O 4."*%W^* O 4m * ..•• .1^ V ''' £ - . . . -ft, . 4> < ^ <* *©x XT* A <*'«•* w/h* . . 5 5 A ,/\. °^ r.s* a FHI L A TIN READI JL\f BY FREDERIC JACOBS FREDERIC WBLMAM DORIMf; NOTES AND ILLUSTRATIONS, **AKf LY TRANSLATED FROM THE GERMAN, ABTD rARTL* DRAWN FROM OTHER SOURCES, JOHN D. OGILBY, mXWAL OF THE GRAMMAR SCHOOL OF COLUMBIA COLLEGE ^yi, PART FIRST. y John D. OgHby, Principal of the Grammar School of Columbia College, Is. r evr-York. Part First From the Seventh German Edition. First New-York Edition." In conformity to the Act of the Congress of the United States, entitled " An Act for the rucouragement of learning, by securing the copies of maps, charts, and books, to the au ibors and proprietors of such copies, doling the time therein mentioned}" and also to an act, entitled u An act, supplementary to an act, entitled, an Act for the encouragement *>f learning, by securing the copies of maps, charts, and books, to the authors and pro- prietors of such copies, during the times therein mentioned, and extending the I eneftts ■hereof to the arts of designing, engraving, and elchh,g historical and other piiiii 5 . 5J FRED. J. BETTS, Clerk of the Soul/urn District qfJ\ r tn-Tn.k W. E. DEAN, PIUNTEIt. TO THE HONOURABLE WILLIAM A. DUER, LL>lK PRESIDENT OF COLUMBIA COLLEGE IN THE CITY OF KBW-yORSf «$f* aittie aaiotft IS INSCRIBED AS A TRIBUTE OF RESPECT roR DISTINGUISHED TALENTS ANX» UNBLEMISHED INTEGRITY PREFACE. The Latin Reader now offered to the public, forms part of a work well known in Germany, under the title of Lateinisches Elementarbuch zum offentlichen und Privat Gebrauche von Friedrich Jacobs und Friedrich Wilhelm Doring." The German edition consists of six parts, of which the 1st and 2nd are comprised in this volume. The 3rd contains extracts from Caesar, Curtius Rufus, Livy, Sallust, and Tacitus ; the 4th is made up of excerpts from Cicero's Epistles and Orations ; the 5th is composed of selections from Ovid, Martial, and the An- thologia Latina ; and the 6th embraces parts of Catullus, Tibullus, Propertius, Lucretius, Virgil, and Seneca. As this little book is intended merely to give the learner such an acquaintance with the fundamental principles of the Latin language as will enable him to enter with advan- tage upon the study of the preparatory course for our College, it has been deemed advisable to omit the con- tents of the last four volumes. A part of them is con- tained in the course for entrance, and the rest is too dif- ficult for mere beginners. It may be necessary here to state the reason for pub« lishing a New- York edition, when one has already been issued from the Boston press. It will be readily acknow- ledged, that if the assistances of notes is necessary to the learner in Germany, where the advantages in classical instruction are incomparably greater than in our country, they are much more requisite to the American pupil. It VI PREFACE. has been the object of the editor, therefore, to supply this deficiency in the previous American editions. Most of the notes have been translated from the German ; others have been supplied, which the superior state of instruction on the Continent would render unnecessary there. It is hoped that this little work may be found service- able to those who use it, and contribute in some degree to the advancement of sound elementary education* Grammar School, Columbia College* Neiv-York, Jan, 1830, CONTEMN OF PART FIRST. tfirst Division. Second do. Third do- Fourth do. Fifth do.- Sixth do. Seventh do. Eighth do. Introductory Exercises. . Fables from Aesop. Mythological Extracts. Anecdotes of Eminent Persons of Antiquity Roman History The Geography and Nations of Antiquity. Notes. . . . . . Dictionary. ..... ] 14 . 25 . 31 . 39 . 5& \ 7? US FIRST DIVISION. INTRODUCTORY EXERCISER. SUBSTAXTIVE \XD ADJECTIVE. Decl. I. Lingua Graeca. Silva umbrosa. ilora ultima. Divitiae inceriae. Tenebrae spissae. Latebrae tutae. Poeta bonus. Agricola laboriosus. Auriga peritus. CoL iegae optimi. Boreas violentus. Pyrites durfcs. Co'metes rotflus. Pia- tt (~tae vagi. Crambe recocta. Epitome accurata, brevis. Dccl. II. Amicus cams. Servus infidus. Liber bonus. Vir generosus. Ager fructuosus. Silentium altum. Vincu- lum firmum. Verba vera. Humus humida. Dialect as Attica. Diphthongus longa* Periodus concinna. Methodus optima. Decl. III. Sermo Latinus. Sermones prudentissirni. Pa- vo pictus. Pavones splendidi. Pugio cruentus. Pudor in- oenuus. llos cadacus. Ros matutinus. Mores antiqui. Pes claudus. Pedes graciles. Frater germanus. Anser tardus. Mus parvus. Mures albi. Lepus timldus. Lepores pavidia Paries proximus. Parietes picti* Origo incerta. Consuetudo optima. Gens barbara. Gen- res remotae. Ordo primus. Ordines densi. Cardo ferreus. Marmor candidum. Marmora maculosa. Iter longum. Itinera Ion- ginqua. Rus amoenum. Rura jucundissima. Crus dex- trum. Papaver rubrum. Ver jucundum. Seges laeta. Merces larga. Quies exoptata. Lex divi- na. Leges severae. Faex sordida. Aestas calida. Aetas aurea. Laus jucunda. Fraus impr3- ba. Turris alta. Vulpes astuta. Fames dira. Mors cita. Nox longa. Noctes gelidae. Plebs inf ima. Amnis bmpidus. Axis ferreus. Cinis temdus. Cxinis 6 % INTRODUCTORY EXEHCISES, flavus. Crines rutlli. Finis optatus* Ignis lucidus. Lapis durus. Lapides asperi. Mensis ultimus. Piscis mutus. Vec- tis robustus. Grex magnus. Apex summus. Rex potentissimus. Mons altissimus. Fons clarus. Fontes frigidi. Pons ligne- us. Dens acutus. Denies validi. Rudens crassus. Mare vastum. Maria alta. Poema longum. Aenlgma inexplicabile. Nomen. Nomina illustria. Caput crassum. Capita carea. Corpus obesum. Corpora formosa. Vas au- reura. Senectus morosa. Salus insperata. Palus profunda. Pa- Hides vastae. Incus dura. Incudes ferreae. Virtus eximia. Decl. IV. Gradus tardus. Casus insolitus, Sensus acerri- mus. Fructus maturus* Cornu rigidurn. Cornua alta. Tonitru raucum. Gelu saevum. Manns sinistra. Manus validae. Porticus spatiosa. Mag- nificae porticus. Acus acuta. Domus ampla. Decl. V. Res magna. Spes certa. Species venusta." Glacies lubrica. Dies serena. Dies longissimi. A Substantive depending upon another Substantive. Coruscum lumen stellarum. Motus continuus siderum. Magna vis consuetudinis. Suavis recordatio praeteriti tern- poris. Scientia utilissimarum rerum. Hostilium armorum strepitus. Summa altissimorum montium cacumina. Altae procerarum arborum radices. Acutissimus dentium mola- rium dolor. Fabrica vasorum fictilium. Romulus primus Romanorum rex. Antiquissimae dccemvirorum leges. Acer- rimum litter arum studium. A Substantive depending upon an Adjective. Dux belli peritissimus. Gens artium rudis. Puer prae ceptorum immemor. Regio fecunda pecorum. Ingenium summarum rerum capax.. Cista librorum plena. Homines laboris patientes. Canis similis lupo. Lex omnibus utilis. Medicina corpori salutaris. Disciplina pueris necessaria. Terra apta vitibus. Labor accommodatus viribus. Sermo omnibus auditoribus gratus. Patria mihi gratissima. Verba honestati contraria. Domus nostrae domui proxima. Mors omnibus communis. Vita periculis obnoxia. L EXERCISES IN SIMPLE SENTENCES. SIMPLE PROPOSITIONS. Subject and Predicate.* Terra est rotunda. Vera amicitia est sempiterna. Euro- pa est peninsula. Fames et siiis sunt molestae. Plurimae stellae soles sunt. Ebrietas est vitanda. 1 Nemo semper fe- lix est. Non crnnes milites sunt fortes. Maximum animaj terrestre est elephas. Tarquinius Superbus fiiit ultimus rex Romanorum. Roma aliquamdiu fuit caput orbis terrarum. Athenae 2 olim illustres f uerunt. Avarus nunquam erit contentus. Ubi fuisti, cessa^ tor ? quare nee 3 tu nee frater adfsistis pompae ? Estote at. tenth tranquilli, diligentes. Bonus laudatur, improbus vituperatur. Oves non ubique fondentur. In India gignuntur maxima animalia. Hyaenae plurimae gignuntur in Africa. In Africa nee cervi, nee apri. nee ursi inveniuntur. In Syria nigri leones reperiuntur. Apud Romanes mortur 1 plerumque cremabantur. Fortes laudabuntur, ignavi vituperabuntur. Litterae 5 a Phoenicibus mrontao ount. Carthago, Corinthus, Numantia, et multae aliae urbes a Romanis eversae sunt. Innocentia mea me consolabitur. Multa polliceris, nihil ex~ sequeris. Aliter psittacus loquitur, alitor homo. Omnesmo- riemur ; alii citius, alii 6 serius. Oculi saepe mentiuntur. Usage of Prepositions. JPropero ad finem. Nulla habemus aima contra mortem* Nulla est firma amicitia inter males. Galli 7 habitant trans Rhenum. Vir generosus mitis est erga victos. Cometae ob ra- * Three things are required to constitute a proposition, i. e. the subject, the predicate, w\i\ the copula. The suhject is that concerning which any thing ia affirmed or denied: so in (he proposition, Terra est rotunda. Terra is the subject. T^e predicate (prsedico, aie.) is that which is affirmed or denied of the sub- ject : so rotunda is the predicate of the above-mentioned proposition, since it is declared or affirmed of the earth tbat itjs round. The copula is the form of a proposition ; it represents the act of the mind af- firming, or denying, and accordingly joins or disjoins the terms or ideas which constitute the proposition, or, in other words, the subject and predicate: so, ic the phrase quoted, est is the copula, since it joins the subject, terra, with the predicate, rotunda, in the phrase, Vera amicitia est sempiterna, vera amici- tia is the subject, sempiterna the predicate, and est the copula, filaximum ani~ mal terrestre est tkphas ; elephas is the subject, maximum animal terrestrty the predicate, aadcitf the copula, 4 EXERCISES IN SDIPLE SEXTKJN'CES. ritatem ct spceiem sunt mirabiles. Servi parent propier me turn, boni 'propter oflicium. Navigational litus saepe est per- riculosa. Imperium populoritm estjiencs reges ef magistratus. Pisces extra aquam exspirant. Res praeter opinionem cecidit. 1 Aquilae nidificant in rupibus et arbcribus. Coccyx semper park in alienis nidis. In senectute hebescunt sensus ; visus. auditus debilitatur. Quidam homines nati sunt cum clentibus. Xerxes cum paucissimis militibus ex Graccia aufiigit. Ij. Metellus* primus elephantos ex primo Funjco bello cluxit in triumpho. Cantabit vacuus coram latrone viator. Sidera ah ortu ad occasum commeant. Britannia a Phoenicibus 3 in- venta est. Apes sine rege esse non possunt, In fans nihil sine aliena ope potest. Dulce est pro patria mori. Vencnum ali- quando pro remedio fuit. The Acusative governed by Verbs. Crocodilus ova parit. Elephantus odit 4 murem et suem. Cameli diu shim tolerant. Accipitres non edunt corda avium. Lanae nigrae nullum colorem bibunt. Senes minime sentiunf morbus contagiosos. Cervi cornua quotannis amittunt. Ceres' frumentum invenit ; Bacchus vinum ; Mercurius Utferas. Ca- nes soli dominos suos bene novere ; 5 soli nomina suj what means? wherewith ? Apri in morbis sibi medentur 10 hedera. Pyrrhus iextcc'a pollicis in dextro pede lienosis medebatur. Cleo insecia ex- animantur. Ferae domantur fame atque verceribu-s. Ana- creon poeta acino uvae passae exstinctus est. Crecodilus pelle durissima contra cranes ictus munitur. In Africa elephanti c a piuniur ybm's. Elephanti spirant, bibunt, -cdorantur probos- ctde. Populi quidam vescuntirr 11 locustis* Dentes -asu atte- runtui% sed igne non cremantur. Mures alpini birAs pedibus gradiuntur, prionbus : ,a ut manibus, utuntur. 13 b2 6 EXERCISES IN SIMPLE SENTENCfcfc The Ablative answering to the question, wherein ? Leaenae juba carent. 1 Leones facile per triduum cibo ca* rent. Elephanti maxime amnibus gaudent. Apes tinniiu aeris gaudent, eoque convocantur. The Ablative of time answering to the question, when ? Quibusdam in locis anseres bis anno velluntur. Color lusci- niarurn autumno mutatur. Hieme ursi in antris dormiunt. Ne- mo mortalium omnibus horis sapit. Primores dentes septimo mense gignimtur ; septimo anno iidem decidunt. Antipater Si- donius, poeta ; quotannis, die naiali suo, febre corripiebatur. The Ablative of Quality, Reperiuritur interdum cervi candldo colore. Hippopota- mus in Nilo habitat, magna bellua, ungulis binis, dorso, juba. hinnitu, ut equus, rostro reslmo, cauda et denlibus, nt aper. Halcyon est colore cyaneo, collo gracili et proclro. Genus quoddam earum magnitudlne distinguitur et cariu. The Ablative of price answering to the question, for what ? Isocrates orator imam orationem viginti talentls vendidit. Luscinia Candida sex sesleriiis 1 Romae renit. 2 Multo ple- rumque sanguine constat victoria. Vicli saepe pacem in- genii pecunia emunt. Tranquillitas animi neque auro neque gemmis est venalis. The Ablative of names of towns answering to the question, where ? Carlhagine? interdum pueri diis immolabantur ; Sparta* pueri ad aram Dianae loris caedebantur. Aullde Iphigenia, Agamemnonis filia, Dianae caesa est. Alexander Babylone inortuus est. Aihenis eloquentia et philosophia nata est. Thebis Pindarus floruit, Syracusis Theocritus. Sardibus regnavit Croesus. Gadibns in Ilispania antiquissimis tern- £>oribus Phoenices habitabant. The Infinitive as the subject. Errare est humanum. Turpe est, beneficium repetere.* Beneficiis gratiam non referre etiam turpius est. Parenies non amare est impium. Laus est, bonis placere. Melius est ? sero discere quam nunquam. I i'.TlSKS UN SIMPLE S£XTE2?C£S« 7 The Infinitive as the complement of the Predicates. Malo tacere quam toraere lequi. Non poenae metus, seri virtutis amor nos ab injuria prohibcrc debet. Et prodesse l volunt et delectare poetae. Yir prudens nihil soltt temere neque dicere ncqwc fa cere. The Infinitive as an Accusative governed by a Verb, Equo vehi 2 Bellerophon invenit ; ex cquo pugnare 1 Thes- *ali. Aurum vestibus intexere, invenit rex Attalus. Roma^ elephantes docebantur per funes incedere. The Nominative of the Gerund, or ihe Gerund of necessity. Semper pugnandum est contra cupiditates et lubidinem. Juveni 4 parandum est, seni utendum. Apud Pythagoram discipulis per quinque annos iacendum erat. Senibus quoque discendum est. The Genitive of the Gerund. Honestissima est contentio beneficia benefices tincendlJ Parsimonia est scientia vitandi sumtus supervacuos, et re fa- miliari recie utendi 6 Justitia est constaris et perpetua vo- luntas suum cuique tribuendi. Homo natura 7 est cupidus nova 8 semper videndi et audi- rndi. Ut equus 9 equitandi imperito, ita libri sunt inutiles ig- naro legendi. The Dative of the Gerund* Glim calamus adhibebatur scribendo, hodie pennae 10 anse- rum. Aqua marina inutilis est bibendo. Culex habet telum et 11 fodiendo et sorlendo idoneum. The Accusative of the Gerund. Non omnes aequaliter ad discendum propensi sumus. Ut equus ad cursum, bos ad arandum, canis ad indagandam, sic homo natus est ad inieUigendum et ad agendum. Puerorum ingenium primum se inter ludendum aperit. The Ablative of ihe Gerund. Funem abrumpes nimium tendendo. Docendo discimus. Mens alitur discerdo et cogitando* Lacedaemonii exerce- 18 the Combining several propositions. bant juvenes venando, currendo, esuriendo, sitiendo, algendo. aesLuando. In jocando adhibenda est moderatio. Virtus ceraitur in agendo. Poenis mali a peccando absterrentur. In legendo apum prudentiam imitari debemus. Exercises upon the Verbs, Miscellaneous Sentences. Festina lente. Ne temere jnfato. Sapere aude. Pueri parento majoribus. Nosce te ipsum. Ne repellite saiubria consilia. Fatere si quid 1 peccavisti. Loquere rarius. Imitare bonos, Obsequere prudentibus. Ne quasvis inju- rias ulciscimini. Si probitatem arnabis, et ipse 2 a probis amaberis. Mox nabis sine cortice. In quibus sedibus habitabimus post mor- tem? Sequere me, nee errabis. Qui se ipsum non eoercet, carcere et vineulis coercebitur. Virtus neque incendio, neque nardragio amittetur. Tempus ruit, et cito ultima hora superveniet. Improbum et scelesium mala conscientia nun- quam non comitabitur et cruciabit. Bonus bonos imitabitur, eorumque vestigia sequetur. Surdum et stapidum doeendo operam perdiclisti. Recte ju- dicas, et, ut veteres loquuntur, rem acu tetigisti. Stultos ar- tibus tuls fefellisti, prudentes non fallen. Romani antiquissU mis temporibus foedera cum Carthaginiensibus pepigerunc. Res male cecidit, non vestra culpa, sed fortunae casu. Catillna ausus est consulatum vi et armis petere. Alexan- der mmquam non fortunae et fortitudini suae confisus est, Frustra inimici caede gavisus es. Captivi apud Romanes sub basta 3 venierunt. Pueri non morigeri vapulant. Gi- gantes coelum armis petere ausi sunt. THE COMBINING SEVERAL PROPOSITIONS. By Comparison. Canes Indici grandiores sunt, quam caeteri. Nullum ma- lum est vehementius et importunius quam invidia. Praestat. mori quam servire. In montibus aer purior est et tenuior quam in vallibus. Aestate dies sunt longiores quam hieme. Margaritarum Indicarum color est purior, quam reliquarum omnium. Abridged comparison. -Nihil est dementia* dividius. Aimim gravius estar*€nfa. TEE COMBINING SEVERAL PROPOSITIONS. Adamas durior est ferro ; ferrum durius caelerls metcrtlis. J T t animus cot pore est nobilior, ita virtus praestantior est robore et externa specie. Quanto honesta mors turpi vita est potior ! Apposition. Carthago atque Corinthus, cpulentissimae mires 1 , eodeni anno a Romanis -eversae sunt. Quam brevi tempore populi Romani, omnium gentium victoris, libertas fracta est ! La- ced aemonios, fortissimos mortalium, non ferrum sed aurum vicit. Athenas, artium olim et litterarum donaicilium, philo- sophiae et eloquentiae altrices, 2 barbari everterunt. Pj^ha- goras discipulis suis nullam aliam rem magis commendabat quam frugalitatem, caeterarum virtutum genitricem. The- bae, 3 Boeotiae caput, sub monte Cithaerone sitae sunt. Sentences subjoined by means of the relative Pronoun. Non omnis ager, qui seritur, fert fruges. Psittacus, quern India mittit, reddit verba, quae accepit. Achilles, cujus res gestas Homeri carmina celebrant, ad Hellespontum sepultus est. MyrraecTdes quidam quadrlgam fecit ex ebore, quam musca alis integebat. Qui bonis non recte utitur, 4 ei bona mala fiunt. Qui non facit, quod' spopondit, mendax vocatm et perfidus. Agur, quum plures annos quievit, uberiores fructus erTerrf- solet. Gaudemus, quum res videmus insolitas, quas antea non videramus. Nunquam non doleo, quando horam inani sermone perdidi. Ceres frumenta invenit, quum antea ho- mines glandibus vescerentur. Nave primus in Graeciam Danaus advenit, quum antea ratibus navigaretur. Alexan- der, rex Macedoniae, quum Thebas cepisset, Pindari vatis familiae pepercit. 6 Magna debemus suscipere, dum vires suppetunt. Cervi, quamdiu cornibus carent, 7 noctu ad pabu- la procedunt. By Conjunctions denoting a cause or reason. Frustra tibi vires elephanti optas, -quum ratione sis praedi- tus, qua vel 3 elephantus domatur. Quum sit in hominibus ratio et prudentia, deus haec 9 procul dubio etiam majora ha- bet. Plato Socratis sermones litteris mandavit, quum ipse Socrates litteram reliquisset nullam. 10 THE C03IS1NIXG SEVERAL PROPOSITIONS. By Conjunctions denoting a purpose and a cojzsequence. Tanta est in India ubertas soli, ui sub una ficu turmat equitum condantur. 1 Ursi per hiemem tarn gravi somno pre- m.mtur, ui ne vulneribus quidem 2 excitentur. Delphini tanta interduni vi e raari exsiliunt, ut vela navium trans volent. In India serpente3 ad tantam magnitudinem adolescunt, ut inte- gros hauriant cervos taarosque. Fae, ut homines animuni tuum pluris faciant, quam omnia, quae 3 illia tribuere possis. Unde factum est, ut tantas divitias tarn cito amiseris 1 Nemo unquam tarn potens fuit, ut nuilius auxilio egeret. Note. — The relative pronoun is also used in the following manner, as a substitute for uU Nulla terra tarn fertilis est, quae omnia largiatur. Nulla gens tam fera est, tamque barbara, quae non habeat sen- sum religionis. Bestiis deus motum et sensum dedih quo vitam tuerentur ; hominibus rationem addidit, qua regerentur appetltus. Alexander edixit, ne quis 4 ipsum praeter Apellem pinge* ret. Pythagoreis interdictum fuit, ne fabis veseerentur. Oculi palpebris sunt muniti, ne quid lncldat. Nihil fere tam ifooonriitum est. auin 3 quaerendo inveniri possit. Nunquani tam mane egredier, neque tam vespeii <3nrrmm revertor, quin d te in fundo consplcer fodere, aut arare, a,ut aliquid jacere. Xerxes non dubitabat, quin 1 eopiis suis Graecos fa ■cile superaturus esset* By Inierrogatwes* Quaeritur, unus>ie° sit mundus, an plures. Disputabani veteres philosophi, casiwe factus sit mundus, an mente divi- na. x\ugustus cum amicis suis consultabat, utrum imperium servaret, an deponeret. Quis numerare potest, quoties per totam vitam laerimas fuderit; aut quot morbis homo sit ob« noxius ? Fortunae munera, honores, divitiae, forma, quamdiu nobis adfutura sint, nullo modo sciri potest, Moriendum cert? est; sed quo te loco mors exspectet, incertum. Gentes, quae ignorant, qua de caussa, 9 Sol Luhaque deficiat, defe? turn horumluminum pro malo omme habent. THE COMBINING SEVERAL PEOrOSITXGNS. li By the Accusative with the Infinitive. Aiistoteles tradit, in Latmo,Cariae monte, hospiles a seor- pionibus non laedi, indigenas interfmi. M. Varro nafrat, a 'Hiniculis suffossum 1 in Hispania oppidum, a talpis in Thessa- lia ; ab ranis incolas urbis in Gallia pulsos, ab locustis in Africa ; ex Gyaro insula incolas a muribu3 fugatos y in Italia Amyclas a serpentibus deleias esse. Homerus Pygmaecs, populum ad Oceanum, a gruibus in- festari prodidit; Aristoteles eosdem in cavernis vivere ; nar- r at. Virgilius per testamentum jusserat carmina sua cremari ; 2 id Augustus fieri vetuit. Aristippus philosophus, quum per de- serta Libyae iter faceret, servos, qui pecuniam aegre porta- bant, earn abjicere jussit. Pythagoras discipulos jubebaf, u num que in que diem precibus ad deos incipere. Darius rex NitocrTdis reginae sepulcrurn cpcriri jusserat, quod spera- verat, se multum ibi auri invenivrvm esse. Sertorius cervam alebat eandidam, quam 3 Hispaniae gentc -s fatidicam esse credebant. UJustre est inter philosophos nomen Anaxagdrac, quern veteres nunquam in vita risisse ferunt. No- li 4 facere quidquam, quod dubites juslumne sit, an iniquum. . Note. — Some passive verbs are accompanied by a nominative with the infinitive. Perperam Homerus 5 a quibusdarn Lycurgi temporibus vixisse iradiiur. Th ri- les Milesius primus defectionem Solis praedixissefer- lur. Romulus ad deos transiisse dicitur. Noli mirari, sapientes stultis stultos videri. Multa, quae stulti ad- mirantur, sapientibus absurda esse videnlur. Contem- nere videmini, quae nobis laude videntur dignissxma. Use of Participles. Exempla fortunae variantis sunt innumera. Galli gallina- cei diem venientem cantu nuntiant. Cecrops urbem a se con- ditam appellabat Cecropiam. Augustus primus Romae tigrin ostendit mansuefactam. The union of several Propositions by Participles. Gymnosophistae in India totos dies 6 ferventi bus arenis insis- tunt, Solem intuentes. Epimenides puer, aestu etitinerejfes- susS septem et quinquaginta annos in specu dormivisse dicitur. Julius Caesar simui dictare, et legentem? audire solebat. Leo prostratis parcit. Avesaduncos ungues habentes'* carne vescuntur, nee unquam 12 THE COMBINING SEVERAL PROPOSITIONS. congregantur. Canis venaticus venatorem comitantem loro ad ferarum lustra trahit Beneficium non in eo consistit, quod datur, sed in ipso dantis animo. Siruthiocameli Africi alti- tudinem equitis equo insidentis exeedunt. Interdum delphim conspecti sunt, defunctum delphinum portantcs, et quasi funus agentes. Multa, quae de in-fantibus ferarum lacte nutritis produntur, fabulosa videntur. Homo quidam, lapide ictus, oblitus est lit - teras ; alius ex praealto tecto lapsus, matris et affinium nc- miria dicere non potuit. L. Siccius Dentatus, centies vicies proeliaius, 1 quinquaginta quinque cicatrices advcrso corpore 2 habebat, nullam in tergo. Leones satiaiV innoxii sunt. Elephantes amnem IransiiurP minimos praemittunt. Pavo lav dot us gemmatam pandit cau- dam. Gallus, ab adversario rictus, occultatur silens et ser- vitium patitur. Leo vulncratus percussorem intelligit, et in quantalibet multitudine appetit. Olores iterfacientes colla im- ponunt praecedentibus, fessos duces ad terga recipient.* Tes- tudines in rr.ari degentes conchjdiis vivunt; in terrain egrcssae, herbis. Sarmatae longinqua itinei afacturi, -media pridie prae- parant equos, potum exiguum impertientes, atque ita longissi- mam viam continue cursu conficiunt. Elephanti, equitatu circumventi, infirmos aut fessos aut vulneratos in medium ag- men recipiunt. Multos morientes cura sepulturae angit. Danaus ex Aegypto in Graeciam advcctus, rex Argivorum factus est. Alexander Bucephalo equo defuncto duxit exse- quias, urbemque Bucephalon appellatam ejus tumulo circum- dedit. 6 P. Catienus Plotinus patronum 7 adeo dilexit, ut, heres omnibus ejus bonis instifulns,* in rogum ejus se conjice- ret et concremaretur. Erinacei volutati super poma, humi jacentia, ilia spinis ajfixa in cavas arbores portant. Beneficia non in vulgus effundenda sunt. Indicum mare iestudines tantae magnitudinis 9 alit, ut singulae tugurio tegen- do 10 sufficiant. Leones, senes facti, appetunt homines, quo- niam ad perscquendas feras vires non suppetunt. Struthioca* melis ungulae sunt cervlnis simiks, comprehendendis lapidi. Idus utiles, quos in fuga contra sequentes jaculantur. Ablative absolute. « Seneseente Luna, ostrea tabescere dicuntur, crescente eadem gliscunt. Caepe contra, Luna deficienie, revirescere, adoles- cente, inarescere dicitur. Geryone interemto, Hercules in Ita- lian* venit Sabinis debellatis, TarquiniustriumphansRomaru rediit. Jasone Lijcio interfecto, canis, quern habebat, cibum. THE COMBINING SEVERAL PROPOSITIONS.. IS capere noluit, inediaque confectus est. Regis Lysimachi canis, corpore domini accensae pyrae imposito, in flammas se conjecit. JSicomede rege interfecto, equus ejus vitam finivit inedia. Chilo, unus e septem sapientibus,^Zio victore 1 Olym- piae, prae gaudio expiravit. Apes, aculco amisso, statim em6~ ri existimantur. Eaedem, rege interfecto aut morbo consum- to, fame luctuque moriuntur. Pavo, cauda amissa, pudibun- dus ac moerens quaerit latebram. Erinacei, ubi sensere vc nantem, contracto ore pedibusque convolvuntur 2 in formam pilae, ne quid comprehendi possit praeter aculeos. Anaxa* goram nuntiata morte filii dixisse ferunt : sciebam me genuine mortalem. C 14 II. FABLES FROM JEBOP. 1 • Accipiter et Columbae. Columbae milvii metu 1 accipitrem rogaverunt, ut eas de- fenderet. Ille annuit. At in columbare receptus, 2 uno die majorem stragem edidit, quam milviuslongo tempore potuissefc edere. — Fabula docet, malorum patrocinium vitandum esse. 2. Mus et Mihius. Milvius laqueis irretitus musculum exoravit, 3 ut eum corro- sis plagis 4 liberaret. Quo facto, 5 milvius liberatus murem arri- puit et devoravit. — Haec fabula ostendit, quam gratiam mali pro beneficiis reddere soleant, 6 3. Hoedus et Lupus* Hoedus stans in tecto domus lupo praetereunti 7 maledixit, Cui 8 lupus, non tu, inquit, sed tectummihi malediciU 9 — Saepe lo- cus et tempus homines timidos audaces reddit. 4. Grus et Pavo. Pavo coram grue pennas suas explicans, quanta est, inquit, formositas mea et tua deformitas! At grus evolans,^ quanta est. inquit, levitas mea et tua tarditas / — Monet haec fabula, ne ob aliquod bonum, quod nobis natura tribuit, alios contemnamus. quibus natura alia et fortasse majora dedit. 5. Pavo. Pavograviter conquerebatur apud Junonem, 10 dominam su- am, quod 11 vocis suavitas sibi negata esset, 12 dum luscinia, avis tarn parum decora, cantu excellat. 12 Cui Juno, et merito, in- quit ; non enim 13 omnia bona in unum confer ri oportuit. 6. Anseres et Grues. In eodem quondam prato pascebantur anseres et grues. Ad- veniente domino prati, 14 grues facile avolabant ; sed anseres, im^ II. FABLES FROM ^ESOP. 15 pediti corporis gravitate, deprehensi et mactati sunt.— Sic sae- pe pauperes cum potentioribus in eodem crimine deprehensi, soli dant poenam, dum illi salvi evadunt. 7. Capra et Lupus. Lupus capram in alta rupe stantem conspicatus, cur non, inquit, relinquis nuda ilia et sterilia teca, et hue descendis in her* bidos campos, qui tibi laetum pabulum offerunt ? Cui 1 respond it capra : mihi non est in animof dulcia tutis 3 praeponere* 8. Venter et Membra, Membra quondam dicebant ventri : nosne* te semper ministe* rio nostro alemus, dum ipsesummo otio frueris ? 3 Non faciemus. Dum igitur ventri cibum subducunt, corpus debilitatur, et membra sero invidiae suae poenituit. 6 9. Cants et Boves. Canis jacebat in praesepi bovesque latrando 7 a pabulo arce- bat. Cui unus bourn, quanta ista, inquit, invidia est, quod* non pateris, ut eo cibo vescamur, 9 quern tu ipse capere nee velis nee possisf 10 — Haec fabula invidiae indolem declarat. 10. Vulpes et Leo. Vulpes, quae nunquam leoncm viderat, quum ei forte occur- risset leo, ita est perterrita, ut paene moreretur formidine. Eundem 11 conspicata 12 iterum, timuit quidem, sed nequaquamut antea. Tertio illi obviam facta, 12 ausa est 13 etiam propius acce- dere, eumque alloqui. 11. Cancri. Cancer dicebat filio : mifdi, ne sic obliquis semper gressibus incede, sed recta via li perge. Cui 15 ille, mi pater, respondit, lu bent£r tuis praeceptis ohsgquar, si teprius idemfacientem 16 vide~ ro. 11 — Docet haec fabula, adolescentiam nulla re magis, quam exemplis, instrui. 12. Boves. In eodem prato pascebantur tres boves in maxima Concor- dia, et sic 18 ab omni ferarum f incursione tuti erant. Sed dissi- dio inter illos orto. 19 singuli a feris petitiet laniati sunt.— -Fabu- la docet, quantum boni 20 sit 21 in concordia. 16 II, FABLES FROM ^SS01\ 13. Asinus. Asinus, pelle leonis indutus, territabat homines et bestias, tanquam leo esset. 1 Sed forte, dum se celerius movet, aures eminebant : unde agnitus, 2 in pistrinum abductus est, ubi poe- nas petulantiae dedit. — Haec fabula stolidos notat, qui imme- ritis honoribus superbiunt. 14. Mulier et Gallina. Mulier quaedam habebat gallinam, quae ei quotidie ovum pariebat aureum. Hinc suspicari coepit, illam 3 auri massam intus celare, et gallinam occidit. Sed nihil in ea reperit, nisi quod in aliis gallinis reperiri solet. Itaque dum majori- bus divitiis inhiabat, etiam minores perdidit. 15. Viatores et Asinus. Duo qui una 4 iter faciebant, asinum oberrantem in solitudine eonspicati, accurrunt laeti, 5 et uterque eum sibi vindicare coe- pit, quod eum prior 5 conspexisset. 6 Dum vero contendunt 7 et rixantur, nee a verberibus abstinent, asinus aufugit, et neuter eo potitur. 16. Corvus et Lupi. Corvus partem praedae petebat a lupis, quod eos totum di- em comitatus esset. 8 Cuiilli, non tu nos, inquiunt, sedpraedam seetatus es, idque g eo animo, ut ne nostris quidem corporibus™ parceres, si exanimarentur. Merito in actionibus non spectatur, quid fiat, 11 sed quo ani« mo fiat, 17. Pastores et Lupus, Pastores caesa ove convivium celebrabant. Quod quum- 2 lupus cerneret, ego, inquit, si agnum rapuissem, quarius himuh tusjieret ! At isti impune ovem comedunt ! Turn unus illo- rum, nos enim 13 inquit, nostra, non aliena ove epulamur. 18. Carbonarius et Fullo. Carbonarius, qui spatiosam habebat domum, invitarit fullo- nem, ut ad se commigraret. Ille respondit : quaenam inter nos esse possit soeietas 1 quum tu vestes, quas ego nitidas u red- II. TABLES JFROM iESOP. 17 didisscm, l fuligine et maculis inquinaturus esses. — Haec fabula docet, dissimilia non debere conjungi. 19. Tubicen. Tubi'cen ab hostibus captus, ne me, inquit, interficite ; 2 nam inermis sum, neque quidquam habeo praeter hanc tubam. At hostes, propter hoc ipsum, 3 inquiunt, te interimemus ; quod, quum ipse pugnandi sis imperitusf alios ad pugnam incitare so- les. — Fabula docet, non solum maleficos esse puniendos, sed. etiam eos, qui alios ad male faciendum irritent. 5 20. Accipitres et Columbac. Accipitres quondam acerrime inter se belligerabant. Hos columbae in gratiam reducere conatae efFecerunt, ut illi pa- cem inter se facerent. Qua firmata, accipitres vim suam.in ipsas columbas converterunt. — Haec fabula docet, potentio- rum discordias imbecillioribus saepe prodesse. 21 . Midler et Gallina* Muiier vidua gallisam habebat, quae ei quotidie unum ovum pariebat. Ilia existimabat, si gallinam diligentius saginaret, fore, ut ilia bina aut tenia 6 ova quotidie pareret. 7 Quum autem cibo superfiuo gallina pinguis esset facta 5 plane ova pa- rere desiit. — Haec fabula docet, avaritiam saepe damnosam esse. 22. Vulpes et Uva. Vulpes uvam in wile conspicata, ad illam subsiliit omnium vl- rium suarum contentione, si earn forte attingere posset. Tan- dem defatigata inani labore, discedens dixit : cf nunc eliam 9 aeerbae sunt, nee eas in via repertas tollerem.— Haec fabula docet, multos ea contemnere, quae 10 se assequi posse despe- rent. 11 23. Vulpes et Leaena. Vulpes leaenae exprobrabat, quod non nisi unum catulum pareret. Huic dicitur respondisse, 73 unum, sed leonem. — Haec fabula, non copiam, sed bonitatem rerum aestimandam esse, docet- c2 18 II. FABLES FROM JESOIH 24. Mures. Mures aliquando habuerunt consilium, quomodo a fele ca* verent. 1 Multis aiiis propositis, 2 omnibus placuit, ut ei tintinna- bulum annecteretur : sic enim ipsos, 3 sonitu admonitos, earn fu- gere posse, Sed quum jam inter mures quaereretur, qui fell tintinnabulum annecteret, nemo repertus est. — Fabula docet in suadendo plurimos esse audaces, sed in ipso periculo timi dos. 25. Cants mordax. Cani mordaci paterfamilias jussit tintinnabulum ex acre ap- pendi, 4 ut omnes eum cavere possent. Ille vero aeris tinnitu gaudebat, et quasi virtutis suae praemium esset, 5 alios canes prae se contemnere coepit. Cui unus senior, o te stolidum, 6 in- quit, qui ignorare videris? isto tinnitu pravitatem morxim tvo~ rum indicari! — Haec fabula scripta est in eos, qui sibi insig> nibus flagitiorum suorum placent. 8 26. Canis et Lupus. Lupus canem videns bene saginatum, quanta est, inquit, /e- licitas tuaj Tu, ut videtur, laute vivis, at ego fame enecor. Turn canis, licet, inquit, mecum in urbera venias et eadem felicitate f maris. 9 Lupus conditonem accepit. Bum una eunt, animad- vertit lupus in collo canis attritos pilos. Quid hoc est ? inquit. Num jugum sustines ? cervix enim tua tola est glabra. Nihil est, canis respondit. Sed interdiu me alligant, ut noctu sim vi- gilantior ; atque haec sunt vestigia collaris, quod cervtci cir- cumdari solet. Turn lupus, vale, inquit, amice / nihil moror w fe*> licitatem servitute emiam ! — Haec fabula docet, liberis nullum commodum tanti esse, 11 quod servitutis calamitatem compen- sare possit. 12 27. Lupus et Grits. Infaucibus lupi os inbaeserat. Mercede igitur conducit 13 gruem, qui illud extrabat. 14 Hoc grus longitudine colli facile efiecit. Quum autem mercedem postularet, subrldens lupus et dentibus infrendens, num tibi, inquit, parva merces videtur f quod caput incolume ex lupifaucibus extraxisti ? II. FABLES FROM .ES0l\ 19 28. Agricola et Anguis. Agricola anguem reperit, frigore paene exstinctum. Mise- licordia motus, 1 eum fovit sinu et subter alas recondidit. Mox anguis recreatus vires recepit, et agricolae, pro beneficio, le- tale vulnus inflixit. — Haec fabula docet, qualem mercedem mali pro benefices reddere soleant. 2 29. Annus et Equus. Asinus equum beatum praedicabat, qui tarn copiose pasce- retur, 3 quum sibi post molestissimos labores ne paleae qui- dem satis 4 praeberetur. Forte autem bello exorto, equus in proe- lium agitur, et circumventus ab hostibus, post incredibiles la- bores tandem, multis vulneribus cTonfossus, 5 collabitur. Haec omnia asinus conspicatus, o me stolidumf inquit, qui beatitudi- nem ex praesentis temporis fortuna aestimaverim H 30. Agricola et Filii. Agricola senex, quum mortem sibi appropinquare sentiref* filios convocavit, quos, ut fieri solet, interdum discordare no- verat, 8 etfascemvirgularumafTerrijubet. 9 Quibusallatis, 10 filios hortabatur, ut hunc fascem frangerent. Quod quum 11 facere non possent, distribuit singulis singul as virgas, iisque celeriter fractis, docuit illos, quam firma res esset concordia, quam- que imbecillis discordia. 31. Equus et Asinus. Asinus, cnustus sarcTnis, equum rogavit, ut aliqua parte 12 one- ris se levaret, 1 ' si se vivum videre vellet. Sed ille asini preces repudiavit. Paulo post igitur asinus labore consumtus in via corruit et efHavit animam. Turn agitator omnes sarcinas, quas asinus portaverat, atque insuper etiam pellem asino detractam, in equum imposuit. Ibi ille sero priorem super- biam deplorans, o me miserum, u inquit, qui parvulum onus in me recipere noluerim, 13 quum nunc cogar tantas sarcinas ferre. una cum pelle comitis met, cujus preces tarn fuperbe contemse- ram. 32. Mulier et Ancillae. Mulier vidua, quae texendo l6 vitamsustentabat, solebat ancil* las sua? denocte lT excitare ad opus, 18 quum primum gallic antum 20 II. FABLES FROM MSOV. audivisset. At illae, diuturno labore fatigatae, statuerunt gal- lum interficere. Quo facto, 1 deteriore conditione 2 quam prius esse coeperunt. Nam domina, de hora noctis incerta, 3 nunc famulas saepe jam prima nocte 4 excitabat. S3, Tesfudo et Aquila. Testudo aquilam. magnopere orabat, ut sese 5 volare 6 do- ceret. Aquila ei ostendebat quidem, earn rem petere natu- rae suae contrariam : sed ilia nihilo minus instabat, et ob- secrabat aquilam, ut se volucrem facere vellet. Itaque un- gulis arreptam aquila sustulit 7 in sublime, et demisit illam, ut per aerem ferretur. Turn in saxa incidens comminuta in- teriit. 8 — Haec fabula docet, multos cnpiditatibus suis oc- coecatos, consilia prudentiorum respuere, et in exitium mere fstultitia sua. 34. Luscinia et Accipiter. Accipiter esuriens rapuit lusciniam. Quae quum 9 intel- ligeret, sibi mortem impendere, ad preces conversa, orat ac- cipitrem, ne se° perdat sine causa, Se enim avidissimum ventrem illius non posse explere, et suadere adeo> ut grandiores aliquas volucres venctur. 11 Cui accipiter, 12 insanirem, inquit, si partam pracdam™ amittere, et incerta pro certis sedan veh km. 35. Senex et Mors. Senex in silva ligna ceciderat, usque sublatis' 4 domum 15 redire coepit. Quum aliquantum viae 16 progressus esset, et onere et 17 via defatigatus, 18 fascem deposuit, et secum aetatis et inopiae mala contemplatus, Mortem clara voce invocat, quae ipsum ab omnibus his mails liberet. 19 Turn Mors, se- nis precibus auditis, subito adstitit, et quid vellet, percuncta- tur. At Senex, quern jam votorum suorum poenitebat, 20 nihil, inquit, sed requiro y 21 qui onus pendulum allevet 22 dum ego rur- sus subeo. 36. Inimici. In eadam navi vehebantur duo, qui inter se capitalia odia exercebant. Unus eorum in prora, alter in puppi residebat. Orta tempestate ingenti, quum omnes de vita desperarent, interrogat is, qui in puppi sedebat, gubernatorem, atrampar- U. FABLES TBOM MSOT. 21 iem navis prius submermm iri 1 existimaret. 2 Cui guberna- tor, proram, respondit. Turn ille, jam mors mihi non molesta est, quum inimici mei mortem adspecturus sim. 37. Hinnuleus et Cervus. Hinnuleus quondam patrem suum his verbis interrogasse dicitur : Mi pater, quum multo sis major canibus 1 et tarn ar- dua cornua habeas, quibus a te vim propulsare possis,* qui fit, 5 ut canes tantopere metuas 1 Ibi cervus ridens, mi naie, inquit, vera memoras ; mihi tamen, nescio quo pacto, semper accidit, ut, audita canum voce, infugam stalim convertar. - — Haec fabula docet, natura formidolosos 6 nullis rationibus fortes reddi posse. 38. Hoedus et Lupus. Quum hoedus evasisset lupum et confugisset in caulam ovium, quid tu, stulte, inquit ille, 7 hie te salvum futurum z speras, ubi 3 quotidie pecudes rapi et diis mactari videas ? Non euro, inquit hoedus ; nam si moriendum sit, 10 quanto prae- clarius mihi erit, meo cruore aspergi u aras deorum immorta- Hum, quam irrigari siccas lupi fauces. — Haec fabula docet ? bonos mortem, quae omnibus imminet. non timere, si cum lionestate et laude conjuncta sit. 39. Corvus et Vidpes. Corvus alicunde caseum rapuerat, et cum illo in altam arborem subvolarat. Vulpecula, ilium caseum appetens. corvum blandis verbis adoritur ; quumque primum formam ejus pennarumque nitorem laudasset, pol, 12 inquit, te avium regem esse dicerem, si cantus pulchriiudini tuae rcspondcrei Turn ille, laudibus vulpis inflatus, etiam cantu se valere de- monstrare voluit. Ita vero e rostro aperto caseus delapsus est, quern vulpes arreptum devoravit. 1 ^ — Haec fabula docet, vitandas esse adulatorum voces, qui blanditiis suis nobis insi-- diantur. 40. Leo. Societatem junxerant Leo, Juvenca, Capra, Ovis. Prae« da autem, quam ceperant, in quatuor partes aequales divisa, 14 leo, prima, ait, mea est ; debetur enim haec praestantiae meae. Tollam et secundam, quam meretur robur meum, :l% II. FABLES FROM .ESOF. Tertiam vindicat sibi egregius labor meus. 1 Quartam qui sibi arrogare voluerit, 2 is sciat, se habiturum me inimicum .sibi. Quid facerent imbecilles bestiae, aut quae 3 sibi leo- nem infestum habere vellet ? 41. Mus et Rusticus. Mus a Rustico in caricarum acervo deprehensus, tan> acri morsu ejus digitos vuineravit, ut ille eum dimitteret, dixtens x nihil, mehercule, lam pusillum est, quod de salute desperare debeat, 4 modo 5 se defendere et vim depulsare velit. 42. Vultur et Aviculae. Vultur aliquando aviculas invitavit ad convivium, quod il- lis daturus esset 6 die natali suo. Quae 7 quum ad tempus adessent, eas carpere et occidere, epulasque sibi de invita- tis instruere coepit. 43. Ranae. Ranae laetabantur, quum nuntiatum esset, Solem uxorem duxisse. Sed una eaeteris 8 prudentior, O vos stolidos / 8 in- quit ; nonne meministis, quantopere vos saepe unius Soils aes- tus excruciet ? 10 Quid igiturfiet, quum liheros etiam procrea- verit ? 44. Ranae et Jupiter. Ranae aliquando rcgem sibi a Jove petivisse dicuntur. 11 Quarum 12 ille precibus exoratus trabem ingentem in lacum dejecit. Ranae sonitu perterritae primum refugere, deinde vero, trabem in aqua natantem conspicatae, magno cum contemtu in ea consederunt aliumque sibi novis clamoribus regem expetiverunt. Turn Jupiter, earum stultitiam puni- turus, 13 hydrum illis misit, a quo 14 quum plurimae captae pe- rirent, sero eas stolidarum precum poenituit. 15 45. Lupi et Pastores. Quum Philippus, rex Maeedoniae, cum Atheniensibus foe- dus initurus esset, ea conditione, ut oratores suos 16 ipsi tra- derent, Demosthenes 17 populo narravit fabulam, qua 18 iis cal- lidum regis consilium ante oculos poneret. Dixit enim, lu. pos quondam cum pastoribus pactos esse, se nunquam in posterum greges esse impugnaturos, si canes ipsis dederen* II. FABLES FBOM JESOV. 23 tur. Placuissc stultis pastoribus conditionem ; sed quum lupi caulas excubiis nudatas vidissent, eos impetu facto 1 om- nem gregem dilaniasse. 48. Puer mendax. Puer oves pascens crebro per lusum magnis clamoribuv opem rusticorum inploraverat, lupos gregem suum aggresses esse fingens. Saepe autem frustratus 2 eos, qui auxilium la- turi advenerant, tandem lupo revera irruente 3 multis cum la- crymis vicinos orare coepit,* ut sibi et gregi subvenirenf. At illi eum pariter ut antea ludere existimantes, preces ejus et lacrymas neglexerunt, ita ut lupus libere in oves grassa- retur, plurimasque e.arum dilaniaret. 47. Corvus. Corvus, qui caseum forte repererat, gaudium alta voce significavit. Quo sono 5 allecti 6 plures corvi famelici advola- verunt, impetuque in ilium facto, 7 opimam ei dapem eripue- runt. 48. Comix et Columba. Comix columbae gratulabatur foecunditatem, quod singu- lis mensibus pullos excluderet. At ilia, ne mei, inquit, do- loris causam commemores. Nam quos pullos educo, eos n dominus raptos aut ipse comedit, aut aliis comedendos 9 ven- dit. Ita mihi mea foecunditas novum semper luctum parit* . 49. Lea, Asinus et Vulpes. .Vulpes, asinus et leo venatum 10 iverant. Ampla praeda facta, leo asinum illam partiri jubet. Qui quum singulis singulas partes poneret aequales, leo eum correptum 11 dila- niavit, et vulpeculae partiendi negotium 12 tribuit. Ilia astu- tior, 13 leoni partem maximam apposuit, sibi vix minimam re- servans particulam. Turn leo subridens ejus prudentiam laudare, lJ et unde hoc didicerit, 15 interrogare coepit. Et vul- pes, Hujus 16 me, inquit, calamitas docuit, quid minores poten- tioribus debeant. 24 II. FABLES FROM JESOP. 50. Muscae. Effusa mellis copia est : Muscae advSlant : Pascuntur. At mox impeditis cruribus Revolare nequeunt. Heu miseram, inquiunt, vicem ! x Cibus iste blandus, qui pellexit suaviter, Nunc fraudulentus 2 quam crudeliter necat ! Perfida voluptas 3 fabula hac depingitur* 51. Cancer. Mare cancer olim deseruit, in littore Pascendi eupidus. 4 Vulpes hunc simul 5 adspicit Jejuna, simuP accurrit, et praedam capit. Nae, dixit ille, jure plector, qui, 6 salo 7 Quum fuerim natus, voluerim solo 7 ingredi ! Suus unicuique praefinitus est locus, Quern praeterire sine periclo non licet. 52. Culex et Taurus* In cornu tauri parvulus quondam culex Consedit ; seque 8 dixit, mole si sua Eum gravaret, avolaturum illico. At ille : 9 nee 10 te considentem 11 senserai% 25 III. MYTHOLOGICAL EXTRACTS. 1. Cadmus, Agenoris filius, quod draconem, 1 Martis fill - urn, fontis cujusdam in Boeotia custodem, occiderat, omnem suam prolem 2 interemtam vidit, et ipse cum Harmonla, ux- ore sua, in Ulyriam 3 fugit, ubi ambo in dracones conversi sunt. 2. Amycus, Neptuni filius, rex Bebryciae, 4 omnes, qui in ejus regna venissent, cogebat caestibus secum contendere, et victos occidebat. Hie quum Argonautas 5 ad certamen provocasset, Pollux 6 cum eo contendit et eum interfecit. 3. Otos et Ephialtes, Aloei' filii, mira magnitudine 7 fuisse dicuntur. Nam singulis mensibus novem digitis 8 crescebant. Itaque quum essent annorum 9 novem, in coelum ascendere sunt conati. Hue sibi aditum sic facie bant, ut montem Os- sam super Pelion 10 ponerent, aliosque praeterea montes exstru- erent. Sed Apollinis sagittis interemti sunt. 4. Daedalus, Euphemi filius, artifex peritissimus, ob cae- dem Athenis 11 commissam, in Cretam abiit ad regem Mindem. Ibi labyrintbum 12 exstruxit. A Minoe aliquando in custodiam conjectus, sibi et Ica.ro filio alas cera aptavit, et cum eo avola- vit. Dum Icarus altius evolabat, cera solis calore liquefacta, in mare decidit, quod ex eolcarium pelagus 13 est appellatum : Daedalus autem in Siciliam pervenit. 5. Aesculapius, Apollinis filius, medicus praestantissimus, Hippolyto, Thesei filio, vitam reddidisse dicitur. Ob id faci- nus Jupiter eum fulmine percussit. Turn Apollo, quod filii mortem in Jove ulcisci non poterat, Cyclopes, 11 qui fulmina fe- cerant, interemit. Ob hoc factum, Apollinem Jupiter Adme- to, regi Thessaliae, 15 in servitutem dedit. 6. Alcestim, Peliae filiam, quum multi in matrimonium pe- terent, Peiias promisit, se filiam ei esse daturum, qui feras cur- rui junxisset. Admetus, qui earn perdite amabat, Apollinem rogavit, ut se in hoc negotio adjuvaret. Is quum ab Admeto, dum ei serviebat, liberaiiter esset tractatus, aprum ei et leo- nemcurrui junxit, quibus ille Alcestim avexit. Idem gravi mor- bo implicitus/ 6 munus ab Apolline accepit, ut praesens peri- D 26 III. MYTHOLOGICAL EXTRACTS. eulum effugeret, si quis 1 sponte pro eo moreretur. Jam quuro neque pater, neque mater Admeti pro eo mori voluissent, uxor se Alcestis morti obtulit, quam Hercules, 2 forte adveniens, Or- ci 3 manibus eripuit et Admeto reddidit. 7. Cassiope 4 filiae suae Andromedae formam Nereidum 5 formae anteposuit. Ob hoc crimen illae a Neptuno postulave- runt, ut Andromeda ceto immani, quod oras populabatur, ob- jiceretur. Quae quum ad saxum alligata esset, Perseus 6 ex Libya, ubi Medusam 7 occiderat, advolavit, et, bellua devicta et interemta, Andromedam liberavit. 8. Quam quum abducere vellet victor, 8 Agenor, cui antea desponsata fuerat, Perseo insidias struxit, ut eum interficeret^ sponsamque eriperet. Ille, re cognita, 9 caput Medusae insidi- antibus ostendit, quo viso, 10 omnes in saxa mutati sunt. Perse- us autem cum Andromeda in patriam 11 rediit. 9. Ceyx, Hesperi Alius, quum in naufragio periisset, Alcy- one, conjugis morte audita, se in mare praecipitavit. Turn deorum misericordia ambo in aves sunt mutati, quae Alcyones appellantur. Hae aves pariunt hiberno tempore. Per illos dies mare tranquillum esse dicitur ; unde nautae tranquillos et serenos dies Alcyonios appellare solent. 10. Tantalus, Jovis filius, tarn carus fuit Diis, ut Jupiter ei consilia sua concrederet eumque ad epulas Deorum admitte- ret. At ille, quae apud Jovem audiverat, cum mortalibus communicabat. Ob id crimen dicitur apud inferos in aqua collocatus esse, semperque sitire. Nam quoties haustum aquae sumturus est, aquarecedit. TunVetiam poma ei super caput pendent ; sed quoties ea decerpere conatur, rami vento moti 12 recedunt. Alii saxum ejus capiti impendere dicunt, cu- ius ruinam timens, perpetuo metu oruciatur. 11. In nuptiis Pelei 13 et Thetidis 14 omnes Dii invitati erant praeter Discordiam. Haec ira commota malum 15 misit 16 in me- dium, 17 cui inscripta erant verba : Pulcherrima mehabeto. Turn Juno, Venus et Minerva illud simul appetebant ; magnaque inter eas discordia exorta, Jupiter Mercurio 18 imperat, ut Deas ad Paridem, 19 Priami filium, duceret, qui in monte Ida 20 greges pascebat ; hunc earum litem diremturum esse. 21 Huic Juno, si se pulcherrimam judicasset, omnium terrarum regnum est pollicita ; Minerva ei splendidam inter homines famam pro- misit ; Venus autem Helenam, Ledae et Jovis filiam, se ei in conjugium dare spopondit. 22 Paris, hoc dono prioribus ante- posito, 2 * Venerem pulcherrimam esse judicavit. Postea, Ve- neris hortatu, Lacedaemonem profectus, Helenam conjugi suo Menelao 24 eripuit. Hinc bellum Trojanum originem cepit, ad III. MYTHOLOGICAL EXTRACTS. 27 quod tola fere Graecia, duce Agamemnone, Menelai fratre^ profecta est. 12. Thetis, Pelei conjux, quum sciret, Achillem, filium su« urn, cito periturum esse, 1 si Graecorum exercitum ad Trojam sequeretur, eum misit in insulam Scyron 2 regique Lycomedi commendavit. Ille eum muhebri habilu inter filias suas ser- vabat. Graeci autem quum audivissent, Achillem ibi occul* tari, Ulysses, rex Ithacae, 3 in regio vestibulo munera feminea in calathiscis ponebat, simulque clypeum et hastam, mulieres- que advocari 4 jussit. Quae dum omnia contemplabantur, su- bito tubicen cecinit ; quo sono audito, Achilles arma arripuit. Unde 5 eum virum esse intellectum est. 13. Quum totus Graecorum exercitus Aulide 6 convenisset adversa tempestas eos ob iram Dianae retinebat. Agamem- non 7 enim, dux illius expeditionis, cervam Deae sacram vul- neraverat, superbiusque 8 in Dianam loquutus erat. Is quum haruspices convocasset, hi responderunt, iram Deae expiari non posse, nisi filiam suam Iphigenlam ei immolasset. Hanc ob causam Ulysses Argos profectus, mentitur, Agamemnonem filiam Achilli in matrimonium promisisse. Sic earn Aulidem abduxit. 9 Ubi quum pater earn immolare vellet, Diana, virgi- aem miserata, cervam ei supposuit. Iphigeniam ipsam per nubes in terram Tauricam 10 detulit, ibique templi sui sacerdo- tem fecit. 14. Troja e versa quum Graeci domum redire vellent, ex Achillis 11 tumulo vox dicitur fuisse audita, quae Graecos mo- nebat, ne fortissimum virum sine honore relinquerent. Quare Graeci Polyxenam, Priami filiam quae virgo fuit formosissi- ma, ad sepulcrum ejus immolaverunt. 15. Prometheus, Japeti filius, primus homines ex luto finxit, iisque ignem e coelo in ferula attulit, monstravitque, quomodo cinere obrutum servarent. Ob hanc rem Vulcanus eum in monte Caucaso 18 Jovis jussu clavis ferreis alligavit ad saxum ; aquila ei apposita, quae 13 cor exederet. Quan- tum vero interdiu exederat, tantum nocte crescebat. Hanc aquilam insequenti tempore Hercules transfixit sagittis, Pro- metheumque liberavit. 16. Pluto, 14 inferorum Deus, a Jove fratre petebat, ut sibi Proserpinam, Jovis et Cereris filiam, in matrimonium daret. Jupiter negavit 15 quidem, Cererem passuram esse, ut filia in tenebris Tartari moraretur ; sed fratri permisit, ut earn, si posset, raperet. Quare Proserpinam, in nemore Ennae in Sicilia flores legentem, Pluto, quadrigis ex terrae hiatu pro* VenieriSj rapuit. 38 III. MYTHOLOGICAL EXTRACTS. 17. Ceres quum nesciret, ubi filia esset, earn per totum orbem terrarum quaesivit. In quo itinere ad Celeum venit ? regem Eleusiniorum, 1 cujus uxor Metanira puerum Tripto- lemum pepererat, rogavitque, ut se tanquam nutricem in do- inum reciperent. Quo facto, quum Ceres aiumnum siium immortalem reddere vellet, eum interdiu lacte divino alebat* noctu clam igne obruebat. 2 Itaque mirum in modum cres- cebat. Quod quum mirarentuf parentes, earn observaverunt* Qui quum viderent, Cererem puerum in ignem mittere, pa- ter exclamavit. Turn Dea Celeum exanimavit ; Triptolemo autem currum draconibus junctum tribuit, frugesque manda* vit, quas j per orbem terrarum vectus disseminaret. 18. Althaea, Thestii filia, ex Oeneo peperit Meleagrum. Ei Parcae 4 ardentem titionem dederunt, praefantes, Melea- grum tarn diu vieturum, 5 quam diu is titio foret incolumis, Hunc itaque Althaea diligenter in area clausum servavit. Interim Diana, Oeneo irata, quia ei sacra annua non fece- rat, aprum mira magnitudine misit, qui agrum Calydonium 6 vastaret. Quern Meleager cum juvenibus ex omni Graecia delectis interfecit, pellemque ejus Atalantae 7 donavit. Cui quum Althaeae fratres earn eripere vellent, ilia Meleagri auxilium imploravit, qui avunculos occidit* Turn Althaea* gravi ira in filium commota, titionem ilium fatalem in ignem* conjecit. Sic Meleager periit. At sorores ejus, dum fra* trem insolabiliter lugent, in aves 3 mutatae sunt. 19. Europam, Agenoris filiam, Sidoniam, Jupiter, in tau- rum mutatus, Sidone 9 Cretam 10 transvexit, et ex ea procrea- vit Minoem, Sarpedonem et Rhadamanthum. Hanc ut re- ducerent, Agenor filios suos misit, conditione addita, 11 ut nee ipsi redirent, nisi sororem invenissent. Horum unus, Cad- mus 12 nomine, quum erraret, Delphos 13 venit, ibique respon. sum accepit, bovem praecedentem sequereiur ; 14 ubi ille de^ cubuisset, ibi urbem conderet. Quod quum faceret, in Boeo- tiam 15 venit. Ibi aquam quaerens, ad fontem Castalium dra- Cdnem 16 invenit, Martis filium, qui aquam custodiebat. Hunc Cadmus interfecit, dentesque ejus sparsit et aravit. 17 Unde Sparti 18 enati sunt. Pugna inter illos exorta, quinque super* fuerunt, ex quibus quinque nobiles Thebanorum 19 stirpes ori. ginem duxerunt. 20. Quum Bacchus, Jovis ex Semele filius, exereitum in Indiam duceret, Silenus 20 ab agmine aberravit. Quern Mi- das, rex Mygdoniae, 21 hospitio liberaliter accepit, eique du- cem dedit, qui eum ad Bacchum reduceret Ob hoc bene, iicium Bacchus Midae optionem dedit, ut ? quidquid vellet a III. MYTHOLOGICAL EXTRACTS. 29 se peteret. Ille petiit, ut quidquid tetigisset, 1 aurum fieret. Quod quum impetrasset, quidquid tetigerat, aurum fiebat. Primo gavisus est hac virtute sua ; mox intellexit, nihil ipsi hoc munere perniciosius esse. Nam etiam cibus et potio in aurum mutabatur. Quum jam fame cruciaretur, petit a Bac- cho,. ut donum suum revocaret. Quern 2 Bacchus jussit in flumine Pactolo se abluere, quumque aquam tetigisset, facta est colore aureo. 3 21. Schoeneus 4 Atalantam filiam formosissimam dicitui habuisse, quae cursu viros superabat. Haec quum a pluri- bus in conjugium peteretur, pater ejus conditionem propo* suit, ut, qui earn ducere vellet, prius cursu cum ea contende- ret ; si victus esset, occideretur. Multos quum superasset et interfecisset, tandem ab Hippomene victa est. Hie enim a Venere tria mala aurea acceperat. Dum currebant, ho- rum J unum post alterum projecit, iisque Atalantae cursum tardavit. Nam dum mala colligit, Hippomenes ad metam pervenit. Huic itaque Schoeneus filiam uxorem dedit. Quam quum in patriam duceret, oblitus Veneris beneficio se vicisse, grates ei non egit. Hanc ob causam Hippomenes xnutatus est in leonem, Atalanta in leaenam. 22. Nisus, rex Megarensium, in capite crinem purpureum habuisse dicitur, eique praedictum fuit, tarn diu eum regna- iurum, quam diu eum crinem custodisset. Hunc Minos, rex Cretensium, bello aggressus est. Qui quum urbem Mega- ram 6 oppugnaret, Scylla, Nisi rilia, amore ejus correpta est, et, ut ei victoriam pararet, patri dormienti fatalem crinem praecidit. Ita Nisus a Minoe victus et occisus est. Quum autem Minos in Cretam rediret, Scylla eum rogavit, ut earn secum aveheret. Sed ille negavit, 7 Cretam tantum scelus" esse recepturam. Turn ilia se in mare praecipitat, 9 navem. que persequitur. Nisus in aquilam marinam conversus est. Scylla in piscem, quern Cirim vocant. Hodieque, si quando ilia avis hunc piscem conspexerit, mittit se in aquam rap- tumqu ; unguibus dilaniat. 23. Amphion, Jovis et Antiopes filius, qui Thebas maris cinxit, 10 Nioben, Tantali filiam, in matrimonium duxit. Ex qua procreavit filios septem, totidemque filias. Quern partum 11 Nio- be Latonae liberis anteposuit, superbiusque 12 loquuta est in Apollinem et Dianam Ob id Apollo filios ejus venantes sagittis interfecit, Diana autem filias. Niobe, liberis orbata, in saxum mutata esse dicitur, 13 ejusque lacrymae hodieque manare nar- rantur. 