitatu Rotelanda in Anglia, de mensa domini abbatis Cluniacensis. Extractum a registris et archiyis thesaurariis abbatie et monasterii Cluniacensis, per nos notarios publicos subsignatos, dicti monasterii secretaries. {Signed) Chastellier, Pailliee. \_Copy made hy Lamhert de Barive ; original in a hand of the Ibth century {circa 1450); endorsed ^¥.^^fici a. REGULARIA 0RDINI8 ClUNIACENSIS IN REGNI8 ET D0MINII8 Anglie ET ScoTiE EXI8TENTIA. '* Collec- tion Morean," Vol. 283, f. 4 1-44.] ^^^ The letters next following, addressed to Odo de la P^riere abbot of Cluni in 1447, from Charles VII., King of France, and Thomas, abbot of Paisley, refer to an apostate monk, formerly claustral-prior of Paisley. They are in intimate connection with documents [23, 24 25] (pp. 160-166, antea). ^ Chier et bien ame, notre am^ frere Robert Barbier, natif du pays d'Escoce, et religieux de votre ordre, ou monastere de Passelet, membre et subgiet k votre monastere de Clugny, nous a donn^ h. entendre que autreffois il a et6 par devers vous, a ce que par voye de bonne justice et le moien de Tauctorite que avez sur les abb^ et monastere de Passelet, feissiez entierement restituer ledit Robert Barbier a Toffice de prieur claustral dudit monastere de Paslet et a ses biens, dont il avoit ^^ " Inventaire des Manuscrits de la Bibliotheque Nationale/' par M Leopold Delisle, pp. 12, 308. ANCIENT ABBEY OF CLUNI. 215 indeuement et ^ tort este despoille et prive comme I'en dit, par icellui abbe de Paslet,^ quoy donnastes lors audit Robert Barbier bonne et briesve expedition, et aultrement lavez secouru et aide, dont aucuns ses parens et amis dudit pays d'Escoce, nos serviteurs, se sont lods a nous et de ce vous scavous tres bon gr^ Mais ce nonobstant, ledit abbe de Paslet n'a voulu, ne encores ne veult recevoir ledit frere Robert Barbier, ne le restituer k sesdis office et biens, combien qu'il se soit mis en tout devoir envers ledit abbe de Paslet, ainsi centre justice et vostre auctorite, comme il semble, a respondu que jamais ne le recevra ne restituera, comme se pent plus a plain apparoir par instrument autentique sur ce fait. Et pour ce que nous vouldrions audit Robert bonne et briesve justice estre administree, mesraement en favour des bons et agreables services que sesdis parens et amis nous ont fais et font chascun jour, nous vous ecrivous, en vous priant tres k certes que ainsi faire le vueilles, et pendant le proces d'entre icellui abbe de Paslet et ledit Robert, le tenir en vostre monastere, et considere son indigence 'lui faire administrer sa vie et autres necessites, comme a I'un de nos autres conreligieux, en maniere qu'il puisse par effet appercevoir nos pri^res lui avoir en ce vallu, et vous ferez aumosne et k nous agreable plaisir, dont aurons desormais vos personnez et affaires en plus especial recommandation. Donn^ a la Roche Saint Quentin, le AA""® ]our du mois de juing. {Signed) Charles. {Counter signed) Maohet. {Addressed A nostre chier et bien am6 L^ABsfi de Clugny ; on back, fragment of seal impression in red wax. *< Collection Moreau," Vol. 2^'d, f. 45-46 ; Answer of Thomas, abbot of Paisley, on the foregoing subject, addressed to the abbot of Cluni: dated 9th Sept., 1447. 216 CHAETEES AND EECOEDS OF THE [^Extended copy."] Reverendo in Christo patri ac domino, domino Dei gratia abbati Cluniacensi, sui humiles et devoti filii Thomas permissione divina abbas monasterii de Pasleto et ejusdem loci conventus, ordinis scilicet Cluniacensis, Glasguensis diocesis, filialem obedientiam et reverentiam cum honore. Litterarum vestrarum nobis directarum, et per quemdam fratrem Robertum Barbarii, aliquando nostri monasterii monachura, commissarum copias sub quodam instrument© in publica forma recepimus. Et quia vestram reverendam paternitatem in concessione dictarum litterarum ex falsa et frivola suggestione prefati predicti viri, circumventam fore percepimus, prout ex illarum tenore luce clarius patet, prius materiam deliberatione inter nos habitara, prefato fratri Roberto certum terminum in quo deberet comparere apud nostrum monasterium predictum, pro revisione super contentis in dictis vestris litteris per nos eidem in scriptis sigilloque nostri capituli consignatis et clausis, tradenda vestreque paternitati per ipsum presentanda prefiximus, in quo termino, ut premittitur, sibi prefixo per se aut procuratorem minime comparuit, tandem ipso super- veniente, predictam revisioneme idem fecimus offerri, qui illam recusavit omnino recipere; quapropter dictam revisionem, ut supra narratur, clausam vestreque paternitati presentandam per Thoman de Forsythe, nostrum in premissis specialem nuntium et presentium exhibitorem, quem pro clariori informatione de contentis in nostris predictis litteris, necnon qualitatibus et demeritis dicti fratris Roberti, ac etiam super diversis articulis concernentibus ordinem et statum debileni nostri sepedicti monasterii, in memoriali sibi tradito sigilloque nostre abbatie sigillato contentis, ad vestram reverendam paternitatem vertimus de presenti, cui in premissis et aliis nostrum ex parte exponendis, firmam credentiam adhibere dignetur vestra paternitas memorata, quam ad felix regimen ecclesie Cluniacensis per tempora diuturna conservare dignetur Trinitas Sancta, Amen. Datum sub sigillo capituli nostri apud nostrum monasterium mm>' ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 217 prefatum IX. die mensis septembris, anno Domini M° HIP XLVir. l^Seal pendent in yellow wax^ with effigy of an ahhot facing, "• Collection Moreau," Vol. 283, fo. 46 ; B.N.; the original on parchmenty measured 10 by 4 French inches.'] Letters patent from Charles VIL, King of France, for Jean de Bourbon, Bishop of Puy and abbot of Cluni, and the procurators or agents of the abbey ; dated at Citeaux, 8th August, 1458. Charles, par la grace de Dieu, roy de France. A tous nos lieutenens, connestable, mareschaulx, admiraulx et vis admiraulx, maistres des arbalestiers, seneschaulx, baillifs, prevots, cappitaines, gardes et gouverneurs des bonnes villes, cites, chasteaulx et forteresses, bastilles, pons, ports, passages, travers, peaiges, chancres, barrages, jurisdicions et destrois, et autres lieux quelx- conques, maires, echevins, bourgeois, jur^s et autres habitans desdittes villes et cites, et k tous nos autres justiciers, officiers et subgiets, bienveillans, amis et allies de nous et de nostre royaume, et autres auxquelles ces presentes seront monstrees, salut et dilection. Nostre chier et feal cousin et conseiller I'evesque du Puy, abb6 de Cluny, nous a fait dire et remonstrer que comme a cause de ladite abbaye de Cluny ait plusieurs monasteres, abbayes, maisons, prieures et autres benefices et membres deppendens d'icelle, citues, fond^s et assis ez royaumes d'Angleterre, pais de Hyrlandie, et ailleurs hors nostre royaume et obeissance, lesquels sont subgets ez visi- tation et refformation a nostre dit cousin et con- seiller a cause de ladite dignity abbatial, tant en chiefs que en membres, lesqueulx benefices et membres des susdits ou les administrateurs d'iceulx, sont tenus et ont accoustume de toute anciennete a paier a ladite VOL. II. F F '2M< 218 CHARTEES AND RECORDS OP THE abbaye, et contribuer cbacun an certain pensions efc autres drois et devoirs, et raesmement lui compete et appartient la collation et provision de plusieurs desdits benefices, et les depouUes des administrateurs d'iceulx eulx decodes. Lesquelles visitation et refformation d'iceulx membres Dont ete depuis longtemps faietes, ne les pensions, drois et devoirs, obstant les guerres et divisions qui ont est6 entre lesdits royaumes, recueillis, leves, poursuis ne demandes, au grand prejudice et dommaige de nostredit cousin et conseiller, de perissement de Tobservance reguliere, diminution du service divin et deperdition des drois, devoirs et domaines d'icelle abbaye de Oluny. Et pour ce icellui nostre cousin, qui a este nouvelleraent pourveu a ladite abbaye pour soy acquitter et faire son devoir, aussi qu'il est tenu a cause de ladite dignite abbatial, ait entention d'envoyer ses vicaires et pro- moteurs esdits royaumes d'Angleterre et pays de Hyrlandie, et ailleurs hors nostre royaume et obeissance pour visiter et refformer iceulx membres, recueillir et faire venir eus lesdittes pensions, et autres drois et devoirs a lui appartenens comme dit est, ce qu il n'oseroit faire sans nos congie et licence, humblement requerant iceulx. Scavoir faisons que nous, pour contemplation dudit service divin, fait et celebre en ladite abbaye de Cluny, et autres choses des susdites, inclinans pour ce a la requeste de nostre dit cousin, k icellui avons donne et octroye, donnons et octroyons de grace especial, par ces presentes, congi6 et licence, que jusques a un an k compter du jour et date de ces presentes, il puisse et lui loise envoyer esdits royaumes d'Angleterre et pays de Hyrlandye, et ailleurs hors nostredit royaume et ob- beissance, ou bon lui semblera, sesdits vicaires et pro- cureurs, jusques au nombre de dix personnes et autaut de chevaulx, une fois ou plusieurs, ainsi que bon luy semblera pour faire lesdites visitation et refformation demander, recueillir et recevoir lesdites pensions, despouilles et autres drois et devoirs a luy appartenaus, comme dit est ; et mandons et expressement enjoignons k vous, nos justiciers, officiers et subgiets, prions et requerons nos dis amis, allies et bienveillans de nostre ? ANCIENT ABBEY OF CLDNI. 219 royaume, et autres qu'il appartiendra, que lesdits vicaires et procureurs de nostre dit cousin, leurs gens, serviteurs et familiers, portans ces presentes jusques audit nombre de dix personnes et autant de chevaulx, ou autres monteures avec leurs biens, joyaulx, bagues, males, bouges, titres, documens, livres, escriptures et autres choses quelzconques, kisses et souffrez aler et venir, passer, repasser et retourner une fois ou plusieures, tant que bon leur semblera, ledit temps d'un an durant, esdit royaume d'Angleterre, pais de Hyrlandie, et ailleurs hors nostredit royaume et obeissance, par mer, par terre et par eaue doulce, de jour, de nuit, sans leur faire, mettre, souffrir, ne donner, ne souffrir estre fait, mis ou donne aucun mal, ennuy, distourbe ou empeschement en leurs corps et biens, en aucune maniere ; ains se fait, mis ou donne leur estoit, I'ostez, mettez ou faittes oster et mettre tantost et sans delay k pleine delivrance, en les pourvoyant de guides et vivres k leurs despens, raisonnablement, se mestier en ont, et par eulx en estes requis ; ettant en faittes, vous, nos justiciers, officiers et subgiets, que de bonne obbeissance doyez estre envers nous plus recommandes, et vous, nosdis amis, alies bienveillans et autres, ainsi que vouldriez que feissions pour vous en cas semblable ou grievieux, pourveu que soubz umbre de ces presentes, par lesdits vicaires et procureurs, leurs gens, familiers et serviteurs ne sera faitte aucune chose prejudiciable k nous ne k nostre royaume en aucune maniere, cesdites presentes apres ung an, non valables. Donne k I'abbaye de Cysteaulx en Beauce [Beau7ie?\ le VHP jour d'aoust, Tan de grace mil CCCC cinquante huit, et de nostre regno le XXVP. Par le roy, Tevesque de Constances, M^ Georges Havart et aultres presens. Lecomte. [Original on imrchnent 11| hy llf inches; seal pendent in yellow wax, MS. Moreau, Vol. 283, f. 48-49 ; Bibliotbeque Nationale.] r »H.f HW > . i APPENDIX. LIBKARY AND BASILICA OF OLUNY. Pages 2, 17; Vol. I. To the ornamentation of the basilica we have already alluded in a cursory manner as to many of its more prominent features ; somewhat more, however, may yet be quoted towards its further elucidation, and thus fill up a few omissions with matter of additional noteworthi- ness. As the abbey of Cluni may have reached the climax of its mission spiritually^ under Peter the Venerable, so its grand basilica may be said to have attained the highest pitch of splendour and magnificence under Jean de Bourbon nearly three centuries later, and, strangely, just at the very period when the civil and religious wars, which afterwards devastated France, were on the point of beginning, and proved so disastrous to Cluni. It is generally supposed that the destruction of this marvellous church, with its precious ornamentation and contents, was the work of the fanatics at the great Revolution of 1793. Such was by no means the case to the extent commonly imagined. Long before this disastrous epoch, the abbey had sustained successive assaults and pillage from the Huguenots, and French history gives numberless instances of the fact during the wars of the sixteenth century. So thoroughly, in- deed, was this carried out, that the valuables enumerated I If ii 1 1 r .1 ^«*^ 222 CHAETEES AND EECOEDS OF THE ANCIENT ABBEY OF CLTJNI. 223 in the different inventories of various abbots were no longer forthcoming, when the people, in the name of the nation, took forcible possession of the abbey. They had then almost totally disappeared. The high connection of the above-named prelate, with his own natural taste and love of embellishment, enabled him to do more for Cluni than any other pre- ceding abbot, and contributed much towards the state of splendour its basilica had attained in his day. Many of his predecessors had considered themselves in duty bound to add here a tower, there an avant-nef, or vestibule, or a clock of wonderful mechanism, etc., and by different architectural additions in vogue at succeeding periods, to the basilica of St. Hugh's foundation, had caused a great diversity or mixture of style in the building, which, nevertheless, in no way detracted from the grand effect of this matchless edifice. The tradition that the original monkish architects of the abbey-church were from the first working and planning under Divine inspiration, was, doubtless, part of the creed handed down to the last ages of the abbey's existence. In the same way in respect of the Relics, the enumera- tion of which it may (presently) be interesting to give, one may simply observe, that very much more than the ordinary or usual supply of faith would be, and must have been, required to accord the slightest belief in the trickery, delusion, and superstition associated with their devotion. We have spoken elsewhere of the belfry-towers. The first, or great transept was surmounted by three. One towards its southern end was designated as " VEau- Benite,'' and is in part still standing; that towards its north wing was known as '' des Bisans," whilst the centre was surnamed the '' clocher du Choeur:' The tower surmounting the second, or eastern transept was the " docker des Lampes.^' The fate of the marvellous painting in tempera, which decorated the cupola of the apsis, already noticed, was truly deplorable. For a long time it served as a mark for the stones and missiles of the boys and children of the town of Cluni, until at last, unable to resist such reiterated blows and battering, it came down to the ground with the cupola, of which it had been the charm and glory. The stalls which surrounded the choir (or sanctuary) at this time, were reserved for a better fate. They were removed in order to replace others of less beauty in the Cathedral of Lyons. ^ To a remarkable clock of most elaborate mechanism, given to the abbey by Pierre de Ohastelux, its thirty-first abbot, we have drawn attention. Its striking was accom- panied by the figure of a cock flapping its wings, and announcing the hour by its crow, whilst at the same time a holy group, composed of the Trinity and the Blessed Virgin, was presented to view in attitudes of adoration and love.^ The entire edifice was one perfect blaze and dazzle- ment of lustrous objects, such as the statues of St. Peter, St. Paul, St. Mayeul, the Blessed Virgin, St. Andrew, St. James, St. Hugh, St. Benedict, St. Mary Magdalene; the whole in gold, silver, or silver gilt, embellished with precious stones, pearls, and emeralds] the collected gifts of all the princes of the Christian world. Of the treasures of the abbey of Cluni, the Relics also formed a very material part. They may be thus enumerated :— A hanging-sleeve of the Blessed Virgin enclosed in a crystal vase; a silver gilt case giving cover to the rod with which Moses struck the rock in^Sinai; a stone of the Sepulchre of our Lord ; an urn containino- the beard of St. Peter; the drinking-cup used by our Lord at the marriage feast at Cana in Galilee ; fragments of the true Cross ; two teeth of St. John the Baptist, with the drinking cup of the Virgin Mary. In addition to these, were shrines or cases containing the head of 1 The site of this gift within the abbey-church is apparently not on record but it was probably placed in the first or great transept. A somewhat similar clock existed at Glastonbury at its suppression and was removed to Wells Cathedral. It had been put up at this abbey much about the same time, viz., circa 1325, which coincides in a re- markable manner with the date of that of Cluni. ftl r 224 CHAETERS AND EECORDS OP THE St. Marcellus (Pope); another that of St. Jerome; others of St. Anne, of St. Elizabeth, St. Marcellin, St. Denis, St. Clement, St. Philip, Sfc. Andrew, St. Bar- tholomew; relics also of St. Margaret, St. Benedict, St. Agatha, St. Vincent, St. Maurice, St. Martin, and St. Sebastian. An inventory, taken and dated 12th August, 1382, enumerates no less than 480 sumptuous objects, which either embellished the church and its different altars, or were used in the celebration of Divine worship. In addi- tion to the sacred Relics already quoted, was the chain which fell off St. Peter in prison ; the drinking-cup of St. Milburga ; the box of perfumed ointment of Mary Mao*- dalene; part of the Crown of Thorns; and lastly one of the water-pots used at the miracle of the marriage feast at Cana. To this list, to which a more than robust faith can alone give credence, must be added the copes, chasubles, and sacerdotal vestments, highly ornamented in tissues of gold and silver; a psalter of St. John Chrysostom^ in letters of gold; a missal attributed to St. Jerome; with, finally, a case of gold for the reservation of the Eucharist. It would be tedious to dwell further on Cluni's precious and priceless possessions. To go through its monastic inventories of treasure-trove and treasure- given, would, according to Lorain, be equivalent to reading stories of the " Arabian Nights Eutertain- ments." Such, it will be seen, were some of the treasures which attracted the cupidity of fanatics at the disastrous times to which the abbey was exposed. Of its valuable library we have already spoken, but we may now add, that in addition to different unique authorities possessed by Cluni, solicited for the purpose of consultation in 1435 by the Council of Bale, the Pope, towards the middle of the I8th century, sought from the Cluniacs a copy of all the Charters affecting the Court of Eome, which in 1245 the pontiff (Pope Innocent IV.) 2 Bishop of Constantinople. ANCIENT ABBEY OP OLUNI. 