13 Amphion autem, quum templum Apollinis expugaare vellet, ab Apolline sagittis est interfectus, d2 30 III. MYTHOLOGICAL EXTKACTS. 24. Phineus, Agenoris filius, ab Apolline futurarum rerum scientiam acceperat. Quum vero hominibus deorum consilia enuntiaret, Jupiter eum excoecavit, et immisit ei Harpyias/ quae Jovis canes 2 esse dicuntur, ut cibum ab ore ei auferrent. Ad quem quum Argonautae 3 venissent, ut eum iter rogarent, 4 dixit, se illis iter demonstraturum esse, si eum poena libe- rarent. Turn Zetes et Calais, Aquilonis fiiii, qui pennasin capite et in pedibus habuisse dicuntur, Harpyias fugaverunf in insulas Strophadas, 5 et Phineum poena liberarunt." 31 IV. ANECDOTES OF EMINENT PERSONS OF ANTIQUITY. 1 . Thales interrogates, an facta hominum deos laterent, 1 re- pondit, ne cogitata quidem. 2. Solon, qui Atheniensibus leges scripsit, dicebat, ne- minem, dum viveret, 2 beatum haberi posse, quod omnes ad ultimum usque diem ancipiti 3 fortunae obnoxii essent. 3. Pythagorae philosophi tanta fuit apud discipulos suos auctoritas, ut, quae ab eo ; audivissent, ea in dubitationem ad- tlucere non auderent. Rogati autem, ut causam redderent eo- rum, quae dixissent, respondebant, Ipsum dixisse. Ipse autem erat Pythagoras. 4. Bias, umis ex septem Sapientibus, quum patriam Prie- nen 5 ab hostibus expugnitam et eversam fugeret, interroga- tus, cur nihil ex bonis suis secum ferret, ego vero, 6 respondit, bona mea mecum porto omnia. 5. Democrltus, cui pater ingentes divitias reliquerat, omne fere patrimonium suum civibus donavit, ne domesticarum re- rum cura a pliilosophiae studio avocaretur. 6. Etiam Crates Thebanus bona sua inter Thebanos di vi- sit, nihil sibi servans praeter peram et baculum. Haec enini Cynicorum 7 instrumenta erant. A quo consilio quum amici et propinqui eum avocare studerent, eos correpto baculo fu- gavit, nihil pulchrius esse arbitrates, quam ab omnibus curis vacuum uni philosophiae operam dare. 9 7. Anaxagoras quum a longinqua peregrinatione, seientiae xxugendae causa suscepta, in patriam rediisset, agrosque suos neglectos et desertos videret, 8 non cssem, inquit, salens, nisi ista periissent. 9 8. Carneades usque ad extremam senectara nunquam ces- savit a philosophiae studio. Saepe ei accidit, ut, quum cibi capiendi causa accuhuisset, 10 cogitationibus inhaerens, 11 ma- nura ad cibos appositos porrigere oblivisceretur. 9. Idem adversus Zenonem Stoicum scripturus, caput hei- leboro purgabal, ne corrupti humores sollertiam et acumen mentis impedirent. 32 IV. ANECDOTES. 10. Anaxagoras philosophus, morte filii audita, vultu nihil immutato dixit : Sciebam me mortalem genuisse. 11. Archytas Tarentinus, 1 quum ab itinere reversus, agros suos villici 2 socordia neglectos videret, graviter te castiga- rem, inquit, nisi iratus essem. 12. Plato quoque quum in servum vehementius 3 exarsisset, 4 veritus, 5 ne vindictae modum excederet, Speusippo adstanti mandavit, ut de illius poena statueret. 13. Idem, discendi 5 cupiditate ductus, 6 Aegyptum peragra- vit, et a sacerdotibus illius regionis geometriam et astrono- miam didicit. Idem in Italiam trajecit, ut ibi Pythagorae 7 philosophiam et instituta disceret. 14. Athenienses Socratem damnaverunt, quod novos deos introducere videbatur. Protagoram quoque philosophum. qui ausus fuerat scribere, se ignorare, an dii essent, Atheni- enses ex urbe pepulerunt. 15. Xanthippe, Socratis uxor, morosa admodum fuisse fer- tur. 8 Quam ejus indolem quum perspexisset Alcibiades, So- cratem interrogavit, quid esset, quod 9 mulierem tarn acerbam et jurgiosarn non exigeret domo. Turn ille, quoniam, inquit, dura illam domi perpetio?*, insuesco, ut ceterorum quoque f oris petulantiam et injurias facilius feram. 16. Xenocrates philosophus quum maledicorum quorundam sermoni interesset, 10 neque quidquam ipse loqueretur, interro- gatus, cur solus taceret, respondit : quia dixisse me aliquando poenituit, 11 tacuisse nunquam. 17. Hegesias philosophus in disputationibus suis mala et cruciatus vitae tarn yividis coloribus repraesentabat, ut multi, qui eum audiverant, sponte se occiderent. Quare a Ptole- maeo 12 rege ulterius his de rebus disserere est prohibitus. 18. Gorgiae Leontino, 13 qui eloquentia et eruditione om- nes suae aetatis homines superare existimabatur, 14 universa Graecia in templo Apollinis Delphici 15 staluam auream collo- cavit. 19. Idem quum annum centesimum septimum ageret, in- terrogatus, quapropter tarn diu vellet in vita remanere ? res- pondit : quia nihil habeo, quod vc senectutem meam accusem. 20. Illustrissimi saepe viri humili loco nati fuerunt. So- crates, quern oraculum Apollinis sapientissimum omnium ho- minum judicavit, obstetricis filiusfuit. Euripides, poeta, tragicus, matrem habuit, quae olera venditabat ; et Demos- thenis, oratoris eloquentissimi, patrem cultellos vendidisse narrant. 21. Homerus, princeps poetarum Graecorum, dolore ab- IV. ANECDOTES. 33 sumtus esse creditur, 1 quod quaestionem 2 a piscatoribus ipsi propositam solvere non posset. 22. Simonides, poeta praestantissimus, gloriatur in quo- dam poemate, se octoginta annos natum 3 in certamen musi* cum 4 descendisse, et victoriam inde retulisse. Idem ali- quamdiu vixit apud Hipparchum, Pisistrati filiura, Athenarum tyrannum. Inde Syracusas se contulit ad Hierdnem regem. cum quo familiariter vixisse dicitur. Primus carmina statu- te pretio scripsit ; quare eum Musam venalem reddidisse di« cunt. 5 23. Quum Aeschylus Atheniensis, qui parens tragoediae dicitur, in Siciha versaretur, ibique in loco aprico sederet^ aquila testudinem glabro eiu's capiti immisit, quod pro saxe habuit. Quo ictu ille exstinctus est. 24. Euripides, qui et ipse 6 magnum inter poetas tragicos nomen habet, a coena domum rediens 7 a canibus laceratus est. 25. Athenienses quondam ab Euripide postulabant, ut ex tragoedia sententiam 8 quandam tolleret. Ille autem in see* nam progressus dixit : se fabulas componere solere, ut popu* lum doceret, non ut a populo disceret. 26. Philippides, comoediarum scriptor, quum in poetarum certamine praeter spem vicisset, et ilia victoria impense gau- deret, eo ipso gaudio repente exstinctus est. 27. Pindarus, poeta Thebanus, Apollini gratissimus fuisse dicitur. Quare saepe a sacerdotibus in templum Delphicunii ad coenam vocabatur, parsque ei tribuebatur donorum, quae sacrificantes deo obtulerant. Ferunt etiam Pana 9 Pindari hymnis tantopere fuisse laetatum, ut eos in montibus et sil. vis caneret. Quum Alexander, rex Macedoniae, Thebas diriperet, unius Pindari domo et familiae pepercit. 10 28. Diogenes Cynicus Myndum 11 profectus, quum videret magnificas portas et urbem exiguam, Myndios monuit, ut portas claude rent, ne urbs egrederetur. 29. Demosthenes, Atheniensis, incredibili studio et labore eo pervenit, ut, quum 12 multi eum ingenio parum valere ex- istimarent, omnes aetatis suae oratores superaret eloquentia. Nunquam tamen ex tempore dicebat, neque in concione vo* lebat assurgere, nisi rem, de qua ageretur, 13 accurate antea meditatus esset. Unde plerique eum timidum esse existima* bant. Sed in hac re Periclis 14 consuetudinem imitabatur, qui non facile de quaque re dicere, nee existimationem suam fortunae committere solebat. 30. Pericles in concionem iturus, 15 quum animo perpende- ret 5 quantum periculi inconsiderate dicta hominibus afFer- 34 IV, ANECDOTES rent, solebat precari a diis, ne quod 1 ipsi verbum imprudeii ti excideret, quod reipublicae officere posset. 31. Minos, Cretensium rex, saepe se in speluncam quan dam conferebat, ibique se cum Jove colloqui legesque ab eo accipere dicebat. Etiam Lycurgus 2 Lacedaemoniis per- suasit, 3 se leges suas ab Apolline didicisse. 32. Quum Lycurgus, Lacedaemoniorum legislator, Del- phis in templum Apollinis intrasset, ut a Deo oraculum pete- ret, Pythia 4 eum his verbis allocuta est : nescio, utrum Deus an homo appellandus sis ; sed deus potius videris esse. 33. Leonldas, rex Lacedaemoniorum, quum Persae 5 di- cerentur sagittarum multitudine solem obscuraturi, 6 respon- disse fertur : melius itaque in umbra pugnabimus. 34. Cyrus 7 omnium suorum militum nomina memoria te- nebat. Mithridates autem, rex Ponti, 8 duarum et viginti gentium, quae sub regno ejus erant, linguas ita didicerat, ut cum omnibus, quibus imperabat, sine interprete loqui posset. 85. Themistocles interroganti, utrum Achilles 9 esse mal- let, an Homerus, respondit : Tu vero mallesne te in Olympi- co certamine 10 victorem renuntiari, an praeco esse, qui vie- torum nomina proclamat ? 36. Epaminondas, 11 Thebanorum imperator, in bello ad- versus Lacedaemonios, animos suorum religione excitandos ratus, arma in templis affixa 12 nocte detraxit, persuasitque militibus, quum ilia abesse viderent, deos iter suum sequi, ut ipsis proeliantibus adessent. 37. Idem in pugna ad Mantineam 13 graviter vulneratus est. Quum animam recepisset, interrogavit circumstantes amicos, an clypeus u salvus esset ? deinde, an hostes fusi es- sent? llli utrumque affirmaverunt. Turn demum hastam e corpore educi jussit. Quo facto statim exspiravit. 38. Epaminondas tanta fuit abstinentia 15 et integritate, ut post plurima bella, quibus Thebanorum potentiam incredibi- liter auxerat, nihil in supellectili haberet praeter ahenum et veru. 39. Lysander, 16 dux Lacedaemoniorum, militem quendam, via egressum, castigabat. Cui dicenti, ad nullius rei rapinam se ab agmine recessisse, respondit : ne speciem quidem rap- turi praebeas volo. 11 40. Iphicrates, dux Atheniensium, quum praesidio tene- ret Corinthum, et sub adventum hostium ipse vigilias circum* iret, vigilem, quern dormientem invenerat, hasta transfixit, Quod factum 18 quibusdam ei, ut saevum, exprobrantibus, qua- Tern invent, inquit, talem rellqui. 41. Quum quidamThrasybulo, 19 qui civitatem Atheniensium IV. ANECDOTES. 35 a tyrannorum dominatione liberavit, dixisset : quantas tibigra- Has Athenae debent ! ille respondit : Diifaciant, ut quantas 1 ipse patriae debeo gratias, tantas ei videar retulisse. 2 42. Philippus, rex Macedonum, monentibus eum quibus- dam, ut Pythiam quendam caveret, fortem militem, sed ipsi alienatum, quod tres filias aegre aleret, nee a rege adjuvare- tur, dixisse fertur : Quid 1 si partem corporis haberem aegram, abscinderem 3 potius an curarem ? Deinde Pythiam ad se voca- tum, 4 accepta difficultate rei domesticae, pecunia instruxit. Quo facto, nullum rex militem Pythia 5 fideliorem habuit. 43. Mulier quaedam ab eodem Philippo, quum a convivio temulentus recederet, damnata, 6 a Philippo, inquit, temulento ad Philippum sobrium provoco. 44. Philippus, rex Macedoniae, praedicare solebat, se ora- toribus Atheniensium maximam gratiam habere. Nam con- viciis suis, inquit, efficiunt, ut quotidie melior evadam, dum eos dictis factisque mendacii arguere conor. 45. Ejusdem regis epistola fertur scripta ad Aristotelem philosophum, qua filium 7 sibi natum esse nuntiavit. Erat il- ia epistola verbis concepta fere his : Filium mihi genitum esse scito. Quod 3 equidem diis habeo gratiam : non tarn quod na- tus est, quam quod ei contigit nasci temporibus vitae tuae. Spe* ro enimfore, ut 9 a te educatus et eruditus dignus evadat et nobis et rebus, 10 quas ipsi relicturi sumus. 46. Alexander, Macedo, Philippi Alius, quum puer a prae- ceptore suo audivisset, innumerabiles mundos esse, heu me miserum, inquit, qui ne uno quidem adhuc potitus sum f 47. Quum Alexander quondam Macedonum quorundam be - nevolentiam largitionibus sibi conciliare conatus esset, Philip- pus eum his verbis increpuit : Sperasne 11 eos 12 tibi Jideles esse futuros, quos pecunia tibi conciliaveris ? Scito, amorem non auro emi, sed virtutibus. 48. Alexandro Macedoni, Asia debellata, 13 Corinthii per legatos gratulati sunt, regemque civitate sua 14 donaverunt. Quod officii 15 genus quum Alexander risisset, unus ex legatis, nulli unquam, inquit, civitatem dedimus alii, quam tibi et Her- culi. Quo audito Alexander honorem sibi delatum lubentis- sime 16 accepit. 49. Quum Alexander Graeeiae populis imperasset, ut di= vinos ipsi honores decernerent, Lacedaemonii his verbis ute- bantur : 17 quoniam Alexander deus esse voluit, esto deus ; La- conica brevitate 13 regis notantes vecordiam. 50. Lysimachus, 19 rex Thraciae, Theodorum Cyrenaeum, 28 virum libertatis amantissimum et regiae dominationi infestum, oruci affigi jussit. Cui ille, hujusmodi minis, inquit, purpu* 36 IV. ANECDOTES. ratos tuos terreas. Mea quidem nihil interest, 1 humine 2 an sub lime 3 putrescam. 51. Mausolus, rex Cariae, 4 Artemisiam habuit conjugem. Haec, Mausolo defuncto, ossa cineremque mariti contusa et odoribus mixta cum aqua potabat. Exstruxit quoque, ad eonservandam ejus memoriam, sepulcrum 5 illud nobilissimum, ab ejus nomine appellatum, quod inter septem orbis terrarum miracula 6 numeratur. Quod quum Mausoli manibus 7 dicaret, certamen instituit, praemiis amplissimis ei propositis, 8 qui defunctum regem optime laudasset. 52. Dionysius, 9 qui a patre Syracusarum et paene totius Siciiiae tyrannidem acceperat, senex, patria pulsus, Corinthi pueros litteras docuit. 53. Mithridates, rex Ponti, saepe venenum hauserat, ut sibi a clandestinis caveret insidiis. Hinc factum est, ut, quum a Pompejo superatus mortem sibi consciscere vellet, ne velo- cissima quidem venena ei nocerent. 54. Quum Gyges, rex Lydiae 10 ditissimus, oraculum Apol- linis interrogaret, an quisquam mortalium se esset felicior, 11 deus Aglaum quendam Psophidium 12 feliciorem praedicavit. Is autem erat Arcadum pauperrimus, parvuli agelli possessor, cujus termmos, quamvis senex, nunquam excesserat, fructi- bus et voluptatibus angu^ti ruris contentus. 55. Pyrrhus, 13 rex Epiri, quum in Italia esset, audivit, Ta- rentinos quosdam javenes in convivio parum honorifice de se loquutos esse. Eos igitur ad se arcessitos percunctatus est, an dixissent ea, quae ad aures suas pervenissent. Turn unus ex his, nisi, inquit, vinum nobis defecisset, multo etiam plura et graviora inie loquuiuri eramus. li Haec criminis excusatio iram regis in risum convertit. t 56. Marsyas, frater Antigoni, 15 regis Macedoniae, quum eausam haberet cum privato quodam, fratrem rogavit, ut de ea domi cognosceret. At ille, inforo potius, 16 inquit. Nam si culpa vacas, innocentia tua ibi melius apparebit ; sin dam- nandus es, nostra jnstitia. 57. Clara sunt apud Catanenses 17 nomina fratrum Anapi et Amphinomi, qui patrem et matrem humeris per medios ignes Aetnae portarunt, eosque cum vitae suae periculo e flammis eripuerunt. 58. Spartanus quidam quum rideretur, quod claudus in pug- nam iret, at 13 mihi, inquit, pugnare, nonfngere est prtpositum. 59. Spartanus quidam in magistratus petitione ab aemulis victus, maximae sibi laetitiae esse^ dixit, quod pairia sua se meliores 20 ewes haberet. 60. Quum homo quidam, qui diu in uno pede stare didice- IV. ANECDOTES. 37 rat, Lacedaemonio cuidam dixisset, se non arbitrari, Lace* daemoniorum quemquam tamdiu idem facere posse, ille respon- dit ; at anseres 1 te diutius. 61. Diagoras Rhodius, 3 quum tres ejus filii in ludis Olym* picis 3 victores renuntiati essent, tanto affectus est gaudio, ut in ipso stadio, inspectante populo, 4 in filiorum manibus ani* mam redderet. 62. Scipio Africanus 5 nunquara ad negotia publica accede* bat, ante quam in templo Jovis precatus esset. 63. Scipio dicere solebat, hosti non solum dandam esse viam fugiendi, sedetiam muniendam. Similiter Pyrrhus, rex Epjri, 6 fugienti hosti pertinaciter instandum esse negabat ; T non solum, ne fortius 3 ex necessitate 9 resisteret, sed ut postea quoque facilius acie cederet, ratus, victores fugientibus non usque ad perniciem instaturos esse. 64. Metellus Pius, in Hispania bellum gerens, interrogates, quid postero die facturus esset ? tunicam meant, inquit,.si id eloqui posset, comburerem. 65. L. Mummius, qui, Corintho 10 capta, totam Italiam ta« bulis statuisque exornavit, ex tantis manubiis nihil in suum usum convertit, ita ut, eo defuncto, non esset unde 11 ejus filia dotem acciperet. Quare senatus ei ex publico dotem decre- vit. 66. Scipio Africanus major 12 Ennii poetae imaginem in se- pulcro gentis Corneliae 1 5 collocari jussit, quod Scipionum res gestas carminibus suis illustraverat. 67. M. Cato, Catonis Censorii filius, in acie, cadente equo prolapsus, quum se recollegisset, animadvertissetque gladium excidisse vagina, rediit in hostem : acceptisque ali- quot vulneribus, recuperato demum gladio 14 ad suos reversus est. 68. Q. Metellus Macedonicus in Hispania quinque cohor- tes, quae hostibus cesserant, testamentum facere jussas, ad locum 15 recuperandum misit ; minatus, eos 16 non nisi postvic« toriam receptum iri. 69. Publius Decius consul, quum in bello contra Latinos' Romanorum aciem cedentem videret, 1 " capite pro reipubli* cae salute devoto, 18 in medium h ostium agmen irruit, et mag- na strage edita plurimis telis obrutus cecidit. Haec ejus mors Romanorum aciem restituit iisque victoriam paravit. 70. L. Junius Brutus, qui Romarn a regibus liberavit, 19 fi- lms suos, qui Tarquinium regem expuisum restituere conati erant, ipse capitis damnavit, eosque virgis caesos 20 secure percuti jussit. 71. Q. Marcius Rex, consul, quum fiiium imicum, iuve« E £8 IV. ANECDOTES. nem summae pietatis et magnae spei, morte amisisset, dolo rein suum ita coercuit, ut a rogo adolescentis protenus curi- am peteret, ibique muneris sui negotia strenue obiret. 72. In bello Romanorum cum Perseo, 1 ultimo Macedo- niae rege, accidit, ut serena nocte subito luna deficeret. Haec res ingentem apud milites terrorem excitavit, qui ex- istimabant, hoc ©mine 2 futuram cladem portendi. Turn vero Sulpicius Gallus, qui erat in eo exercitu, in condone mi- litum causam hujus rei tarn diserte exposuit, ut postero die omnes intrepido animo pugnam committerent. 73. L. Siccius Dentatus ob insignem fortitudinem appel- latus est Achilles Romanus. Pugnasse is dicitur centum et viginti proeliis ; cicatricem aversam 3 nullam, adversas quin- que et quadraginta tulisse ; coronis 4 esse^ donatus aureis duodeviginti, obsidionali una, muralibus tribus, civicis quatu- ardecim, torquibus tribus et octoginta, armillis plus centum sexaginta, hastis duodeviginti. Phaleris idem donatus est quinquies viciesque. Triumphavit cum imperatoribus suis triumphos novem. 74. Hannibalem in Italiam proficiscentem tria millia Car- petanorum 5 reliquerunt. Quorum exemplum ne caeteri quo- que barbari 6 sequerentur, edixit, eos a se esse dimissos, et insuper in fidem ejus rei 7 alios etiam, quorum fides ipsi sus* pecta erat, domum remisit. 75. Hannibal quum elephantos compellere non posset, ut praealtum flumen transirent, neque rates haberet, quibus eos trajiceret, 8 jussit ferocissimum elephantorum sub aure vul- nerari* 9 et eum, qui vulnerasset, se in flumen conjicere illud- que tranare. Turn elephantus exasperatus ad persequendum doloris sui auctorem tranavit amnern, et reliqui quoque eum i*ecuti sunt. 39 SECOND DIVISION AN EPITOME OF ROMAN HISTORY, FROM THE EARLIEST AGES TO THE TIME OF THE EMPERORS. UBER PRIMUS. 1. Antiquissimis temporibus Saturnus in Italiam venisst dicitur. Ibi haud procul a Janiculo 1 arcem condidit, eamque Saturniara appellavit. Hicltak>s primus agriculturamdocuit. 2. Postea Latinus in illis regionibus imperavit. Sub hoc rege Troja 2 in Asia e versa est. Hinc Aeneas, Anchisae filius, cum multis Trojanis, quibus ferrum Graecorum peper* cerat, 3 aufugit, et in Italiam pervenit. Ibi Latinus rex ei be- nigne recepto fiiiam Laviniam in matrimonium dedit. Aene* as urbem condidit, quam in honorem conjugis Laviniam ap- pellavit. 3. Post Aeneae mortem, Ascanius, Aeneae filius, reg« num accepit. Hie sedem regni in alium locum transtulit, urbemque condidit in monte Albano, eamque Albam longam 4 nuncupavit. Eum secutus est Silvius, qui post Aeneae mortem a Lavinia genitus erat. Ejus posteri omnes, usque ad Romam conditam, Albae regnaverunt. 4. Unus horum regum, Romulus Silvius, se Jove majorem esse dicebat, et, quum tonaret, militibus imperavit, ut clypeos hastis percuterent, dicebatque, hunc sonum multo clariorem esse quam tonitru. Fulmine ictus et in Albanum lacum praecipitatus est. 5. Silvius Procas, rex Albanorum, duos filios reliquit, Numitorem et Amulium. Horum minor natu, Amulius, fratri optionem dedit, utrum regnum habere vellet, an bona, quae pater reliquisset. Numitor paterna bona praetuUt ; Amulius regnum obtinuit. W V. ROMAN HISTORY. 6. Amuiius, ut regnum firmissime possideret, Numitoris filium per insidias interemit, et filiam fratris, Rheam Silvi- am, Vestalem virginem fecit. Nam his Vestae sacerdotibus 1 non licet viro nubere. 2 Sed haec a Marte geminos filios, Romulum et Remum, peperit. Hoc quum Amuiius compe- risset, matrem in vincula conjecit, pueros autem in Tiberim abjici jussit. 7. Forte Tiberis aqua ultra ripam 3 se effuderat, et quum pueri in vado essent positi, aqua refluens eos in sicco reli- quit. Ad eorum vagitum lupa accurrit, eosque uberibus sots aluit. Quod videns Faustulus quidam, pastor illius regionis.. pueros sustulit, et uxori Accae Laurentiae nutriendos 4 dedit. 8. Sic Romulus et Remus pueritiam inter pastores transe- gerunt. Quum adolevissent, et forte comperissent, quis ipso- rum avus, quae mater fuisset, Amulium interfecerunt, Chr. et Numitori avo regnum restituerunt. Turn urbem con- ^54. # diderunt in monte Aventino, quam Romulus a sub no- mine Romam vocavit. Haec quum moenibus circum- daretur, Remus occisus est, dum fratrem irridens moehia transiliebat. 9. Romulus, ut civium numerum augerct, asylum 5 pate- fecit, ad quod multi ex civitatibus suis pulsi 6 accurrerunt. Sed novae urbis civibus conjuges deerant. Festum itaque Nep- tuni et ludos instituit. Ad hos quum multi ex finitimis pbpu- lis cum mulieribuset liberis venissent,Romani, inter ipsos lu- dos, spectantes virgines rapuerunt. 10. Populi illi, quorum virgines raptae erant, bellum ad^ versus raptores susceperunt. Quum Romae appropinqua- rent, forte in Tarpejam virginem inciderunt, quae in arce 7 sa- cra procurab at. Hanc rogabant, ut viam in arcem monstra- ret, eique permiserunt, ut munus sibi posceret. Ilia petiit, ut sibi darent, quod in sinistris manibus gererent, annulos au- reos et armillas significans. At hostes, in arcem ab ea per. ducti, scutis, Tarpejam obruerunt ; nam et haec in sinistris manibus gerebant. 11. Turn Romulus cum hoste, qui montem Tarpejum tene- bat, pugnam conseruit in eo loco, ubi nunc forum Romanum est. In media caede raptae processerunt, et hinc patres, hinc conjuges et soceros complectebantur et rogabant, ut caedis finem facerent. Utrique his precibus commoti sunt. Romu- lus foedus icit, et Sabinos in urbem recepit. 8 12. Postea civitatem descripsit. Centum senatores legit, eosque cum ob aetatem, turn ob reverentiam iis debitam, Pa- tres appellavit. Plebem in triginta curias distribuit, easque LIBER I. 41 raptarum nominibus nuncupavit. Anno regui tricesi- ~ mo septimo, quum exercitum lustraret, 1 inter tempesta- q' ^ tern ortam, repente oculis hominum subductus est. Hinc alii eum a senatoribus interfectum, alii ad deos sublatum 2 esse existimaverunt. 13. Post Romuli mortem unius anni interregnum fuit. Quo elapso Numa Pompilius, Curibus, urbe in agro SaJ>ino- rum, natus, rex creatusest. Hie virbellumquidem nullum ges- sit ; nee minus tamen civitati profuit. Nam et leges dedit, et sacra plurima instituit, ut populi barbari et bellicosi mores molliret. Omnia autem, quae faciebat, se nymphae Egeriae. conjugis suae, jussu facere dicebat. Morbo, decessit, quad- ragesimo tertio imperii anno. 14. Numae successit Tullus Hostilius, cujus avus se A. V, in bello adversus Sabinos fortem et strenuum virum 8 1 • praestiterat. Rex creatus bellum Albanis indixit, idque trige- minorum, Horatiorum et Curiatiorum, certamine finivit. Al- bam propter perfidiam Metii FufFetii 3 diruit. Quum triginta duobus annis regnasset, fulmine ictus cum domo sua arsit. 15* Post hunc Ancus Marcius, Numae ex filia nepos, suscepit imperium. Hie vir aequitate et religione avo jj 4 ' similis, Latinos bello domuit, urbem ampliavit, et nova ei moenia circumdedit. 4 Carcerem primus aedificavit. Ad Tiberis ostia urbem condidit, Ostiamque vocavit. Vicesimo quarto anno imperii morbo obiit. 16. Deinde regnum Lucius Tarquinius Priscus ac- a. V. cepit, Damarati filius, qui tyrannos patriae Corinthi 5 fu- 137. giens in Etruriam 6 venerat. Ijjse Tarquinius, qui no- men ab urbe Tarquiniis accepit, aliquando Romam profec* tus erat. Advenienti aquila pileum abstulit, et postquam alte evolaverat, reposuit. Hinc Tanaquil conjux, mulier auguri- orum perita, regnum ei portendi intellexit. 17. Quum Romae commoraretur, Anci regis familiarita- tern consequutus est, qui eum filiorum suorum tutorem reli- quit. Sed is pupiliis regnum intercepit. Senatoribus, quos Romulus creaverat, centum alios addidit, qui minorum gen- tium 7 sunt appellaii. Plura belJa feliciter gessit, nee paucos agros, hostibus ademtos, 8 urbis territorio adjunxit. Primus triumphans urbem intravit. Gloacas fecit ; Capitoliurn 9 in- choavit. Tricesimo octavo imperii anno per Anci filios, qui- bus regnum eripuerat, oecisus «st. 18. Post hunc Servius Tullius suscepit imperium, a. V. genitus ex nobili femina, captiva tamen et famula. l?6, Quum in domo Tarquinii Prisci educaretur, flamma ia ejus capite visa est. Hoc prodigio Tanaquil ei summam e2 42 V, ROMAN HISTORY, dignitatem portendi intellexit, et conjugi persuasit, ut eum sicuti liberos suos educaret. Quum adolevisset, rex ei filiam in matfimonium dedit. 19. Quum Priscus Tarquinius occisus esset, Tanaquil de superiore parte domus populum allocuta est, dicens : regem grave quideni, sed non letale vulnus accepisse ; eum petere. utr^opulus, dum convaluisset, Servio Tullio obediret. Sic Servius regnare coepit, sed bene imperium administravit. Montes tres tirbi adjunxit. Primus omnium censum 1 ordi- ftavit. Sub eo Roma habuit capitum octoginta tria millia eivium Romanorum cum his, qui in agris erant. 20. Hie rex interfectus' est scelere filiae Tulliae et 22o V Tarquinii Superbi, filii ejus regis, cui Servius succes- serat. Nam ab ipso Tarquinio de gradibus Curiae 2 dejectus, quum domum fugeret, interfectus est. Tullia in forum properavit et prima conjugem regem salutavit. Quum domum rediret, aurigam super patris corpus, in via jacens, carpentum 3 agere jussit, 21. Tarquinius Superbus cognomen moribus meruit. Bello tamen strenuus plures finitimorum populorum vicit- Templum Jovis in Capitolio aedificavit. Postea, dum Ar- deam oppugnabat, urbem Etruriae, imperium perdidit. Nam quum filius ejus Lucretiae, nobilissimae feminae, conjugi Tarquinii Collating vim fecisset, haec se ipsa occidit in con- spectu mariti, patris et amicorum, postquam eos obtestata fuerat, ut hanc injuriam 4 ulciscerentur. A -- 22. Hanc ob causam L. Brutus, Collatinus, aliique 243. nonnulli in exitium rfegis conjurarunt, populoque per- suaserunt, ut ei portas Urbis clauderet. Exercitus quoque, qui civitatem Ardeam cum rege oppugnabat, eum reliquit. Fugit itaque cum uxore et liberis suis. Ita Romae regnatum est per septem reges, annos ducentos quadraginta tres. 23. Hinc consules coepere pro uno rege duo creari, ut, si unus malus esset, alter eum coerceret. Annuum iis im- perium tributum est, ne per diuturnitatem potestatis insolen- tiores redderentur. Fuerunt igitur anno primo, expulsis re- gibus, consules L. Junius Brutus, acerrimus libertatis vin- dex, et Tarquinius Collatinus, maritus Lucretiae. Sed Col- latino paulo post dignitas sublata est. Placuerat enim, ne quis ex Tarquiniorum familia Romae maneret. Ergo cum omni patrimonio suo ex urbe migravit, et in ejus locum Va- lerius Publicola consul factus est. 24. Commovit bellum urbi rex Tarquinius. In prima pugna Brutus, consul, et Aruns, Tarquinii filius, sese invi- LIBER I. 43 cem occiderunt. Romani tamen ex ea pugna victores reces- serunt. Bruturn Romanae matronae, quasi coramunera pa- trem, per annum luxerunt. 1 Valerius Publicola Sp. Lucre- tium, Lucretiae patrem, collegam sibi fecit ; qui quum morbo exstinctus esset, Horatium Pulvilium sibi collegam sumsit. Ita primus annus quinque consules habuit. 25. Secundo quoque anno iterum Tarquinius bellum . , Romanis intulit, Porsena, rege Etruscorum, auxilium ei ^45, ferente. In illo bello Horatius Codes solus Pontem ligneum 2 defendit et hostes cohibuit, donee pons a tergo ruptus esset. Turn se cum armis in Tiberim conjecit et ad suos transnavit, 26. Dum Porsena urbem obsidebat, Qu. Mucius Scaevo- la, juvenis fortis animi, in castra hostis se contulit, eo con- silio, ut regem occideret. At ibi scribam regis pro ipso rege interfecit. Turn a regiis satellitibus comprehensus et ad regem deductus, quum Porsena eum ignibus allatis 3 terreret, dextram arae accensae imposuit, donee flammis consumta esset. Hoc facinus rex miratus juvenem dimisit incolumem. Turn hie, quasi beneficium referens, ait, trecentos alios ju- venes in eum conjurasse. Hac re territus Porsena pacem cum Romanis fecit, Tarquinius autem Tusculum se contulit, ibique privatus cum uxore consenuit. 27. Sexto decimo anno post reges exactos, populus . v Romae seditionem fecit, questus, quod tributis et mili- 059 tia a senatu exhauriretur. Magna pars plebis urbem reliquit et in montem trans Anienem 1 amnem secessit. Turn patres turbati Meneniurn Agrippam miserunt ad plebem, qui earn senatui conciliaret. 5 Hie iis inter alia fabulam 6 nar- ravit de ventre et membris humani corporis ; qua populus commotus est, ut in urbem rediret. Turn primum tribuni plebis 7 creati sunt, qui plebem adversum nobilitatis superbi- am defenderent. 8 28. Octavo decimo anno post exactos reges, Qu. A y Marcius, Coriolanus dictus ab urbe Volscorum 9 Corio- 26I. li, quam bello ceperat, plebi invisus fieri coepit. Quare urbe expulsus ad Volscos, acerrimos Romanorum hostes, contendit, et ab iis dux exercitus factus Romanos saepe vi- cit. Jam usque ad quintum milliarium 10 Urbis accesserat, nee ullis civium suorum legationibus fiecti poterat, ut patriae parceret. Denique Veturia mater et Volumnia uxor ex urbe ad eum venerunt ; quarum fletu et precibus commotus est, ut exercitum removeret. Quo facto a Yolscis ut proditor oc- cisus esse dicitur. 29. Romani quum adversum Vejentes 11 bellum gererent, 44 V» KOMAN HISTOBV. famiiia Fabiorum sola hoc bellum suscepit. Profecti " sunt v trecenti sex nobilissimi homines, duce Fabio consule. 274. Q uum saepe hostes vicissent, apud Cremeram 1 fluviuni castra posuerunt. Ibi Vejentes, dolo usi, eos in insi- dias pellexerunt. In prcelio ibi exorto omnes perierunt. Unus superfuit ex tanta famiiia, qui propter aetatem puerilem duel non potuerat ad pugnam. Hie genus propagavit ad Qu. Fabium Maximum, ilium, qui Hannibalem 2 prudenti cuncta- tione debilitavit. 3 30 Anno trecentesimo et altero ab Urbe condita oa Decemviri 4 creati sunt, qui civitati leges scriberent. Hi primo anno bene egerunt; secundo autem domina- tionem exercere coeperunt. Sed quum unus eorum Appius Claudius virginem ingenuam, Virginiam, Virginii centurionis filiam, corrumpere vellet, pater earn occldit. Turn ad milites profugit, eosque ad sedition em commovit. Sublata est de- cern viris potestas, ipsique omnes aut morte aut exilio puniti sunt. 31. In bello contra Vejentanos Furius Camillus ur- orq bem Falerios 5 obsidebat. In qua obsidione quum ludi literarii magister principum filios ex urbe in castra hos- tium duxisset, Camillus hoc donum non accepit, sed sceles- tum hominem, manibus post tergum vinctis, pueris Falerios reducendum tradidit f virgasque iis dedit, quibus proditorem in urbem agerent. 32. Hac tanta animi nobilitate commoti Falisci urbem Ro- manis tradiderunt. Camillo autem apud Romanes crimini datum est, quod albis equis 7 triumphasset> et praedam inique divisisset ; damnatusque ob earn causam et civitate expulsus est. Paulo post Galli Senones 3 ad Urbem venerunt, o^| V * Romanos apud flumea Alliam 9 vicerunt, et Urbem etiam occuparunt. Jam nihil praeter Capitolium defendi po- tuit. Et jam praesidium fame laborabat, et in eo erant, 10 ut pacem a Gallis auro emerent, quum Camillus cum manu mi* litum superveniens hostes magno proelio superaret. LIBER SECUNDUM 1, Anno trecentesimo nonagesimo quarto post Ur- ^' V " bem conditam Galli iterum ad Urbem accedebant, et quarto milliario trans Anienem" (luvium consederant. Contra eos missus est T. Quinctius. Ibi Callus quidam, exi. mia corporis magnitudine, fortissimum Romanorum ad cer- iamen singulare provocavit. T. Manlius, nobilissimus juve- sis, provocationem accepit, Galium occldit. eumque torque LIBER It. 45 aureo spoliavit, quo ornatus erat. Hinc et ipse et posteri ejus Torquati appellati sunt. Galli fugam capessiverunt. 2. Novo bello cum Gallis exorto, anno Urbis quad- ringentesimo sexto, iterum Gallus processit, robore at- 4* * que armis insignis, et provocavit unum ex Romanis, ut secum armis decerneret. Turn se M. Valerius, tribunus mi- litum, 1 obtulit ; et quum processisset armatus, corvus ei su- pra dextrum brachium sedit. Mox, commissa pugna, hie corvus alis et unguibus Galli oculos verberavit. Ita factum est, ut Gallus facili negotio a Valerio interficeretur, qui hinc Corvini nomen accepit. 3. Postea Romani bellum gesserunt cum Samniti- bus, 2 ad quod L. Papirius Cursor cum honore dictato- -fyY' ris J profectus est. Qui, quum negotii cujusdam causa Romam ivisset, praecepit Q. Fabio Rulliano, magistro equi- tum, quern apud exercitum reliquit, ne pugnam cum hoste committeret. Sed ille, occasionem nactus, felicissime dimi- cavit et Samnites delevit. Ob hanc rem a dictatore capitis damnatus est. At ille in Urbem confugit, et ingenti favore militum et populi liberatus est ; in Papirium autem tanta ex- orta est seditio, ut paene ipse interficeretur. 4. Duobus annis post T. Veturius et Spurius Postumius consules bellum adversum Samnites gerebant. Hi a Pontio Thelesino, duce hostium, in insidias inducti sunt. Nam ad Furculas Caudinas 4 Romanos pellexit in angustias, unde sese expedire non poterant. Ibi Pontius patrem 433^ suum Herennium rogavit, quid faciendum putaret. Ille ait, aut bmnes occidendos esse, ut Romanorum vires frange* rentur, aut omnes diniittendos, ut beneficio obligarentur* Pontius utrumque consilium improbavit, omnesque sub ju- gum 5 misit. Samnites denique post bellum undequinquagin- ta annorum superati sunt. 5. Devictis Samnitibus, Tarentinis 6 bellum indictum est, quia legatis Romanorum injuriam fecissent. Hi \*% Pyrrhum, Epiri 7 regem, contra Romanos auxilio po- poscerunt. 8 Is mox in Italiam venit, tumque primum Roma- ni cum transmarino hoste pugnaverunt. Missus est contra eum consul P. Valerius Laevinus. Hie, quum exploratores Pyrrhi cepisset, jussit eos per castra duci, ostendi omnem exercitum, tumque dimitti, ut renuntiarent Pyrrho, quaecun- que a Romanis agerentur. 6. Pugna commissa, Pyrrhus auxilio elephantprum 9 vicit. Nox proelio finem dedit. Laevinus tamen per noctem fugit. Pyrrhus Romanos mille octingentos cepit, eosque summo ho- nore tract a vit. Quum eos, qui in proelio interfecti fuerant. 46 V. ROMAN HISTORY. omnes adversis vulneribus 1 et truci vultu etiam mortuos ja cere videret, tulisse ad coelum manus dicitur, cum hac voce : Ego cum talibus viris brevi 2 orbem terrarum subigerem. 7. Postea Pyrrhus Romam perrexit ; omnia ferro igneque vastavit"; Campaniam 3 depopulatusest, atque adPraeneste 4 ve- nit, milliario ab Urbe octavo decimo. Mox terrore exercitus, qui cum consule sequebatur, in Campaniam se recepit. Legati, ad Pyrrhum de captivis redimendis missi, honorifice ab eo sus* cepti sunt ; captivos sine pretio reddidit. Unum ex legatis 5 Fabricium, sic admiratus est, ut ei quartam partem regni sui promitteret, si ad se transiret ; sed a Fabricio contemtus est. 8. Quum jam Pyrrhus ingenti Romanorum admiratione teneretur, legatum misit Cineam, praestantissimum virum, qui pacem peteret, ea conditione, ut Pyrrhus earn partem Iialiae, quam armis occupaverat, obtineret. Romani responderunt, eum cum Romanis pacem habere non posse, nisi ex Italia re* cessisset. Cineas quum rediisset, Pyrrho, eum interrogans qualis ipsi Roma visa esset ; respondit, se regum patriam vu disse. 9. In altero proelio cum rege Epiri com mis so, 5 Pyrrhus vul- neratus est, elephanti interfecti, yiginti millia hostium caesa sunt. Pyrrhus Tarentum fugit. Interjecto anno Fabricius contra eum missus est. Ad hunc medicus Pyrrhi nocte venit, promittens, se Pyrrhum veneno occisurum, si munus sibi da- retur. Huac Fabricius vinctum reduci jussit ad dominum Tunc rex, generosum viri animum admiratus, dixisse fertur ; lite est Fabricius, qui dijlcilius ab honestate, quam sol a cursu A v suo averti potest. Paulo post Pyrrhus, tertio etiam proe- 481. uo msus > a Tarento recessit, et, quum in Graeciam re- diisset, apud Argos, Peloponnesi urbem, interfectus est. 10. Anno quadringentesimo nonagesimo post Urbem ^' v * conditam Romanorum exercitus primum in Siciliam tra- jecerunt, regemque Syracusarum Hieronem, Poenos- que, qui multas civitates in ea insula occupaverant, su- ^ " peraverunt. Quinto anno hujus belli, quod contra Poe- nos gerebatur, primum Romani, C. Duillio et Cn. Cor- nelio Asina Coss., in mari dimicaverunt. Duillius Carthagi- nienses vicit, triginta naves occupavit, quatuordecim mer- sit, septem millia hostium cepit, tria millia occldit. Nulla victoria Romanis gratior fuit. Duillio concessum est, ut, quum a coena rediret, pueri funalia gestantes et tibicen eum comi- tarentur. 6 11. Paucis annis interjectis bellum in Africam trans- 4 p9 ' latum est. Hamilcar, Carthaginiensium dux, pugna navali superatur ; nam perditis sexaginta quatuor navi- LIBER HI. 47 bus, se recepit ; Romani viginti duas amiserunt. Quum in Africam venissent, Poenos in pluribus proeliis vicerunt, mag- nam vim hominum ceperunt, septuaginta quatuor civitates in {Idem acceperunt. Turn victi Carthaginienses pacem a Ro- manis petierunt. Quam quum M. Atilius Regulus, Romano- rum dux, dare nollet nisi durissimis conditionibus, Cartha- ginienses auxilium petierunt a Lacedaemoniis. Hi Xanthip- pum miserunt, qui Romanum exercitum magno proelio vicit, Regulus ipse captus et in vincula conjectus est. 12. Non tamen ubique fortuna Carthaginiensibus favit. Quum aliquot proeliis victi essent, Regulum rogaverunt, ut Romam proficisceretur, et pacem captivor unique permuta- tionem a Romanis obtineret. Ille quum Romam venisset, inductus in senatum, dixit, se desiisse 1 Romanum esse ex ilia die, qua in potestatem Poenorum venisset. Turn Romanis sua- sit, ne pacem cum Carthaginiensibus facerent ; illos enim tot casibus fractos, spem nulla m nisi in pace habere : tanti non esse, ut tot millia 2 captivorum propter se unum et paiu cos, qui ex Romanis capti essent, redderentur. Haec sen- tentia obtinuit. Regressus igitur in Africam crudelissimis suppliciis exstinctus est. 13. Tandem C. Lutatio Catulo, A. Postumio Coss., anno belli Punici vicesimo tertio, magnum proelium 5J3 navale commissum est contra Lilybaeum, 3 promonto- rium Siciliae. In eo proelio septuaginta tres Carthaginien- sium naves captae, centum viginti quinque demersae, trigin- ta duo millia hostium capta, tredecim millia occisa sunt. Statim Carthaginienses pacem petierunt, eisque pax tributa est. Captivi Romanorum, qui tenebantur a Carthaginiensi- bus, redditi sunt. Poeni Sicilia, Sardinia et ceteris insulis, quae intra Italiam Africamque jacent, decesserunt, omnem. que Hispaniam, quae citra Iberum 4 est, Romanis permise- runt. LIBER TERTIUS. A. v. 1 . Anno quingentesimo undetricesimo ingentes Gal- iorum copiae Alpes transierunt. Sed pro Romanis to- 5 29 ta Italia consensit : traditumque est, octingenta millia hominum ad id bellum parata fuisse. Res prospere gesta est apud Clusium : 5 quadraginta millia hominum interfecta sunt. Aliquot annis post pugnatum est contra Gallos in agro Insubrum, 6 finitumque est bellum M. Claudio Marcello, Cn. Cornelio Scipione Coss. Turn Marcellus regem Gallorum, 48 V. KOMAN HISTOHY. Viridomarum, manu sua occidit et triumphans spolia 1 GalH. stipiti imposita, humeris suis vexit. 2i Paulo post Punicum bellum renovatum est per Hanni- balem, Carthaginiensium ducem, quern pater Hamilcar, no - . v vem annos natum, aris admoverat, ut odium perehne in 53* 6; •" Romanos juraret. Hie annum agens vieesimum ae- tatis, Saguntum, 3 Hispaniae civitatem, Romanis ami- cam, oppugn are aggressus est. Huic Romani per legatos denuntiaverunt, ut bello abstineret. Qui quum legatos ad- mittere nollet, Romani Carthaginem miserunt, ut mandaretur 3 Hannibali, ne bellum contra socios populi Romani gereret. Dura responsa a Carthaginiensibus reddita. Saguntinis in- terea fame victis, Romani Carthaginiensibus bellum indixe- runt. 3. Hannibal, fratre Hasdrubale in Hispania relicto, Pyre- naeum et Alpes transiit. Traditur in Italiam oetoginta millia peditum, et viginti millia equitum, septem et triginta ele- phantos adduxisse. Interea multi Ligures 4 et Galli Hanni- bali se conjunxerunt. Primus ei occurrit P. Cornelius Sci- pio, qui proelio ad Ticinum 5 commisso, superatus est, et, vul- nere accepto, in castra rediit. Turn Sempronius Gracchus conflixit ad Trebiam 6 amnem. Is quoque vincitur. Multi populi se Hannibali dediderunt. Inde in Tusciam 7 progres- sus Flaminium Cos. ad Trasimenum 8 lacum supefat. Ipse Flaminius interemtus, Romanorum viginti quinque millia caesa sunt. 4. Quingentesimo et quadragesimo anno post Urbem 40^ con ditam L. Aemilius Paulus et P. Terentius Varro contra Hannibalem mittuntur. Quamquam intellectum erat, Hannibalem non aliter vinci posse, quam mora, 9 Varro tamen, morae impatiens, apud vicum, qui Cannae appellatur, in Apulia 10 pugnavit ; ambo consules victi, Paulus interemtus est. In ea pugna consulares aut praetorii viginti, senatores triginta capti aut occisi, militum qu&draginta millia, equitum tria millia et quingenti perierunt. In his tantis malis nemo tamen pacis mentionem facere dignatus est. Servi, quod nunquam ante factum, manumissi et milites facti sunt. 5. Post earn pugnam multae Italiae civitates, quae Roma- nis paruerant, se ad Hannibalem transtulerunt. Hannibal Romanis obtulit, ut captivos redimerent ; responsumque est a senatu, eos cives non esse necessarios, qui armati 11 capi po- tuissent. Hos omnes ille postea variis suppliciis interfecit, et tres modios aureorum annulorum 12 Carthaginem misit, quos manibus equitum Romanorum, senatorum et miiitum detrax- erat. Interea in Hispania frater Hannibalis Hasdrubal, qui LIBER III. 40 ibi remanserat cum magno exercitu, a duobus Scipionibus 1 vincitur, perditque in pugna triginta quinque millia hominum. 6. Anno quarto post quam Hannibal in Italiam venerat. M. Claudius Marcellus Cos. apud Nolam, 2 civitatem Cam- paniae, contra Hannibalem bene pugnavit. Illo tempore Philippus, Demetrii filius, rex Macedoniae, ad Hannibalem legatos mittit, eique auxilia contra Romanos pollicetur. Qui legati quum a Romanis capti essent, M. Valerius Laevinus cum navibus missus est, qui regem impediret, quo miuus co pias in Italiam trajiceret. 3 Idem in Macedoniam penetrans regem Philippum vicit. 7. In Sicilia quoque res prospere gesta est. Marcellus magnam bujus insulae partem cepit, quam Poeni 4 occupa- verant ; Syracusas, 5 nobilissimam urbem, expugnavit, et in- gentem inde praedam Romam misit. Laevinus- in Macedo- nia cum Philippo et multis Graeciae populis amicitiam fecit : et in Sicilian! profectus, Hannonem, Poenorum ducem, apud Agrigentum cepit ; quadraginta civitates in deditionem acce- pit, viginti sex expugnavit. Ita omni Sicilia recepta cum ingenti gloria Romam regressus est. 8. Interea in Hispaniam, ubi duo Scipiones 6 ab Hasdru* bale interfecti erant, missus est P. Cornelius Scipio, vir Ro« manorum omnium fere primus. Hie puer duodeviginti anno- rum in pugna ad Ticinum 7 patrem singulari virtute servavit* Deinde post cladem Cannensem multos nobilissimorum ju venum, Italiam deserere cupientium, 8 auctoritate sua ab hoc consilio deterruit. Viginti quatuor annorum juvenis in His- paniam missus, die, qua venit, Carthaginem novam 9 cepit, in qua omne aurum et argentum et belli apparatum Poeni ha- bebant, nobilissimos quoque obsides, quos ab Hispanis acce- perant. Hos obsides parentibus suis reddidit. Quare omaes fere Hispaniae civitates ad eum uno animo transierunt. 9. Ab eo inde tempore res Romanorum in dies laetiores factae sunt. Hasdrubal a fratre ex Hispania in Italiam evo- catus, apud Senam, 10 Piceni 11 Givitatem, in insidias incidh\ et strenue pugnans occisus est. Plurimae autem civitates, quae in Bruttiis 12 ab Hannibale tenebantur, Romanis se tradide- runt. 10. Anno decimo quarto postquam in Italiam Han- nibal venerat, Scipio consul creatus et in Africam mis- f^ A sus est. Ibi contra Hannonem, ducem Carthaginien- sium, prospere pugnat totumque ejus exercitum delet. Se- cundo proelio undecim millia hominum occidit, et castra ce- pit cum quatuor millibus et quingentis militibus. Syphacem, Numidiae 13 regem, qui se cum Poenis conjunxerat, cepit, F 50 V. ROMAN HISTORY. eumque cum nobilissimis Mumidis et infinitis spoliis Romam misit* Qua re audita, omnis fere Italia Hannibalem dese- rit. Ipse a Carthaginiensibus in Africam redire jube- kkq tur. Ita anno decimo septimo Italia ab Hannibale li- berata est. 11. Post plures pugnas et pacem plus semel lustra tenta- tarn, pugna ad Zamam 1 committitur, in qua peritissimi duces copias suas ad bellum educcbant. Scipio victor recedit ; Hannibal cum paucis equitibus evadit. Post hoc proelium pax cum Carthaginiensibus facta est. Scipio, quum Romam re- diisset, ingenti gloria triumphavit, atque Africanus appellatus est. Sic finem accepit secundum Punicum bellum post an- num undevicesimum quam coeperat. 2 LIBER QUARTUS. 1. Finito Punico bello, secutum est Macedonicura $' v# contra Philippum 3 regem. Superatus est rex a T. Quinctio Flaminio apud Cynoscephalas, 4 paxque ei da* ta est his legibus : ne Graeciae civitatibus, quas Romani con- tra eum defender ant, helium inferret ; ut captivos et transfugas redderet ; quinquaginta solum naves haberet ; reliquas Roma* nis daret ; mille talenta praestaret, et obsidem daret Jllium De~ metrium. T. Quinctius etiam Lacedaemoniis intulit bellum, et due em eorum Nabidem 5 vicit. 2. Finito bello Macedonico, secutum est bellum Syria- ™ j cum 6 contra Antiochum regem, cum quo Hannibal se junxerat. Missus est contra eum L. Cornelius Scipio Cos., cui frater ejus Scipio Africanus legatus 7 est additus. Hannibal navali proelio victus, Antiochus autem ad Magne- siam, 8 Asiae civitatem, a Cornelio Scipione Cos. ingenti proelio fusus est. Turn rex Antiochus pacem petit. Data est ei hac lege, ut ex Europa et Asia 9 recederet, atque intra Taurum 10 se contineret, decern millia talentorum et viginti ob~ sides praeberet, Hannibalem, concitorem belli, dederet. Scipio Romam rediit et ingenti gloria triumphavit. Nomen et ipse ad imitationem fratris Asiatici accepit. 3. Philippo, rege M acedoniae, mortuo, filius ejus Perseus rebellavit, ingentibus copiis paratis. Dux Romanorum, P. Licinius Cos. contra eum missus, gravi proelio a rege victus est. Rex tamen pacem petebat. Cui Romani earn prae- stare noluerunt, nisi his conditionibus, ut se et suos Rcmanis dederet. Mox Aemilius Paulus Cos. regem ad Pyd- -Qg ' nam 11 superavit, et viginti millia peditum ejus occi- dit. Equitatus cum rege fugit. IJrbes Macedonian LIBER IV- 5i omnes, quas rex tenuerat, Romanis se dediderunt. Ipse Perseus ab amicis desertus in Pauli potestatem venit. Hie, multis etiam aliis rebus gestis, cum ingenti pompa Romam rediit in nave Persei, inusitatae magnitudinis ; nam sedecim remorum ordines 1 habuisse dicitur. Triumphavit magnifi- centissime in curru aureo, duobus filiis utroque latere adstan- tibus. Ante currum inter captivos duo regis filii et ipse Per- seus ducti sunt. 4. Tertium deinde bellum contra Carthaginem sus- A v ceptumest,sexcentesimo et altero anno ab Urbe condi- ^02. ta, anno quinquagesimo primo, postquam secundum bel- lum Punicum transactum erat. L. Manlius Censorinus et M, Manilius Coss. in Africam trajecerunt et oppugnaverunt Car- thaginem. Multa ibi praeciare gesta sunt per Scipionem, Scipionis Africani nepotem, qui tribunus 2 in Africa militabat, Hujus apud omnes ingens metus et reverentia erat, neque quidquam magis Carthaginiensium duces vitabant, quam con- tra earn proelium committere. 5. Quum jam magnum esset Scipionis nomen, tertio anno postquam Romani in Africam trajecerant, consul est creatus et contra Carthaginem missus. Is hanc urbem, a civi- bus acerrime defensam, cepit ac diruit. Ingens ibi 60g praeda facta, pluriinaque" inventa sunt, quae multarum civitatum excidiis Carthago collegerat. Haec omnia Scipio civitatibus Italiae, Siciliae, Africae reddidit, quae sua recog- noscebant. Ita Carthago, septingentesimo anno postquam condita erat, deleta est. Scipio nomen Africani jumoris ac- cepit. 6. Interim in Macedonia quidam Pseudophilippus 1 arma movit, et P. Juvencium, Romanorum ducem, ad internecio- nem vicit. Post eum Q. Caecilius Metellus dux a Romanis contra Pseudophilippum missus est, et viginti quioque milli- bus ex militibus ejus occisis, Macedoniam recepit ; ipsum etiam Pseudophilippum in potestatem suam redegit. Corin- thiis 3 quoque bellum indictum est, nobilissimae Graeciae c'u vitati, propter injuriam 3 Romanis legatis illatam. Hanc Mummius consul cepit ac diruit. Tres igitur Romae ^T simul celeberrimi triumphi fuerunt : Scipionis ex Africa, ante cujus currum ductus est Hasdrubal ; Metelli ex Macedo- nia, cujus currum praecessit Andriscus, qui et Pseudophilip. pus dicitur ; Mummii ex Corintho, ante quern signa aenea et pictae tabulae et alia urbis clarissimae ornamenta praelata sunt. 7. Anno sexcentesimo decimo post Urbem conditam ^. V Yiriathus in Lusitania 7 bellum contra Romanos exci- 610- 52 V. ROMAS HISTORY, tavit. Pastor primo fait, mox latronum dux ; poslremtr tan tos ad bellum populos concitavit, ut vindex libertatis Hispania* existimaretur. Denique a suis interfectus est. Quum in- terfectores ejus praemium a Caepione Cos. peterent, respon- sum est, nunquam Romanis placuissc, imperatorem a militx- bus suis interfici. 8. Deinde bellum exortum est cum Numantiais, 1 civitate Hispaniae. Victus ab his Qu. Pompejus, et post eum C. Hostilius Mancinus Cos,, qui pacem cum iis fecit infamem- quam populus et senatus jussit infringi, atque ipsum Manci- num hostibus tradi. 2 Turn P. Scipio Africanus in Hispaniam missus est. Is primum militem ignavum et corruptum correx- . v it : 3 turn multas Hispaniae civitates partim bello cepit> 621. partim in deditionem accepit. Postremo ipsam Nu- mantiam fame ad deditionem coegit, urbemque evertit ; reliquam provinciam in fidem accepit. 9. P. Sciptone Nasica et L. Calpurnio Bestia Coss. Ju~ gurthae, Numidarum regi, bellum illatum est, quod Adher balem ct Hiempsalem, Micipsae filios, patrueles suos, intere^ misset. Missus adversus eum Cos. Calpurnius Bestia, cor- ruptus regis pecunia, pacem cum eo flagitiosissifnam fecit, quae a senatu improbata est. Denique Qu. Caecilius Me- tellus Cos. Jugurtham variis proeliis vicir, elephantos ejus t>eeidit vel cepit, multas civitates ipsius in deditionem accepit. Ei successit C. Mafius, qui bello terminum posuit, ip- ^g V sumque Jugurtham cepit. Ante currum triumphantis Marii Jugurtha cum duobus filiis ductus est vinctus, 4 et mox jussu consulis in earcere strangulatus. LIBER QUINTUS. 1. Dum bellum in Numidia contra Jugurtham geritui \.. Cimbri et TeutSnes 5 aliaeque Germanoium et Gallorum gen- tes Italiae minabantur, pluresque Romanorum exercitus fu~ derunt. Xngens fuit Romae timor, ne iterum 6 Galli Urbem occuparent. Ergo Marius Cos. creatus, eique bellum contra Cimbros et Teutones 7 decretum est ; belloque protracto, 8 ter- tius ei et quartus consulate delatus est. In duobus proeliis cum Cimbris ducenta millia hostium cecidit, octoginta millia cepit, eorumque regem Theutobochum ; propter quod men-, turn absens quinto consul creatus est. Interea Cimbri et Teutones, quorum copia adhuc infinita erat, in Italiam ^ 5 *3 transierunt. Iterum a C. Mario et Qu. Catulo contra eos dimicatum est ad Veronam, Centum et quadra xrBER v. 53 ginta millia aut in pugna aut in fuga caesa sunt ; sexaginta millia capta. Tria et triginta Cimbris signa sublata sunt. 2. Sexcentesimo quinquagesimo nono anno ab Urbe condita in Italia gravissimum bellum 1 exarsit. Nam 6 ' 59 Picentes, Marsi Pelignique, qui multos annos populo Romano obedierant, aequa cum illis jura 2 sibi dari postula- bant. Perniciosum admodum hoc bellum fuit. P. Rutilius Cos. in eo occisus est ; plures exercitus fusi fugatique. Tandem L. Cornelius Sulla cum alia egregie gessit, turn Cluentium, hostium ducem, cum magnis copiis fudit. Per quadriennium cum gravi utriusque partis calamitate hoc bel- lum tractum est. Quinto demum anno L. Cornelius Sulla ei imposuit finem. Roman i tamen, id quod prius negave- rant, jus civitatis, 3 bello finito sociis tribuerunt. 3. Anno Urbis conditae sexcentesimo sexagesimo sextG primum Romae bellum civile exortum est ; eodem an- no etiam Mithridaticum. Causam bello civili C, Ma- ^ rius dedit. Nam quum Sullae bellum adversus Mithri. datem, regem Ponti, 4 decretum esset, Marius ei hunc hono- rem eripere conatus est. Sed Sulla, qui adhuc cum legioni- bus suis in Italia morabatur, cum exercitu Romam venit, et adversarios cum interfecit, turn fugavit. Turn rebus Ro- mae utcunque compositis, in Asiam profectus est, pluribus- que proeliis Mithridatem coegit, ut pacem a Rom an is peteret, et Asia, quam invaserat, relicta, regni sui finibus contentus esset. 4. Sed dum. Sulla in Graecia et Asia Mithridatem vincit, Marius, qui fugatus fuerat, 5 et Cornelius Cinna, unus ex eon- ^ulibus, bellum in Italia repararunt ; et ingressi Romam, no- bilissimos ex senatu, et consu lares viros interfecerunt ; mul- tos proscripserunf ; s ipsius Sullae domo eversa, filios et ux- orem ad fugam compulerunt. Universus reliquus senatu«, ex Urbe fugiens;, ad Sullam in Graeciam venit, orans, ut patriae subveniret. Sulla in Italiam trajecit, hostium ex- ercitus vicit, mox etiam Urbem ingressus est, quam caede et sanguine civium repievit. Quatuor millia inermium, qui se dediderant, interfici jussit ; duo millia equitum et senato. rum proscripsit. Turn de Mithridate triumphavit. Duo haec bella funestissima, Italicum, quod et Sociale 7 dictum est, et Civile, consumserunt ultra centum et quinquaginta millia hominum, viros consulares viginti quatuor, praetorios septem, aedilitios sexaginta, senatores fere ducentos, £2 13 V. ROHAN jiXSTOKY> LIBER SEXTUS. 3 , Anno Urbis conditae sexcentesimo septuagesimc \vX' sexto, L. Licinio Lucullo et M. Aurelio Cotta Coss mortuus est Nicomedes, rex Bithyniae, et testamento populum Romanum fecit heredem. Mithridates, pace rupta. Asiam rursus voluit invadere. Adversus eum ambo consules missi variam habuere fortunam. Cotta apud Chalcedonem 1 victus proelio, a rege etiam intra oppidum obsessus est. Sed quum se inde Mithridates CyzTcum 2 transtulisset, ut hac urbe capta totam Asiam invaderet, Lucullus ei alter consul occur- rit, ac dum Mithridates in obsidione Cyzici commoratur, ipse eum a tergo obsedit, fameque consumtum multis proeliis vi- cit. Postremo Byzantium 3 fugavit; navali quoque proelio ejus duces oppressit. Ita una hieme et aestate a. Lucullo Amentum fere millia militum regis exstincta sunt. 2. Anno Urbis sexcentesimo septuagesimp octavo 678. n ^ T um in Italia bellum 4 commotum est. Septuaginta enim quatuor gladiatores, 5 ducibus Spartaco, Crixo et Oenomao, e ludo gladiatorio, qui Capuae erat, efFugerunt, et per Italiam vagantes paene non levins bellum, quam Hanni- bal, moverunt. Nam contraxerunt exercitum fere sexaginta millium armatorum, multosque duces et duos Romanes con« sules vicerunt. Ipsi victi sunt in Apulia a M. Licinio Crasso proconsule, et post multas calamitates Italiae, tertio anno huic bello finis est impositus. 3. Interim L. Lucullus bellum Mithridaticurn persequu- ins, regnum Mithridatis invasit, ipsumque regem apud Ca- bira 6 civitatem, quo ingentes copias ex omni regno adduxe- rat MithridateSj ingenti proelio superatum fugavit, et castra ejus diripuit. Armenia quoque minor, quam tenebat, eidem erepta est. Suseeptus est Mithridates a Tigrane, Armeniae rege, qui turn ingenti gloria imperabat ; sed hujus quoque regnum Lucullus est ingressus ; Tigranocerta, nobilissimam Armeniae civitatem, cepit ; ipsum regem, cum magno exer- citu venientem, ita vicit, ut robur militum Armeniorum dele- ret. Sed quum Lucullus finem bello imponere pararet, suc- cessor 7 ei missus est. 4. Per ilia tempora piratae 8 omnia maria infestabant ita, ut Romanis, toto orbe terrarum victoribus, sola navigatio tuta non esset. Quare id bellum Cn. Pompejo decretum ~«JC* est, quod intra paucos menses incredibili felicitate et ' celeritate confecit. Mox ci delatum bellum contra re- LIBER VI. 55 gem Mithridatem et Tigranem. Quo suscepto, Mithridatem in Armenia minore nocturno proelio vicit, castra diripuit, et quadraginta millibus ejus occisis, viginti tantum de exercitu suo perdidit et duos centuriones. Mithridates fugit cum ux- ore et duobus comitibus, neque multo post, Pharnacis filii sui seditione coactus, venenum hausit. 