225 had entrusted to their care and secure keeping. Araonff the prmcipal MSS., which attested the perseverini labour of the Cluni brotherhood, may be mentioned :— The entire Bible ; the mystical exposition of the Psalms of David; Commentaries of the Bible; the so-called L/lemeutines, or controversial works attributed to Pope bt Clement; the Miracles of the Blessed Virgin, bv Peter the Venerable; Homilies of the Hoi v Fathers ; the Life of St. Jerome, by St. Odilon ; the Ecclesiastical History of Eusebius ; the Lives of the Fathers of the Church; the History of Paul Oroze;^ the Works of St. Augustine, of St. Ambrose, St. Jerome, of St. Thomas Aqumas St Gregory, St. Anselm, St. Fulgence, St. S 7'a?S^?M''^'^^''^^'^' ^^- ^^sil' St. Benedict, St. Hugh, bt. Odilon, Cassiodorus, and Peter the Vene- rable; the writings of Peter Lombard, Innocent IV., and (xregory of Tours ; with the treatises on medicine bv Avicenna and Hippocrates. Coupled with these works, the value of which at this time would be inestimable, the hbrary-shelves contained 3,600 volumes, embracincr every branch of human knowledge in literature, science", and art; the Greek and Latin fathers, theologians, schohasts, Albert le Grand, Pascal, controversialists casuists, celebrated preachers ; works on civil and canon law; philosophical, medical, and geographical works; those on history, sacred, ecclesiastical, monastic, and profane; fables and treatises on mythology, &c., &c. most, if not all, these treasures the Huguenots were the first to lay their hands ; a scene to be again enacted by a succeeding generation at the close of the eighteenth century. Should any bibliophilist or man of taste ot the present day admire and value, as he might, the many priceless manuscripts escaped from this general shipwreck, he would still seek in vain for those pious souvenirs and reminiscences which, whilst they enriched the sanctuary of the Church of Cluni, made it the most splendid rehquary of the Christian world. ' Spanish theologian ; b. circa, 390. VOL. U. * Born 1224. G a 226 CHAETERS AND RECORDS OF THE THE CLUNI COINAGE. Page 11, Vol. I. The right of coining seems to have been first accorded to the Benedictine abbey of Cluni as early as 924-5 by Raoul (or Rudolph), Duke of Burgundy, called to the throne of France about that time,^ and the privilege was confirmed by succeeding Kings of France and Sovereign PontifPs. So far, in fact, was this favour carried, that in order not to encroach on territory or parts where the abbey's coin was chiefly current, a Royal prescript restricted that of the realm from circulating as much as practicable beyond fixed limits. Indeed, about 1314 Philippe le Bel, as a proof of his veneration and deference to Cluni, went so far as to interdict all further money being struck at the mint of Saint-Gengoux- le-Royal, where the Cluni coinage was in great circula- tion. Notwithstanding these favours and precautions, the Cluni money did not survive the fourteenth century, and a numismatist of the present day would scarcely be able to discover a specimen of this coin, described as with indented (or milled ?) edges, having in relief on the basis (or exergue) of the obverse of each piece, the words ^^ Petrus et Paulus'^ (the patron .Saints of the abbey), with those of ^^ Cenohio Chniaco^* on the re- verse ; indicating its manufacture on Cluni territory. From the meagre knowledge we have on the subject, the extent to which certain communities had the power or privilege of coining, the origin and date of such custom, and the time at which it ceased, would be ques- tions fraught with peculiar interest. Although Royalty exercised the exclusive right of coining, and was the Sovereign's prerogative as a rule, special privileges were in olden times extended {e.g., by the German Em- perors) to certain princes of the land, bishoprics, abbeys, • Proclaimed King of France in 924 on the deposition of Charles le 8imple, and died in 986. Cf, Champly (Hist, de Cluni), p. 79. ANCIENT ABBEY OP CLUNI. 227 and foundations, about which, as remarked, some fuller knowledge would be desirable. ABBOTS OF CLUNI. Pages 25-28, Vol. I. Etienne de Boulogne (11th Abbot of Cluni). Stephen of Boulogne appears to have been nephew of Henry de Blois, Bishop of Winchester, or rather grand- nephew, being aiSliated to King Stephen's son Eustace by Constance of Savoy {Cf. Champly, p. 85). Rodolphe de Sully (12th Abbot). Rodolphus de Soliaco was elected in 1173, resigned in 1176, and was buried at his death in St. Mary de la Charit^-sur-Loire. By a manifest error at p. 1662 of the Bibliotheca Cluniacensis, he is named nephew to Henry of Winchester, the position occupied by his pre- decessor. Nevertheless, to Henry de Soliaco (abbot of Glastonbury), the same relationship of nephew is ascribed, but in his case to Henry II., to which abbot Ralph de Soliaco may have been brother. This is some- what borne out by an entry in one of the Cluni records (though the passage is ambiguous) at p. 81, Vol. 2, which runs thus : — " Post cujus assumptionem ab Anglia misit abbati Cluniacensi alium suum ne^otem ad ibi monachandum, qui multo tempore gloriose vixit, et dicte domus Cluniacensis mortuus est abbas, &c., &c." If the relationship, therefore, rests on good grounds, it would be rather to Henry II. than to Henry of Win- chester, implied in the passage quoted. William (14th Abbot). William, Cluni's 14th Abbot, governed the convent from 1176 (or 1177 according to others) for two (or three) years. A man distinguished for his knowledge 228 CHAETERS AND EECOEDS OP THE and eloquence, he became, after Henry of Winchester ^fo" Tii*^® abbey's principal benefactors. At first P-ior ot bt. Martin-des-Champs, he was for many years Abbot ot Kamsey in Huntingdonshire, and towards the close of his life becaine Abbot of Cluni. He died and was buried at la Charite-sur-Loire (Bibl. Clun., 1660). Guillaume (ir.) d'Alsace (18th Abbot). This abbot was in descent from the Counts of Alsace and Flanders, and to him may be applied the words of the Chronicle, that the nobility of his family was not the qualification on which the government of his convent depended He soon discovered that he was inadequate for the oSice and retired to St. Martin de Tours, where he died m 1222. His successor, Harold (or Ceroid) de Flandre (19th Abbot), was elected abbot in 1215, and resigned on being made five years afterwards Bishop of Valence. Again he resigned this post on being chosen Patriarch of Jeru- salem, and died in the Holy Land in 1230. Eolland de Hainaut (20th Abbot) was the friend and iprotege of Pope Honorius III. Under his government the avnnt-nef or narthex was added to the west-front of the abbey-church. Jean de la Magdelaine (45th Abbot) was Grand Prior of Cluni, and on the death in 1518 of Geoffroy d Amboise (its 44th Abbot) was unanimously elected as his successor. The appointment was set aside by Francis I. and a pi-otege of this King, Aymard or Armand de Boissy (Abbot of St. Denis), nominated in his stead. During the time that Margaret of Austria governed the Low Countries for her nephew, Charles V. ot Spam, Jean de la Magdelaine had been accredited to her m some oflBcial capacity. John de Lorraine (48th Abbot). Jean de Lorraine (son of Ren^, Due de Lorraine) was Bishop of Metz Lufon, and Verdun, premier peer of France, Archbishop of Narbonne, afterwards of Kheims ANCIENT ABBEY OF OLtlNI. 229 and Cardinal Deacon of the title of St. Onuphre « He is returned in the list of abbots of Cluni as the first who held the abbey in commendam, but in reality the practice of " commendation " had already existed for upwards of 70 years. Four members of the same family of the House of " Guise " succeeded to the government of Cluni at the death of its 47th Abbot, and occupied it for nearlv the whole of the century, during which the abbey was exposed to all the horrors of civil and religious war. Charles de Lorraine (49th Abbot). Charles de Lorraine, Cardinal de Guise, and Archbishop of Rheims, succeeded Jean de Lorraine as Abbot of Cluni. Contemporary with the Council of Trent, and the Reformation under Luther and Calvin, he actively opposed the doctrines of these last. His death in 1574 was almost immediately followed by the pillao-e of the abbey by the Huguenots ; one of those disastrous events then near at hand, the result of the religious war of the time. Claude de Guise (50th Abbot). Claude de Guise, a relation of Charles de Lorraine, whom he succeeded, had been previously Prior of St! Martin-des-Champs, and was Grand Prior of St. Denis when appointed to Cluni. He was the natural son of the well-known Fran9ois de Guise. Henry IV. at one time superseded him, but as soon again restored him having regard to his position with the Catholic party! His death occurred in 1612, at the very time a most fearful tempest was raging, a circumstance which gave rise to such gross and persistent superstition on the part of the brethren, that a succeeding abbot removed his tomb from the church so as to efface all remembrance of him. (0/ Champly, Hist, de Cluny, p. 220.) Louis de Lorraine (51st Abbot). Marie de Medicis, when Regent for Louis (XIII.) after the murder of her husband (Hen. IV.), exercised her « Sanctus Honofrius ; one of the Churches of Rome (S. Onofrio) giving title to cardinal-priests or deacons. [JSee p. 99 antea.] \ I' 230 CHAETERS AKD EECOEDS OF THE ANCIENT ABBEY OP CLTJNI. 231 influence at Cluni to procure the election of Louis de Lorraine, on the death, in 1612, of Claude de Guise. He was son of Henri, Due de Guise, by Catherine of Cleves, and occupied the post till 1622, which he resigned on becoming a cardinal. Emm. de la Tour-d'Auvergne (58th Abbot). Emmanuel Theodore de la Tour-d'Auvergne, Cardinal de Bouillon, son of the Due de Bouillon, Prince of Sedan, and Eldonore de Bergh, was nephew of the great Turenne, and one of the last abbots of note at Cluni. Pope Clement IX. had made him at an early date abbot of Tournus and Saint-Ouen of Rouen, and Louis XIV. created him Grand- Almoner of France, and obtained for him also the cardinal's hat. In this last capacity he assisted at the conclaves which called to the chair of St. Peter, Clement X., Innocent XL, Alexander VIII. and Innocent XII. Perhaps of all Cluni's Abbots he may be noted as the most ostentatious and luxurious, govern- ing his abbey by proxy, and passing his whole time at Rome. Enjoying a hundred thousand livres of monthly income, he kept up an establisbment of eighty pages and footmen, with thirty equipages, whilst the enormous sums which he drew as abbot of Cluni tended to assist this lavish expenditure. On the death of Innocent XIL he threw in the whole weight of his influence to secure the election of Pope Clement XL, in return for which the latter created him Bishop of Ostia (1700). His pride and arrogance frequently tended to make him forget himself, and in this way he often gave umbrage to his King (Louis XIV.), who on one occasion put him out of all his pests and offices, including that of Cluni, to which, however, he was severally restored on his return (for a time) to Royal favour. His estates, however, were ultimately confiscated, and he died at Rome in 1715. Henri-Oswald de la Tour-d'Auvergne (59th Abbot), Nephew to the preceding Emmanuel, Henri-Oswald de la Tour-d'Auvergne, had for some time assisted as the abbot's coadjutor at Cluni during his constant absence at Rome. He was Archbishop of Vienne when appointed to succeed his uncle as Abbot of Cluni in 1715, where he continued for upwards of thirty years. Frederic Jerome de la Rochefoucauld (60th Abbot). Frederic J6r6me de la Rochefoucauld had already been assistant and coadjutor to the abbot whom he succeeded for ten years, when he was called upon to assume the government of Cluni. Both he, and his follower in office were the issue of the same noble family, the last destined to hll the post. Cardinal, Archbishop of Bourges, and Abbot of St. Wandrille, he enjoyed the special favour and countenance of Louis XV., who made him in addi- tion Grand Almoner of France and Commander of the Order of the Saint Esprit, and dying in 1757, was sue ceeded at Cluni by his nephew, Dominique, its last abbot. ^ Dominique de la Rochefoucauld (61st Abbot). Dominique de la Rochefoucauld, Cardinal, Archbishop of Rouen, was Primate of Normandy, and the last abbot of Cluni. His attendance at the abbey was simply by intervals of three years, when he came attended by a sumptuous following and suite, officiating on such occasions at the Chapter-General and in the Church. This continued for thirty years, but in 1789 the death knell of the establishment was sounded.^ 7 Most of the particulars noticed in the Appendix are gleaned from Lorain Hist, de 1 abbaye de Cluni ; Gucherat, Cluny au onzieme si^cle ; and Champly, Histoire de I'Abbaye de Cluny, 1866. (-. ■ULJJ. INDEX, AND GLOSSARY. PERSONS, PLACES,! AND SUBJECTS. IThe letter "»" after the page, signifies "note"; tJie abbreviation " c." implies "canton."] A. Aaron, I. 205. Abbas abbatum, I. 24. in capite, I. 24. cardinalis, 1. 24. generalis, I. 24. Abbatial visitors, S. Visitors. visitation, S. Visitation. palace, I. 2 n. Abbatisvilla {Ahheville), I. 187. Abbe souverain, I. 24. Abbeville (Somme),!. 175, 187. (Priory of St. Pierre d'— ), I. 34. Abbey (of Cluni). S. Cluni. (attacked by revolu- tionary mob), I. 6. (of St. Denis), I. 6. (of Eamsey), 1. 25 ti ; II. 228. (of Battle), I. 29. * Throughout the following Index, the corresponding names of places are given, we believe, in most cases with VOL. II. Abbey (of Seez), II. 192. S. Moissac, Lieudieu,Cliateau- Chinon, Souvigny^ Baume, Beaulieu, Thiers, Meure, Paroy, Najera, Glaston- bury, Faversliam, Waverley, Paisley, Bermondsey. Abbey, S. Abbot. (Parent), II. 7. Abbey-church (of Cluni), I. 12 sq., 16, 23 ; (interior of), I. 16, 17, 18; II. 221,222,223, 224 ; (exterior of), I. 19 sq. Abbot (mitred), II. 112, 128. (titular or commenda- tory), I. 2 ri, 11, 11^1, 24. Abbot of Cluni. S. Abbots, postea, (of Glastonbury), I. 77, 78; II. 81, 227. complete accuracy, both for England and France. Wherever the locality is doubtful, it will be found queried. H H \1 234 INDEX AND GLOSSAEY. Abbot (of Bee), I. 82 n, (of Battle) [T. de Bello, 1200]; 1.99. (of Eobertsbridge) [W. de Ponte Roberto, 1200], I. 99. (of Westminster, Bury St. Edmunds, and Selby), I. 117. — (of St. Denis-de-la- Chartre, at Paris), I. 185, 188. (of St. Mirin of Paisley), I. 196 table; II. 85, 115, 129, 149, 159, 164 n, 166, 198, 214. (of Bermondsey, 1412), I. 232 ; 11. 37. (of St. Augustine of Can- terbury), 11. 22 n, 48, 50 n. (of Marmoutier - les - Tours), ir. 56. (of risle Barbe), II. 84. (of Mozac), II. 128, 129. (of Yezelay), II. 142, 143. (of Eamsey), II. 227-8. (of St. Denis), II. 228. (of Gigny), I. 10. Abbots (of Cluni), 1.25; 11.227. 1. Bernon (910), I. 4, 7, 10. 2. Odon(St.)(926),I.4. 3. Aimard(944),I.2,4. 4. Mayeul (St.) (964), 1.2,4. 5. Odilon (St.) (994), I. 2, 4, 24. 6. Hugues I. (St.) (1044), I. 2, 4, 12, 13, 14 72, 15 u, 28, 29, 30, 47, 48, 52, 55 ; II. 72, 76. 2 According to Lorain and others, Barth^lemy de Floranges was succeeded, first, by ^tienne de Brancion (prior of la 7. Pons de Melgueil (1109), I. 4, 24. 8. Hugues II. (1122). 9. Pierre le Venerable de Montboissier (1122), I. 2, 7,10, 11, 12 n, 15,15 71, 23, 39, 40, 41, 79, 80,81, 106 n; II. 103, 104,221. 10. Hugues III. (1158), 11. fitienne I. de Bou- logne (1163), II. 81 71, 83, 227. 12. Rodolphe de Sully (1173),II.8l7i,83, 227. 13. Gautiiier de CMtil- lon (1176). 14. Guillaume I. (1176 ou 1177), I. 25fi; II. 227, 228. 15. Thibaud I. de Ver- mandois (1179), II. 200. 16. Hugues IV. de Cler- mont (1180). 17. Hugues V. d'Anjou (1190), I. 86,92. 18. Guillaume II. d'Al- sace (1207), II. 228. 19. Giraud (ou Ceroid) (1215), 11. 228. 20. Holland de Hai- naut(1220),1.12; II. 228. 21. Barth^lemydePlor- anges (1228). 22. fitienne II. « de Berz^ (1230). Charit^), and secondly, by ^tienne de Berz^ (prior of Souvigny). i INDEX AND GLOSSARY. 235 23. Hugues VI. ^ de Courtenay (1236), I. 102; II. 110. 24. Guillaume III. de Pontoise (or de France) (1244), L 108. 25. Yves I. de Poyson, (or de Vergy) (1257), I. 2; II. 28,122. 26. YvesII.de Cbassant (1275), II. 128, 129, 145, 146, 155. 27. Guillaume IV. d'Ige (or Guillaume de Macon) (1295). 28. Bertrand I. du Co- lombier (1295), I. Ill; 11.208. 29. Henry I. de Faul- triere (ou de Fau- trieres) (1308), n. 148. 30. Eaymond de Bonne (1319), I. 2. 31. Pierre II. de Chas- telux* (1322), I. 1772,121,122,154; II. 149, 213, 223. 32. It^re (ou Ytier) de Miremande(l344). 33. Hugues VII. Pabri (134^7). 34. Andre ou Androin dela Roche (1351), I. 2, 26 71, 125, 184,188,238,258. 35. Simon I. de la Brosse (1361), I. 125, 184. ' We have followed the list of abbots given by the " Chronicum Cluniacense," but according to Lorain, &c., Hugues de Courtenay was succeeded by his brother, Aymard de Courtenay. 36. Jean I. du Pin (Dupain)(1369),I. 184. 37. Jacques I. de Cosan (ouCozan) (1374), I. 184, 239, 242 ; II. 26, 27. 38. Jean II. de Cosan (1383), I. 2, 135, 138, 142, 145, 148, 161,177,179,182, 184, 187, 222, 239, 241, 244; 11. 3, 5, 17, 30. 39. Eaymond II. de Ca- doene (1400), I. 2, 157,172,177,179, 200,202,211; II. 62 71. 40. Eobert 1 . de Chau- desoUe (ou de Cbaudessolles) (1416), n. 198. 41. Odell. delaPeriere (1421), 1.2; 11.34, 37, 40, 41, 43, 47, 61, 66, 67, 159, 166, 214. 42. Jean III. de Bour- bon (1456), I. 2, 2 71, 17, 26 n-, II. 58, 59, 71, 73, 75, 80, 87, 92, 205, 217,221. 43. Jacques II. d'Am- boise (1485). 44. Geoffroy d'Amboise (1510), II. 228. 45. Jean IV. de la Mag- delaine (1518), II. 99, 228. * Pierre de Chastelus was granted the title of " premier des abb^s " by Pope John XXII. in 1326. 236 INDEX AND GLOSSABy. INDEX AND GLOSSARY. f| 46. Aimard (ou Ar- mand), II. de Boissy (1518), II. 228. 47. Jacques III. de Eoi (1528). 48. Jean IV. de Lor- raine ; (the first titular or com- mendatory ab- bot)5 (1528), I. 26 n ; II. 98, 228. 