1 Hunc vitae iinem ha- buit Mithridates, vir ingentis industriae atque consilii. Reg navit annis sexaginta, vixit septuaginta duobus : contra Ro« manos bellum habuit annis quadraginta. 5. Tigrani deinde Pompejus bellum intuiit. Ille se ei de- didit, et in castra Pompeji venit, ac diadema suum in ejus ma- nibus collocavit, quod ei Pompejus reposuit. Parte regm eum multavit et grand i pecunia. Turn alios etiam reges et populos superavit. Armeniam minorem Dejotaro, Galatiae ? regi, donavit, quia auxilium contra Mithridatem tulerat. Se- leuciam, vicinam Antiochlae civitatem, libertate donavit, quod regem Tigranem non recepisset. 3 Inde in Judaeam* transgressus, Hierosolymam, caput gentis, tertio mense ce« pit, duodecim millibus Judaeorum occisis, ceteris in fidem re« ceptis. His gestis finem antiquissimo bello imposuit. Ante triumphantis currum ducti sunt filii Mithridatis, filius Tigra- nis, et Aristobulus, rex Judaeorum. Praelata ingens pecu- nia, auri atque argenti infinitum. 5 Hoc tempore nullum per orbem terrarum grave bellum erat. £. M. Tullio Cicerone oratore et C. Antonio Coss. anno ab Urbe condita sexcentesimo undenonagesimo ^g L. Sergius Catilina, 6 nobilissimi generis vir, sed inge- nii pravissimi, ad delendam patriam conjuravit cum quibus^ dam, claris quidem, sed audacibus viris. A Cicerone urbe expulsus est, socii ejus deprehensi et in carcere strangulate sunt. Ab Antonio, aitero console, Catilina ipse proelio vie- tus est et interfectus. 7. Anno Urbis conditae sexcentesimo nonagesimo tertio C. Julius Caesar cum L. Bibulo consul estfactus. *~«* Quum ei Gallia decreta esset, semper vineendo usque ad Oceanum Britannicum processit. Domuit autem annis novem fere omnem Galliam, quae inter Alpes, flume n Rho- danum, Rhenum et Oceanum est. Britannis mox bellum in- tuiit, quibus ante eum ne nomen quidem Romanorum cogni- turn erat ; Germanos quoque trans Rhenum aggressus, ingen- tibus proeliis vicit. 8. Circa eadem tempora M. Licinius Crassus contra Par« thos 7 missus est. Et quum circa Carras 3 contra omi- na et auspicia^ proelium commisisset, a Surena, Oro- ^ V dis regis duce, victus et mterfectus est cum filio, claris* 56 V, ROMAN HISTORY. simo et praestantissimo juvene. Reliquiae exercitus per C. Gassium quaestorem servatae sunt. 9. Hinc jam bellum civile successit, quo Romani ^* v * nominis 1 fortuna mutata est. Caesar enim victor e Gallia rediens, absens 2 coepit poscere alterum consu- latum ; quern quum aliqui sine dubitatione deferrent, contra - dictum est a Pompejo et aliis, jussusque est, dimissis exerciti- bus, in urbem redire. Propter hanc injuriam ab Arimino, 5 ubimilites congregates habebat, infesto exercitu Romam con- tendit. Consules cum Pompejo, senatusque omnis atque uni- versa nobilitas ex urbe fugit et in Graeciam transiit ; et, dum senatus bellum contra Caesarem parabat, hie, vacuam urbem ingressus, dictatorem ' se fecit. 10. Inde Hispanias 5 petit, ibique Pompeji legiones supe- ravit ; turn in Graecia adversum Pompejum ipsum dimicavit. Primo proelio 6 victus est et fugatus ; evasit tamen, quia nocte kiterveniente Pompejus sequi noluit ; dixitque Caesar, nee Pompejum scire vincere, et illo tantum die se potuisse supe- rari. Deinde in Thessalia apud Pharsalum 7 ingentibus utrin- que copiis commissis dimicaverunt. Nunquam adbuc Roma- nae copiae majores, neque melioribus ducibus convenerant. Pugnatum est ingenti contentione, victusque ad postremum Pompejus, et castra ejus direpta sunt. Ipse fugatus Alexan- driam 8 petiit, ut a rege Aegypti, 9 cui tutor a senatu datus fuerat, acciperet auxilia. At hie fortunam magis, quam ami- citiam, secutus, occidit Pompejum, caput ejus et annulum Caesari misit. Quo conspecto, Caesar lacrimas fudisse dici- tur, tanti viri intuens caput, et generi 10 quondam sui. 11 . Quum ad Alexandriam venisset Caesar, Ptolemaeus ei msidias parare voluit ; qua de causa regi bellum illatum est. Rex victus in Nilo periit, inventumque est corpus ejus cum lorica aurea. Caesar Alexandria potitus, regnum Cleopa- trae 11 dedit. Turn inde profectus Pompejanarum partium re- iiquias est persequutus, bellisque civilians toto terrarum orbe compositis, Romam rediit. Ubi quum insolentius 13 agere coe- pisset, conjuratum est in eum a sexaginta vel amplius senato- ribus, equitibusque Romanis. Praecipui fuerunt inter con- juratos Bruti duo, 13 ex genere illius Bruti, qui, regibus expul- sis, primus Romae consul fuerat, C. Cassius et Servi- ^ • • lius Casca. Ergo Caesar, quum in curiam venisset, vi- ginti tribus vulneribus confossus est. 12. Interfecto Caesare, anno Urbis septingentesimo nono, bella civilia reparata sunt. Senatus favebat Caesaris percus- soribus, Antonius Cos. a Caesaris partibus stabat. Ergo turbata republica. Antonius, multis sceleribus commissis, a se* llBEft VI. 57 ftatu hostis judicatus est. Fusus 1 fiigatusque Antonius, amis- so excrcitu, confugit ad Lepidum, 2 qui Caesari magistei equitum fuerat, et turn grandes copias militum habebat ; a quo susceptus est. Mox Octavianus 3 cum Antonio pacem fecit, et quasi vindicaturus patris sui 4 mortem* a quo per tes- tamentum fuerat adoptatus, Romam cum exercitu profectus extorsit, ut sibi juveni viginti annorum consulates daretur. Turn junctus cum Antonio et Lepido rempublicam armis te- nere coepit, senatumque proscripsit. 5 Per hos etiam Cicero orator occisus est multique alii nobiles. 13. Interea Brutus et Cassius, 6 interfectores Caesaris, in- gens bellum moverunt. Profecti contra eos Caesar Octa- vianus, qui postea Augustus est appellatus, et M. An- 712^ tonms > apud Philippos, 7 Macedoniae urbem, contra cos pugnaverunt. Primo proelio victi sunt Antonius et Caesar ; periit tamen dux nobilitatis Cassius ; sec undo Bru- turn et infinitam nobilitatem, quae cum illis bellum suscepe- rat, victam interfecerunt. Turn victores rempublicam ita in- ter se diviserunt, ut Octavianus Caesar Hispanias, Gallias/ Italiam teneret ; Antonius Orientem, Lepidus 9 Africam ac- ciperet. 14. Paulo post Antonius, repudiata sorore Caesaris Octa* viani, Cleopatram, reginam Aegypti, uxorem duxit. Ab hac incitatus ingens bellum commovit, dum Cleopatra cupiditatc muliebri optat Romae regnare. Victus est ab Augusto 10 na* vali pugna clara et illustri apud Actium, 11 qui locus in Epiro est. Hinc fugit in Aegyptum, et desperatis re- ^^ * bus, quum omnes ad Augustum transirent, se ipse inter- emit. Cleopatra quoque aspidem 12 sibi admisit, €t veneno ^jus exstincta est. Ita bellis toto orbe confectis, Octavianus Augustus Romam rediit anno duodecimo quam consul fuerat* Ex eo inde tempore rempublicam per quadraginta etxjuatuor annos solus obtinuit. Ante enim duodecim annis cum An. lonio et Lepido tenuerat. Ita ab initio principatus ejus us- que ad fincm quinquaginta sex anni fuere. oS VI. OF THE GEOGRAPHY AND THE NATIONS OF ANTIQUITY, 1. Universus terrarum orbis in tres partes dividitur, Eu. ropam, Asiam, Africam. Europa ab Africa sejungitur frete Gaditano, 1 in cujus utraque parte montes sunt altissimij Abyla in Africa, in Europa Calpe, qui montes 2 Herculis co- himnae 3 appellantur. Per idem fretum mare internum, quod littoribus Europae, Asiae et Africae includitur, jungitur cum Oceano. 2. Europa terminos habet ab oriente Tahaim 4 fluvium^ Pontum Euxinum 5 et paludem Maeotida ; 6 a meridie, mare internum; ab Occident e, mare Atlantkmm sive Oceanuiri; a septentrione, mare Britannicum. 7 Mare internum tres max- imos sinus habet. Quorum is, qui Asiam a Graecia sejungit, Aegaeum 8 mare vocatur ; secundus, qui est inter Graeciam et Italiam, Ionium ; tertius denique, qui occidentales Italiae oras alluit, a Romanis Tuscum, a Graecis Tyrrhenum 9 mare appellator. 3. In ea Europae parte, quae ad occasum vergit, prima terrarum est Hispania, quae a tribus lateribus mari cireum- data, per Pyrenaeos montes cum Gallia cohaeret. Quum universa Hispania dives sit et fecunda, ea tamen regio, quae a flumine Baeti 10 Baetica vocatur, ceteras fertilitate ante- cellit. Ibi Gades sitae, insula cum urbe a Tyriis condita, 11 quae freto Gaditano nomen dedit. Tota ilia regio viris, equis, ferro, plumbo, aere, argento, auroque abundat, et ubi penu- ria aquarum minus est fertilis, linum tamen aut spartum alit Marmoris quoque lapicidinas habet. In Baetica minium re. peritur. 4. Gallia posita est inter Pyrenaeos montes et Rhenum ; orientalem oram Tuscum mare alluit, occidentalem Ocea- nus. Ejus pars ilia, quae Italiae est opposita et Narbonen- sis 12 vocatur^ omnium est laetissima. In ea ora sita est Mas- OF THE GEOGRAPHY, &C. 50 silia, 1 urbs a Phocaeis condita, qui, patria a Persis devicta, quum servitutem ferre non possent, Asia relicta, novas in Europa sedes quaesiverant. Ibidem est campus laprdeus, ubi Hercules dicitur contra Neptuni liberos dimicasse. 2 Quum tela defecissent, Jupiter filium imbre lapidum adjuvit. Credas pluisse ; 3 adeo multi passim jacent. 5. Rhodanus fluvius, 4 haud longe a Rheni fontibus ortus, lacu Lemano 5 excipitur, servatque impetum, ita ut per me- dium lacum integer fluat, tantusque, quantus venit, egredia- tur. Inde ad occasum versus, Gallias aliquamdiu dirimit ; f donee, cursu in meridiem flexo, aliorum amnium accessu auctus in mare effunditur. 6. Ea pars Galliae, quae ad Rhenum porrigitur, 7 frumen- ti pabulique feracissima est, coelum salubre : noxia anima- lium genera pauca alit. Incolae superbi et superstitiosi, ita ut deos humanis victirnis gaudere existiment. Ma- gistri religionum et sapientiae sunt Druidae, 8 qui, quae se scire profitentur, 9 in antris abditisque silvis docent. Animas aeternas esse credunt, vitamque alteram post mortem inci- pere. Hanc ob causam cum defunctis arma cremant aut defodiunt, eamque doctrinam homines ad bellum alacriores facere existimant. 7. Universa Gallia divisa est inter tres magnos populos, qui fluviis terminantur. A Pyrenaeo monte usque ad Ga- rumnam 10 Aquitani 11 habitant ; inde ad Sequanam 12 Celtae : r Belgae 14 denique usque ad Rhenum pertinent. 15 8. Garumna amnis ex Pyrenaeo monte delapsus, din va- dosus est et vix navigabilis. Quanto magis procedit, tanto fit latior ; ad postremum magni freti similis, non solum ma- jora navigia tolerat, verum etiam more maris exsurgit, na» vigantesque atrociter jactat. 9. Sequana ex Alpibus ortus in septentrionem pergit. Post qu am se haud procul Lutetia 16 cum Matr&na conjunxit, Oceano infunditur. Haec flumina opportunissima sunt mer- cibus permutandis et ex mari interno in Oceanum transve- hendis. 10. Rhenus itidem ex Alpibus ortus, haud procul ab ori* gine lacum efHcit Venetum, 17 qui etiam Brigantiae appella- tur. Deinde longo spatio per fines Helvetiorum, Medio- matricorum 18 et Trevirorum 19 continuo alveo fertur, aut mo- dicas insulas circumfluens ; in agro Batavo autem, ubi Ocea- no appropinquavit, inplures amnes dividitur ; nee jam amnis, sed ripis longe recedentibus, ingens lacus. Flevo 20 appellatur. ejusdemque nominis insulam amplexus, fit iterum arctior, et fluvius iterum 21 in mare emittitur. 60 VI. OF THE GEOGRAPHY AND THE 11 . Trans Rhenum Germani habitant usque ad Vistulam 1 quae finis est Germaniae ad orientem. Ad meridiem term** natur Alpibus, ad septentrionem mari Britannico et Baltico. Incolae corporum proceritate excellunt, Animos bellando, corpora laboribus exercent. Hanc ob causam crebro bella gerunt cum finitimis, non tarn finium prolatandorum causa, aut imperii cupiditate, sed ob belli amorem. Mites tamen sunt erga supplices et boni hospitibus. 2 Urbes moenibus oinctas, aut fossis aggeribusque munitas non habent. Ipsas domos ad breve tempus struunt, non lapidibusaut lateribus coc- tis, sed lignis, quae frondibus tegunt. Nam diu eodem in lo- co morari periculosum arbitrantur libertati. 12. Agriculturae Germani non admodum student, nee qttis- quam agri modum certum aut fines proprios habet. Lacte vescuntur et easeo et carne. Ubi fons, campus nemusve lis placuerit, ibi domos figunt, mox alio transituri 3 cum con- jugibus et liberis. Interdum etiam hiemem in subterraneis specubus dicuntur transigere. 13. Germania altis montibus, silvis paludibusque invia red- ditur. Inter silvas maxima est Hercynia, 4 cujus latitudinem Caesar novem dierum iter pate re narrat. 5 Insequenti tem- pore magna pars ejus excisa est. Flumina sunt in Germa- nia multa et magna. Inter haec clarissimum nomen Rheni, de quo supra diximus, et Danubii. 6 Clari quoque amnes, Moe- nus, 7 Visurgis, 8 Albis. 9 Danubius, omnium Europae fluvio- rum maximus, apud Rhaetos 10 oritur, flexoque ad ortum solis cursu, receptisque sexaginta amnibus, in Pontum Euxinumsex vastis ostiis effunditur. 14. Britanniam insuiam Phoenicibus innotuisse, eosque stannum inde et plumbum pellesque petivisse, probabile est. Romanis earn Julius Caesar primus aperuit ; u neque tamen prius cognita esse coepit, quam Claudio imperante. 12 Hadri- anus earn, muro 13 ab Oceano Germanico ad Hibernicum mare ducto, in duas partes divisit, ut inferiorem insulae partem, quae Romanis parebat, a barbarorum populorum, qui in Scotia ha- bitabant, incursionibus tueretur. 15. Maxima insulae pars campestris, collibus passim sil~ visque distincta. Incolae Gallos proceritate corporum vin- cunt, ceterum ingenio Gallis similes, simpliciores tamen illis magisque barbari. Nemora habitant pro urbibus. Ibi tu- guria exstruunt et stabula pecori, sed plerumque ad breve tempus. Humanitate ceteris praestant ii, qui Cantium 14 in- colunt. Tota haec regio est maritima. Qui interiorem in- sulae partem habitant, frumenta non serunt ; lacte et carne vivunt. Pro vestibus induti sunt pcllibus. NATIONS OP ANTIQUITY. 61 16. Italia ab Alpibus usque ad fretum Siculum porrigitur inter mare Tuscum et Adriaticum. Multo longior est quam iatior. 1 In medio se attollit Apenninus mons, qui, postquam eontinenti jugo progressus est usque ad Apuliam, in duos quasi ramos 2 dividitur. Nobilissima regio ob fertilitatem soli, coelique salubritatem. Quum longe in mare procurrat, plu- rimos habet portus, populorum inter se patentes commercio. Neque ulla facile est regio, quae tot tamque pulcras urbes habeat, inter quas Roma et magnitudine et nominis fama eminet. 17. Haec urbs, orbis terrarum caput, septem montes complectitur. Initio quatuor portas habebat ; Augusti aevo triginta septem. Urbis magnificentiam augebant fora, tern- pla, porticus, aquaeductus, theatra, arcus triumphales, horti denique, et id genus 3 alia, ad quae vel lecta 4 animus stupet. Quare recte de ea praedicare videntur, qui nullius urbis in toto orbe terrsrum magnificentiam ei comparari posse dixe- runt. 18. Felicissima in Italia regio est Campania. Multi ibi . vitiferi colles, ubi nobilissima vina gignuntur, Setinum, Cae- ciibum, Falernum, Massicum. Calidi ibidem fontes saluber- rimi. 3 Nusquam generosior olea. Conchylio quoque et pisce nobili maria vicina scatent. 19. Clarissimi amnes Italiae sunt Padus 6 et Tiberis. Et Padus quidem in superiore parte, quae Gallia Cisalpina 7 vo« catur, ab imis radicibus Vesuli 3 montis exoritur ; primum exilis, deinde aliis amnibus ita alitur, ut se per septem ostia in mare effundat. Tiberis, qui antiquissimis temporibus Al- bulae nomen habebat, ex Apennino oritur ; deinde duobus et quadraginta fluminibus auctus, fit navigabilis. Plurimas in utraque ripa villas adspicit, praecipue autem urbis Roma- nae magnificentiam. 9 Placidissimus amnium raro ripas egreditur. 20. In inferiore parte Italiae clara quondam urbs Taren* turn, 10 quae maris sinui, cui adjacet, nomen dedit. Soli ferti- litas coelique jucunda temperies in causa fuisse videtur, ut in- colae luxuria et deliciis enervarentur. Quumque aliquamdiu potentia florerent copiasque haud contemnendas alerent, pe- regrinis tamen plerumque ducibus in bellis utebantur, ut Pyr- rho, rege Epiri, quo superato, 11 urbs in Romanorum potesta- tern venit. 21. Proxima Italiae est Sicilia, insula omnium maris inter- ni maxima. Antiquissimis temporibus earn cum Italia cohae« sjsse, marisque impetu, aut terrae motu inde divulsam esse # verisimile est. Forma triangularis, ita ut litterae, qua*& G 02 VI. OF THE GEOGRAPHY AND THE Grneci AsXra vocant, imaginem referat. A tribus promon- toriis vocatur Trinacria. 1 Nobilissimus ibi mons Aetnae, qui urbi Catanae imminet, turn ob altitudinem, turn etiam ob ignes, quos effundit ; quare Cyclopum 2 in illo monte officinam esse poetae dicunt. Cineres e crateribus egesti 3 agrum cir- Cumjacentem fecundum et feracem reddere existimantur. Sunt ibi Piorum campi, qui nomen habent a duobus juvenibus Catanensibus, qui, jflammis quondam repente ingruentibus, parentes senectute confectos, humeris sublatos 4 flammae eripuisse feruntur. Nomina fratrum Amphinomus et Anapus fuerunt. 22. Inter urbes Siciliae nulla est illustrior Syracusis, Co* rinthiorum colonia, ex quinque urbibus conflata. Ab Athe- niensibus bello petita, 5 maximas hostium copias delevit ; Car- thaginienses etiam magnis interdum cladibus affecit. Se- cundo bello Punieo 6 per triennium oppugnata, Archimedis 7 potissimum ingenio et arte defensa, a M. Marcello capta est. Vicinus buic urbi fons Arethusae Nymphae sacer, ad quam Alpbeus amnis ex Peloponneso per mare Ionium lapsus co- missari dicitur ; nam si quid ad Olympiam 3 in ilium amnem jactum fuerit, id in Arethusae fonte reddi. 9 De ilia fabula quid statuendum sit, sponte apparet. 23. In mari Ligustico insula est Corsica, quam Graeci Cyrnum vocant. Terra aspera multisque locis invia, coe- lum grave, mare circa importunum. Incolae latrociniis de- diti, feri sunt et horridi. Mella quoque illius insulae amara esse dicuntur corporibusque nocere. Proxima ei est Sar- dinia, quae a Graecis mercatoribus Ichnusa vocatur, quia fbrmam humani vestigii 10 habet. Solum quam coelum me« lius. IUud fertile, hoc grave ac noxium. Noxia quoque animalia herbasque venenatas gignit. Multum inde frumenti Romum mittitur ; unde haec insula et Sicilia nutrices Urbis vocantur. 24. Graecia nominis celebritate omnes fere alias orbis ter* rarurn regiones superavit. Nulla enim magnorum ingenio- rum fuit feracior ; neque ulla belli pacisque artes majore stu- dio excoluit. Plurimas eadem colonias in omnes terrae par- tes deduxit. Multum itaque terra marique valuit, et gravis- sir-oa belia magna cum gloria gessit. 25. Graecia inter Ionium et Aegaeum mare porrigitur. In plurimas regiones divisa est, quarum amplissimae sunt Macedonia et Epirus 11 — quamquam hae a nonnullis a Grae- ci a sejunguntur 2 — turn Thessalia. Macedoniam Philippi et A\e\?;.ndri regnum illustravit ; quorum ille Graeciam subegit, hie Asiam latissime domuit. ereptumque Persis imperium in NATIONS OF ANTIQUITY. ^ 63 Macedones transtulit. 1 Centum ejus rcgionis et quinquagin- ta urbes numerantur ; quarum septuaginta duas, Perseo, ultimo Macedoniae rege, superato, 2 Paulus Aemilius diri- puit. 2b\ Epirus, quae ab Acrocerauniis incipit montibus, 2 de- sluit in Acheloo fiumine. Plures earn populi incolunt. II- lustris ibi Dodona in Molossorum fmibus, vetustissimo Jovis oraculo inclyta. Columbae ibi ex arboribus oracula dedisse narrantur ; quercusque ipsas et iebetes aeneos inde suspen- sos deorum voluntatem tinnltu significasse 1 fama est. 27. Aeheloi fluvii ostiis insulae aliquot objacent, quarum maxima est Cephallenia. 5 Multae praeterea iusulae littori Epiri adjacent, interque eas Corcyra, 6 quam Homerus Sche* riam appellasse existimatur. In nac Phaencas posuit ille et hortos Alcinoi. ColonTam hue deduxerunt Corinthii, quo tempore 7 Numa Pompilius 8 Romae regnavit. Vicina ei Itha« ca, 9 Ulyssis patria, aspera montibus, sed Homeri carminibus adeo nobilitata, ut ne fertilissimis quidem regionibus cedat. 28. Thessalia late palet inter Macedonian! et Epirum, fe- cunda regio, generosis praecipue equis excellens, uude Thes» saloruni equitatus celeberrin;u»« Monies ibi memorabile£ Olympus, in quo Deorum sedes esse existimatur, Pellon et Ossa, per quos 10 Gig^ntes coelum petivisse dicuntur ; Oeta denique, in cujus vertice Hercules, rogo conscenso, se ipsum cremavit. Inter Ossam et Olympum Peneus, 11 limpidissimus amnis, delabitur, vallem amoenissimam, Tempe 12 vocatam^ irrigans. 29. Inter reliquas Graeciae regiones nominis claritate eminet Attica, quae etiam Atthis vocatur. Ibi Athenae, 13 de qua urbe deos 14 inter se certasse fama est. Certius est, nul* lam unquam urbem tot poetas tulisse, tot oratores, tot philo- sophos, totque in omni virtutis genere claros viros. Res au- tern bello eas 15 gessit, ut huic soli gioiiae studere videretur : pacisque artes ita excoluit, ut hac laude magis etiam quam belli gloria splenderet. Arx ibi sive Acropolis, urbi immi. nens, unde latus in mare prospectus patei. Per propylaea l€ ad earn adscenditur, splendidum Periclis opus. Cum ipsa urbe per longos muros 17 conjunctus est portus Piraeeus, post bellum Persicum secundum a Themistocle munitus. Tutissi- ma ibi statio navium. 30. Atticam attingii Boeotia, fertilissima regio. Incolat magis corporibus valent, quam ingeniis. Urbs celeberrima Thebae, quas Amphion, musices ope, 18 moenibus cinxisse di* citur, Illustravit earn Pindari poetae ingenium, Epaminon* 64 VI. OF THE GEOGRAPHY AND ^HE dae virtus. 1 Mons ibi Helicon, Musarum sedes, et Cithae; ron, plurimis poetarum fabulis celebratus. 31. Boeotiae Phocis finitima, ubi Delphi urbs clarissima. In qua urbe oraculum Apollinis quatitam apud omnes gente? auctoritatem habuerit, quot quamque praeclara munera ex omni fere terrarum orbe Delphos missa fuerint, nemo igno- rat. 2 Imminet urbi Parnassus mons, in cujus verticibus Mil- sae habitare dicuntur, unde aqua fontis Castalii poetarum in- genia infiammare exisrimalur. 32. Cum ea parte Graeciae, quam hactenus descripsimus. cohaeret ingens peninsula, quae Peloponnesus 3 vocatur, plal tani folio simillima. Angustus ille trames inter Aegaeum mare et Ionium, per quem cum Megaride cohaeret, Isthmus* appellatur. In eo templum Neptuni est, ad quod ludi cele* brantur Isthmici. 5 Ibidem in ipso Peloponnesi aditu, Corin- thus sita est, urbs antiquissima, ex cujus summa arce (Aero- corinthon appellant) utrumque mare conspicitur. Quum opi* bus floreret, maritimisque valeret copiis, gravia bella gessit. In hello Achaico, 6 quod Romani cum Graecis gesserunt, puK cherrima urbs, quam Cicero Graeciae lumen appellat, a L, Mummio expugnata funditusque deleta est. Restituit earn Julius Caesar, colonosque eo milites veteranos misit. 33. Nobilis est in Peloponneso urbs Olympia, templo Jovis Olympii ac statua illustris. Statua ex ebore facta, Phidiae summi artificis opus praestantissimum. Prope illud templum ad Alphei fluminis ripas ludi celebrantur Olympici, ad quo? videndos ex tota Graecia concurritur. Ab his ludis Graeca gens res gestas suas numerat. 7 34. Nee Sparta praetereunda est, urbs nobilissima, quam Lycurgi leges, 8 civiumque virtus et patientia illustravit. Nulla fere gens bellica laude magis floruit, pluresque viro& fortes constantesque genuit. Urbi imminet mons Taygetus, 6 qui usque ad Arcadiam procurrit. Proximo urbem Eurotas fluvius delabitur, ad cujus ripas Spartani se exercere solebant* In Sinum Laconicum effunditur. Haud procul inde abest promontorium Taenarum, ubi altissimi specus, per quos Or* pheum 10 ad inferos descendisse narrant. 35. Mare Aegaeum, inter Graeciam Asiamque patens, plurimis insulis distinguitur. Illustres inter eas sunt Cy- clases, 11 sic appellatae, quia in orbem jacent. Media earum est Delus, 12 quae repente e mari enata esse dicitur. In ea insula Latona Apollincm et Dianam peperit, quae numina ibi una cum matre summa religione coluntur. Urbi imminet Cynthus, mons excelsus et arduus. Inopus amnis pariter cum Nilo decrescere et augeri dicitur. Mercatus in Delo NATIONS OF ANTIQUITY. 65 celeberrimus, quod ob portos commoditatem templique reli- gionem mercatores ex toto orbe terrarum eo confluebant Eandem ob causam civitates Graeciae, post secundum Persia cum bellum, tributa ad belli usum in earn insulam, tamquarn in commune totius Graeciae aerarium, conferebant ; quam pecuniam insequenti tempore Athenienses in suam urbem transtuterunt. 1 36. Euboea 2 insula littori Boeotiae et Atticae praetendi- tur, angusto freto a continenti distans. Terrae motu a Boe- otia avulsa esse creditur ; saepius earn concussam esse con- stat. Fretum, quo a Graecia sejungitur, vocatur Eurlpus, sae- vum et aestuosum mare, quod continuo motu agitatur. Non- nulli dicunt, septies quovis die, statis temporibus, fluctus alter- no motu agitari ; alii hoc negaat, dicentes, mare temere," in venti modum, hue illuc moveri. Sunt, qui narrent, Aristo- telem philosophum, quia hujus miraculi causas investigare non posset, aegritudine confectum esse. B7. Jam ad boreales regiones pergamus. Supra Macedo* niam Thracia porrigitur a Ponto Euxino usque ad Illyriam, Regio frigida et in iis tantum partibus fecundior, quae propio- res sunt mari. Pomi ferae arbores rarae : frequentiores vi- tes ; sed uvae non maturescunt, nisi frigus studiose arcetur. Sola Thasus, insula littori Thraciae adjacens, vino excellit, Amnes sunt eeleberrimi Hehrus, ad quern Orpheus a Mae^ aadibus discerptus esse clicitur ; Nesrus et Strymon. Mon- ies altissimi, Ilaemus, ex cujus vertice Pontus et Adria ccn« spicitur ; R hod ope et Orbe] us. 38. Plures Thraciam gentes incolunt, et nominibus diver- sae et rnorihus. Inter has Getae omnium sunt ferocissimi et ad mortem paratissimi. Animas enim post mortem reditura* existimant. Recens iiaii apud ecs deflentur ; funera axatem cantu lusuque celebrantur. Piures singuli uxores habenu 4 Hae cmnes, viro defunct o, mactari simulque cum eo sepeliri cupiunt, .inagnoque id certamine a judicibus 5 contendim!* Virgines non a parentibi>3 tracuntur viris, sed aut publice ducendae 3 locantur, aut vsneunt. Pormosae in prelic tnrA^ ceterae maritos mercede data invenkmt. 7 £9. Inter urbes Thraciae memorabile est Byzantium,* ad Bosporum Thraciuna/ uxbs natura munita et arte, q^ae ciun ob soli fertUitatem, turn ob vicinitatem maris omnium rerun;-, quaa vita requirit. eopia abundat. Nee Sestos praevereunda est silentio, urbs ad Keliespontum 1C; pesita, quam amor Hems et Leandri 11 memorabi'em reddidit ; nee Cynoss^ma, 12 tumu. !us Kecubae, 13 ubi ilia, post Trojam ciriuam, in casern mu- et sepulta esse dicitur. Ncmcn ctiam habet in iisdern W VI. OF THE GEOGRAPHY ANJ& THE regionibus urbs Aenos, ab Aenea, 1 e patria profugo, condita $ Zone, ubi nemora Orpheum canentem secuta esse narrantur f Abdera denique, ubi Diomedes rex advenas equis suis devo- i'andos 2 objiciebat, donee ipse ab Hercule iisdem objectus est^ Quae urbs quum ran arum muriumque multitudine infestare- fur, incolae, relicto patriae solo, novas sedes quaesiverunt Hos Cassander, 3 rex Macedoniae, in societatem accepisse.. agrosque in extrema Macedonia 4 assignasse 5 dicitur. 40. Jam de Scythis pauca dicenda sunt. Terminatur Scythia 6 ab uno latere Pento Euxino, ab altero montibiis Rhipaeis, a tergo, Asia et Phaside flumine. Vasta regio mil- lis fere mtus finibus dividitur. Scythae enim nee agrum ex« ercent, nee certas sedes habent, sed armenta et pecora pas- centes, per incultas solitudines errare solent. Uxores libe- rosque secum in plaustrvehis unt. Lacet et melle vescuntur ; aurum et argentum cujus nullus apud eos usus est, aspernan* tur. Corpora pellibus vestiunt. 41. Div r ersae sunt Scytharum gentes diversique mores, Sunt, qui funera parentum festis sacrificiis celebrent, eorum- que capitibus afFabre expolitis auroque vinctis pro poculis utantur. Agathyrsi ora et corpora pingunt, idque tanto ma* gis-, quanto quis illustrioribus gaudet majoribus. 7 li, qui Tauricam Chersonesum 3 incolunt, antiquissimis temporibu^ advenas Dianae mactabant. Interius habitantes ceteris ru* diores sunt. Bella amant, et quo quis plures hostes intere- merit, eo majore existimatione apud suos habetur. Ne foe- dera quidem incruenta sunt. Sauciant se qui paciscuntun sanguinemque permistum degustant. Id fidei pignus certis- simum esse putant. 42. Maxima fluminum Scythicorum sunt Ister, qui et Da~ nubius vocatur, et Borysthenes. 9 De Istro supra dictum est. Borysthenes, ex ignotis fontibus ortus, liquidissimas aquas tra- hit et potatu jucundas. Placidus idem laetissima pabula alit, Magno spatio navigabilis juxta urbem Borysthenida in Pon~ turn effunditur. 43. Ultra Rhipaeos montes et Aquilonem gens habitare existimatur felicissima ; Hype^boreos 10 appellant. Regio aprlca, felix coeli temperies omnique afflatu noxio carens. Semel in anno sol iis oritur solstitio, bruma semel occldit. 11 Incolae in nemoribus et lucis habitant ; sine omni 12 discordia et aegritudine vivunt. Quum vitae eos taedet, 13 epulis sum- tis ex rupe se in mare praecipitant. Hoc enim sepulturae genus beatissimum esse existimant. 44. Asia ceteris terrae partibus est amplior. Oceanus earn alluit, ut locis, ita nominibus differens ; Eous ab oriente* NATIONS OF ANTIQUITY &} a meridie Indicus, a septentrione Scythicus. Asiae nomine 1 appellatur etiam peninsula, quae a mari Aegaeo usque ad Armeniam patet. In hac parte est Bithynia ad Propontidem sita, ubi Granicus in mare efFunditur, ad quern amnem 2 Alex- ander, rex Macedoniae, primam victoriara de Persis reporta- vit. 3 Trans ilium amnem sita est Cyzicus in cervice penin- sulae, 4 urbs nobilissima, a Cyzico appellata, qui in iilis re- gionibus ab Argonautis pugna occisus est. 5 Haud procui ab ilia urbe Rhyndacus in mare efFunditur, circa quern an* gues nascuntur, non solum ob magnitudinem mirabiles, sed etiam ob id, quod, quum ex aqua emergunt et hiant, supervo- lantes aves absorbent. 6 45. Propontis cum Ponto jungitur per Bosporum, quod fre- turn quinque stadia latum, Europam ab Asia separat. Ipsis in faucibus Bospori oppidum est Chalcedon, ab Archia, Me- garensium principe, et templum Jovis, ab Jasone 7 conditum, Pontus ipse ingens est maris sinus, non molli neque arenoso circumdatus littore, tempestatibus obnoxius, raris stationibus. Olim ob saevitatem populorum, qui circa habitant, Axenus* appeliatus fuisse dicitur ; postea, mollitis illorum moribus, dictus est Euxinus. 9 46. In littore Ponti, in Mariandynorum agro, urbs est He- raclea, ab Hercule, ut fertur, condita. Juxta earn spelunca est Acherusia, quam ad Manes perviam esse existimant Hinc Cerberus ab Hercule extractus fuisse dicitur. Ultra fluvium Thermodonta 10 Mossyni habitant. Hi totum corpus distinguunt notis. 11 Reges suffragio eligunt ; eosdem in turre lignea inclusos arctissime custodiunt, et si quid perpe- ram imperitaverint, inedia totius diei afficiunt. Extremum Ponti angulum Colchi tenent ad Phasidem ; quae loca fabula de vellere aureo et Argonautarum expeditio illustravit. 47. Inter provincias Asiae proprie dictae 12 illustris est Ionia, in duodecim civitates divisa. Inter eas est Miletus, belli pacisque artibus inclyta ; eique vicinum Panionium, sa- cra regio, quo omnes Ionum civitates statis temporibus lega- tossolebant mittere. Nulla facile urbs plures colonias misit, 13 quam Miletus. Ephesi, quam urbem Amazones 14 condidisse traduntur, templum est Dianae, quod septem mundi miraculis annumerari solet. Totius templi longitudo est quadringen- torum viginti quinque pedum, latitudo ducentorum viginti ; columnae centum viginti septem numero, sexaginta pedum altitudine ; ex iis triginta sex caelatae. Operi praefuit Chersiphron architectus. 48. Aeolis olim Mysia appellata, et ubi Hellespontum at* tingit, Troas. Ibi Ilium 15 fuit situm ad radices montis Idae t urbs bello, quod per decern annos cum universa Graecia ges- 68 VI. OF THE GEOGRAPHY AXD THE sit, clarissima. Ab Idaeo rnonte Scamander defluit el Bi mois, amnes fama quam natura majores. 1 Ipsum montem certamen Dearum Paridisque judicium illustrem reddidit. 2 In littore clarae sunt urbes Rhoeteum et Dardania ; sed se- pulcrum Ajacis, 3 qui ibi post certamen cum Ulysse gladio incubuit, utraque clarius. 49. lonibus Cares sunt fmitimi, popuiu3 armorum bellique adeo amans, ut aliena etiam beila mercede accepta 4 gere- ret. Princeps Cariae urbs Halicarnassus, Argivorum colo- nia, regum sedes olim. Unus eorum Mausolus fuit. Qui quum vita defunctus esset, Artemisia conjux, desiderio mariti flagrans, ossa ejus cineresque contusa 5 cum aqua miscuit ebi- bitque, splendidumque praeterea sspulcrum 6 exstruxit, quod inter septem orbis terrarum miracula censetur. 50. Cilicia sita est in intinio recessu maris, ubi Asia pro- prie sic dicta cum Syria conjungitur. Sinus ille ab urbe Isso Issici nomen habet. Fluvius ibi Cydnus, aqua limpidis- sima et frigidissima, in quo Alexander Macedo quum lava- ret, 7 parum abfuit, quin frigore enecaretur. Antrum Cory- cium in iisdem regionibus ob singularem naturam memora- bile est. Ingenti illud hiatu patet in monte arduo, alteque demissum undique viret lucis 3 pendentibus. Ubi ad ima pcrventum est, rursus aliud antrum aperitur. Ibi sonitus cymbalorum ingredientes terrere dicitur. 9 Totus bic spe~ cus augustus est et vere sacer, et a Diis habitari existimatur. 51. E Cilicia egresses Syria excipit, cujus pars est Phoe- nice in littore maris interni posita. Hanc regionem sellers hominum genus colli. Phoenices enim iitterarum formas a se inventas aliis populis tradiderunt ; alias etiam artes, quae ad navigationem et mercaturam spectant, studiose coJuerunt, Ceterum fertilis regio crebrisque fluminibus rigata, quorum ope terrae marisque opes facili negotio inter se permutan- tur. . Nobiiissimae Phoenices urbes Sidon, antequam a Per- sis capsretur, maritimarum urbium maxima, et Tyrus, ag- gere cum terra conjuncta. 10 Purpura hujus urbis omnium pretiosissima. Confrcitur ille color ex succo in conchis, quae etiam purpurae voca&tur, latente. 52. Ex Syria deseenditur in Arabiam, peninsulam inter duo maria. Rubrum et Persicum, porrectam. Hujus ea pars, quae ab urbe Petra Petraeae nomen accepit, plane est ste- riiis ; banc excipit ea, quae ob vastas soiitudines deserta vo- catur. His partibus adhaeret Arabia felix, regio angusta, sed cinnami, thuris alioruinque odorum feracissima. Multae ibi gentes sum, quae fixas sedes non habeant, Nomades a Graecis appellutae. Lacte et carne ferina vescuatur. Mul- NATIONS OF ANTIQUITY. 69 ti etiam Arabum populi latrociniis vivunt. 1 Primus e Ro* manis Aelius Gallus in hanc terrain cum exercitu penetravhv 53. Camelos inter armenta pascit Oriens. Duo harum sunt genera, Bactrianae et Arabiae. 3 Illae bina habent in dorso tubera, hae singula; unum autem sub pectore, cui in- cumbant. Dentium ordine superiore carent. Sitim quatri- duo tolerant ; aquam antequam bibant, pedibus turbant. Vir vunt quinquagenis annis ; quaedam etiam centenis. 54. Ex Arabia pervenitur in Babyloniam, cui Babylon no- men dedit, Chaldaicarum gentium caput, urbs et magnitudine et divitiis clara. Semiramis earn condiderat, vel, ut multi crediderunt, Belus, cujus regia ostenditur. Murus exstructus laterculo coctili, triginta et duos pedes est latus, ita ut quad- rigae inter se occurrentes sine periculo commeare dicantur ; altitudo ducentorum pedum ; turres autem denis pedibus quam murus altiores sunt. Totius operis ambitus sexaginta millia passuum complectitur. Mediam urbem permeat Euphrates. Arcem habet viginti stadiorum ambitu ; 4 super ea pensiles horti conspiciuntur, tantaeque sunt moles 5 tamque firmae, ut onera nemorum sine detrimento ferant. 55. Amplissima Asiae regio India primum patefaeta est armis Alexandri Magni, regis Macedoniae, cujus exemplum successores 6 secuti in interiora Indiae penetraverunt. In eo tractu, quern Alexander subegit, quinque millia oppidorum fuisse, gentesque novem, Indiamque tertiam partem esse ter- rarum omnium, ejus comites scripserunt. Ingentes ifoi sunt amnes, Indus et In do major Ganges. Indus in Paropamiso 7 ortus undeviginti amnes recipit, totidem Ganges, interque eos plures navigabiles. 56. Maxima in India gignuntur animalia. Canes ibi gran* diores ceteris. Arbores tantae proceritatis esse traduntur, ut sagittis superjaci nequeant. Hoc efficit ubertas soli, tern- peries coeli, aquarum abundantia. Immanes quoque serpen - tes alit, qui elephantos morsu et ambitu corporis 3 conficiunt. Solum tarn pingue et ferax, ut mella frondibus defluant, syl- vae lanas ferant, 9 arundinum internodia fissa cymbarum usum praebeant, binosque, quaedam etiam ternos homines, vehant. 57. Incolarum habitus moresque diversi. Lino alii ves- tiuntur et lanis arborum, alii ferarum aviumque pellibus, pars nudi incedunt. Quidam animalia occidere eorumque carni- bus vesci nefas putant ; alii piscibus tantum aluntur. Qui- dam parentes et propinquos, prius quam annis et macie con- ficiantur, velut hostias caedunt eorumque visceribus epulan- tur ; ubi senectus eos morbusve invadit, mortem in solitudine aequo animo cxspectant. Ii, qui sapientiani profitentur, ab tO VI. OF THE GEOGRAPHY AND THE ortu solis ad occasum stare solent> solem immobilibus oculis intuentes ; ferventibas arenis toto die alternis pedibus insis* tunt. 1 Mortem non exspectant, sed sponte arcessunt, in ro» gos incensos se praecipitantes. 2 58. Maximos India elephantos gignit, adeoque feroces, uf Afri elephanti illos paveant, nee contueri audeant. Hoe ani- mal cetera omnia doeilitate superat. Discimt arma jacere. gladiatorum more congredi, saltare et per funes incedere.. Plinius* narrat, Romae unum segnioris ingenii saepius cas tigatum esse verberibus, quia tardius aceipiebat, quae trade- bantur ; eundem repertum esse noctu eadem meditantem. 4 Elephanti gregatim semper ingrediuntur. Ducit agmen maxi mus natu, cogit is, qui aetate ei est proximus. Amnem trans- ituri minimos praemittunt. Capiuntur foveis. In has ubi elephas deciderit, ceteri ramos congerunt, aggeres con- struunt, omnique vi conantur extrahere. Domantur fame et verberibus. Domiti militant et turres armatorum in hostes ferunt, magnaque ex parte 5 Orientis bella conficiunt. Totas acies prosternunt, armatos proterunt. Ingens dentibus pre- tium. In Graecia ebur ad deorum simulacra tamquam pre* iiosissima materia adhibetur ; 6 in extremis Africae postium vicem in domiciliis praebet, sepesque in pecorum stabulis elephantorum dentibus fiunt. Inter omnia animalia maxime oderunt murem. Infestus elephanto etiam rhinoceros, qui no- men habet a cornu, quod in naso gerit. In pugna maxime ad- versarii alvum petit, quam scit esse molliorem. Longitudine elephantum fere exaequat ; crura multo breviora ; color bux- £US. 59. Etiam psktacos India mittit. Haec avis humanas voces optime reddit. Quum loqui discit, ferreo radio verberatur, ali- ter enim noa sentit ictus. Capiti ejus eadem est duritia, quae rostro. Quum devolat, rostro se excipit, 7 eique innititur. CO. Testudines tantae magnitudinis Indicum mare emittif, ut singularum testis casas integant. Insulas rubri praecipue maris his navigant cymbis. 8 Capiuntur obdormiscentes in summa aqua, id quod proditur stertentium sonitu. Turn ter. ni 9 adnatant, a duobus in dorsum vertitur, a tertio laqueus injicitur, atque ita a pluribus in littore stantibus trahitur. In mari testudines conchyliis vivunt ; tanta enim oris est duri* tia, ut lapides cojnrainuant ; in terram egressae, herbis. Pa* riunt ova, ovis avium similia, ad centena 10 numero ; eaque extra aquam defossa terra cooperiunt. 61. Margaritae Indici Oceani omnium maxime laudantur. Inveniuntur in conchis, scopulis adhaerentibus. Maxima laus est in candore, magnitudine, lacvore, pondere. Raro duae NATIONS OF AKTIQITITV. 71 inveniuntur, quae sibi ex omni parte sint similes. Has au- ribus suspendere, femiaarum est gloria. 1 Duos maximc? nniones Cleopatra, Aegypti regina, habuisse dicitur. Horum unum, ut Antonium 3 magnificentia superaret, in coena aceto solvit, solutum hausit. 62. Aegyptus, inter Catabathmum 3 et Arabas posita, a plurimis ad Asiam refertur ; alii Asiam Arabico sinu termi- nal existimant. Haec regio, quamquam expers est imbri- ura, mire tamen est fertilis. Hoc Nilus eflicit, omnium flu- viorum, qui in mare internum efTunduntur, maximus. Hie in desertis Africae oritur, turn ex Aethiopia descendit in Aegyp- fum, ubi de altis rupibus praecipitatus 4 usque ad Elephaati- dem urbem fervens adhuc decurrit. Turn demum fit placi- dior. Juxta Cercasorum oppidum in plures amnes dividitur. et tandem per septem ora 5 efTunditur in mare. 63. Nilus, nivibus in Aetbiopiae mentions soiutis, crescere incipit Luna nova post solstitium per quinquaginta fere dies ; totidem diebus minuitur. Justum incrementum est cubito- rum sedecim. Si minores sunt aquae, non omnia rigant, Maximum incrementum fuit cubitorum duodeyiginti ; mini- mum quinque. Quum stetere aquae, aggeres aperiuntur, 6 et arte aqua in agros immittitur. Quum omnis recesserit, agri irrigati et limo obducti seruntur. 64. Nilus crocodilum alit, belluam quadrupedem, in terra non minus quam in flumine hominibus infestam. Unum hoc animal terrestre linguae usu caret ; dentium plures habet ordines ; maxilla interior est immobilis. Magnitudine ex- cedit plerumque duodeviginti cubita. Parit ova anserinis non majora. Unguibus etiam armatus est, et cute contra omnes ictus invicta. Dies in terra agit, noctes in aqua. Quum satur est et in littore somnum capit, ore biante, trochl- lus, parva avis, dentes ei faucesque purgat. Sed hiantem conspicatus ichneumon, per easdem fauces, ut telum aliquod immissus, erodit alvum. Hebetes oculos dicitur habere in aqua, extra aquam acerrimos. Tentyritae in insula Nili 7 habitantes, dirae huic belluae obviam ire audent, eamque in- credibili audacia expugnant. 65 Aliam etiam belluam Nilus alit, hippopotamum ; un- gulis binis, dorso equi et juba et hinnitu ; rostro reslmo, cau» da et dentibus aprorum. Cutis impenetrabilis, praeterquam si bumore madeat. Primus hippopotamum et quinque cro- codiles M. Scaurus aedilitatis suae ludis Romae ostendit. 3 66. Multa in Aegypto mira sunt et artis et naturae opera. Inter ea, quae manibus hominum facta sunt, eminent pyra- ?2 VI. OF THE GEOGRAPHY AND THE mides, quarum maximae sunt et celeberrimae in monte ste- ■rili inter Memphin oppidum et earn partem Aegypti, quae Delta vocatur. Amplissimam earum trecenta sexaginta sex hominum millia annis viginti exstruxisse traduntur. Haec octo jugera soli occupat ; unumquodque latus octingentos Gctoginta tres pedes longum est; altitudo a cacumine, pedum quindecim millium. Intus in ea est puteus octoginta sex cu- bitorum. Ante has pyramides Sphinx est posita mirae mag- nitudinis. Capitis ambitus centum duos pedes habet ; lon- gitudo est pedum centum quadraginta trium ; altitudo a ven- tre usque ad summum capitis apicem sexaginta duorum. 67. Inter miracula Aegypti commemoratur etiam Moeris 1 lacus, quingenta millia passuum in circuitu patens ; Laby- rinthus, 2 ter mille domos et regias duodecim uno pariete am- plexus, totus marmorc exstructus tectusque ; turris denique in insula Pharo, a Ptolemaeo, Lagi filio, 3 condita. Usus ejus navibus noctu ignes ostendere ad praenuntianda vada portusque introitum. 68. In palustribus Aegypti regionibus papyrum nascitur. Radicibus incolae pro ligno utuntur ; ex ipso autem papyro navigia texunt, e libro vela, tegetes, vestem ac fanes. Succi causa etiam mandunt modo crudum, modo decoctum. Prae- parantur ex eo etiam chartae. Chartae ex papyro usus post Alexandri demurri victorias repertus est. Primo enim scrip, turn in palmarum foliis, deinde in libris quarundam arborum ; postea publica monimenta plumbeis tabulis confici, aut mar. moribus mandari coepta sunt. Tandem aemulatio regum Ptolemaei et Eumenis in bibliothecis condendis occasionem dedit membranas Pergami inveniendi. Ab eo inde tempore libri modo in charta ex papyro facta, modo in membranis scripti sunt. 69. Mores incolarum Aegypti ab aliorum populorura mo- ribus vehementer discrepant. Pilortuos nee cremant, nee sepeliunt ; verum arte medicatos, 5 intra penetralia collocant. Negotia extra domos feminae, viri domos et res domesticas curant ; onera illae humeris, hi capitibus gerurit. Colunt effigies multorum animalium et ipsa animalia. Haec inter- fecisse capitale est ; morbo exstincta lugent et sepeliunt. 70. Apis omnium Aegypti populorum numen est ; bos ni- ger cum Candida in dextro latere macula : nodus sub lingua quern cantharum appellant. Non fas est eum certos vitae annos excedere. Ad hunc vitae terminum quum perveneritj. mersum in fonte enecant. Necatum lugent, aliumque quae- Tunt, quern ei substituant ; nee tamen unquam diu quaentui\ fl NATIONS OF ANTIQUITY. 78 Delubra ei sunt gemina, quae thalamos vocant, ubi populus auguria captat. Alterum intrasse laetum est ; in altero dira portendit. Pro bono etiam habetur signo, si e manibus con. sulentium cibum capit. In publicum procedentem grex pue- rorurri comitatur, carmenque in ejus honorem canunt, idque videtur intelligere. 71. Ultra Aegyptum Aethiopes habitant. Horum populi quidam Macrobii 1 vocantur, quia paulo quam nos diutius vi- vunt. Plus auri apud eos reperitur, quam aeris ; hanc ob causam aes illis videtur pretiosius. Aere se exornant, vin- cula auro fabricant. Lacus est apud eos, cujus aqua tarn est liquida atque levis, ut nihil eorum, quae immittuntur, susti- nere queat ; quare arborum quoque folia non innatant aquae 5 sed pessum aguntur. 72. Africa ab oriente terminatur Nilo ; 2 a ceteris parti- bus mari. Regiones ad mare positae eximie sunt fertiles t interiores incultae et arenis sterilibus tectae, et ob nimium ca- lorem desertae. Prima pars ab occidente est Mauritania. Ibi mons praealtus Abyla, Calpae monti in Hispania oppo- situs. Hi montes columnae Herculis appellantur. 4 Fama est, ante Herculem mare internum terris inclusum fuisse, nee exitum habuisse in Oceanum ; Herculem autem junctos montes diremisse et mare junxisse cum Oceano. Ceterum regio ilia est ignobilis et Darvis tantum oppidis habitatur, Solum l?^»?$ Vg*~- ^ c01a f; ' - T1 . . as. Numidia 5 magis culta et opulentior. Ibi satis longo a littore intervallo saxa cernuntur attrita fluctibus, spinae piscium, ostreorumque fragmenta, ancorae etiam cautibus infixae, et alia ejusmodi signa maris olim usque ad ea loca ef~ fusi. Finitima regio, a promontorio Metagonio ad aras Phi- laenorum, proprie vocatur Africa. 6 Urbes in ea celeberri- mae Utica et Carthago, ambae a Phoenicibus conditae. Carthaginem divitiae, mercatura imprimis comparatae, turn bella cum Romanis 7 gesta, excidium denique illustravit. 74. De aris Philaenorum haec narrantur. 8 Pertinacis- sima fuerat contentio inter Carthaginem et Cyrenas de fini» bus. Tandem placuit, utrknque eodem tempore juvenes mitti 3 et locum, quo convenissent, pro fmibus haberi. Carthagi- niensium legati, Philaeni fratres, paulo ante tempus constitu- turn egressi esse dicuntur. Quod quum Cyrenensium legati intellexissent, magnaque exortaesset contentio, tandem Cyre« nenses dixerunt, se turn demum hunc locum pro finibus ha- bituros esse, si Philaeni se ibi vivos obruipassi essent. Uli conditionem acceperunt. Carthaginienses autem animosis juvenibus in illis ipsis locis. ubi vivi sepnlti sunt, aras cousin 7£ VI. OF !ME GEOGRAPHY, AND THE craverunt, eorumque virtutem aeternis honoribus prosecute sunt. 75. Inde ad Catabathmum 1 Cyrenaica 2 porrigitur, ubi Am- monis oracttlum et fons quidam, quern Solis 3 esse dicunt. Hie fons media nocte fervet, turn paulatim tepescit ; soleoriente fit frigidus ; per meridiem maxime riget. Catabathmus val- lis est devexa versus Aegyptum. Ibi finitur Africa. Proxi- mi his* populi urbes non habent, sed in tuguriis vivunt, quae mapalia vocantur. Vulgus pecudum vestitur pellibus. Po- tus est lac succusque baccarum ; cibus caro. Interiores etiam incultius vivunt. Sequuntur greges sues, utque hi pabulo du- cuntur, ita illi tuguria sua promovent. 5 Leges nullas ha- bent, nee in commune consultant. Inter hos Troglodytae in specubus habitant, serpentibusque aluntur. 76. Ferarum Africa feracissima. Pardos, pantheras, Ieo- nes gignit, quod belluarum genus Europa ignorat. Leoni praecipua generositas. 6 Prostratis 7 parcere dicitur ; in in- fantes nonnisi summa fame saevit. Animi ejus index cauda, quam, dum placidus est, immotam servat ; du'm irascitur, ter- rain et se ipsum ea flagellat. Vis summa in pectore. Si fugere cogitur, contemtim cedit, quam diu spectari potest : in silvis acerrimo cursu fertur. Vulneratus percussorem novit, et in quantalibet multitudine appetit. 8 Hoc tarn sae- Vum animal gallinacei cantus terret. Domatur etiam ab ho- minibus, nanno roenus primus n^^ man suefactum os- tendisse dicitur. Marcus autem Antonrus, triumvir, pnn^ post pugnam in campis Philippicis, 9 Romae leones ad curmm junxit. 77. Struthiocameli Africi altitudinem equitis equo insiden- tis exaequant, celeritatem vincunt. Pennae ad hoc demum videntur datae, ut currentes adjuvent ; nam a terra tolli non possunt. Ungulae cervinis sunt similes. His in fuga com- prehendunt lapides, eosque contra sequentes jaculantur. Om- nia concoquunt. Ceterum magna iis stoliditas, ita ut, quum caput et colium frutice occultaverint, se latere existiment. Pennae eorum quaeruntur ad ornatum. 78. Africa serpentes generat vicenorum cubitorum ; nee minores India. Certe Megasthenes scribit, serpentes ibi in tantem magnitudinem adolescere, ut solidos hauriant cervos taurosque. In primo Punico bello ad flumen Bagradam 10 ser- pens centum viginti pedum a Regulo, imperatore Romano, 11 ballistis et tormentis expugnata esse fertur. Pellis ejus et maxillae diu Romae in templo quodam asservatae sunt. In India serpentes perpetuum bellum cum elephantis gerunt. Ex NATIONS OF ANTIQUITY. 75 arboribus se in praetereuntes praecipitant gressusque liganl nodis. Hos nodos elephanti manu 1 resolvunt. At dracones in ipsas elephantorum nares caput condunt spiritumque prae- cludunt. Plerumque in ilia dimicatione utrique commoriun- tur> dura victus elephas cbrruens serpentem pondere suo eh- dit. NOTES. EXERCISES IN SIMPLE SENTENCE'S. Page- 1. Est vitanda, " is to be avoided." 3 2. Alhenae, arum, used only in the plural. The plural form was adopted in consequence of the union, by Theseus, into one city, of the boroughs into which Attica was subdivided. In comme- moration of this union, a festival, called Zwotiaa, or MsroiKta, was annually celebrated on the sixteenth day of the month Hecatom- baeon. Athenae is derived from 'Afl^, the Greek name for Mi- nerva, who was the" tutelar goddess of the whole country. 3. Nee — nee. " Neither — nor." 4. Mortui, (from morior,) " the dead." 5. Lilterae, the letters of the alphabet, (it is also used in the plu- ral to signify an epistle.) According to tradition, Cadm»5 intro- duced the alphabet into Greece from Phoenicia. 0. Alii — and denotes possession, governs the dative. 4. Terrori sunt, " are a terror to, terrify." 5. Nobis. The dative sometimes indicates the object for which . and on account of which, something takes place. 6. JVe quidem, " not even." These words are always separated by the word on which the emphasis falls. 7. Sacra, prof ana, as substantives. See note 6, p. 4. 8. Parcere, signifies properly, " to show forbearance," as, 9. Inviders, " to feel envy." 10. Mederi, signifying " to give relief," " to cure," governs the dative of the person. 11. Vend, " to feed upon," governs the ablative. 12. Prioribus, (pedibus), " the fore feet." 13. Uti aliquo re, " to make use of a thing." i) 1. Car&re, " to be without, want, be in want of;" it is followed by an ablative of the thing wanted. 2. Sex sestertiis Romae renit. A seslertium (the name of a sum, not of a coin) was equivalent to 1000 sestertii. A sestertius was equal to 3| cents, and 1000 sestertii or a sestertium, to $37 50 : six sesterlia therefore were equal to $225. Veneo, venire, u to be sold, to be exposed to sale;" it must be distinguished from venio, venire " to come." 3. Carlhagine. Names of towns of the 3d declension, and also plurals of the 1st and 2d, are put in the ablative when answering to the question, where 1 4. Beneficium repetere. The accusative depending upon the in- finitive, and that again which depends upon it, like adverbs with the infinitive, form, in conjunction with it, the subject. 7 1. Prodesse from prosum. 2. Equo vehi is equivalent to cquitationem* 3. Pugnare equivalent to pugnam. 4. Juveni. The person, on whom a necessity of doing some thing lies, is put in the dative, as here, juveni and seni, and in the following sentences, discipulls and senibus. 5. Vincendi. The gerund is nothing else than the four oblique cases (genitive, dative, accusative, and ablative) of the neuter of the participle passive in dus. In respect to signification it sup- plies the place of a declinable infinitive of the present active, since it expresses the action or state of the verb, as a verbal sub- stantive. It is governed, as a substantive, by other substantives and adjectives, and also governs the case of its verb. Thus, Q. Utendi governs re in the ablative, because its verb utor govern* that case. 7. Naturd, "by nature, naturally;" the ablative of the cause- 8* {Nova negolia), the neuter plural. See note 6, p. 4, NOTES, 79 Page 9. With equus, inutilis est must be Understood 7 10. Pennae, i. e. adhibentur. Jl. Et — et, " as well — as also." 1. Quid for aliquid. Q 2. Et ipse, " thou too," " thou thyself also." 3. Sub hasta, " at auction, at public sale." At first a spear was set up only when spoils taken in war were to be sold. Afterwards at all auctions. Hence hasta is put for a public sale, and sub has- ta venire, to be publicly sold. 4. Clementid instead of quam dementia. The ablative may be put after the comparative, if the comparative particle be omitted, instead of the nominative of the subject, and, in the construction of the accusative with the infinitive, instead of the accusative of the subject. 1. Opulentissimae urbes. The words, which form an apposi- q tion, -agree with those, which they accompany, in case, and, for the most part, when circumstances permit, in gender and number, 2. Why not altores ? 3. Thebae, a plural only. 4 Utor with an ablative of the thing used. 5. Quod. When the relative pronoun refers to is, ea, id, and agrees with it in case, the demonstrative is often left out, 6. Par cere with the dative of the thing spared. 7. Carerealiquare. 8. Vel, even. 9. Haecy as a neuter plural, to be referred to the preceding sub- stantives. 1. Ut — condantur. It is to be observed, as a general rule, that 1 () when the verb preceding ut is in the present or future tense, the verb following ut must be put in the present subjunctive ; and that, when the preceding verb is in any of the preterite tenses, the verb following must be in the imperfect, or perfect subjunctive. 2. Ne vulncribus quidem. See above, note d, p. 5. 3. Omnia, quae, " all, that." 4. Ne quis (aliquis) equivalent to : ut nemo — Apelles, the great- est painter of that time. 5. Quin, equivalent to quod non* 6. Quin conspicer, " that I cannot see," or "without seeing you. " 7. Quin after non dubito signifies " that." 8. Unusne. The enclitic ne (distinguished by its quantity from the conjunction ne) is equivalent to num. 9. Qua de caussa. This is .the usual position of the words ; as in quam ob rem, the preposition is placed after the relative pro- noun. 1. Suffossum, scil. esse. So also in the following sentences, ;raZ- J ] sos and fugatos must be connected with esse, which stands at the end of the sentence. In Thessalia, supply aliud oppidum. 2. Jusserat cremari. The infinitive active is used with juberc, when the person is expressed to whom the commission is given; otherwise, the infinitive passive. 3. Quam Hispaniae gentes. The relative is here used as the ac- cusative of the subject. Hispania was separated from Gaul by the Pyrenees, and from Africa by the Fretum Herculeum, now the Straits of Gibraltar ; on the east it was bounded by the Medi- terranean, and on the west by the Atlantic, 80 iSOTES. Page. 4. JVbZi, wiih the infinitive,* often forms a periphrasis, instead of ne with the imperative or subjunctive. ^.Homerus tradiiur. Instead of quidam tradunt, Homerunivix- isse, &c. 0. TvlvS dies. The accusative, expressing duration of time. 7. Fessus has a participial form and signification ; there is, how- ever, no theme from which it can be derived* It is commonly assigned to fotiscor. 8. Legentem, i. e. afopicrn qui legebat : " a read^. : ' 9. Habentes, The participles in this and some of the following sentences, can be rendered by the relative pronoun, for which sometimes (as in dantis) the demonstrative must be taken. J2 !• Proelialus, equivalent to qui centum et vigiuti proeliis interfile- rat. 2. Adverso corpora. " On the breast." 3. Satiati. This and the following participles may be readered by ¥ when.'' 4. Iransituri. The future participle active is used to express an action which one is about to perform. 5. Duces ad terga rccipiimt. Those, which have preceded for a time, when tired, take the hindmost place. 6. Ejus tumulo circumdedit, equivalent to tumulum ejus circumde- dit urbe, Bucephalon appellata. 7. Patronum, scil. suum. The possessive pronoun is in every instance omitted, where it can be understood from the context. S. Heres insi'dutus, " although appointed heir." 9. Tantae magnitudinis. The genitive of quality. 