49. Charles de Lor- raine, Cardinal de Guise (1549), I. 26 n; IL 229. 50. Claude de Guise (1575), ll.627ihis; IL 229. 61. Louis de Lorraine (1612),IL229,230. 52. Jacques de Veny d'Arbouze (1622). 53. Eichelieu (1629), L 22,27n; IL 62 n. 54. Arm and de Bour- bon, prince de Conti(1642), L27 n. 55. Mazarin (1651), I, 27 n. 56. Eenaud d'Este (1661). 57. Henri IL de Beuv- ron (1672). Paul Pellison, (charged, during the vacancy, with the administra- tion of the abbey). * The distinction between abbeys en regle^ i.e., governed by a veritable (uu- ideal) abbot or superior, and those en commende or held in commendam, dates its origin to the close of the Middle Ages. The first elected their own abbots ; the 58. Emmanuel Theo- dore de la Tour d'Auvergne, car- dinal de Bouillon (1683),L2772;IL 230. 59. Henri-Oswald de la Tour d'Auvergne (1713), IL 230, 231. 60. Frederic-Jerome de la Kochefoacauld (1747), L 28 n; IL 231. 61. Dominique de la Rochefoucauld (diedatMiinsterin 1800) (1757), L 28 n; IL 231. Abbots, S. Eeading, Bee. Abergavenny (Marquis of, 1887), IL 87. Abermeronochtum, S. Bal- merinoch. Abiram, I. 205. Absalon, I. 170. Academy (French), I. 27 n. Achintona (Achintone, near Chiddingly),L 72 Acquisitions (Fonds Latin des Nouvelles), I. 4, 5 ; IL 103, 109-161, 167, 204. Acra (Norf.), I. 50, 53. S. Castle-Acre. Act (for the suppression of alien priories, 1414), II. 5, 6. Adam, monk of Winchester (prior of Lewes, 1325), I. 121, 122. nomination to the latter was in the gift of the Crown. These last titular abbots had power only over the abbey's tem- poralities ; its spiritual government being in the hands of the claustral-prior. 237 Additional MSS. (Brit. Mus.), I. 8, 8 n, 9. (National Lib., Paris), n. 167,204. Adela (Princess) (Countess de Blois), L 78; IL 81. S. Blois. Adelardus flandrensis, I. 72. Adeliza (Queen), 1. 67 n. Ademarus (sacristan), I. 81. -^dertuna, I. 74. Admission (of a prior to his office), L 111, 112, 113; IL 43. Adrian IV. S. Popes. Advocatus, II. 143. Advowson, I. 214. Affiliations (or subordinate houses), I. 23, 29, 33, 39, 199; IL 7,30, 34, 92, 129. Agatha (St.), I. 16. Agatha (Princess — of Eng- land), L 13, 13 n, 14 n, 16; IL 103. Agen (diocese), (Lot - et - Garonne), I. 36. Agreement (between Cluni and E. of Warenne),IL 185, 186. Aguillun (Richard, t. Hen. III.), L 94, 94 n, (Mansel — ; William — ), I. 94 n. Aimard (abbot of Cluni). S. Abbots. de Boissy (abbot of Cluni). S. Abbots. Aix (cathedral) , IL 58. Aix (Priory of Tile d'), I. 35. Alan, S. Richmond; Fergaunt; Niger. S. Fitz Alan. Alays (William, sacristan in 1414 of Cluni), II. 3. Albamarla, I. 63 n. (Comitissa de) (t, Conq.), I. 63 n. Alban (St.— de Bale, priory), I. 36. Albemarle (Stephen, Countof — 'comes de Alhamarle], t. H. ::.), I. 63, 63 w. Albert le Grand, II. 225. Albini (William de), I. 92 n. d'Alengon (Comte — [Roger de Montgomeri], t. Conq.), I. 30; IL 192. (Due— 1575), IL 62 n, Alexander II. (King of Scot- land, 1239), IL 118 his. III. (King of Scotland, 1255), IL 118. Alexander (the Stewart of Scotland), II. 118. (Bishop of Lincoln, t. H. I.), L 67,67 72. Alexander (Pope IV.). S. Popes. (Pope, v.). S. Popes. (Pope, VIIL). S. Popes. Alfarthing (Surr.), IL 8, Alfonso (Alphonso) (the Ca- tholic), l,\2n, VL (King of Castile; undertook the construction of Cluni basilica), I. 12, 13, 13 n, 14, 15, 15/2; IL 103, 104, 105. Alford (family), I. 63 n, Alfred (King of England) (translated Paul Orose), 1. 7. Alfredus, I. 73. Alfrichestuna (Alfriston)^ (Suss.), L 72. Alfriston (Suss.), L 72 ; II. 48. Alien -priory (priories), I. 31, 124, 125, 142, 191, 194, 224, 225, 231. (act for suppressing), II. 5,6. (confiscation of their re- venues), L 31, 125, 194, 225, 226, 231; IL 5, 7-15,205. (. :- - ^ .<* ■ 238 INDEX AND GLOSSARY. il I I 1 Alien-priory (restitution to), T. 31, 190. (suppression of), I. 31, 32, 124; n.5-15. (indenization of), I. 31, 125; II. 190,190 72. (grant of), I. 32. Alienation (of the English Cluni manors), II. 28. S. Cluni estates. Allodium,^ II. 212, 213. Alloy ^bell-metal — ,termed Jw- glican),!. 18, 18 w; IL 72. Almeborim (? Almondhiiry, York.), II. 132. Almenesches (nunnery of St. Peter at), II. 193. Almerscroft (Hunts) (? Hay- croft),!. 102. Almoner, S. Grand- Almoner. Almonry (of St. Nicholas, Lewes), I. 217. S. Diaconia. Alna, S. Holme. Alnerstone {? Alverstone, I. of W.) L217. Alneto (Aulnay) (Radulfus, prior de), II. 110. Alnetum, S. Anlnay. Alphonso, S. Alfonso. Alsace (Count of), II. 228. Alta Ripa (William de), I. 69, 70. Altar (of St. Mary Magdalene, in Lewes priory church), IL 37,51,62. Alured (pincerna), I. 71. (de Sancto Martino), I. 71. Alveredus (pincerna), I. 72. Amando (Amauricus de Sanc- to—), I. 106, 106/2. Amauricus (de Sancto Aman- do), I. 106, 106 n. Ambierle (Prior of) (Lyon), I. 29. d'Amboise (Jacques), S. Ab- bots of Cluni. (GeofFroy), S. Abbots of Cluni. Ambrose (works of St. — ), II. 225. Ambrosius (St.) (parcel of Beaumont), II. 170. Ambulatorium angelorum, I. 19. Ambulatory, I. 16. Amicel (Robert — , prior of Lewes, 1432-1444), 11.36,37, 38, 39, 40, 41 ; (compiler of MS. Vespasian F. XV. in the Cottonian Library) I. 46; II. 36 ; (irregularly elected) II. 37 ; (death of) II. 37. Amiens (diocese of), I. 34, 37. Amiens II. 131 n, Anacletus, S. Antipope. Anagni (Campagna di Roma), L 110, 110 w. Ancra (priory) (Somme), II. 189. Andegavensis {of Anjou, or Angers) . Andegavorum (comes) {Count of Anjou), I. 83. Andrew (St.) of Northampton, L30, 32; IL 110. Andrews (St.), Fife, Scot., (Chapter of—), IL 198. Andrew (St.) (of Bromholme), L32. Androin de la Roche. S. Abbots of Cluni. An got (Robert) (aubergiste at Boulogne-sur-Mer, 1392, t. R. 11.), L 136, 137, 145, 146, 148, 153, 153 n. « The name applies to more than one B. Marise de Allodiis " (les Allou). monastery. In Poitou is the " abbatia " Gall. Christ.,*' II., 1295. INDEX AND GLOSSARY. 239 Aniciensis {of Puy-en-Velay), II. 73. Aniciensis episcopus (Bishop o/Puy),ll. 73,80. Anicium {Puy-en-Velay), Lan- guedoc, II. 80. Anjou (Hugh d'). S. Abbots of Cluni. Anjou (Comte d' — ) (Hen. II.) , I. 82, 83, 84, 103. (Geoffrey d' -) [father of H. II.],L87 w. Anjou (Margaret of) [Queen of H. VI.], L 124; 11.58, 69. 70, 71, 74; (ransomed by Louis XL of France, after Tewkesbury), II. 69. (Rene, Duke of). S. Jerusalem. (Comte d' — ) [brother of Charles V.], IL 58. (Due d', et de Bar), II. 59. S. Rene. Anneto (Philippus, prior de), L 114. Anniversarium, II. 172. Anniversary, (anniversaries) , of deceased persons, IL 129. (to be celebrated), 11.50, 51, 128, 172. (of Alfonso, King of Spain), IL 172. Anselm (St.) (works of), II. 225. Anselme le Michel, I. 8. Ante-church, I. 12, 17, 17 n; IL 222, 228. Anti-pope. S. Victor. ■ S. Anacletus. S. Robert of Geneva, Antioch (Patriarch of), I. 21. Apesburga {Happishurgh, Norf.), I. 73. Apostolic chamber (Auditor of) (Archbishop of York, 1413), L 180 n. Appointment (mode of, to the office of prior), I. Ill, 112, 113. Apportus, {pension, oblation, or tribute to the parent-house) [apportagium], I. 125, 184, 196 ^a6Ze,199;IL 7, 156,157. Apse, I. 16, 19. Apsidal (chapel, end, &c.), I. 16, 17. Aquila (Gilbert de— ,Lord of Pevensey), I. 63, 63 n. (Richer de— ), I. 69, 72. Aquinas (St. Thomas — , works of), IL 225. Aquitaine, I. 31 ; 11. 15. (Duke of) [Hen. IL], L 82, 83, 84. (Duke of) [Hen. III.], L 103. (Duke of) [Edw. IL], I. 115. Aquitaine (William the Pious, Duke of — , founder of Cluni), I. 7, 10 ; IL 76, 84. (William VL, Duke of), I. 14 n, Aragon (James III. of), L nsn, (Alfonso v., King of), II. 58 (Prince of, 1246), I. 21. Arbert (grand-prior of Cluni), L29. Archbishops. S. Rheims (Reims), Rouen, Lyons (Lyon), Besan9on, Bor- deaux, Vienne, Narbonne, Bourges, Canterbury, York. Archdeacon (of Richmond), I, 86 n. (of Cluni), I. 187. Archembauld (grand-prior of Cluni), I. 28. Architect (monastic), I. 12, 12 n. I 1 tfH tiT 1*1 »l 240 IKDEX AND GLOSSARY. Archives (of Climi), 1. 1, 3, 6, 9. (Inventory of), I. 1,3. Ardene^ (Arden, Warw.), I. 73. Argentan (Ome), H. 193, 199. Argonne, I. 8 n, 33. Arles-siir-Tech (abbey) (Per- pignan), I. 36 ; II. 129. Arman (or Adaleme) (grand- prior of Cluni), I. 29. (deMontboissier),I, 29. Armand de Boissy, S. Abbots of Cluni. (de Bourbon), S. Abbots of Cluni. Arms of the Abbey of Cluni. S. Frontispiece. (of Burghersh), I. 211. (of Porter), I. 222, 257 ; n. 8. S. Seal. (of Talbot of Richard's Castle), I. 171. S. Seal, (of Mortimer of Richard's Castle), I. 171 n. — (of Say, of do.), I. 171 n. (of Sire Richard Talbot), I. 171 n. (of Claude de Guise), II. 62 n, — (of Cardinal Richelieu), I. 27 n, (of Jean de Bourbon), I. 2, 26 n. — (of the see of Puy), I. 2 w, 26 n. (of the see of Exeter), I. 2 n. Armiger, II. 8. Armour-bearer, T. 135. Arnaldus, I. 81. Arnoul (Saint— de Crespy-en- Valois), I. 34. Arpai (? Arpent, c. de Chev- roux, Ain), II. 178. Arremarense monasterium [Moutier-Ramey or Mou- stier-Ramey], in the diocese of Troyes, II. 29. Arremarensis (of Moutier - Ramey)y II. 29. Artaldus (monk), I. 113. Artenay (near Orleans). Arthington (priory) (York), I. 32,37; 11. 211. Artois (Robert, Comte d', 1245), I. 21. Arundel (priory),!. 31. Arundel (Robert d', 1145), I. 69, 70. (William, Earl of, t. H. II.), I. 105. Arundel (Richard Fitz Alan, Earl of, 1397), I. 149, 195. (Thomas Fitz Alan, or—) (Archbishop of Canterbury), 1. 148, 149, 149 n. - (Earl of, t. R. II.), I. 45. Arundel, S. Fitz- Alan. Arundel and Surrey (Thomas, 12th or 5th Earl of), I. 200. (Beatrix, Countess of), I. 200, 207, 208, 209. (Thomas, 11th E. of, and Surrey, 06.1415), II. 61, 62, 63. Arundel (Earl of) (Roger de Montgomeri), II. 192. Asebiria (? Ashhury) (Devon), I. 69. Asinariis (Parisius de), II. 91. Assaham, I. 72. Assebech {9 AMy, Der.), I. 65. Asserentum [Asserois ou Asse- rans, Geneve) (priory at one time subordinate to Nan- tua), 1. 127. S. Lupus (St.). 7 Formerly a large tract of forest-land between the Severn and Trent. S. Hampton-in- Arden. INDEX AND GLOSSARY. 241 Assetefforda {Ashford, Kent), I. 74. Attestation (of notary), I. 111^ 114. S. Emblem, Mark. Attornatus, I. 224. Attorney, S. Proxy. Atwell (Thomas, priorof Lewes, 1464), II. 85, 87, 89, 91. d'Auchy (or Aumale) (St. Mar- tin — ), I. 63 n, Augo (Eu) (comes de), I. 71. Augustine (St.) (Abbey of), 11. 22 n, 48. (of Canterbury), II. 198 n, Augustine (St.) (works of), II. 225. (St.) I. 18. Augustinian canons, II. 13472. (of Newstead, Notts), II. 106. Aulet le pursuant, I. 181 n. Aulnaj, or Aunay, TI. 110. Aurelianensis (of or belonging to Orleans), I. 114. Aurelianensis (Hugo, Sancti Laurentii— prior of), I. 1 14. Autissiodorensis (or Autissio- dinensis) (of or heloyiging to Auxerre) (diocese of, &c.), I. 38, 113. ^ Autun (Sa6ne-et-Loire), I. 3, 7, 10,33,35. Auvergne (Ecclesiastical pro- vince of Cluni), I. 35. d'Auvergne (John, prior of St. Martin-des-Champs, 1414), -LI. o. Auvergne, I. 8 t?, 35, 38. (Comted'), 1. 10. d'Auvergne ( Henri de la Tour— Vicomte de Turenne), I. 22. (Comte de la Tour d'Au- vergne— Lauragais), I. 22. (Emmanuel de la Tour — ) . S. Abbots of Cluni. (Henri -Oswald de la Tour—) . S. Abbots of Cluni. Auxerre (Yonne), I. 34, 38. (diocese of), I. 113, 113 w. Avant-nef, I. 11 n: II. 222. 228. Avenel, S. Haddon. Avignon (Vaucluse), I. 118, 118 n, 121, 121 n-, II. 18, 206 n. (John of, prior of Lewes) , I. Ill, 112. Avignon (Villeneuve-les— ), IL 58. Avinnai (Philippus de), I. 81. Avis (religious and military order of), I. 11. Axholme (Line), I. 73. Aylesbury, I. 105 n. JB. Babthorp (Sir Robert, 1432), Baignard (Raoul-; Geoffroi). 11. V n. I 69 73 ^^^l^^^^i^^^cour^) (Herfred Baignakus (Radulfus), I. 69 uej, 1. by. j^g ^g ^' Badesworda (Badsworth, York ) ' L 65. *^' (Helgotus de), L 65. • Appears, from the date of the re- cord to have been Godfrey Bainard, re- corded by Madox (Exchequer, p. 6) to VOL. II. (Gaufridus),8I. 69(^15,73. Bailleul (Geoffrey de), 1. 69. 11. ' have challenged the Earl of Eu for treason against Ruf us. I I 242 INDEX AND GLOSSAEt. BaiUeul (William de), I. 69. Baillol (Josceline de, Bishop of Salisbury), I. 82, 82 n, Baillol (Widode),!. 73. Bailliwick (Baillivia), I. 153, 161. Baldock (Chancellor, t. Edw. n.), II. 151. Baldwin (Emperor of Constan- tinople), I. 21,86 n, Baldwin (Count of Flanders), I. 86 n. (Gerard Eitz—), I. 69. Bale (Council of, 1435), I. 3; II. 224. Bale (St. Alban de, priory), I. 36. Balme (abbey), II. 129. Balmerino, Balnmrinacli, or Balmerinoch,^ II. 118. Baluze (Etienne), I. 3, 4, 8; II. 185, 185 n, 186. (Collection-), I. 3, 4; II. 183, 185. Bar-sur-Seine (Aube), II. 19. Barbara (Insula — ), II. 84, 84 n. Barbe (Flsle) [Insula Bar- bara] , II. 84, 84 n. Barber (Bar bier, Barberii) (Robert, delinquent Paisley priest), II. 160, 204, 214, 215, 216. Barbezieux (Sainte Marie de— ) (Saintes), I. 35. Barbezillum (Berzy -le- Sec.) (Aisne, c. de Soissons), 11. 99. Barcombe (Suss,), II. 61 n. Bardolf (Hugh, dapifer Regis, t. H. II., 1199), I. 94, 94 n ; II. 108, 108 n. (Baron William), II. 108. 9 Cistercian abbey in the former diocese of St. Andrew (Fife) ; founded about 1200 by William the Lion (ac- Bardolf (Stoke—, Norf.), II. 108. Bardulf (Bardolf) (Thomas, t. H. II.), I. 105. Barive (Lambert de), I. 35; II. 203, 203 71, 206, 208, 214. Barnsley (York.), II. 140 n. Barnstable (Devon) priory (St. Mary's of), I. 31, 32, 39 n, 191 n, 196 table, 198; II. 130, 134, 134 n, (Visitation of, in 1279), II. 134. (Theobald, prior of, 12 79), II. 135. Barons' war, 1264, II. 110. Barthelemy de Floranges, S. Abbots of Cluni. Basefort (Basford, Notts), I. 65. S. Papplewick. Basilica (of Cluni), I. 12, 13 sq., 16, 23; II. 76, 221. (consecration of), I. 22; (its architects, and first con- struction), I. 12, 12 n, 13; 11. 77; (lengthof), I. 17, 17 n. Basilica (of St. Paul-without- the-Walls) (Rome), I. 16. Basilica Constantiniana, II. 207. Lateranensis, II. 207. Battle of Hastings, I. 29. of Agincourt, I. 31. of Lewes, II. 110. of Wakefield, II. 69. of Towton, II. 69. of Hexham, II. 69. of Tewkesbury, II. 69. of Evesham, II. 132. of Tinchebrai, I. 57. Battle Abbey, I. 29, 98. Baudet (scriptor), I. 128. cording to some), or by his Queen, or again, by his son Alexander II. (ac- cording to others). INDEX AND GLOSSARY. 243 Baudetus Renaudini (de Quercu, notary), I. 128. Baume (abbey) (Besancon), I. 36. (Baume-les-moines) (Be- san9on), I. 12 ^. Bayeux (Calvados) (Odo, bishop of, t. Conq.), 11. 193. (canon of), II. 194. Bazeyo (John de), I. 169. Bearing, S. Arms, Coat, Seal. Beatrix (d. of John I., King of Portugal), (Countess of Arundel), I. 200; (re- married Sir Gilbert Talbot, of Irchenfield), I. 200; (remarried, thirdly, John Holland, 2d E. of Hunt- ingdon), I. 200. Beauchamp (Richard, E. of Worcester), II. 61 n, Elizabeth (Lady Berga- venny), II. 61 n, Beaufort (cardinal), [s. of John of Gaunt] If. 31, 32, 72 n. Beaujeu (Sire de, 1245), I. 21. Beaulieu^ I, 8 n, Beaulieu (Abbey of, in Ar- gonne), I. 33; II. 129. Beaume, I. Sn; II. 219. Beaumont (Roger de), I. 45 n. (Robert, Count de),1.45 w. S. Bello Monte. Beaumont {Beaumont - sur - Grosne) (Saone - et - Loire), rural-deanery of (Decania de BeUomonte), IL 122, 168, 170. BeauRepaire; (sign of hostelry at Boulogne, t. Ric. IL), I. 153 11,181, 182. Beaune (Belna), Burgundy, I. 161. Beauvais (Oise) (diocese of), L 34, 136. Bee (abbey of), I. 58 n. Bedell (Hugh), L 222. Bedford (John, Duke of — , con- stable of England) (brother of Hen. v.), L 250. Bedingeham, I. 72 {Beding- ham. Suss.). Beeston-Regis (Norf.), 1. 195 n. Belfry-tower (Cluni), I. 20; IL 222. Belleme (Comte de), I. 30. (Comte de), IL 192. (Robert de), II. 193. Belle mondresia {Bermundseia) (Henricus, prior de, 1262), IL 122. Bell-metal (termed Anglican), L 18 72 ; II. 71, 72 n, 78. Bello Monte (Peter de), I. 8L BeUomonte (Roger de), I. 44, 45 n ; II. 189 n, (Robert de, [Earl of Lei- cester] t. Conq.), I. 44, 45 n. S. Meulant. (Robert de, [2d Earl of Leicester] 1118), I. 83, 83 n, (Henry de,) [E. of War- wick], I. 44, 45 71 ; IL 189 n, 192, 194. Bells (Church—), 1, 18 n. Belmis (Richard de, 1152) [Bishop of London], I. 82. Belna (Hugo fortis de, notary), I. 153, 161. S. Beaune. Belvacensis (diocesis) {of Beau- vais), I. 126. Belvarleti (Belvaleti) (Mun- donus — prior of Vaucluse, 1457; commissioner to Eng- land from Cluni), II. 73, 166. Benedict X. (Pope). S. Popes. XL S. Popes. XII. S. Popes. XIII. S. Popes. (St.), L 93 Benedictines (of the order of Tiron), II. 119. ■P! 244 INDEX AND GLOSSAEY. Benefices (Cluniac), I, 17,80, 185; XL 167-184. Beneficia (ecclesiastical bene- fices), I. 185, 196, 196 table, 199, 214, 216, 217. Benenium (estate belonging to Bermondsej), II. 125. Benet (Nicholas, prior of Castle-Acre, 14^5), XL 61, 62,65,66,07; (elected prior of Lewes; declined the office), II, 67, 68, 69. Bene valete (Papal-bull cipher), I. 76, 76 n, Benoit (St.) on the Po (abbey), I. 36; II. 129. Beraudi (J.) (grand-prior of Cluni), II. 39. Berbezillo (Berzy-le-Sec) (Caro- lus Kouvroyde), II. 99. Bercani {Barcombe or Barh- ham) (Suss.), I. 1\, Bergamo (diocese of), I. 36. Bergavenny (Edward, Lord), II. 61 n. S. Neville. (George, Lord), II. 61 n. (Elizabeth, Lady) (d. of E. of Worcester), II. 61 n. (Joan, Lady — , sister and co-heir of Thomas, E. of Arundel), II. 61 n, Bergh (Eleonore de), II. 230. Berhammestede (Berkhamp- stead, Herts), I. 73. Bermondsey (St. Saviour's of), L 30,32,37,184, 185, 186, 19G^afe/e,197,198, 232,237; n. 37, 57, 122, 123, 125, 127, 131, 138, 139, 194, 201, 209. (Thomas, sacristan of, 1401), L 184 6i>, 185. (Visitation of, 1262), 11. 123. 125. (Visitation of, 1275-6),IL Bermondsey (Visitation of 1279), IL 139. Bernard (bishop of St David^s),L 67, 67 n. Bernard (St.), L 23. Bernedone (? Bermhome, Suss.), L 216; IL 48. Bernon, S. Abbots of Cluni. Berri (Duke de) (Jean de France, ob. 1416), IL 157, 158. ' Berte (Bertele) (Suss.), I. 73. Bertholdus, I. 15 n. Bertin (French minister), I. o. Bertrand, S. Abbots of Cluni. Berwick (Suss.), I. 214,217: II. 49. Berze (castle, near Cluni) (Berze-le-Chdtel, Saone-et- Loire), II. 61 n, Berze (Etienne de). S. Abbots of Cluni. Berze {Berze-la-Ville) (Saone- et-Loire), IL 177. Berziaco (decania de), 11. 177. Berzy-le-Sec (Aisne), S. Ber- bezillum. Besan9on (Doubs), (archbishop of, 1245), L 8 n, 21. ("diocese of), I. 36. Besluna (Stephanus), I. 81. Beuvron (Henri de) . S. Abbots of Cluni. Beverley, XL 108 n, Beze (Theodore de) (French reformer), I. 8. Bibliothecarius {librarian ; keeper of MSS.), L 77. Bichet, IL 169,170. Biflea {Byfleet, Surr.), I. 71. Bigod (Bigot) (Roger, founder of Thetford priory), I. 30, 59, 61, 94; IL 142, 199 bis; (his charter), II. 199. (WiUiam), I. 59. INDEX AND GLOSSARY. 245 Bigod (Hugh, Earl of Norfolk), I. 60, 66 n. (Hugh, E. of Norfolk), I. 92 n, 94. (Eoger, 2d E. of Norfolk), L 94, 94 n. (Roger, 5th E. of Norfolk, Earl Marshal of England, t. Edw. I.), L 116; IL 143, 143 w. (Roger, 4thE.ofNorfolk), n. 143 n. (John, b. and heir of 5th Earl), IL 142, 142 n. (family), I. 86 n, Biria (Berry, Dev.), I. 69. Birling (Kent), IL 86, 87 n, Birling Place, II. 90. Bisans (les), II. 222. Biset (Manserus) (dapifer, t. H. IL), I. 83, 83 n. (Manser), I. 88. Bishop of Winchester, I. 4. S, Winchester. of Buy, I. 2 n ; II. 80. Bishops. S. Puy, Winchester, Valence, Vienne, Paris, Coutances, Langres, Con- stantinople, Clermont, Senlis, Evreux, Lu9on, Salisbury, Lincoln, London, Thetford, Norwich, St. David's, Durham, Ostia, Sabina, Chalons, Chartres, Seez, Ely, Rochester, Wor- cester, Chichester, Carlisle, St. Flour, Tours, Glasgow, Bayeux, Durham, Metz, Verdun, Th^rouanne. Bishopsgate (Lond.), I. 70. Blachelif, IL 106. Blachewella (BlachwelL Der.), L 65. Blachingelia (Bletchingly, Surr.), I. 71. Blancardus, I. 81, Blanche of Castile (Queen of France, 1245), I. 21. Blanchet, I. 81. Blanos (ecclesia de, in the deanery of Lordon), IL 183. Bletteham (Surr.), I. 70. Blidesworda (Blidworth,Noit8), I. 64. Blid worth (Notts), I. 64. Bloet (Robert, bishop of Lin- coln and Gloucester), I. 63, 63 n, Blois (Stephen de. King of England), L 69. (Henry de, bishop of Winchester, I. 4, 7, 69. S. Winchester. (Adelade,Countessde— ), L 78,78/1; IL 78, 78 71,81. (Stephen, Count de, and Chartres), I. 78 n. (William de), L 78 n, (Theobald, Count de), I. 78 n, ^ (Philip de, bishop of Chalons), I. 78 n, (Lithuise-Adelade), I. 78 n, S. Montihery. Blundus (Serlo— deThorp),!. 65. Bohun (Humphrey de. Con- stable of England, t. H. IL), I. 85, 85 n, (Humphrey de, Earl of Hereford, 1366), I. 172 n. Bohemia, II. 18. Boissy (Armand de). S. Abbots of Cluni. Bolonia (Boulogne), I. 136, 176, 182, 183, 193. Bolonia-super-mare (Boulogne- 8ur-mer), I. 146, 148, 154, 169, 176, 182, 193. Bondington (Wm. de, bishop of Glasgow, 1233), IL 112 (epistle emanating from), XI* Ixo. i'l! 246 INDEX AND GLOSSAEY. Boniface (Pope VIIL), S. Popes. Bonne (Raymond de). S, Abbots of Cluni. Bonny (priory of St. Peter and St. Paul o^ (Auxerre), I. 38. Bordeaux (Archbishop of, 1304), I. 118. Bosco (David de), I. 81. (James de, cleric us), II. 154. Boselin (William Fitz— ), 1. 73. Bossu, S. Bellomonte, (2d E. of Leicester). Bouchain (Nord.), I. 136. Bouchand (in diocese of Chalons?), I. 135, 136. Bouche, I. 20, 25. Bouillon (Due de, Prince of Sedan), JI. 230. (Cardinal de). I. 25, 25 w, 27rt; 11. 230. S. Abbots of Cluni. (Henri, Due de), I. 27 n, (Duchy of), I. 27 n. \ - ^ — jj — — • — Bouillons (mausoleum of the), I. 22. Boulogne (Etienne de). S. Ab- bots of Cluni. (Count de) [King Ste- phen], I. 78 n. S. Stephen. (Eustace de), I. 78/1. (Comte de— ; father of Matilda, Q. of K. Stephen), II. 188 n, Boulogne-sur-Mer, I. 136, 146, 148, 154, 169, 176, 182. Boundary wall (or enceinte) at Cluni, I. 19. Bourbon (Sire de, 1245), I. 21. (Jean, Due de), I. 2 w, 27 n ; (arms of), I. 2 w, 26 n, (Jean de). S. Abbots of Cluni. — (Armand de). S. Abbots of Cluni. — (Henri de), I. 27 n. Bourdin de Saligny,S. Saligny. Bourgdieu, S. Deols. Bourge, I. 10. Bourges (Cher) (Archbishop of), II. 231. Bourgogne. S. Burgundy. Bourgogne (Collection de), I. 5, 43 5^., 8i, 95-262; II. 1-101, S. Eecords. Bourne (Suss.), II. 193. Boves (Hugh de, prior of Lewes), I. 58 n, (Hugh de, archbishop of Rouen), I. 58 n, 67 n, Boyleia (Beivley [BeauUeu] Hants) (Abbot of), I. 93. Bradeburna {Bradboume) (Kent), I. 74. Bradeherst (Bradhurst or Bradherst, in Horsted Keynes) (Suss.), I. 71. Bradeland (Broadband) (Hunts), L 102. Bradewella {Bradwell, Der.), I. 64. Braga (Portugal), I. 38. Brai (Devon.) (Bray, High- dray), I. 69. (Malgerde), L 69. Brancion (Bernard de, grand- prior of Cluni), I. 69. Brandenburg (Margrave of), II. 19. Brandones {Brandons) ; (the first week in Lent, or first Sunday in Lent), II. 144. Bray - sur - Seine (Seine - et - Marne) (Lord of^, I. 78 n. S. Milo de Montihery. Bread Street (London), II. 67. Bredestrete, II. 67. Bretagne (Due de, t. H. IV. of England), L 199. Bretford,I. 72 (Bretford). Bretton (Monk - Bretton priory) (York.), II. 140, 140 n, 141 J (lawless proceedings ^ INDEX AND GLOSSARY. 247 at, in 1279); IL 141; (char- ter-book of), I. 140 n. Bretton (Monk-Bretton priory) (York.), (Visitation of, in 1279), IL 140. Breviary, I. Ill, 112. Brian (Ralph Fitz), I. 70. Bridet (John, of Cluni), II. 101. Bridger (family of), I. 56 n. Bridgewater (Som.), IL 108 n. Brie (Comte de), I. 78 n. Brief (Papal), II. 204, 205. S. Bull. Brittany (Count of) [Alan, E. of Eichmond], II. 189 n, Brito (Ealph), L 105. (Eoger), I. 65. Briwer (William, justiciary, 1196), L 94, 94>n; IL 107, 107 n. Broignart (de Sancto Ei- querio), I. 169. Bromholme priory (^N^orf.), I. 30, 32, 37, 196 table, 197, 198; IL 127,145,146,147, 185 n, 198 bis, 202, 211,212. (Visitation of, in 1275- 6),IL127. ' (Roger, prior of, in 1285), IL 145. (E., prior of, in 1293), IL 145. (Vincent, prior ot), 1. 198; IL 202. Brosse (G.), II. 39. (Simon de la, prior of St. Christopher, 1360; ab- bot of Cluni, 1361), I. 125. S. Abbots of Cluni. Browne- Willis (errors of), I. 211; IL30, 31. Bruel, I. 4. Bruce (Eobert, King), IL 118, 119. Marjory [Stewart], II. 119. Brunescota (Dev.), I. 69. Buchon, I. 9. Bukeneleia, I. 72. Bull (Papal), L 75, 87, 117, 118 ; IL 27, 85, 91. (confirming the gift of Letcombe Regis, in exchange for a rent-charge of 100 marcs), I. 76 ; IL 78, 187. (relieving St. Pancras of Lewes from all subjection to Cluni, and placing the priory under the Holy See), IL 92. (rescinding agreement of 1201 with E. of Warenne), II. 185, 185 n, 186, 199, 204, 209, 209 n. Bull (Eotato),I. 76,76 n. (Cypher to), I. 76, 76 n. Bull of Justice, I. 117. (definition of), L 117. Bulwareheda [Bulwareheth or Bulverhythe, Suss.), I. 71. Burdinus (Petrus), I. 81. Bureston {9 Burlestone, Dor.). I. 71. Burgemela, I. 49. Burgensis (Hugo). S. Bour- geois. Burgh (Hubert de. Lord Chief Justice, 1216), I. 94, 94 n. Burghersh (John, prior of Lewes, 1410, 1412), I. 202, 203, 211, 215, 216, 224, 225, 233,238,253, 255; IL 31. Burghersh (or Burwash) (arms of), L 211. (manor), I. 211. (court) (Suss.), L 211. Burgingeherst (t> Burghersh, Suss.), I. 72. Burgondia (Burgundy), II. 76. Burgundy, I. 6, 8 n, 10, 14 n, 40 n. (House of), IL 76. (Sovereigns of), I. 6 n. Burgundy (Eaoul, Duke of) [King of Prance], IL 226. it 248 INDEX AND GLOSSAET. INDEX AND GLOSSARY. 249 Burgundy (Eobert le Yieux, Duke of), I. 13. ! (Philip I., Duke of, sur- named the Bold), S. Gueldres. (Hugh, Duke of, 1246), 1.21. (Duke of) [Jean-Sans- Peur], I. 242, 247, 248, 249, 252 ;n. 157. — (Duke of) [Philip the Good,ofe. 14(57], II. 58. (Duke of) [Philippe le Hardi, oh. 1404], II. 157 n. Burgundy Collection of MSS. (Nat. Libr., Paris), I. 5, 43 5^,84,95-262; 11.1,101. Burna {Borne, Bourne), I. 72. Burneham (Burnham) (Norf ? Bucks.?), I. 72. Burun (Hugh de), I. 65; n. 107. Burwash (Suss.). S. Burg- hersh. Buttress (flying), I. 19. Byfleet (Surr.), I. 71, 117. c. Cabilonensis (of ChalonS'Sur- Mame) . (of Chdlon-sur-Saone) , II. 170. Cabilonensis (moneta) (of Chd- lon-sur-Saone), 11. 170. Cabinet Moreau, I. 3, 5; II. 203. Caceres (Yiseu, Sp.) (Priory of St. Peter of), I. 38 Cadoene (Raymond de), S. Abbots of Cluni. Caen (Eobert de, E. of Glou- cester), I. 57, 66, 67. Cahaignes (William de), I. 69. S. Kahannes. Cahors (diocese) (Gascony), I. 35, 36, 115. Caiendona, I. 65. Caisneto (Roger de — ) (Caisnei; Caisne), S. Kaisneto. Calahorra, I. 38. Calais (Calesium), I. 125, 134, 135, 136, 172 n, 173, 175, 182, 193. Calatrava (military and re- ligious order of), I. 11. Calefactorium, I. 20, 20 n. Calixtus II., S. Popes. Calvin (reformer), 11. 229. Calvinists, I. 8, 39. Calvomonte (Geoffrey de), I. 44, 44 n, CalYus mons (Chaumont), I. 44. Cambrai (diocese) (Nord), I. 34. Cambridge (Edmund, Earl of, 1366), I. 172 n. Cambium Londoniense (Lon- don exchange), I. 129. Camerarius, I. 81 bis; II. 34, 37, 47, 154. Cammereto (Raimundus de), I. 114. Campis (Vincentius de, prior of Ternay), II. 66. Campo (de Grandi) (Grand Champ), I. 126. Camus (Philip de, phisicus), I. 140. Candela, (Church lights; can^ dies and lights), it. 175, 177, 180, 183. Candelabrum (the gift of Queen Matilda), II. 72 n; I. 18n. (the gift of the Empress Maud to Cluni), I. 18, 18 w ; II. 72, 78 ; (inscription on), I. 18, 18 n. r Cantia (Kent), I. 74. Cantilupe (Walter de, Bishop of Worcester, 1235), I. 105. Canterbury (Lanfranc, Arch- bishop), I. 48 ; II. 194 n. (Archbishop of, 1440) [Henry Chicheley] , I. 32, 59. (Archbishop of), I. 93 n. 95. (Archbishop of, 142 — ) [Chicheley], II. 33. — (Archbishop of) (circa 1250-1260), I. 96; II. 199. S. Lanfranc, Theobald, Hubert- Walter, Grey, Fitz- Alan, Chicheley. Canterbury cathedral, I. 16 7h, (See of), I. 67 n. Cantor, I. Ill 7i, 112; II. 40, 41, 44. Cantuariensis (of Canterbury), II. 95, 147. Canturio (nunnery) (Como), I. 38. Canute (Danish King), II. 49 n. Capa (cope), I. Ill, 112. Capitulum Londinense, I. 205. ■ (Provinciale) (subordinate to the general chapter of the order ; its decisions were liable to be reformed, re- pealed, or confirmed by the general chapter); Provincial synod [or council], 11, 23, 24. Capitulum (chapter house), II. 57, passim. Captain (or governor) of Calais, I. 136, 172 n, 182, 183. Cardinal-priest, I. 76, 77, 89, 106, 108. deacon, I. 76, 77 n, 89, 99 ; II. 229. Cardinal virtues, I. 18. Carempnaco (Dominus de), II. 154. Carennac (St. Peter of, priory), (Cahors), I. 35, 115. Careswell priory (Devon), 1. 32,196 table, 198; 11. 136. (Visitation of, in 1279), 11. 136. Caricus (St.), I. 193. Carilef (Abbey of St.) (Mans), I. 193 n, Carilefo (William de. Bishop of Durham, 1080), II. 193, 193 71. Caritate (prioratus de), I. 52, S. Charite. Carlentona (Carleton, Norf.), 1.49. Carlisle (Walter Mauclerk, Bishop of, 1223), I. 105, 105 n, Carmelites (Order of the), II. 156; (their library), II. 156. Carnotensis (of Chartres), I. 185. Caroke (St.), I. 198. Carrata (vini) (certain measure for wine), II. 174. Carrick (Duncan, 1st Earl of, founder of Crosraguel), I. 197. Carrion (Priory of St. Pil de, in Spain), I. 38. Carruca (plough), II. 174. Cassino (Monte — , Badia di)/^ I. 24. Cassiodorus, II. 225. Castellaria (the Castellany, or lordship pertaining to a castle ; territory over which the owner had jurisdiction), I. 71. Castile, I. 13. (King of), S. Alfonso. ^® Abbey of Mont-Cassia {Mons Cassinensis) (Naples). VOL. II. K K ii' -f 250 INDEX AND GLOSSARY. Castile (Prince of) [1245], I. -— (Blanche of, Queen), I. 21. Castle-Acre Priory (JS'orf ) T 30, 31, 32, 37, 50, 53, 96 189, 196 taUe, 197, 198' 198..; 11.62,127,142, 185 ^,201,210,211. — (Visitation of , in 1275-6), II. 127. ^' (Visitation of, in 1279), II. 142. Catalonia, I. 36. Catechumens (those beino- pre- pared for baptism), I. 13 w. Catherine (of Cleves), 11. 229. Catholic doctrines, S. Infalli- biJitj; Transubstantiation. Caturcensis diocesis (ofCahors), Caulocum, IT. 1 72. CaunviUe, Richard de, t. H. II (Camville). ' Cavariacum (deanerj of), II.n 175, 176. Cecilia (St.), I. 77. ^edula I. 136. S. Draught, Al^^'^*-' '^ ^^^ deanery ofMacon), II. 176. ^ Cellerarius (Cellarer) (procured provisions for the convent), Cells, I. 30, 196; II. 122, S JB^oundations. Celsinie, 1. 189. S. Sauxillange. Celsinanie, S. Sauxillangesr Celsinianae, S. Sauxillan^es. Census, II. 163. ^ Cerbj (Cerbeje), II. 213. Ceremonial (observed on in- stallation of a prior) I 11 1 112,113. J^^'^^iy Certeseia {^Chertsey), (M. de). cuin' {Chavanay, Loire) , or more Certona, II. 193. Cej (nunnery of St. Victor de) (Liege), I. 38. ^ Chalon-sur-Saone, II. 170^ Chalon (Comte de), I. 13. --— (Constance de), I. 1.3. of)''T"78''^^^''''^ (Bisliop — (diocese of),1. 33; II. 170 n. Ststr72. ^''^^^^^9ton, Cham (Walter de), II. 133. Chamberlain (King's) I. 94 n. Chamberlain (Great— of En". land, t. Stephen), II. 139 «. Champagne (Theobald, Comte Champs (St Martin, des-, 196,1 96 ^ England), (14o6), II. 72, 76. " — ^(of England), (1401), I. ^^^(ofEngland,t.Conq.),I. gg (Of England, t. H. I.), J. (of England, 1101), I. 59 (ofEngland, 1226),1. 106 C?un w^ ^P^ ^^'^'^^^ in the canton of C^luny (Saone-et-Loire). INDEX AND GLOSSARY. 251 Chancellor to Q. Adeliza, I. 67 w. Chandelier (Clement—, prior of Bromholme), II. 198. Chant, I. HI; II. 209,209/1. Chantelauze (M.), I. 7. Chapelle-Bourbon, I. 17, 17 ti, 26 ri. (de St. Michel, de St. Orient, de St. Benoit, St. Madelaine, St. Agathe, St. Nicholas, SS. Nazaire et Celse, St. Vincent, St. An- dre, St. Clement, St. Jacques, St. Denis, St. Martial, St. Etienne, de la Congregation, de la Vierge), I. 17 n. Chaplain (King's), I. 105 n. Chaplain (to Abbot of Cluni, 1237), I. 103. Chapter (Provincial), I. 205; II. 23. S. Capitulum Londi- nense (Collegiate), I. 39. Chapter house (capitulum), I. 140. (Cluni), I. 20, 21, 224 ; II. 4. '(of Lewes), II. 52, 88 'passim. Chapter (General, of the order of Cluni), I. 9 n, 23, 200, 209, 227, 228, 234; II. 22, 84, 110, 127, 128, 130,131,137, 145 his, 146, 148, 152, 154, 155, 164, 164 w, 165, 194, 195, 231. (origin and object of), II. 128,129. (Excuses for non-attend- ance at), II. 129, 201 his. Charite (Prior j of la— sur Loire), I. 34, 111, 113, 114, 178, 179, 196, 196^afeZe, 197, 209,226,235,237,238; IL 3, 22,30,33,34,39,46,57,111, 114, 115, 123, 125, 126, 128, 129, 131, 132, 151, 189, 193, 226. Charite (Priory of la — sur Loire), (Cells of, in Eng- land), IL 131,133,137,140, 209, 210, 211, 213. Charlemagne (Emperor), I. 94 n, (Life of, by Alcuin), I. 7. Charles V. of Spain, II. 228. Charles le Simple (King of France) [929], L 7 6is; H. 226. V. (le Sage) (King of Prance), II. 58. VI. (King of Prance), I. 143, 236, 252 ; H. 157, 204. VII. (King of Prance), I. 2 n, 143 n ; II. 204 his, 214, 217. IX. of Prance, I. 26 n. Charles Martel (689-741), I. 26 w,. Charles de Lorraine. S. Abbots of Cluni. Charlieu (priory) (Loire), 1. 21, 37;n.l29. Charolos (Radulfus de), I. 81. Charter (of foundation), I. 29. (of re-establishment), I, 29. (foundation — , of Lewes priory), I. 43, 44. (2nd ditto of—), I. 46, 53. (confirmation, of above). I. 46, 53, 54. Charter (of denizenship or naturalization), I. 31, 125. Charter communis, I. 95 n. Charter-party, I. 94, 95, 95 n. Charters (Original), I. 43 sc[., S. Eecords. Chartulary (of Cluni), I. 3, 4, 5, 7, 8 ; n. 167, 185, 197, 199, 203 ; S. Records. ^i 252 INDEX AND GLOSSARY. !i' '''HI Chartre (St. Denis de la), 1. 188, 188 n, 189. Chartres (Diocese of), I. 34. (Hospital of lepers at), I. 58 n, Chartres (Cointe de), I. 78 n. (Bishop of [Episcopus Carnotensis]),!. 185. Chartreuse, II. 59. Chassant (Yves de), S. Abbots of Cliini. Chastellon {Chdtillon - siir - Seine) (Cote- d'Or), II. 20. Chastelux (or Chastelus), (Pierre de, 31st Abbot of Cluni), I. 121; (his gift of a remarkable clock to Cluni) I. 17 n; II. 223, 223 n. s! Abbots of Cluni. Chasuble, I. 30 ; II. 72, 224. Chateau-Chinon (Nievre), I. 8 n. Chatelherault (Chatellerault, Vienne) (Duke of— ),II. 118. Chatillon - sur - Seine (Cote d'Or), II. 20. Chatillon (Gautier de). S Abbots of Cluni. Chaudesolle, (Robert de). S Abbots of Cluni. Chauffoir (Cluni), 1.20,20/1. Chavanay (Loire), S. Cavana- cum. Chavore, 11. 132. Cherringe (Guido de), I. 122, Chesales, II. 174. Chesney (W. de), II. 108 n. (W. de), I. 94. Chester (Richard, E. of), I. 78. -— (Matilda [de Bloisl Countess of), I. 78 n, Chevaigniacum supra Guyam (Chevagny^sur-Guye) (Saone- et-Loire), I. 169. Cheverus (Gaufridus) I. 81. Chicheley (Henry, Archbishop of Canterbury, 1413), II. 56, 56 n. Chichester (Suss.), 11. 193. (diocese of), I. m, 46 passim, (priory), I. 58. Chichester (Robert Read Bishop of, 1410), I. 57. (Bishop of, 1200), I. 95. (Dean and Chapter of ), I. 214, 217; 11.48. (Bishop of,1199),II. 10871. Chiddingstone (Kent), I. 211. Chief Justice (Lord), I. 59 n. Child (Alwin, founder of Ber- mondsey), I. 30 ; IL 131. Childrey (Berks), I. 200. Chilewella {ChilivelL Notts), I. 65. ^' Chinon, I. 8 n, 84, 85, 85 n ; II. 200. ' (Chateau-), I. 8 n. Chirographum, L 81, 87, 94, o n. Chives (John de), I, 128. Chor, II. 132. Choral music, IL 209, 209 n. Chore, I. 205. Chori (episcopus), I. Ill ;?. Chotegrave {Cotgrave, Notts), I. 65. Chotes {Cotes, Leic), I. 65. Christoforus (Sanctus— in Hal- lata), S. Hallata. Christopher (St.), I. 113. (St.) of Layre, (Spanish nunnery), I. 38. (St.) (prior of—), L 125. Chrysostom (St. John— , Bishop of Constantinople), II. 224. Church benefice, — (livinj?), I. 39,214. ^ ^^ Church-bells ; (gift of the Empress Maud to Cluni), I. 18, 18 72; IL 72, 78. IKDEX AND GLOSSAEY. 253 Church-bells ; (charges on shield of Porter), I. 247. Chyntriaco (Hugh de, prior of St. Pancras, 1360), I. 125 ; II. 50. Cicestrensis {of Chichester), I. 87; II. 52, passim. Cimentarius, I. 12 n. Cipolin (marble column), 1. 19. Ciricus (St.), II. 170. Cistercian (foundation), L 79. (order), I. 31, 39, 89 n, 40, 79, 106 72; IL 117, 119, 120; (exempted from payment of tithe), I. 106, 106 n. Cistercians, I. 79; II. 117, 119, 120. Citeaux, I. 40 ; H. 217. (order of), I. 11, 39 ; II. 204, 217, 219. Clare, (St.), (Priory of [Caerm.]), I. 32, 196 table, 198,237; IL 136, 210. (Visitation of, 1279), II. 136. Clare (Saint — ) (Syncler), II. 51. Clarence (Lionel, Duke of, 1306), L 172 n. Claromontensis {of or belong- ing to Clermont), I. 38. Claude de Guise, S. Abbots of Cluni. Claustrum {Cloister), II. 144. Claustral-prior, II. 214. Clavreham (Ralph de), I. 71, 72. Clayton, I. 56 n, Clement (Pope III.). S. Popes. V. S. Popes. VII. S. Popes. IX. S. Popes. X. S. Popes. XL S. Popes. Clement (St.). S. Popes. Clementines, IL 225, Clerkenwell (commandry of Knights Hospitallers of St. John at), to which the pre- ceptories and other houses of the Order in England were subject, IL 20. Clermont (Clermont-Ferrand, Puy-de-D6me), I. 8 n, (Bishop of, 1245), I. 21. (diocese), I. 35, 38. Clermont (Hughes de). S. Abbots of Cluni. Cleveland (Archdeacon of), IL 108 n. Cleves (Catherine of), II. 229. Clifford priory (Heref.), I. 30, 37, 196 table, 197; II. 137, 213 210 (Visitation of, in 1279), IL 137. Clochefford, I. 73. Clocher du Chceur, IL 222. des Lampes, II. 222. Clock (Cluni-abbey) ; the gift of the Abbot Pierre de Chastelux), (1325), L 18; II. 222, 223, 223 n. Clock (Glastonbury), (1325), II. 223. Cloister (at Cluni), I. 20. Cloister, II. 144. Cluni (Abbots of). S. Abbots. (Abbey of, church of), I. 1, 6, 10, 33, 39, 40, 49, 52, 55, 65, 196, 211, 213, 228, 240, 254; IL 22, 46, 105 et passim. (Abbot of), I. 52 ; IL 8. (Abbot and convent of), L 190. — (Arms of), I. 2 n. — (Archives of), I. 1, 3, 5, 6 9. (Library of), I. 2, 3, 8, 10 ; IL 221, 224. (MSS. of), L 1, 5, 8, 9, 9w, 10; n. 225. t 254 INDEX AND GLOSSAEY. Cluni (Order of), T. 1, 9 n, 12, 12 n, 14, 29, 54, 59 ni II. 22,34,83,103,105,111. (Grand-priors of), I. 28, — -- (Grand-prior of, 1518), II. 228. ^' (Eegister of), I. 4, 9 w, 21 ; II. 167, 198. (Town of), I. 5, 8, 9, 40, 40 n. (Coinage of), I. 11 ni II. 226. (Charters and evidences of), I. A^sq. S.Eecords. (Affiliations), I. 11, 23, 33s^, 39, 196 fa6?6 ; II. 129. Cluni (Basilica, or abbej- chnrch), I. 12 5(/; II. 76,77, 104,105,221. (Conventual buildings of,), I. 21. S. Eefectory, Chapter house. Infirmary, Hotelerie, Stables. (brotherhood), (their INDEX AND GLOSSARY. 