10; Tepertdo, " for covering." The future participle passive can often be translated by a substantive. 1 o 1. Filio victoie. The adjective victor is here used exactly after the manner of a participle. The phrase is equivalent to postquam jilius vicerat Oiiimpiae (in the solemn games there celebrated). 2. Convolvujitiir, " are rolled together ; roll themselves toge ther." ^ESOFS FABLES. |4 1. Milvii melu, or milvium melucntes. That shows more defi- nitely the efficient cause. 2. Receptus, i. e. postquam receptu.jfuit. 3. Orare, " to pray * r " erorare, "to move by prayer, to obtain by praying, to prevail upon." 4. Corrosisplagis. The ablative absolute; whereby the origi- nal force of this mode of speaking shows itself; "by means of the nets being gnawed through," i. e. << by means of its gnawing the nets." By this form the sentences are "more intimately connected than if the form, ut plagas corroderet eurnque liberaret, were used. 5. Qmo facto, instead of quum hoc factum tsset. The relative noun often stands instead of the demonstrative at the beginning of a sentence, to connect it more closely with that which pre- cedes. 6. Soleant. When the subject of the verb i? expressed chiefly by the clause following it, wiiether there be, or be not, an antece- dent word, receiving the action of the verb, the pronoun is to be considered as indefinite, and joined with the subjunctive mood. NOTES- 81 Page. It has been observed, that this mood has two different names, as | 4 it has two distinct uses, potential and subjunctive. When the meaning is contingent, that is, when the sense requires this form, the mood is strictly potential, as Doceam, " I may teach." Here the verb is not affected, as to its mood, by any antecedent word, But, if we say, Quod doceam, " Because I teach," the verb is un- der the government of the conjunction quod, and were it not for this conjunction, the English being indicative, the verb would be put in the indicative mood. In this example, therefore, the verb is strictly in the subjunctive mood, this form being used, not be- cause the sense requires it, for the English is indicative, but be- cause it is subjoined to the conjunction quod. Crombie's Gymna sium, vol. 1, p. 64,3d ed. 7. Praetereunti, from praetereo (praeteriens). 8. Cut, instead of huic. 9. Maledicere, properly "to speak ill of one." 10. Apud Junonem. The peacock is sacred to Juno, the eagle to' Jupiter, the raven to Apollo, and the wolf to Mars. 11. Quod denotes the cause of the action of the verb on which it depends, (conquerebatur) ; while ut expresses -the consequence of the action. 12. Negata esset—exceltat. When a proposition, containing the statement of a fact, and therefore being in the indicative mood bps another dependent upon it, connected by a causal conjunc- tion or relative, in which something is alleged as the sentiment or language of another, and not of the writer, the dependent propo* «ition will be in the subjunctive mood. In the present case, the dependent clause, connected to the preceding by the conjunction quod, does not express an opinion of the author, but the complaint of the peacock. The sentence, from quod vocis to caniu excetlat, is equivalent, therefore, to Quod dixit, vocis suavitatem sibi negatam esse, dum lusciniam, avem tarn parum decoram, cantv, excettere* Crombie's Gymnasium, vol. 2, p. 4, 3d ed. Zumpt's Lat. Gram, Kenrick's translation, 2d ed. p. 341. 13. Non enim. Combine oportuit non conferri omnia, "one ought not to heap up." 14. Adveniente domino prati t instead of quum dominus prati ad* veniret. 1. Cui instead of huic. See page 14th, note 5th. | g 2. Non est in animo instead of non libet. 3. Didcia, " the agreeable ;" tula, " the safe, safety." The neu- ters of adjectives are often used in this manner as substantives; particularly in the plural. 4. Nosne, instead of num nos. 5. Frueris, with the ablative of the thing. 6. The impersonal verbs, pudet, piget, pxnitet, iadet, miseret, re- quire the person who is the subject of the feeling to be in the ac- cusative case, and the object which excites it to be in the geni- tive. 7. Latrando. The ablative of the gerund. • 8. Quod denotes the cause of the preceding. in V £ c " mur ~ With the ablative of the thing. 10. Velis-- -possis. The subjunctive stands after qui, quae, quod, when it refers to an indefinite object, expressed by w, aliqttis, or 11. Eundem, scil. leoncm> bS KOTES. Page. 15 12. Conspkata and obviam /achaean be resolved by qwmwftk the pluperfect. 13* Ausa est. Why not audebat ? 14. Recta via, "straight forward." . 15. Cut. See above, note 1st. 16. Facienttm. The participle depends upon vitfere, and sup- plies the place of the infinitive. 17. Videro. In what relation does the future past stand here .?, 18. Sic. By this concord. 19. Dissidio orlo, equivalent to post dissidium ortum, ov,posiquam dissidium ortum erat. 20. Quantum boni. The genitive depends upon quantum. The. nominatives and accusatives neuter of some pronouns, and of some adjectives which are used as pronouns, take a genitive, either because they are virtually become substantives, or because they denote a part. 21. Sit. Compare note 6th, page 14. 16 1- Tanquam-esset. The subjunctive serves to express that which exists only in the conception of another. 2. Unde agnitu$. Unde, instead of et indc, connects in the same, manner as the relative pronoun. 3. Ilfam, scil. ^allinam, as the accusative of the subject, while myssam, which depends on celare, is the accusative of the object. 4 Una, An adverb. 5. Laetb—ptiior. The adjective is often added to the verb, in>, steadcftUe, adverb, to denote the manner, or situation, in, which the actioi* is performed 6. Conspaxisset. Compare note 1st above. 7. Contmdwd, etc. Observe thf use of the present in animat- ed narration instead of the imperfect, just as below aufugit and patotwr instead of the perfect &. Comtiatus esset. See above, note 1st. 9» Idque» equivalent to el quidem, 10. Ne noslris quidem corporibus. The particles ne, quidem, are separated-by the word on which the emphasis lies. In what ease is corporibus 1 11. Quid fiat. Interrogatives, when preceded by such words as scio, nescio, quaero, dubito, are said to be taken indefinitely, and are joined to the subjunctive mood. 12. Quod quum. See above, note 5, p. 14. 13. Enim suffers us to add in thought a sentence from the pre* ceding. 14. Nitidas, i e. Candidas, The ancients wore garments of wool, which was cleansed and made white by Fullers. }7 1- Reddidissem. The subjunctive of the pluperfect takes the place of the future past, and denotes an action as possible in the future, and as accomplished in relation to a future action. 2. Ne me interfieite. Ne is used instead of w>«, with the impe* rative mood, and also with the present subjunctive. 3. Propter hoc ipsum, " for the same reason." These words are explained by the following sentence. 4. Pugnandi imperitus is used in the same manner as peritus, im- peritus, litterarum. 6. Em, qui irritent. See note 10, p. 15. 6. Bina out terna. The cardinal numerals, unus, duo t &c. im- ply, that the number spoken of belongs to all collectively, and is ^fOTES. 83 Page tfoe Whole amount. The distributive, singuli, bini, icrni, denote ] 7 thai the number specified belongs to each individual, and is there- fore only a part of the whole. Thus, Eutropius, speaking of the government of the senators after the death of Romulus, says, 11 Regnaverunt per quinos dies;" not, " they reigned five days," but "five days each." Crombie's Gymnasium, vol. 1, p. 38, 3d ed. 7. Fore, ut pareret. A periphrasis for Mam parituram esse. 8. At denotes an objection which we make to the intention or thought. 9. Edam, "yet too/ 7 with reference to the trouble it costs to obtain them, to which afterwards the w r ords, in via repertas, (of things, which one can get without any exertion) are opposed. 10. Quae is the accusative governed by assequi ; se the accusa- tive of the subject. The phrase may be rendered, "which they despair of being able to attain." 11. Desperent. See note 10, p- 15. 12. Dicitur respondisse, instead of rcspondit, id dicitur. 1. Caverent. The past tenso is here used, because kabuerunt, j*-» the leading verb, is in the past. Even, however, though the lead- ing verb were present (habent), caverent would still be used, if it were requisite to denote a continued action : " how they might protect themselves for the time to come." 2. Multis aliis propositis, u after many ciker propositions." 3. Ipsos is equivalent to se, but lays more stress ou the pronoun 4. Jussit appendi. See note 2, p. II. 5. Quasi esset. See note 1, p. 16. 6. O tesiolidum. The accusative is i?sed in exclamations with or without an interjection. Me miserum ?- mc fclicem ! 7. Qui ignordre videris. This clause gives the reason for the preceding remark. ■ . -„ , 8. Sibiplacere, appl« od to & vain person, who is filled with con- ceit on ar>.-o.,r,* J oi something. y. Licet venias,f maris. The subjunctive depends upon ?tf un- derstood. 10. Nihil moror. More forcible than non euro. 11. Tanti esse. The genitive of valuing. 12. Quod possit. The relative pronoun contains, in relation to tanti, the meaning of a consequence, and may be expressed ^V ut id. 13. Conducit. Concerning the present in a narration. See p 16, note 7. 14. Quicztrahat. When the proposition introduced by the re- lative expresses the end and motive of the action mentioned in the preceding proposition, so that ul might be substituted for it, the verb must be in the subjunctive mood. This applies also to relative adverbs. Compare Crombie's Gvmnasium, vol. 2, p. 23, and Zumpt's L. G., Kenrick's Transl. p. 348. 1. Misericordia motus. We often add to the expression of pas- sion a participle which designates its origin. Thus, incensus ira, 1 9 inflammatus amore, percussus terrore. 2. Qualem soleant. See page 14, note 6. 3. Qui pasceretur. The relative pronoun includes the designa- tion of a reason, and is then, in signification, equivalent to quod Concerning the subjunctive, see note 12, p. 14. 4. Bello exorto, (exorior). The ablative absolute. K Vulneribus confossus, collabitur, (collabor). Properly ielh S4 -SOTES. ?age. j g should be used. But the consequence is often used instead of tie cause. 6. O me stolidum. See note 6, p. 18. 7. Qui aestimaverim. As just above, qui pascerelur. 8. Quosnoverat. The relative pronoun includes the accusative of the subject, which depends upon noverat. u Whom be knew to," 9. Afftrrijubel. See note 2, page 11. 10. Quibus allatis. The phrase may be resolved into quae quum allatae essent. For the use of the relative, see note 5, p. 14. 11. Quod quum, instead of quum hoc. 12. Aliqua parte. The ablative of measure, as in the sentence, Sol midtis portions major est, quam terra. 13. Se levaret. The whole clause is equivalent to ut aliquam partem otieris reciperet. 14. O me miserum. See note 6, p. 18. 15. Qui noluerim. See above, note 3. 16. Texendo. The ablative answering to the question, by what ? 17. De node, " during the night*' 18. Ad opus. To spinning and weaving. 20 *• Quo facto. See note 5, p. 14 2. Deteriore condilione. The ablative of quality. 3. Incerta. To be joined with domina, and to be explained as a participle. 4. Prima node, instead of initio, or, prima parte noctis. The adjectives primus, medius, idtimus, and the like, are often used in this manner for the sake of abbreviating the expression. Thus, in media urbe, in ultimo carmine, in summo monte. 5. Sese, Sui, sibi, is a reflective pronoun, i. e. denotes an agent, who is the subject of the proposition, and whose act reverts upon himself; and therefore, this pronoun exists only in the oblique cases. It continues to be used in a sentence, thmngh successive propositions, as long as no other subject is introduced, li a sc cond subject be introduced, se refers strictly to that subject, and is should be used of the first. But se often continues, if no ambi- guity h produced, to be used of the original subject, especially if the second proposition expresses a thought or purpose of the sub- ject of the first. Thus, in the present instance, sese is used, be- cause the second proposition, ut sese volare doceret, expresses a wish of the testudo, the subject of the first. Zumpt's Lat. Gram. p. 241. 6. Volare supplies the place of the accusative of the thing {do- cere aliquem aliquid). 7. Arreptam sustulit. Instead of arripuit et sustulit t (arripio, toh lo). 8. Comminuta interiit. Instead of comminuta est et interiiU 9. Quae quum. See note 11, p. 19. 10. Se for ipsam. See above, note 5. 11. Veneiur. The present is used, because the leading verb is in the present. 12. Cut accipiter. See note 5, p. 14. 13. Par lam praedam 9 (pario). Partus applies properly to that, which has been earned or acquired by one's self ; then to that which is held in possession. So porta praeda here signifies M the booty which is secure." 14. Iisque sublatis ; equivalent to quae postquam sustulerat. 15. Domiim» Domus and rus, like names of towns, are used NOTES. Si) Page with verbs of motion, without prepositions, domum, (or domos, of on more than one) " home ;" rus, " into the country ;" dome and rure, " from home, from the country ;" domi and ruri (which is more common than rure,) " at home, in the country." 16. Aliquantum via, " a considerable distance." See p. 15, note 17. Et— et, " both— and." 18. Defatigatus. The participle is used to denote the cause of what follows. 19. Qua — liberet. See p. 18, note 14. 20. Panitebat. See page 15, note 6. 21. Requiro, qui. Supply aliquem, which is often understood, before the relative pronoun. 22. Qui allevet. See page 18, note 14. b 1. Submersum iri. In what is called the infinitive future pas- o* sive, (amatum, monitum iri, he), iri is really the infinitive of the passive impersonal itur, " things tend." Audio turn monitum iri, is therefore literally, " I hear that things tend to advising him ;" i. e. "that be is about to be advised." Hence the supine is un- changed, whatever be the gender or number of the substantive Zumpt's Lat. Gram. p. 310. 2. Existimaret. Concerning the subjunctive, see page 14, note 6. and page 16, note 11. 3. Major canibus. See page 8, note 4. 4. Quibus possis. Compare note 12, p. 18. 5. Qui Jit. Instead of quomodc, undejit. 6. Naturaformidolosos, i. e. eos, qui natura formidolosi sunt. 7. Inquit Me, i. e. lupus. 8. Futurum, scil. esse; equivalent to fore. 9. Ubi. For quum ibi, expressing the cause of the assertion contained in the question. 10. Si moriendum sit. The subjunctive designates a case only thought possible ; si moriendum est, a positive and expected case So also, at the end of the fable, si conjunctasit. 11. Aspergi. Aspergere, (adspergere), might be used here to ex press a voluntary action. 12. Pol. An expression of asseveration ; considered an abbre- viation of Pollux. 13. Arreptum devoravit. Instead of arripuit et devoravit. 14. Praeda dirisa. These ablatives maybe resolved by post- qaam. 1. Vindicat sibi labor meus. Instead of mihi vindico ob laborem 22 tgregium meum. 2. Qui voluerit. Instead of si quis voluerit, " should any body wish." 3. Aut quae, scil. earum. 4. Quod debeut. See page 18, note 12. 5. Modo and dummodo, " provided only;" require the subjunc- tive after them, because they always denote something supposed, as distinguished from something real. 6. Quod daturus esset. The subjunctive represents these words as a part of the invitation ; if the expression were, quod daturus erat, they would be an explanatory addition of the narrator. Com- pare note 12, p. 14. 7. Quae quum. Qui is frequently employed in Latin? to intro- I $6 tfOTES* Page. 22 °*uce a sentence or clause, where in English we use the demon* w strative pronouns simply. 8. Caetetis. See note 4, p. 8. 9. O vos stolidos. See note 6, p. 18. 10. Quantopere excruciet. See p. 21, note 2. 11. Petivisse dicuntur. For peliverunt, ut dicitur. 12. Quarum. See above, note 7. 13. Puniturus. The future participle serves to express an in tention. 14. A quo. The relative pronoun includes the copula and the demonstrative, or, in other words, qui is frequently used for et ille f et hie. 15. Poenituit. See note 6, p. 15, 16. Suos refers to Athenienses, ipsi to Philippus. 17. Demosthenes, the greatest orator of Athens, and a stre- nuous opponent of Philip. 18. Qua denotes a purpose, and consequently has the subjunc tive. It is equivalent to ut ea. Compare note 14, p. 18. 23 1- Tmpetu facto. Instead of impeturn fecisse (in caulas) et grt- gem dilaniasse. 2. Frustrates, i. e. quum decepisset. Frustfari conveys the idea of pains taken in Vain (frustra). 3. Lupo irruente. Instead of et lupus tandem rtvera irrueret. 4. Coepit forms with orare a periphrasis for the finite verb (pra- vit), to denote the commencement of the action. 5. Quo sono. See note 7, p. 22. 6. Allecti, from allicere, originally " to allure by bait. 7 ' 7. Impetu facto. See above, note 1. 8. Quos pullos, eos. In the usual transposition of sentence 5 ; where the relative precedes the demonstrative, the former attracts to itself the substantive to which it refers. 9. Comedendos. The future passive participle denotes the pur- pose and destination : ut ah Us comedantur, (" tor eating.") 10. Venatum. In signification equivalent to venaturi. The su- pine is frequently used with ire, venire ; thus, eo dormitum ; ibimus auditum oratores ; spectatum veniunt. 11. Correptum dilaniavit. Instead of corripuitet dilaniavit. 12. Partiendi negotium. The gerund supplies the place of a declinable infinitive of the present active. See note 5, p. 7. 13. Jlstutior, scil. quam asinus. 14. Laudare coepit. See note 4, above. 15. Unde didicerit. In a direct question the expression would be, unde didicisti ? 16. Hujus. Alluding to the ass, which had been killed by him. '24- 1* Heu miseram vicem ! See note 6, p. 18. 2. Fraudulentus. Opposed to blandus. 3. Perfida voluptas. According to the context perfidia volupta- Us would have been more appropriate. 4. Cupidus pascendi. See note 5, p. 7. 5. Simul — simul. The repetition of the adverb denotes the quick succession of the actions. It might be said, though with less animation, simul atque hunc adspicit, accurrit. 6. Jure plector, qui. The relative pronoun includes the signifi- cation of cause. See note 3, p. 19. 7. Salo — solo. An intentional play upon words similar in form. 8. Seque. Combine: et dixit, scavolalurum esse, si eumgravaret, NOTES. ©/ Page. i>. At ille, scii. respondii. 24 10. Nee, " not even." 11. Considentem. Instead of the infinitive as denoting an ac- tion of the accusative of the subject. This change takes place generally with the verbs sentire, videre, audire, and the like. 1. Draconem. Dragons, in consequence of their acute sight, 25 were often considered the guardians of holy places and treasures. 2. Prolem, Seraele and Ino, and his grand-children Pentheus and Actaeon. 3. lllyriam, a country bordering on the Adriatic, opposite Ita- ly. It lies in a northerly direction from Macedonia. It answers now, in a great degree, to modern Albania. 4. Bebrycia, an ancient name of Bithynia, which extends along the Propontis and Euxine. 5. Argonautas. The Grecian heroes, who went to Colchis in the ship Argo, under the command of Jason, to take forcible pos- session of the golden fleece. 6. Pollux and Costnr, sons of Leda and Jupiter, were worship- ped under the name of Dioscuri, (Aiocxovpoi), " sons of Jupiter." 7. Mira magnitudine. The ablative of quality. 8. Novem digitis. The ablative of measure. 9. Annorum. The genitive of quality. 10. Ossa and Pelion, mountains in Thessaly. 11. Athenis. The names of towns of the 3d declension, or of the plural number, are put in the ablative, when answering to the question, where ? 12. Labyrinthus. a building full of intricate windings. 13. Icarium pelagus % a part of the Aegaean, off the western ^oast of Asia Minor. 14. Cyclopes, the assistants of Vulcan* 15. Thessalia, a country in the north of Greece. 16. Morbo implicitus. Equivalent to correpius. 1. Si quis. Instead of altquis. Of) 2. Hercules. The guest of Admetus. 3. Orcus generally stands for the infernal regions ; here it is the 4ivinity, that conducts men to the world below, by the Greek poets called Qdvarog, (Mors). 4. Cassiope, wife of Cepheus, king of Aethiopia. 5. Nereides, daughters of Nereus, a god of the sea. 6. Perseus, son of Jupiter and Danae, who received from Mer- cury winged sandals, with which he flew over the sea ; whence here advolavit. 7. Medusa, one of the Gorgons, who petrified all by her terrific appearance. 8. Victor, as victor, after having proved victorious. 9. Re cognita, i. e. quum insidias sibi parari cognovissct. 10. Quo viso. Equivalent to cujus adspectu. 11. Jnpatriam. To Argos, in Greece. 12. Vento moti. Instead of rami (cum pomis) vento moventur ct rceedunt. 13. Peleus, a king of Thessaly, one of the Argonauts. 14. Thetis, a daughter of Nereus. 15. Malum, (to be distinguished from malum), 16. Misit, Instead of conjecit. 17. In medium. Among the guests. 18,. Mercurius, the messenger of the gods. 38 NOTES* Page* gj£ 19. Paris, also called Alexander, son of Priam, king of Troy 20. Ida, a mountain of Mysia, east of Troy. 21. Diremturum esse. The infinitive depends upon dixit, which according to the signification, is included in imperat. 22. SpopondiL Spondeo is one of the four verbs of the second conjugation, which receive the reduplication in the perfect, after the manner of the Greek. 23. Anteposito. Translate as if it were expressed in the active ; hoc domum prior ibus anteposuit, et 24. Menelaus, king of Lacedaemon, and son of Atreus. 27 *• Cito periturum esse. The Pa+cae had fixed it as his destiny to enjoy, either a long, but inglorious life, or great glory, and a short life. 2. Scyros, an island in the Aegaean sea. 3. Ithaca, an island on the western side of Greece ; Ulysses, ('Odvaaevg), was distinguished for his prudence. 4. Advocari. Why not advocare ? 5. Unde. See note 2, p. 16. 6. Aulis, a town in Greece, on the Eurlpus, which separate? Euboea from the continent. 7. Agamemnon, king of Argos, and brother of Menelaus. 8. Superbiusquc. He bad preferred himself to the goddess in the art of shooting with the bow. Scil. supetbius, quampar trat. 9. Abduxit. On this pretence (sic) he allured her from her home to Aulis. 10. Terrain Tauricam. The Taurica Chersone"sus was a large peninsula of Europe, at the south-west of the Palus Masotis, now called the Crimea. It was joined by an isthmus to Scythia. The inhabitants, called Tauri, were a savage and uncivilized nation. 11. Achilles was desirous of marrying Polyxena, and was killed at an interview with her in the temple of Apollo, according to some, by the god, who favoured the Trojans, according to others, by Paris. 12. Caucasus, a. range of mountains between the Euxine and the Caspian sea. The length of this chain is 400 miles, and its breadth from 60 to 200 miles. 13. Quae, with the signification of purpose. See n. 14, p. 18. 14. Pluto, Jupiter, and Neptune, sons of Saturn, divided the world among themselves by lot in such a manner, that Jupiter ob- tained the heaven, (Olympus), with the sovereignty of the whole, Neptune the sea, and Pluto the infernal regions (Hades), and the realms of the dead. 15. Negavit,i. e. dixit, Cererem non esse passuram. 23 1- Eleusis, a town in Attica, famous for the Eleusinian Myste- ries, which commemorated the arrival of the goddess in this re gion. 2. lgne obruebat. In order to purify him by fire of that which was terrestrial. 3. Qttas disseminaret. Quas is equivalent to ut eas. See n. 13, p. 27. 4. Parcac. The three goddesses of destiny, Clotho, Lachesis. and Atropos. 5. Viclurum, scil. esse. 6. Calydon t a town in Aetolia in Greece. 7. Atalanta, daughter of Jasion, who ruled over a part of Area XOTES. 89 Page, uia ; she was brought up in the woods, and devoted herself to the 28 chase. 8. In aves, Meleagrides, M guinea-hens." 9. Sidon, onis, (do in these names is long, Ei&Sv, Givos ; in the de- rivative Sidonius it is usually short, Zifovtos.) A town in Phoeni- cia, on the Mediterranean. 10. Creta, a large island in the same sea, south-east of Greece ; famous for its 100 cities and the laws of Minos. It is now called Candia. 11. Condilione addita. Instead of hac conditione, since he had added the condition to their message. 12. Cadmus. Seep. 25. $ 1. 13. Delphos. To the oracle of Apollo in Phocis. We must suppose that he had questioned the oracle respecting his future lot ; hence below responsum. 14. Sequeretur. The idea of an order is contained in the words responsum accepit ; hence sequeretur instead of ut sequeretur. 15. In Bueotiam. A country of Greece, north of Attica. It is now called Livadia. 16. Dmcouem. See p. 25, § 1. . 17. Aravit. He ploughed them over, as a sower the scattered seed. 18. Sparti, called Sraproi from cTrtipew, " to sow." Here the name is derived from spargere. 19. Thebae, arum* the capital of Boeotia. Its citadel was built by Cadmus, hence called Cadmea. 20. Silenus, the instructor and companion of the young Bac= chus. 21. Mygdonia, a country of Lydia in Asia Minor. 1. Quidquid t-tigisset. Here the action is expressed in the plu- O^ perfect, because it is . ast in relation to the following, aurumjieret, and it is expressed by the subjunctive, because it is an historical narration of the language of another 2. Quern. The relative pronoun includes, besides the demon- strative, a conjunction, as et, vero, igilur, tamen, etc. Quern is here the accusative of the subject depending upon jussit. 3. Colore aureo. The ablative of quality ; instead of aqua tine- td tst colore aureo. 4. Sc/toeneus. He was born in Boeotia, but became naturalized in Arcadia. 5. Horum, scil. malofum. 6. Megara. A town in Greece, the capital of a country called Megaris. It was at an equal distance from Athens and Corinth, on the Sinus Saronicus. 7. Negamt, i.e. dixit, Cretam non esse recepluram, &c. 8. Tanium scelus, a strong expression for mulierem tarn scelcs- iam. 9. Praecipitat. The present instead of the perfect. See note 7, p. 16. 10. Muris cinxit. Since he collected the stones by the melody of his lyre. 11. Quern partum % i. e. hos liberos suos. 12. Superbius. See note 8, p. 27. 13. Dicitur, narrantur. Observe the construction of Vfie verbs did and narrari with the nominative and infinitive. i2 90 NOTES, Page. 30 !• HarpyiaSj fledged, ravenous monsters. The name is derived from apird&iv. 2. Canes The ancient poetic language called dogs, " beings subservient to the gods." 3. Jlrgonamae. See note 5, p. 25. 4. Iter rogarent. Rogare aliquem aliquid, " to ask one for some- thing." 5. Sirophades, two islands off the western coast of Greece. The name is derived from drptyeiv, " to turn," because here the sons of Aquilo or Boreas turned from their pursuit of the Harpyiae. 6. Libtrarunt. Instead of liberaverunt. 31 1. Latere aliquem. Complete the following sentence by eos la- tent, 2. Dum vivertt. The subjunctive stands in the dependent sen- tence, because it is an historical narration of the thoughts and words of another, and is not an assertion of the author. 3. Ancipiti, i. e. dubiae el ambiguae. 4. Quae ab eo. The order of translation is, ut non audereid ad- ducere in dubitationem ea, quae audivisstnt ab eo. 5. Priene, a maritime town of Asia Minor, at the foot of Mount Mycale. It was one of the 12 independent cities of Ionia, and owed its foundation to the Athenians. 6» Ego vero. The conjunctions Antem, Enim, Vero, Quoque, Quidem, are always placed after the introductory word of the clause, generally in the second place, and sometimes in the third —as Jlle autem, Ego enim, Qui vero — not Autem Hie, Enim ego, Ve- ro qui. Crombie's Gymnasium, vol. 2, p. 46. 7. Cynicorum. The Cynics (from kvw) endeavoured to attain the highest freedom by denying themselves every superfluity, al- lowing only the necessaries of nature. Like travellers, without a home upon earth, they always went with knapsack and staff, engaged in a constant war against vice and the vicious. 8. Videret, with a participle. See n. 11, p. 24. 9. Nisi islaperiissent. He considered the knowledge, which ht had acquired during his absence, of so much greater value than extensive possessions. 10. Accubuisset. The ancients took their meals reclining (ac* oumbent^s), not sitting. 11 Cogitaiionibus inhaerens, " lost in thought." 32 ; I- Tarentinus, of Tarentu^ now Tarento, a town of Calabria, in Magua Graeda o? Lower Italy, situated on the Tarentinus Si~ nus, near the mouth of the river Galesus. The luxurious habits of the Tarentines were proverbial. 2. Villicus, a superior skve in the country, who took charge oi the villa or country-seat of his master. Slaves only were liable to corporal punishment, 3. Vehementius, scil. quam par erat. 4. Exarsisset, scil. ird; since anger, like every violent passion is usually compared with flame. 5. Veritus, ll through fear," For the genitive discendi. see n 12, p. 23. 6. Cupiditate ductus. See n. 1, p. 19. 7. Pythagoras had established a flourishing school of philoso- phy in Magna Graecia, in the sixth century, A. C. 8. Fuisse fertur. See n. 13, p. 29, NOTES, 91 9. Quid esset, quod. A more expressive form of interrogation, 39 instead of quare ? 10. InteresseU i. e. pratsens esset, audire't sermones. 11. Poenituit. The infinitive here expresses the object of the repentance, which, when designated by nouns, is put in the geni- tive. 12. Ptohmaeus, one of the kings of Egypt, after Alexander, in whose reign Hegesias taught in Alexandria, the capital of the country. 13. Leontino, of Ltontium in Sicily. 14. Qui existimabatur. See no t e 13, p. 29. 15. Delphici. At Delphi, the eonimon oracle of Greece, 16. Nihil habeo quod, " 1 have no reason to." 1. Humerus creditur. See n. 13, p. 29. 33 2. Quaestionem. The question was a riddle. 3. Octoginta annos natum, ll when eighty years old." Old, ap- plied to the years of human life, is rendered Latin by natus, with an accusative of the time. 4. In certamen muricum. On solemn occasions, choirs, headed by poets, contended for the prize. 5. Dicunt, scil. homines. 6. Et ipse, " also." 7. Reditns, " while returning." 8. Sententiam. A verse which contained a sentiment displeasing to them. 9. Pan, the protector of herds, whom Pindar worshipped in a chapel near his house, but who ranged over the woods and moun- tains, his usual abode. 10. Pepercit, with the dative of the object. 11. Myndus,a. maritime town of Caria, north-west of Halicar- nassus. 12. Quum, <* though.'' 13. De qua ageretur. The conjunction denotes an indefinite ob- ject, conceived only as possible. 14. Pericles, a celebrated orator and general of Athens, who by his great abilities maintained an absolute sovereignty over the re- public for 15 years, and shared it with others for 25 years. He died about 429 years, B. C, in the 3d year of the Peloponnesian war. 15. Iturus. The future participle active expresses an action, which one intends or is about to perform. 1. Ne quod, instead of ne verbum aliquod. 3^ 2. Lyeurgus, a celebrated lawgiver of Sparta, son of king Eu- nomus, and brother of Polydectes. The reform, which he effect- ed, happened 384 R. C. His laws continued in full force for 700 years. 3. Persuasit, with the dative of the object. 4. Pylhia. This was the title of the priestess, who delivered the oracles at Delphi from the sacred tripod. 5. Persae. In the second Persian war, before the contest at Thermopylae. 6. Obscuraturi, scil. esse. Respecting the use of did, narrari, Jerri, videH, existimari. See n. 13, p. 29. 7. Cyrus, son of Cambyses and Mandane, daughter of Astya- ges, king of Media. He was the founder of the Persian monar eh v. $2 NOTES. Page. 34 8. Pontus, a kingdom of Asia Minor, bounded on the north by the Euxine, on the east by Armenia, on the south by Cappadocia. and on the west by Galatia and Paphlagonia. 9. Achilles, son of Peleus and Thetis, the bravest of all the Greeks in the Trojan war. . He is the hero of the Iliad of Homer, 10. In Olympico cerlamine. Olympia, a town in Elis, a country of the Peloponnesus, situated on the southern bank of the Alphe- us, now Alfeo. This was the celebrated region in which the Olym* pic games were held in honour of Jupiter OXymplua- They were of very ancient foundation, and revived, by Coroebus, B. C. 776 r and serve as the epoch of Grecian chronology. They were ce- lebrated at the conclusion of every fourth year, or rather every forty-ninth month, and were held for five successive days. The Roman lustrum was a period of Jive years. 11. Epaminondas, a famous Theban, who aided his friend Pelo- pidas in freeing their city from the yoke of Lacedaemon, and in maintaining its freedom and independence. 12. Jiffixa. The ancients, after a contest, hung up, in the tem- ples of the gods, the arms taken from the enemy, or, at the close of the war, their own. 13. Mantinea, a town of Arcadia, near the borders of ArgoliSo From the death of Epaminondas, Thebes lost its power and con- sequence among the Grecian states. £4. Clypeus. It was considered most disgraceful to a soldier, to abandon his shield in the fight. 15. Tanfa afrst. et integr. Ablatives of quality. 16*. Lysander, a celebrated Spartan, who terminated the Pelo ponnesian war, by taking Athens and appointing 30 tyrants over it, B. C. 404. 17. Volo praebeas. Understand ut. 18. Quod factum. The accusative depending upon cxpfcbranti- bus. 39. Thrasybulus, who freed his country from the 30 tyrants, B. C.401. 35 1- Quanlas — antas. Concerning the position of the sentences? and the attraction of the substantive by the relative, see n. 8, p. 23. 2. Ut videar retulisse. is a more modest expression than ut retule- rim would be, since it leaves it to others to decide as to the merit of his action. 3. Absciwerem. Understand num or ne; abscinderemne. 4. Py'hiam ad se vocaum. Translate as if it were Pythiam ad sc vocnrit, qi Uh que ab eo, (" from his mouth ;"') accepissct (audivis- set) diffivultatem rei n'om. (" the deranged state of his private af- fairs, ' ' ) eum pecunia inst ruxit. 5. Pylhia. The abiai ive in the abridged comparison. 6. Damnata, who, in a cause decided by the king, had received an unfavourable; sentence. 7. Filium, Alexander. 8. Quod, instead of quam ub rem. 9. Spero fore ut. A common periphrasis for spero with the infini- tive of the future. 10. Et nobis et rebus. The ablatives depend upon dignus. 11. Sperasne. Instead of num operas. 12. Eos, quos. tl That such as." Concerning the subjunctive following the relative, when it refers to talis, emsmodi. is, see n. 10, p, 15, NOTES. 93 Page. 13. Asia debellaia. Debellare means properly, " to end the war, 35 to weaken the enemy so as to disable him from continuing the contest;" hence simply " to conquer." 14. Civitate sua, " with the freedom of their city." 15. Officium, an action by which we think to please, or confer a favour upon one. 16. Lubentissime. Alexander now considered the compliment by which he was made equal to Hercules as a favourable omen oi future greatness. 17. His verbis utebantur. Understand, " in the resolution taken upon it." 18. Brevitate. The Lacedaemonians took great pains to con- vey the most expressive meaning in the fewest words ; whence such mode of expression has been proverbially called Laconic. 19. Lysimachus, one of the captains of Alexander the Great, who, at the partition of the empire, received for his share Thrace, the Chersonese, and the countries adjacent to the Euxine. 20. Cyrenaeum, " of Cyrene," now Curin, the capital of Cyre- naica, a country of northern Africa, east of the Syrtis Major and west of Marmarica. It corresponds with the modern Barca. 1. Mea nihil interest. Interest and refert are joined with a ge- o/-. nitive of the person whose interest is concerned, or with the neu- ters mea, tua, sua, nostra, vestra, instead of met, tui, etc. The de- gree of importance is expressed by adverbs, or by the neuters of adjectives, or by their genitives. The thing in which any one's interest is involved is not expressed by a substantive, but by an accusative with an infinitive, or by ut with a subjunctive and the interrogative particles. 2. Humine, instead of utrum humi. 3. Sublime, instead of in sublimi. 4. Carta. A province in the south-west of Asia Minor, 5. Sepulcrum. The Mausoleum, one of the wonders of the world. 6. Septem miracula. Of these the principal were the temple of Diana at Ephesus, the Colossus, or brazen image of Apollo at Rhodes, the Pyramids of Egypt, &c. 7. Manibus. Not from manus, but from manes. 8. Fraemiis prop>>sitis, Translate as if it were, et in hoc certa mine praania amplissima proposuit ei, qui 9. Dionysius, surnamed the younger, was finally expelled by Timoleon, B. C. 343. 10. Lydia, a province in the western part of Asia Minor, on the Aegaean. 11. Sefelicior. Instead of quamipse. 12. Psophidium. Of Psophis, a town of Arcadia. 13. Pyrrhus crossed to Italy for the express purpose of aiding the Tarentines in the war which they had undertaken against the Romans, B. C.280. 14. Loquuturi eramus. The conditional sentence, nisi defecisset, seems to require essemus, and this would convey the same mean- ing ; but eramus expresses the conditional as positive and not to be doubted, so that the boldness of the speaker is more forcibly dis- played by the indicative. 15. Antigonus, surnamed Gonaias, son of Demetrius, and grand son of Antigonus, who was one of Alexander's general?, 10, Inforopotius, scil. cognoscam 94 NOTES. Page. 3(5 1? • Catana, now Catania, a town at the foot of Aetna in Sicily 18. At permits us to understand a sentence from the preceding ; " you would justly laugh, if I intended to fly before the enemy ; hut I go to war to fight firmly, without abandoning my post." 19. Sihi laetiliae esse. With the verbs esse, proftcisci, dare, and venire, verto,fio, and others of the same meaning, besides the da- tive of the person, another is used to express the purpose, effect, and destination. Zumpt's L. G. ; Kenrick's Transl. 20. Semeliores. Instead of quam ipsum. 37 *• & anseres. See n. 18, p. 36. 2. Rhodius, of the island Rhodus, which lies opposite Caria, in the Mediterranean. 3. In ludis Olympicis. See n. 10, p. 34. 4. Inspectante populo. " In the sight of the assembled people.'' 5. Africanus. So called from his victory over Hannibal in Africa. 6. Epirus, a country in the western part of Greece, forming a part of modern Albania. 7. Instandum esse negabat. The neuter of the participle passive in dus is used m the nominative, or the accusative before the in- finitive, with esse, in the sense of propriety or necessity. Accord- ingly the words above may be translated, u said that one ought not to urge." 8. Fortius, scil. quam alias fecisset. 9. Ex necessitate, i.e. necessitate ccacius. 10. Corimhus, now Corito, a famous commercial city, situated on the Isthmus of Corinth, now Hexamili, which connects the Pe- loponnesus with Hellas, or Greece properly so called. Corinth, was destroyed by Mummius the Roman general,~B. C. 146. 11. Non esset unde. Instead of non esset aliquid, ex quo i 12. Major. The conqueror of Hannibal in the battle of Zama,. to be distinguished from the Younger, who destroyed Carthage. 13. Gentis Corneliae. The family of the Scipiones was a branch of the gens Cornelia. The full name of this Scipio was P. Corne- lius Scipio African us. Concerning the names of the Romans, see n. 2, p. 4. Sometimes, as in the present instance, a fourth name, called the Agnomen, was given, added from some illustrious ac- tion or remarkable event. 14. Recuperato demumgladio, i. e. non prius ad suos revcrms est, quam gladium recuperauerat. 15. Locum. The place from which they had retreated during the fight. A soldier could name his heir in the presence of 3 or 4 comrades, before he went to battle, and this, without any other ceremonies, was considered a complete testament. It was called teslamentum militare } ve\. inprocinctu,\. e. a made while he was girding himself, or preparing for battle." 16. Eos is to be referred to milites, which is contained in co~ hortes. 17. Cedent em videret. See n. 11, p. 24. 18. Capite devoto. He suffered himself to be devoted to death by certain ceremonies, as if it were an atoning sacrifice for the whole army. 19. Liberavit. Brutus expelled Tarquinius Superbus, B. C. 509 The consular authority was established, which continued inde- pendent 461 years, till the battle of Pharsalia. 20. Virgis caesos. Boman citizens, who were condemned to oTOTES. 95 Page death, were beaten with rods previous to their execution, in order 37 to place them on a level with the slaves. 1. Perseus was conquered by Paulus Aemylius, son of the Aemy- 33 iius who fell at Cannae. The decisive battle was fought at Pyd- na, B. C. 168. The province Macedonia, under the Romans, in- cluded Thessaly and Epirus, and extended from sea to sea. It is now Roumelia. 2. Hoc omine. All unusual phenomena, particularly in the hea- vens, were considered by the ancients as signs of future things. 3. Cicatricem aversam, i. e. in parte corporis, Jiostibus aversa, i. e, intergo; on the contrary, adversa vulnera are "wounds in the breast." 4. Coronis. Crowns were given by the ancients to free citi- zens as tokens of merit and valour. They were different accord- ing to the circumstances : Obsidionalis, for freeing an army from a blockade ; Vallaris vel Castrensis, to the first who mounted the rampart, or entered the camp of the enemy ; Muralis, to him who first scaled the walls of a city in an assault; Navalis, to him who first boarded the ship of an enemy ; Civica, to him who had saved the life of a citizen. There were smaller rewards of various kinds; as, a banner, (VexUlum) ; trappings, (Phalerae) ; golden chains, (Aurea Torques) ; bracelets, (Armillae). 5. Carpetani. The territories of this people were in the centre of Spain, in what is now New Castile. Their principal city was Toletum, now Toledo. 6. Barbari. Hispani et Galli, who were in the Carthaginian ar- my. The Romans, like the Greeks, called every nation barbarian, which was not of their own race. 7. In /idem ejus ret. " In order to give credit to this pretence." 8. Quibus trajiceret. Respecting the subjunctive, see n. 14, p. 18. 9. Vulnerari. See n. 2, p. 11. AN EPITOME OF ROMAN HISTORY. 1. Janiculum. A hill on the Tiber, by some considered as one QC| of the seven hills on which Rome was built ; while others say that it was not included within the city. It was fortified by Ancus Mar this. 2. Troja eversa. Troja, the capital of Troas, a district on the Aegaean coast of Mysia in Asia Minor. After a war of 10 years, undertaken in consequence of the rape of Helen by Paris, Troy was taken and completely destroyed by the allied army of the Greeks, B. C. 1184. This city has been celebrated by the poems of Homer and Virgil ; the former gives an account of the war, and the latter relates the wanderings of Aeneas, after the fall of his native city, and his final settlement in Italy. See p. 26, § 11. 3. Quibus pepercerat, (par cere alicui). 4. Alba longa. Called longa, because it extended along the hill Albanus, and Alba from the circumstance of Aeneas having found on the spot a white sow with 30 young ones, according to the pro- phecy of Heienus. 1. Vestae sacerdotibus. The Vestal virgins devoted themselves 4.Q to the service of the goddess Vesta, and kept the perpetual fire up- on her altar. They took upon themselves the vow of chastity, and a violation of it was punished with death. 96 Ml*fc& Page. \Q 2. Viro nubere. Ducere, " to take in marriage," is used when 8 man is the subject of discourse ; Nubere, " to be veiled," or dud, " to be led," is used, when a woman is the subject. 3. Ultra ripam. The Tiber having flat banks, the overflowing of the river is a common occurrence. 4. Nutriendos. Instead of ut eos nutriret. 5. Asylum, Gr. ay countermarches and ambuscades. Hence he received the gar name of Cunctator. 10. Apulia, now Puglia, a country of Magna Graecia in Italy, lying along the Adriatic, from the river Frento in the north-wesi to the promontory Japygium. 11. Armaii, " with their arms in their hands. ' ? 12. Aureorum cnnulorum. The senators and knights enjoyed the privilege of wearing golden rings. 1. A duobus Scipionibus. Publius and Cnaeus. The ibrmer 49 was the father of the elder Scipio Africanus. 2. Nola, a town of Campania. Bells were invented there, in the beginning of the 5th century, by St. Paulinus, the bishop of the place. Hence they have been called in Latin Nolae, or Cam* panae. 3. Quo minus trajicerel. After verbs meaning " to hinder, to prevent," quo minus is used in the signification of ne. 4. Poem, a name given to the Carthaginians. It seems to be a corruption of Phoeni or Phoenices, as the Carthaginians were of Phoenician origin. 5. Syracusae, a celebrated city of Sicily, founded about 732 B C. by Archias a Corinthian. 6. Duo Scipiones inlerfectL Both were slain within the space of one month, in the eighth year of their generalship in Spain, iR unfortunate battles against the Carthaginians. 7. Ad Ticinum. See above, c. 3. 8. Ital. deser. cupient. Since they thought that the state was mined beyond all hope of recover}'. 9. Carthago noza, now Carthagena, on the southern coast Of Hispania Tarraconensis, 100 :xgtes. Page. 49 *0» Sena, or Sena GaUica, now Senigaglia) a town on the Adria- tic built by the Senones, A. U. C. 396. 11. Picenim, a country of Italy on the Adriatic., east of the Ap- en nines ; now called the-' March of Ancvna. 12. Bruttii, a people who inhabited the most southern part of Italy. 13. Numidia, an extensive kingdom in the northern part of Afri- ca, west of Africa Propria. It was bounded on the west by Mau retania, and on the south by Gaetulia. It forms the present king dom of Algiers. qQ 1. Zama, a town of Numidia, now Zdmora, 300 miles south west of Carthage. 2. Quam coeperat, i. e. anno undeviccsimo postquam coeperal. 3. Philippus, the son of Demetrius. See above, p. 49, § (5. 4. Cynoscephalae, eminences in Thessaly, south-east of Pharsa- lus, so called from their resemblance to the heads of dogs, (jkihnoi xe$a\ai.) 5. Nobis, a tyrant of Sparta, celebrated for his cruelty. He was slain B. C. 192, after an usurpation of 14 years. 6. Syriacum, " a Syrian." Syria, a country of Asia, on the Me "diterranean, between Arabia and Cilieia in Asia Minor. 7. Legatus, the name of the odicer chosen by a proconsul or propraetor to accompany him to his province, and assist him in the discharge of his duties. Sometimes the governor remained €t home, and merely sent out the legatus to the province ; and at other times the senate sent out a legatus, without naming any pro- consul or propraetor. 8. Magnesia, a town in the northern part of L,ydia, near the junction of the Hermus and Hyllus, and in the vicinity of mount Sipylus. 9. Jisia, i. e. Asia Minor, in which Antiochus had many posses- sions. 10. Taurus, the largest range of mountains in Asia as to extent. Intra Taurum, a on the southern side of the range. 1 ' 11. Pydna, a town in the southern part of Macedonia, situate oil the shore of the Sinus Thermaicus. It was originally called Citron. Q J 1. Sedecim remorum ordines. The ships of war were variously named from their rows or ranks of oars. Those which had two rows or tires were called Biremes; three, triremes ; four, quadri- remes ; five, quinqueremes vel penteres ; those of six or seven, by a Greek name, Hexercs, Hepieres, and above that by a circumlocu- tion, as in the present instance. The rowers were placed above one another in different stages or benches {in iranslris vel jugis) on the side of the ship. . 2. Tribunus, as tribunus m'ditum. 3. Plurima, works of art, and images of the gods, taken from the temples of conquered towns. ■4. Pseudophilippus, VevSoQi'Xnnros, who had falsely assumed the Kame of Philippus. A certain Andriscus pretended to be the son of Perseus, that he might lay claim to the kingdom of Macedonia. and formed a large party among the Macedonians, who were op- |M-essed under the sovereignty of the Romans. 5. Corinthiis. Corinth, (see p. 37, § 65 ; ) the principal cily of the Achaean league, a famous confederacy which was formed B C 284, and continued formidable upw r ards of 130 years. ItOTES. 10 J 6. Propter injur tarn. The Roman ambassadors Lad been treat- 5] ed vyith violence and insult, at the meeting of the confederacy at Corinth, on account of the extravagance and severity of their de* mauds; in consequence of which war was declared against the confederacy. 7. Lusitania, a part of ancient Hispania, on the Atlantic coast, answering nearly to the modern kingdom of Portugal. Portugal k in its length larger than Lusitania, but from west to east much smaller. 1. Numaniia, a town of Hispania Tarraconensis near the source! £2 of the river Durius. 2. Hostibus tradi. The Numantines did not accept this expe- dient for evading the fulfilment of the contract, and did not offer violence to the consul, who was offered to them as a victim. 3. Correxii. He began by reforming the abuses which had crept into the military discipline. 4. Vinctus, " in chains." The history of the war with Jugurtha has been given by Sallust in a work styled Bellum Jugurthinum. 5. Cimbriet Teutones, northern tribes, who left their ancient abodes, and went in search of new settlements. Other Gallic tribes, through whose territory they passed, joined them. 6. Ne iterum. See above, p. 44, § 32. 7. Teutones. Marias met the Teutones at Aquae Sextiae, now Aix, a town of Gallia Narbonensis. He left 20,000 dead on the field of battle, and took 90,000 prisoners, B. C. 102. 8. Belloque protracto. See n. 5, p. 14. 1. Gravissiraum bellum. The war of these allied nations (sub- 53 jects of Rome) was called bellum sociale, or, because the Marsi, a people of Middle Italy, were the leading nation engaged in it, htU turn Marsicum; a\so+hellum I'alicutn. 2. Aequajv.ra, the rights of Roman citizens, jura civitatu. 3. Jus ciiitatis. The freedom of the city was conferred in dif- ferent degrees, according to the different merits of the allies to- wards the republic. To some the right of voting ( jus suffragii) was given, and to others not. After the social war it was commu- nicated, with the right of voting, to all the Italians south of the river Rubicon on the upper sea, and of the city Luca on the low- er sea. Afterwards the same right was granted to Cisalpine Gaul which hence began to be called Gallia To^ata. 4. Pontus, a kingdom in the north of Asia Minor on the Pontus Euxinus; Mithridates had greatly enlarged it by his conquests. 5. Fugalus fuerat. He had taken refuge in Africa, but return- ed upon hearing that Cinna had embraced his cause. 6. Proscripstrunt. Proscribe™, properly " to post up in writing, to publish any thing to be sold," especially in reference to auc- tions; also, 2 *• Trinacria, compounded oi rpus, "three," and axpa, " a pro - montory." 2. Cyclopes, giants with one eye in their forehead, who forgec' the thunderbolts of Jupiter in the workshop of Vulcan. 3. Egesti, from egcro. A. Mum&ris sublatus fiammae erip., equivalent to humeris suslidis* se ctfi. eripitisse* 5. Bellopdila. For an account of this war, see part II. C 39—21. 6. Bello Vunico. See Roman Hist. Lib. III. 2—11. 7. Archimedes, a famous mathematician, who defended the town for a lung time by the machines of war which he constructed. He was made captive and slain by a Roman soldier. 8. Olyrnpia. See p. 34, n. 10. 9. Reddi depends upon dicilur in the preceding sentence. 10. Vestigii. The name Ichnusa is derived from part II. E. V,J 2. Pefseo superato. See Roman Hist. L. IV. 3. 3. Acroceraunii mantes. A range of mountains in the vicinity of the sea, which terminated in the promontory Acroceraunium. 4. Tinnilu significasse. The ancients supposed that the oaks ftf Dodona possessed human voices and prophesied. The priests drew their predictions from the rustling of the leaves, and the clattering din of large kettles, which were suspended in the air near a hrazen statue ; when this was agitated, it struck against one of the kettles, which communicated the motion to the rest. 5. Cephallenia, now Cefalonia. 6. Corcyra, now Corfu, the land of the Phaeacians, over which (according to the Odyssey) Alcinous reigned in the time of Ulys- >es. The gardens of Alcinous bloomed and bore fruit constantly. 7. Quo tempore. Not tempore quo. See p. 58, n. 2. 8. Numa Pompilius. See Roman Hist. Lib. I. 13. 9. Ithaca, now Teaki. The fame given by the Odyszey of Ho- rner to this barren island, has placed it in as high o? even a higher rank than that occupied by the most fruitful region of the earth. 10. Per quos, scil. monies They placed 1hese mountains one upon the other, intending by means of them to climb to the hah! ration of the gods. See Hf. 3. 11. Peneus, now Salempria, 2«Xty»rpia, (pronounced Sahbrla ) one of the finest and clearest rivers of Greece. 12. Tempe, t& rjufaf, 13. Athenae. Understand sunt, or sitae sunt. 14. Deos, Neptune (rioh also called tfkiXq. 18. Musices ope. See above, III. 23. 1. Epaminondae virtus. See Part If. D. $. 8. 9. 10. A I 2. Nemo ignorat. Combine thus, nemo ignoral, quantam auclo- ritatem oraculum Apollinis in hac urbe hahucrit. Respecting the re* Native in the beginning of a sentence, see n. 5, p. 14. 3. Peloponnesus, (" the island of Felops,") now the Morea. 4. Isthmus, Gr. lafyds; the Isthmus of Corinth is now HexamilL 5. Ludi Isthmici. The Isthmian games were instituted, B. C. 1326, in honour of Melicerta or Palaemon, but having been inter- rupted after some years, they were re-instituted by Theseus in honour of Neptune. 6. Bell-urn Achaicum. Respecting this war, see Roman Hist, Lib. IV. 6. and Part II. E § 75, 76. 7. Res geslas numerat. As the Olympiads were celebrated after an interval of 4 years, the Greeks called that space of time an Olympiad. They counted the Olympiads from the year 776, B. C, They reckon (numerant), or date their actions and exploits {res gestas) from the years of the Olympic games. See p. 34, n. 10. 8. Lycurgi leges, See Part II I). $ 1. 2. 9. Taygetus, a chain of mountains, which extending from Arca- dia divide into two branches, of which one terminates in the Tae- narium Promontoriura, the other in the Malea fr. These pro- montories form the Sinus Laconicus, now G. of Cohkythia, t>5 108 NOTES. Page. (54 10. Orpheus', as is said, descended by a cave at Taenarus to the infernal regions, for the purpose of procuring from Pluto the res- toration of his wife Eurydlce to life. 11. Cyclades, from KVK\og, "a circle." 12. Delus, (derived from Srfrog) now Sedili. 1. Transtulerunt. The allied states of Greece, in order that they might always be prepared to carry on war with the Persians, made a proportional contribution, which they deposited in the temple of Delos, as a common treasury of Greece, but subsequent- ly the Athenians, having become most powerful by sea,, convey- ed the treasures to Athens, and applied them to their own use. 2. Euboea, now Negropont. 3. Temere, " without stated intervals." 4. Plures (zixores) singvli (viri) habent. 5. A judicibus. In these disputes judges decided who was most worthy of following her husband. 6. Ducendae. The participle denotes the purpose. 7. lnvcniunt, etc. instead of maritos pccunia data (mercede) emunt. 8. Byzantium, called Constantinople from Constantine the Great. The Turks call it Istamboul or StambouL 9. Bosporus Thracius, (so called to distinguish it from the Bos- porus Cimmerius), a strait connecting the Propontis (Sea of Mar* mora) with the Pontus Euxinus {Bl tck Sea). 10. Hdlespontus, now the Dardanelles, leadingfrom the Aegaean to the Propontis. • 11. Amor Herns ct Leandri, the love of Leander of Abydus (on the Asiatic coast) for Hero, (genit. Herus, f Hpw, ovg), a priestess of Venus at Sestos, to whom he used to swim by night across the Hellespont. ^Me was at length drowned, in consequence of the torch, which Hero held to direct his course, being extinguished during a storm. 12. Cynossema, Kvvbg c-ij/za, " a dog's tomb." 13. Hecuba, wife of Priam, king of Troy. i»a 1. Aeneas, son of Anchises and Venus, who, after the destruc- tion of Troy, went in quest of new habitations, accompanied bv a band of his countrymen. 2 Devorandus, " to be devoured." 3. Cassander, son of Antipater; he made himself master of Ma cedonia after his father's death. 4. In extrema Macedonia, i. e. in extremis Macedonian partibus. 5. A ssignasse, scil. iis. 6. Scyihia, a country between the Ister and the Maeotis Pal us ©r the Phasis, which also extended into unknown regions of the north and east. The name of Riphaei Montes is applied to any cold mountains in a northern country ; it would appear that the ancients intended to denote by them the northern and western limits of the earth. 