255 number),!. 22, 33, 79, 191; II. 76, 80. > > ' ■ (training school of Popes), JL. ^o. (Abbots' palace at), 1.26^. Cluni (its suppression in 1791), J.. UUt (anecdote of, in connec- tion with Napoleon), 1. 40 n, (Commissioners in Eng- land from,in 1457, t. H. VI.), I. 181, 190, 191 ; 11. 71, 72, 73. S. E. de Viviaco, P. de Laliere, M. Benvaleti. Cluni (estates in England), I. 194, 196 table, 228, 236, 256 ; II. 6, 7. S. Letcombe Eegis, Offord Clunj, Manton, Tix- over; (confiscation of), I. 194, 219 ; II. 5, 6, 7, 8, 9- 15, 85 ; (their annual rent), I. 196 ialle, 199; II. 29; (negotiations for their sale)' I. 228, 229, 236, 240, 242 254, 256, 260, 261 ; (aliena- tion of, or grant in fee sim- ple to Sir W. Porter), 11. 5, 15 ; (service bj which to be held), II. 5 ; (comprehensive account of), 11. 24-30. Cluni (benefices), I. 196 tahlei 11. 80, 198. (Chartularies of). S. Ee- cords. -— (Eegister of), II. 167, 197. S. Eecords. "iii'Sf ' '• '' '''''•' "• (privileges of the order of; statutes of the order of), I. 235. (numberof its subordinate foundations), II. 79, 82. (cells immediately de- pendent on, in England and Scotland), I. 196 table: 11. 208, 209, 212. (foreign affiliations), 1. 33- 39. ^ (coinage, money of), I. 11 n; II. 226. Ciuniac (order), I. 12, 29, 31, 79, 114, 164; 11.198. (architects), 1. 12,12/2. (missions), I. 14 n. (churches), 1. 16, 196 : 11. 167-184. (foundations in Europe), I. 29, 33-38, 39. — - (monks), I. 29, 78, 79, 111, 197. (foundations in England and Scotland), I. 30, 32, 36, 37,39,179,196.^; 11.208. Glumacensis {of Cluni), passim, (moneta — ) (money or cur- rency of Cluni), II. 169. Cluniacs, I. 79. Cluniacum (Cluny), I. 88, 128, 142 ; II. 66. Clunist, I. 79, 106 n. Cluny, S. Cluni. „ (Hotel de), I. 2 w, 26 n. Clynge (Luke), II. 90. Clynton (family), I. 56 n, Cnolle {KnoleyKent — or Knolle, ?Suss.), I. 72. Coat (of Porter), I. 222. S. Arms, Seal. Coin (prohibition to export), I. 210. Coinage (of Cluni), I. 11 n ; II. 226. Coins, S. Florin, Franc, Scu- tum, Ecu d'or. Marc, Libra, Solidus, Denier. Coincy (Priory of St. Peter and St. Paul of) (Soissons), I. 34. Colbert (minister), I. 8. Collection Moreau, I. 3, 5, 196 n ; IL 203. Collection Baluze, I. 3, 4 ; II. 183, 185. Collection de Bourgogne, I. 5, passim; 11.183,185,197,203. Collects (for Eequiem masses), II. 51. Collegiate (chapter, college), I. 33, 39. Colomban (Abbey of St.) (Pon- tido),L38. Colombier (Bertrand du). S. Abbots of Cluni. Columba (St. of Macon), 1. 169. Columbiers, or. Columbariis (Milo de) (29th Abbot of Vezelay, ob. 1281), n. 142, 143. " Compton has always been united with Upmarden, one of the four Mere- dens of Domesday Survey. S. Up- merindone. Colungerius (Bernardus de), I. 81. Comes, (title applied to issue of the Conqueror), I. 44, 45 n, Commandery (orCommandry), 8. Preceptory. Commendam (in), I. 11 n, 26 n, 27 n; IL 113, 229. Commendation, II. 229. Commendator, S. Preceptor. Commendatory abbot, I. 11, 11 n, 26, 26 n ; 229. Commissary (of Cluniacs), II. o7. Commissary-general, II. 198. Commissioners (sent in 1457 to Hen. yi. from Cluni), II. 71 ; (petitions addressed to Hen. VI. by), IL 71. Como (diocese), I. 38. Completorium ; (the religious service which completes or closes the daily duties ; the last nocturnal office; com- pline), IL 126. Compredon (Abbey of, in Cata- lonia), I. 36; IL 129. Compton, II. 49.12 Concha,i3IL176, 181. Conclave (of cardinals), II. 230. Conde (the Great), L 27 n, (house of), I. 27 n. Condom (diocese) (Gers), I. 35. Conduct (safe—), I. 209, 235 ; IL 19, 130. Conductus (salvus), I. 209. Conestabulus, I. 135; IL 124. S. Constable. Confirmation (of the Cluni estates in England to W. Porter, 2 H. V.), IL 8. *^ Shell, or shell-shaped utensil in which alms are collected during the offer- tory; [conque, coquille aux offrandes'] or generally, for tho reception of alms and oblations made in the church. 256 INDEX AND GLOSSARY. Confiscation (of tlie Cluni manors),!. 194; 11.7,205. (of the revenues of alien priories), I. 142, 224, 225, 231. Conflans (Gregory cle), (1415), II. 20. Conisbrough {Coning shtirg), (York.), I. 88. Conquest (of England) (The), I. 29 ; II. 72. Conqueror (The) (William F.), I. 14 n, 28 n, 29, 80, 43, 44, 45 n. Conrad (Bishop of Sabina, 1142), I. 76. Consanguineus Regis, I. 137. Consecration (of Cluni basilica), I. 22. Consitorj court of Canterbury, II. 147. Constable (Constabularius), I. 8S,8Dn(his); 11,124. (Arnulf, — to the Abbot ot Cluni) (1275), II. 124. Constable (of Aquitaine), I. 180 ri. of England (t. H. Y.), I, 250. Constance (Constantia) (city of), 11. 17, 17 72, 18, 19,36, 197 198. (Council of, 1414), II. 17, 17 n, 18,19, 19 w, 30, 36. Constance of Savoy, II. 227. Constantia, S. Constance. Constantie (concilium gene- rale), I. 17, 17 ri, 19. Constantiense concilium, II. 17, 17 w, 36. Constantinople (Bishop of) [St. John Chrysostom], II. 224. (Patriarch of), I. 21. (Baldwin, Emperor of, 1245), I. 21. Consulate (The French, 1799), I. 40. Contamines (priory) (Geneve), I. 35. Conti (Prince de), I. 27 n. (Prince de). S. Abbots of Cluni. Conton {Comton or Compton) (Suss.), I. 70. Conventual priory, I. 22, 33 n, II. 22, 210. (seal), I. 194; II. 124. S. Seal. (buildings) (Cluni), I. 21. Conventualis (conventual, ap- plied to priories), I. 33 n; II. 124. (ecclesia), II. 124. (prioratus), I. 22, 33 n; II. 65, 68, 79, 210. Cordata (piscium),II. 170, 178. Copa, I. 30, 111, 112. Corbeil (Comte de), I. 66 n. (Mabel de), I. 66 n. Corbeton (Peter de), prior. Cornwall (Reginald de Dun- stanville. Earl of, 1140), I. 83, 83 71. Corona lucis, T. 18. Coronal for lights, I. 18. Corseraguel, I. 197 n. Cortel (ecclesia de). If. 179.^^ Cosan (Jean de). S. Abbots of Cluni. (Jacques de). S. Abbots of Cluni. Cotes (ecclesia de), II, 168, 183. (Kotes) (Thurstan de, t. K Stephen), I. 69, 71. Cotes (Leic), I. 65. Cotgrave (Notts), I. 65. Coucy (Ingelram de), II. 118. Mary de [Q. of Alexan- der II. of Scotland, 1239], I. 118. " Corfcel, / Corcel (Courcelles-lh-Semur, Cote d'Or). INDEX AND GLOSSARY. 257 Council (of Bale, 1431), I. 3 ; II. 224. (of Constance) (1414), II. 17, 17 71, 18, 19, 19 71,30. (Lateran), 11.205, 206. (of Yienne [15th (Ecu- menical], 1311), I. 118. (General — of Lyons, 1245), II. 112. — (of Trent, 1545), II. 229. (General—)? H. 205. Council (Lords in) (Scot.), 11. 113. Count. S. d'Auvergne, Yelay, Bourge, Chalon, Poitiers, Al- sace, Corbeil, d'Artois, Pon- thieu, Blois, Mellent, Brie, Chartres, Moreton, Mortain, Boulogne, Joigny, d'Anjou, d^Alenyon, Flanders, Cham- pagne, Provence, Brittany, Ghisnes, Belleme. Couredius (John), I. 81. Courpiere nunnery (Puy-de- Dome), I. 38. Court (King's), IL 28, 128, 130. (Consistory—), IL 147. (of Requests), IL 29, 29 n. of law (French), I. 235. Court(ofEdw. IL), IL 150. Courtenay (Sir Peter de,K.G., governor or captain of Calais, 1399), I. 180, 180 n, 183. (Hughes de) . S. Abbots of Cluni. Courthose, or Courte-Heuse (Robert, Duke of Normandy ) , I. 57, 198. Coutances (Bishop of, 1458) (Manche), IL 219. Coventry (Prior of), I. 94. Cowfold church (Suss.), 1 1. 37. VOL. II. Credence (letter of), IL 110. Crespi (Crespy, Prior of), I. 181 his, 182, 185 his, 186, 187, 189, 190, 192, 193. Crespy-en-Yalois (Senlis) (pri- ory), I. 34. Cross (fragment of the True), L 18 7i;IL 223. (worship of), I. 18. Crossraguel (Crosragmol, Cor- seraguel, Croceragwoll) (ab- bey), I. 32, 38, 196 tahle, 197, 197 71; IL 206, 208. Crofts (the Croft, Suss.), IL 48. Cromwell (Thomas, Lord — , Earl of Essex, 1538), II. 98. Cressy (Hugh de), I. 105. Croste, I. 216, S. Crofts. Cruche,IL 134. Crucifixes (given to Cluni), I. 80 ; IL 78. Crusade (the First), I. 24. (the Fourth, 1204) I. 86 71. Crusaders, I. 86 n, Crusilles {? Cruzilles, Ain ; or ? Cruzille, Saone-et-Loire), IL 176. Cryth (William, prior of Mon- tacute), I. 232. Cudworth (York), II. 140 n. Cultura (Robert de, clericus), L 108, 110. Cupola (Cluni basilica), I. 16, 19. Curia Regis, IL 28, 128, 130. Cantuarensis, IL 147. Romana, I. 107 ; II. 32. Curtehale (? Courteenhally N'hants), I. 62, 64 ; IL 106. Curtenai (Reginald de, t. H. IL), I. 85, 85 71. Curtuna (Gilbert de), I. 71. Curzoliis (Decanus de), II, 1 78, L L iil* h f 258 INDEX AND GLOSSARY. D. Dalmulin (in Kjle, Sco.), II. 118; S. Index '^ Stewart." Danes (The), II. 187 n. Daneys (John, miles), I. 103. Danyel (John, prior of Lewes, 1446), II. 61, 62, 63,87,89. Dapifer (Regis), I. 44, 45 n, 66, 83, 94^; II. 117,118. (Radulfus), t. Conq. I. 45 n, Dathan, T. 205. Dauphine, I. 6 ti ; II. 199. (Kcclesiastieal province of Cluni), I. 34. Daurade (la), of Toulouse (priory), I. 36. Daveutry priory (N'liauts), II. 111. David I. (King of Scotland), 11. 114,117, 117 7i, 118, 119, 188 n. Davids (St.) (Bishop of, 1412), 1\, 56 n. (Bernard, Bishop of, 1115), I. 67, 67 n. Deacon (Cardinal—), I. 76, 89. Dea ni bulaturium an gelorum, I. 19. Deanevy, II. 169 s(i, Debonnaire (John le, sacristau of filincourt, 1401), 1. 194. Deburvai, II. 1- 9. Decania [rural deanery), II. 169 sq, [dean and canons) j T. 33. Decima [tithe), I. 69, 70, 71, 72,106^,109,214,216,217; 11.47,48,49, 134,170,171, 172, 184. Decimse (triennii). S. Tenths. Deeds, Documents, Charters, S. Records. Definitores (Diffinitores) . S. Diffinitor. Delbec (Walter), I. 73. Delisle (M. Leopold), L 3, 3n, 5, 7, 8, 9, 43, 46. ' Denarius, 11. 159. Denier d'or, I. 239, 244,^5 Denis (St.) abbev of— (Seine), I. 6. " ^' Denis (Saint— de Nogent-le- Rotrou, priory) (Chartres), 1. oh, Denis (Saint— de-la-Chartre, priory of, Paris), I. 135,135 n, 188, 188 n, 189. Denizen, I. 31, 59 n; IL 190. (petition to be made—), IL 190. (form of making—), IT. 190. Denization, S. Indenization. Denizenship (charters of, or in- denization), I. 31 ; II. 137 M. Deodatus (de Septia), 1. 110. Deols (or Bourgdieu) (Indre) (abbot of), I. 31 n. Dependencies. S. Foundations. Derby (St. Jameses, Priory of), L32, 196^(i<^/6,198; IL 213. (Visitation of, in 1279), IL 139. Derby (Thomas Stanley, E. of, t. Ric. IL), L 145. (Earl ol), S. Nottingham. Derbyshire, I. 59. Descorbis (John), I. 169. Despencer (Geoffrey le), I. 106 n, Deus, cui nunquam, IL 51. Deua, cujus miseratione, II. 51. Devon (Hugh, 2nd Earl of), I. 180. INDEX AND GLOSSARY. 259 *' By letter, page I., 244, "deniers d'or " seem to be equivalent to gold florins. Devonshire (Earl of [Baldwin de Redveriis]), II. 135 n. Diaconia of St. Nicholas (Lewes) [almonry), I. 217 ; II. 48. Diaconia Sancti Nicholai,^^ I. 217;IL48. Diaconus - Cardinalis (tituli Sancte Marie in Via lata), 1,89. Didier (St.) (Sanctus Deside- rius), IL 172. Didonne (Saint George de — ) (Charente - Inferieure), II. 146. Die (St. Marcel de) (Valence), I. 35. Dieresburch (Da^/^roo^, Notts), I. 65. Dieta [one day's ploughing), (due at certain times to the lord of the soil) ; a day^s work, II. 184. [a day's journey), I. 120. Diffinitor, Definitor, (Diffini- tores capituli generalis),^^ II. 23, 84, 145, 148, 154. Diofover (Dygoums), I. 217; II. 48. Digne (Basses- Alpes) (diocese), L35. Diocesan-bishops, IL 151. Dionysius (Sanctus — de Car- cere), 1.135. S. St. Denis- de-la-Chartre. Directory (The French, in 179-), L40. Dispensator, I. 106 n, Ditchling (Suss.), I. 215, 216, 217 • II. 48 49. Diva (William de, t. K. Ste- phen), I. 71, 72 his. ^^ S. Spelman. 17 Member of a General-Chapter, forming one of a "conncil"or "com- mittee" entrusted with qnestions of Diva (Hugh de— Dyve), I. 69, 71 his, 72. Documents or Documentary evidences. S. Re- cords. Dodemere (Hunts) (? Broad^ moor), I. 102. Dolium (of wine),TL 144. Dominic (St.), I. 86 n. Dompierre (prior of, 1401), I. 181, 182, 185, 190, 192. (prior of, 1298), I. 114. (prior of), I. Ill, 113. DompnaPetra (prior de) ,1. 185, 190. (Reinaldus de), I. 114. Domene priory (Grenoble), I. 35. Domesday Survey, I. 59, 63 n; II. 168. Donziaco (ecclesia de, in the rural- deanery of " Lour- don"), IL 183. Donzy (Sainte Marie de— le Pr^), I. 34. Donzy (Saone - et - Loire) (Donzy - le - Pertuis ? or Donzy-le-Royal?),II. 183. Dorchester (Oxon.), I. 67 n» Dormitory (Cluni), I. 20, 21. Dorsetshire, I. 69. Dostona [Dunsion,T>er.), I. 64. Dover (Kent) (archdeaconry of), I. 74. (Prior of), I. 94. (Dovre), I. 184. Doyflet (? Byjieet, Surr.),L 117. Draught-form (of agreement, contract, etc.), I. 136. Droit-de-gite, I. 138. Drogo, I. 72. (Simon Fitz— ), I. 71. reform, discipline, &c., and determining all matters in connection with the order ; its decisions being accepted as final by the whole chapter. r I 260 INDEX AND GLOSSARY. Brome, I. 238 n. Drouet (Thibaud, prior of la Charite-sur-Loire), II. 33^ 34, 38. Dudley priory (Staff.), I. 32, 196tahle,197,198;ll.lS7n[ 213. ' Dudley family, I. 56 n. Duke, S. Burgundy, Aquitaine, JNormandy, Gueldres, Bre- tagne, Clarence, Bedford, York, Anjou, Somerset, Berri, Milan. Dunbines (? Dun -les -Places Nievre), II. 183. Dundintuna {Doddinqton. Kent), I. 72. ^ ' Dandonald (Alexander Stewart of), II. 118. Dunecketuna {Dunctoriy Suss.), Dunfermline (Fife, Sco.), I. llo. Dunkeswell (abbey of), Devon, Duno (Peter de, king's chap- lam), I. 169. ^ Dunstable (Beds.), 1, 58. Dunstanville (Reginald de), I. 69 his. - — (Alain de), I. 69, 71. Durannus (mercator), I 81 Durham (Geoffrey Ruffus, Chancellor, Bishop of— 1133), 1.67, 67 72. — — (William de Carilefo, Bishop of— 1080), II. 193, 193 n. -• (Hugh Pudsey, Bishop of-t.H.II.),I.l55. ^ Dydonia, (in the diocese of Saintes), II. 146. E. Eagle (Honour of the) (Suss.), I. 63 n, Easebourne (or Esebourne) nunnery (Suss.), 1.214,218: iL 49. Eastbourne (Suss.), I. 215, Eastbridge (Kent), I. 74. Eastburn (York.), I. 65. East-Grinstead (Suss.), I. 216 217;II. 48, 49. ^TEau benite'^ (belfry-tower so named at Cluni), II 222 Eboracensis (of Yor/i), I. Gg' 67,118; II. 17. Ecclesiaparochialis,L 196tahle. Eckentuna {Eckington, Suss.), -L. I a, Ecole des Chartes, I. 43 Ecu d^ 1. 181 n, 199 n, de la couronne, I. 199 n. ficu au soleil, I. 199 n. Eduensis {of Auhm), I. 113. Edward (King) (the Confessor). I. 250, 251. ^' —— (vision of), I. 61, 62, 251, ^51 n, Edward I. (King) of England, n.110,115, 116, 143^. — II. (King), 1. 115, 118/2; IL 150, 150/?, 153; (court of at Pontefract in 1322), II. 153. — III. (King), I. 121, 122, 180 n; II. 6 n, 204, 206. IV. (King),II. 91, 93,93 n, V. (King), IL 86, 93 72. Edward (Prince) [Edw. 1.1, II. 110,132 72. -• Edyngham (Thomas, clericus, public notary), I. 56. INDEX AND GLOSSARY. 261 Elemosinarius {Almoner) ^^^ I. 81 ; II. 122, 148. Elincourt (Sainte Marguerite dO (Picardy), I. 34, 194, 194 n, Elincuria (ecclesia Sancte Mar- gerete de), I. 194, 194 n, Elizabeth (Queen) (consort of Edw. IV.), 11.93, 9372, 13172. Elinham, S. Elmham. Elman, S. Elmham. Elmham (Thomas, prior of Len- ton), 11.16, 17,21, 21 72, 22, 24, 198, 198 n ; (treasurer of St. Augustine's at Canter- bury), II. 198 71. Ely (Nigel, Bishop of— 1133), II. 188, 189 n. (Eustace, Bishop of — 1197), I. 86, 87, 92, 95;IL 199. (Bishop of — ), 149 n» (Geoffrey Eidel, Bishop of— 1174), 1.105. Ely (cathedral), I. 86 n, Elyensis (Heliensis) {of Ely), I. 87,92,95, 98,105. Emblem (or mark) of notary, I. 113,117,134, 218; II. 52, QG, 69. Emperor Baldwin, of Constan- tinople, 124(3), I. 21. (Henry IV. of Germany, 1056-1106), I. 24. (Otto IV. of Germany, 1208-1218), I. 86 71. (Henry V. of Germany, 1106-1125; married to the Princess Maud), II. 105. (Sigismund or Sigmund) of Germany, 1411-1437), II. 17. (Wenzeslaus, 1378-1400), I. 199 ; IL 18. Emperor (Constantine of Rome [the Great]), II. 206 71. Empress Maud (or Matilda), I. 18, 68 ; II. 72, 72 71, 78, 78 n, 79, 104, 105. (death of), I. 10 ; II. 103. England (Cluniac foundations in), I. 36, 39. England (Ecclesiastical pro- vince of Cluni), I. 36, 37, 38. I. 4, 6, 13. Enguizo (chamberlain), I. 81. Ephesus (Seven Sleepers of; vision of Edward the Con- fessor respecting), I. 251,251 71. Epidemic (sickness in 14 — ), I. 238, 240. Equerry, I. 229 ; II. 8. ' Erarium {treasury ; exchequer)^ II. 77. Eringeham {Heringham, Suss.), I. 70. Esebourne nunnery (Suss.), (Prioress of), I. 218. Espinacia (William de, prior of Montrotier), 1, 135, 135 n. (William de, constable of Cluni), I. 155. Esprit (Saint) (Commander of theorder of the), II. 231. Esquier, 1.135, 173;II. 8. Esquire, II, 8. Esseborna {Easthurn, York), I, 65. Essefort, I. 64. Essenduna {Estden, Eastden, East-Dean, Suss.), I. 73. Essex (Geoffrey Fitz Peter, Earl of, 1199), II. 107, 107 71. William de Mandeville, E. of), II. 107 71. Essexia (Robert de) (Robert d'Essex), I, 69, 70; (gave ti ' *■ I Mi \m ^" Had the supervision of the dailj distribution of alms. 262 INDEX AND GLOSSARF. Prittlewell to the monks of Lewes), I. 70. d'Este (Renaud). S. Abbots of Cluni. Eston {Easton, JST'liants), 11. 133. Estotebieta, II. 133. Etienne de Boulogne. S. Ab- bots of Cluni. de Berze. S. Abbots of Cluni. Etienne (Saint, de Nevers, priorj), I. 37. Eu (Earl of [Henry de Ewe, Count of Ewe ; or bis son John]), I. 09. (E. of—), I. 241 n. Eucharist, (case of gold for the reservation of the), II. 224. Eudes, S. Odo. de la Periere. S. Abbots of Cluni. Eudo (Duke of Bur^undv), I. 13. " Eugenius IV. S. Popes. Eusebius (works of), II. 225. Eustace (son of King Stephen), 11.188,188^1,227. Eutrope (Priory of St.— de Saintes)i9, I. 35 ; II. 212 212 n, ' Evangelium (jsretv Testament) II. 124. ^' Everwykscira (YorJcshire), L 50. ^' Evesham (battle of), TI. lS2n Evreux (Eure) (Bishop of, 1245), I. 21. ^ ' I. 58 n. (Archdeacon of), I. 93 n. Exchequer, I. 59. Excommunication, I. 95 ; H 130. Excuse (Excuses) (for non- attendance at Chapters- General), II. 129, 145 his, 148,152,154, 155,201,202. Exeter (St. James' Priory at) [Saint James'-without-Exe- ter],1.32, 196 ^a6Ze,198: II. 135, 211. (Visitation of, in 1279), II. 135. ^ Exportation (of money or bul- lion out of the kingdom prohibited), I. 210; II. 54. Eynsham abbey (Oxon), I. 63. d'Eysses abbey (Lot-et-Ga- ronne), I. 36. F. Fabri (Hughes). S. Abbots of Cluni. raillefeu(orFaillefoc) (Digne), J. 35. Faith (St.) parish, Lond., I. 137, 157, 171, 171 n. Fakestuna [Folkestone, Kent), i* lo, 1" The church of St. Eutrope of Saintes, was made subordinate to Cluni, and granted in 1081 to St. Hugh, its abbot Falemere, S. Falmer. Falemeta [Falmer, Suss.), L 45,217. ^ Falmer (Suss.), I. 45, 217; II. 48. Farendon, Faryngton, Farring- don, I. 180n. by William, Count of Poitou and Duke of Aquitaine ("Gall. Christ.," VI., 1094). ^1 INDEX AND GLOSSARY. 263 Farendon (Sir William de, 1376), I. 180, 180 n, 182; (Constable of Bordeaux and Aquitaine), I. 180 n. Faringdon. S. Farendon. Farlegh, or Farleigb, S. Farley. Farley (Wilts) (cell to Lewes), 1.30,31, 37, 196 table, 197; 11.126,137,210. (Visitation of, in 1279), 11. 137. Fautrieres (Henri de). S. Ab- bots of Cluni. Fay a (Henricus, dominus de) [JPaye],!. 187. Faye (Touraine), I. 187.^ Fecamp (^eine-Inferieure), (Prior of), I. 69 n. Felbridge (Suss.), I. 7^1, 71. Felbrigg (Sir Simon), I. 137, 190, i92, 194, 195, 219, 230, 249 ; II. 6, 9; (his stall-plate as K.G. at Windsor), I. 195 w. (Sir George), 1. 194 ii. Feltbruge (Sus.) [Felbridge, near East Grinstead), I. In, 71. Ferdinand I. (King of Castile), I. 13, Un, 15, 15 71. Fergaunt (Alan) [The Ked], II. 189 n. Fettiplace (John), I. 200. Fever sham abbey (Kent), I. 77, 78 n. Ficelo (Gentilis de, notary), I. 113 ; (his mark or emblem), I. 113. Fidelium, II. 51. Fides (Sancta, virgo), I. 157, 171 n. Fides (Saint — de Longtieville priory) [Rouen], I. 37. Figeac, abbey of (Lot), I. 36 ; II. 129. Fijaco (John de, scutifer), I. 135. Fitz-Alan (Walter, High Stew- ard (or Stewart) of Scot- land ; founder of Paisley abbey), L 36 n; IL 112,114, 115. S. Stewart. Fitz-Alan (or Arundel) (Tho- mas, archbishop of Canter- bury), I. 148. (John, Lord Maltravers), II. 61. (family of), I. 87 n. Fitz-Alured (William), I. 72. Fitz-Azo (Adam), I. 81. Fitz-Baldwin, I. 69. Fitz-Boselin (William), I. 73. Fitz-Brian (Ralph), I. 70. Fitz-Drogo (Simon), I. 71. Fitz-Geoffrey (John), I. 105 n. Fitz-Gerard (Baldwin), I. 69. Fitz-Giibert (Richard), I. 71. Fitz-Haming (Richard), I. 72. Fitz-Hamon (or Hamo) (t. Ru- fus and Conq.),II. 192, 194, 194 n. (Robert, Lord of Glou- cester), I. 66 n. Fitz- Hard win, I. 73. Fitz Hermer, I. 73. Fitz Hugh de Munford, I. 74. Fitz John (Eustace) (t. H. I.), I. 94 w; IL 108 ^^. Fitz-Kane (Savaric), I. 70. Fitz Muroch (John), IL 149. Fitz Peter (Geoffrey; Chief Justiciary), I. 86, 92; II. 107, 107 n. Fitz Ralph (William, clericus), L 102. (William), I. 105. Fitz Randolph (Herbert), I. 72. Fitz Richard (Roger), I. 94 n ; IL 108 n, (Gilbert), 1. 69, 70. f I P f 264 INDEX AND GL0S8AEY. Fitz Richard (Hugh, de Clai- endona) [9 Clayhidon],I.65. Fitz-Eobert (Simon). S. Simon de Wells. -— (Alan), I. 71. fitz Eoger (Eobert, justice itin- erant, 1201), 1.94, 94«; II. iUo, Fitz Rou (Alan), I. 71. Fitz Swaine (Robert, t. H 11 founder of Prittlewel], in Essex), 11. 151 71. —-'{Adam, t. H. II.), n. Fitz Thomas (Robert), II. I49. Fitz VV ibert (Benedict), I. 70. ±itz Wmemer (Walter), I. 62 ^^^^^^S (yiilter, de Havre- sham) (Heversham), I. Q^j Flanders (Baldwin, Count of) (Count of), II. 228. I / TT ' 1 ■• — Foot (French), I. 21 n. ~— (English), I.2ln. Forester (Philip), I. 140. iorez (Comte de, 1245), I. 21 Form (of admitting a prior to office),!. 112,113, 114. (of indenization of alien INDEX AND GliOSSAET. 265 Flandre (Herold de, Bishop of Valence, 1220), II. 228. Florangcs (Bartelemy de) S Abbots of Cluni. '' Florence (gold florin of), ft Ric. II.), I. 129, 137, ife S; 138 n, 139, 151, 174,181 194, 195 ; (its equivalent), L 181^, 194, 19(). '' Florin (gold, of Florence), I. -— or franc (of gold), 1.1 4C. H lory (Sancti, dominus episco- pus), I. 187, 189, 190. of), I. 187, 187 n, 189, 190 (Diocese of), I. 35. -—.(St.) (abbeyof), I. 187m. Folkintoua {Folhngton, Suss.), Fonds Latin (Bibl. JSTat.) I 4. II. 167, 185, 197; S. Records! ±onds Latin (des JSTouvelles Acquisitions), L 4, 5 ; 11 167, 185^8. Records. priories), IL 190. — (of oath on installation of a prior), L 111,112,113. — (of acknowledgment on r^l 4r* ^f ^.nnual pension), (of resignation or re- nunciation of the office of prior), II. Qs, Forsyth (Forsjthe) (Thomas de, priest), n. 159,160,161, 160,166,216. ' Foston (near Newark) (Line), Fotheringhaj (N'hants) col- vft ('"PP^^ssed t. Edw. VI.), II. 6 n. Foundation-charter (of St Pancras of Lewes), I. 44,' Foundation-charter (2nd, of fet. Pancras of Lewes), I. 4o sq. ' Foundations ; (subordinate f' 30-32, 33, 34,"35, 39 59 «, 196 -■ (William de St. Mary- church. Bishop of, 1198), I. ifo, \)o n. ~~r- (filbert, Bishop of, 1 131), (See of), I. 74. ; (Lord Major of), II. 210. Longoponte (Odo de), L 114. Longpont (Sainte Marie de— ) (Paris), L 34, 111, 114. — -- (Odo, prior of, 1298), I. 114. Longueville (St. Fides de— priorj) (Eouen), I. 37. Lordon,3i H. i68, 182, 183, 184. Lords in Council (Scot.), 1. 197. Lorraine (Jean de), S. Abbots of Cluni. — — (Charles de), S. Guise : Abbots of Cluni. —--(Louis de), S. Guise: Abbots of Cluni. Lorraine (Bene, due de), IL ^28. (Isabella de), 11. 58. 1 Lordon la possibly intended for Gordon,'' -Gordan" (Gonrdon, Saone- et-Loire) (district of Ch41on) ; unless it Lorraine (ducal house of), I. Losinga (Herbert, Bishop of Thetford and Norwich), I. 60, 60 n. Lotharingia {Lorraine), II. 99. Louis IX., King of France (St. Louis), L 21. be the " Decanatus Lurduni " of the Bibl. Clan (col. 1754). when Louhans (Saone-et-Loire) might be implied. Louis XITL, do., I. 27 n; II. 229. XIV., do., L 24, 27 ?i; II. 230. XL, do., IL 69; (ran- somed Margaret of Anjou), IL 69. XIIL, do., L 125. Louis II. (King of the two Sicilies), II. 58. Lourdin (Bourdin) de Saligny, L 252, 252 n. Loup (Saint — ), S. Lupus. Lourdon castle (near Cluni), II. 62, 62 n, 159, 160. Lovaigne (or Louvayne) (Sir Nichole de, seneschal of Ponthieu), I. 172 ??. Loventona (Suss.) (? Lovente), I. 70. (Ricardus de), I. 70. Low- Countries, II. 228. Luca (Aldebrand de), I. 113. Lucas (M agister scholarum de Lewes), L 107, 110. Luci (Richard de. Chief Jus- ticiary, t. Hen. II. ), I. 83, 83 n, 105. Lucina^* (Sanctus Laurentius in) [S. Lorenzo in Lucina), I. 107, 108. LuQon (Vendee), (Bishop of), L27w5lL228. Lugdunensis {of Lyons or the Lyonnais), I. 81. Lugdunensis (Magister Wil- lelmus), I. 81. Lugdunum {Lyon; Lyons), II. 206. Lupus (Sanctus de Asserento) [Asserois']^ I. 127. Lurdinium {Lourdon) (castrum de Lurdinio prope Clunia- cum), II. 66. Lutegareshale {Ludger shall, Wilts), I. 71. Lutterworth (Leic), II. 18. (Rector of). S. Wycliffe. Luxemburg, I. 21 n, Luxemburg (Anne of. Queen of Richard II. of England), L 199. (Sigismund of — , Em- peror of Germany), II. 17 w, 19. Lyon (Rhone), II. 84, 206. (xircb bishop of, in 4th century), II. 84 n. (cathedral of), II. 223. (Archbishop of, 1245), I. 21. Lyon (Ecclesiastical province of Cluni), L 33, 37, 38. (diocese of), I. 37. Lyonnais, I. 6 n. Lyons. S. Lyon. M. Macon (Saone-et-Loire) (dio- cese of), I. 37, 40. (dean of), II. 84. I. 10, 40 n, Magdalena (Johannes de, grand-prior of Cluni, and prior of la Charite-sur- Loire), II. 99, 228. Magdelaine (Jean de la), II. 99, 228 ; (yicar-general to John de Lorraine; elected abbot of Cluni; superseded by Francis I.),IL99. S. Abbots of Cluni. Magister (in sacra pagina) {doctor-in- theology ; doctor of divinity)^ I. 135. ^^ Church of Eome giving title to cardinal -priests. I 280 INDEX AND GLOSSAEY. Ma^na Charta, I. 94 n. Maieul (St.). S. Abbots of Cluni. (statue of, in Cluni basilica), II. 223. Maingerius, I. 72. Mainraot (family), II. 87. Major prior (de Cluniaco). S. Grand-prior of Cluni. Majus or Martini Monas- terium [Marmoutier-les- Toiirs] , I. 52 ; II. 56, 56 n. Mala Herba (Eadulfus), I. 6o. Malcolm IV. (Kincr of Scot- land), I. 36 71', 11. 117 bis, 117 7?. III. (Kincr of Scotland), L60n; II. 118. Malet (Gilbert, senesclial, t. H. II.), I. 85, 85 n. Malfet (? Malet) (William), I. 72 his. Malo Tassu (Prioratus de), n. 211. ^' Malo Lacu (Peter de), I. 105, 105 n, Malpas priory (Mon.) (cell to Montacute), I. 32, 196 table, 198; 11.211. Mandatory epistle (of Peter the Venerable, on the death of the Empress Maud), I. 10; 11.103,104,105. Manors (English, of the abbey of Cluni), S. Estates (Cluni). Mans (Sarthe) (diocese of), II. 193 n. Manserus, S. Bisset. Manso (Gerard de, notary). I. 117. ^^' Mantellus (Thurstan), I. 62. Manton (Eut.), I. 58, 67, 125, 127, 129, 139, 143, 151 i 155, 158, 162,182, 191 IQS 195,196212220:223:244: mSYi '' '' '' "' ''' ''' Mantua (diocese), I. 36. Manuscripts (of Cluni) 'l 1 K 7, 8, 9, 9 r., 10; II. 224, 225 ^. Acquisitions ; Fonds • Cabinet ; Collection ; UqI cords. (Latin ; Paris), I. 5. (Additional ; Paris), I. 5 9; 11.203. ^' ' —-( Additional; Brit. Mus.), 1-8, 8 7^,9, 9 7?. ^' Marca sterlingorum, II. 159 Marcel (Saint— de Die) (Dr6me), I. 35. ^ ^''^.''^11?'"'*) (P^'^^^^)^ diocese of Chalons, I. 33; II. 194. Marcelleio (ecclesia Sancta3 Marise de), II. 194. Marcha ar Irrespective of snbseqnent sick- ness, one period of great mortality among the brethren at Cluni, com- menced in 1346, and lasted for three years, before which time the number of them had been 260 monks (S. Bibl. Clun., col. 1705). ••• ••• •«• ttt ••• 88. Duke of Norfolk to Abbot of Cluni 89. Lord Bergavenny to ditto ... 90. From Convent of St. Pancras to Abbot of v^'i.UXll ••• ... I.. ... ., ... 91 . Bull of Pope Sixtus IV. releasing St. Pancras from all further subjection to Cluni 92. Power of attorney for Cluni agents in Eng- XdfLLvX. ••• ••• ••• »•• ••• ••• 93. Mandatory epistle of Peter the Venerable ... 94. Charter of King John, recording certain grants to Lenton priory 95. From Prior of Thetford to Cluni 96. Letter of credence from Prior of Northampton 97. Epistle emanating from Bishop of Glasgow, •1- ^J^f V/ ••• ••• '•• ••• ••• %% 98. From Abbot and Convent of Paisley, excusing themselves for not having sent their novices to profess at Cluni ... 99. From the same, on an attempt to transfer their house to the Cistercian order 100. Visitation of English Cluniac foundations in JLfa^W^J** ••• •#• ••• t*« ••• 101. Ditto in 1275-6 102. Excuse for non-attendance at a chapter- general of the order 103. Visitation of Cluniac houses in England in 1 97Q •l-fcJft/|»a ••• ••• ■•• ••• tat 104. Excuse for non-attendance at a general- chapter of the order lUD. j^ixro ... ... ... ... ... ... 106. Appeal against infringement on part of abbatial visitors 301 IL 67, 58 II. 59, 60 II. 63-69 n. 70 II. 73-75 II. 76-83 IL 83-85 II. 87, 88 II. 88, 89 II. 89, 90 n. 90, 91 H. 92-98 II. 99-101 IL 104, 105 II. 106-108 IL 109,110 IL 110, 111 IL 113,114 IL 115, 116 n. 119-121 IL 123, 124 n. 124-129 IL 129, 130 IL 131-144 n. 145 II. 145, 146 II. 146-148 302 107. 108. 109. 110. INDEX AND GLOSSARY. Excuse for non-attendance at a general- chapter Deed recording refusal to obey citation to ap- pear at Cluni, on part of Abbot of Paisley From Prior of Pontefract, alluding to death of Thomas, E. of Lancaster^, &c., in 1322-3 Excuse for non-attendance at a chapter- general of the order . • • 111. Another similar excuse 112. Extract from Pipe-Eoll of 6 Hen. IV. 113. License from Charles VI. of France to send amission to England 114. Memorandum on relative value of English and French money 115. Letter from Abbot and Convent of Paisley 116. From same 117. Instructions enclosed in the same 118. Chartulary B. — extract from, relating to Henry of Winchester, and the inquisition emanating from him, as to the value of certain Cluni income 119. Chartulary D.— giving Bull of Pope Gregory S.. J . M .m ••• ••• ■•• ••• ••• ••• 120. Chartulary D.— giving charter of King Stephen 121. Chartulary D.— from Sub-Prior of Thetford to the order of Cluni in England [Form of petition for indenization] 122. Chartulary D. — Charter from Eoger de Mont- gomeri 123. Chartulary D. — On the deplorable state of St. Saviour's, of Bermondsey 124. Register of Cluni — Summary of contents ... 125. Chartulary D. — Summary of contents 1 26. Collection-Moreau — Summary of contents . . . 127. Collection-Moreau — Bull of Pope Innocent VL to Hen. Ill 128. Collection-Moreau — On the privileges of the Cluni order, promulgated by Pope Gregory ' -»-j-. ..* ... ... ,,, ,,, ,,, 129. Collection-Moreau — Visitation of Cluniac houses in England and Scotland 1 30. Collection-Moreau — Letter from Charles VII. of France to Abbot of Cluni 131. Collection-Moreau— from Abbot of Paisley to Abbot of Cluni 132. Letters Patent from Charles VII. of France II. 148, 149 IL 149, 160 II. 152-154 IL 154, 155 II. 155 IL 156, 157 IL 157, 158 II. 159 IL 160, 161 IL 161,162 II. 162-166 II. 168-184 IL 186, 187 II. 187-189 II. 189 IL 190 n. 193, 194 II. 194, 195 IL 197, 198 IL 198-201 II. 204, 205 IL 205, 206 n. 206-208 n. 208-213 IL 214, 215 IL 215, 216 n. 217-219 INDEX AND GLOSSARY. 303 Redditus (annul redditus) ( Rent ; revenue ; annual rent) , L 196, 216, 21 7, 218; IL 138, 163. Redrewella (Domesday name of Bider's Wells, Suss.),s<> 1. 50. Redveriis {aL Redvers) Bald- win de — (E. of Devonshire), IL 135 n. Refectory (Cluni), I. 20, 21. Reformation (of the Cluniac order), I. 22, 23. Reformation (the Lutheran — ), IL 18, 229. (the "Morning Star " of), IL 18. Regalis (Robert — , sub-prior of Lewes, 1401), I. 184, 194. Regent of France, IL 229. Register of Cluni, I. 4; IL 167, 197. S. Records. Registrum Prioratus de Lewes, IL 36. Rehoboam (son of Solomon), I. 204. Reinham, S. Rainham. Relics, (sacred relics at Cluni), II. 222, 223, 224. [For enumeration of, S. pp. 223, 224.] Religious houses, S. Abbey; Priory ; Foundations ; Affi- liations. Religious war, I. 39, 40 ; II. 221, 229. Remensis diocesis {diocese of Rheims), I. 128. Remensis (of Rheims), I. 134. Reminiscere (introit), IL 127, 136. Remo (Dionisius de — , notary), L 142. Eenaudini de Quercu (Baude- tus — y notary), I. 128. Renaud d'Este, S. Abbots of Cluni. Rene (King of Naples, Sicily, and Jerusalem), I. 124. (anecdote concerning), IL 58, 59. Renfrew, II. 112, 119 ri. (Baron of—), L 197. Rental (of Cluni manors in England), I. 196 table, 199, 217. Requests (Court of — ), II. 29. Requiem mass, II. 37, 51. Repaire (le Beau — ) (sign of " hostelry " at Boulogne), I. 153 n, 181, 182. Replunge {Replonges, Ain) (Bage-le-Chatel), II. 176. Republic (French, 1792), L 40. Restitution of revenues (of tem- poralities) to alien priories, L 31, 190; II. 205. Revenues (of alien priories), I. 31 ; IL 7, 205. Revolution (Great French) (179— ),L 3,5, 8 n, 19, 22, 40; II. 203, 221. Reverien (Saint — priory of) (Nevers), I. 34. Reydon St. Peters (Suff.), S. Wangford. Rheims (Reims) (Archbishop of— 1245), I. 21. (archbishop—), II. 228, 229. (diocese of) (Remensis diocesis), I. 128. Rhone (Saint Saturnin du Port-sur-le-), I. 34. (Rompon priory on the — ), I. 34. I. 238. Richard II. (King of England), I. 30, 124, 135, 143, 150, 151, 181, 192, 195, 236, 250 ; IL 50 S. S. A. C. XV., 162. a * 1.^ ■ -^ I 304 INDEX AND GLOSSAEY. I INDEX AND GLOSSAEY. 305 I I n 6 n, 18; (his seizure and custody), I. 181, 186. Eichard (Duke of York) [bro- ther to Edw. Y.], II. 86. Eichard (Fitz— ). S. Fitz. Eichard's Castle (Salop and Heref.), I. 137, 139, 158, S. Talbot. (Sayof— ), I. 171. Eichelieu (cardinal), I. 22, 27, 27 n ; II. 160 ; (his armorial coat), I. 27 n, S. Abbots of Cluni. Eichmond (Alan, 4th Earl of —oh, 1153), II. 189, 189 n, (Alan) (Niger) (2d E. of—), II. 189 n, (Alan) (the Eed) (1st E. of—), II. 189 n. Eichmond (Honour of — ), 11. 189 n. Eichmond (Archdeacon of), I, 86 n, Eichemunt [Richmond] (estate belonging to Bermondsey), II. 125, 132. Eider's Wells (Suss.), S. Eedrewella. Eiding-boot (or legging) (used by monks), II. 125, 126. Eiding horse, S. Palfrey. Eiquier (St.), I. 169. Eiquerio (Broignart de Sancto — )j I- 169. Eipa (William de Alta— [H^ni*- terive ; Hautrey]), I. 70. Eipa [Ripe or Rype, Suss.), I. 71.^1 'Riscendenal? Rushden,WheLnts), I. 64. Eistona [Ryston, Norf.), I. 73. Eite (Mozarabic — : Gothic — ), l.Un. (Eoman), I. 14 n. Eites (of the church), I. 80. ** According? to the text, Eitual, I. 14; 11.129. (Gothic, Mozarabic), I. 14 n. Elvers (Ear] — Lord Treasurer, t. Edw. lY.), II. 93 71. Elvers family, I. 56 n, Eiz (priory of— [Clermontl), I. 35. Eoanne (Guillaume de — grand prior of Cluni), I. 29. Eobert I. (King of Scotland) (Eobert Bruce), II. 118, 119. Eobert the Stewart (or Eobert Stewart), (Eobert II., King of Scotland), II. 119. Eobert de Chaudesolle, S. Ab- bots of Cluni. Eobert (pincerna), I. 71 his, 72. (chamberlain of Cluni, 1149), I. 81. Eobert (Alan Fitz—), I. 71. Eobert (Count— of Geneva), II. 18. Eobertsbridge abbey (Suss.), I. 98, 98 n. Rocetre (Salomon de — clericus) , II. 134. Eoche priory (Notts), I. 32, 196 table, 198; II. 213. (Androuin de la—), S. Abbots of Cluni. Eochelle (la) (Charente-In- ferieure) (siege of — , 1628), I. 27 n. Eochefoucauld (Frederic -Je- r6me de la—), I. 28, 28 n, II. 231. S. Abbots of Cluni. Eochefoucauld (Dominique de la— ), I. 28, 28 n; 11.231. (Fran9ois de la — ),I. 28 n. Eochester (Bishop of— 1185), I. 93 n. Eogatio (Eogationes) (the Rogations, or Rotation-days ; viz., the Monday, Tuesday, in Grinstead hundred (?) ^ and Wednesday before As- cension-Day), II, 179. Eoger (Earl — [Comes Eoge- rius]),^ n. 192, S. Mont- gomeri. (Eobert Fitz—), I. 94. Eogerius Comes (t. Conq.), II. 193, 194; (his charter), II. 194. Eokesburgh, I. 224. S. Eox- burgh. Eoleti (Gerard — , pitancia- rius^2),I. 154,155,161. EoU of the Pipe (6 H. lY.), II. 156. (1 H. lY.), I. 194, 195. EoUs of Parliament (2 H. Y.), II. 5. Eolland de Hainaut, S. Abbots of Cluni. Eoman rite; — ritual, 1. 14 1^,80. Eoman pontiff, I. 118. Eoman Court (Curia Eomana), I. 106. S. Curia. Eomanorum (Imperator — ), II. 104, 105. Eoman s-Mou tier en Yaud [Ro- manum] (Lausanne), I. 36. Eome, I. 12, 14 n, 80 ; II. 77. (Church of), I. 118. (Doctrines of), II. 18, 19. (Court of—), I. 106 ; II. 224. (Court of—), I. 80; II. 32. Eompon (on the Ehone) priory (Yiviers), I. 34. Eonnes (ecclesie de — ) [^Ronno, Ehone), II. 178. " Distributed provisions on certain days above the common allowance {Pit- tancer) — or— the claustral official who distributes or has charge and general oversight of the convent's alimentary Btores and provisions. VOL. II. Eose (or wheel-) window (Cluni), I. 20, 20 n. Eoses (wars of the—), II. 69. Eota^s (^Q pg^p^i Bulls), I. 76, 76 n, Eothomagensis {of or belonging to Rouen), I. 67. Eothomagus (Rouen), 11. 