7. Majoribus, etc. i. e. quant o quis (allquis) iilustriores majores habet. 8. Taurica Cliersonesus, (to distinguish it from the Chersoncsus Thracia), a peninsula in the Black Sea, now Crimea. 9. Borysihenes, a large river of Scythia, falling into the Euxine, now the Dnieper. 10. Hyperborei, vTr$p(36puoi ; the word signifies " people/who in- habit beyond the wind Boreas." Thrace was the residence of NOTES. 109 Page, Boreas, according to the ancients, and it appears that the Greeks g(> called the Tbracians Boreans ; it is probable, therefore, that they called the people beyond these Hyperboreans, perhaps the inha- bitants of Russia and part of Siberia. Virgil places them under the north pole. 11. Oceidit. It was also during one half of the year day, and during the other night. 12. Omni, equivalent to ulla. 13. Taedet (like piget, poeniiet) is used with an accusative of the person and a genitive of the thing, see n. 6, p. 15. 1. Asiae nomine. Asia Minor is here meant, which is now call- Q'j cd Natalia, Anatolia, or rather Anadoli, from avaro^fj, oriens. 2. Ad quern amnem. Respecting the arrangement of the words, 3ee p. 63, n. 7. 3. Victoriam reportavit. For an account of this battle, see Part II. E. } 18. 4. Peninsulae. Cyzicus was originally an island. From the time of Alexander, who joined it to the continent by a mole, it has been called a peninsula. 6. Ab Argonautis occisus est, on their expedition in quest of the golden fleece. 6. jives absorbent, by fascination, as it would seem, or by the ef- fect of their breath. Something similar is told of rattle-snakes. 7. Ab Jasone. On the expedition to Colchis. 8. Axenus, from a%evos, " inhospitable." 9. Euxinus, from tvfavos, " hospitable." It bore the name of Axenus, until the establishment of numerous Greek colonies along its coasts ensured to voyagers a safe and friendly reception. 10. Thermodon, a river of Pontus, falling into the Euxine. 11. Distinguunt noiis, "tattoo their body," i. e. make punctures in the naked body, which are variously stained, so as to give them a parti-coloured appearance. So above, $ 41. Agathyrsi ora et corpora pingunt. 12. Asia proprie dicta, i. e. Asia Minor. 13. Coloniasmisit. It sent out eighty colonies. 14. Jlmazones, a fabulous nation of women, who are said to have dwelt in the eastern part of Asia Minor, on the coast of the Eux- ine, in the vicinity of the Thermodon. 15. Ilium, otherwise, Troja. 1. Fama quam natura majorcs % :< more celebrated than large 2. Judicium illus. redd. See p. 26, § 11. 3. Ajax, the son of Telamon, next to Achilles the bravest of the Grecian heroes who fought before Troy. After the death of Achilles, Ajax and Ulysses disputed their claim to the arms of the hero. When they were given to the latter, Ajax was so enraged, that he became bereaved of his understanding, and slaughtered f< flock of sheep, supposing them to be the Greeks who had given the preference to Ulysses, and then stabbed himself with his iword. 4. Mercede aecepla. The Greeks originally bore arms only for their native land. The custom of serving foreign princes (aliena bella gerere) for pay (mercede aecepla) was first introduced after the Peloponnesian war. 5. Contusa, from contundo. 6. Sepulcrum. Seep. 36, § 51. 7. Lavare, properly used in a transitive signification, hvart cot 110 iVOTES, Page. 68 ^ u5 > membra, is also used in a neuter sense, instead of se lav art, ox latafi. 8. Lucis, i. e. nemoribus. 9. Terrtre dicitur. The greatest part of the Cory clan cave was in reality a valley between rugged rocks ; in the bottom of the valley was a hole, in which the rushing of the water might pro- duce the effects here mentioned. There was another Corycian cave in Phocis near Parnassus. 10. Cum terra conjuncta. This connection with the main land was first made by Alexander, who, when besieging the place, formed a mole in order to gain access to the city, whieh was_ built on an island. 1^9 1. Latrociniis vivunt. As the Bedouins at the present day. 2. JJelius G alius penetravit. In the reign of Augustus, A. U. C. 729. 3. Bactrianae el Arabia*, adjectives from Bactriaiius and Ara- bius. The camel with one bunch or protuberance on its back is called a dromedary. 4. Ambitu. The noun ambitus has the penult short, although the participle ambitus has that syllable long. 5. Moles. The arches on which the gardens rested > the plan of which was arranged by Semiramis. 6. Successores. Seleucus Nicator, one of the successors of Alex- ander, who penetrated as far as the countries which border on the Ganges. 7. Paropamisus, a mountain which separates Bactria from India. 8. Ambitu corporis, i. e. corpora elephaniorum ambientes et impli- cantes. 9. Lanas ferunt. The cotton (gossypium), growing upon tree^ and shrubs. ^Q 1. Insistent. In like manner the Fakirs at the present day ac- quire a character for holiness by subjecting themselves to bodily tortures and mortifications. 2. In rogos se praecipitantes. This is told of the Gymnoso- phistae. 3. Plinius, a learned Roman, who lived in the reigns of Clau- dius, Nero, and Vespasian, and who has left an extensive work, giving an account of almost every natural object. He perished in an eruption of Vesuvius. 4. Meditantem, i. e. exercentem. 5. Magna ex parte. In the east the battle is principally decided by the elephants. 6. Ebur adhibetur The most famous statues of Phidias, as the Jupiter at Olyrapia, and the Minerva in the Parthenon at Athens, were of ivory, and were covered with golden garments. 7. Excipit, equivalent to sustinet. 8. His cymbis, instead of his testis lUuntur pro cymbis, Usque na- vigant. 9. Term, scil. homines. 10. Ad centena, " about a hundred every time." 7 1 1. Feminarum gloria, " is an object of pride among the women." * 2. Antonius, M. Antonius, the Triumvir, who after the war with the Farthians, lived in extreme luxury, at Alexandria, with Cleo- patra the last princess of Egypt, whom he rivalled in extrava* gance. ; 3. Catabathnws, KaraPafyds, a region constantly declining. NOTES. i 1 1 Page 4. Pratcipitalus. This waterfall (Catarracles or Cataracta) is 7] ihe smallest of several, which the river forms before its entrance into Egypt. 5. Septem ora. Many give it nine mouths. 6. Aggeres aperiuntur. Egypt is intersected by canals? in order to extend the waters of the river through every part of the coun- try. These are kept shut by sluices and dams, until the Nile has attained its proper height. 7. In insula Nili. So says Pliny. According to others Tenty- ra (t« Tivrvpa) is a town and district on the western side of the Nile. 8. Crocodilos ostendit. The Roman Aediles took upon them- selves the care of celebrating the Ludi Maximi or Romani, and some other festivals, in which they often caused foreign and rare animals to be exhibited to the people. 1. Moeris, a lake in Middle Egypt, now Birket Caroun. The 72 present extent of this lake is by no means the same as that repre- sented by the ancients. 2. Labyrinthus. The labyrinth, which is said to have been built by 12 Egyptian kings, lay on the southern side of lake Moeris. not far from Arsinoe. 3. Ptnlemaens, Lagi filius, or Soter, the first of the Ptolemies. Egypt was governed by these princes from the time of Alexander until it became a Roman province. From the light-house here mentioned, built upon the island of Pharos, the name Pharos is applied to light-houses in general. 4. I71 bibliothecis condendis. The Alexandrian library, commenc- ed by the second Ptolemy (Philadelphus), is said to have increas- ed until it contained 700,000 volumes (voLumina). Respecting the library at Pergamus, see p. 5, n. 2. 5. Medicatos, " embalmed," as mummies. 6. Necdiu quaeritur. The priests kept another in readiness which had the required marks. 1. Macrobii, /ia/ep<5/?«ot, " long-lived.' ' 73 2. Terminatur Nilo. The Nile was considered by many as the eastern limit of Africa ; others comprehended the whole of Egypt in Africa. 3. Mauritania was bounded on the north by the Fretum Her- culeum, now Straits of Gibraltar, on the east by Numidia, on the south by Gaetulia, and on the west by the Atlantic. It is now the empire of Fez and Morocco. The inhabitants were called Mauri. 4. Columnae Herculis app. See p. 58, \ 1. 5. Numidia, now the kingdom of Algiers. It was bounded on the north by the Mediterranean, south by Gaetulia, east by Afri- ca Propria, and west by Mauritania. The inhabitants were call- ed Nomades, and afterwards Numidae. 6. Africa. That part of Africa called Propria, corresponds with the modern Tunis. 7. Bella cum Romanis. The three Punic wars, which terminat- ed in the destruction of Carthage. See Roman Hist. Lib. II. 10—13. Lib. III. 3—11. Lib. 1Y. 4. 5. 8. Narranlur. A full account of this transaction is given in the 79th chapter of Sallust's History of the Jugurthine war. 1. Catabathmus. The declivity which separated Cyrenaica from 74 Egypt was called Catabathmus magnus to distinguish it from ano» U2 jS t OTES. Page. 74 tner m tne kybian uome, called parvus. The former is called b* the Arabs Akabet-Ossolom, 2. Cyrenaica, corresponding with the modern Barca, was also called Pentapolis, from five principal cities which it contained, viz. Berenice or Hesperis, Barce, Ptolemais, Apollonia, and Cy rene the capital. 3. Solis, scil. fontem. 4. His, scil. locis, regionibus. 5. Ita prominent. As the. herds go in quest of food, so these pastoral tribes wander about with their huts or tents. 6. Generositas, scii. est. Instead of leones praecipue gemrosi. 7. Prostratis, i. e. Us, qui se prosternunt. 8. Appetit, he finds him out in the greatest multitude and at tacks him. 9. In campis Philippicis. After the battle in the plains of Phi- lippi in Macedonia, in which Brutus and Cassius perished, and the party of Octavianus and Antonius proved victorious. 10. Bagrada, now Megerda, a river of Africa, which emptier into the sea between Utica and Carthage. 11. Regulus, imp. Rom. Concerning Regulus, see Roman Hist, Lib. ir. u. is. 75 1. Manu. u with its trunk/' DICTIONARY. Explanation of Abbreviations and Marrs. tt Active. uuj Adjective. adv. ... . . . Adverb. al Ut alii putant ■#. Common gender. somp. ..... Comparative. conj Conjunction. contr Contraction. dtf. . , . . . Defective. dtf.pret. . . . Defective preteritive. d. ..... . Deponem. dim. ..... Diminutive. f. Feminine. Jreq Frequentative. fr. . . • . . . From. imper Imperative. impers, .... Impersonal. ■inc Inceptive. inrf Indeclinable. nt. ..... Interjection. irr Irregular. liu .....*.. . Masculine. n . Neuter. n.p Neuter pass'if num Numeral. card. num. Cardinal do. ord. num. Ordinal dc. dittr. num. Distributive do. mult. num. Multiplicative do. adv. num. Adverbial do. part Participle. pass Passive. pp: Perfect passive. pi Plural. prep Preposition. pr. cum* ace. A preposition with the ace pr. cutn. abl. A preposition with the abL pro Pronoun. sup. ....... Superlative. v. Vide, See. The Arabic numbers denote the declension and conjugation. A short vowel is marked thus ("), a long one (")• a, short for ab. As E for Ex. ab', prep, cum abl. from, by, &c. fr. a«7ro, L, back. abscindo, indBre, idi, issum. a. 3. {ab et scindo) to tear off. cut off, part asunder. 114 DICTIONARY. absens, tis, part, absent. Fr. abs, and ens. Ens, entis, from sifAi, part. sf$, svrog, whence entis, ents, ens. absolvo, olvere, olvi, lutum, a, 3. (ab et solvo) to loose from, loose, untie, release. absorbeo, here, bui, more fre- quently than psi, ptum, a. 2, (ah et sorbeo) to sup or suck in, absorb, swallow. absterreo, ere, ui, Hum, a. 2. (abs et terreo) to frighten from or away, terrify, de- ter. abstinentia, ae, f. 1. an ab- w staining from, abstinence. abszineo, inere, inui, entum, a. 1. for absieneo (abs etteneo) to hold off from, keep from, abstain, refrain from. absum, esse, fui, irr. n. (ab et sum) to be at a distance frGm a place or person, to be absent. Parum abest, it wants but little. Fili, and the part, futurus, both come from the old \erhfuo,fr. (puw, to be. absumo, ere, si or psi, turn or plum, a. 3. (ab et sumo) to consume, destroy, make an end of. Absumi dolor e, to fret one's self to death, to die of grief. absumtus vel ptus, a, urn, part, pass, consumed, destroyed, wasted. absurdus, a, urn, adj. grating, discordant, not agreeing with the subject in hand, Inconsistent, absurd. As said of that (ab) from which one turns away one's ears "and is (surdus) deaf to it. abundantia, ae, f. 1. abun- dance, plenteousness. abundo, are, dvi, atum, n. 1. to overflow, abound. Pro- perly said of (undo) water rising (ab) out of its bounds. So exundo is used. ac, conj. and, as, than. Aeque ac, just as much as ; non secus ac, not otherwise than. Soft for ate, fr. atque. whence atq\ ate, as Neque Neq\ Nee. Aeca, ae,f. 1. Acca Lauren tia, the wife of Faustulus* shepherd of king NumitorV flocks, who brought up Ro mulus and Remus. accedo, dere, ssi, ssum, n. S. i. e. cedo ad, to come to, draw near, approach. Al- so, to acquiesce in, coin- cide with ; properly, I come up to a proposal, ad nego* tia, to enter upon business, come to the subject in hand, accendo, ere, di, sum, a. 3. to light up, set on fire. Ac- cendo is fr. cando, to make- to shine, fr. candeo, to shine ; &sfugo,fr.fugio. accensus, a, urn, part, past, lighted up, set on fire. accessus, its, ?n. 4. a coming to, an approaching or draw- ing near to. accido, ere, i, n. 3. (ad et ca- do) to fall down at or be- fore, accidit, it happens. accipio, ipere, epi, eptum, a. 3. (ad et capio) to take to, re- ceive, comprehend, verizt, to hear. accipiter, iris, m. 3, a hawk, falccn. Fr. accipio, where DICTIONARY. 115 capio is used in its strong- er sense of seizing, from its rapacity. accommodatus, a, um, adj. ac- commodated to, adjusted, fit, suitable. accumbo, mbere, but, bftum, n. 3. ( fr. acciiboy i. e. cubo ad), to lie down or sit down at table. accurate , adv. accurately, di- ligently, attentively. accurdtus, a, um, adj. (fr. eu- ro) done with care, much attended to, accurate. accurro, currere, curri, et cu- curri, cur sum, n. 3. (ad ei curro) to run to. accuso, are, dvi, aium, a. 1. to arraign, accuse. For ac~ causo (as Exclude* for Ex- claudo), fr. causa, a judi- cial process. So incuso. deer et dcris, ere, sup. ^cerri- mus, adj. (fr. axy, a point), sharp, keen, brisk, enter- prising, valiant. aeerbus, a, um, adj. (fr. dceo, to be tart), bitter, tart, harsh, severe. dcerrime, adv. sup. See acru ter. dcervus, i, m. 2. a heap. For agervus fr. aysgti fui. of dysiPoj, to collect. V as in sylva. dcetum, i, n. 2. vinegar. Fr. dceo, to be tart. Achaicus, a, um, adj. pertain- ing to Achaia (which name was extended by the poets to all Greece) or Greece, Grecian. Achelous, i, m. 2. a river of Greece, which rises in mount Pindus in Epirus ? and after dividing Acarna- nia from Aetolia, falls into the Ionian sea. It is now called Aspro Potamo or the White river. Acherusia, ae,f. 1. a lake in Campania, between- the promontory of Misenuih and Cumae. Now Lago della Oollueia. Achilles, is et eos, m. 8. son of Peleus and Thetis, the bravest of the Grecian he- roes in the Trojan war. deidus, a, um, adj. (fr. aeeo* to be tart) sour, tart, harsh. dcies, iei, f. 5. (fr. dxig, a point) the sharp edge or point of any thing, as of a sword or spear. Hence, a battalion, an army in battle array. acinus, i, m. 2. (fr. dug, a point), a berry, kernel, grape-stone. dcris, ere, adj. See deer. dcriter, crius, cerrime, adv. sharply, boldly, valiantly. Acroceraunia et i, orurn, n. et m. pi. 2. (fr. oM^og, high, and xspa-jvog, a thunderbolt, because they were often struck on account of their height) very high moun- tains that separate Epirus from Macedonia. Acrocorinthos, i, f. 2. 'Axgo- y.o^v&og, a high hill over- hanging Corinth, on which "was a citadel of the same- name. Acropolis, is,f. 3. the citadel of Athens. actio, onis, f 3. ( /r. actum UG DICTIONARY, sup. of ago) a thing done or doing, act, action ; busi- ness ; action at law. Actium, i, n. 2. now Azio, a town and promontory of Epirus, famous for the na- val victory obtained by Au- gustus over Antony and Cleopatra. actus, a, urn, part. (ago, ag- tum, actum, actus) led, con- ducted, driven. aculeus, i, m. 2. (fr. actio, to sharpen) a sting, a point. acumen, inis, n. 3. (fr. acuo, to sharpen) sharpness, or sharp point, acuteness. acus, us, f. 4. (fr. dxig, a sharp point, or acuo) a nee- dle, bodkin. ucutus, a, um, adj. (fr. acii- tum sup. of acuo) sharp- edged, pointed, acute. ad, prep, cum ace. shorten- ed from apud) at, about, near, a place. Also, to, unto. Ad, in composition, increases the force of words. For, if I put any thing (ad) to another, I in- crease that other thing. adtimas, antis, m. 3. (adci^ag, avrog,) a diamond, adamant. addtius, a, um,part. added. addo, ere, tdi, Uum, a. 3. (ad et do) to add. That is, to place a thing (ad) near to or by another. ddduco, cere, xi, cium, a. 3. (ad et duco) to lead to, con- duct, bring, induce ; in <2»- bitationem, to bring into doubt. udemtus or ptus, a, um, part, fr. adimo, taken away. tided, adv. (ad ed) to such a degree, to such a pass, so. Ad is joined to an adverb ? as in adhuc. So in Eng- lish, Hereto, Hitherto. Therefore. adeo, ire, ivi et ii, Uum, irr. n. (ad et eo) to go to, ap- proach. adhaereo, rere, si, n. 2. (ad et haereo) to stick close to ; grow to, adhere. Adherbal, alis, m. 3. a Numi- dian prince, son of Micip- sa, and grandson of Massi- nissa. adhlbeo, ere, ui, Uum, a. 2. to adopt, apply, employ, use. That is, (habeo) J hold any thing in my hand (ad meos usus) for the pur- pose of using it. adhuc, adv. up to this point, hitherto, as yet. See Adeo. ddimo, imere, emi, emtum or emptum,a. 3. to take away. Fr. emo, I take. Emo ex alio ad me, I take from ano- ther to myself. aditus, us, m. 4. (fr. aditum sup. of adeo) a going to, entry, access. adjaceo, ere, ui, n. 2. (ad et jaceo) to lie near, border upon. adjungo, g&re, xi, cium, a. 3. (ad et jungo) to join to, an- nex, unite. adjuius, a, um, part. pass, of adjilvo, helped, aided. adjilvo, uvdre, uvi, vtum, a. 1 . (ad etjilvo) to help, aid. Admtus, i, m. 2. one of the Argonauts, king of Pherae in Thessalv. DICTIONARY. IVi dmiaister, tri, m. 2. an as- sistant, servant. admlnistrOy are, art, dtum, a. 1 . (ad et ministro) to lend aid, direct. admlratio, onis, f. 3. (adml- ror) admiration, wonder. admiratus, a, um, part, of ad. miror, admiring. admirory dri, dtus sum, d. 1. {ad et miror) to wonder greatly, to admire. admissuSy a, urn, part, of ad. mittOy admitted. admitto, iUere y tsi, issum, a. 3. (ad et mitto) to admit to one's own presence, to re- ceive ; to admit to one's own attention or approba- tion, give heed to, approve, allow. admddumy adv. just, exactly, entirely. That is, ad mo- dum justum, up to the just and proper measure ; sim- ply, up to the measure. admoneo, ere 9 ui, Uum, a. 2. (adet moneo) to put in mind, warn, admonish. admonitusy a, wm, part, ad- monished. admoveoy overe, ovi, dtum, a. 2. (ad et moveo) to put near, bring near to, apply. adnatOy are, avi, dtam, ?i. 1. (ad et naiofr. no) to swim to or towards. adolescent y tis, adj. (fr. ado. lesco) growing, young ; subst. m. etf. one still grow- ing, or still growing in strength and vigour ; a young man or woman. vdolescentia, ae 9 f. 1. youth. ndolesco, olescere, olevi, very rarely olui, ulium, (ad ei olescoyfr. oleo) n. inc. 3. to grow up. grow in strength. adcpto, tire, avi, dtum, a. 1 . 1 desire, choose, adopt. That is, (opto) I desire to be (ad me) by me. Or ad is very much. adorior, oriri, ortus sum, dep. 3. et 4. (ad et orior) to set about, take in hand, under- take ; invade, attack. Adria, ae, et Hadria, ae, m. 1. The Adriatic sea. Al- so f. a city between the mouths of the Padus and Athesis, from which the sea was called. Adriaticus, a, um, adj. (from Adria:. Mare Adriaticum vel Hadriaticum, the Adri- atic or Hadriatic sea ; now, Gulf of Venice. adrosus, a, um, part, (from adrodo, ere, osi, osum, 3.) gnawed, gnawed round, bitten. adscendo vel ascendo, dere, di, sum, a. 3. (ad et scando) to ascend, mount, climb. adsisto vel assisto, sistere, sit- ti, (common with asto) n. 3. (ad et sisio) to stand by the side of, assist, help. adspergo vel aspergo, gere, sL sum, a. 3. (ad ei spargo) to sprinkle, besprinkle, be- dew. adspicio vel aspicio, tcere, eoci. ectum, a, 3. (ad et specio) to look at, behold, see. adsto vel asto, stare, stfti, n. I , (adet sto) to stand by or near. adsum, ades, adesse, adfuL 118 DICTIONARY. irr. n. (ad et sum) to be by or near another, help, at- tend to. adulator, oris, m. 3. (adulor) a flatterer. aduncus, a, um, adj. crooked, curved, bent. adveho, here, xl, dura, a. 8. (ad et veho) to bear to, con- duct, convey, advehor, to arrive. advena, ae, m. 1. a new com- er, stranger. advenio, enire, eni, enium, n. 4. (ad et venio) to come to, arrive. adventus, iis, m. 4. a coming, an arrival. adversarius, i, m. 2. (fr. ad- versor) an adversary. adversus et adversum, prep, cum ace. against, opposite, towards. adversus, a, um, adj. turned towards, facing or right op- posite to ; adversa vulnera, wounds in front ; adverso corpore, on the breast. advoco, are, dvi, dtum, a. 1. (ad et voco) to call to, call. advolo, are, dvi, Mum, n. I. (ad etvolo) to fly to or to- wards. aedifico, are, dvi, dtum, a. 1. (i. e. aedemfacio) to build a house, build. aedilitas, alis,f. 3. the office of Edile. aedllitius, a, um, adj. pertain- ing to Ediles ; (vir) one who has held the office of Edile. Aegaeus, a, um, adj. pertain- ing to the Aegaean. Ae- gaeum mare, the Aegaean sea (now Archipelago) a part of the Mediterranean, . dividing Greece from Asia Minor. aeger, gra, grum, adj. (sup. aeger rimus) weak, infirm, sick. Fr. as gybe, transp. dsygog. That is, incapable of work or action. aegre, adv. (fr. aeger) hard- ly, scarcely, with difficulty. aegritudo, inis,f. 3. (aeger) sorrow, grief, affliction. Aegyptus, i, f. 2. (AlyvK walk, walk along. amlcltia, ae, f. 1. friendship- amicus, a, um, adj. {ft. « »n; friendly. amicus, i, m. 2. a friend. dmitto, ittfre, Isi, issum, a. 3* (a et mitto) to send away, dismiss ; suffer to go, lose. Ammon et Hammon, onis, m, 3. a name of Jupiter, wor~ shipped in Libya. amnis, is, m. 3. a river. amo, are, dvi, dium<> a\ 1. to love ; amans alicujus rei* fond of any thing. amoenus, a, um, adj. pleasant. charming, delightful. amor, oris, m. 3. love. Amphinomus, i, m. 2. and Andpus, two brothers of Sicily, who, when Catana and the neighbouring cities were in flames by an erup- tion of Aetna, saved their parents on their shoulders. They received divine hon- ours in Sicilv after their DICTIONARY* 123 death, and the place of their burial was called Cam* pus piorum. Amphion, onis, m. 3. a son of Jupiter, who received from Mercury the lyre, by the sound of which he raised the walls of Thebes. ample, adv. amply. ampUctor, cti,'xus sum, d. 3. {am, about, et plecto) to fold one's self about another, embrace. amplio, are, dvi, alum, a, 1. to increase, enlarge ; i. e, amplius facio. amplius, adv. (fr. ampU) more. amplus, a, um, adj. great, ex- tensive, ample. Amulius, i, m. H. king of Al- ba„ was son of Procas, and younger brother to Numi- tor. Amyclae, drum? f. pi. 1. a ci* ty of Laconia in Pelopon- nesus, south-west of Spar- ta, and in its vicinity. A?nycus, i, m. 2. son of Nep- tune, and king of the Be- bryces. He was slain by Pollux, one of the Argo- nauts. an, adv. whether? whether* or else. Anacreon, tis, m. 3. a famous lyric poet of Teos in Ionia, who flourished 532 B. C. Andpus vel Anapius, i,m. 2. vel Anapis, is,, 3. see Am- phinomus. Anaxagoras, ae, m. 1. a phi- losopher of Clazomenae in Ionia, disciple to Anaxi- menes, and preceptor to Euripides and Pericles? anceps, ipitis, adj. doubtful. Anchises, ae, m.l. son of Ca- pys, and father of Aeneas. ancilla, ae,f. 1. a maid-ser- vant. aneora, ae, f. 1. (ayxuja) an anchor. Ancus, i, m. 2. Martius, the 4th king of Rome, was grandson to Numa, by his daughter. Andriscus, i, m. 2. a worth* less person, called also Pseudophilippus, who incit- ed the Macedonians to re* volt against Rome. Andromeda, ae, f 1. daugh- ter of Cepheus, king of Aethiopia, by Cassiope. ango, gere, xi, a, 3. to press close, afflict, vex, trouble anguis, is, c. 3. a snake. angulus, i, m. %. an angle* corner. angustiae, arum,f 1. a nar- row place or pass, narrow- ness. angustus, a, um. adj. (fr. an go) narrow, confined. anima, ae, f. I. breath, life, the soul ; antmam reddere, to give up life ; animam re- cipere, to come to one's self again. animadverto, t£re, li, sum, a* 3. (i. e. verto animttm ad) to take notice of, attend, observe. animal, alts, n. 3. an animal. animosus, a, um, adj. spirited courageous. animus, i, m. 2. the mind, dis« position of the mind, cour- age, soul, purpose or de- sign ; generosus animus. 124 DICTIONARY generosity ; uno animo, un- animously ; animus mihi est, I have a mind, am inclin- ed. Anio, enis, m. 3. now the Te- verone, a river of Italy, flowing through the coun- try of Tibur, and falling in- to the river Tiber, about 3 miles north of Rome. annecto, ecte~re, exui, exum, a. 3. (ad et necto) to join to, attach, annex. annulus, i, m. 2. a ring. annumero, are, dvi, alum, a. I. (ad et numero) to number, count, enumerate. annuo, ere, ui, iitum, n. 3. (ad et nuo) to nod to, assent by a nod, assent. annus, i, m. 2. a year. annuus, a, um, adj. yearly. anser, is, m. 3. a goose. anserinus, a, um, adj. of or pertaining to a goose ; ova, goose eggs. ante, prep, cum ace. before. ante, adv. before, on a former occasion. antea, adv. formerly, afore- time. antecello, 8re, ui, a. 3. (ante et cello, to drive,) to sur- pass. antepono, pontre, posui, posi- turn, a. 3. (ante et pono) to place before, prefer, antequam, adv. before that, before. Antiochla, ae, f. 1. now An- takia, a cit)^ of Syria, on the river Orontes, about 20 miles from its mouth. Antiochus, i, m. 2. the name of several Syrian kings* Antiope, es,f. 1. the mothei of Amphion and Zethus* Antipater, tris, m. 3. a poet of Sidon. antlquus, a, um, adj. old, an * cient. Antium, i, n. 2.. now Antio, n maritime town of Italy, up- on a promontory 32 mile^ from Ostia. It was the ca- pital of the Volsei. Antonius, i, m. 2. the name of several Romans. antrum, i, n. 2. a cave. Apelles, is, m. 3. a celebrat- ed painter of the island oi Cos, son of Pithius. Apennlnus, i, m. 2. the Apen- nines. aper, ri, m. 2. a wild boar, a boar. apgrio, ire, ui, turn, a. 4. (ad et pdrio) to open. apertus, a, um, pai y t. of ape* rio, opened. apex, lets, m. 3. a top, a sum mit. apis, is,f. 3. a bee. Apis, is, m. 3. a god of the Egyptians worshipped un- der, the form of an ox. Apollo, inis, m. 3. son of Ju* piter and Latona, called al so Phoebus. apparatus, us, m. 4. (fr. ap» paro) a preparing, prepa- ration. appdreo, ere, ui, Hum, n. 2. (ad et pdreo) to appear : appdret, it is apparent. appellalus, a, um, part, of ap. pello, addressed. appello, are, dvi, dtum, a. 1 . (ad et pello) to call to, call upon, address. DICTIONARY. appendo, dere, di, sum, a. 3. (ad et pendo) to hang to, to weigh. appeto, ere, ?vi et ii, Hum, a. 3. (ad etpUo) to try to get, aim at, desire vehemently. Appius, i, m. 2. the praeno- men of an illustrious fami- ly at Rome. appono, onere, osui, osttum, a. 3. (ad et pono) to place near, set before, apply to, attach, unite. appositus, a, um, part* pass. of appono. appropinquo, are, dm, dtum, n. 1. (ad etpropinquo) to draw nigh, approach. apricus, a, um, adj. (fr. ape- rio) exposed to the sun, sunny, clear, warm. apto, are, am, turn, a. 1. to fit, adapt. aptus, a, um, part. (fr. apo vel apio, to bind), well suit- ed, tit. apud, prep, cum ace. at, close by, near, among. Apulia, ae,f. 1. now Puglia, a country of Magna Grae- cia in Italy, lying along the Adriatic. aqua, ae,f. 1. water. aquaeductus, its, m. 4. an aque- duct. aquila, ae,f. 1. an eagle. Aqullo, onis, mi 3. the north - wind. Aquitania, ae,f. 1. a country of Gaul, between the Ga- rumna or Garonne and Py- renees. Aquttmi, drum, m. pi. 2. the inhabitants of Aquitania. ara, ae,f. 1. an altar. Arabia, ae,f. 1. a large coun- try of Asia, forming a pen- insula between the Arabian and Persian gulfs. Arabicus, a, um, adj. pertain- ing to Arabia; Arabicus sinus, the Red sea. Arabius, a, um, adj. Arabian. Arabs, abis, m. 3. an Arabian. arbitror, dri, dtus sum, d. 1. to .judge, think, imagine. arbor et arbos, 6ris,f. 3. a tree. area, ae,f. 1. a chest. Arcadia, ae,f. 1. a country in the middle of Pelopon- nesus, surrounded on eve- ry side by land. Areas, ddis, m. 3. a son of Jupiter and Callisto. He reigned in Pelasgia, called from him Arcadia. arceo, ere, ui, a. 2. to keep off, drive away ; to keep in, restrain. arcess^tus, a, um, part. pass. of arcesso. arcesso, ere, ivi, itum, a. 3. to call for, invite, summon. Archimedes, is, m. 3. a fa- mous geometrician of Sy» racuse, born B. C. 287. architectus, i, m. 2. an archi* tect. Archytas, ae, m. 1. a Pytha- gorean philosopher of 55a. rentum, and an able astro- nomer and geometrician. He flourished 400 B. G. arete, actius, arctissime, adv. tightly, closely. arctus, a, um, adj. confined, close. arcus, iis, m. 4. a bow, an arch. m2 126 DICTIONARY, Ardea, ae,f< 1. now Ardia, a town of Latium, near the coast, the capital of the Rutuli. ardeo, dere, si, sum, n. 2. to glow, burn, be consumed by fire. arduus, a, um, adj. high. steep, difficult, arena, ae, f. 1, sand. arenosus, a, um, adj. sandy. Arethisa, ae, f. 1. a fountain in Elis, said to force its way under the sea and rise again in the island of Orty- gia, near Syracuse in Sici- argentum, i, n. 2. silver. Argias, ae, m. 1. the founder of Chalcedon. Argivi, orum, m. pi. 2, the Argives, the inhabitants of Argos and Argolis in Pelo- ponnesus. Argivus, a, um, adj. pertain^ ing to Argos. Argonautae, vrum, m. pi. 1. a name given to those heroes who went with Jason on board the ship Argo to Col- chis, 1263 B. C. Argos, i> n. 2. etinplur. num. Argi, orum, m. 2. the capi- tal of Argolis in Pelopon- nesus. arguo, ere, ui, utum, a. 3. (fr. dgybg, white) to. make clear, , prove ; prove another to be guilty, convict. Ariminum, i, n. 2. now Rimi- ni, a city of Umbria in Ita- ly, at the mouth of the ri- ver Ariminus. Aristippus, i, m. 2. the elder, a philosopher of Cyrene, disciple to Socrates, an to. comitor, dri, dtw sum, d. 1. to accompany, follow. commemoro, are, dvi, atum, a. 1. {con et memoro) to make mention of. commendo, are, dvi, alum, a. 1 . (co7i et mando) to commit to one's charge, commend. commeo, are, dvi, atum, n. \. (con et meo) to go, pass, go together. commercium, i, n. 2. com- merce, traffic. commlgro, are, dvi, atum, n. 1. (con et migro) to migrate. comminuo, uei % e, ui, utum, a. 3. (con et minuo) to break in pieces, bruise, lessen. comminutus, a, um, part, of comminuo. commissus, a, um,part. of com- mitto. rommitto, ittere, 1st, issum, a. 3. (con et mitto) to join to- gether, commit, consign ; pugnam, to join battle ; cri- me?!, to commit a crime. cfirMtwditas, dtis, f. 3. apt- ness, convenience. eommodum, i, n. 2. profit, ad- vantage. commorior, mart, mortuus sum, d. 3. (con et morior) to die along with. commoror, ari, atits sum, d. 1, (con et moror) to abide, stay, tarry. commotus, a, um,part. of com- moveo. commoveo, overe, &vi, ofr'*** u« 2. (con et mor~) to move togeth*^ ^ove, stir ; beL um, to begin a war. communico, are, dvi, atum, a. 1. (fr. communis) to share with one, impart, comma nicate. communis, e, adj. common. comoedia, ae, f. 1. (xw t aw&'a ) a comedy. compdrdtus, a,* um, part, of compdro. compdro, are, dvi, atum, a. I- {con et pdro) to compare, acquire, procure. compello, pellere, puli,pulsum, a. 3. (con et pello) to drive together, drive, compel ; infugam, to put to flight. compenso, are, dvi, atum, a. 1 . (con et penso) to weigh one thing against another, com- pensate. comperio, erlre, eri, ertum, ff. 4. (conetpdrio) to find out. discover, learn. complect or, cti, ecus sum, d. 3. (con et plecto) to embrace, to take hold of ; complecii amore s to love. compono, onere, vsvi, osiiwn, a. 3. (con et pono) to put together, compose, per- form. composiius, a, um, part, of compono. comprehende?idus t a, um, pari* of comprehendo, to be seiz- ed. comprehendo, dgre, di, sum, a> DICTIONARY, 130 3. {con el preliendo) to lay hold of, comprehend. comprehensus, a, urn, part, of compreliendo. compulsus, a, urn, part, of com- pello. condtus, a, um, part, of conor. concedo, dere, ssi, ssum, a. 3. (con et cedo) to yield, con- cede, allow. concept us, a, um, part, of con- cipio. concessus, a, um, part, of con* cedo. concha, ae,f. 1. a shell-fish, a shell. conchy Hum, i, n. 2. a shell- fish. eoncilio, are, nvi, atum, a. I. to unite, join together, con- ciliate, gain over, recon- cile ; conciliare sibi, to ac- quire for one's self. concinnus, a, um, adj. well- adjusted, elegant, agreea- ble. concio, Gixis, f. 3. an assem- bly, a meeting of the peo- ple. concipio, ipere, epi, eptum, a. 3. (con et capio) to conceive, draw up. concito, are, am, atum, freq. a. 1. (con et cito) to stir up, rouse to action, excite. conctiar, oris, m. 3. one who rouses or stirs up, an ex- citer. concoquo, quere, cci, ctum, a. 3. (con et coquo) to boil, di- gest, concoct. concorMa, ae, f. 1. union in (corde) heart or mind, una- nimity, concord. rwncredo, ere, idi, itum, a. S. (con et credo) to consign* confide, entrust. coiicremo, ere, ati, ctttf/i, a. 1. (con et cremo) to bum with. consume by fire. concurro, currtre, curri et cil, curri, cursum, n. 3. (con et curro) to run together ; meet. concussns, a, um,parl. of con* cut 10. conditio, tere, ssi, ssura, a. 3, (con et quatio) to shake, agi* tate, disquiet. condendus, a, um,part. of con- do. conditio, 6nis,f. 3. a state, si- tuation, condition ; stipu lation, terms of agreement, condiius, a, um, pari, of con- do. condo, ere, idi, Hum, a. 3. (con et do) to lay or treasure up, hide ; to lay together (as bricks in building), con= struct, found. conduco, c£re, xi, ctum, a. 3. (con et diico) to hire, bar- gain for. ^onfectus, a, um, part, of con- jicio. confero, ferre, iiili, latum, irr, a. (con et fero) to carry or bring together, collect ; se coaferre, to betake one's self, go. confuio, icere, eci, ectum, a. 3. (con et fdcio) to do tho- roughly, finish, complete ; do up, destroy ; senectute> to weaken, exhaust; plagis, to beat severely ; bellum$ . to terminate a war. confzdo,fidere,fi$us sum, n. 140 BICTID^AUV, p. 3. to trust, put confidence in, conflatus, a, um, part, of con- Jlo. vonfilgo, gcre, xi, ctum, a. 3. (co?i et fligo) to dash ono thing against another, con- tend, engage. conflo, are, avi, dtum, a, 1. (con et jlo) to blow toge- ther, melt together, com- pose, unite. confiuo, ere, xi, xum, n. 3. (con et fmo) to flow together, flock, crowd. confodio, odere, cdi, ossum, a. 3. (con et fodlo) to dig, pierce, stab. confossus, a, um, part, of con* fddio. confugio, ugere, vgi, iigitum, n. 3. {con et fugio) to flee to, take refuge with, have recourse to. congero, rtre, ssi, stum, a. 3. (con et gero) to carry to- gether, heap up, accumu- late. congredior, edi, gressus sum, d. 3. (con et gredior) to go together, join battle, en- counter. c'ongregdius, a, um, part, of congrego. congrego, are, am, dium, a. 1. (con et grex) to collect to- gether, assemble. conjecius, a, um, part, of con- jicio. conjicio, tcere, eci, ectum, a. 3. (con etjacio) to throw to- gether, conjecture. conjugium, i, n. 2. marriage, wedlock. itus sum, d. 2. (co?i et iueor) to gaze upoii r behold, survey. contundo, tundcre, tudi, titsum. a. 3. (ccnet iundo) to break, strike, bruise, crush. contusus, a, am, part, of con* tundo. convalesco, escZre, ui, n. 3, (con et valesco) to grow strong, return to a state of health, recover. convenio, tnlre, eni, entum, n, 4* (con et venio) to come to- gether, meet. converto, tere, ti, sum, a. 3. (con et verto) to turn, con- vert, change ; in usum suum converter e, to apply to his own use ; apply to ; conver* tere se in preces, to have re- course to entreaties ; con- verts infugam, to fly. conversus, a, um, part, of con- verto. convicium, i, n. 2. loud noise, abuse, reproof. convivium, i, n. 2. a banquet, entertainment. convoco, are, dvi, ctum, a. 1. (con et voco) to call toge* ther. convoho, vere, vi, uium, a. 3. (con et volvo) to roll toge- ther ; convolvi, to roll one'e self together. coopgrio, ire, ui, turn, a. 4. (con et pdrio) to cover. copia, ae, f. I. plenty, abun* dance, a swarm, multitude ; pi. copiae, troops, forces. ccpiase, adv. plentifully, abim - dantly. coquo, qu£re, xi, ctum, a. 3. to boil, bake. coquiiSi ?, m. 2. a cook. 0ICTIONARY* 143 oor, dis, n. 3. the heart. coram, prep, cum abl. in the presence of, before ; adv. face to face, openly. Corcyra, ae, f. 1. now Corfu, an island in the Ionian sea, on the coast of Epirus. Corinthius, a, um, adj. per- taining to Corinth, Corin- thian. Corinthus, i,f. 2. an ancient city of Greece, now called Corito, on the isthmus of Corinth. Coriolanus, i, m. 2. the sur- name of C. Marcius, from his victory over Corioli. Corioli, drum, m. pi. 2. a town of Latium, on the borders of the Volsci. corium, i, n. 2. the skin or hide of a beast. Cornelia, ae, f. 1. a Roman lady. Cornelius, i, m. 2. the name of an illustrious family at Rome. comix, icis,f. 3. a crow. cornu, u, n. 4. a horn. corona, ae,f. 1. a crown. corpus, oris, n. 3. a body, corpse. correptus, a, um, part, of cor. ripio. corrigo, ig€re, exi, ectum, a. 3. {con ei re go) to make straight, make better. corripio, ipere, ipui, eptum, a. 3. (con et rapio) to lay hold of hastily, seize. corrodo, de~re, si, sum, a. 3. (con et rodo) to gnaw. corrosus, a, um, part, of cor. rodo. corrumpo 9 umpire, upi f upturn, a. 3. (con el rumpo) to waste, injure, corrupt, bribe. corruo, uere, ui, n. 3. (con et ruo\ to fall together, go to ruin, decay. corruptus, a, um, pari, of cor° rumpo. Corsica, ae, f. 1 . an island in the Mediterranean, north of Sardinia. coruscus, a, um, adj. glitter ing, shining, bright. Corvinus, i, m. 2. a name giv- en to M. Valerius. corvus, i, m. 2. a raven. Corycius, a, um, adj. pertain* ing to Corycus, a town and promontory of Cilicia Cam, pestris ; antrum Corycium^ the Corycian cave near the town. Cos. an abridgment for Con* sid and Consulem. Coss. an abridgment for Con* sules and Consulibus. Cotta, ae, m. 1. the surname of a family which belong- ed to the gens Aurelia. crambe, es,f. 1. a sort of cab - bage or colewort. crassus, a, um, adj. thick* coarse. Crassus, i, m. 2. the surname of a family belonging to the gens Licinia. crater, eris, m. 3. (xgarig) a bowl, goblet ; the basin, crater, or hollow on the top of a volcano. Crates, is, m. 3. a philosopher ojf Thebes in Boeotia^ dis- ciple of Diogenes the Cy nic. credtus, a, um> part, of creo* 144 DICTIONARY, creber, bra, brum, adj. thick, close, frequent. crebro, adv. frequently. credo, dere, didi, dttum, a. 3. to credit, believe, trust. credulus, a, um, adj. easy of ' belief, credulous. Cremera, ae,f. 1. a small ri- ver of Tuscany, falling in- to the Tiber. cremo, are, dvi, atum, a. 1. to burn, set on fire. creo, are, dvi, atum, a. 1. to make, create, appoint, elect. cresco, escere, *vi, etum, ». 3. to increase, grow. Creta, ae, f. 1 . now Candia, one of the largest islands of the Mediterranean sea, at the south of all the Cy- clades. Cretensis, e, adj. pertaining to Crete, Cretan. crimen, inis, n. S. charge, ac- cusation, a crime. crlnis, is, m. 3. the hair. Crixus, i, m. 2. a leader of gladiators. crocodilus, i, m. 2. a croco- dile*. cruciatus, a, um, part, of cru- do. , cruciatus, us, m. 4. torment, torture. crucio, are, dvi, Mum, a. 1. to torture, afflict. Fr. the tortures (cruris) of the cross. crudelis, e, adj. savage, cruel. crudeliter, adv. cruelly. crudus, a,um, adj. raw, rough, rude. cruentus, a, um, adj. bloody. entor, oris, m. 8. blood, gore. crus, iiris, ?i. 3. the leg. crux, ucis,f. 3. a cross. cubitum, i, n. 2. et cubitus, i f m. 2. the arm below the elbow, the elbow. culex, fcis, m. 3. a gnat. culpa, ae,f. 1. a fault, offence .; blame. culpo, ^re, avi, alum, a. 1. to blame. culteUus, i, m. 2. a knife. culius, a, um, part, of colo. cum, prep, cum abl. with ; adv. when ; cum... turn... both... and. In composition cum increases the force of the simple word. cunct tio, cnis,f. 3. delay, a lingering, hesitation. cunt cuius, i, m. 2. a rabbit. cupiditas, dtis,f. 3. a desire r eagerness. cupldo, fnis,f. 3. desire. cupidus, a, um, adj. desirous. cupio, €re, %vi et ii, Uum, a. 3* to desire. cur, adv. why ? for what rea- son ? cura, ae,f. 1. care, solicitude, anxiety. Cures, ium, f. pi. 3. a town of the Sabines, of which Tatius was king. The in- habitants, called QuiriteSj were carried to Rome. curia, ae, f. 1. a curia, one of the thirty parts into which Romulus divided the Roman people ; a place of meeting, the senate- house. Curiatii, drum, m*pL 2. a fa- mily of Alba, carried to Rome by Tullus Hostilius, and entered among the pa- DICTIONARY. 145 tricians. The three Cu- riatii, who engaged the Ho- ratii, were of this family. euro, are, dvi, dtum, a. 1. to take care of, attend to, be concerned about. curro, curr£re, cucurri, cur- sum, n. 3. to run. currus, Us, m. 4. a chariot. Cursor, oi'is, m. 3. L. Papi- rius, an illustrious citizen of Rome. cursu*, its, m. 4. the act of running, running ; a course. curvus, a, um, adj. curved, crooked. custodia, ae, f. 1. the act of keeping, a guard, guard- house, prison. custodio, ire, ivi, Mum, a. 4. to guard. custos, odis, m. 3. a guard, keeper. cutis, is,f. 3. the skin. eya?ieus, a, um, adj. (xvaveog) of a bright blue, azure. Cyclades, um, f. pi. 3. a name given to certain islands of the Aegaean sea, that sur- round Deios, as with a cir- cle (xuxXos). Cyclopes, um, m. pi. 3. a race of men of gigantic stature, who inhabited the western parts of Sicily. Cydnus, i, m. 2. a river of Ci- licia Campestris, which falls into the sea a little below Tarsus. Cyllene, es,f. 1. a mountain of Arcadia. cymba, ae.f. 1. a boat. rymbalum, i, rt. 2. a cymbal, hollow musical instrument of brass. Cynicus, L m. 2. a Cynic, one of the Cynici, a sect of phi- losophers, founded by An- tisthenes. Cynocephalae, drum, f. pi. 1. eminences in Thessaly. Cynoce'phali, arum, m. pi. 2, a nation in India, who have the head of a dog, accord- ing to some traditions ; pro* bably a species of baboons* Cynocephdlus, i, m. 2. an Egyptian deity. Cynossema, atis, n. 3. a pro- montory of the Thracian Chersonesus. Cynthus, i, m. 2. a mountain of Delos. Cyrenaeus, a, um, adj. per- taining to Cyrene. Cyrenaica, ae, f. 1. a coun= try of Africa, east of the Syrtis Minor. It corres- ponds with the modern Bar- ca. Cyrene, es, et Cyrenae, drum, f. 1. the capital of Cyre- naica. Cyrenensis, e, adj. pertaining to Cyrene. Cyrnus, i, m. 2. (Kufvos) a name of Corsica. Cyrus, i, m. 2. a king of Per- sia. Cyzicus, i, f. 2. an island of the Propontis ; a town upon the island. D. Daeddlm, i, m. 2. an Athe* nian, the most ingenious ar s tist of his age. damnandus, a, um, part, of damno. O 14ff DICTIONA£i% damndtus, a, um,parL of dam- no. damno, are, dvi, dtum, a. 1. to condemn ; damnare ca- pitis, to condemn to death. damnosus, a, um, adj. hurtful, prejudicial, injurious, Danaus, i, m. 2. a son of Be- lus and brother of Aegyp- tus, who established him- self on the throne of Ar- gos. He was the first of the race of the Belides. dandus, a, um, part, of do. Daniibius, i, m. 2. the Da- nube, the largest river in Europe, except the Rha or Volga. daps, dapis, f. 3. a banquet, repast, meal. Dardania, ae,f. 1. a district of Troas, in the north- western part of Asia Mi- nor, extending from Aby- dos to the promontory of Rhoeteum. daturus, a, um, part, of do. ddtus, a, um, part, of do. de, prep. c. abl. of, from, out of, touching, concerning. dea, ae,f. 1. a goddess. debelUtus, a, um, part, of de- hello, ^debello, are, dvi, dtum, a. 1. {de et bello) to finish a war, vanquish, subdue. debeo, ere, ui, itum, a. 2. to owe, be in debt, be oblig- ed. debilis, e, adj. feeble, infirm, debitito, are, dvi, dtum, a. I. to enervate, enfeeble. adehttus, a, um, part, owing, due. decedo, dere, ssi, ssum, n. 3« {de et cedo) to go away^ withdraw, yield, depart this life, die. decemvir, i, m. 2. one of ten men appointed to execute jointly any public commis- sion ; thence called De- cemviri. decerno, cernere, crevi, ere- turn, a. 3. {de et cerno) to judge, determine, decree, contend ; bellum alicui, to delegate to one the com- mand of a war. decerpo, ere, si, turn, a. 3. {de et carpo) to pluck off, take away, lessen. decido, tdere, idi, n. 8. de et cado) to fall from or down, fall. decimus, a, um, ord. num. adj. the tenth. Decius, i, m. 2. a name among the Romans, declaro, are, dvi, dtum, a. 1- (de et claro) to declare, show clearly, manifest. decoctus, a, um, part, of de- coquo. decoquo, autre, xi, ctum, a. 3. {de et coquo) to boil, boil away. decorus, a, um, adj. comely, beautiful, decorous, deco- rated, decrUus, a, um, part, of de- cerno. decresco, crescere, crevi, cre- tum, n. 3. (de et cresco) to decrease, wear away. decumbo, umber e, ciibui, ubt- turn, n. 3. {de et cubo) to lie down. decurro, currere, curri et cu~ cxtrri, enrsum* n. 3. (de et DICTIONARY. 141 turro) to run down, flow down. dedftio, 6nis,f. 3. a yielding up, surrender. deditus, a, um, part, of dedo. dedo, dere, dldi, ditum, a. 3. to give up, surrender. That is, (Do) I give (de) away from myself. deduco, cere, xi, ctum, a. 3. (de et diico) to bring down, lead forth. deduclus, a, um, part, of de- duco. defatigdtus, a, um, part, of defatigo. defatigo, are, dvi, atum, a. 1. {de etfatigo) to weary out, fatigue. defectio, dnis, f. 3. et defec- tus, us, m. 4. a deficiency, want ; also, an eclipse (of the sun or moon). defendo, dere, di, sum, a. 3. (de etfendo, to hit) to hit off, ward off ; protect, de- fend. defensus, a, um, part, of de- fendo. defero, ferre, tuli, latum, irr. a. (de etfero) to carry down or along, bring, bestow. deficio, icere, eci, ectum, a. et n. 3. (de et fdcio) to de- crease, fail, be wanting. defleo, ere, evi, etum, a. 2. (de et fieo) to bewail, lament, deplore. defiuo, uere, uxi, uxum, n, 3. (de etjluo) to flow down. defodio, odere, odi, ossum, a* 3. (de etfddio) to dig, bury. deformis, e, adj. deformed, deformitas, atis, f. 3. defor- mity. defossus, devote, offer up, immolate. dexter, tem et tra, ierum et trum, adj. right, on the right hand. dextra, ae,f. 1. the right hand. diadema, ails, n. 3. (oikSmm) . a diadem. o2 150 DICTIONARY* Dlagoras, ae, m. 1. an athlete of Rhodes, 460 B. C. He saw his three sons crown- ed the same day at Olym- pia, and died through ex- cess of joy. iialeclus, i, f, 2. a dialect. Diana, ae, f. 1. the sister of Apollo. dico, are, dvi, dtum, a. 1. to assign, dedicate, conse- crate. dico, cere, xi, cium, a. 3. to say, tell, speak. dictator, oris, m. 3. (fr. dido) a chief magistrate elected on extraordinary occasions, and vested with absolute authority ; a Dictator. dlcto, are, dvi, dtum, a. 1. (freq. of dico) to speak or dictate what another may write. iictum, i, n. 2. a word, say- ing, expression. dictus, a, um, part, of dico. dies, ei, m. vel.f. in sing. m. in pi. 5. a day, dijfero, differre, distuli, dila- tum, irr* «. et n. to carry hither and thither, be dif- ferent. dif telle, adv. with difficulty. dificilzs, €, adj. difficult. For disfacXlts % dis contradicts, as in dissimilis. difficultas, dtis,f. 3. difficul- ty, trouble, a bad condition. digitus, i, m. 2. a finger, a finger's breadth. iign Uus, a, um, pari, of dig- nor. dignltas, atis, f, 3. dignity, rank, honour. iignor % &ri> dtus sum : d. 1. to think (dignurn) worthy ; to think a thing worthy to do, deign to do. dignus, a, um, adj. worthy F deserving of. dllanio, are, dvi, dtum, a. 1 * {di el lanio) to tear or rend in pieces, mangle. diligens, tis, adj. (fr. diligo) fond of, partial to a pursuit, diligent, attentive. ddfgenter, adv. {ius, issime) diligently, attentively. diligo, igere, exi, ecium, a. 3. to esteem highly, love. For dilego, to choose one apart from others. dxmicdiio, onis, f. 3. a fight, encounter, contest. d%mfcdtus, a, um, part, of d\* mico. dimico, are, dvi (rarely m) ? dtum, a. 1. (di et mico) to fight, encounter, contend. dlmissus, a, um, part, of dU mitto. dimittendus, a, um, part, of dimitto. dimitto, ittere, isi, issum, a. S. (di et mitto) to let go, dis- miss. Diogenes, is,m. 3. a celebrat. ed Cynic philosopher of Sinope. Diomedes, is t m. 3. a king of Aetolia, one of the bravest of the Grecian chiefs in the Trojan war. diphthongus, i, f. 2. a diph- thong. diremturus, a, um, part, of di - rimo. dlreptus, a, um, part, of dxru pio. dirimo, imerc, emi, emtum vcl DICTION ARV. 151 emptum, a. 3. (dis et $mo) to divide, separate, deter- mine. dlrfpio, ipere, ipui, eptum, a. 3. di et rapio) to plunder, spoil, pillage. dlruo, uere, ui, utum, a. 3. (di et ruo) to overthrow, de- stroy. dirus, a, um, adj. dreadful, dire, portentous. dlriitus, a, um, part, of diruo. discedo, dere, ssi, ssum, n. 3. (dis et cedo) to go away, depart. discendus, a, um, part, of dis- co. discerpo, p€re, psi, ptum, a. 3. (dis et carpo) to tear in pieces, rend. discerptus, a, um,part. of dis- cerpo. disciplina, ae, f. 1. instruc- tion, discipline. disctpidus, i, m. 2. (fr. dis- co) a learner, pupil. disco, discere, didlci, a. 3. to learn. discordia, ae, f. 1. discord, disagreement. discordo, are, am, alum, n. 1. to be at variance, disagree, differ. discrepo, are, dvi vel ui, n. 1. (dis et crgpo) to differ in sound, vary, disagree. diserte, adv. clearly, express- ly, eloquently. disputdtio, onis,f. 3. a learn- ed discussion, discourse. disputo, are, Cvi, utum, a. 1. to debate, argue. Said of persons who in discourse [putant diversa) are of op- posite sentiments. dissemfno, are, dvi, utum, a. 1. to spread abroad. dissero, ere, ui, turn, a. 3. to say, debate, discuss. dissidium, i, n. 2. (fr. dissi- deo, to disagree with) dis- agreement. dissimilis, e, adj. (dis et simi* lis) unlike, dissimilar. distinctus, a, um, part, of dis* tinguo. distinguo, guere, xi, ctum, a* 3. (di et stinguo) to distin* guish by marks, mark. adorn. disto, stare, n. 1. (di et sto) to stand apart, be distant. distribuo, uere, ui, utum, a. 3. (dis et trfbuo) to divide, dis* tribute. ditior, v. dives, ditissimus, v. dives, diu, adv. diutius, diutissime,) for a long time. diurnus, a, um, adj. (fr. diu) diurnal, daily. diutinus, a, um, adj. (fr. diu) lasting. diuturnitas, diis, f. 3. length of time, long duration. diuturnus, a, um, adj. (fr. diu) lasting. dlvello, vellere, velli (saepius quam vulsi), vulsum, a. 3. (di et vello) to pull asun- der, disjoin, pull off. diver sus, a, um, adj. differ- ent. dives, itis, (ditior for dvvitior, ditissimus for divitissimus) rich, wealthy. dlvido, fdere, 1st, isum, a. 3. to divide. divlnus, a, um, adj. relating to (Divi) the gods, divine* 152 DICTIONARY; divisiis, a,um, part, of divt* do. dlvitiae, arum, f. pi. 1 . ( fr. dives, l/is) riches. dlvulsus, a, um, part, of du veUo. do, dare, d&di, datum, a. 1. (fr. &>w, <5w) to give ; dare viam, to give way ; dans, a giver ; poenas dare, to suffer punishment ; crimi- ni, to accuse. doceo, ere, ui, turn, a. 2. to teach. docllUas, dtis,f. 3. aptness to learn, docility. doctrlna,ae,f. 1. instruction. The art of making (doc turn) learned. doctus, a, um, part, of doceo. Dodona, ae, f. 1. a famous city of Epirus, with a fo- rest in the neighbourhood, situate near the sources of the Acheron. doleo, ere, ui, Hum, n. 2. to grieve, sorrow, be in pain. dolor, oris, m. 3. {fr. doleo) grief, pain. dolus, i, m. 2. (AoXcs) a de- vice, artful contrivance, wile. domesttcus, a, um, adj. apper- taining to (domum) a house, domestic. domiciUum, i, n. 2. (fr. do- wns) a house, place of abode. dvmina, ae, f. 1 . a mistress (domiis) of a house. domtndtio, onis, f 3. domi- nion, despotism, tyranny. -dominus, i, m. 2. a master {domiis) of a house : mas- ter, lord. domttus, a, um, part, of domb< domo, are, ui, Hum, a. 1. (fr* Sapau, w) to subdue, van- quish, break or tame wild animals. domus, i et us, 2. et 4. (Ac'|xos) a house. donatus, a, um, part, of dono. donee, adv. while, until. dono, are, dvi, dtum, a. 1. to give, bestow freely, pre. sent. donum, i, n. 2. a gift. Doricus, a, um, adj. pertain- ing to the Dorians, Doric. dormio, ire, ivi, Hum, n. 4. to sleep. dorsum, i, n. 2. the back. dos, dotis,f. 3. (Aw$) a mar- riage-portion, dowry. draco, onis, m. 3. (Apg;xcjv) a dragon. Druidae, drum, m. pi. 1 . the Druids, priests of Britain and Gaul. A Celtic word. dubftdtio, onis,f. 3. a doubt- ing ; doubt, hesitation. dubtto, are, dvi, dtum, n. 1. (dubius) to be in doubt, he- sitate. dilbium, i, n. 2. doubt ; sine et procul diibio, without doubt, beyond a doubt, doubtless. dilcendus, a, um, part, of dii- co. ducenti, ae, a, card. num. adj. pi. two hundred. dnco, cere, xi, cium, a. 1. to lead, carry, draw ; uxorem, to marry ; exequias, to dis* charge the last duties to any one. ductus, a, um, part, of duco. Duillius. 7, 7w. 2. C. Nepvs, a DICTIONARY. 153 Roman consul, the first who obtained a victory over the naval power of Carthage, B. C. 260. dulcis, e, adj. sweet. dum, adv. as long as, whilst, until. duo, ae, o, card. num. adj. pi. (Auo) two. duodScim, card. num. adj. pi. ind. twelve. duodecimus, a, um, ord. num. adj. the twelfth. duodeviginti, card. num. adj. ind. two from twenty, eigh. teen. durltia, ae, f. 1 . vet dnrities, iei,f. 5. (diirus) hardness. durus, a, um, adj. hard, harsh, severe. dux, duels, c. 3. (fr. duco, duxi) a leader, guide, ge- neral. Dwnysius, i, m. 2. the 1st, or the elder, a tyrant of Sy- racuse. The 2nd, surnam- ed the younger, was son of the 1st, and succeeded his father as tyrant of Si- cily. K. e, ex, prep. c. abl. (Jg) from, out of, among. ebtbo, there, ibi, ibitum, a. 3. {e et bibo) to drink up. cbriStas, atis, f. 3. {fr. ebri- us, drunk) drunkenness. €bur, oris, n. 3. ivory. edlco, c$re, xi, dum, a. 3. {e et dico) to speak out, de- clare publicly, announce. edttus, a, um,part. of edo. edo, de're, didi, ditum, a. 3. (e et do) to give out, pub- lish, proclaim ; spectacu- lum, to give an exhibition ; stragem, to make a slaugh- ter, to overthrow. Zdo, edere vel esse, rdi, esum, irr. a. {edv) to eat. ediicdtuSy a, um, part, of edit* CO. educo, are, dvi, alum, a. 1. {fr. duco) to bring up, educate. edfico, cere, xi, ctum, a. 3. (e et duco) to lead forth. efflcio, Icere, eci, ectum, a. 3. {e etfdeio) to bring to pass, accomplish, make. effigies, iei,f. 5. an image. efflo, are, avi, ctum, a. 1. (e et fid) to breathe out ; ani* mam, to breathe one's last, die. effugio, ugere, vgi, ugttum, a* et n. 3. (e et fugio) to fly from, fly away, escape. effundendus, a, um, part, of effundo. effundo, fund$re, fiidi, fusum. a. 3. {e et fundo) to pour out, spill, waste. effusus, a 9 um, part, of effun- do. egeo, ere, ui, n. 2. to be in want of, want. Egeria, ae,f. 1. a nymph of Aricia in Italy, who was courted by Numa, and ac- cording to Ovid became his wife. egero, rere, ssi, stum, a. 3. {e et gero) to carry out, cast out. egestus, a, um, part, of ege* ro. €go, mei, pro. I. 154 BiCTiONA&Y. egrSdior, di, ssus sum, d. 3. (e et grddior) to walk out, go forth. egregie, adv. in a distinguish- ed manner. egregius, a, um, adj. eminent, surpassing ; one chosen (e g?*ege) out of the flock. egressus, a, um, part, of egre- dior. eldbor, bi, psus sum, d. 3. (e et labor) to slide away, es- cape, disappear. clapsus, a, um, part, of eld- bar. Eiephantis, idis, f. 3. an is- land and city of the Nile in Egypt- elephantus, i, m.2. et el&phas, antis, m. 3. an elephant. Eleusinii, arum, m. pi. 2. the inhabitants of Eleusis. Eleusis et -in, lnis,f. 3, a town of Attica, celebrated for the festivals of Ceres. ilido, dere, si, sum, a. 3. (e et laedo) to dash in pieces, crush. fligo, fgere, tgi, ectum, a. 3. (e et lego) to pick out, se- lect. (loquens, tis, adj. -ntior, -ntis- stmus, eloquent. eloquentia, ae,f. 1. eloquence. Hoquor, qui, quiitus vel cutus sum, d. 3. (e et loquor) to speak out or plainly, say. eluceo, cere, xi, n. 2. {e et lu- ceo) to shine forth. tmergo, gere, si, sum, n. 3. (e et mergo) to come out, rise up, emerge. emtneo, ere, ui, n. 2. (e et ma- neo) to rise above, be coa* spicuous, be eminent. emitto, ittHre'f isi, issum, a. 8* (e et ?nitto) to send forth ; in mare emitti, to empty into the sea. £mo, emere, emi, emtum vel emptum, a. 3. to take ; as in demo, adimo, buy, pur- chase. emorior, mori, mortuus sum. d. 3. to die. emtus vel emptus, a, um, part. of emo. enascor, nasci, natus sum, d. 3. {e et nascor) to spring from, grow up, be born of. cmlus, a, um, part, of enas~ cor. eneco, are, ui, turn, vel dvi, alum, a. 1. (e et neco) to kill, slay. enervo, are, dvi, dtum, a. 1. to weaken, enervate. enim, adv. for, indeed. Enna, ae, f. 1. a town of Si* cily, situate on an eminence in the middle of the island. Ennius, i, m. 2. an ancient poet, born at Rudiae in Ca- labria, flourished towards the close of the first Punic war. enuntio, are, dvi, dtum, a. 1. (e et nuntio) to pronounce, publish, declare. eo, ire, ivi, Hum, irr. n. (i'w) to go. ed, adv. thither, so far. Ecus, i, m. 2. Lucifer, the morning star. Eous, a, um, adj. ( y H£}og,fr. 