77, 104. Eotintuna {Rudd{ngton,'N oits), I. 65. Eotrot (Eotroc) (Comes — ), {Rotrou, 2d Earl of Perche ; 1110),54 I. 69, 70. Eotrou, I. 34. (Nogent-le— ) (Eure-et- Loire; formerly the chief town of Perche-Govet, or Lower Perche), I. 34. (2d Earl of Perche [Perch]), 1.69, 70. Eou (Ealph Eitz— ), I. 70. Eouen (Seine-Inferieure), I. 37, 58, 58 71 ; II. 77,81,103, 104, 105. (Archbishop of — 1757), I. 28 ti,; 11. 231. (Archbishop of — [Hugh de Boves]), I. 58 ti, 67 n, Eouvroy (Charles de — ), (or de Sancto Symone), de Berbe- zillo), II. 99. Eoxburgh, I. 224 ; II. 118. Eoyalists (t. Hen. IH.), II. 132. Eoydent (Draco or Droco — , prior of St. Loup of Asse- rois) (or Asserans) (Geneva), I. 127. " Seems probably to be in intimate connection with the former "Bota Eomana," or tribunal 30 called. " Son of Arnulph of Hesdin, 1st E. of Perche, by Maud, natural dau.of Hen. I. (lost at sea with her brother William). (Heylyn.) B K ■ i I 306 INDEX AND GLOSSARY. Eaeil (priory of—) (Meaux), I. 37. Bufus (William II., Xing of England), I. 43, 44. Rufus (Geoffrey — , Bishop of Durham, 1133), I. 67. Euffus, S. Eufus (Bishop). Euith (ecclesia de — ) [? Ryes^ Rhies ; or ? Bother, Rother- field],!. 7S. Rule (of St. Benedict), II. 79. Eule (religious), I. 33 n. Euddington (Notts), I. 65. Eunnymede (Surr.), I. 94 n. Eupe (Prioratus de — )j I. 198, 198 71. Eutinton, I. 85 n. Eutland (Dean of Stamford and — ), I. 198 n, Eutlandshire, I. 58. Eyston (Norf.), I. 73. S. Sabinensis (episcopus) ( — of Sahina), I. 76. Sabina (Bishop of — ), I. 76. Sacraments (the seven), I. 18. Sacrista (Sancti Martini), I. 186, 188, 189 ; II. 27. (Thomas — de Bermon- deseia), I. 184. (Nicholaus — Abbatis- ville), I. 187. Sacristan," I. 81, 111, 111 n, 112, 184; 11. 27, 30,40,44, 124. Safe-conduct (Salvus con- ductus), I. 124, 135, 136, 187, 235 ; II. 19, 130. Saford {Seaford, Suss.), I. 71 ; parochially united with Sutton (Suthtona). Saint Agatha; Saint Andrew; Saint Mary; &c., &c., S. Agatha ; Andrew ; Mary, &c., &c. Saintes, (Charente — Inferieure) (diocese of), I. 35 ; II. 212 n. Saintonge (Ecclesiastical pro- vince of Cluni), I. 35. Sagiensis [ofSeez), I. 85. Saligny (Lourdin (Boiirdin) de— ), I. 251, 252, 252 n, 253. Salisbury (Eoger, Bishop of — , 1102), I. 59, 63, QQ n, 67, 69, 72; 11. 188. (Bishop of—, 1142), I. 82, 82 n. (Bishop of—, 1194), I. 93 n. — (Dean of — ), I. 86 n, — (Archdeacon of — ), I. 677i. Eeginald, archdeacon of—, t. H. II.), I. 85. Salisbury cathedral, I. IQ n, Salles (Cluniac nunnery of — ) (Lyon), I. 38. Salvagardia {Safe - conduct) ; (littere salvagardie ; letters of protection or safe conduct), I. 188. Salvus-conductus, S. Safe- conduct. Saone, I. 84 n, Saone-et-Loire, I. 10 passim, Sancho (King of Castile and Leon), I. 14, 14 n, 15 n. Sane to Johanne (Eoger de — [St. John] t. Stephen), I. 70. Sanctus, S. Saint. u Had charge of the holy yestments and utenBils, and the treasure. INDEX AND GLOSSARY. 307 Santonensis (of or "belonging to Saintes), ecclesia. Saracens, I. 84 n, Saturnin (Saint — du Port-sur- le-Ehone) (Uzes), I. 34. Saulve (Saint — de Valencien- nes) priory (Cambrai) , I. 34. Sauxillanges priory (Cler- mont), L 35, 189; II. 129. Savaric, S. Savaricus. Savaricus (filius Kane), I. 70. Savericus (elemosinarius), I. 81. Savigniacensis {of Savigny), Savigniacum {Savigny - sur- Grosne, Saone-et-Loire) (or, Savigny-sous-Beaune, Cote- d;Or), II. 180. Savina (Sancta — ), I. 76. Saviour's (St.), of Bermondsey, I. 32, 197 ; II. 194, 201 bis. (of Torre), H. 107 n. Savoy (Constance of — ), II. 227. Say (William de— ), II. 107 n. (Beatrice de — ), II. 107 n. (Galfrid de— t. H. III.), I. 94, 94 n. Say (family of), I. 56 n. Scalariis (Harduinus de — ), ^^ 1.73. (Stephen de-—), I. 73. (Hugh de— ), 1. 73. Scaldefort^7 (^Shalford, Surr.), I. 70. Scambium {Exchange) (Paris- iense — ; Londoniense — ), L 129, 154, 162. Sceketuna {Skeyton, Norf.), I. 73. '• Doubtless the immediate progeni- tors of William de Scalariis, 8 John, and Richard his son, t. H. III. — William and Hugh de Scalariis accounted for the Bcutage of Wales, 10 John (Madox, Ex- chequer). Schism in the Papacy (Great Western Schism), I. 75; 11. 17,18. (Origin of—), II. 18. Schutzbrief {Letter of protect tion or safe-conduct), II. 19. Scotch Cluniac foundations, I. 32, 36, 37, 196 ; IL 208. Scotia, I. 225 ; II, 33, 47, 119, 120, 161, 163, 165, 210. Scotie Senescallus, II. 114, 117, 118. (Justiciarius — ), II. 119. Scotland, I. 36, 225; H. 30, 47, 116, 159, 161, 163, 198, 210 71. (High Steward [Stewart] of—), IL 117, 118, 119. Scotland (Kings of), S. David I. ; Malcolm IV. ; William the Lion ; Alexan- der in. ; Alexander II. ; Eobert I. (Eobert Bruce); Eobert II. ; James II. Scotland (Ecclesiastical pro- vince of Cluni), I. 36. (Vicar-general over the order in), L 225; IL 30, 33, 47. (Cluniac foundations in), L 32, 36, 196. Scots (Mary, Queen of — ), I. 7. Scrope (Henry le — , governor ofCalais, 1366), L 172 n. Scutifer, I. 135, 136. (domini Eegis) {esquier), 1. 229, 230, 231, 242. Scutum, I. 181, 182, 184 ; 11. 166; (its value), I. 181 n. (gold),L 181 r^,196 table. Seaford (Suss.), I. 71. »7 Did not tne text specify Surrey, we should otherwise have thought ** Scalford'^ (Leic.) to have been here indicated, which manor " Scaldeford " is shown, t. H. III., to have been held by James de Audeley (Madox). 'Mt f f 308 INDEX AND GLOSSAEY. Seal (of Sir William Porter), I. 246, 247, 257. (of Talbot of Eichard's Castle), I. 137, 170, 170 n, (of Jean de Bourbon, abbot of Cluni), S. Arms, (of Duke of Normandy [Ben. II.] to grant to Robert, 2d E. of Leicester), I. 83 n. Seal (conventual — of Lewes) (1401,1411), L 192, 194, 214, 215,218;IL 45, 47. (of abbey of Cluni) (1432), II. 3, 52, 88. Seal (conventual — of Horton priory) (in custody of three of the brethren), II. 125,211. Seal impression, I. 222. (Writ under Privy — ), I. 219. Seburc, Seaheach, Suss. ; (or Seahrooky Bucks), I. 72. Secretarius Eegis (viz., of Hen. IV. of England), LI 85. Sector {mower ; reaper), II. 179, 182. Secular priest, I. 199. Sedan (Ardennes) (Prince of— ),L 27 n; n. 230. See (Holy), I. 14, 14, n, 75 ; H. 205. (vacancy of — in 1417), I. 46. (Legate of — in 1138), I. 75, 77. (Priory of St. Pancras placed under protection of — , and absolved from its alle- giance to Cluni), II. 92. Seez (or Sees) (Ome) (Bishop of— t. H. n.), L 85, 85 n. (Ivo, Bishop of — , t. Conq.), n. 192. (St. Martin-de— ), 11. 192, 193. Sequinus, I. 81. Semur (St. Hugh de) (grand- prior of Cluni), I. 28. (Hugh de— ), I. 13. Sender, 11. 51, S. Seyntcler. Seneschal, I. 59, 66 n, 85 n. bis, 94 n, 172 n; IL 116, 117, 185. (of Poitou), I. 94 n. Senescallus (Scotie), I. 114, 11 7, 1 18, S. Steward, Stewart. Senlis (Oise) (diocese of—), I. 34. (Bishop of-1245), I. 21. Senlis (Simon de— ), I. 30. (Simon-de— ), I. 30. Senonensis {of Sens) Sepewica (Shepelake, Shiplake, Suss.), I. 70. Septia (Magister Deodatus ^ de— ), L 110. Sepultura, Burial-fee (burial fees) ; {customary due to the clergy on burials), II. 180, 181, 182. Seven Sleepers (of Ephesus) (Edward the Confessor's vision respecting), I. 251 251 n. Seven (gifts of the Spirit); seven (cardinal virtues) ; seven (sacraments), I. 18. Seyntcler (Thomas — [Saint — Clere, Sender]), IL 51. Seysset (William — , prior of Crespi, 1402), L 192, 193. Shalford (Surr.), I. 70. Sherwood (Notts), IL 106. Shiffner, I. 56 n, Shouldham priory (Norf.), II. 107 n, Shrewsbury (Eoger de Mont- gomeri, Earl of—), 11. 137 n, 192. (Hugh, 2d E. of—), n. 193. INDEX AND GLOSSARY. 309 Shrewsbury (priory of, monas- tery of—), I. 30 ; II. 192. Sicily, S. Jerusalem (King of). Sicily (Louis IL, King of — ), IL 58. Sickness (in 14—), I. 238, 240, 258. S. Mortality. Sigismund (or Sigmund) of Luxemburg, (Emperor of Germany, 1411-1437), n. 17. Signald (grand prior of Cluni), I. 28. Silvester, I. 81. Silviniacensis {of Souvigny, in Auvergne), I. 237. Simon (Charles de Eouvroy al, de Saint—), IL 99. Simon (Earl — , t. Stephen), I. 63, 63 n. Simon de la Brosse, S. Ab- bots of Cluni. Sire (John — , clericus), 1. 160. Sirewode {Sherwood forest, Notts), IL 106. Sisteron (Basses - Alpes) (diocese of), I. 35. Sitthreia {Surrey), I. 70. Sixtus IV. (Pope), S. Popes. Skeyton (Norf.), 1.73. Slevesholme priory (Norf.), I. 30, 196 table, 197; n. 213. Slewsham, S. Slevesholme. Slindon (Suss.), II. 193. Slugham, S. Slevesholme. ^medefelda>{Smithfield, Lond.), L70. Smithfield (Lond.), I. 70. Soberia {Sudbury, Suff. and Essex), I. 70. Socamannus, {tenant Jiolding by socage-tenure), I. 73, 74. " In 49 Hen. III. the '' sotulare," figures (in Hugh de la Peune's Qaeen's Wardi'obe acx>ounts), as a sort of SoiUi (Henry de— [Sully]), IL 188. Soissons (Aisne) (diocese of), I. 34. Soliaco (Eodolf us de — ) , Eodolphe de Sully, S. Abbots of Cluni. (Henry de — [Sully, Soilli]), II. 188, 227. (Henry de — , abbot of Glastonbury), II. 227. Solidus, I. 184 ; IL 159. Somerst (Edward, Duke of — t. H. VIIL), IL 136 n. Sotulares corrigiati^^ (sort of boots or'' leggings'' for riding, fastened with thongs or leathern strings), II. 125, 126 bis, Soucillanges, S. Sauxillanges. Southover (Suss.) (near Lewes), I. 217; II. 48. South wark (Lond.), IL 49, 50. Souvigny (priory, Autun), I. 8?^, 35; IL 129 Spain (King of — ), S. Al- phonso, Ferdinand, Sancho. Spain, I. 4, 6, 12, 13, 14, 15, 39. Spain (Ecclesiastical province of Cluni), L 38. (Cluniac foundations in—), I. 6, 29. (charters concerning), I. 4, 9n, Spirit (gifts of the), I. 18. Stables (Cluni), I. 21. Staiford (Eichard — prior of Lenton, 1412), I. 232; IL 31, 32. (John — , prior of Wen- lock, 1412), L 232. '* legging " for women (Aladox, Ex- chequer, p. 630). H (■ I 310 INDEX AND GLOSSARY. Stalls (of Cluni choir or sanc- tuary), I. 232 ; II. 223. Stamford (Line), I. 123. Stamton (Henry de— ), I. 115. Stancius, (cardinal-priest in 1142, under the title of St. Savin a), I. 76. Standard-bearer, 1. 180^; II. 8. Standeda {Stanstead, Suff.), I. 74. Stanesgate (Essex) (cell to Lewes), L 30, 31, 196 table, 197; n. 212. Stanegata {Stanesgate, Essex), L 70. Stanford, S. Stafford. Standford (Suss.), I. 50. Stapleford (Notts.), I. 65. Star (Morning— of the Kefor- mation), II. 18. Stedeham {Stedham, Suss, near Midhurst), I. 71. Stephen (King of England), I. 7, 59 71, 60, 63 n, QQ n, 68, 69, 74, 75, 77, 78, 78 n, 82, 83 n, 85, 104, 190 ; 11. 29, 187, 188, 200, 201. Stephen (Earl—), II. 189 n. Stephen (St.), L 76. Stephen of Boulogne, S. Abbots of Cluni. Steward of Scotland, S. Stewart. Steward (Senescallus), I. 59, 66 7i; IL 117, 119. Steward, S. Stewart. Stewart (Lord High— of Scot- land), L 116, 117, 118, 119. Stewart (Robert the—, son of Marjory, d. of King Robert Bruce), II. 119. »9 He was a benefactor to the Cister- cian abbey of Balmerinoch, founded by Alexander II. of Scotland ; giving to it " terras suas in Bur go de Perth *» [Register of Balmerinoch in Bibl. Jurid. Stewart (descent of the family of), IL 113, 117, 118, 119. Stewart (Walter the — ) (Walter Fitz-Alan), Lord High Stewart [Steward] of Scotland ; founder of Paisley abbey; oh. 1177, and buried at Paisley, I. 36 n; II. 112, 114,115,116,117,118,11971. (Alan, son of Walter Fitz Alan), Dapifer Regis Scotie, t. William the Lion [Lord High Stewart], oh. 1204, and was buried at Paisley, II. 118. Stewart (Walter Fitz-Alan), High Steward of Scotland, (said to be the first who caused his ofiice of ^'Stewart" to become the surname of the family ^9) . Justiciary of Scotland 1231 ; oh, 1246, and was buried at Paisley, IL 114, 117, 118, (Alexander — ) (High Stewart of Scotland) (Alex- ander Stewart of Dun- donald ? ; [Crawf urd, p. 8] ) ; o6. 1283, IL 118. (James—), (High Stewart of Scotland) (appointed one of the Governors of Scot- land on the death of Alex- ander III.) ; oh. 1309, and was buried at Paisley, 11. 118. (Robert the—. King of Scotland [Robert 11.1), II. 119. -^^^ Stoctuna {Stockton), I. 70. Edin. ; Crawfurd's History of the Stev^arts, 1710.] Nevertheless, he also founded for Claniac monks a cell to Paisley at Dalmulin in Kyle (Paisley Cartulary). ^ INDEX AND GLOSSARY. 311 Stockio (Thomas), I. 218. Stotingea, I. 72. Strete (or Street) (Suss.), II. 61 n. Straton^^ or Stratton (Adam de, 127—), IL 132, 138. Strigni, IL 172. Stuart (Royal House of — ), II. 117 sq. Stuart (Stewart) (family of — ), L 197; IL 112, 116, 117, 118, 119, 137 n. Stuteville (Geoffrey de — t. Stephen), I. 73. (William de— t. Hen. IL), I. 85, 85 n. Suamberga {Swanhorough, Suss.), L 45, 49, 214 ;IL 48. Subcamerarius, I. 168. Subcellerarius {suh — or under- cellarer),^^ II. 122. Subordinate foundations, IL 84, S. Afiiliations. Suche (Robert), II. 51. Sudsexia {Sussex), I. 70. Suelle {Sulehay, N'hants), II. 13eS. Suessionensis {of or helonging to Soissons), 1. 134. S. Sois- sons. Suffolk, I. 59. Sully (Rodolphe de— ), S. Abbots of Cluni Suppression (of religious houses, t. Hen. VIIL), IL 99. (of alien priories), I. 31; II. 5-15. (Act for the—) (2 Hen. v.). IL 5, 6. Suriz (Rogerus), I. 73. Surrey, I. 69, 70. Surrey (Earl of—), S. Warenne (W. de), I. 49. (Earls of), IL 61. Sussex, I. 69, 70. Suthtona (Suthtuna) {Sutton, Surr.), I. 70. (Rambertus de — ), I. 71. Sutton (Surr.), I. 70. Swanborough (Suss.), I. 45, 49, 214, 217 ; II. 14, 48. Switzerland, I. 4. Symon (Saint) (Simon) (Aisne), IL 99. (Saint) (Charles de Rou- vroy, al. de — ), II. 99. Sympyl (Thomas), IL 149. Syria (St.) (or St. Caricus) (Cornw.) priory, I. 32, 196 table, 198. T. Table (of Claniac foundations), L 196. Tabula {Rubric ; rituale; manu- ale) J {Notice-board, or table), II. 208, 209, 210. Tain (Drome), I. 238, 238 n, 241. Taisi {Taize, Saone-et-Loire), II. 168, 183. Talbot (Sir Gilbert, of Rich- ard^s Castle), I. 135, 137, 139, 140, 145; (con- sanguineus Regis), I. 158, 171; (lessee of the Cluni «» In 1265 Isabella de Fortibus, Countess of Albemarle, presented to the Barons of the Exchequer Adam de Stratton to act for her in the Exchequer of Heceipt. In an entry Memor., Eot. 7, he IB styled " Clericus " (Madox, p. 733). In the same year John de Wyndesore conveyed to Adam de Stratton the oflfice of " ponderator " in the Exchequer. ^^ The cellarer procured provisions for the convent. yi I' 312 INDEX AND GLOSSARY. estates in England), I. 137, 145, 150, 169, 170, 178; (armorial seal of), I. 137, 170, 170 71 ; (counterseal [monogram] of), I. 170. (Gilbert—, 3d Baron Tal- bot of Goderich Castle), I. 137, 171. — (Eichard— ), I. 137. (Gilbert^ 1st Baron — ), I. 137. (Gilbert, 7tli Baron — ), I. 137. Talbot (Gilbert— of Irching- field), I. 137. Talbot (Joan [Tamworth]), I. 137, 150,171, 172,182,188. Talbot (Gilbert — , Justice- itinerant, 1261), I. 70. Tamworth (Sir Nicholas — ), I. 125, 128, 133, 143, 151, 171, 171 n, his, 172, 172 n; (captain of Calais 1371), I. 172 n. Joan (or Johanna) [after- wards Talbot], I. 125, 126, 128, 133, 137, 143, 151, 171, 171 n, 172, 182, 188. Tangemera {Tangmerey Suss.), I. 70. Tarentaise (Ecclesiastical pro- vince of Cluni), I. 34. Tarere (Peter de— ), I. 169. Tarn ay o (prioratus de — ), S. Ternaj. Taunton (archdeacon ofl, I. 149. Tempera (painting in — ,) on apsis-cupola (Cluni), I. 19; n. 222, 223. (painting of Last Judg- ment in — ), I. 21, 21 71, Templars (order of), I. 11. •• The patron-saint of Theronanne was St. Omer. Tenth (annual— in 1345), I. ol. "Tenths (Three years'' — of ecclesiastical benefices ; tax, 51 Hen. III.), II. 110, 111. Ternay (Isere) (c. de Saint Symphorien-d'Ozon) (priory of), II. 66, Temy (William— clericus), I. 141. Terouanne (Bp. of— 62)^ S. Morinensis episcopus. Tewkesbury (Glou.) (battle of —in 1471), II. 69. Thame (Oxon.), I. 67 n. Theobald (archbishop of Can- terbury, 1138), I. 82. (archdeacon of Cluni), I. 190. Theologici (doctor in— ), 1. 128. S. Pagina. Theology (of Middle Ages), I. 9 n. Theronanne ^^ (Terouanne), (Bishop of, &c.), S. Mori- nensis. Thesaurus,63 II. 29, S. Tresor. Thetford priory (Norf.), I. 30, 32, 37, 59, 60, 61, 115, 116, 184, 196 table, 198 ; 11. 16, 37, 57, 109, 122, 123, 128, 129, 142, 189, 199, 200, 201, 211, 212. (Visitation of, in 1262), 11. 122, 123. (Henry, sub-prior of, 12G2), II. 122. (Thomas, chamberlain of, 1262), n. 122. (Visitation of, 1275-6), II. 127. (Thomas, prior of, 1276), 11. 128. 63 Depository of a convent's valuables, including the moniment room of its charters, deeds, Ac. INDEX AND GLOSSARY. 313 Thetford priory (Norf .) , (Visita- tion of, 1279), n. 142. (petitioned to be made denizen, t. Edw III.)? H. 142, 190. Thetford (Prior of— 1237), I. 103. (Vincent, prior of), I. 116; 11.142. (\V. de Ventadour, prior of, 1308), I. 116, 117. — (prior of, 1412), I. 232. (Thomas, prior of, 1276), II. 129, 143. Thetford (Bishop of —and Nor- wich), I. 60 n, Thibaud I. (de Vermandois), S. Abbots of Cluni. II., S. Abbots of Cluni. Thibout, I. 125. Thiers abbey (Clermont), I. 35 ; II. 129. Thilbord, I. 125. "Thirtieth of all movables," (tax. t. Hen. III., 1237), I. 103. Thomas (abbot of Paisley), II. 214, 215. Thomas (the Archbishop), II. 194 ?i, S.York. Thomas de Bermondeseie (sacristan), I. 184. Thomas (St.) (chantry of—, Pontefract), II. 151. Thomas (St.) (Hill, Ponte- fract), II. 150. Thorn (Thome, Suss.), I. 72. Thorp (Serlo Blundus de — ),I. 65. Thorp [Thorpe, Notts), I. 65. Thorp (John de— ), I. 115. Thwaytes (William — armiger) (within the diocese of Chi- chester), II. 69. Tiburtinus mons, I. 77 ; II. 78, 81. VOL. II. Tickford priory (Bucks), II. 213. Tickhill (York.), II. 108 n. Tillington (Suss.), I. 71. Tinchebray (rinc^ebmi, Orne), 1.57. Tiron (Bernard de — ), I. 58 ti ; (his religious community), I. 58^1. (the order of—), II. 121. Tithe (decima), I. 106, 106 n, 109, 214. Tixover (Eutland.), I. 58 ti, 67, 125, 127, 129, 139, 143, 151, 153,158,162,182, 191, 193, 195, 196, 212, 220, 223, 244, 24G ; II. 4, 8, 9, 11, 74, 78, 100, 214. Todwick (York.), II. 125. Toledo (capture of), 1. 13, 14 n. Tombstone (Henry, abbot of Bermondsey 1412), I. 232, 237. Tornac (priory of) (Nimes), I. 34. Tornacensis or Torniacensis (mensura) (nioneta) {staYir- dard measure of Tournay ; money of Tournay), II. 169, 170, 170 n, 171. Tornacensis (Sanctus Martinus — ), St. Martin of Tournay y II. 193. Tornacum, Torniacum [Tour- nay), II. 169, 170. Torre (St. Saviour of —) (Dev.), n. 107 n. Totnes priory (Dev.). I. 31. Tour (de la Justice) (Cluni), I. 20 ti. . (des Archives) (Cluni), I. 20 n. Tour-d'Auvergne (Emmanuel de la — ), S. Abbots of Cluni. (Henri - Oswald — ), S. Abbots of Cluni. S 8 I \ 314 INDEX AND GLOSSARY. INDEX AND GLOSSARY. 315 Tour-d'Auvergne (Henri de la — , vicomte de Turenne), I. 22. (Frederic-Maurice de la — , due de Bouillon), 1, 27 n, Tour-d' Auvergne — Lauragais, (Comte de la), I. 22. Tournois (French monej struck at Tours), II. 159 n. Tournay, II. 169, 170 n, Toumus (Saone-et-Loire) (ab- bot of), II. 230. Tours (Indre-et-Loire), 1. 105 n. (St. Martin de— ), II. 228. (Gregory of—), II. 225. (St. Martin, bishop of 375), II. 56. Tower (belfry— at Cluni), I. 17,20; 11.222. (lantern— at Cluni), I. 20. Towic {9Todwick, York.) (es- tate belonging to Bermond- sey) II. 125. Towton (York.) (battle of, in 1461), II. 69. Trausepts (of Cluni basilica), I. 20. Transubstantiation (doctrine of), II. 18 bis, 206 n. Treasurer, S. Sacristan. Trecensis {of or belonging to Troyes), I. 235 ; n. 66. moneta,^ — diocesis, {of Troyes, in Champagne), II. 66, Treva {Treford, Trey ford, , Suss.), I. 71. ' I Trecestre ( ? Towcester.WhsinU) , II. 64. Trent, S. Council. Tribute (or pension, to the mother-house), I. 181. S. Trinity (Priory of the Boly— of Lenton), I. 32, 37. Trody (Philip), I. 160. Trivy (William — of Cluni, notary public), I. 154, 161, 169 bis, Tresor {Treasures; precious possessions) (Inventory of the— of Cluni), H. 222, 223, 224, S. Eelics. Troyes (Aube) (diocese of), I. 34,235; 11.19,19^,29. Troyes (Theobalde, comte de— ) . I. 78 n. (Milo, vicomte de — ), I. 78 n. Trumpetona ( Trumpeton, Kent), I. 214, 217; 11. 49. Tudenham (Thomas —miles, living within the diocese of Norwich), II. 67, 69. Tunstale (Hunts) {Bunstall), I. 102. Tulintona {Tillington, Tolling^ ton) (Suss.), I. 71. Turonensis {of or belonging to Tours) ; {according to the standard weight of Tours), II. 26, 29, 35, 56, 159. libra {livre tournois) ; Turney, II. 29. moneta {Money of Tours in France ; monnaie tour' noise), II. 159. Turners (or black money), II. 29, 159 n. Turonensis (Majus Monas- terium— ), (Marmoutier-les- Tours) (Saint Martin de Tours), II. 56. Turre (Stephen de— , sene- schal of Anjou, t. Hen. II.), I. 85, 85 n. Apportus. Tricenary {Tricenaire) , H. 104 I TuronibuV (Stephanus de— ) bis, 104 n, 105. j I. 85. " Trecensis; (according to the standard weight of Trojes) ITrot/ weight]. Turenne, I. 22; II. 230, S. Henri de la Tour d'Au- vergne. (anecdote in connection with), I. 22. Turstinus, I. 64. Twineham (Suss.), I. 217. Twynem (Twynem, Twynham, Twinham, Twineham, Suss.), 1.217. Tydentuna (Kent) (? Tenter- den), I. 74. Tympanum, I. 17. u. Ulfkitel, I. 73. Ulna, I. 73, S. Holme. Upmerindone (Upmerdone, Up-Marden, Ifpmarden, Suss.),6* II. 49. Urban II. (Pope), S. Popes ; (his eulogy of Cluni), I, 41. Urban III, S. Popes. V, S. Popes. VI, S. Popes. Uzes (Gard) (diocese of), I. 34, V. Vacancy (of the Holy See), I. 46. Vadimonium, II. 172. S. Vadium. Vadium {Mortgage ; pledge ; [promissory 7wte'\ ; debt), II. 183. Valbant, II. 132. Valence (on the Rhone) (Dr6me), I. 35, 238 n. (Harold de Flandre, Bishop of), II. 228. Valencia, I. 38. Valenciennes (St. Saulve — de) (Cambrai), I. 34. Valete {Bene — ; Papal Bull cipher), I. 76 n. Valle clusa (Prioratus de— ) (Priory of Vaucluse), II. 73. Vallibus (Hugh de— ), I. 177. Vallis clusa ( Vaucluse), U. 73. •' The advowson was given by Lewes priory to Eaeebourne nunnery [S.A.C. IX., 6]. The manor is one of the four Van Eyck (painter), 11. 59. Vandrille (Saint — ; abbey in the diocese of Eouen), S. Wandrille. Varenna or Varenne, S. Warenne. Varenne or Varennes (Saone- et-Loire) (parcel of Beau- mont), II. 170, S. Warennes. Vatican palace (Rome), II. 206. Vatican (library), I. 3. Vaucluse (priory), II. 73. Vaud (Lausanne), I. 36. Vaux-sur-Poligny (Priory of) (Besan9on), I. 36. Vellavie or Valaunie comes, II. 73, 80, S. Velay. Velay (in Languedoc), I. 10; n. 73, 73 n, 80 n, (comte de — ), 11. 80. " Meredens " of Domesday, and has always been united with Compton. It is now known as Marden- Up, * — I 316 INDEX AND GLOSSAEY. Ventadour (William de— , dean of Carennac, 1308), I. ±1.0, (prior of Thetford), I. 115. (Corr^ze), I. 115. Verder (John de— , monk of Lewes), II. 54. Verdon (Bertram de—), I. 105. Verdun (Meuse) (diocese of). I. 33. ^ (Bishop of— [Jean de Lorraine]), II. 228. Vere (Eobert de— , t. H. IL, founder of Horton priory), n. 144 n, Vere (Alberic de— , 1st Earl of Oxford [Count de Ghisnesl, 1155), IL 189, 189 7i. (Alberic de— , 2d E. of Oxford), IL 189 n, (Robert de— , 3d E. of Oxford), IL 189, 189 71. (Robert de— , 5th E. of Oxford), IL 189 n, (Aubrey de— , 20th E. of Oxford, 1702), IL 189 n. Vergy (Doyenne of Saint- Vi- vant de— ) (Autun), I. 33. Vergy (orVergey), (nearNuits, Cote d'Or) (in Burgundy), I. 33. Vermandois (Raoul, comte de— ), L 78 n. Vermandois (Elizabeth (Isabel) de— ) [Beaumont] , I. 45, S. Warenne. (Thibaud de— ), S. Abbots of Cluni. Verziacum (Verze; Sa6ne-et- Loire, c. de Macon). S. Berziacum [Bibl. Clun. 1755.] Vestibule, U. 222. Vestments, I. 214, 215, 216- IL 48, 72, 127. Vezelay (abbey) (Yonne), 11. 142,142 71,143. Veziliacum (or Vizeliacum), IL 142, 143, S. Vezelay. Vexilliferus, I. 196 n ; 11. 8. Via lata (Sancta Maria de— ) L 89.66 ^' (Cardinal of St. Mary in—), I. 89. "^ Vicar-General (over the order of Cluni), I. 26 n, 30, 211; IL22, 23, 30, 33,34, 37,99, 199. Vicariatse (literse— ) (litera vicariatus), I. 185, 186, 209. Vicariatus, I. 209, 225, 232 234; IL57, 85. Vicarius, II. 22 bis, 23, 33, 34, S. Vicar- general. Vicecomes, IL 107, 108 n, 140, 141. Vico Anglico (Ecclesia Sancte Marie de— ) (— ? of Inqleby, Der.), L64. ^ S. Maria (Sancta). Victor IV., S. Antipope. Victor (Saint — de Geneve), priory, I. 35. Victor (Saint— de Cey, nun- nery) (Li^ge), L 38. Vindemia (Vintage; vendage), Vidimus, I. 46, 182, 186 his-, n. 29, S. Inspeximus. Vidrinet (Bertrand de— ). I. 117. ^ Vienne (Isere) (diocese of), IL 66. (Ecclesiastical province of Cluni), I. 34. Vienne (Archbishop of— 1077), I. 31 7U «« Church in Rome giving title to cardinal-priests and deacons. INDEX AND GLOSSARY. 317 Vienna (Archbishop of — 1715), n. 230. Vienne (seat of 15th (Ecume- nical Council, 1311), 1. 118 n, Viennensis [of Vienne), IL QQ. Viliaco (ecclesia de — ), IL 178. Viliacum (? Villy-le-Pelloux, Haute- Savoie) (or, ? Villy-le- Moutier, Cote-d'Or), II. 178. Villeneuve-les- Avignon (Gard.), IL 59.67 Vincent, (prior of Bromholme, 1239), I 198 ; IL 202. Vincentius de Campis, S. Champs. Vindemia [Vintage; vendage), II, 179. Violanta (d. of Galeazzo, Duke ofMilan), L172 71. Viriaco (Richard de — , arch- deacon of Cluni) (one of the mission to Hen. VI. in 1457), n. 73. Viseu (Spain), L 38. Vision (of Edward the Con- fessor), I. 251. Visitation (abbatial) (object of), IL 128, 151, 152, 154. (of Cluniac houses in England), I. 9 n, 96, 138, 190, 225; IL 37, 57, 112, 122, 123, 124, 125, 126, 129, 130, 131-144, 146, 152, 153, 204, 208-213. Visitation (of English Cluniac houses in 1262), II. 122, 123, 124. (of Cluniac cells in 1275- 1276), IL 124,125,126,127. (of English houses in 1279), IL 131, 132, 133, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144. Visitation (episcopal), II. 151. Visitors (abbatial — of the Cluniac order), II. 58, 83, 84, 122, 125, 126, 127, 130, 146, 198. (Instructions for), II. 83, 84. Vitalis (Ordericus — ), I. 23. Vitalis grossus, I. 70. filia ejus (Grisla), I. 70. Vivant (Saint — sous Vergy) (deanery of, in the diocese of Autun), I. 33. Vivien (Grand prior of Cluni), I. 28. Viviers (Ardeche) (diocese of), I. 34. Voulte (priory of la — , Saint- Flour), I. 35. w. Wadley (Berks), IL 8. Wadona(TracZrfo7i,Surr.),I. 73. Wakefield (York), II. 69. Walden (Thomas de — , t. H. v.), IL156. Waldron (Suss.), L 215. Walernus, I. 73. Wales ( Prince of — [Henry V . ] ) , L128; IL8. Wallici (the Welsh ; in rebel- lion t. Hen. v.), L 237. Walpole (Norf.),6s I. 73, 214, 216, 218 ; n. 48, 49. Wallond (La), (under Lewes Castle), (Suss.), I. 214, 216 ; IL 48. Waltona [Walton, Norf.), I. 50, 88. *' There is here a magnificent tomb 6" Rents in, given to Lewes Priory bj of Pope Innocent VI,, who died in 1362. more than one benefactor. !■■ 318 INDEX AND GLOSSARY. INDEX AND GLOSSARY, 319 I Walton (Norf.), I. 50. -— (West), S. West Walton. Wanberga ( Wanborouqh, Wilts), I. 69. Wandens(Venclans [Bibl.Clun. 1756]) (Vandeins, Ain, c. de Chatillon-sur - Chalaronne), II. 175. Wandrille (Saint) [Saint Wandrille-Eengon ; Seine Inferieure] (abbot of), II. 231. ^ Wangford (Suff.), priory, I. 32, 196 table, 198 ; 11.211. War (wars) (civil and religious of France), I. 39; 11. 221, 229. ' (of the Houses of York and Lancaster), II. 69, 82. War (Barons') (t. H. III.), H. (between England and France), I. 122, 138, 139, 147,174,190,236; 11.5,156. (between England and Scotland), II. 159, 164. Wardrobe (custos of the— t. H. III.), I. 94^1. Wareham (Wareham, Dor.), I. 95; lI.lS6n. Warrant (for holding office of Vicar-General), II. 199. Warenne (William de— ) (Var- enne), (1st Earl of Surrey), (oh. 1089), I. 30, 43, 44, 46, 47, 49, 54, 55; 11.31, 33; (foundation charter of), I. 44, 45, 46-56 ; II. 200 ; (seal of—), I. 47. Gundreda de— ), I. 44, 47,49, 50, 51,52, 54; (her signature to Lewes Priory foundation -charter), I. 44; (buried in Lewes Priory), I. 51 ; (death of, alluded to), L 51. ^' Warenne (William de— (2d Earl of Surrey) (oh. 1138), L 45 71,51,53, 54,55; (confir- mation charter of), I. 54, 55. (Isabel) (or Elizabeth) (Countess of— [Verman- dois]), I. 45. (Eainaldus de— ), I. 51 54, 55. ^' > Warenne (William de Blois 4th Earl of— o6. 1163), L 87 7i. Warenne (Hameline Plantao'a- net, 5th Earl of— 1202) "^ I 86,87,87.1,92; IL 39, iW 200. (Isabel de— ) I. 87 n, 92. Warenne (William de— 6th Earl of— o6. 1240), I. 92, 92 n, 94, 94 n. Warenne (John, 8th Earl of— and Surrey) (ob. 1347), I. 121, 122; (letter from), L 222 ; II. 50 71. [Earldom of Warenne and Surrey passed to the FitzAlans, and Howards, on death of foregoing ear/.] Warenne (Thomas, Earl of—, Arundel and Surrey, ob. 1415), IL 63. John Mowbray, Earl of— and Surrey [Earl of Not- tingham, and 5th Duke of Norfolk], II. 86, 89, 91. (Richard Plantaganet, Duke of York, created Earl of— in 1477) ; II. 93, 93 n. Warenne (William de—) (foun- der of Slevesholme Priory in Norfolk), I. 197. Warenne, Varenne (ecclesiade — ). n. 176. Warennes {Varennes-le- Grand, Sa6ne-et-Loire,c. deChalon; or, Varennes, Saone-et-Loire, c. de Macon), II. 170, 176. Warmond (Cluniac monk), I. 30, 31, 31 n. Warmond (or Warnier) (Grand Prior of Cluni), I. 28, 28 n. Warnier (Grand Prior of Cluni), I. 28. Warwick (Roger, Earl of — , t. K. Stephen), IL 189, 189 ^. Warwickshire, I. 63. Watenoch, Watnall, (Notts), (Jocelinus de — ), I. 65. Waudeus (Wandens, Vendans) {Vandeins, Ain), IL 175. Waverley (Surr.), (abbey of — ; first Cistercian foundation in England), I. 79. Waynflete (William — , Bishop of Winchester; Chancellor, 1456), II. 72, 72 n. Wedetona (Wodetona) {Wodi- ton), L 216; ir. 48. Wefola (? Welda, (or Sompting Peverell), Suss.), I. 71. Welingeham (Wellingham, Norf.), I. 73. Wellestream,69 1 50. Wells (Simon de — ) (archdea- con of — , and Bishop of Chi- chester, 1199), IL 108, I08n. Wells (cathedral), IL 223 n. (diocese of Bath and — ), IL 45. Welsh, S. Wallaci (rebels) (1412), I. 237. Wenlock priory (Salop), I. 30, 32, 87, 111, 196 table, 197, 232, 237; IL 32,37,57, 112, 123, 133, 137, 137 n, 192, 193, 201, 209. (Visitation of, 1262), II. 123. — (Walter, chamberlain of, 1262), IL 123. — (prior of, 1262), IL 123. (Philip— of, in 1262), H. 123. «9 ? Stream rising at Wellsland. (S. A. C, XVI., 250.) Wenlock (Visitation of, in 1275-6), IL 126. (John, prior of, 1275), U. 124. — (Bernard, prior of, 1275- 6), IL 133. (Visitation of, in 1279), n. 137, 138. Wenzeslaus (Emperor of Ger- many) (1378-1400), L 199. Werchesworda, I. 64. Westcestre, I. 176, 177. West-Hoathly (Suss.), I. 216, 217; IL48, 49. Westhothleghe ( West-Hoathly, Suss.), IL 48. Westminster (abbey of), I. 32, 101. (Dean and Chapter of), I. 74, 75. (abbot and convent of), I. 194. Westminster palace, II. 15, 17, 198 w. Westmorland (Ralph, 2d Earl of—), II. 86. West Walton (Norf.),IL 50, 55. Westwarde {West Ward, Ash- down forest. Suss.), 11. 48. White-Ladies (nunnery in Staffordshire), I. 105 n. Wiberti (Benedictus, filius — ), I. 70. Wibert (Fitz), I. 70. Wickham (Berks), II. 8, S. Wykham. Wickingestona {? Wigginton, York.), I. 65. Wickliffe^o (Wiclif, Wycliffe), (John — reformer, 1324- 1384), n., 17, 18, 18 n, 19. Widealla {Widiall or Wyddiall, Herts), I, 73. m '• His remains were disinterred, and burned by order of the Connoil of Constance. f^l' ft f I 320 INDEX AND GLOSSAEY. Wideford (Widford) (Essex?), n. 125. Wigornia, I. 96. Wilfricus (prepositus), I. 72. Willelmus C' comes"), I. 44, 45, S. Rufus (William H). William I. (King of England), I. 14 n, 28 n, 29, 30, 43, 44, 45,48,49,59,60,61,62; H. 77, 81, 104, 105, 192, 193, 194, 199. William II. (King of England) (Eufus), I. 43, 49, 53, 57, 59, 60, 62; II. 131, 151 n, 192, 193, 194, 200. William the Lion (Kino* of Scotland), II. 118. William (Prince) (son of Hen. I.), I. 59, 62, 63. William the Pious, 9th Duke of Aquitaine (founder of Cluni), I. 10 ; n. 76, 84. William of Alsace (18th Abbot of Cluni), S. Abbots of Cluni. William I., S. Abbots of Cluni. William of Malmesbnry, I. 58. of Newbridge, I. 79. of Jumiege (or Jumieges), I. 15 n, 45 n, 58 ; II. 192, 193. William de Warenne, S. Warenne. Willis (Browne — , antiquary), II. 86, Wiltona (Herveus de — ), I. 72. Wiltesira, I. 69. Wiltshire, I. 63. Winchester (Henry de Blois, Bishop of Winchester; car- dinal; abbot of Glaston- bury; oh. 1171), I. 4, 7,59, 66 n, 67, 67 n, 69, 74,75,77, 78, 79, 80, 81, 82 ; II. 78, 78 n, 81, 81 n, 83, 167, 168, 188, 227, 228; (his charter and gift to Cluni), I. 77, 80; (inquiry instituted by, as to the resources of Cluni), II. 167-184. Winchester (William of Wyke- ham. Bishop of— 1367 ; ob. 1404), I. 225, 230 ; (founder of Winchester College, and New College, Oxford), I. 225, 230, 230 n. ^' * ^ (Henry Beaufort; Bishop of^, 1405; cardinal and chancellor [Cardinal Beau- fort] ; o6. 1447), II. 31, 32, 72 n. (William Waynflete, Bis- hop of— 1456 ; ob. 1486) ; II. 72, 72 n. ^ ' (William GifPard, Bishop of— 1100 ; founder of Wa- verley; ob. 1128), I. 79. (Richard Tocliffe, Bishop of— 1173; 06.1189), I. 105. Winchester (Adam of—) (Prior of Lewes), I. 123. Winchester, I. 53, 56. (See of), I. 78. (Archdeacon of— 1140) I. 82 n. ^' Window (Rose—) (Cluni), I. 20. ^ Winebaldus, I. 81. Windsor, I. 200. Windsor Castle (constable of), I. 180. ^' Windsor " French," S. Chinon. Wmterburna ( Winterboume. Wilts), I. 69. Wintoniensis {of Wi7iche8ter) , I. 80 ; II. 52. ^' Wistedena, I. 50. Wivelsfield (Suss.), I. 216; n. 48. Wong (le) (Hunts.) (? The Cottons), I. 102. Woodville (Sir Richard— .[Earl Rivers], Lord High Con- IKDEX AND GLOSSARY. 321 stable; beheaded 1469), 11. 9Sn. Woodville (Elizabeth — [Queen of Edw. IV.]), II. 93,93 71, 13171. Worcester, I. 26 ; II. 108. Worcester (Maugere, Bishop of— 1199), I. 93, 93 n. (Walter de Cantelupe ; Bishop of—, 1236), L 105, 105 n. Writ (under Privy Seal), I. 219. Wybery (John — notary, cleri- cus in diocese of Exeter), 11. 69. Wydeford {Widford) (Essex? Herts? Oxon?), IL 132. Wykeham, S. Winchester (Bishop of). Wyvelesfelda 7i {Wivelsfield, Weevilsfield, Suss.), I. 216; IL 48. Wyngham {Wingham, Kent), II. 49. Wyntoniensis (diocesis) (dio- cese of Winchester), II. 52. Y. Tires worth (Robert), I. 202. Ymmonte (Capella de — ; Will- elmus de — ), I. 127. York (Richard Plantagenet, Duke of — and Norfolk) [bro. to Edw. v.] (murdered in the Tower), II. 86, 93, 93 n. York (Edmund Plantagenet, Earl of Cambridge, Duke of — 1385 ; ob. 1402), I. 145. (Edward Plantagenet, Duke of— 1402), IL 6 n. York (Archbishop of — t. Conq. and Rufus) (Thomas), I. 59 ; II. 192, 194, 194 n. (Thurstan, archbishop of — 1114) (became a monk at Pontefract), I. 66, 67. (Thomas Fitz Alan, alias Arundel, Archbishop of — 1388), I. 149 n. York (diocese), I, 37. York and Lancaster (Wars of the Houses of—), II. 69, 73. Ypotheca (Hypotheca) (a pledge), I. 214. Ypothecare (to pledge, or give in security), II. 100. Yrwyner (James de — , monk of Paisley 1325), H. 149. Yspania (Martin de— phisicus) , L 113. Yves de Poyson, S. Abbots of Cluni. de Chassant, S. Abbots of Cluni. Yves I. (Grand Prior of Cluni), L 29. II. (Grand Prior of Cluni), Yvo (monk, 1237), L 103. Yvo Quarel, I. 103. Yvy (William), U. 52. '* Originally a chapelry to Ditohling. VOL. II. T T CORRIGENDA. [J^ iff desirable that the ensuing errors should be corrected before using the work,] Vol. I. Page 5, line 3, for '^Bourgoyne''^ read '^Bourgogne'* (pas- sim). 28, for '' Pjrennean " read " Pyrenean" 17, for " Roger" read " William.'' 1, for " equarum ^' read " aquarumJ* 17, after '^Essessia" add (Essexa), 19, for " Eckentima " read " Eckentuna" 22, for '' Randulfii " read " Eandulji.'' 10, for " perpetua " read ^^ perpetrata.'^ for " diplomacy " read " diplomatics, '* 29, for '^ celsinie " read " Gelsinie," 24, for " Reinham " read " Bainham,'' 28, for *' Domiao " read '^ Domini," 53 J3 99 99 3> 5* 29, 30, 65, 70, 72, 72, 76, 76n, 189, 197, 262, 99 33 33 33 33 53 35 33 33 55 Vol. n. Pa^eSl, line 4, after " Fideliuni '' dele " e^." M .' 53 53 53 55 35 33 55 69, 108, 126, 175, 203, 210, 212, 33 53 35 33 35 33 33 35, for ^^ Lewis " read " Louis,'* 13, for "Premonstrasian'' read "Premonstraten- sian,'' 17, for " Farleigh " read '' Farley.'' 16, after " Waudeus " add {" Wandens"). 9, after " Lambert " add " de." 22, for " Farleigh'' read ''Farley." 26, for '^ Male " read " Malo," * By some nnaccountable oversight, throughout the greater part of Vol I., the French name for " Burgundy " haa been printed •' Bourgoyne." There are some matters so inexplicable that no cause can be assigned for them, and unless the defective sight of a man in his 78th year may in this instance be the reason, this may be taken as one of them. Nevertheless, as the word simply refers to the " Burgundy " Collection, it is not a misleading error, and is, therefore, of no primary importance ; moreover, the oversight is not so great as primd facie might appear. Joinville in the thirteenth century writes " Bourgoingne," and Froissart does the same in the century next following. The orthography " Bour- goyne," or rather " Burgoyne," is found in charters drawn up in England in the fourteenth and fifteenth centuries. i 'W{pj J ^a \i COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES 0021088950 ^ in 4- 00 CO 4* O fM •4- > ^ O f^i • GO rsJ (M fO >0 0^ O I I b iSn i ^