'Hws, the morning) of the morning, eastern. Epaminondas, ae, m. 1. a fa- mous Theban, descended DICTIONARY. 155 from the ancient kings of Boeotia. Ephesus, i, m. 2. a city of Ionia, famous for a temple of Diana, one of the seven wonders of the world. Ephialtes, is, m. 3. a giant, son of Neptune and bro- ther of Otus. They were called Aloides from their reputed father Aloeus. Epimenldes, is, m. 3. an epic poet of Crete, contempo- rary with Solon. Eplrus, i,f. 2. a country of Greece, to the west of Thessaly, lying along the Hadriatic. epistola, ae, f. 1. (itfrtroXT}) an epistle, a letter. epitome, es, f. 1. {s exhaust. cxigo, igere, e*gi, actum, a. 1 . (ex et ago) to lead or thrust out, banish. "xiguus, a, urn, adj. slender, small, exilis, e, adj. slight, small, feeble. cxilium, i 9 u. 2. (for emtiura fr. exvl, an exile) banish - ment. exftnie, adv. remarkably, ex- cellently. cximius, a, um, adj. (fr. ex mo, to choose out) choice, excellent, remarkable. existtmatio, 6nis,f 3. opinion, credit, honour. cxisiimo, are, avi, dtvm, a\ 2, (ex et aesifmo) to think, es- teem, judge. cxilium, i, 7i. 2. (fr. sup., o exeo) ruin, destruction. cxilus, us, in. 4. a going ou'*, event, issue. cxvptatus, a, um, adj. greatly wished or longed for. exotafus, a, um, part, of exo- ro. exorior, ortris, driri,ortussum* d. 3. et 4. (ex et crier) to rise, arise, spring up. exorno, fire, avi, dtum, a. L (ex et orno) to adorn, em- betifeh. exoro, are, avi, dtum, a. I. (ex et oro) to pray earnestly, gain by entreaty. exortus, a, um, part, of exjjg rior. expecto vel -specie, are, am, dtum, a. 1 . (ex et specto) to look for, wait for. cxpedio, ire, ivi, r itum, a. 4* tq disentangle, rid, prepare, equip.. That is, . to take one's (pedem) foot (ex) out of confinement. expedUiG, onis,f. S. (fr. : :ex- pedio) a military expedition , 258 DICTION^RF. wpeTto, pellere, puli, pulsum, a. 3. (ex et pello) to drive out, banish. expers, tis, adj. for expars, be- ing without any part in a concern, without, destitute. expetendus, a, um, part, of ex- peto. expeto, $re, zvi et ii, itum, a. 3. (ex ei peto) to seek out, long for. expio, are, dvi, dtum, a. 1. to expiate, atone for. expleo, ere, evi, etum, a. 2. [ex et pleo) to fill up. explico, are, dvi, dtum et ui r itum, a. 1. (ex et plfco) to unfold, develope, explain. explorator, oris, m. 3. (fr. ex- ploro) a spy, scout. iu$, I, m. 2+ (fr. fluo) a river. fodio, fodere, fodi, fossujn, at . 3. to dig. foecunditas, dtis,f 3, fruitful- ness. foecundus, a, um, adj. fruitful. foedus, eris, n. 3. a league. folium, i, n. 2. a leaf. fans, tis, ?n. 3. a fountain. fdrem, def. I shall be ; fore, to be about to be. fori s 9 adv. wjthout doors, abroad. for?na. ae,f. 1, a figure, form, beauty. formica, ae,f. 1. an ant. jbrinJddbilis, e, adj. to be fear- ed, formidable. fornndo, inis,f. 3. fear. formidolosus, a, um, adj. feai* ful. formostlas, dtis.f. 3. beauty. formesus, a, um, adj. beauti- ful, handsome. fors, tis,f. 3. chance. fortasse, adv. perhaps. forte, adv. (the ahl. offers, used adverbially) t*f chance, accidentally. forlis, e, adj. (-for, .issimvs) : brave, valiant. ±m DlC^IOKASi* foriiier, (4u&, .isstine) brave- ly, valiantly. ;briUudo, nis, f. 3. bravery, fortitude. fyriuna, ae, f. 1, (fr.fors) fortune, chance, luck, des- . tiny. twwn, h &. 2. a market-place, a, public place in Rome, . where assemblies oi the people were held, and jus- tice wag administered* JZ&sk, ae, f. 1. (Jr. f os sum s sup, of fddio) a ditch. joiea, ae,f. 1. a pit. • fovea, fovcre, fovi, foium, a. 2. to keep warm, cherish. -r actus, a, urn , pare, offrango. jragilisy e, adj. (jr. frango) easily broken, frail, perish- able. Jragilitas\ ails, f 3. brittle - ness, frailty. jragmenium, i, n. 2. a frag- meat, • j rango, fra?igere, fregi, frac- turn, a. 3. to break, break in pieces,break down, weak- en. 'rater, iris, m* 3. a brother. JrWtdulkftUis, a r u?n, adj. {jr. j raits) fraudulent. Jraus 3 dis, f. 3. fraud, deceit. Jfequens, tis, adj. frequent, constant, numerous. frelum, i, n. 2. a strait, a sea. jrlco, are, ui, turn, a. I. to rubj chafe. jiigeo, give, xi, n. 2. to be cold. yigfdus, u y um j adj. (fr.frf- geo) cold. frtgus, oris, ft* 3. (fr.frigeo) -cold, ran?, dis> f. 3. flic leaf of a tree, a branch with leaves* a green bough. fruciuGsus, a, um, adj. fruit fuJ, profitable. functus, its, w. 4. fruit. frugalitas, dtis,f. 8. temper ance, frugality. frunientum,i, n. 2. corn, grain. jruer, i, tins el clus sum, d. 3. to enjoy. frusira, adv. to no purpose, in , vaiu. frusiraius, a,um,parl. offrus iror. frusirbr, tiri, alas sum, d. 1. to deceive, disappoint, frus- trate. frutex, Xcis, m. 3. a shrub. frax, gis, f. 3. (frux rarely found) the fruit or produce of the earth, corn. fxiga,ae,f. 1. (cpoyv) flight. fxl gains, a, uni, part, offugo* jifgio, iigere, vgi, vgilum, n* 3. to fly, run away, escape. J u go, are, dvi, dlwn, a. 1. to put to flight, rout. fit! geo, gere, si, n. 2. to shine - glitter. fair go, inis,f. 3. soot. fullo, onis, m. 3. a fuller. fulmen, tnis, n. 3. lightning. thunder. Fr. Jul geo, fuL ghnen, fulmen. funale, is, n. 3. a torch. fundUus, adv. (jr. jundus) from the very bottom, ut- terly. [undo, jundere,f^di,fusum, a. 3. to pour out ; lacrimas- Xo shed tears ; hastes, to •lout the enemy. fundus, i, m. 2. the bottom of any thing, ground : a £e!d, farm. tilGtlOXXBX* 163 funestus, a, um, adj. (Jr. fu- nks) deadly, fatal, inauspi- cious. funis, is, m. 3. a rope, cord. forms, eris, n. 3. a funeral. fur,furis, c. 3. ( % a son-in-law. genero, are, dm, dtum, a. 1. to beget, produce. geuercsitas, atis, f. 3. noble- ness of mind, generosity* magnanimity. gener osus, a, um, adj. born of a noble {generis) race, no- ble- hearted. ggniirix, icis,f. 3. a mother. geniius, a, um, part, of gigno. gens, its,:f. 3. a clan among the Romans, nation, tribe. genus, eris, n. 3. £Tavo£) a fa- mily, race, kind. geometria, ae,f 1. geometry* Germania, ae, f. 1. an extou- sive country or Europe at the east of Gaul. Germanicus, a, um, adj. per- taining to Germany, Ger- man. Germmus, i, m. 2. an inhabi- tant of Germany. i64 DICTIONARY. germuinus, a, um, adj. german ; fraier, a full brother. gero, rere, ssi, stum, a. 3. to bear, carry, do ; res, to do actions ; odium, to enter- tain hatned ; onus, to bear a burden. Ocj-yon, onis, m. 3. et Gery- oncs, ae, ?n. 1. a celebrated monster, who lived in the island Erythia, near Gades. geslo, are, dvi, atum, a. I. freq. of gero, to bear, car- ry. gestus, a, um, part, of gero : res gestae, exploits. Getae, drum, m. pi. 1. a tribe of Scythians remarkable for their strength and fierce, ness. gigas, aniis, m. 3. (Viyas) a giant. gigno, gignere, genui, gemtum, a. 3. to beget, produce. gldber, bra, brum, adj. smooth, bald. glades, m,f. 5. ice. gladiator, oris, m. 3. (fr. gla- dius) a sword -player, gla- diator. gladicdortus, a, um, adj. per- taining to a gladiator. gludius, i, m. 2. a sword. glans, dis,f.&. an acorn. gliscQj ere, n. 3. to grow, in- crease. gloria, ae,f. 1. glory. glorior, dri, dins sum, d. 1. to boast. Gorgias, ae, m. 1. a celebrat- ed orator and sophist, born at Leontiunt in Sicily, whence he was surnamea Lecntinus. .gracilis^ e, adi. slender, le^fi. light, Gracchus, i, m. 2. the nam& of several distinguished Romans. grddior, gradi, gressus suSm* d. 3. to go, walk. gradus, (is, m. 4. a step. Graecia, ae,f. 1. Greece. Graecus, a, um, adj. pertain^ ing to Greece. grandis, e, adj. big, large. Granicus, i, m. 2. a river of Bithynia, famous for the victory of Alexander ovet Darius, B. C. 334. grosser, dri, dtus sum, d. 1. to go on, advance, rage against. grates,/, pi. 3. thanks ; ager^ to give. gratia, ae, f. 1. thanks, gra« titude, grace ; gratiam red* dere,referre, to give thanks; agere, to thank ; habere, to owe thanks ; in gratiam, in favour of, gratiddtus, a, um.part. o£gm~. iulor. grdiulor, dri, uius sum, d. I to congratulate. griitus, a, um, adj. gratefu^ agreeable, pleasing. gravis, e, adj. heavy, weigh* ty, severe ; grave coelf^t, an oppressive climate. grdvitas, ciis,f. 3. heaviness* gravity. ^grdviier, adv. heavily.. grai'Ojdre, dvi, alum, a. 1. to burden, load. gregdtiin, adv. in herds. gressus, ils, m. 4. a step. grex, gis, c. 3. a herd, flock.. gras, uis, w. ctf. 3. a cxaneJ gvhemdtor, oris, in. 3. a pik& aoYcrnor, -t£'CTIOXAIll\ 165 G$arus t i,f. 2. a small island of the Archipelago. Gyges, is, m. 3. a minister of Caiidaules, king of Lydia, who murdered his master, and usurped the throne about 718 B. C. Gymnosophistctj ae, m. 1. one of a class of Indian philo- sophers, the same with the Brachmani, who were call- ed gymnosophists, or naked philosophers , by tho Greeks, from their going naked. H. habeo, ere , ui, Hum, a. 2. to have, hold, consider. kablto\ are, dxi, alum, a. I. freq. Jr. habeo, to inhabit. hdbit\irus % a, urn, pari, of ha - beo. habitus, a, urn, part, of liabeo. habitus, us, m. 4. condition, dress, manner. ziaclenus, adv. thus far, hith- erto. liadridnus, i, m. 2. the 15th emperor of Rome, succes- sor to Trajan. Haemus, i, m. 2. a chain of mountains forming the northern boundary of Thrace, and separating it from Moesia. halcyon, onis, f. 3. the hal- cyon. Halicarnassus, i, f. 2. now Bodrov, a famous maritime city of Caria, in Asia Mi- .nor. Hamllcar, aris, m. 3. a Car- thaginian general. Hannibal } alls. m. 3. a Car- thaginian general, the in- veterate enemy of Rome* Hanno, onis, m. 3. a Cartha ginian general. Harmonia, ae,f. 1* a daugh . ter of Mars and Venus^. who married Cadmus. Harpyiae, drum,/, pi. 1 . three winged monsters, who had the face of a woman, the body of a vulture, and had their feet and fingers arm- ed with sharp claws. haruspex,tcis, in. 3. a sooth sayer. Hasdrubal, alls, in. 3. a Car> thaginian general. hasia, ae,f. 1. a spear. hand, adv. not. haurio, rire, si, stum el sun^ seldom rivi etrii, ritum, a. 4. to draw, drink off. haustus, a, urn, part, of hait^ Ho. haustus, us, m. 4. a draught.. hebes, etis, adj. blunt, dull, hebesco, ere, n. inc. 3. to grow* blunt, dim, or languid. Hebrus, i, m. 2. now Marisq^ the largest river of Thrace. It empties into the Aegaean. Hecuba, ae,f. 1. the second wife of Priam, king oi Troy. hcdtra, ae,f. 1. ivy. Hegesias, ae, m. 1. aphiloso pher of Cyrene. Helena, ae, f. 1. the most beautiful woman of net age, daughter of Jupiter and Leda. Helicon, onis, m. 3. a famous mountain in Boeotia, neai the gulf of Corinth, sacrefi to the Muses and Apollo* 166 DICTIOIsAllY. Jidleburus, i, m. 2. hellebore. JleUesponius, i, m. 2. now the Dardanelles, a narrow strait between Asia and Europe, near the Propontis. Helvetia? ae,f. 1. now Swit- zerland, a country of Gaul. Ilelvetii, drum, m. pi. 2. now the Swiss, the inhabitants of Helvetia. Herdclea, ae, f. 1. a name • given to more than 40 towns in Europe, Asia, Africa, and the islands of the Me- diterranean. herba, ae,f. 1 . an herb ; grass, herbage. herbldus, a, um, adj. full of herbs, grassy. Hercules, is, m.3. a celebrat- ed hero, son of Jupiter and Alcmena. Hercynia, ae,f> 1. a very ex- tensive forest of Germany. Herennius, i, m. 2. a general of the Samnites. Iteres vel haeres, edis, c. 3. an heir. h&ri, adv. yesterday. Hero, its, f. 3. a beautiful priestess of Venus at Ses- tos, greatly beloved by Le- ander, a youth of Abydos. Hesperus, i, m. 2. a son of Japetus, brother to Atlas. He came to Italy, and the country received the name Hesperia from him, accord- ing to some accounts. !eeu, int. alas ! hiatus, us, m. 4. a gaping ; opening, aperture. Hibernicus, a, urn, adj. Irish ; mare, the Irish Sea. lilbernus, a, um, adj. wintry ; hibenium tempus, the win ter. hie, adv. here. hie, haec, hoc, pro. this. Hiempsal, idis, m. 3. a bro* ther of Adherbal, put to death by Jugurtha. hiems vel hyems, Smis, f. 3. winter. Iliero, finis, m. 3. a king of Sicily. Hierosolyma, ae, f. 1. et a 4 drum, n. pi. 2. Jerusalem. liinc, adv. hence, from this place. hinnio, ire, Ivi, ttum, n. 4. to neigh. hinnltus, us, m. 4. a neighing* hinniileus, i, m. 2. a young hind or fawn. Mo, are, avi, atum y n. 1. to gape, yawn, open.' Hipparchus, i, m. 2. a son of Pisistratus, who succeeded his father as tyrant of Athens. Hippolytus, i, ?n. 2. a son of Theseus and Hippolyte. Hippomgnes, is, m. 3. a son of Macareus, who married Atalanta with the assist* ance of Venus. hippopotamus, i, m. 2. the hip= popotamus or river-horse. Hispania,ae,f. I. now Spain., an extensive country, form- ing a kind of peninsula, in the S. W. of Europe. Ilispanus, a, um, adj. Span- ish ; m. 2. a native of His^ pania. hodie, adv. (for hoc die) to- day. hoedus, i, m. 2. a kid. Homtrus, ?, m. 2. a GveSk SUCTIDSARr, m poet, the moat celebrated and ancient of all the pro- fane writers. homo, Xnis, c. 3. a man. hdnestas, Otis, f. 3. dignity, honour, virtue. hdnestus, a, um, adj. honour- able. hsmor, et *os, oris, m. 8. hon- or, a post of honor, office. ftonorrftce, (centius, centis- sime) honourably. hora, ae, f. 1 . ( c/ f2f a) an hour. Hordtius, i, m. 2. the name of several Romans ; Ho- ratii, three brave Romans, born at the same birth, who fought against the Curiatii. l^orreo, ere, ui, n. 2, to be rough. horrldus, a, lira, adj. (fr. hor. reo) rough, bideous, fright- ful. JJoriensius, i, m. 2. the name of several Romans. f&rtdtus, us, m. 4. ( fr. hor- tor) an exhortation. fiortor, dri, dtus sum, d. 1. to excite, encourage, exhort. florins, i, m. 2. a garden. Aospesy itis, c. 3. a stranger, guest. fwspltium, i, n. 2. the act of receiving (hospiies) stran- gers, hospitality ; Iwspilio uccipere, to entertain. fyostia, ae,f. 1. a victim, ani- mal sacrificed. fiostxlis, e, adj. (fr. hostis) of an enemy, hostile. Hostilius, i, m. 2. Tullus, the third king of Rome, suc- ceeded Numa. hostis, is, c. 3. an enemy. \uc, adv. hither ; huc.illuc* now here.., now there; hujusmodi, adj. ind. (Meet modus) of this kind or sort* such. humdniias, diis, f. 3. (huma- nus) human nature, huma- nity. humdnus, a, urn, adj. pertain^ ing to man, human. Fr. homo, or allied to it. humerus , i, m. 2. the shoul der. humidiis, a, um, adj. moist- Fr. humor. hum?lis y e, adj. low (humi) on the ground, low ; humili lo co natum esse, to be of hum ble origiii. humor, oris, m. 3. moisture, humus, i, f. 2. the ground ; humi, on the ground. hyaena, ae,f. 1. the hyaena. " C/ Taiva. hydrus, i, m, 2. (^Topoz*) u water-serpent. hymnus, i, ra. 2. ("T/i-vog) a song. Ilyperboreus, a, um, adj. (*Ytfsg(36gsog) northern, win- try. * - hystrix, icis,f. 3. ( T{jVgig) a porcupine. I. Ibervs, i, m. 2. now the Ehro^ one of the largest rivers of Spain, which empties into the Mediterranean. ibi, adv. there. ibidem, adv. in the same place. Ibis, idis, /. 3. ("l&s) the ibis ; an Egyptian bird like a stork, which devours ser- pents. Icwus, i, ?)i. 2. the son of Daedalus. laa DICTIONARY. Tcarius, a, urn, adj. of Ica- rus ; mare, a part of the Aegaean sea near' the is- lands Myconos and Gy ti- ros. Ichneumon, onis, m. 3. ('I^vsu- ^wv) the ichneumon or Egyptian rat. Ichnilsa,ae,f. 1. a name giv- en to the island of Sardi- nia, from its resembling a human footstep O'xvos). fco, we're, lei, icium, a. 3. to hit, strike ; icerefoedus, to make, ratify. ictus, a, urn, part, of wo. ictus, its, m. 4. (fr. zco, ic- ium) a stroke, blow. idem, eddem, idem. pro. the same. Ydoneus, a, urn, adj. lit, pro- per, suitable. igitur, conj. therefore. ignarus, a, um, adj. (fr. in, not, el gnarus, knowing) ignorant. /gndvus, a, urn, adj. (in, not, etgmvus, industrious) idle, inactive, cowardly. ignis, is, m. 3. fire. ignobtlis, e, adj. (in 3 not, el ndbilis) unknown, mean, ignoble. igndro, are, dvi, dtum, a. 1. (fr. ignarus) to be igno- rant of, not to know. Ignotus, a, urn, adj. (in el ?io- ius) not known, ^unknown. Ilium, i, n. 2. a name of Tro}% derived from Ilus, one of its kings. Ulatus, a, urn, part, of infero. die, a, ud, pro. he, she, that. Ulecebrae, drum,f. 1. (fr. it- Itcio) enticements, allure- ments; Hit co, adv. (illoco, in hoc low) in that place, on^the epot, instantly. illuc, adv. to that place, thith- er ; hue... illuc, now here ...now there. illustris, c, adj. (fr. illuceo] clear, bright, illustrious, far-famed. illiislro, are, dvi, aium, a. I, (in et lusiro) to illuminate, illustrate, make renowned. Illyria, ae,f. I. et Illy ri cum * i. n. 2. a country bordering on the Adriatic Sea, oppo- site Italy. inv'igo, inis, f. 3. an image, figure, likeness. imbeciUis, e, adj. weak, fee- ble. That is, resting (in bacillum) on a stick. rmber, bris, m. 3. (fr. o/jl/S^o^; a shower. imttafio, onis, f. 3. (fr. imi- lor) imitation. imitor, dri, dlus sum, d. 1. to imitate. immdnis, e, adj. horrible. Cru- el, monstrous. immernor, oris., adj. (in, apt, et mentor) forgetful, regard less. immensus, a, um,adj. (in, not,. et melior, mensus) immea- surable, immense, bound - less. ivimcrUus, a, vm, pari. (in, not, et mcritus) undeserv. ed, undeserving. immfneo, ere, ui, n. 2. (in et ?nineo) to hang over, threat- en, be at hand. immissus, a, urn, part, of im- mitio. irnmilio, ill ere, Ui, issujrii ° DICTIONARY. 160 S. (in et mitto) to send or let in, to send to, to throw at. tmmobllis, e, adj. (in, not, el mobllis) immoveable. irnmolo, are, avi, alum, a. 1. to sacrifice, immolate. That is, to sprinkle (molam) a salted cake (in) upon a vie* tim. Immortdlis, €, adj. (in et mor- talis) immortal. hnmotus, a, um, part, {in et motus) unmoved. immutatus, a, um, pa? s t. ofim- miito ; nihil immutdtus, un- changed. immuto, are, avi, dtum, a. 1. (in et muto) to alter great- ly, change. ; mpdtiens, tis, adj. (in et pa- tior, patiens) that cannot or will not bear, impatient ; frigoris, unable to with- stand the cold ; morae, im- patient of delay. mpedio, we, tvz, Hum, a. 4. to hinder, check, prevent. Fr. in et pedes. That is, to throw any tiling against the feet of another, and hinder his progress. mpedltus, a, um, part, of im- pedio. mpendeo, dere, di, n. 2. (in et pendeo) to hang over, im- pend, threaten. impenHrabilis, e, adj. {in et pemtrdbllis ) imp e n etr able . mpense, adv. (fr. impendo, to lay out money upon) at great cost of labor and pains, extraordinarily. mp&rator, oris, m. 3. (fr. im- p€ro, imp$rdtum) a com- mander-in-chief of an ar- my, general. impertto, are, avi, dtum, a. }. (freq. fr. impero) to come mand, govern. imperltus, a, um, adj. (in, not. et perltus) unskilful, igno- rant, inexperienced. imperium, i, n. 2. (fr. impe ro) command, authority, go- vernment. impero, are, avi, dtum, a. 1. (fr. pdro) to command* rule over, govern. impertio, ire, tvi, Hum, a. 4. to impart, share. That is, to give (partem) a pari. impetro, are, avi, dtum, a. 1, (in et patro, to effect) to accomplish, accomplish the object of a request, obtain by request. impetus, its, m. 4. (fr. impe- to, to assail) an assault or fury with which we assault any one, violence ; impe* turn facere in aliquem, to make an attack upon one. impius, a, um, adj. (in et plus} impious, wicked. impleo, ere, evi, Hum, «. 2. ipleofr. tfXs'w) to fill, ful- fil, accomplish. impliciius, a, um, part, of im* plico. implico, are, ui et avi, ttum et dtum, a. I. (in et plico) to entangle, involve ; implu cdri morbo, to be seized with. imploro, are, avi, dtum, a. L (fr. ploro) to call upon with weeping, beseech. impono. 6n$re* ositi. ostium* Q 170 DICTIONARY a. 3, (in etpono) to lay up- on, impose. importunus, a, um, adj. im- portunate, outrageous, out- rageous in demands, tyran- nical, cruel. impositus, a, um, part, of im« pono. improbdtus, a, um, part, of improbo. improbo, are, dvi, dtum, a.\. (in et probo) to disapprove of. imprudens, tis, adj. (in etpru- dens) imprudent, inconsi- derate. hnpugndturus, a, um, part, of impugno, are, dvi, dtum, a. 1. (in et pugno) to attack. impune, adv. without punish- ment, with impunity. imus, a, um, adj. (fr. infi- mus sup. of inferus) the lowest. m, (prep. c. ace. et abl.) in, into, against, at, about, amongst, for ; in dies, from day to day ; in eo esse, to be on the point of. hidnis, e, adj. empty, void; vain. inaresco, escere, ui, n. inc. 3. to become dry. incedo, dere, ssi, ssum, n. 3. (in et cedo) to go against or towards, go, come. mcendium, i, n. 2. (fr. incen- do) a fire, conflagration. incendo, dere, di, sum, a. 3. (fr. cando) to set fire to, burn, i incensus, a, um, part, of in- cendo. incertus, a, um, adj. (in et cer- iiis) uncertain. inchoo, are, dvi, dtum, & . 1 , to begin. incldo, cider e, ctdi, edsum, n. 3. (in et cado) to fall into or upon, happen ; in alu quern, to fall in with one. indpio, expire, cepi, ceptum f a. 3. (in et cdpio) to begin » incitntus, a, um,part. of inch to. inclto, are, dvi, dtum, a. 1. (in et cito) to rouse, excite, sti- mulate. includo, dZre, si, sum, a. 3. (in et claudo) to shut in or up, include. inclusus, a, um, part, of inclu- do. inclytus, a, um, adj. (fr. *Xu genui, genXtum, a. 3. (in et gigno) to engender, proiuce. ingens, tis, adj. great, large. ingfrnuus, a, um, adj. (fr, in- geno) native, freeborn, li beral, candid. ingredior, edi, essus sum, d~ 3. (in et gradior) to walk into, go in, enter. ingxessuSfa, um, pari, of in- grediorv. ingruo, were, ui, n. 3. to fall violently on, assail. inhaereo, rere, si, sum, ft. 2. (in et haereo) to cling to, adhere to ; cogitationibus, to be lost in thought. inhio, are, dvi, dtum, a. et n . 1. (in et hio) to gape for, covet. intmtcus, a, um, adj. (met amicus) unfriendly, hostile- inique, adv. (in et aeque) un- equally, unjustly. iniquus, a, um, adj. (in et aequus) unequal, unjust. inttium, i, n. 2. (fr. meo,int^ turn) a beginning. initurus, a, um, part, of meo. injlcio, were, eci, ectum, a. 3* (in et jdcio) to cast into,, throw upon. injucundus, a, um, adj. (in et jucundus) unpleasant* harsh. injuria, ae,f. 1 . injury, wrong. Fr. jus, juris. Quod non jure ft. innascor, nasci, ndtus sum, d % 3. (in et nascor) to grow in. innfito, are, dvi, dtum,n. 1. (in et nctio) to swim into, float upon. innatus, a, um, part, of innas- cor, inbred, innate. innitor, ti, sus vel xus sum, d. 3. (in et nltor) to lean or rest upon, depend upon DICTIONARY. 173 itinocens, tis, adj. innocent, guiltless. innocentia, ae, f. 1. inno- cence. innotesco, escere, ui, n. inc. 3. {notusfio) to become noted or known. innoxius, a, um, adj. (in et noxius) inoffensive, harm- less. innumerdbilis, e, adj. (in et numerabilis) innumerable. innumerus, a, um, adj. count- less, innumerable. inopia, ae,f. 1. (inops) want. mops, opis, adj. poor, needy. Qui est sine ope. Inopus, i, m. 2. a river of De- los, which the inhabitants supposed to be the Nile, coming from Egypt under the sea. Near its banks Apollo and Diana were born. in vel im-przmis, adv. espe- cially. mquam, is, it, def. I say. inquindturus, a, um, part, of inqufno. inqulno, are, dvi, titum, a. 1, to defile, contaminate, stain. inqulro, rere, slvi,sUum, a. 3. (in et quaero) to seek for, inquire, investigate. insdnia, ae, f. 1. (insdnus) madness, folly. insdnio, \re, zvi, Hum, n. 4. (insdnus sum) to be mad. inscrlbo, here, psi, ptum* a. 3. (in et scrlbo) to write upon, inscribe. inscriptus, a, um, part, of zw- scrlbo. insectum, i, n. 2. (inseco, in- sectum) an insect. q' insequens r tis, part, of insi- quor. insgquor, qui, quutus vel eutus sum, d. 3. (in et sBquor) to follow. insideo, fdere, edi, essum, n. 2. (in et sedeo) to sit or rest upon. insidiae, drum, f. pi. 1. (fr. insideo) an ambush, lying in wait, treachery ; per in- sidias, treacherously. insldior, dri, dtus sum, d. 1. (insidias facio) to lie in wait, plot against. insigne, is, n. 3. (fr. signum) a sign or mark of distinc- tion, ensign. insignis, e, adj. distinguished by some (signum) mark or sign, distinguished. insimulo, are, dvi, dtum> a. 1. (in et simulo) to pretend a charge against, to accuse* insisto, sistere, stiti, statum,n> 3. (in et sisto) to stand up. on, insist. imolabtltter, adv. ineonsola- bly. insolens, tis, adj. insolent, ar- rogant. insolenter, adv. (fr. insolens) arrogantly. insolitus, a, um, part, et adj* unaccustomed, unusual. inspecto, are, dvi, Uum, a. 1. (freq. of inspicio) to look into, observe, behold. insperdtus, a, um, part, et adj. not hoped for, unexpected. instaturus, a, um, part, of in-. sto. instttuo, uere, ui, utum,a^S» (in et stdtuo) to appoint, in- stitute. 174 DICTIONARY* instildtmn, i, n. 2. {fr. insti- tuo) a practice, institution. instUiitus, a, um, part, of in- siiiuo. instO) stare, stiti, stdtum, n. 1. (in et sto) to stand near, urge, request earnestly. insti r Omentum, i, n. 2. {fr. in- struo) an instrument. Instruo, ere, xi, ctum, a. 3. (in et struo) to furnish, provide, fit out, instruct ; epulas, to prepare a meal. Insubres, urn, m. pi. 3. the in- habitants of Insubria, a country near the Po, sup- posed to be of Gallic ori- gin. « insuesco, escere, evi, elum, n. inc. 3. to become accus- tomed. insula* ae,f. 1. an island. insiiper, adv. moreover. integer, gra, grum, adj. {gri- or, gerrXmus) whole, entire, uncorrupted, unhurt. iniego, gere, xi, ctum, a. 3. (in et tego) to cover. integritas, dtis, f. 3. [fr. in- teger) integrity. inteUectus, a, um, part. o£ in- telligo. intelligo, i gere, exi, ectum, a. 3. (inter et lego) to under- stand, perceive, discern, know. inter, prep. c. ace. between, among. inter clpio, ipere, epi, eptum, a. 3. (inter et capio) to take by surprise, intercept. interdico, cere, xi, ctum, a. 3. (inter et dico) to forbid, prohibit. intcrdictus, a, urn, part* of in- terdico. inter diu, adv. by day. interdum, adv. now and --then, sometimes. interea, adv. (inter ea negotia) in the meanwhile. inter emius vel -emptus, a, urn, part, of interimo. inter eo, ire, ivi et ii, Uum, irr, n. (biter et eo) to go to ruin, perish. interest, imp. {inter et sum) it concerns, or is the interest of ; mea, it concerns me. interfecior, oris, m. 3. {fr. in- terficio, inter j ectum) a mur- derer. inter flcio, icere, eci, ectum, a. 3. {inter etfacio) to kill, murder. interim, adv. in the mean- while. interimo, imere, emi, emium or emptum, a. 3. (inter et emo) to take in the midst, take away, kill. inter jectus, a, um, part, of in- terjicio. inter jlcio, icere, eci, ectum, a. 3. {inter etjdcio) to throw between or among. interior, us, adj. {comp. of in- terns) more within, inner, interior. iaternecio, onis, f. 3. a mas- sacre, carnage, destruc- tion. internodium, i, n. 2- the space between two knots or joints, iniernus, a, um, adj. (fr. in- ter) inner, internal ; Mare Internum, the Mediterra- nean Sea. interpres, etis, m. 3. an inter- preter Fr. inter and par tes, or inter #nd preUum. DICTIONARY, 175 interregnum, i, n. 2. (inter et regnum ) an i nterreign , the space of time in which a throne is vacant between the death of one king and the accession of another. interrogates, a, um, part, of interrogo. interrogo, are, dvi, dtum, a. 1. intersum, esse, fui, futurus, irr. n. {inter et sum) to be in the midst, be present at. interus, a, urn, adj. (fr. in- ter) which is within. • intervattum, i, n. 2. the space {inter vallos) between the stakes of the rampart of a camp, any interval. iniervenio, venire, veni, ven- turn, n. 4. (inter et vcnio) to come between. hitexo, ere, id, turn, a, 3. (in et texo) to interweave. initmus, a r mn, adj. (for inter - rimus fr. interus) inner- most, very intimate. intra, prep, c. ace. within ; adv. inward. intrepidus,a, urn, adj. (in, not, et treptdus) fearless, intre- pid. intro, are, dvi, dium, a. 1 . (in- trd eo) to go into, enter. hitroduco, cere, xi, ctum, a. 3. {intro et duco) to lead in, introduce. introitus, us, m. 4. (fr. in- troeo, introitum) a going in, entrance. intueor, eri, Uus sum, d. 2. {in et tueor) to look stead- fastly at, behold. intus, adv. (svro's) within. uisitdtus, a, um, adj. (in et usitdtus) unusual, uncom- mon. inutilis, e, adj. (in et utilis) useless, unserviceable. invudo, dere, si, sum, a. 3. {in et vado) to enter, fall upon, attack. invenio, venire, veni, venium, a. 4. (in et venio) to come upon, light upon, find, in- vent. inventrix, icis, f. 3. (fr. in- venio) an inventress. inventus > a, um, part, of in- venio. investigo. are, dvi, dtum, a. 1. to trace or find out by (res* tigiis) the prints of the feet, to investigate, disco- ver. invtcem, adv. alternately, mu- tually. invictus, a, um, part* (in el victus) unconquered. invideo, vfdere, vrdi, visum, a* 2. (in et video) to envy. That is, keep one's eye Rx- ed on an object with sen- timents of secret jealousy. invidia,ae,f 1. envy, hatred, spite. invisus, a, um, adj. odious, hateful. invit-nus, a, um, part, of in- vito. invito, are, dvi, dtum, a. 1. to ask, invite. invius, a, um, adj. (fr. via) impassable. invoco, ?>re> wi, dtum, a. 1. {in et voco) to call upon, in* voke. Idnes, um, m. pi. 3, the inha- bitants of Ionia. Ionia, ae, f 1 . a country of Asia Minor, on the coast of the Aegaean. 176 DICTIONARY. Idntcus, a, um, \ j- i • Ionius, a, um, $ *'* Iphicrdtes, is, m. 3. a cele- brated general of Athens, who rose from the lowest station to the highest offi- ces in the state. Iphlgema, ae,f. 1. a daugh- ter of Agamemnon and Clytemnestra. ipse, a, am, pro. he himself, she herself, itself ; he, she, it ; et ipse, he also. Ira, ae,f. 1. anger, passion, resentment. xrascor, irasci, d. 3. (fr. ira) to be angry or enraged. udtus, a, um, adj. (fr. ira) angry, enraged. irretio, ire, HxA l itum, a. 4. (fr. rete) to ensnare, en- tangle. irrldeo, dere, si, sum, a. 2. (in et rldeo) to laugh at, scoff. irrigdtus, a, urn, part, of ir- rigo. irrigo, are, dvi, alum, a. 1 {in et rigo) to water, be- dew, irrigate. irrlto, are, dvi, dtum, a. 1 . to provoke, enrage, irritate. irruo, uere, ui, n. 2. (in et ruo) to rush in or on furiously, attack. is, ea, id, pro. this, he, she, it. Isocrates, is, m. 3. a celebrat- ed Athenian orator, son of Theodoras. Issicus, a, um, adj. pertaining to Issus. Issus, i, f. 2. now Aisse, a town of Cilicia, on the con- fines of Syria. iste, a, ud, pro. this, that, he, she, it. Ister, tri, m. 2. a large river of Europe, falling into the Euxine sea, called also Danubius. Isthmicus, a, um, adj. Isth- mian ; ludi, sacred games among the Greeks, which received their name from the isthmus of Corinth, where they were observed. Isthmus, i, m. 2. ('logo's) an isthmus, neck of land, se- parating two seas. ita, adv. so, thus. Italia, ae,f. 1. Italy, a cele- brated country of Europe. Italicus, a, um, ) , . T , , . T . xq ' ' ' > adj. Italian, Italus, a, um, $ J itaque, adv. therefore. That is, and so. iter, itineris, n. 3. (fr. eo. itum) a journey, way. march. iterum, adv. once more, again. Ithaca, ae,f 1. a mountain- ous and rocky island, with a city of the same name. situate north-east of Ce- phallenia. It was famous for being a part of the king- dom of Ulysses. itidem, adv. in like manner, likewise. iturus, a, um, part, of eo. jdceo, ere, ui, itum, n. 2. to lie. jdcio, jacere, jeci,j actum, a. 3. to throw, cast, hurl. jacto, are, dvi, dtum, a. 1* DIf;TIOI< AB1' . 177 ijreq. fr. jacio) to throw to and fro, toss. j 'actus, a, um, part, of jacio. jdciilor, dri, dins sum, d. 1. to throw (jaculum) a jave- lin, hurl. jam, adv. now, presently, al- ready. jamdudum, adv. long ago. Janiculum, i, n. 2. now Mon- torio, one of the seven hills at Rome, on the opposite shore of the Tiber. An- cus Martius joined it to the city by the bridge Subli- cii JapZtus, i, m. 2. a son of Coe- lus or Titan and Terra. Jason, onis, m. 3. a celebrat- ed fcu "o, son of Aeson. He was leader of the Ar- gonauts. jejiinus, a, um, adj. fasting, hungry. jocor, dri, dtus sum, d. 1. to speak in jest, joke. juba, ae,f. 1. a mane. jubeo, jubere,jussi, jussum, a. 2. to order, bid, command, jucundus, a, urn, adj. (fr^ju- vo) delightful, sweet. Judaea, ae,f. 1. a province of Palestine, forming the southern division. Judaeus, a, urn, adj. pertain- ing to Judaea ; Judaeus, i. m. 2. a Jew. judex, icis, c. 3. (jus et died) a judge. judicMus, a, um, part, of ju- dico. judicium, i, n. 2. judgment ; a sentence, decision. jhdidOy are, dvi, dtum, a. I. (judex) to judge, deter- mine, think, jugerum, i, n. 2. an acre of land. jugum, i } n. 2. a yoke ; the summit of a mountain. Fr. jpJyop. Or fr. jugo, jungo. Juguriha, ae, m. 1. a son oi Mastanabal, the brother of Micipsa. Julius, i, m. 2. the name of a family of Alba, brought to Rome by Romulus, where they soon rose to the high- est honours of the state. junctus, a, urn, part, of jungo. jungo, gere, xi, ctum, a. 3. to join ; jungere currum, to put the horses to the chariot. junior, us, adj. comp. (for ju- venior fr. juvenis) younger. Junius, i, m. 2. the name of a family at Rome. Juno, onis, f 3. the wife ol Jupiter. Jupiter, Jovis, m. 3. the son of Saturn and Ops, and king of the gods. jurgiosus, a, um, adj. (fr. jurgium) quarrelsome. jurgium, i, n. 2. a quarrel, juro, re, dvi, Hum, a. 1. (ft\ jus, juris) to swear, jus, juris, n. 3. law, right, jus* tice ; jus civiiatis, citizen- ship : jure, justly, reason- ably. Fr.jussi fr. jubeo. That which is ordained by laws human or divine. jussus,a, um, part, of jubeo. jussus, us, fit. 4. (fr. jubeo, jussum) a command. justltia, ae, f. 1 . (fr. Justus) justice. Justus, a, um, adj. (fr. jus) just, right, upright. juvenca, ae, f. 1. a heifer. juvenis, is, adj. (comp. junior 178 DICTIONARY. forjuvenior) young, youth- ful ; subst. c. 3. a youth, young man or woman. Fr. jiivo. One who has arriv- ed at that time of life which admits of his being of use to his country, to his fami- ly, and to himself. jiiventus, utis, f. 3. (fr. juve- riis) youth. juvo, jilvare, juvi, jutum, a. 1. to succour, help, assist. juxta, prep. c. ace. immedi- ately upon, hard by, near ; adv. nearly, alike, equally. L. labor et -os, oris, m. 3. toil, labour. labor, bi 9 psus sum, d. 3. to fall, glide, flow. labfiriosus, a, um, adj. (fr. labor) toilsome, laborious. Idboro, are, am, atum, n. 1. (labor) to labour, be op- pressed with, suffer with ; morbo, to be sick ; fame, to be hungry. labyrinthus, i, m. 2. (Aa/3ugiv« Gos) a labyrinth. lac, tis, n. 3. milk. Ldcedaemonius, a, um, adj. Lacedaemonian. Lacedaemon, 6nis,f. 3. a no- ble city of the Peloponne- sus, the capital of Laco- nia, called also Sparta. lace'ratus, a, um, part, of Za- cero. lacero, are, am, atum, a. 1. (jTn lacer, torn) to tear in pieces, lacerate, maim. idcessitus, a, um, part, of la* cesso. lacesso, ere, ivi, itum, a. 3. to rouse, provoke, irritate. LaconXcus, a, um, adj. Spar- tan, Laconic. lacryma, ae,f. 1. a tear. lacus, us, m. 4. a lake. laedo, d&re, si, sum, a. 3. to hurt, harm. laetdtus, a, um, part, of lae* tor. laetttia, ae, f. 1. {fr. laetus) joy. laetor, ari, dtus sum, d. 1 . to be glad, rejoice. laetus, a, um, adj. glad, joy- ful, prosperous, flourishing, fruitful, plentiful. Laevlnus, i, m. 2. P. Vale- rius, a Roman consul sent against Pyrrhus ; Laevini, a family belonging to the gens Valeria. laevor, oris, m. 3. smoothness. Lagus, i, m. 2. a Macedonian of mean extraction, who adopted Ptolemy (thence called Lagus or Lagides), the first Macedonian king of Egypt. lana, ae,f. 1. wool. Idndtus, a, um, adj. having 01 bearing wool, woolly. Idnidtus, a, um, part, of lanio* lanio, are, dvi, atum, a. 1. to tear or cut in pieces. lapicidma, ae,f. 1. (fr. lapi* cida, fr. lapis et caedo) a quarry ; marmoris, a mar- ble-pit, quarry of marble. lapideus, a, um, adj. (fr. la pis) stony. lapis, idis, m. 3. a stone. lapsus, a, um, part, of labor. laqueus, i, m. 2. a noose, ha! ter, snare. DICTIONARY* 170 largior, iri, lius sum, d. 4. to grant (large) largely, lav- ish, give, grant. largitio, onis, f. 3. (fr. lar- gior) a giving freely, grant, gift. largus, a, um, adj. large, ex- tensive, copious. late, adv. widely, far and wide. latebra, ae, f. 1. (fr. lateo) a hiding-place. Idteo, ere, ui, n. 2. to lurk, lie hid, escape the observation of. later, eris, m. 3. a brick or tile. later cuius, i, m. 2. a small brick or tile. Latlnus, a, um, adj. pertain- ing to Latium, Latin. Latlnus, i, m. 2. a son of Faunus and Marica, king of the Aborigines in Italy, who from him were called JLatini. hltitudo, fnis,f. 3. (fr. latus) breadth. Latona, ae,f. 1. the mother of Apollo and Diana. latrandus, a, um, part, of la- ir o. latro, are, dvi, dtum, a. 1. to bark, bark at. latro, onis, m. 3. a robber. latrdcinium, i, n. 2. robbery. Idturus, a, urn, part, of fero. latus, a, um, adj. broad, wide. latus, iris, n. 3. a side. laudatus, a, um, part, of lau- do. laudo, are, dvi, dtum, a. 1. (fr. laus, laudis) to praise. laus, dis,f. 3. praise. laute, adv. sumptuously? mag- nificentlv. lavo, lavdre % lavdvi, et saepius lavi, lava turn, lautum, et lo- turn, a. 1. et 3. to wash, rinse, bathe. leaena, ae, f 1. (As'aiva) a lioness. Leander, dri, m. 2. a youth of Abydos. Ifbes, etis, m. 3. (As/3^g) a kettle. lectus, a, um, part, of lego. Leda, ae, f. 1. the wife of Tyndarus, king of Sparta, was mother of Pollux and Helena, and also of Castor and Clytemnestra. legatio, 6nis,f. 3. (legatus) an. embassy. legatus, i, m. 2. (fr. lego) an ambassador, lieutenant. legio, 6nis,f. 3. a legion, bo- dy of soldiers consisting of ten cohorts. legislator, oris, m. 3. (lex et fero, latum) a. lawgiver, le- gislator. lego, are, dvi, dtum, a. 1. to send or depute as an am- bassador, or as a deputy, or lieutenant. lego, legere, legi, ledum, a. 3. (Aiyu) to gather, choose, read, read aloud. Lemdnus, i, m. 2. a lake in the country of the Alio- broges, now called the lake of Geneva. lente, adv. slowly, remissly. leo, onis, m. 3. (Ac'wv) a lion. Leontdas, ae,m. 1. a king of Sparta, celebrated for his bravery and patriotism. He led the 3)0 Spartans, who fell at Thermopylae. Leontinus, i, m. 2. pertaining to Leontium. 180 DICTIONARY. Leontium, i 9 n. 2. a town of Sicily. Lepidus,i, m. 2. M. Aemilius, a Roman, celebrated as being one of the triumvirs, with Octavianus and Anto- ny. lepus, o?*is, m. 3. a hare. Utalis, e, adj. (fr. Utum, death) mortal, deadly, fa- tal. levis, e, adj. light, levis etlaevis, e, adj. (fr. XsTog) smooth, polished. Jevitas, atis, f. 3. (fr. levis) lightness. levo, are, "dm, dtum, a. 1. (fr. levis) to lighten, relieve, alleviate. lex, legis, f. 3. a law, condi- tion. libenter, adv. (fr. libens, wil- ling) willingly, cheerfully. liber, era, erum, adj. free. liber, bri, ?n. 2. (fr. XsVo;. bark) the inward bark or rind of a tree, a book. liberdllter, adv. in a manner befitting a (liberum virum) freeman or gentleman, li- berally. liber dins, a, um, part, of li- btro. liber e, adv. freely. liberi, drum, m. pi. 2. child- ren, (freeborn, not slaves). libero, are, dvi, dtum, a. 1. to free, set at liberty. Libe- rum facio. llbertas, atis, f. 3. (fr. liber) liberty. Libya, ae,f. 1. properly, that part of Africa which bor- ders on the Mediterranean, adjoining Egypt. The po- ets have extended the name to all Africa. licet, ebat, liciiit, vel licitum est, imp. it is just or right , it is lawful or allowed. Licinius, i, m. 2. the name of an illustrious family at Rome. licet, conj. although. lienosus, a, um, adj. (lien, enis* spleen) splenetic, affected with spleen. ligneus, a, um, adj. (fr. lig- num) of wood, wooden. lignum, i, n. 2. wood. If go, are, dvi, dtum, a. 1. to bind. Liguria, ae, f. 1. a country in the west of Italy, along the Ligusticus Sinus or Gulf of Genoa. Ligus, iiris, m. 3. an inhabit- ant of Liguria, a Ligurian. Ligusticus, a, urn, adj. per- r taining to Liguria ; Sinus vel Mare', now, the Gulf of Genoa. Lilybaeum, i, n. 2, a promon- tory of Sicily, looking to- wards Africa, with a town of the same name in its vi- cinity. limpidus, a, um, adj. clear, limpid. limits, i, m* 2. mud, slime,, clay. lingua, ae, f. 1 . (jfr. lingo , to lick) the tongue ; speech, language. linum, i, n. 2. (Ai'vov) flax, linen. liquefacio, facere, feci, fac- tum, a. 3. (Itquere ftieio) to melt, dissolve. DICTIONARY. IS) liquidus, a, um, adj. (fr. &- quor) liquid, pure, clear. lis, litis, f. 3. strife, dispute. littera, ae,f. 1. a letter ; lit- teris mandare, to commit to writing ; limrae, arum, pi. a letter, epistle ; also, letters or learning, the arts, the sciences. Htterdrius, a, um, adj. (fr. littera) relating to letters, literary. lltus, vel littus, oris, n. 3. (fr. \uftfbg, Kirr og, smooth) a shore, a bank. loco, are, dvi, dium, a. 1. to place, deposit ; virgo du- cenda locatur, a girl is be- stowed or given in mar- riage. Fr. locus. That is, in loco pono. locus, i, m. 2. loci et Idea, orum, pi. m. etn. a place. locusta, ae,f. 1. a locust. longe, adv. (fr. longus) a long way off, far, wide. longinquus, a, um, adj. (fr. longus) being a long way off, distant. longltudo, inis,f. 3. (fr. lon- gus) length. longus, a, um, adj. long. loquuturus ml -cuturus, a, um, part, of loquor. loquutus vetcutus,a, um,part. g€ loquor. loquor, qui, quutus vel cutus sum, d. 3. (fr. "hoy og, a word) to speak. lonca, ae,f 1. a breast-plate, coat of mail. Fr. lorum. As anciently made of leath- er or leathern thongs. 'drum, i, n. 2. a thong, whip, scourge. R lubens vel libens, tis, part, of lubet, willing. lubenter vel libenter, (jus, is- sime) adv. willingly. lubet vel libet, ebat, nit tel Hum est, impers. 2. it pleo ses, it is agreeable. lubido, vel libido, fnis,f.d. (fr. If bet) desire, inclina tion, lust. lubricus, a, um, adj. (for la bricusfr. labor) slippery. luceo, cere, xi, n. 2. (fr. lux. liicis) to shine. Lucius, i, m. 2. a praenomen among the Romans. Lucretia, ae,f. 1, a Gelebrat ed Roman lady, daughte; of Lucretius, and wife oi Tarquinius Collatinus. Lucretius, i, m. 2. Sp. Trici pitinus, father of Lucretia. luctus, us, m. 4. (fr. lugeo\ luctum) mourning. Lucidlus, i, m. 2. Lucius Li cinius, a Roman, celebrat- ed for his fondness of lux ury, and for his military talents. liicus, i, m. 2. a grove. ludo, dere, si, mm, a. 3. to play. liidus, i, m. 2. play, a game ; litterarius, a school ; gla diatorius, a school for gla diators ; ludi magisier, a school-master. lugeo, gere, xi, ctum, n. 2. (f. Xu£w, to sob) to lament, be- wail. lumen, inis, n. 3. (for lucimea fr. luceo) the light, a light an eye. Una, tie, f. 1. (for lucina fr luceo) the moon. 182 DICTIONARY, lupa, ae,f. 1. a she-wolf. lupus, i, m. 2. (fr. \txog) a wolf. lusclnia, ae,f 1. a nightin- gale. Lusitania, ae,f. 1. a part of ancient Hispania, on the Atlantic coast, answering nearly to the modern king- dom of Portugal. lustro, are, dvi, dtum, a. 1. to expiate,, purify, muster, re- view. lustrum, i, n. 2. the lair or den of wild beasts. lusus, its, m. 4. (fr. ludo, lu- sum) play, sport, a game. Lutatius, i, m. 2. C. Cafulus, a Roman naval command- er, famous for his victory over the Carthaginian fleet, off the Aegates insulae. Lutetia, ae,f 1. now Paris, a town of Belgic Gaul, on an island in the Sequana or Seine, which received its name, as some suppose, from the quantity of (lutum) clay in its neighbourhood. lutum, i, n. 2. clay, mire, dirt. lux, lucis, f. 3. (fr. Xuxtj, dawn, or Xsuxos, bright) light. luxuria, ae,f. 1. luxury. Lycia, ae,f. 1. a country of Asia Minor, in the south. Lycius, a, urn, adj. pertaining to Lycia* Lycian. Lycomedes, is, m. 3. a king of Scyros, an island in the Aegaean sea, a son of Apol- lo and Parthenope. Lycurgus, i, m. 2. a celebrat- ed lawgiver of Sparta, son of king Eunomus. Lydia, ae, f. 1. a country of Asia Minor, south of My- sia. Lysander, dri, m. 2. a cele- brated general of Sparta. Lysimachus, i, m. 2. king of Thrace, one of the cap- tains of Alexander the Great. M. Mace~do, onis, m. 3. a Mace- donian. Macedonia, ae,f. 1 . now Rou~ melia, a country of Europe* lying to the west of Thrace? and north and north-east of Thessaly. Macgdonicus, a, urn, adj. Ma- cedonian. mactes, iei, f. 5. (fr. maceo f to be lean) leanness. Macrobii, drum, m. pi. 2. (fr. f/,axgo£, long, and /3io$, life) a people of Aethiopia, ce- lebrated for their longevity. mactdtus, a, um, part, of mac- to. macto, are, dvi, dtum, a. 1. to sacrifice, immolate, slay. macula, ae, f. 1 . a spot, stain. mdculosus, a, um, adj. spotted, stained. madeo, ere-, ui x n. 2. (Mct&xw) to be wet or moist. Maenades, um,f. pi. 3. (Ma*. vads$) priestesses of Bac- chus. Maeotis, idis, f. 3. Palus, a large lake or part of the i sea, at the north of the Euxine, now called the sea | of Azoph or Zahack. magis, adv. more, rather. DICTIONARY. 183 magisler, tri, m. 2. a master, teacher ; magisler equitum, a general of horse, or the dictator's lieutenant. magistra, ae,f. 1. a mistress, instructress. magistratus, its, m. 4. (fr. magister) amagistrac}', ma- gistrate. Magnesia, ae,f. 1. the name of two cities in Lydia, of which one was situate in the south near the Maean- der, and the other in the northern part near the June tion of the Hermus and Hyl- lus. magnifice, adv. -centius, *ce?u tissime, magnificently. magriificentia, ae,f 1. mag- nificence. magmftcutt, a, um, adj. .cen- tior, -centisslmus, magnifi- cent. magnitude, xnis, f. 3. (fr. magnus) greatness, mag- nitude. magnopere, adv. i. e. magno opere, with much toil, great- ly, very much. magnus, a, um, adj. (comp. major, sup. maximus) great, majores, um, m. pi. 3. forefa- thers, ancestors. male, adv. (comp. pejus, sup. pessime) badly. maledico, cere, wi, ctum, a. 3. (male et dico) to speak ill of, rail at, revile. mdledicus, a, um, adj. -centior, ceniissimus, slanderous, re- proachful, abusive. maUficus, a, um, adj. -centior, -centisstmus, (fr. malefa* do) hurtful, mischievous, kicked. malo, malle, malui, irr. n. (fr. magis and void) to be more willing, wish rather, pre. fer. malum, i, n. 2. (fr. 0$Xov, Dor. fxaXov) an apple. malum, i, ?i. 2. evil, misfor- tune, calamity. mdlus, a, um, adj. (pejor 9 pes- simus) bad, wicked ; mail, bad men. Mancmus, i, m. 2. a Roman general, who was defeated by the Numantines, B. C. 138. mando, are, dvi, dtum, a. 1. to commit to one's charge. enjoin, order. mando, d€re, di, xum, a. 3, to chew, eat. mane, n. hid. the morn- ing ; adv. in the morning. maneo, ere, si, sum, n. 2. to remain. manes, mm, m. pi. 3. the ghosts of the dead, the shades. Also, the abode of the shades. Manlius, i, m. 2. a name among the Romans. mono, tiro, avi, dtum, n. 1 . to flow. mansuefdcio, facer e, feci, fac* turn, a. 3. {mansuelum fa* cio) to make tame. mansuef actus, a, um, part, of mansuefio. mansuef io, fi£ri, f actus sum s irr. to be made tame. Mantinea, ae, f. 1. a town of Arcadia, in the Peloponne- sus, near the borders of Argolis. mdnubiae, drum,f. pi. 1 . spoils taken (manu) by the hand in war or elsewhere, booty. 184 DICTIONARY* manumissus, a, am, part, of manumitto. manumitto, mittere, misi, mis- sum, a. 3. {manus et mitto) to set at liberty, free. nanus, us, f. 4. a hand, the trunk of an elephant. mdpdle, is, n. 3. a hut (of a rustic Numidian.) An Afri- can word. Marcellus, i, m. 2. the cogno- men of an illustrious Ro- man family. Marcius, i, m. 2. the name of a Roman family. Marcus, i, m. 2. a praenomen among the Romans. mare, is, n. 3. the sea. margarita, ae,f. 1. (fr. ,u«£- yccg hr}$) a pearl. Mariandyni, drum, m. pi. 2. a people of Bithynia, to the east of the river San- garius. marlnus, a, urn, adj. pertain- ing to {mare) the sea, ma- rine ; aquila marina, the saker. maritimus, a, um, adj. (fr. mare) of the sea, mari- time ; regio, a country bor- dering on the sea ; mariti- mae copiae, naval forces. mdritus, i, m. 2. (fr. mas) a husband. Marius, i, m. 2. C. a native of Arpinum, who, from a peasant, became one of the most powerful and cruel ty- rants that Rome ever be- held during her consular government. marmor, oris, n. 3. (fr. pag- ftajov) marble. Mars, Us, m. 3. the god of war, son of Jupiter and Juv no. Mar si, crum, m. pi. 2. a peo- ple settled near the lake Fucinus in Italy. Marsyas, ae, m. 1 . a celebrat- ed musician of Celaenae, in Phrygia. mascfdus,a, um, adj. {fr. mas) male, manly. mas, maris, m. 3. the male of any creature. massa, ae,f. 1. a lump, masse Massicus, a, um, adj. of Mas- sicus, a mountain of Cam- pania, near Sinuessa, fa- mous for its wine. Massilia, ae, f. 1 . a maritime town of Gallia Narbonen- sis, now Marseilles. mater, tris,f. 3. (^rrig, Dor* V*&rr t £) a mother. materia, ae,f. 1. matter, stuff, material, timber. mdirimonium, i, n. 2. (fr. ma- ter, mdtris) marriage, ma- trimony. mdtrona, ae,f. 1. (fr. mater) a married woman, matron. Matrona, ae, f. 1. a river of Gaul, now the Marne. mdturesco, escere, ui, n. inc. 3. {mdturus fio) to ripen, grow ripe. mdturus, a, um, adj. ripe, ma- ture. mdtutinus, a, um, adj. belong- ing to the morning, early. Fr. Maiuta, the goddess of morning. Mauritania, ae, f. 1. a coun- try in the west of Africa, on the Mediterranean, now the empire of Fez and Mo- rocco. DICTIONARY. 185 Mausolus, i, m. 2. a king of Caria. maxilla, ae,f. 1. the jaw-bone, jaw. maxirne, adv. (comp. magis) most of all, especially. maximus, a, um, adj. (sup. of magnus) greatest. Maximus, i, m. 2. the cogno- men of several Romans. mecum, (i. e. cum me) with me. tnedeor, eri, (with a dat.) d. 2. to cure, heal. medicdtus, a, um, part, of me- dico. rnedlcina, ae, f. 1, (fr. m&- dicus) medicine. medico, are, dvi, dtum, a. 1. (fr. medeor) to heal, cure ; corpus, to embalm. me'dicus, i, m. 2. (fr* medico) a physician. .mediocris, e,adj. (fr* medius) middling, moderate. Mediomatrici, orum, m. pi. 2. a people of Gallia Belgica, on the Mosella or Moselle. medildtus, a, um, part, of me- ditor. m editor, dri, dtus sum, a. 1. to give attention to, medi- tate, practise. ~ neque, neither... nor. nequeo, ire, wi, Hum, irr. n. (ne et queo) I cannot, not to be able. nequis, qua, quod et quid, pro. lest any one, that no one. Nereis, tdis, f. 3. a Nereid ; Nereides, nymphs of the sea, daughters of Nereus and Doris. nescio, ire, wi, Hum, n. 4. (ne et scio) to be ignorant of. Nestus, vel Nessus, i, m. 2. now Nesto, a small river of Thrace. neuter, tra, trum, adj. (ne uter) neither of the two, neither, Nicomides, is, m. 3. the name of several kings of Bithy- nia. nidffico, are, dvi, dtum, a. 1. (nidus et facio) to build a nest. DICTIONARY, 191 nidus, i, m. 2. a nest. niger, gra, grum, adj. black. nihil, n. ind. nothing ; nihil habeo quod, I have no rea- son ; non nihil, something. nihilominus, adv. neverthe- less. Nilus, i, m. 2. a famous river of Egypt. ntmis, ) 7 , w . > adv. too much. nimium, ) nirnius, a, urn, adj. (fr. ni- mis) too much, too great, excessive. Niobe, es,f. 1. a daughter of Tantalus, king of Lydia, and wife of Amphion, king of Thebes. nisi, conj, if not, unless. Nisus, i^m. 2. a king of Me- garis, father of Scylla. nitldus, a, um, adj. (fr. ?ii- teo) shining, bright. Nitocris, idis,f. 3. a famous queen of Babylon. nitor, oris, m. 3. (fr. niteo) brightness, splendour. nitor, niti, nisus et nixus sum, d. 3. to strive. nix, nlvis,f. 3. snow. no, nare, ndvi, natum, n. 1. (vaw, vw) to swim. nobllis, e, adj. (fr. nosco) known, famous, noble. nobilltas, dtis,f. 3. (fr. nobi- . lis) distinction ; distinction of birth, nobility ; great- ness of soul. nobilitatus, a, um, part, of nobilifo. ndbiltto, are, dvi, dtum, a. 1. to make (nobilem) illustri- ous, ennoble. yidceo, ere, ui, Xtum t a. 2. to hurt, injure. noctu, abl. by night, in the night time. nocturnus, a, um, adj. night- iy. nodus, i, m. 2. a knot. Nola, ae, f. 1. an anciem town of Campania. nolo, nolle, nolui, irr. n. to be unwilling. Nomddes, um, m. pi. 3. a name given to those pasto- ral nations, who had no fixed habitation ; it was particularly given by the Greeks to the Numidians\ a people of Africa, styled by the Romans Numidae. nomen, mis, n* 3. (for novU men,fr. novi) a name. non, adv. not ; non nihil, some- thing. nonagesinws, a, um, ord. num. adj. the ninetieth. nonne, adv. (instead of num non) not? (as a question). nonnihil, n. ind. something. nonnisi, adv. only. nonnidlus, a, um, adj. some. ncnus, a, um, ord. num. adj. ninth. nosco, noscere, novi, notum, a. 3. to know. noster, tra, trum, pro. (fr. nos) our. nola, ae,f. 1. a mark ; cor- pus notis distinguere, to tattoo one's self. nolo, are, dvi, dtum, a. 1 . {fr. nota) to mark, remark. notus, a, um, part, of nosco. novem, ind. card. num. adj. nine. novus, a, um, adj. new. nox, noctis, f. 3. (vug, vvxto$) night ; de node, by night. 192 DICTIONARY^ noxius, a, um, adj. (fr. noxa, hurt) hurtful, injurious. nubes, is, f. 3. (fr. nubo) a cloud. nubo, nubere, nupsi et nuptus sum, nuptum, a. et n. p. 3. to cover, marry, be mar- ried, (properly applied on- ly to the woman, who co- vered her head with a veil, when presented to her hus- band at the marriage rite.) nuddtus, a, um, part, of nudo. nudo, are, dvi, alum, a. 1. to make naked, uncover, ex- pose. nudus, a, um, adj. naked, bare. nullus, a, um, gen. lus, dat. i, adj. (ne et uUus) no one, not any, none. num, adv. whether or no ? whether. Numa, ae, m. 1. Pompilius, a native of Cures, a village of the Sabines, and the suc- cessor of Romulus. Numantia, ae,f. 1. a town of Spain near the sources of the river Durius. Numantini, drum, m. pi. 2. the inhabitants of Numan- tia. numen, inis, n. 3. a deity, god. niimBro, are, am, dtum, a. 1. (fr. numerus) to count, number, enumerate. numerus, i, m. 2. a number. Numidae, drum, m. pi. 1. (No^adss) the Numidians. Numtdia, ae,f. 1. a country of Africa, which now forms the kingdom of Algiers. Numttor, oris, m. 3. a son of Procas, king of Alba, and grandfather of Romulus and Remus. nunc, adv. now. nuncupo, are, &vi, dtum, a. 1. (nomen et capio) to name, call. nunquam, adv. (ne unquam) never ; nunquam non, al« ways. nuntio et nuncio, are, dvi, alum. a. 1. to announce, declare. relate. nuptiae, drum, f. pi. 1. (fr. nubo, nuptum) the marriage rite, nuptials. nusquam, adv. (ne usquam) nowhere. nutriendus, a, um, part, ofnu- trio. nutrio, ire, %vi, itum, a. 4. to nourish, nurture. nutrltus, a, um, part, of nu- trio. nutrix, tcis,f. 3, (fr. nutrio) a nurse. nympha, ae,f. 1. a nymph. O. O, int. (~n) O! oh! ob, pr. c. ace. for, on account of. obdormisco, isce~re, Ivi, n. inc. 3. (ob et dormisco) to fall asleep, sleep. obduco, c$re, xi, ctum, a. 3. (ob et duco) to draw over. obductus, a, um, part, of o/>- duco. obedio, ire, ivi, ttum, n. 4. (ok et audio) to give ear to, obey. obeo, ire, ivi et ii, itum, irr. w. (ob et eo) to go to, go DICTIONARY, 193 through, transact, perform ; to meet death, die. oberro, are, dvi, atum, n. 1. (ob et erro) to wander up and down, stray about. obisus, a, um, adj. fat, plump. objdceo, ere, ui, n. 2. (ob et jdceo) to lie in the way or before. objectus, a, um, part, of obju cio. objicio, ic&re, eci, eclum, a. 3. (ob etjacio) to cast against, object against, object. obligo, are, dvi, atum, a. 1. (ob et ligo) to bind about, bind, oblige. oblique, adv. (fr. obliquus) obliquely, indirectly. obliquus, a, urn, adj. oblique, crooked, indirect. oblltus, a, urn, part, ofoblivis- cor. obliviscor, Ivisci, itus sum, d. 3. to forget. obnoxius, a, um, adj. liable, subject, obnoxious. obruo, uere, ui, utum, a. 3. (ob et ruo) to overwhelm, cover over, bury. obrutus, a, um, part, of obruo. obscurdturus, a, um, part, of obscuro. itbscuro, are, dvi, atum, a. I. to darken, obscure. obscurus, a, um, adj. dark, obscure. abseci'o, are, dvi, alum, a. 1. to pray earnestly, suppli- cate, conjure. ibsequor, sequi, sequutus vel secutus sum, d. 3. (ob et se- quor) to follow in the way of, comply with, serve, obey. observdtus, a, um,part. of ob* servo, r observo, cure, dvi, atum, a. 1 . (ob et servo) to watch, ob- serve, attend to. obses, idis, c. 3. a hostage. obsessus, a, um, part, of ohsu deo. obsldeo, sidere, sedi, ses- sum, a. 2. (ob et sZdeo) to sit in front of, beset, be- siege. obsidio, onis,f. 3. a siege. obsidiondlis, e, adj. pertaining to a siege ; corona, a crown given to him who had rais- ed a siege. obstetrix, zcis,f. 3. a midwife. obtestdtus, a, um, part, of p6- testor. obtestor, dri, dtus sum, d. 1. (ob et testor) to call solemn, ly to witness, conjure, sup- plicate. obtineo, inere, tnui, entum, a, 2. (ob et teneo) to hold, pro- cure, obtain ; obtinet se?i- tentia, the opinion prevails. obviam, adv. (ob viam) in the way ; fio, I meet ; ire, to go to meet. occdsio, onis, f. 3. (fr. occi- do, oecdsum) an opportuni- ty, occdsus, us, m. 4. (fr. occtdo % oecdsum) the setting of the heavenly bodies, sunset, evening. » cccidens, tis, (scil. sol) the west, evening. Where the sun (occldit) falls or sets. occidendus, a, um,pqrt. ofoc- ciido. occidentalism e, adj. pertain- 194 DICTIONARY* iag to (occidens) the west, western. occldo, cidere, cldi, cdsum, n. 3. (ob et cddo) to fall, set. occldo, cider e, cldi, cxsum, a. 3. (ob et caedo) to slay, kill. occisurus, a, um, part, of oc- cldo. occisus, a, um, part, of occl- do. occoecdtus, a, um, part, of oc- coeco. occoeco et -caeco, are, dvi, dtum, a. 1. (ob et coeco) to blind, dazzle. occulto, are, dvi, dtum, a. 1. (freq. fr. occulo, occultum) to hide, conceal ; occulta- ri, to hide one's self. occupo, are, dvi, dtum, a. I. (ob et cdpio) to seize, occu- py- occurro, currtre, curri et cu- curri, curswm, n. 3. (ob et curro) to run up to, meet. Ocednus, i, m. 2. ('Qxsoyos) the ocean or main sea ; a powerful deity of the sea, son of Coelus and Terra. Qetavivnus, i, m. 2. or Octa- vius Caesar, the nephew of Caesar the dictator. Af- ter the battle of Actium, the senate bestowed upon him the title of Augustus. octdvus, a, um, ord. nwn 7 adj. (fr. octo) eighth. actingenti, ae, a, card. num. adj. eight hundred. octo, card. num. adj. ind. (ok. tw) eight. octoginia, card. num. adj. ind. eighty. aculus, i, m. 2. an eye. 5di, odisse, djef. pret. to haje, abhor. odium, i, n. 2. (fr. odi) ha- tred. odor, oris, m. 3. a smell ; odores, perfumes. odoror, dri, dtus su?n, d. 1, (fr. odor, odoris) to smell. Oeneus, ei et eos, m. 2. et 3. a king of Calydon in Aeto- lia, and father of Melea= ger. Oenomaus, i, m. 2. the name of one of the gladiators, who excited the war of the slaves. Oeta, ae, m. 1. now Banina, a celebrated mountain be- tween Thessaly and Pho- cis. offer o, offerre, obtuli, obldium, irr. a. (ob etfero) to bring before, offer. officina, ae, f. 1. a work- shop. officio, were, eci, ectum, a. 3. (ob etfdcio) to do against a hinder, injure. officium, i, n. 2. a duty, kind- ness, service, act of cour- tesy. For offacium. What we do (ob) in service to another. 6lea,ae,f. 1. (iXoua) an olive- tree. oleum, i, n. 2. (sXaiov) oil. olim, adv. in time past, for- merly, some time, at one time. olor, oris, m. 3. a swan. olus, €ris, n. 3. (fr. oleo, to grow) herbs. Olympia, ae, f. 1 . a town of Elis in Peloponnesus. Olympicus, a, um, adj. Olym- pic. Olympus, l^m. 2. a famous DICTIONARY. 195 mountain on the coast of Thessaly, north of the mouth of the Peneus. omen, litis, n. 3. an augury, omen. omniSj e, adj. all, every ; om- nes, all ; omnia, all things. onus, &ris, n. 3. a burden, load. onustus, a, um, adj. (fr. onus) laden, filled with. vpera, ae, f. 1. (fr. opus) work, labour, pains ; dare operam alicui, to attend to, give one's self up to a thing. operor, art, dius sum, d. 1. (fr. opus) to work. opes, um,f. pi. 3. means, re- sources, wealth ; in sing, {ops, nom. and opi, dat. not used, opis, gen. opem, ace. ope, abl.) aid, assistance. opimus, a, um, adj. fat, fruit- ful. t fplriio, Onis, f, 3. opinion ; praeter opinionem, contrary to expectation. oporlet, ere, uit, impers. it is expedient or fit, it behoves, it ought, it must needs be. oppidum, i, n. 2. a walled town, town. oppono, onere, osui, osltum, a. 3. (ob et pono) to place against, oppose. opportunus, a, um, adj. sea- sonable, convenient, fa- vourable. oppositus, a, um, part, of op- pono, placed against, oppo- site. "rpprimo, Xmere, essi, essum, a. 3. (ob et premo) to oppress, overpower, overcome. oppugnatus, a, um, part, of oppugno, oppugno, are, dvi, atum, a. 1. (ob et pugno) to fight against, attack, assault. ops. V. opes, optime, adv. (sup, of bene) very well, best. optlmus, a, um, adj. (sup, of bonus) best. Fr. opto. That is, most desirable. optio, onis, f. 3. liberty (op* tandi) of choosing, choice, option. opto, are, dvi, atum, a. 1. to wish, choose. epulentus, a, um, adj. (fr. opes) rich, opulent. opus, tris, n, 3. a work, la- bour. ora, ae,f. 1. a border, coast, shore. ordculum, i, n. 2. (fr. oro) the response of an inspir- ed priest or priestess of a temple, an oracle. or alio, onis, f. 3. (fr. oro) a speech, discourse. orator, oris, m. 3. (fr. oro, ordtum) a speaker, orator 5 ambassador. orbatus, a, um, part, of orbo. orbis, is, m. 3. a circle, orb ; in orbem jacere, to lie round in a circle ; orbis terr arum, the world. orbo, are, dvi, atum, a. I, to deprive or bereave of. Orcus, i, m, 2. the god of the infernal regions, Pluto ; the infernal regions, the abode of the dead. ordtno, are, dvi, atum, a. 1. to place (ordine) in order, arrange. 196 MCTIONABY. ordo, mis, m. S. order, me- thod, arrangement, OrienSy tis, m. 3. the east. The part where the sun (oritur) rises. orient dis, e, adj. pertaining to (Oriens) the east, east- ern. origo, mis, f. 3. (fr. orior) beginning, origin ; origi- nem ducere, to derive one's origin. orior, eris, itur, orlri, ortus sum, d. 3. to rise, spring, begin. orndmentum, i, n. 2. (fr. or* no) an ornament. ornatus, a, urn, part, of orno. ornatus, us, m. 4. (fr. orno. orndtum) ornament, dress. orno, are, dvi, dtum, a. 1. to adorn. Pro, are, dvi, dtmn, a. 1. to utter ; to utter a request, beg, pray. Orodes, is, m. 3. a prince of Parthia. Orpheus, ei et eos, m. 2. et 3. a great poet and musician, son of Oeager and the muse Calliope. ortus, a, urn, part, of orior. ortus, us, m. 4. (fr. orior) a rising, springing up. os, oris, n. 3. the mouth, face, countenance. os, ossis, n. 3. a bone. Ossa, ae, f. 1. a lofty moun- tain of Thessaly, separat- ed from Olympus by the vale of Tempe. ostendo, dere, di, sum, et turn, a. 3. (obs for ob, et tendo) to stretch or hold before another, show. Ostia, ae, f. a town built at the mouth of the Tiber by Ancus Martius, the 4th king of Rome. ostium, i, n. 2. (fr. os) the entrance or mouth of a ri- ver. ostreum, i } n. 2. (otfrfsov) an, oyster. otium, i, n. 2. ease, leisure. Otos et Otus, i, m. 2. — i' EpMdlies. ovis, is,f. 3. (oig) a sheep* ovum, i, n. 2. (wov) an egg. P. stands for Publius. pabulum, i, n. 2. (fr. pasco] fodder. pdciscor, pacisci, pacius sum, d. 3. to make a bargain or agreement ; to settle, rati- fy, a treaty. Fact^lus, £, m. 2. a river ol Lydia, famous for its gold, en sands. pactum, i, n. 2. an agreement, covenant ; quo pacto, in what manner. pactus, a, um, part, of pads cor. Pddus, i, ?n. 2. now the Pc, the largest river of Italy, It rises in the Alps, and empties into the Hadriatic or Gulf of Venice by seven mouths. paene, adv. almost, nearly. palea, ae,f. 1. chaff. palma, ae,f. 1. (VaXa^) the palm of the hand ; a palm- tree. palpebra, ae, f. 1. the eye* DICTIONARY. 19? lid ; pdlpcbrae, the eye- lashes. pdlus, udis, f. 3. a marsh, lake, pool. pdlustris, e, adj. (fr. pdlus) marshy. Pan, dnis, et dnos, ace. Pana, m. 3. (Ilav) the God of shepherds. pando, pandere, pandi, pan- sum et passum, a. 3. to throw open, spread out, ex- tend. pango, pangere, panooi, pane- turn, item pegi, et pepigi, pactum, a. 3. to drive in, fix, make firm ; pang€re foedus, to ratify, conclude a treaty. Panionium, i, n, 2* (fr. tfav, all, et Iwwos) a place on mount Mycale, consecrat- ed by religious festivals, so called as being common to all Ionia. panis, is, m. 3. bread. panthera, ae, f. 1. {ifav&r^) a panther. pdpdver, eris, n. 3. the poppy. Papirkis, i, m. 2. the name of a Roman family. mpyrum, i, n. 2. et papyrus, i, m. et f. 2. (k6l paveo, pavere, pdvi, a. &; n. 2. to fear, dread, be afraid. pavidus, a, um, adj. (fr. pa- veo) fearful. pavo, onis, m. 3. a peacock. pax, pdcis,f. 3. peace. pecco, are, dvi, alum, n. 6z a. 1. to do wrong or amiss, err. sin. yyecto, peeler e, pexi, pexum, a. 3. to comb, dress the hair : card. pectus, oris, n. 3. the breast. pBcunia, ae,f. 1. money. p$cus, udis, c. 3. a sheep, beast, animal. pecus, oris, n. 3. cattle. pedes, itis, m. 3. (fr. pes, pe- dis) a foot- soldier. pelagus, i, n. 2. (tfiXaycs) the sea. Peleus, i, m. 2. a king of Thessaly, son of Aeacus. He married Thetis, one of the Nereids, by whom he had Achilles. Pelias, ae,m. 1. a king of Iol- chos in Thessaly, son of Neptune by Tyro, the daughter of Salmoneus. Peligni, drum, m. pi. 2. a peo- ple of Itaty, who dwelt near the Sabines and Mar- si. Pelion, i, n. 2. a mountain of Thessaly, on the coast of the Aegaean, situate to the south of Ossa. pellicio, icere, exi, ecium, a. 3. (per et laeio) to draw, allure, entice. pellis, is, f. 3. the skin, hide. peUo, pellkre, pepidi, pulsum, a. 3. to drive, drive away, banish. pellucidus, a, um, adj. (per et lucidus, fr. luceo) clear, transparent. Peloponnesus, i, f. 2. now the Morca, a celebrated penin* sula, which comprehends the most southern parts of Greece. Fr. ncXocrcwyjCoc (IlcXotfos vtjcTop). the island of Pelops, who settled there. Pelusium, i, n. 2. now Tineh % a town of Egypt, situate at the entrance of one of the mouths of the Nile, called from it Pelusian. pendeo, pendere, pependi, pen sum, n. 2. to hang. pene, adv. v. paene; penes, pr. c. ace. in the pow- er of, in the possession of, with. penetrate, is, n. 3. the recess or innermost part of an> place, as of a temple, pa lace, &c. peneAro, are, avi, alum, a. 1. to go within or into, pierce or penetrate. For penitro fr. penilus* Eo penitus. Peneus, i, m. 2. now Salem pria, a river of Thessaly, rising on mount Pindus, and falling into the Ther- maicus Sinus, after a wan- dering course between mount Ossa and Olympus. peninsula, ae,f. I. (fr. pent & insula) a peninsula Almost an island. penna, ae, f. 1. a feather, quill. pensilis, e, adj. (fr. pendeo., pensum) hanging, pendent . penuria* ae,f 1. want, need, 200 DICTIONARY. per, prep, c. ace. through , through the medium of, by, pera,ae,f. 1. (^fa) a wallet. perdgro, are, dvi, alum, a. 1, to wander "over, traverse. Per agros circumeo. percontor et percunctor, art, fdus sum, d. 1. (fr. per & cantor) to ask strictly, in- quire, investigate. percussor, oris, ?n. 3. (fr. per- cutio, percussum) a striker, one who has inflicted a wound, a murderer. percutio, tere, ssi, ssum, a. 3. (per et qudiio) to beat, strike, wound ; securi, to behead. perdfte, adv. very, vehement- ly ; amdre, to love violent- ly, even to desperation. perdltus, a, um, part, of per- do. perdix, ids, f. 3. (flef&D a partridge. perdo, dere, didi, dituw, a.o. (fr. per et do) to ruin, de- stroy, lose. perduco, cere, xi, ctum, a. 3. {per ct diico) to bring through, lead to. per ductus, a, um, part, of per- duco. pcregrmdtio, onis, f. 3. (fr. peregrlnor) a travelling through foreign countries, travel. peregrlnor, dri, dtus sum, d. 1 . {'firm peregrmus) to go or live abroad. peregrmus, a, um, adj. (fr. peregre, abroad) coming from abroad, foreign, strange. vc^nnis, e, adj. perpetual. durable, perennial. For perannis. Durans per an nos. pgreo, ire, ii, raro wi, irr. w. {per et eo) to perish, die. perfidia, ae,f. 1. (fr. perfi^ dus) perfidy. perfidus, a, um, adj. (per et fides) faithless, perfidious, Pergdmum, i, n. 2. et Perga- mus & Pergdmos, i,f. 2. et Pergtima, orum, n. pi. 2. the citadel of Troy. Of- ten put for Troy itself. Pergdmum, i, n. 2. et Perga- mus, i,f. 2. now Bergamo, a town of Mysia, on the banks of the Caicus. per go, gere, rcxi, rectum, n. 3. {per et ?*ego) to go rigm on, advance, go on. Pericles, is, m. 3. an Athe- nian of a noble family, dis- tinguished as a command- er, a statesman, and an orator. pei^culosus, a, urn, adj. (fr, periculum) dangerous. periculum et periclum, i, n. 2. a trial, hazard, danger. pcinodus, i,f. 2. (vspiodog) a period. penturus, a, urn, part, of pc~ reo. perltus, a, um, adj. experience ed, expert. permeo, are, dvi, dtum, a. 1. (per ct meo) to go through, permisceo, iscere, iscui, ixtum et istum, a, 2. {per et mis* ceo) to mix. permistus et permixtus, a, um, part, of permisceo. pcrmitto. zttejre, tsij issum, a. DICTIONARY. 201 3. (per et milto) to grant, allow, intrust. permutdtio, onis, f 3. (fr. permuto, permutdtum) a change, exchange. permuto, are, dvi, dtum, a. 1. (per el muto) to change, ex- change. pernXcies, iei, f. 5. destruc- tion. Fr. per and n€co or n€cis. perniciosus, a, um, adj. (fr* pernXcies) destructive. perpendo, dere, di, sum, a. S. (per el pendo) to weigh carefully, examine, deli- berate upon. perperam, adv. wrong, false- ly, rashly. perpUior, peti, pessus sum, d. 3. (per etpatior) to suffer, endure. perpetuus, a, um, ad}, (fr. perpes, perpttis, continual) continual, uninterrupted. Persa, ae, m. 1. a Persian. pers^quor^ qui, quntus vel cu» tus sum, d. 3. (per el se- quor) to pursue, press up- on, persecute. Perseus, ei et eos, m. 2. & 3. a son of Jupiter and Da- nae, the daughter of Acri- sius ; or Perses, the last king of Macedonia. Persia, ae,f. 1. a celebrated kingdom of Asia. Persicus, a, um, adj. Persian. persplcio, ice're, exi, ectum, a. 3. (per et specio) to see through, discern, under- stand fully. persuddeo, dere, si, sum, a. 2. (per et suddeo) to persuade. perterreo, ere, ui, ttttm, a. 2. (per et terreo) to terrify. perierrilus, a, um, pari, of perterreo. pertlnaciter, adv. (fr. peril- nax, perliu'cis) obstinate- ly, resolutely. pertlnax, dcis, adj. (fr. per and tenax, fr. teneo) very tenacious, obstinate, reso- lute. pertXneo, ere, id, n. 2. (per el teneo) to reach, extend. pervenio, venire, veni, ventum. n. 4. (per et vcnio) to come to, arrive at, reach. pervius, a, um, adj. (per et via) easy to be passed, passable. pes, p$dis, m. 3. a foot. pessimus. a, um, adj. (sup. of malus) worst, very bad. pessum, adv. down, to the boi* torn, under foot ; pessum agi, to go to the bottom, sink. pe§tilentia, ae T f 1. (fr. pes tilens) a pestilence. pUxtio, onis, f. 3. (fr. peto p petlium) a petition. peiltus, a, um, part, of peto. p€to, ere, tvi, ttum, a. 3. to desire, request, seek, make for, go towards, attack j hello petere, to wage war against : coelum armis pe. tere, to try to storm the heaven. Petra, ae,f. 1. the capital of Arabia Petraea. petraeus, a, um, adj. growing upon a rock ; Arabia Pe~ traea, a part of Arabia which was very rocky, whence its name, from the Greek csV^a, a rock. petulantia, ae,f. 1. petulance, freakishness, impudence. k02 DICTIONARY. Phaedcia, ae,f. 1. an island of the Ionian sea, near the coast of Epirus, anciently called Scheria, and after- wards Corcyra. The in- habitants were a luxurious and dissolute people. Phaeax, dcis, m. 3. an inha- bitant of the island of Phae- acia. phalerae, drum, f. pi. 1 . (j tins) principally, chiefly. potxtus, a, urn, part, of potior. pdtius,adv. (positive not used} rather. poto, are, dvi, dtum, et um 9 a* 1. to drink. potus, iis, m. 4. a drink, draught. prae, (pr. c. abl.) before, for t on account of ; in compa- rison of, with respect to. praealtus, a, urn, adj. very high, very deep. praebeo, ere, ui, xtum, a. 2, to show ; exhibit ; to offer, supply ; speciem, to have the appearance of. For praehabeo, to hold out be- fore another. praecedOf dere, ssi, ssum, n. 3. (prae et cedo) to go be* fore, precede. praeceptor, oris, m. 3. (fr* praecipio, praeceptum) a preceptor. praeceptum, i, n. 2. (fr. pra%< cipio) a precept, rule, in struction. praecido, dere, di, sum, a. 3. (prae et caedo) to cut off. praecipio, ipe*re, Ipi, eptum, a. 3. ( prae et cdpio) to sug« gest, prescribe, command. praecipito, are, dvi, dtum, a, ■I. to throw (praecipiteth) headlong, throw down. praeclpue, adv. especially. praecipuus, a, um, adj. parti* cular, special ; distinguish- ed, chief. Fr. praecapio* 206 DIGTIONABY^ That which is taken in pre- ference to others. praecldre, adv. excellently, gloriously. praecUrus, a, urn, adj. (prae et cldrus) very clear or bright ; distinguished, glo- rious ; quanto praeclarius, how much more glorious. praecludo, dere, si, sum, a. 3. (prae et claudo) to shut in the face of, shut against, impede. praeco, onis, m. 3. a public crier, herald. praeda, ae,f. 1. prey, booty. praedico, are, dvi, dtum, a. 1. to proclaim, affirm, praise. Fr. dicoy to tell ; prae, be- fore others. praedico, c€re, xi, ctum, a. 3. (prae et died) to foretell. praedictus, a, urn, part, of praedico. praeditus, a, urn, part, endu- ed or gifted with. For praedatus. praedor, art, atus sum, d. 1. to plunder, ravage. praefdris, (praefor, not used) dtur, dri, atus sum, dep. 1 . to speak before, premise, predict. praeferq, ferre, tiili, latum, irr. a. (praeetfiro) to car- ry before, prefer. praeflnio, ire, ivi, xtum, a. 4. (prae etfinio) to determine beforehand, prescribe. praeldtus, a, um, pari, of prae - fero. praelior, et proelior, dri, atus sum, d. 1. to fight, engage, join battle. praelium, et proelium* i, n. 2, a fight, battle. praemitto, ittere, isi, issum, d* 3. (prae et mitto) to send before. praemium, i, n. 2. a reward. Praeneste, is, n. 3. now Pala- estrina, a town of Latium. about 21 miles from Rome. praenuntio, are, dvi, dtum, a. 1. (prae et nuntio) to fore- tell, foreshow, announce. praepdro, are, dvi, dtum, a. 1. (prae et pdro) to prepare- provide. praepono, ponere, posui, po* situm, a. 3. (prae et pono) to put or set before, set over. praesens, tis, part, (prae, be- fore, & ens, being) pre- sent, at hand. praesepe, is, n. 3. a crib. praesidium, i, n. 2. a guard, garrison, defence. Fr. praesXdeo. As sitting be- fore a place. praestans, tis, part, of prats- to; also, adj. excellent surpassing. praestantia, ae, f. 1. (fr. praestans, tis) excellence, preeminence, superiority. praesto, stare, stiti, stttum, a. 1. (prae & sto) to stand be- fore, be superior to ; to execute, perform, dis- charge, make good ; se, to prove one's self ; sefortem. to show one's self brave : praestat, it is better ; prae- stare alicui & aliquem ali~ qua re, to aicel one in any thing. praesum, esse,fui, irr. n. to be (prae) at the head of others, to preside over, rule over. DICTIONARY. 20? praetendo, dire, di, sum et turn, a. 3. to stretch, hold, or put before, to allege as an excuse. praeter, prep. c. ace. beyond, besides, except. praeWrea, adv. (praeter ea) besides, moreover. praefe~reo, ire, ivi et ii, itum, a. irr. (praeter et eo) to go or pass by or over, go past or beyond. praeteriens , euntis, part, of praetereo. praeteritus, a, um, part, of praetereo, past. praeterquam, adv. besides, save, except, praetorius, a, um, adj^ of or belonging to a praetor ; {vir) one who has been a praetor. prdtum, i, n. 2. a meadow. pravftas, dtis, f. 3. wicked- ness, depravity. prdvus, a, um, adj. perverse, bad, depraved. ptfeor, dri, dtus sum, d. 1. to pray, beseech. premo, premere, pressi, pres- sum, a. 3. to press, press upon, urge. pretiosus, a, um, adj. (fr. pre- tium) costly, precious. pretium, i, n. 2. the price, va- value. prex, precis, f. 3. (nom. &; gen. sing, not used ; plural cases most frequent) a prayer. Pridmus, i, m. 2. the last king of Troy, was son of Laomedon. pridie, adv. on the day be- fore. Priene, es, f. 1 . a maritime town of Asia Minor at the foot of mount Mycale, which gave birth to Bias. primo et prtmum, adv. at' the first, at first ; quumprimum. as soon as. primoris, e, adj. first ; denies, the front teeth, fore-teeth. primus, a, um, num. ord. adj. first ; prima node, in the beginning of the night. princeps, ipis, adj. chief, fore - most, principal ; principes. chiefs, princes. princfpdtus, us, m. 4. (fr. princeps, prinetpis) the chief place, a government, sovereignty. prior, us, adj. (pos. not in use ; sup. primus) the former. prius, adv. (pos. not in use ; sup, primo vel primum) be* fore, sooner. priusquam, adv. sooner than, before that. privdtus, a, um, adj. private, one's own ; (homo) a pri- vate person. pro, prep. c. all. for, instead of; pro remedio esse, to serve as a remedy. probibilis, c, adj. (fr. prdbo) probable. probitas, dtis.f. 3. (fr. pro- bus) probity, honesty. proboscis, idis,f. 3. (tffojSotf- &s) the trunk of an ele* phant. probus, a, um, adj. honest, upright, worthy. procedo, cedere, cessi, ccssum* n. 3, (pro et c?do) to pro- ceed, go or come forth, go on or forward. 208 DICTIONARY proceritas,dtis,f.3. (fr. pro- cerus) length, height, tall. ness. procerus, a, um, adj. long, tall. procldmo, are, dvi, dtum, n. & a. 1. to cry out, exclaim, proclaim. proconsul, ulis, m. 3. (pro et consul) a Proconsul, one invested with the authority of a consul. procreo, are, dvi, dtum, a. 1 . (pro et creo) to beget. procul, adv. far off; procul dubio, without doubt, doubt- less. procuro, are, dvi, dtum, a. 1. (pro et euro) to take care of, manage. procurro, currere, curri et cu- curri, cursum, n. 3. (pro et vurro) to run before or for- wards, to extend. prodigium, i, n, 2. a prodigy. prodilio, onis, f. 3. (fr. pro- do, prodttum) treachery, treason. proditor, oris, m. 3. (fr. pro- do, prodttum) a betrayer, traitor. prodftus, a, urn, part, of pro- do. prodo, dere, didi, dftum, a. 3. (pro et do) to declare, dis- close, betray. proelior, dri, dtus sum, d.„ 1 . to fight. proelium, i, n. 2. a fight, bat- tle. prof anus, a, urn, adj. profane, not sacred. profectus, a, urn, part, of pro- ficiscor. proficiscor, ieisci, ectus sum. d. 3. to set out on a jour- ney or voyage, journey \ to depart. profiteor, Iteri, essus sum, d, 2. (pro etfdteor) to confess openly, avow, profess ; sa- pientiam, to make a pro- fession of wisdom. profugio, ilgere, ugi, n. 3. (pro ctfugioj to flee for succour, take refuge. profiigus, a, um, adj. fleeing, fugitive ; subst. a fugitive, exile. profundus, a, um, adj. deep. progredior, gr&di, gressus sum f d. 3. (pro et grddior) to go on or forward, advance, proceed. prohibeo, ere, ui, itum, a. 2, to keep off, hinder, prohi- bit. Fr. habeo, to hold, and pro, i. e. porro or pro- cul. pronlbiius,a, um,part. of pro hibeo. projicio, icere, eci, ectum, a, 3. (pro et jdcio) to throv forth or away. proldbor, bi, psus sum, d. 3 (pro et labor) to glide for. ward, fall. prolapsus, a, um, part, of pro - I bor. proldto, are, dvi, dtum, a. 1 . to enlarge, extend. proles, is,f. 3. an offspring, progeny, race. Prometheus, i, m. 2. a son of Japetus, who surpassed all mankind in cunning and fraud. promitto, ittgre, tsi, issum, a. 3. (pro et mitto) to promise. DICTIONARY. 209 promontorium, h n * 2. a pro- montory. promoveo, dvere, dvi, otum, a. 2. (pro et moveo) to move forwards, make to advance, extend. propdgo, are, dvi, dtum, a. 1. to propagate. prope, pr. et adv. (propius, proxfme) nigh, beside, near. propensus, a, um, part. &. adj. (fr. propendeo ) hanging forward, inclined towards ; favourable to, prone to. propero, are, dvi, dtum, n. 1. to hasten. propinquus, a, um, adj, (fr. prope) near ; propkiqui, re- lations. propior, us, adj. comp. (fr. prope) nearer. propono, pon€re, posui, post- turn, a. 3. (pro et pono) to put or set before, propose ; mihi propositum est, I have made up my mind, I in- tend or purpose. Propontis, tdis, f. 3. a sea which has a communica- tion with the Euxine, by the Thracian Bosphorus, and with the Aegaean by the Hellespont, now called the sea of Marmora. propositus, a, um,part. of pro- pono. proprie, adv. particularly, pro- perly. proprius, a, urn, adj. peculiar, proper, one's own, person- al. propter, pr. c. ace. for, on ac- count of, by reason of. propulso, are, dvi, dtum, a. I. (freq. fr. propello) to drive away, repel. propylaeum, i, n. 2. (tffotfu- Xaiov) the vestibule or porch of a temple or palace ; pro- pylaea, the row of columns which led to the Acropolis at Athens. prora, ae, f 1. (rfguga) the prow of a ship. prorsus, adv. entirely, whoL proscrlbo, here, psi, ptum, a. 3. (pro et scribo) to pro- scribe. prosecutus, a, um, part, of prosequor. prosequor, qui, quutus et cuius sum, d. 3. (pvo et sequor) to follow after, attend. Proserpina, ae, f, 1. a daugh^ ter of Ceres and Jupiter, carried away by Pluto. prospectus, us, m. 4. {fr. prospicio, prospectum) a prospect. prospere, adv. prosperously. prospicio, icere, exi, ectum, a. 3. to look forward, view. prosterno, sternere, strdvi, strG* turn, a. 3. (pro et sterno) to overthrow, prostrate. prostrdtus, a, um, part, of prosterno. prosum, desse,fui, irr. n. (pro et sum) to do good, be pro- fitable, avail. Protagoras, ae,m. 1. a Greek philosopher of Abdera in Thrace. protenus, adv. immediately. protero, ter ere, trlvi, tritum, a. 3. (pro et tPro) to tread or trample upon, crush. t2 210 DICTIONARY. protr actus, a, urn, part, of pro- traho. protraho, here, xi, ctum, a. 3. (pro et traho) to defer, pro- tract, prolong. provenio, venire, vent, ventum, n. 4. (pro et venio) to pro- ceed or come forth. provincia, ae, f. 1. a pro- vince. provocdtio, onis, f. 3. (fr. provoco, atum) a challenge, defiance, appeal. provoco, are, avi, atum, a. 1. (pro et voco) to call forth, challenge, provoke ; ad alu quern, to appeal to one. proxime, adv. (sup. fr. prope) nearest, aext, very near. proximus, a, urn, adj. very near, neighbouring, next. prudens, tis, adj. (fr. prom- dens) provident, prudeni , wise. prudentia, aB,fH^. providence, prudence, knowledge. psittacus, i, m. 2. a parrot. Psophidius, a, urn, adj. of Psophis. Psophis, tdis, f.S. a city of Arcadia. Ptolemaeus, i, m. 2. the name of several kings of Egypt. publice, adv. publicly, by pub- lic authority, at the com- mon charge or cost. Publicola et Poplicola, ae, m. 1 , a name given to Publius Valerius, on account of his great popularity. publicus, a, urn, adj. public ; ex publico, from public means. Publius, i, m. 2. a Roman Praenomen. pudibundus, a, um, adj.~B.sham * ed. pudor, oris, m. 3. shame, mo desty. puer, eri, m. 2. a boy ; puerL children. puerzlis,e,adj. (fr. puer) boy- ish, childish, puerile. pueritia, ae, f. 1. (fr. puer) boyhood, childhood. pugio, onis, m. 3. a dagger, poniard. pugna, ae, f. 1. a combat, battle. pugno, are, avi, atum, a. 1. to fight, combat. pulcher, chra, chrum, et cer. era, crum, adj. fair, beau- teous. pulchritudo, inis, f. 3. fair- ness, beauty. pullus, i, m. 2. the young of any creature. pulsus, a, um, part, of peUo. Puntcus, a, um, adj. Punic. Carthaginian. puniendus, a, um, part, of pa* nio. punio, xre, Ivi, itum, a. 4. to punish. pupillus, i, m. 2. a pupil. puppis, is, f. 3. the stern of a ship. pur go, are, avi, atum, a. 1. (fr. purus) to make clean., cleanse, purge, purify. purpura, ae, f. 1. the shell- fish from which purple die was produced, the purple muscle ; purple. purpur ~tus, a, um, adj. (fr. purpura) clothed in purple purpurati, courtiers. pvrpureus, a, um DICTIONARY. 211 purus, a, um, adj. pure, clear. pusillus, a, um, adj. very lit- tle or small. puteus, i, m. 2. a well. puto, drey dvi, dtum, a. 1. to think. putresco, escere, ui, inc. 3. to rot, putrefy. Pydna y ae, f. 1. a town of Macedonia, originally call- ed Citron. Pygmaei, orum, m. 2. the Pyg- mies or dwarfs. pyra, ae,f. 1. (tfuga) a fune- ral pile. pyramis, idis, f. 3. a pyra- mid. Pyrenaei, orum, m. 2. {mon- ies) a ridge of high moun- tains, which separate Gaul from Spain, and extend from the Atlantic to the Mediterranean. pyrites, ae,m. 1. (crujiVr^) the fire stone. PyrrhuSy i+m. 2. a king of Epirus, who supported the Tarentines in their war against the Romans. Pythmgoras, ae, m. 1. a cele- brated philosopher, born at S«nos. Pythagoreus, i, m. 2. a Pytha- gorean, a disciple of Py- thagoras. Pythia, ae,f. 1. the priestess of Apollo at Delphi. Q. quadrdgesimus, a, um, ord, num. adj. the fortieth. quadrdginta, card. num. adj. ind. forty. quadriennium, i, n. 2. the ^ace of four years. quadriga, ae, f. 1. a chariot drawn by four horses. quadringentesimus, a, urn, ord, num. adj. the four hun- dredth. quadringenti, ae, a, card. num. adj. four hundred. quadrupes, pedis, adj. Cfir. pes) four-footed. quaero, rere, sivi, situm, a. 3. to seek, search, ask, en- quire ; quaeritur, it is ask- ed. quaestio, onis,f. 3. (fr. quae ro) a question. quaestor, oris, m. 3. (fr. quae ro) a quaestor. quaestus, us, m. 4. (fr. quae- ro,quaesitum) a trade ; gain, profit. qudlis, e, adj. of what kind or sort, as. quam, adv. & conj. how, how much, as much, as ; than. quamdiu, adv. as long as. quamquam, conj. how much soever, although, though. quamvis, conj. although, though. quando, adv. when, since, seeing that. quanto, adv. by how much. quantopere, adv. how great- ly, how much, as greatly. quantum, adv. as much as, how much. quanfus, a, um, adj. how great. quantuslibet, quantallbet, quan- tumlibet, adj. as great as you please, how great so- ever ; in quantallbet muh tztudine, in the greatest multitude. quapropter, adv. for what rea- son, why, wherefore. 212 DICTIONARY. quare, adv. on which account, wherefore. quartus, a, um, ord. num. adj. the fourth. quasi, adv. as if. quatriduum, i, n. 2. the space of four days. quatuor, card. num. adj. ind. four. quatuordecim, card. num. adj. ind. fourteen. que, conj. and, also. queo, ire, ivi, itum, irr. n. to be able. quercus, us,f. 4. an oak. queror, ri, stus sum, d. 3. to complain, lament. questus, a, um, part, of que- ror. qui, quae, quod, pro. who, which, what. qui, adv. how, in what man- ner. quia, conj. because. quicunque, quaecunque, quod- cunque, pro. whosoever. whoever, whatever. quidam, quaedam, quoddam et quiddam, pro. a certain one, one ; quidam homines, certain men. quidem, adv. indeed, truly, certainly, at least ; ne.... quidem, not.... even. quies, etis, f. 3. repose, rest, quiet. quin, conj. but, however., but that. quindScim, card. num. adj. fifteen. quingentesimus, a, um, ord. num. adj. the five hun- dredth. quingenti, ae, a, card. num. adj. five hundred. quinquageni, distr. num. adj, every fifty. quinquagesimus, a, um, ord. num. adj. the fiftieth. quinquaginta, card. num. adj. ind. fifty. quinque, card. num. adj. ind. five. quinquies, num. adv. five times. quintus, a, um, ord. num. adj. the fifth. quis, quae, quod, et quid, 'pro. interrog. who, which, what ? quisnam, quaenam, quodnam, et quidnam, pro. interrog. (quis et nam) for who, who, who then 1 quisquam, quaequam, quid- quam, et quicquam, pro. any one ; nee quisquam, and no one. quisque, quaeque, quodque, el quidque, vel quicque, pro. every man, every one, each. every. quisquis, quaequae, quidquid. et quicquid, pro. whoever whosoever, whatever, what- soever. quivis, quaevis, quodvis, el quidvis, pro. any one you please, whoever, every one. quo, adv. whither, why ; (as a conj.) to the end that, in order that, that. quod, conj. because, since, that. quominus, or quo minus, adv. that not. quomodo, et quo modo, adv. in what manner, how. quondam, adv. formerly. quoniam, conj. since. quoque, conj. also. DICTIONARY. 213 quot, adj. ind. how many. quotannis, adv. every year, annually. quotidie, adv. daily. quoties, adv. how often, as of- ten as. quum, conj. since ; adv. when. R. radius, i, m. 2. a rod or staff; a ray. radix, tcis,f. 3. a root. ramosuS) a, um, adj. full of boughs or branches. ramus, i 9 m. 2. a branch, bough. rdna, ae,f 1. a frog. rdpina, ae, f. 1. (fr. rapio) robbery, rapine, pillage. rapio, €re, ui, turn, a. 3. to seize forcibly, rob. raptor, oris, m. 3. (fr. rapio, raptum) a robber, rapturus, a, urn, part, of ra- pio. raptus, a, urn, padk of rapio. raritas, dtis, f. 3. rareness, rarity, scarcity. raro, adv. seldom. That is, thinly. Fr. rarus. rarus, a, urn, adj. thin, scan- ty ; scarce, rare. ratio, 6nis,f. 3. (fr. reor, ra- tus) reason, a reason. ratis, is, f. 3. a float, raft, boat, ship. ratus, a, urn, part, of reor. raucus, a, um, v*dj. hoarse, harsh, hoarse sounding. rZbello, are, dvi, atum, n. 1 . to wage (helium) war against, rebel. recedo, dSre, ssi, ssum, n. 3. (re et cedo) to retire, with- draw, retreat, recede. recens, tis, adj. new, recent ; adv. recens nati, new-born children. receptus, a, um, part, of reci* pio. rScessus, its, m. 4. (fr. rece- do, recessum) a retreat, re- cess. recipio, cipere, cepi 7 ceptura, a. 3. (re et cdpio) to take again, take back, receive,, recover ; animam, to come to one's self again, to reco- ver one's senses ; se, to come back, return. r&coctus, a, um, part, of reco- quo. rgcognosco, noscere, novi, ni- tum, a. 3. (re et cognosco) to recognise. recolligo, ligere, legi, ledum, a. 3. (re et colligo) to gather up again, collect again, re* collect. reconditus, a, um, part, of re- condo. hidden. recondo, dere, dfdi, ditum, a. 3. (re et condo) to lay up, hide. recoquo, quere, xi, ctum, a. 3. (re et coquo) to boil or seethe again. recorddtio, onis,f. 3. recollec- tion, remembrance. rZcreo, are, nvi, dtum, a. 1 . (re et creo) to create again, re« new, to bring to life again. recte, adv. right, rightly. rectus, a, um, adj. straight, right, upright, Fr. rego, rectum. recupero, are, dvi, dtum, a. 1 > to get back, recover. redditus, «, um, part, of rei do. 214 DICTIONARY. reddo, dSre, dfdi, ditum, a. 3. (re et do) to give back, re- store, return. ; verba, to re- peat ; rationem, to give a reason ; gratiam, to repay a favour. redeo, ire, ii, raro tvL uum, n. irr. (re et en) ^ go or come again, return. rediens, euntis, part, of redeo. redlgo, igere, egi, actum, a. 3. (re et ago) to bring back, reduce. rUdlmo, Imere, emi, emptum, et * emtum, a. 3. (re et emo) to buy back, recover, redeem. reducendus, a, um, part, of reduco. rgduco, cere, xi, ctum, a. 3. (re et duco) to lead back ; in gratiam, to reconcile. reftro, ferre, tiili, latum, a. irr. (re et fero) to bring back ; gratiam, to evince gratitude ; beneficium, to return a benefit ; victoriam, to gain a victory ; imagi- nem, to take a likeness ; re- fer re ad aliquam rem, to re- fer to something. refluo, ere, xi, xum, n. 3. (re etfluo) to flow back. refugio, ugere, ugi, ugttum,]n. 3. (re etfugio) to fly back. regia, ae, f 1 . a palace. That is, regia domus. regina, ae,f. 1. (fr. rex, re- gis) a queen. regio, onis, f. 3. a district, region, clime. regius, a, um, adj. {fr. rex, regis) royal. regno, are, dvi, atum, n. 1. (fr. regnum) to reign, rule, govern ; regndtur, imp. it is ruled. regnum, i, n. 2. (fr. reg, re- gis) a kingdom, govern* ment. rego, gere, xi, ctum, a. 3. to govern, rule. regredior, gre*di, gressus sum, d, 3. (re et grddior) to go back, return. regressus, a, um, part, of re* grddior. Regulus. i, m. 2. M. Attilius, a Roman Consul during the first Punic war. reldtus, a, um, part, of r$* fero. rSlicturus, a, um, part, of re- linquo. rdictus, a, um, part, of re linquo. religio, 6nis,f. 3. religion. relinquo, linquere, liqui, lictum. a. 3. (re et linquo) to leave behind, leave. reliquiae, drum,f. I. the re* mains, relics, remainder. Fr, reliquus. rellquus, a, um, adj. (fr. re- linquo) remaining, the rest* remdneo, ere, si, sum, n. 2, (re et mdneo) to tarry be- hind, remain. remedium, i, n. 2. (fr. mede< or) a remedy. remitto, mittire, mlsi, missum, a. 3. (re et mitto) to send back, return. remotus, a, um, part, of re- moveo. removeo, overe, ovi, otum, a, 2. (re et moveo) to remove. remus, i, m. 2. an oar. Remus, i, m. 2. the brother of Romulus. renovo, are, ovi, atum, a. I. (re et novo) to renew. r€nuntio : are, dvi, atum, a. 1 DICTIONABY. 215 (re et nuniio) to report, in- form, make known. reor, reri, rdtus sum, d. 2. to think, believe. repdro, are, ovi, dtum, a. 1. (re et pdro) to repair, re- new. repente, adv. suddenly. reperio, erlre, eri, ertum, a. 4. (re et pario) to find out, discover. reperlus, a, um, part, of re- perio. repeto, ere, ivi, et ii, Hum, a. 3. (re et peto) to ask again, demand back. repleo, ere, evi, etum, a. 2. (re et pleo) to fill again, fill up, replenish. repono, dnere, osui, osftum, a. 3. (re et pono) to place again, replace. reporto, are, dvi, dtum, a. 1. (re et porto) to bring or carry back, bear off. repraesento, are, dvi, dtum, a. 1. to represent. repudio, are, dvi, dtum, a. 1. to cast off, disown, divorce. requlro, rere, slvi, silum, a. 3. (re et quaero) to seek back, demand, require. res, rei,f. 5 a thing, affair, matter, subject ; res gestae, exploits ; res familiaris, property, substance. ■eservo, are, dvi, dtum, a. 1. to reserve, retain, spare. rcsideo, sXdere, sedi, n. 2. (re et sedeo) to sit down. resimus, a, um, adj. crooked. bent back. resisto, sistere, stfti, stitum, n. 3. (re et sisto) to resist, withstand. resoh-o, vSre, vi, utum,a* 3. (re et solvo) to unloose, dis- solve. respondeo, dere, di, sum, n. 2, (re et spondeo) to answer ; respondetur, imp. it is an- swered. responsum, i, n. 2, an an- swer. respublica,reipubllcae,f. 1. ds h. a commonwealth, state ? republic. respuo, uere, w, a. 3. (re et spuo) to spit oat, reject. restituo, uere, ui utum, a. 3. (re et statuo) to replace, restore. retineo, tinere, tinii, tentum, a. 2. (re et teneo, to hold or keep back, deain. revera, et re vert, adv. in very deed, in realty, truly. rZverentia, ae /. 1. rever- ence. reversus, a, w, part, of re* vertor, having returned. riverto, tere ti, sum, n. 3. (re et vert/) and reverter, ti, sus sum, i. 3. to return. reviresco, ece~re, ui, n. inc. 3. to beconre or grow green again. revoco, art dvi, dtum, a. 1. (re et vico) to call back, recall. rSvolo, are, dvi, dtum, n. 1. (re et volo) to fly back. rex, regis, m. 3. a king. Rhadamanthus, i, m. a son of Jupiter and Europa, so ce- lebrated for justice, that the ancients have said he be- came one of the judges of the infernal regions. Rhaeti, drum, m. 2. the in- habitants of Rhaetia. Rhaetia. ae. f. 1. a countr> 216 DICTIONARY. of Europe, north of Italy and east of Helvetia. Rhea, ae, f. 1. Silvia, the mother of Romulus and Remus. Rhenus, i, m. 2. the Rhine. rhinoceros i otis, m. 3. a rhi- noceros. Rhoddnus, i, m. 2. the river Rhone. Rhodius, i, m. 2. a Rhodian. Rhodope, es, f. 1. a high mountain otThrace. Rhodus, i,f* 2. now Rhodes, a celebrated island of the Mediterraiean sea, at the south of Ctria. Rhyndacus, \ m. 2. a large river of Myria, in Asia Mi- nor. rideo, dere, si, sum, n. et a. to laugh, derde, ridicule. ridiculus, a, uv, adj. (fr. rideo) ridiculous, laugha- ble. rfgeo, ere, ui, n. %. (fyyw) to be cold. rlgidus, a, um, adj. (fr. rigeo) severe. rigo, are, dvi, dtun, a. 1. to water, moisten, ledew. ripa,' ae,f. 1. the iank of a river. risus, its, m. 4. (jr. rideo, risum) laughter. rixor, dri, dtus sum, d. 1. to quarrel, dispute. rdbur, oris, n. 3. oak. Hence any thing hard and strong, strength ; militum, the bra- vest, the flower of the troop. robustus, a, um, adj. hard and strong like (robur) oak, strong, robust. rogo,' are, am, dtum, c. 1. to ask, beg. rogus, i, m. 2. a funeral pile, Roma, ae,f 1. a city of Ita- ly, the capital of the Ro- man empire, situate on the banks of the river Tiber. Romanus, a, um, adj. Roman* Romanus, i, m. 2. a Roman. Romulus, i, m. 2. the founder of Rome. ros 9 roris, m. 3. dew. rostrum, i, n. 2. a beak, snout, rota, ae,f. 1. a wheel. rotundus, a, um, adj. round ^ like a (rota) wheel. ruber, bra, brum, adj. red. rudens, tis, m. 3. a cable, rope. rudis, e, adj. uncultivated, rude, rough. ruina, ae, f. 1. (fr. ruo) a downfal, ruin, destruction. rumpo, rump&re, rupi, ruptum t a. 3. to break, break off. ruo, ere, i, ttum, et turn, n. 3. to fall, fall down, rush headr long, go to ruin. rupes, is,f. 3. a rock. ruptus, a, um, part, of rumpo. rursus, adv. again. rus, ruris, n. 3. the country. rustfcus, a, um, adj. pertain- ing to the (rus) country, rustic. rusticus, i, m. 2. a rustic ; countryman. Rutilius, i, m. 2. P. Rufus, a Roman consul in the age of Sulla. rutilus, a, um, adj. of a red colour, bright, glittering. DICTIONARY. 2Iv Habinus, i, m. 2. a Sabine, (a people of Italy.) sdcer, era, crum, adj. (sup. sacerrimus) sacred. sdcerdos, otis, c. 3. (fr* sd- cer) a priest, priestess. sacrifxeium, i, n. 2. a sacri- fice. sacrifice*, are, dvi, dtum, a. I. (sacrum facto) to sacrifice. sacrum, i, et sacra, drum, n. 2. any 'thing consecrated to the gods, a sacrifice, sanctuary. saepe, adv. (saepius, saepis- sime) often. saevio, ire, ii, Hum, n. 4. to rage. saevitas, dtis, f. 3. cruelty, barbarity. saevus, a, urn, adj. severe, cruel, savage. sagino, are, dvi, alum, a. 1. to fatten. sagitta, ae,f. 1. an arrow, Saguntlni, drum, m. 2. the in- habitants of Saguntum. Saguntum, i, n. 2. a town of Hispania Tarraconensis. salio, ire, ivi, et ii, et ui, turn, n. 4. to leap, bound, dance. salsus, a, um, adj. (fr. sal) salt, sharp, keen. salto, are, dvi, dtum, n* 1. (freq. of salio) to dance. saluber, bris, bre, et salubris,\ bre, adj. (fr. salus) health- ful, salubrious, wholesome, sound. salubritas, cutis, f. 3. (fr. sa- lubris) healthfulness, salu- brity. solum*, i t n. 2. the sea. solus, litis, f. 3. safety, health salutdris, e, adj. (salus, salu tis) healthful, salutary. sdluto, are, dvi, dtum, a. I. to wish (salutem) health to ? salute. salvus, a, um, adj. safe 5 sound, unpunished. Sammies, um, et ium, m. 3. ^ people of Italy. sanctus, a flute, pipe, and cano) a player on the flute ; a piper. Ticinum, i, n. 2. now Pavia, a town near the mouth of the river Ticinus. Ticinus, i,m. 2. now the Te- sino, a river of Gallia Cis- alpina, falling into the Po near Ticinum. At the mouth of this river the Ro- mans under Cornelius Sci- pio were defeated by Han- nibal. Tigrdnes, is, m. 3. a king of Armenia. Tigranocerta, ae, f. 1. now Sered, the capital of Ar- menia, built by Tigranes. tigris, is, et idis, m. et f. ( adj. only, sin- gle, alone ; excellent, dis- tinguished. unio, onis, m. 3. a pearl. universus, a, um, adj. whole, universal. unquam, adv. ever ; nee un- quam, and ever. unusy a, urn, card. num. adj. one, single, alone* unusquisque, unaquaeque, un- umquodque, et unumquidque, adj. every, every one. urbs, is 9 f. 3. a city ; the ci- ■ ty, Rome. uro, urere, ussi, ustum, a. 3. to burn. ursus, i, m. 2. a bear. usque, adv. till, until, as far as. usus, a, um, fart, of utor. usus, its, m. 4. use, practice, custom. ut, conj. as, like as ; that^ in order that, to the end that. uicunque, adv. howsoever, whensoever, to a certain degree, however much. uter, tra, trum, adj. which of the two. titer que, trdque, trum que, adj. both, each. Utlca, ae y f. I . a celebrated city of Africa Propria, on the coast of the Mediterra- nean. ulilis, f, adj. ( fa. utor) use- ful. utor, uti, usus sum, d. 3. to make use of, enjoy. utrinque, adv. on both sides. utrum, adv. whether. uva, ae,f. 1. a grape ; passa, a raisin. uxor, oris,/. 3. a wife. V. vdeo, are, dvi, atum r n. 1 . to be free from. vacuus, a, um, adj. void, emp- ty, free from, vacant. vddosus, a, urn, adj. having frequent fords, shallow, shelvy. vadum, i, n. 2. a ford, shal- low. vagina, ae,f. 1. a scabbard, sheath. vdgitus, iis, m. 4. a crying like a child, lamentation, weeping. ^ vagor, art, dtus sum, d. 1 . to go to and fro, wander, rove. vagus, 3G DICTIONARY. heu miseram vicem, ah, sad reverse ! postium vicem praebere, to supply the place of. victima, ae,f. 1. a victim, sa- crifice. vlclor, oris, m. 3. (fr. vinco, vietwii) a conqueror. victoria, ae, f. J . (fr. victor, victoris) a victory. viciurus, a, urn, part, ot vivo* victtis, a, um, part* of vinco. vicus, i, m. 2. a village, street. video, videre, vldi, visum, a. 2. to see, behold, look at. vjduus, a, um, adj. deprived or bereft of* widowed ; mulier viduus, a widow. vigil, His, m. 3. a watchman, vigilia, ae, f. 1. a watching; at, drum* ph a military guard, watch. viginti, card. num. adj. ind. twenty. vilis, e, adj. cheap, of little value, mean, vile. villa, ae. f. 1. a country-seat, villa. vittlcus, i, m. 2. the overseer (villae) of a farm, steward. villus, i, m. 2. tufts of hair, shaggy hair, long hair. vincio, cire, xi, cfum, a. 4. to bind. vinco, vince're, vici, victum, a. 3. to conquer ; vinci, to be conquered, fail of one's object. xhictus, a, um, part, of vincio. vinculum, i, n. 2. (fr. vincio) a chain ; in vincula conju cere, to cast into prison. v index i ids, c. 3. an avenger, defender, protector, asser- tor. vindXco, are, dvi, dtum, a. 1. to avenge, punish, lay claim to. vindicta, ae,f. 1. (fr. vindico) revenge, vengeance, pun- ishment. vinum, i 3 n. 2. (fr. ofvog) wine. violentus, a, um, adj. impe- tuous, violent. viola , are, dvi, dtum, a. 1. to injure, violate, profane. vir, vlri, m. 2. a man. vireo, ere, ui, n. 2. to be green or verdant, bloom. virga, ae,f. 1. a small branch, rod, staff. Virgllius, i, m. 2. PubL— ■ Maro, called the prince of Latin poets, was born at Andes, a village near Mantua about 70 B. C. Virginia, ae,f. 1. a daughter of the centurion Virginius. Virginius, i, m. 2. the father of Virginia, made tribune of the people after the abo- lition of the dec em viral power. virgo, inis, f 3. a virgin or maid, a damsel. virgula, ae,f. I. (a dimin. of virga) a little rod. Viriathus, i, m. 2. a shepherd of Lusitania, who gradually rose to power, and enjoyed for 14 years the title of protector of public liberty in the provinces of Spain. Viridomdrus, i, m. 2. a king of the Gauls. virtus, utis, f. 3. (fr. vir) bravery ; any excellent quality; virtue, worth, strength, force. DICXICINAfcY, 237 Ptt?» pi$ 9 f. 3. force, might, power ; vis hominum, a multitude of men ; vim facere, to do violence to. viscus, eris, n. 3. an entrail ; viscera, the bowels. Vistula, ae,f. 1. a river fall- ing into the Baltic, the eastern boundary of ancient Germany. Visurgis, is, m. 3, now the Weser, a large river of Germany. visus, a, urn, part, of video. visus, its, m. 4. (fr. video, visum) the sight. vita, ae,f. 1. life. viiifer,. €ra, erum, adj. (vitis etfero) bearing or produc- ing vines. vitis, is,f. 3. a vine. vlto, are, dvi, atum, a* 1. to beware of, shun. vitupero, are, dvi, alum, a. 1. (v-ittum et paro) to find fault, blame, censure. viufdus, a, nm, gdj. lively, ac- tive, vigorous. >hw, vlve re, vixi, victum, n. 3. to live. vims, a, um, adj. living, alive. cix, adv. scarcely. voco, are, dvi, atum, a. 1. to call, call upon, summon, invite. volo, are, dvi, atum, n. 1- to fly. uuio, velle, volui, irr. n. to be willing. Volsci, drum, m. 2. a people of Latium. volucris, e, adj. (fr. volo) fly- ing, winged : subst. a bird. Yolumnia, ae, f. 1 . the wife of Coriolanus. voluntas, dtis,f. 3. the will. voluptas, dtis,f. 3. pleasure. voluto, are, dvi, atum, a. 1. (fr. volvo, volutum) to roll much or often, to roll. volvo, vere, vi, utum, a. 3. to roll, turn, votum, i, n. 2. a vow, prayer. wish. vox, vucis,f 3. a voice, sound. w r ord. Yulcdnus, i, m. 2. a god of the ancients who presided over fire. vulgus, i, m. et n. 2. the com- mon people, populace. vulnero, are, dvi, alum, a. L to wound. viilnus, eris, n. 3. a wound. vulpecula, ae, /. 1. a little fox. vulpes, is,f. 3. a fox. vultur, uris, m. 3. a vulture. vultus, us, m. 4. the counte- nance, look, aspect. X. Xantippe, et -thippe, es, f. I. the wife of Socrates. Xantippus, et -thippus, i, m. 2. a Lacedaemonian gene- ral who assisted the Car- thaginians in the first Pu- nic war. Xenocraies, is, m. 3. a philo* sopher born at Chalcedon. and educated in the school of Plato. Xerxes, is, m. 3. Is/, a king of Persia, succeeded his father Darius. ->;is DICTIONARY, >Zama« ae f £. 1 . a town of Nu- midla, 300 miles south- west from Carthage. Zeno, cms, m. 3. the founder of the ^ect of the Stoics, born at Citlum in the isl- and of Cyprus. Zethes, el -ikes, is, m. 3. et Zettis, i,m. 2. a son of Bo- reas, arid brother of Ca- lais, THT! HT^D • THE LATIN READER BY FREDERIC JACOBS FREDERIC WILLIAM DORING. NOTES AND ILLUSTRATIONS, PARTLY TRANSLATED FROM THE GERMAN, AXD PARTLY DRAWN FROM OTHER SOURCES, • BY JOHN D. OGILBI r ? PRINCIPAL OF THE GEAMMAR SCHOOL OF COLUMBIA COLLEGE. NEW-VOHZ. PAET SEOOKD. F- ROM THE FIFTH GERMAN EDITION FIRST NEW-YORK EDITION. NEW-YORK; OLLirsS & HANNAY, COLLINS & CO.. AND V/JIITE GALLAHER & WHITE. 1830. Scuthtrn District of New-York, sa, BE IT REMEMBERED, That on the twelfth day of January, A. D. 1830, and in the ufty-fourth year of the Independence of the United States of America, W. E. Dean, o* the said district, hath deposited in this office the title of a book, the right whereo: he claims as proprietor, in the words following, to wit : " The Latin Reader, by Frederic Jacobs and Frederic William Doring. With Notes and Illustratians, partly translated from the German, and partly drawn from other source?. 5by John D. Ogilby, Principal of the Grammar School of Columbia College, New-York* Part Second. From the fifth German Edition. First New- York Edition." In conformity to the Act of the Congress of the United States, entitled « An Act for the encouragement of learning, by securing the copies of maps, charts, and books, to the au- thors and proprietors of such copies, during the time therein mentioned j" and also to an act, entitled u An act, supplementary to an act, entitled, an Act for the encouragement of learning, by securing the copies of maps, charts, and books, to the authors and pro prietors of such copies, during the times therein mentioned, and extending the benefit? J hereof to the arts of designing, engraving, and etchiug historical and other prints." FRED. J. BETTS, Clerk of the Southern District ofNtxa-Yort W. E. DEAN, PRINTER. CONTENTS OF PART SECOND* Page Chronological Table. . » ., , •«. . - . v First Division. A. Regnum Assyriorum. , • .. . . 1 B. Regnum Medorum et Persarum. . . 2 C. Res Atheniensium. . . . .12 D. Res Lacedaemoniorum. . , . .26 E. Macedonum Imperium 31 F. Res Parthorum. . . . . ,64 G. Res Siciliae. . . . . , . . 69 H. De Hispania Quaedam. .... 74 I. Res Massiliensium ,76 Second do. Breves e Ciceronis vita Narrationes, . . 79 Third do. Narrationes breviores ex Ciceronis operibus excerptae 92 Fourth do, Narrationes quaedam varii generis, . . 99 Fifth do, Notes 109 CHRONOLOGICAL TABLE, adapted to the Extracts from Justin and Nepos> ibis chronological Table is divided into three Parts : the first commences wkh the Crt aiion, and terminates at the conquest of Coroebus, the era from which the Olyr n- piads are counted. The second extends to the capture of Corinth by Mummius, ai : the reduction of Greece to a Roman province, The third comprises the rest cf. ft< principal events alluded io in the Extracts, and terminates with the restoration of the standards taken by the Parthians from Crassus. A few important events, not mention «d in the text, have been inserted. Year B.C. FIRST PART. 4Q04 1655 5 946 1898 ■2C0S 2040 2434 2449 ' 2493 2S08 '2512 -2608 2722 2742 -,771 2321 2935 310? CY. >CVI. J CVIU. a 19,22 c. 21 c. 23 a 24 c. 27 a 28 c. 28 B : 21 C. SO c. si c. 82 0, ss c. S4 Cimon conducts an armj to the island of Cyprus, where he dies the year following. C. 17 Commencement of the Peloponnesian war, which lasts 28 years. C. 18 The death of Artaxerxes Longimanus.— Xerxes II. succeeds him. B. 21 1 330 The death of JXerxes II. — Sogdianus ascends the throne. ^ B. 21 *]331 Death of Sogdianus after a reign of 7 months. He is succeeded by DaTius Nothus, B. SI J 332 A peace of 50 year9 agreed upon by the Spartans and Athenians, which is kept only during six years and six months C. 18 2 339 The expedition of the Athenians to Sicily.— Alcibia- des condemned. He retires to Sparta. 1 341 The total defeat of the Athenian army in Sicily by Gylippus the Lacedaemonian. Alcibiades deserts the Spartans, and goes over to the Persian. 344 Aleibiades recalled by the army, 347 Aicibiades goes again into exile. Conon succeeds him. i S49 Lysander gains the naval battle of Aegos-Potamos.— Darius Nothus dies. His son Artaxerxes Moemon succeeds him. Athens taken by Lysander. — End of the Peloponne sian war. Appointment cf the 30 tyrant?. Alcibiades is killed. I 351 Thrasybulus frees Athens from the 30 tyrant!. A general amnesty. 1 353 The expedition of Cyru3 the Younger against his bro- ther Artaxerxes. The battle of Cunaxa. B. 22 The retreat of the 10,000 Greeks. \ 359 The expedition of Agesilaus in Asia. D. 5 5 660 The naval battle near Cnidus, in which the Athenians, commanded by Conon, come off victorious. Com- mencement of the Corinthian war. D. 7 \ 361 Agesilaus, on his return from Asia, conquers the The- bans and their allies at Coronaea. Conon rebuilds the walls of the Piraeus. 2 363 Amyntas II, king of Macedonia. - 4 365 Peace of Antalcidas between the Persians and Greeks, 3 366 The war of the Spartans with the Arcadians. 2 333 The battle of Leuctra, in which Epaminondas defeats the Lacedaemonians. Alexander II, king of Macedonia.— Philip, a hostage at Thebes. 4 385 Epaminondas attacks Sparta. 1 386 Ptolemy Alorites, king of Macedonia, (V. note 5, 32.) Death of Dionysius the Elder. Dionysius the Younger succeeds him. k 389 Perdiccas HI, king of Macedonia. ^ 391 The battle of Mantiuea ; victory of Epaminondas ; his death. 3 392 The death of Artaxerxes Mnemon. Ochus succeeds him. 1 394 Philip ascends the throne of Macedon. 1 398 The temple of Diana at Ephesus burnt by Erostratus. On the same day Alexander was born. Dionysius is driven from Sicily. Q. 4 i 399 Commencement of the third Sacred War. ; 406 Philip takes Olynthus. E. 7 End of the third Sacred War. E. 8 D. 6 D, 7 E, S D. 8 n. 8 E, S k 4 D, 9 G, 2 G- S E, 4 D. 9 B. 23 B. 24 E. 4 VIU CHRONOLOGICAL TABLE, 347 343 S4l 338 33? 336 5133 352 331 330 i 328 32? 325 324 323 322 317 BIS 410 mi soi 298 297 294 290 289 Tear of the Olympiads. CVHI* CIX. CX jCXL exit CXIK. CXIV. CXVL CXVIL CXVHI. CXIX. exx, CXXL CXXif. SECOND PART. 413 Dionysius returns to Syracuse from Italy. Dionysius retires to Corinth after his final baclshmen by Timoleon. Philip makes a fruitless attempt upon Byzantium.— He is victorious in the Chersonese j and makes au expedition to Scythia. The battle of Chaeronea, in which Philip defeats the Athenians and Boeotians. The end of Grecian in- dependence. Death of Artaxerxes Oehus. Philip convenes a council of the Greeks at Corintli He prepares for the invasion of Persia. Philip is assassinated by Pausanias, Alexander succeeds him. Darius Codomannus ascends the throne of Persia. Alexander continues the preparation for the Persian war. Revolt of the Thebans. Alexander defeats them and destroyf Thebes. Alexander passes into Asia. Victory of Alexander over the Persians in the plain of Adrastia, commonly called the battle of the Granlcas. Dangerous illness of Alexander at Tarsus. The bat- tle of Issus. Alexander takes Tyre. Egypt -submits, to Alexander. — He founds Alexandria- Victory of. Alexander over Darius at Gaugamela, more commonly called the battle of Arbela. Alexander destroys Persepolis. Darius Codomannus assassinated by Bessus.— End of the Persian Em- pire. Antipater suppresses the rebellion in Greece Alexander subdues the Caucasian tribes. — Bessus pun ished. Alexander passes into India.— Re conquers Porus. Alexander returns to Babylon. Alexander the Great dies at Babylon, at the age of thirty-three. Aridaeus, a natural son of Philip, is nominally king. — First division of the empire be tween the generals. The Athenians and Aetolians rise in rebellion against Macedon.— Antipater escapes from Lamia. Antipater, Antigonus, Craterus and Ptolemy unite against Perdiccas — Perdiccas is assassinated ii Egypt. Agathocles, tyrant of Sicily. League of Ptolemy, Cassander, Lysimacbus, and Se leucus against Antigonus. Agathocles carries the war against the Carthaginians into Africa. Demetrius, son of Aptigonus, gains a victory over the fleet of Ptolemy.— Antigonus assumes the title of king ; the other generals of Alexander follow his example. Battle of Ipsus; death of Antigonus; flight of Deme trius. Death of Cassander. His son Philip succeeds him. Death of Philip. Dispute between his sons Antipater ani Alexander- respecting the crown of Macedon Antipater kills Thessalonice, his mother. Demetrius Poliorcetes takes possession of Macedonia. League of Seleucus, Lysimacbus, Pyrrhus, and Ptole my against Demetrius. Death of Agathocles, tyrant of Sicily.— Demetrius is stripped of the kingdom of Macedon,— Pyrrhus ob- tains the vacant throne. G. 6 E. 9 10 24 n 12 14 24 E. 15 IS 20 21 22 23 25 25 26 2? 29 31, St 36 43 7. * G. 43 3 E. 44 K,4t CHRONOLOGICAL TABLE, IX 288 286 CXXTH. 334 CXXIV. n\ 279 GXXV. 27B cxxv. 277 275 274 CXXVI. 372 CXXVII. 269 262 CXXIX. 255 C.XXXI. 247 CXXXIII. 24S CXXXIV. 238 cxxxv. 232 CXXXVII. 228 226 CXXXVltl. 224 CXXXIX. 222 221 220 CXL-, 216 CXLI. 2J4 204 CXLIV. 203 202 200 19? CXLV. 125 GXLTI 470 4*473 47- 552 554 557 559 Demetrius surrenders himself to Seieucus. Lysimacbus wrests the crown of Macedon from the hands of Pyrrhus. — Death of Demetrius. Death of Ptolemy, son of Lagus. His son Ptolemy Philadelphus succeeds him. — Death of Demetrius Phalereus. (V*. note 1st, p. 15). Lysimachus is defeated in Pbrygia by Seieucus, and dies. — Seieucus reigns in Macedonia. Seven months afterwards he is slain by Ptolemy Ceraunus. who suc- ceeds him on the throne of Macedon. — Antiochus So- ter, son of Seieucus, succeeds to the throne of Syria. —Commencement of the Achaean league. Irruption of the Gauls into fllyria and Macedoni They defeat and slay Ptolemy Ceraunus. -few irruption of the Gauls under Brennus. They a tempt to plunder the temple at Delphi, but are to- tally defeated. — Pyrrhus, king of Epirus, passes into Sicily. Antigonus Gonatas, king of Macedonia. — He defeats the Gauls. Hiero. general of the Sicilians. Pyrrhus gets possession of Macedcnia 3 and dethrones Antigonus. Pyrrhus besieges Lacedaemon, and is repulsed. — He is slain in an attack upon Argos. Hiero II, king of Syracuse. * Antiochus II, surnamed Thcos, succeeds his father, Ad> tiochus Soter. Arsaces rules over the Parthians ; the dynasty of the Arsacidae commences. Death of Antiochus l\ % — Seieucus II, surnamed Calli nicus, succeeds him. Death of Antigonus Gonatas. Demetrius II. succeeds him. Hamilcar goes to' Spain with his son, the young Han. nibal. The death of Demetrius If, king of Macedonia. An- tigonus Doson succeeds him. Death of Hamilcar,— Hasdrubal succeeds him in Spain. Death of Seieucus II.— -Seieucus III. (Ceraunus) suc- ceeds him. Death of Seieucus III. — His brother, Antiochus the Great, succeeds him. Cleomenes, king of Sparta, is defeated by Antigonus and flies to Egypt. — Antigonus makes himself mas- ter of Sparta, and then proclaims it free. D^ath of Antigonus Doson. — Philip, son of Demetrius, succeeds him Death of Ptolemy Evergetes. — Ptolemy Phiiopator succeeds him. Death of Hasdrubal in Spain. — Haaaiba! succeeds him. Lycurgus, king of Sparta. Phiiip sends deputies to Italy, for the purpose of mak- ing a treaty with Hannibal. Laevinus passes into Greece. Philip makes peace with the Romans, End of the 1st Macedonian war. Ptolemy Epiphanes succeeds his father Fhilopator, though only in the 4th year of his age. Antiochus the Great and Philip divide between them selves the kingdom of Ptolemy Epiphanes. The Romans undertake the guardianship of Epiphanes. Second Macedonian war. Battle of Cynoscephalae ; defeat of Philip by Flami nius ; end of tbe second Macedonian war. Hannibal flies for refuge to Antiochus the Great, 43 49 48 E. 49 E, 51 E. Gf. 52 5 12 E, 54 13 5. 55 E. 56 13 F. 4 H. 4 69 . 4 E. €i E. o! E. 6€ E. H. E, 6! 4 Z: E. E. 6" 63 E. 63 E. 64 t. E. E. 6 + 63 E. E 6fi CHRONOLOGICAL TABLE. Year of the Olympiads. SECOND PART. 194 193 cxLvr. CXLVII. CXLIX, CUT. CLlU. CLVUl 607 608 phraates 1st, king of Parthia. Antiocbus defeated on land by Acilius Glabrio. His fleet defeated by Aemilius. Antiochus defeated at Magnesia by Scipio Asiaticus. The Aetolians conquered by the Romans.— Hannibal flies to Prusias, king of Bithyoia. Death of Philopoemen.— Hannibal poisons himself. — Death of Philip. — His son Perseus succeeds to the throne of Macedonia. — Mithridates I. succeeds Phraates I. as king of Parthia. Third Macedonian war begins. Battle of Pydna.— Perseus made captive by the Ro mans. The Acbaeans drive out the Roman ambassadors, who were sent to dissolve the league. — The Romans do clare war against them. Capture and destruction of Corinth by Mummius, — Greece becomes a Roman province under the name of Achaia. Commencement of the war with Viria- thus. F. 5 67 69 73 70 7£ E. 74 75 1 76 H. 2 Year PART THIRD. is? 233 700 701 715 TIB 72S 734 Phraates II. succeeds Mithridates I. Attalus dying bequeaths the kingdom of Pergamu3 to the Roman people. Artabanus succeeds Phraates II. Mithridates II. succeeds his father Artabanus. Orodes, king of Parthia. The battle of Carrhae ; defeat and death of Crassus. Ventidius kills pacorus and destroys his army. Phraates IV. succeeds his father Orodes. A-atooy is repulsed by the Parthians. Phraates is driven from -his throne by Tiddates. He is restored with the assistance of the Scythians. The Parthians deliver to Augustus the standards and captives taken from the Romans E. 77 F. 7 F. •' r. 1 F. e F. 9 F. 10 F, ii F. li F 12 •;< s FIRST DIVISION, A. REGNUM ASSYRIORUM* 1. Ninus. (Justin. I. 1.) Antiquissimis temporibus primi in Asia Assyrii 1 regnum ondidisse feruntur. Horum rex Ninus, primum finitimis, turn aliis post alios populis perdomitis, totius Orientis populos subegit. Postremum ei bellum cum Zoroastre, rege Bactri- anorum, 3 fuit, qui primus dicitur artes magicas* invenisse, si- derumque motus diligentissime spectasse. Hoc occiso et ipse decessit, relicto impubere adhuc filio Ninya, et uxore Semiramlde. 2. Semiramis. (Ibid. I. 2.) Semiramis nee filio immaturo imperium tradere, nee ipsa palam capessere ausa, sexum dissimulans, brachia et crura velamentis, caput tiara tegit ; et, ne novo habitu aliquid oc« cultare videretur, eodem modo et populum vestiri jussit ; quern morem vestis 4 exinde 5 gens universa servavit. Sic Semi- ramis primis regni initiis Ninyas esse credita est. 6 Magnas deinde res gessit, ita ut mulier etiam viros virtute superare videretur. Babylonian* 7 condidit, murumque urbi cocto la* tere 8 circumdedit. Nee contenta regni ternunos tueri, Ae* thiopiam 9 imperio adjecit, et Indiae bellum intulit. Ad pos- tremum a filio interfecta est, duo et quadraginta annos post Ninum rerum potita. 10 Ninyas contentus imperio a parentis bus sibi tradito, belli studia deposuit, et, veluti sexum cum matre mutasset, in feminarum turba consenuit. Posteri ejus hoc exemplum secuti sunt. Imperium Assyrii mille trecen- tos annos tenuerunt. 3. Sardanapalus. (Ibid. I. 3.) Postremus apud eos regnavit Sardanapalus, vir muliere mollior. Ad quera quum forte Arbaces, Medis 11 a rege pra$~ B 3 BEGNUM MEDOSUM ET PERSARUtf. positus, venisset, invenit eum inter mulierum greges, muliebri habitu, lanam tractantem, et pensa virginibus dividentem. Quibus visis, indignatus Arbaces, tot viros huic feminae 1 parere, omnem rem ad amicos retulit, negatque 2 se ei obedire posse, qui se feminam esse malit quam virum. Fit igitur con- juratio. Bellum Sardanapalo infertur. Quo ille audito, pri- mum, ut mulieres solent, latebras cireumspicit ; moxdeinde cum paucis et incompositis in bellum progreditur. Victus proelio in regiam se recipit, ubi, exstructo incensoque rogo, et se et divitias in flammas conjicit ; hoc solo facinore virum imitatus. B. REGNUM MEDORUM ET PERSARUM. 1. Astyages. (Justin. I. 4.) Sardanapalo sublato quum Arbaces rex esset constitutua.« imperium ab Assyriis ad Medos translatum est. Post multos deinde reges ad Astyagem descendit. 3 Hie aliquando per somnum vidit e sinu filiae Mandanes, quam unicam habebaf 5 vitem enatam, 4 cujus palmite omnis Asia obumbraretur. Con- sulti harioli, qui somnia interpretabantur, responderunt, ne- potem regi ex filia natum iri, qui regno potiretur omnemque Asiam subigeret. Hoc responso perterritus, Astyages filiam Cambysi in matrimonium dedit, mediocris fortunae viro, ex gente Persarum, quae tunc temporis nullis adhuc rebus gestis illustrabatur. 5 Sed ne sic quidem ab omni metu liberatus e'st.- 2. Cyri natcdes. (Ibid. I. 4.) Quum itaque Mandane puerum peperisset, Astyages cum Harpago, arcanorum suorum participi, occidendum dedit. Is veritus, ne Mandane aliquando necati infantis ultionem a se exigeret, pastori regii pecoris puerum exponendum tradit. Forte eodem tempore et ipsi pastori filius natus erat. Ejus igitur uxor, audita regii infantis expositione, maritum precious movit, ut sibi afferret ostenderetque puerum. Cujus precibus fatigatus pastor reversus in silvam, juxta infantem invenit ca- . nem, ubera parvulo praebentem, et a feris alitibusque defen- dentem. Motus et ipse misericordia, qua canem motam vi- derat, puerum defert ad stabula, eadem cane anxie prose- BEGNUM XED0BUM ET PERSAJIUM. 4 quente. Quern ubi in manus mulier accepit, puer earn risu et blanditiis ita cepit, ut eum a se nollet dimittere, rnaritoque precibus persuaderet, ut suum ipsius puerum exponeret, altero servato. 1 Atque ita permutata sorte parvulorum, hie pro filio pastoris educatur, i!Jc prcrnepote Astyagis exponitur. 3. Cyrus agnoscitur. (Ibid. L 5.) Puer deinde quum inter pastores esset, Cyri nomen accepit. Ibi aliquando rex inter ludentes creatus, contumaces flagellis cecidit ; ob quam contumeliam puerorum parentes irati re- gem adierunt, querentes, quod ingenui 3 pueri a servo regio Verberibus essent affecti. Rex puerum arcessitum quum in. terrogasset, quomodo ausus esset illos verberare, ille, vultu nihil mutato, se ut regem fecisse respondit. Hoe responsum puerique constantiam admiratus Astyages, somnium, quod olim viderat, in mentem revoeat, quumque et vultus simili- tudo et expositionis tempora, 4 et pastoris confessio conveni* rent, nepotem agnovit. Et quoniam somnium exitum habuisse existimabat, quod Cyrus regnum inter pastores gessisset, puero quidem pepercit, sed Harpago ob imperium neglectum irattis, filium ejus interfecit patrique epulandum apposuit. 4. Harpagus Astyagen prodit. (Ibid. I. 5.) Ab initio quidem Harpagus dissimulavit dolorem, sed in* tentus occasioni vindietae exercendae, tempore interjecto, quum adolevisset Cyrus, omnia ei perscripsit : ut Astyages eum interfici jusserit, ut suo 1 ^ beneficio sit servatus, ut ipse filium crudelitate regis amiserit. Deinde eum hortatur, ut exercitum paret, pronamque 6 ad regnum viam ingrediatur \ simul Medorum ipsi transitionem promittit. Epistola, quia re* gis custodes omnes aditus obsidebant, exenterato lepori inseri* tur, lepusque Cyro apud Persas degenti per fidum seryum mittitur. 5. Cyrus exercltum paf&x* (Ibid. I. 6.) Cyrus, Harpagi epistolis lectis, nihil 7 cunctatus, populum eonvocavit, eoque in locum silvestrem adducto, silvam securi- bus exeidi jussit. Quod quum strenue fecissent, 8 eosdem pos- tero die ad epulas invitat. Deinde quum alacriores ipso convivio factos videret, rogat, si conditio esset proposita, utrum hesterni diei laborem, an praesentium epularum hilar!- tatem praelaturi essent? omnibusque clamantibus, se prae* sejites praeferrc epulas, ait : Hesterno diet omnem vitam 4 KEGNtfM MEDORUBI ET PERSARUft . similem agetis, quamdiu Medis parebitis ; at si me sequemini , vjficiam, at per omnem vitam epulas agere videamini. G. Astyages regno exuiiur. (Ibid. I. G.) Laetis omnibus, Medis bellum infert. Astyages Harpago summam belli 1 committit, oblitus 2 injuriarum, quibus eum af> fecerat. At ille exercitum acceptum statim Cyro tradit, re. gisque crudelitatem defeciione ulciscitur. Quod ubi Astyages audivit, contractus undique auxiliis ipse in Persas proficiscitur, variamque ibi belli fortunam expertus, tandem in proelio ^apitui-. Gyrus avo regnum abstulit, eumque maximae genti Hyrcanorum 3 praeposuit. Nam in Medos reverti ipse noluit. Hie finis Medorum imperii fuit, Rcgnaverunt annos tre centos quinquaginta. 7. Cyrus Lydiam et Croesum superat. (Ibid. I. 7.) Initio regni Cyrus civitates, quae Medorum tributariae aierant, bello domuit. Deinde quum adversus Babylonios bellum gereret, Croesus, rex Lydorum, 4 cujus opes et divitiae ilia tempestate insignes erant, Babyloniis auxilium tulit; soque victo, Cyrus bellum in Lydiam transfert. Ibi Croesi exercitus, fortuna prioris proelii jam perculsus, nullo negotio 6 fandikur, Croesus ipse capitur. Victor, dementia erga vie- turn usus, et vitam ei et patrimonii partem concessit. Inter* jecto deinde tempore, occupato in aliis bellis Cyro, Lydi re* bellavere. Quibus iterum victis arma et equi ademti, jussi- que sunt cauponias 8 et ludicra3 artes 7 exercere. Sic gens, in- dustria quondam potens, mollitie et luxuria effeminata, virtu tern pristinam perdidit. 8. Cyrus irderfxitur. (Ibid. I. 8.) Cyrus, subacta Asiaj Seythis bellum infert. Erat eo tem- pore Scytharum regina, Tomyris, quae quum hostes Araxis f iluminis transitu prohibere posset,. iis tr&nsire permisit, ex- istimans, faciliorem sibi intra terminos regni pugnam fore. Itaque Cyrus, trajectis copiis, quum aliquantisper in Scythiam processisset, castra metatus est. Deinde, simulato metu. quasi refugiens, castra deseruit, atque in iis vini affatim, et quae epulis erant necessaria, reliquit. Quod quum reginae nuntiatum esset, adolescentulum filium ad insequendum hos- tern cum tertia parte copiarum misit. Quum ventum ad Cyri castra esset, adolescens, rei militaris ignarus, omissis ' hostibus, milites suos insuetos 10 vino se onerare patitur* Q**i KEGNUM MED0RI7M ET PEBSABUM. *> cognitis, Cyrus reversus per noctem, ebrios opprimit, omnesque Scythas una cum reginae filio interficit. Amisso tanto exercitu, et, quod gravius erat, unico filio, Tomyris. ultionem meditata, hostes recenti victoria exsultantes, pari fraude decipit. Quippe simulato timore propter cladem re* cens acceptam refugiens, Cyrum ad angustias usque produxit, Ibi compositis insidiis, ducenta millia Persarum cum ipso re* ge trucidavit. Turn caput Cyri amputatum in utrem humane sanguine repletum conjici jubet, cum hac exprobratione 1 cru- delitatis : Satia te f inquit, sangztkie, quern sitisti, 2 cujusque in* satiabilis semjierfitisli. Cyrus regnavit annos triginta. 9. Cambists regnum et inleritus, (Ibid. I. 9.) Cyro successit iiliusCambyses, qui imperio patris Aegyptum adjecit, Aegyptiorum offensus superstitionibus, 3 Apis 4 caetero- rumque deorum aedes dirui jubet. Ad Jo vis quoque Ammonis nobilissimum templum 1 expugnandurn milites misit, qui arena© tempesiate exeitatae molibus oppressi sunt. Post haec per quietem 6 vidit, fratrem suum Smerdin esse regnaturum. Quo somnio exterritus, non dubitavit post sacrilegia etiam parrici- dium 7 facere ; et mago ciridam mandavit, ut Smerdin internee- ret. Interim ipse, equum, ut narrant, conscendens, gladio sua sponte evaginato^ vulneratas occubuit. 10. Pseudo-Smerdis. (Ibid. I. 9.) Nuntio de regis morte accepto, ille, cui parricidium a rege mandatum fuerat, fratrem Cambysis, cui regnum debebatur, occldit, suumque ipsius fratrem Oropasten, interfecto Smerdi ore et corporis habitu sirmliimum, in iilius locum subjecit. Quae res eo occultior fait, quod apud Persas persona regis sub specie majesiatis occulitur. Sed postquam unus et alter fraudem suspicari coepit, Ostanes, vir nobilis, filiam suam, quae inter regias pellices erat, interrogavit, an Cyri filius rex csset. Ilia se id scire negabat. Turn earn dormientis ca- put pertractare jubet : nam mago illi Cambyses aures olirn utrasque praeeiderat. Factus deinde per fiiiam certior, sine auribus esse regem, nobilissimis Persarum rem indicat, eos* que in caedem falsi regis hmpellit. Septem tantum eonscii fuere hujus eonjurationi3, qui, postquam se sacramento ob» strinxerant, extemplo ad regiam pergunt, ferro sub veste oc- cultato. Ibi obviis interfectis, quum ad regem penetrassent, pugna in tenebris orta, Gobryas, unus conjuratorum, Oro- pasten complexus medium, socios ut ferirent hortatus est ,* 'cunctantc&que. ne 8 cum pro mago transfoderent, vel per su- b & 6 EEGNUM HEDORUM FT PERSARUM. Um coitus adigere ferrum jussit. Turn fortuna ita regente/ XSobrya incoli^ai, magus interficitur. 11. Darius Hystaspis rex creator. (Ibid. I. 10.) Quibus peractis, conjurati virtute et nobilitate pares, pac* it sunt inter se, ut die statuta omnes equos ante regiam prime mane perducerent ; et cujus equus inter Solis ortum hinnitum primus edidisset, is rex esset. Nam et Solem Persae unum Deum esse credunt, et equos eidem Deo sacratos putant. Erat autem inter conjuratos Darius, Hystaspis filius ; cui, de eventu sollicito, equi custos ait : si haec res, 2 quam tu dicis* victoriam decernit, nihil negotii superesse existima. 3 Turn peraoctem, pridie constitutam diem, 4 equum ad eundem locum* ducit, simulque equam. Postera die itaque quum ad statu- iam horam omnes convenissent, Darii equus, cognito loco, U\)i equam viderat, hinnitum statim edidit. Quo auspicio au« dito, omnes confestim equis desilierunt, et Darium regem sa- iutaverunt. Populus quoque universus, principum secutus ju- dicium, eundem regem constituit. Principio regni, Cyri filiam in matrimonium duxit, regalibus nuptiis regnum firmaturus ;* \it non tarn in extraneum translatum, quam in familiam Cyri reversum esse videretur. 12. Zopyri doh Babylonia capitur. (Ibid. I. 10.) Interjecto deinde tempore, quum Assyrii descivissent, et Babyloniam occupassent, difficilisque urbis expugnatio essef* unus de interfectoribus magorum Zopyrus, donii se verberibu? lacerari toto corpore jubet ; turn naso, aufibus et labiis ab- ecissis, regi se inopinanti offert, 7 Jam quuni Darius ejus ad- speetu attonitus, auctorem tarn foedae lacerationis requireret. tile, quo consilio hoc fecerit, edocet ; rebusque cum rege Gompositis, transfugae titulo 8 in Babyloniam proficiscitur. Ibi ostendit populo laniatum corpus regisque Darii jussu se tarn Orudeliter affectum esse queritur, persuadetque mirantibus, ut se in urbem reciperent. Omnibus et virtus viri et nobiiitas pariter nota erat, nee de fide 9 dubitabant, quam corpus verbe* ribus laniatum satis probare videbatur. Receptus igitur, om- nium suffragio dux constitutor, et accepta parva manu, semel ftterumque Persarum copias consulto cedentes fundit. Ad pos- iremum universus ei creditur exercitus. Hunc Dario prodif. fcrbemque ipsam in ejus potestatem redigit. ftEGXtM MEDORUM £T PEBSAKU3I. % 13. Darii expeditlo contra ScytJias. (Ibid. II. 5.) Multis in Asia feliciter gestis, Darius Scythis 1 bellum in* mlit, et armatis septingentis millibus hominum, Scytbiam in- gressus, quum hostes ei pugnae potestatem non facerent, me- tuens, ne interrupto ponte Istri, 2 reditus sibi intercluderetur, amissis octoginta millibus hominum, trepidus 3 refugit. Inde Macedoniam domuit. Paulo post, quum cognovisset, Atheni- enses Ionibus 4 contra se auxilium tulisse, bello eos adortus est. Quod quo eventu gestum sit, in Atheniensium hisfcoria nar- rabitur. 5 14. Filiorum Darii de regno contentio. (Ibid. II. 10.) Persarum legion ibus in campo Marathonio 6 magno proelio superaiis, Darius, bellum instauraturus, in ipso apparatu de- cedit, relictis multis filiis, et in regno et ante regnum 7 sus* ceptis. 8 Ex his Artemenes, maximus natu, aetatis privilegio, regnum sibi vindicabat ; Xerxes, quod patre ad regiam dig- nitatem sublato, primus genitus esset. Hoc certamen duo fratres concordi animo ad patruum suum Artaphernem defe* runt, qui, domi 9 cognita causa, Xerxem praeposuit ; adeo» que fraterna fuit contentio, 10 ut nee victor insultaret, nee vie- tus doleret ; ipsoque litis tempore munera sibi invicem mit- terent. 15. Xerxes bellum adcersus Graeciam par at, (Ibid. II. 10.) Igitur Xerxes bellum a patre coeptum adversus Graeciam denuo instruxit, eique apparatui 11 quinquennium insumsit. . Septingenta millia ex regni sui provinciis armasse dicitur, et trecenta millia auxiliariorum ; ut non inmerito proditum sit. flumina ab exercitu ejus siccata esse, Graeciamque omneni vix capere exercitum ejus potuisse. Naves quoque milie du- centas numero habuisse dicitur. Huic tanto agmini dux 12 de- fuit. Rex enim primus in fuga, postremus in proelio semper visus est. In periculis timidus, ubi metus abesset, inflatus €rat. 16. Pugna ad Thermopylae. (Ibid. II. 11.) Ejus introitus in Graeciam quam terribilis, tam turpis dis- oessus fuit. Nam quum Leonidas, rex Spartanorum, cum qua- tuor millibus railitum angustias Thermopylarum 13 occupasset Xerxes eontemtu paucitatis eos aggreditur. Triduo ibi pug- Saturn, magnaque in Persarum exercitu caedes est edita & REGNUH MEDGHUM ET FERSAKinf. Quarta die quum nuntiatum csset Leonidae, summuin mppti- um cacumen a viginti millibus hostium teneri, socios hortatur, rccedant} et se ad meliora patriae tempora reservent ; sibi cum Spartanis fortimam esse cxperiendam. Turn caeteri disces- sere; soli Laced aemonii remanserunt. Hi omnes Xerxis cas- fra adorti, post ingentem caedem edilam ibi occubuerunt, 17. Xerxes Graecia vastaiafugatur. (Ibid. II. 12.) Turn Xerxes maris fortimam experiri statuit. Sed ante na- valis proelii congressionem 2 misit quatuor miliia armalorum Delphos 3 ad templum Apollinis diripiendum. Quae manus tola irnhribus et i'ulminibus deleta est, ut intelligerent, quam nullae 4 essent hominum adversus Deos vires. Post haec Thespias et Rataeas 5 et Atbenas 8 vacuasheminibus incendit : et quoniam ferro in homines non poterat,' 7 in aedificia igne grassatur. Cujus incendii flammas quunj viderent Graeci in alasse oireum Salamina 8 insuiam statuta, 9 dissensio inter principes orta cat, quum plurimi hortarentur, ut domos suas discederent moeaibusque se defenderent. Turn Them-isto- cles, Atheniensium imperator, timens, ne discessu sociorum vires Graecise minuerentur, per stTvuir. fiduro Xerxi nuntiat, itno in loco cum ^pntracfas Qr'iieciae vires facillime opprhnere posse. Quod si popidi, qui jam ahire vcllenl, dissiparcnhtr, majori labor e ei singulos consectandos esse. Hoc dolo irnpuiit regem, lit signum pugnae daret. Graeci quoque adventu hos- tium coacti sunt proelium collatis viribus capessere. Inter- ea rex, velut spectator pugnae, in litore remanet. Artemi- sia autem, regina Halicarnasd, 10 quae in auxilium Xerxi vene- rat, plurima in hoc navali proeiib virtutis documenta dedit. ?Sic illo tempore in viro miiliebris timor, in muliere virilis con* spiciebatur audaeia. Quum proelium anceps esset. lones, qui cum rege 11 pugnabant, a Themistocle instigati, pugnae se paulatim subtrahere eo.eperunt ; quorum defectio animos cae- terorum fregit. Itaque circumspicientes fugam pelluntur Per- sac, et mox, proelio yicfi, in fu^am yertuntur. IS. Xerxis in Asiam redilus. (Ibid. II. 13.) Ha-c clade perculsus Xerxes domum redire statuit, parte ex- ercitus cum Mardonio in Graecia relict a. Sed Graeci, audita regis fug&, consilium ineunt pontis rumpendi, quo ille Helles- pontum 12 junxerat, ut interciuso reditu cum reliquiisexercitus deleretur. Sed Themistocles timens, ne interclusi faostes iter, quod a&iex non pateret. ferro patefacerent, serrum ad Xer^ REGWtJM MEDARUM ET PERSARUM. xem mittit, certioremque facit consilii a Graecis capti ; et oc- cupare transitum, maturata fugfi, jubet. Ille perculsus nuntio. tradit ducibus milites perducendos ; ipse cum paucis Abydon 1 contendit. Ubi quum solutum pontem hibernis tempestati- bus offendisset, piscatoria scapha trepidus trajecit. Pedestri- um copiarum, quas ducibus tradiderat, maxima pars peste et inopia periit ; tantaque vis mali fuit, ut viae cadaveribus im- plerentur, alitesque et ferae, in praedam intentae, exercitum sequerentur. 19. Persae apud Plataeas et Mycalen vict'u (lb. II. 14. Corn. Nep. Vit. Cim. c. 2. Vit. Aristid. c. 2.) Caeterum fortuna Persarum cum duce mutata non est. Mardonius proelio apud Plataeas victus, velut e naufragio, cum paucis profugit ; pauci militumfuga elapsisunt. Eodem forte die, quo Mardonii copiae deletae sunt, etiam navali proelio in Asia sub monte Mycale 2 adversus Persas dimicatum est- Ibi ante, proelium commissum, quum classes ex adverso sta- rent, fama ad utrumque. exercitum venit, vicisse Graecos et Mardonii copias deletas esse. Qui nuntius, ut par erat, Grae- corum fortitudinem et fiduciam auxit, Persarum animos fre- git. Captae sunt ibi, Cimonis 3 praecipue virtute atque con* silio, ducentae naves Cypriorum 4 et Phoenicum, 5 eodemque die in terra maxima vis barbarorum prostrata est. Post hane victoriam maritimae res Atheniensium in dies magis florere coeperunt. Quum enim antea et terra et mari duces essent Lacedaemonii, factum est, ut summa imperii maritimi a La* cedaemoniis, transferred ad Athenienses. Hoc inprimis Aristidi debehatur, qui, quum incommuni Graeciae classees- set simul cum Pausania, 6 duce Lacedaemoniorum, summa ae* quitate et humanitate erTecit, ut Graeciae civitates, superbia Pausaniae offensae, ad Atheniensium sese societatem appli- carent, hosque sibi duces adversus barbaros deligerent. Hoc autem imperio ita usi sunt Athenienses, ut brevi post tempore soli in mari regnare viderentur. 20. Xerxis familia, post regis caedem, domesticis sediiionibm agitata, (Justin, III. 1.) Post bellum in Graecia infeliciter gestum, Xerxes, terror antea gentium, etiam suis contemtui esse coepit. Quippe Ar- tabanus, praefectus ejus, deficiente quotidie regis majestate, 3pem regni concepit animo, et cum septem robustissimis fi- Jiis regiam vesperi ingressus, Xerxem trucidavit. Turn ut 10 REGNUM MED0EU31 ET PERSARUM. filios regis, votis suis obsistentes, amoveret, Artaxerxi, admo.- dum puero, persuasit, regem a Dario, 1 qui erat adolescens. occisum esse, quo maturius regno potiretur, eumque impulit, ut patris caedem in fratre vindicaret. Quum ventum ad do- mum Darii esset, hie dormiens inventus ixiterficitur. Quo fac- to, ut etiam Artaxerxem tolleret, Artabanus, principum de reg- no certamina metuens, assumit in soeietatem consilii Bac aba- sum : qui 3 praesenti rerum statu contentus, rem prodit Artax erxij ot pater ejus occisus, ut frater falsa parricidii suspicion ne oppressus esset, quaenam ipsi denique pararentur insidiae. His cognitis Artaxerxes in posterum diem armatum exercitum adesse jubet, recogniiurus 3 et numerum militum et in ar- mis industriam singulorum. Itaque quum inter caeteros et ip- se Artabanus armatus assisteret, rex simulavit, se breviorem Joricam habere, jussitque Artabanum suamsecum commutare j turn exuentem se et nudatum gladio trajecit, simulque filios ejus corripi jubet. Atque ita egregius juvenis et caedem pa« Iris, et se ab insidiis Artabani vindicavit. 4 21. Intestina discordia in regno Persarum gliscit. (Just, V. 11.) Artaxerxem secutus est filius Xerxes, qui post breve quad- yaginta quinque dierum regnum a Sogdiano occisus est. Qui regnum scelere occupatum quum caedibus tueri conaretur, post septem menses a Dario proelio superatus periit. Sub his regibus imperium Persarum principum discordiis populo- rumque seditionibus agitatum magis magisque inclinari 5 coepit. Darius moriens Artaxerxi, majori natu filio, qui Mnemon appellabatur, regnum, minori, Cyro, urbes Lydiae, quibus praefectus fuit, testamento legavit. Sed Gyro judicium 6 pa- tris injuria videbatur ; itaque ccculte ad versus fratrem hel- ium paravit. Quod quum nuntiatum esset Artaxerxi, Cyfum ad se arcessitum compedibus aureis vinxit, interfecissetquc nisi mater prohibuisset. 22. Cyrus in hello adversus fratrem suscepto peril, (Just. V. 11.) Quod periculum quum efFugisset, Cyrus jam non occulte bellum, sed palam parare coepit ; auxilium undique contrahit. Sed quum in proelio 7 commisso fratrem imprudentius aggre- ditur, hunc quidem 8 equi fuga 9 perieulo subtraxit, Cyrus au- tem* a cohorte regia circumventus interficitur. In eo proelio decern miUia Graccorum in auxilio Cyri fuere ; quae et in REGNU2I MEDOKUM ET PERSARUM. 1 1 eornu, in quo steterant, vicerunt, et post mortem Cyri aequo armis a tanto exercitu vinci, neque dolo capi potuerunt, sed per indomitas nationes et gentea barbaras r virtute sua confisi, in patriam revertuntur-. 1 23. Arlaxerodsfilii in patrem conjurant, (Just. X. I. 2.) Artaxerxi ex pellicibus centum et quindecim filii fuere, sed tres tantum justo matrimonio suscepti, Darius, Ariarates et Ochus. Ex his Darium per indulgentiam pater, contra morem Persarum, regem vivus fecit. Sed hie paterna pietate nihil motus, interficiendi patris consilium cepit. Occiso quippc Cyro, Aspasiam, pellicem ejus, in regium gynaeceurn trans- latam, a patre sibi dari postulaverat. Hie, pro sua in libe- ros indulgentia, primo se id facturum esse dixerat : mox poe- nitentia ductus, Soils earn sacerdotio praefecit, quo munere ah omni virorum consortio prohibebatur. Hinc exaccrbatus juvenis cum quinquaginta fratribus in patrem conjuravit ; sed deprehensus cum sociis poenas parrieidii 2 dedit. Conjugea'' quoque conjuratorum cum liberie omnibus interfectae sunt, no quod vestigium tanti sceleris superesset. Paulo post Artaxer- xes morbo ex dolore contract© decessii. 24. Ochus* Darius Codomannus, postremus rex Perslae. (Just. X. 3.) Post patris mortem Ochus regnum paternum invasit, Qui parem conjurationem timens, regiam cognatorum et princi- pum caede replet. Turn beilum L-adusiis* infert, In quo bello Codomannus quidam adversus hostem, qui unurn ex Persis ad singulare certamen provocaverat, magno animo processit, et hoste occiso victoriam suis et prope amissam gloriam restitu- it. Ob haec decora 5 praeficitur Armeniis. Interjecto dein* de tempore post mortem Ochi regis, ob memoriam pristinae virtutis rex a populo constituitur, Darii nomine honoratus ; bellumque cum Alexandro non sine virtute gessit. Postremo ab Alexandro victus et a cognatis occisus, vitam pariter cum Persarum regno finivit. 12 HES ATHENIENSIUM. C. RES ATHENIENSIUM. 1. Atheniensium origines et primi reges. (Just. II. 6.) Athenienses non solum increments 1 suis, sed etiam origine gloriantur. Non enim a sordidis 2 initiis crevere, nee ex aliis regionibus ac|venerunt, sed eodem innati solo, 3 quod incolunt ; et quae illis sedes, eadem origo est. Primi lanificii et oler et viiii 5 usum docuere. Arare quoque et serere fVumenta 6 glandem vescentibus 7 monstrarunt. Litterae certe ac facun- dia, leges et civilis disciplina 8 veluti templum Athenas habu- ere. Ante Deucalion is tempora regem habuere Cecropem ; quem,ut omnis antiquitas fabulosaest, biformem tradidere, quia primus marem feminae matrimonio junxit. Huic successit Cranaus, cujus filia Atthis regioni nomen dedit. Post hunc Amphictyon regnavit, qui primus Minervae urbem sacravit 3 et nomen civitati Athenas dedit. Hujus temporibus aquarum illuvies majorem partem populorum Graeciae absumsit. Su- perfuerunt, 9 quos refugia montium receperunt, aut 10 ad re- gem Thessaliae 11 Deucalionem ratibus evecti sunt, a quo prop- terea genus humanum conditum dicitur. * Per ordinem dein- de successionis regnum ad Erechtheum descendit, sub quo frumenti satio apud Eleusin a Triptolemo reperta est- In hu- jus muneris honorem noctes initiorum 12 saeratae. 13 Tenuit et Aege us, Thesei pater, Athenis regnum. Post Aegeum The- seus, 14 ac deinceps Thesei filius, Demophoon, qui auxilium Graecis ad versus Trojanos 15 tulit, regnum possedit. 2. Codrus se pro patria devovet. (Just. II. 6.) Erant inter Athenienses et Dorienses 18 veteres offensae, quas vindicaturi bello Dorienses, de eventu proeliioraculaconsulue- runt. Resporisum, superiores 17 fore, ni regem Atheniensium occidissent. Itaque quum ventum esset in bellum, militibus ante omnia custodia 18 regis praecipitur. Atheniensibus. eo tempore rex Codrus erat ; qui et responso Dei, et praeceptis hostium cognitis, permutato 19 regis habitu, pannosus, sarmen- laque gerens, castra hostium ingreditur ; ibique in turba mi- litum, quum unum falce sponte vulnerasset, occiditur. Cog- nito regis corpore, Dorienses sine proelio discedunt. Atque ita Athenienses virtute ducis, pro salute patriae morti se of- ferentis, bello libcrantur* RES ATHENIENS1UM* IB 3. Solon civitati Athenarum leges scribit. (Just, II. 7.) Post Codrum nemo Athenis regnavit ; l quod memoriae nominis ejus tributum est. Administratio reipublicae annuis magistratibus 1 permissa. Sed civitati nullae tunc leges 2 erant, quia libido regum pro legibus habebatur. Legitur ita- que Solon, vir justitiae insignis, qui velut novam civitatem le= gibus conderet. Quo munere ita functus est, ut et apud pie* bem et optimates, diuturnis antea dissidiis agitatos, parem in* iret gratiam. Hujus viri, inter multa egregia, illud quoque memorabile fuit. Inter Athenienses et Megarenses de Sa- famine insula, quam sibi uterque populus vindicabat, prope usque ad interitum dimicatum fuerat. Post mult as clades ac» ceptas, Athenienses legem tulerunt, ne quis illud belkim re- parandum proponeret. Solon igitur quum opportunitatem quandam vidisset insulae vindicandae, dementiam simulat, ha- bituque deformis, 3 more vecordium, in publicum evolat ; fac- toque concursu hominum, versibus suadere populo coepit 5 quod vetabatur ; omniumque animos ita inflammavit, ut ex- templo bellum adversus Megarenses .decerneretur, et devictis hostibus insula Atheniensium fieret. 1. Pisistratus tyrannidem per dolum occupat. (Just. II. 8.} Legibus civitati scriptis, Solon peregre proficiscitur. Bum abest, Pisistratus, nobilis adolescens, propter res in belle praeclare gestas populo carus, tyrannidem per dolum occu= pat. Quippe quum domi se verberibus afFecisset, lacerato corpore in publicum progreditur. Advocata concione, vuL nera populo ostendit ; de crudelitate principum, a quibus haec sepassum simulabat, queritur, credulamque multitudinem et lacrymis et oratione accendit, dum se optimatibus propter populi amorem invisum esse significat. Sic ad custodiam corporis sui satellitum auxilium obtinet ; per quos occupata ty« rannide per annos triginta tres, inter varias rerum vicissitudi nes, regnavit. 5. Hippi 16 RES ATHENIENS1UM, simo 1 sibi loco, contra opportunissimo hostibus, adeo angusio mari conflixit, ut ejus multitudo navium explicari non pos set. Victus ergo est magis consilio Themistoclis, quam ar mis Graeciae. 10. Xerxes in Asiam revertitur. (C. N. I. c. 5.) Hie etsi male rem gesserat, tamen tantas habebat reliquias copiarum, ut etiam cum his Graeciam opprimere posset, Ne igitur bellare perseveraret, Themistoeles eum certiorem fecit, id agi, ut pons, quem ille in Hellesponto fecerat, dissol veretur, quo ipse reditu in Asiam excluderetur, Idque ei persuasit. Celerrimo itaque itinere in Asiam reversus est, se que a Themistocle non superatum, sed conservatum judica^ vit. Sic unius viri prudentia Graecia liberata est. 11. Reliquiae Persarum delentur. (Justin. II. 14. Corn* Nep. Vit. Them. c. 6,) Quum tamen pars exercitus sub duee Mardonio, regis ge* nero, in Graecia esset relicta, quae bellum continuaret, hae quoque copiae superatae sunt apud Plataeas, urbem Boeotiae § eodemque forte die in Asia ad montem Mycalen Persae a Graecis pugna superati sunt. Jamque omnibus pacatis, Athenienses belli damna reparare coeperunt. Quumque Pha- lerico portu neque magno neque bono uterentur, 2 Themisto* clis consilio triplex Piraei 3 portus *constitutus est, isque moe- nibus circumdatus, ut ipsam urbem dignitate 4 aequipararet. utilitate superaret. Idem muros Athenarum restituit, La* sedaemoniis vetantibus, non sine periculo suo. 12. Pausanias, duos Spartanorum, proditionem meditatur* (Just. II. 15. Corn. N. VitaPaus. c. 2.) Post haec Lacedaemonii, ut bis illatum Graeciae bellum olciscerentur, ultro 5 fines Persarum depopulantur. Cui beL lo quum praefecissent Pausaniam, hie superbia elatus, majo* res res coepit appetere. Nam quum, Byzantio 6 expugnato, cepisset complures Persarum nobiles, atque in his nonnullos regis propinquos, hos clam Xerxi remisit, simulans, eos ex vinculis publicis effugisse ; et cum his Gongylum Eretrien- sem, 7 qui litteras regi redderet, in quibus haec scripta fuisse tradunt : Pausanias, dux Spartae, quos Byzantii ceperat, post- quam propinquos tuos cognovit, tibi muneri misit* seque tecum affinitate conjungi cupiU Quare, si tibi videtur 9 des eifiliam RES ATHEN1ENBIUM. H tuam nuptum. Id sifeceris, et Spartam etcaeteram Graeciatfi sub tuam potestatem se redacturum pollicetur. His de rebus si quid geri volueris, cerium 1 hominem ad eum mittas face? cum quo colloquatur. 13. Pausanias capitis ddmnatur. (Corn. Nep. Vita Paus* c. 2. 3. 5.) Rex tot hominum sibi necessariorum salute 3 magnopere ga* visus, confestim Artabazum cum epistola ad Pausaniam mit* tit, in qua eum collaudat,* ac petit, ne cui rei parcat .ad ea perfieienda, quae polliceretur. Si fecerit, nullius rei a se repulsam esse laturum. 5 Hujus Pausanias voluntate cog^ nita, alacrior ad rem gerendam factus, in suspicionem ceci- dit Lacedaemoniorum, nee multo post proditionis accusa- tus damnatur. Mor*«m uc fugeret, in aedem Minervae, quae Chalcioecus 6 vocatur, se recepit. Hinc ne exire posset, sta tim Ephori 7 valvas ejus aedis lapidibus obstruxerunt, tec- tumque sunt demoliti, ut facilius sub divo interiret. Dicunt il« lo tempore matrem Pausaniae adhuc . vixisse, eamque, post- quam de scelere filii comperisset, in primis 3 lapidem ad in. troitum aedis attulisse. Sic Pausanias magnam belli glori- am turpi morte commaculavit. Hie quum semianimis de tern plo elatus esset, confestim animam efflavit. 6 . -' 14. Themistocles in Asiam confugit. (Corn. Nep. YiU them, c. 8. 9.) Paulo ante Themistocles testarum suffrages 3 e civitateejec tus, Argos 10 habitatum concessit. Hie quum propter mul- tas virtutes magna cum dignitate viveret, Lacedaemonii le- gatos Athenas miserunt, qui eum absentem accusarent, quod societatem cum rege Persarum ad Graeciam opprimendam fe- cisset." Hoc crimine absens proditionis est damnatus. Id ut audi vitj quod non satis tutum se Argis videbat, in Asiam confugit. Quo quum venisset, epistolam misit ad regem Ar- taxerxem his verbis : Themistocles vent ad te, qui plurima mala omnium Graecorum in domum tuam 12 intuli, quum mihi necesse esset patriam meam defenders Idem multo plura bo- nafecii postquam Xerxes inpericulo esse coepiL Nunc autem ad te confugi, exagitatus a cuncta Graecia, tuam petens amici- tiam ; quam si ero adeptus, non minus me bonum amicum habe* bis, quam fortem inimicum iUe expertus est. 13 Rogo autem, ut de his rebus, 14 de quibus tecum coUoqui volo, annum mihi tern- pork 15 des, eoque transacto me ad te venire patiaris* c2 18 RES ATHENIENS1U3Y1. 15. Themistocles a rege Persiae benigne exceptus, Magnesia? moritur. (Corn. Nep. Vit. Them. c. 10.) Ad haec rex, tantam animi magnitudinem 1 admiratus, cu- piensque talem virum sibi conciliari, benigne respondit. The- mistocles autem omne illud tempus 2 litteris sermonique Persa- rum dedit ; quibus adeo eruditus est, ut multo commodius" dicatur apud regem verba feeisse, quam hi poterant, qui in Perside erant nati. Hie quum multa esset regi pollicitus r magnis muneribus ab Artaxerxe donatus in Asiam* rediit, do* miciliumque Magnesiae 5 sibi constituit. In hac urbe morbo obiisse dicitur. Fama tamen fuit, eum venenum sumsisse, quum se, quae Regi de Graecia opprimenda pollicitus esset, praestare posse desperaret. 6 Sunt, qui narrent, ossa ejus ab amieis clam in Attica sepulta esse, quoniam legibus non con cederetur, quod proditionis csoot rlamnatua. 16. Cimon insulas Atheniensibus subjicit. (Corn. Nep, Vita Cim. c. 2.) Dum ilia gerebantur, Athenienses maris imperium sine ae~ mulo exercebant. Hoc et Themistoclis prudentiae et Cimo- nis virtuti debebant. Hie vir post victoriam apud Mycalen de Persis reportatam, quum magna praeda potitus domum re- verteretur, quod jam nonnullae insulae propter acerbitatenv imperii ab Atheniensibus defecerant, bene animatas confirma- vit, 8 alienatas 3 ad officium redire coegit. Scyrum, 10 quod eontumacius se gesserat, yacuefecit, sessores veteres urhe in* sulaque ejecit, agros civibus 11 divisit.- Thasios, 12 opulentia fretos, suo adventu fregit. His manubiis 13 Athenarum arx, qua 14 ad meridiem vergit, est ornata. 17. Ostracismo patria pulsus, mox revocatur. (Ibid. c. 3.} Quibus rebus quum unus in civitate maxime floreret, incidit m eandem invidiam, quam 15 Themistocles.- nam testarum suffragiis decern annorum exsilio multatus est. Cujus facti celerius Athenienses, quam ipsum, poenituit. Nam quum ilk forti animo invidiae ingratorum civium cessisset, bBllumque Laced aemonii Atheniensibus indixissent, confestim notae ejus ¥irtutis desiderium 16 consecutum est. Itaque post annum quin- tum, quam expulsus erat, 17 in patriam revocatus est. Hie. quod hospitio Lacedaemoniorum utebatur, satius 18 exists mans, contendere 19 JLacedaemonem, sua sponte 20 profectus. pacem inter duas potentissimas civitates conciliavit. Post, RES ATHENIENSIUM. 19 neque ita multo, Cyprum cum ducentis navibus imperator mis- sus, quum majorem partem ejus insulae devicisset, in mor- bum implicitus, in oppido Citio est mortuus. 18. Bellum Peloponnesiacum. Pericles. (Just. III. 2. et 7.) Quum Athenienses maris imperium non sine superbia soci- orumque injuria exercerent, multique, gravi eorum jugo fati- gati, alios, qui se tuerentur, circumspicerent ; tota Graecia. ducibus Lacedaemoniis, aemulae urbi magnitudinem et inere- menta invidentibus, 1 in duas partes divisa, velut in viscera sua arma convertit. Hoe bellum, quo nullum aliud florentes Graeciae res gravius afflixit, saepius siisceptum et deposi- tum est. 2 Initio Spartani fines Atticae populabantur, hostes- que ad proelium provocabant. Sed Athenienses, Periclis consilio, ultionis tempus exspectantes, intra moenia se con- tinebant. Deinde, paucis diebus interjectis, naves conscen- dunt, et, nihil sentientibus Lacedaemoniis, totam Laconiam depraedantur. Clara quidem haec Periclis expedkio est habi- •ta ; sed multo clarior privati patrimonii eontemtus fuit Nam in populatione caeterorum agrorum, Periclis agros hostes in- tactos reliquerant, ut aut invidiam ei apud cives concita- rent, aut in proditionis suspicionem adducerent. Quod intelli- gens, erieles agros reipublicae dono dedit. Post haec ali- quot diebus interjectis, navali proelio dimicatum est. Victi Lacedaemonii fugerunt. Post plures annos," fessi rnalis, pa« cem in annos quinquaginta feeere, quam nonnisi sex annos servaverunt. Nam inducias, quas proprio nomine pepige- rant, ex sociorum persona 5 rumpebanto Hinc bellum in Si- cilian* translatum est. Atheniensium in Siciliam expeditio. (Just. IV. 3. 4.) Quum enim jam antea, bello inter Catinienses 6 et Syracu- sanbs exorto, Athenienses Catiniensibus opem tulissent, tem- pore interjecto, quum pacis conditiones a Syracusanis non ser- varentur, illi denuo legatos Athenas miserunt, qui sordida ves* le,eapillo barbaque promissa, concionem adeunt, populumque lacrymis movent, ut, quamvis Peloponnesiaco bello district tus, auxilium iliis mittendum censeret. Igitur classis ingens decemitur ; ereantur duces Nicias, Alcibiades et Lamachus ; tantaeque vires in Siciliam efFusae sunt, ut iis ipsis terror* essent, quibus auxilio venexant* 20 RES ATHENIENSIUM. 20. Atheniensium res in Sicilia gestae. (Just. IV. 4.) Brevi post, quum Alcibiades, ob causas mox indieandas, revocattfs esset, Nicias et Lamachus duo proelia pedestria se- cundo Marte 1 pugnant ; munitionibusque urbi Syracusarum eircumdatis, incolas etiam marinis commeatibus intercludunt. Quibus rebus fracti Syracusani, auxilium a Lacedaemonik petiverunt. Ab his mittitur Gylippus, qui, quum in itinere de belli jam inclinato statu 2 audivisset, auxiliis partim in Grae- cia, partim in Sicilia contraetis, opportuna bello loca occupat. Duobus deinde proeliis vietus, tertio hostes in fugam conjecit. sociosque obsidione liberavit. In eo proelio Lamachus forti- ter pugnans occisus est. 2 ! . Athenienses saepius vieii ingentem cladem accipiunt. (Justin. IV. c. 4. et5.) Sed quum Athenienses, terrestri bello superati, portum Sy- racusarum tenerent, Gylippus classem Lacedaemone cum auxiliis arcessit. Quo cognito 3 etipsi Athenienses in locum amissi ducis Demosthenem et Eurymedonta cum supplemento copiarum mittunt, et quasi Graeciae bellum 4 in" Siciliam translatu-m esset, ita ex utraque parte 5 summis viribus dimi- cabatur. Prima igitur congressione navalis certaminis Athe- nienses vincuntur ; castra quoque cum omni publica ac priva- ta pecunia amittunt. Inter naec mala quum etiam terrestri proelio victi essent, Demosthenes censere coepit, ut abirent Sicilia % dum res, quamvis affiicfae, nondum tamen perditae es- sent. Nicias autem seu pudore male actae rei, seu impellen- te fato manere contendit. Reparatur igitur navale .bellum : sedinscitia ducum, qui Syracusanos, inter angustias maris 6 facile se tuentes, temere aggressi fuerant, Atheniensium co piae iterum vincuntur. Eurymedon dux in prima acie fortissi* me dimicans, primus cadit ; triginta naves, quibus praefue* rat, incenduntur ; Demosthenes, et Nicias autem cum reliquiis exercitus terrestri itinere fugiunt. Ab his relictas centum tri- ginta naves Gylippus invasit ; ipsos deinde insequitur ; fugi- entes partim capit, partim caedit. Demosthenes, amisso ex« ercitu, a captivitate gladio et voluntaria morte se vindicat : Nicias autem cladem suorum auxit dedecore captivitatis. RES ATHENIENSIU3X. 21 £2. Alcibiades capitis damnatus Spartam se confert. (Just. V. 1; Corn. Nep. Vita Alcib. c. 4.) Dum haec in Sicilia per biennium geruntur, belli illius con- ^itor et dux Alcibiades absens Athenis insimulatur, mysteria Cereris violasse. Revocatus a bello ad causam dicendam, multa secum reputans de immoderata civium suorum licentia crudelitateque erga nobiles, utilissimum ratus impendentem evitare tempestatem, fugit, et primum Elidem, 1 deinde The- bas a se contulit. Postquam autem se capitis damnatum, bo- nis publicatis, audivit, et id, quod usu venerat, Eumolpidas r; sacerdotes a populo coactos, ut se devoverent, ejusque devo- tionis exemplum, in pilalapideaincisum, esse positum in pub- lico, Lacedaemonem demigravit. Ibi reges impulit, ut Athe- niensibus, adversa fortuna in Sicilia turbatis, bellum infer- rent. Ejus quoque consilio Lacedaemonii cum Persarum re* ge amicitiam fecerunt, deinde Deceliam 4 in finibus Atticae munierunt, praesidioque perpetuo in obsidione quasi Athenas tenuerunt. 23. Persarum sibifavorem conciliat. (Justin. V. 2. Corn* Nep. I. c. 5.) Non contentus autem patriae hostes consilio adjuvisse, Al- cibiades cum quinque navibus in Asiam contendit, ettributa- rias Atheniensium civitates auctoritate nominissui ad defecti- onem compellit. Sed apud Lacedaemonios Alcibiadis vir- tus plus invidiae quam gratiae contraxit Nam quum acerri= ml viri praestantem prudentiam in omnibus rebus cognosce, rent, pertimuerunt, ne quando patriae caritate ductus ab ipsis descisceret, et cum suis in gratiam rediret. Itaque tempus 5 ejus interficiendi quaerere instituerunt. Qua re cognita Alci- biades ad Tissaphernem praefectum regis DaTii se contulit. Cujus quum in intimam amicitiam pervenisset, ei persuadet, ne nimis enixe Lacedaemonios juvaret. Nam dissidentibus Graecis regem Persarum arbitrum pacis ac belli fore. 6 Do* mesticis itaque bellis Graeciam atterendam esse, ne externis vacet ; 7 exaequandasque vires partium et inferiores auxilio le- vandos. Grata oratio Tissapherni fuit. Itaque Lacedaemo* niis commeatus navesque maligne 8 praebere coepit. 24. Cum Atheniensibus in gratiam redit. (Just. V. 3.) Per idem tempus Alcibiades cum duce exercitus Atheni ensium, qui apud Samum 9 morabatur, per internuntios £o11g 22 RES ATHENIENS1UM. quitur, poiliceturque his amicitiam regis, si respublica a po* pulo ad senatum translata foret ; sperans fore, ut aut concor- dante civitate dux belli ab omnibus legeretur, aut discordia inter ordines focta, ab altera parte in auxilium vocaretur. Itaque, permittente populo, imperium ad senatum transfer* tur. 1 Qui quum crudeliter in plebem consuleret, ab exer- eitu Aicibiades exsul revocatur, duxque classi constituitur. Hac denuntiatione territi senatores, primo urbem prodere Lacedaemoniis tentavere ; dein, quum id nequissent, in exsi- liumprofecti sunt. Itaque Aicibiades, patria ab intestino ma- lo liberata, 2 summa curaclassem instruit, atque ita inbellum ad versus Lacedaemonios perrexit. 25. Lacedaemoniorum vires frangit. (Corn. Nep. Vita Alcib. c. 5.; Hac expeditione tanta subito rerum commutatio facta est. ut Lacedaemonii, qui paulo ante victores viguerant, 3 perter- ■ riti pacem peterent ; victi enim erant quinque terrestribus proeliis, tribus navalibus, 4 in quibus trecentas triremes amise- rant, quae captae in hostiiim venerant potestatem. Aicibiades simul cum coliegis receperat Iohiam, Hellespontum, multas praeterea urbes Graecas, quae in ora sitae sunt Asiae ; qua. rum expugnaverant quath plurimas, in his Byzantium, neque minus multas consilio 5 ad amicitiam adjunxerant, quod in eaptos benevolentia fuerant usi. Inde praeda onusti, locu- pletato exercitu, maximis rebus gestis, Athenas venerunt. 26. Athenas rediU (Com. Nep. I. c. 6.) Ad hunc redeuntis exercitus triumphum effusa omnis multi- iudo obviam procedit, et universos quidem milites, praecipue tamen Alcibiadem mirantur. Sic enim populo erat persua- sum, omnes et adversas superiores 6 et praesentes secundas res accidisse ejus opera. Itaque et cladem in Sicilia et La- cedaemoniorum victorias suae culpae tribuebant, quod talem virum e civitate expulissent. Hie ut navi egressus est, ilium onum omnes prosequebantur, et id quod nunquam antea usu venerat, nisi Olympiae victoribus, coronis aureis aeneisque vulgo donabatur. 7 Postquam in Urbem venerat, concione advocata, sic verba fecit, ut nemo tarn ferus esset, quin ejus casum lacrymaret, inimicumque his se ostenderet, quorum opera patria pulsus fuerat. Restituta igitur huic sunt publice bona ; et iidem illi sacerdotes, qui eum devoverant, rursus re- saerare 8 stmt coacti. HES ATHEMENSIU3I, 83 27. Lysandro duce res Lacedaemoniorum reparaniur. (Justin. V. 5.) Dum haec Athenis geruntur, a Lacedaemoniis Lysander classi belloque praeficitur ; et in locum Tissaphemis Darius, rex Persarum, filium suum, Cyrum, Ioniae Lydiaeque prae« posuit, qui Lacedaemonios auxiliis opibusque ad spem fortunae prioris erexit. Aucti igitur viribus Alcibiadem cum centum navibus in Asiam profectum, dum agros populatur, 1 repenti- no adventu oppressere. M agnae et inopinatae cladis nuntius quum Athenas venisset, tanta Atheniensium desperatio fait, ut statim Cononem in Alcibiadis locum mitterent, ducis se fraude magis quam belli fortuna victos arbitrantes. Alcibi- ades autem impetum multitudinis veritus, denuo in voluntarium exsilium proficiscitur. '28. Athenienses magno proelio apud Aegospotamos superan- inr. (Just. V. 6. 7. Corn. Nep. Vita Alcib. c. 8.) Itaque Conon Alcibiadi suffectus classem maxima industria adornat ; sed navibus exercitus deerat. Nam ut numerus militum expleretur, senes et pueri arma capere coacti sunt» Pluribus itaque proeliis adverso Marte pugnatis, tandem Ly- sander, Spartanorum dux, Atheniensium exercitum, qui, navi- bus relictis, in terrain praedatum exierat, ad Aegos flumen 2 oppressit, eoque impetu totum bellum finivit. Hac enim cla- de res Atheniensium penitus inclinata est. 3 Tributariae ci- vitates, quas metus in fide retinuerat, Lysandro se tradide- runt, nee aliud ditionis Atheniensium 4 relictum est praeter ur= bem ipsam. 29. Atheniensium constematio. (Just. V. 7.) Quae quum Athenis nuntiata essent, ingens omnium con» sternatio fuit ; viri mulieresque relictis domibus, per urbem currere pavidi ; alius alium sciscitari ; auctorem nuntii require- re. 5 In foro deinde coeunt, noctemque ibi inter timorem, ques- tus, et lacrymas transigunt. Alii fratres, aut filios, aut paren- tes deflent, et cum privatis casibus querelam publicam 5 mis- cent : Jam se ipsos, jam ipsam patriam perituram, miseri Lysander Graeciae civitates in Laeedaemoniorum potestatem redigit, et undique iis, qui Atheniensium rebus studerent, ejectis, decern in unaquaque ci- vitate delegit viros, 1 quibus summum imperium potestatemque omnium rerum commisit. His actis, Athenas navigavit, mi- seramque civitatem, obsidione circumdatam, fame urget. Sciebat enim, neque ex advectis copiis multum superesse, et ne novae advehi possent, providebat. Quibus malis Atheni- enses fracti, multis fame et ferro amissis, pacem petivere j quae an dari deberet, diu inter Spartanos sociosque delibera- turn est. Quum nonnulli nomen Atheniensium 2 delendum,. urbemque incendio consurnendam censerent, Spartani nega- runt, se passuros> 3 ut ex duobus Graeciae oculis 4 alter erue- retur ; pacemque Atheniensibus sunt polliciti, si longi muri brachia 5 dejicerent, navesque, quae reliquae forent, trade- rent ; denique si respublica triginta rectores, ff ex civibus de^ ligendos, acciperet. 31. Triginta viri tyrannidem Athenis exercent. (Justin. V. 8. 9.) His legibus aeceptis, tota ci vitas subito mutari 7 coepit Triginta rectores reipublicae constituuntur, Lacedaemoniis et Lysandro dediti, qui brevi tyrannidem in cives exercere coeperunt. Quippe a principio tria millia satellitum sibi sta- tuunt ; et quasi hie numerus ad continendam civitatem non sufficeret, septingentos milites a victoribus 8 accipiunt. His copiis instructi exhaustam urbem caedibus et rapinis fati- gant : 9 quumque hoc uni ex numero suo Therameni 10 displi- cere didicissent, ipsum quoque ad terrorem omnium interfici- unt. Quo factum est, ut multi, urbe relicta, exsilii miserias. quam domesticum terrorem 11 pati mallent. 32. Alcibiades interficitur. (Corn. Nep. Vita Alcib. 9. 10.) Hofum tyrannorum consiliis etiam Alcibiades periit. Qui quum castellum in Phrygia 12 habitaret, ubi liberandae patriae agitabat consilia, Critias 13 caeterique tyranni Atheniensium certos homines ad Lysaildrum in Asiam miserunt, qui eum certiorem facerent, nisi Alcibiadem sustulisset, nihil earum rerum ratum 14 fore, quas ipse Athenis constituisset. Quare si suas res gestajs manere vellet, ilium persequeretur. Lv SES ATHENIENSIUM. 25 sander, his verbis commotus, Pharnabazo, satrapae, persuasit ut homines mitteret, qui vicinitati, 1 in qua Alcibiades erat* ne= gotium darent, 2 ut eum interficerent. 3 Illi, quum eum ferro aggredi non auderent, noctu ligna contulerunt circa casam earn, in qua quiescebat, eamque succenderunt. Ille autem at sonitu flammae est excitatus, quum ei gladius esset subdue* tus, familiaris sui subalare telum 4 arripuit. Namque erat eum eo quidam ex Arcadia hospes, qui nunquam discedere vo- luerat. Hunc sequi.se jubet, et id, quod in praesentia vesti- mentorum 5 fuit, arripuit. His inignem ejectis flammae vira e transiit. Quern ut barbari incendium effugisse viderunt, te~ lis e minus missis interfecerunt, caputque ejus ad Pharnaba- zum retulerunt. At mulier, quae cum eo vivere consuerat, muliehri sua veste contectum cremavit. Sic Alcibiades an* ;ios circiter quadraginta natus diem obiit supremum. 33, Thrasybulus exsul patriae liberandae capit consilium. (Corn. Nep. Vita Thrasyb. e. 2.) Inter cives, qui tyrannorum furorem efFugerant, Thrasybu- lus erat, qui, ad spem liberandae patriae erectus, 7 adunatis* triginta exsulibus, Phylen, quod est castellum in finibus At- ticae, 9 occupavit. Hoc initium fuit salutis Atheniensium. Hinc viribus paulatim auctis, in Piraeeum 10 transiit, Munychi- amque 11 munivit. Hanc bis tyranni oppugnare sunt adortij ab eaque turpiter repulsi protinus in urbem, armis impedi« rnentisque amissis, refugerunt. Usus est Thrasybulus non minus prudentia quam fortitudine ; nam cedentes violari vetuit ; cives enim civibus parcere aequum censebat ; ne- que quisquam est vulneratus, nisi qui prior impugnare voluit ; neminem jacentem 1 ^ veste spoliavit ; nihil attigit praeter arma s quaeque ad victum pertinebant. In secundo proelio cecidit Critias, triginta tyrannorum acerrimus. 34. Exsules in patriam redeunt. (Corn. Nep. 1. c. 3.) Dum haec geruntur, ^Pausanias, rex Lacedaemoniorum t tyrannis auxiiio missus est. Is Lysandro infensus, inter Thra* sybulum et eos, qui urbem tenebant, 13 fecit pacem, his condi« tionibus, ne qui praeter triginta tyrannos, et decern, qui posted praetores creati, eadem crudclitate in ciiyes grassati erant, ajji- cerentur exsilio, neve bona publicarentur ; reipublicae procu* ratio populo redderetur. u Praeclarum hoc quoque Thrasy- buli, quod reconciliata pace, quum plurimum in civitate pos- D 2& HES ATHENIENSITTM. ^et, legem tulit : ne quis anteactarum rerum cccusaretur, ne? ve multaretur ; eamque illi legem Oblivionis vocant. 35. Athenie?ises se desidiae tradunt. (Just. VI. 9.) Non ita multo post per victoriam, 1 a Conone de Lacedae* moniorum classe reportatam, fractae res Atheniensium non- nihil reparatae sunt ; nee tamen pristinam inter Graecos auc- toritatem potuerunt recipere. Magis magisque in torporem et segnitiem resoluti, non ut olim in classem et exercitum. sed in dies festos apparatusque ludorum reditus publicos ef- fimdebant, frequentiusque in theatris quam in castris versa- bantur. Turn vectigal publicum, quo milites et remiges ale. bantur, inter urbanum populum dividi coeptum. Quibus re- bus effectum est, ut, Graecis otio torpescentibus, obscurum antea Macedonum nomen emergeret ; et Phiiippus, obses tri- ennio Thebis habitus in Epaminondae domo, hujus praestan« tissimi viri et Pelopidae virtutibus eruditus, Graeciae servitu- tis jugum imponeret. D. DE REBUS LACEDAEMONIORUM. 1. Lycurgus Spartanorum legislator. (Just. III. 2.) Lacedaemoniorum respubiica auctoritatem, qua inter Grae* cos pollebat, et incrementa dehebat legibus et disciplinae Ly- eurgi. Qui vir quum fratri suo, Polydectae, regi Spartano- rum, 2 successisset, regnumque sibi vindicare potuisset, Cha- rilao, filio ejus, qui natus posthumus fuerat, quum ad aetatem adultam pervenisset, regnum summa fide restituit ; ut intelli- gerent omnes, quanto plus apud bonos pietatis 3 jura, quam omnes opes valerent. Jam probitate ejus perspecta, populus et principes, diuturnis inter se dissidiis agitati, conjunctis pre^ cibus eum permoverunt, ut civitati leges scriberet. Quo dif. ficillimo negotio suscepto, rem ita perfecit, ut, dum Lycurgi leges florebant, Spartanorum ci vitas principem locum inter Graecos obtineret. 2. Quae Jam Lycurgi leges. (Just. III. 2. 3.) Ac primum quidem populum in obsequia principum, prin- cipes ad justitiam imperiorum formavit.* Parsimoniam om. RES LACEDAEMONIORUM, 25' mbus suasit. Emi singula non pecunia, sed compensatione mercium 1 jussit, Auri argentique usum, velut omnium sce- lerum materiam, sustulit. Fundos omnium aequaliter inter omnes divisit. Convivari omnes publice jussit, ne cujus di« vitiae vel luxuria in occulto essent. Pueros puberesin agrum deduci praecepit, ut primos annos non in luxuria, 2 sed in opere et laboribus agerent. Virgines sine dote nubere jussit* ut uxores eligerentur, non pecuniae. Maximum honorem senum esse voluit, Haec quoniam primo, solutis antea mori- bus, dura videbat esse, auctorem eorum Apollinem Delphi- cum fingit. 3 Dein, ut aeternitatem legibus suis daret, jure* jurando obligat civitatem, nihil eos de ejus legibus mutaturos. priusquam reverteretur, et simulat, se ad oraculum Delphi- cum proficisci, consulturum, quid addendum mutandumque legibus videretur Deo. Proficiscitur autem Cretam, 4 ibique perpetuum exsilium egit, abjicique in mare ossa sua moriens jussit, ne, reliquiis suis Lacedaemonem relatis, Sparta ni. se religione jurisjurandi solutos arbitrarentur. 3. Bella MestenieoL (Just. III. 4. 5.) His igitur moribus ita brevi civitas convaluit, ut quum Mes. ^eniis bellum intulissent, gravissima se exsecratione obstrfru gerent, non, priusquam Messeniam 5 expugnassent, reversu* ros. Sed decern annis in obsidibne uibis frustra consumtis, Messenii tandem per insidias expugnantur. Deinde, quum per octoginta annos omnia servitutis mala perpessi essent, post longam poenaruni 6 patientiam bellum restaurant. La* eedaemonii autem tanto majore confidentia ad arma concur- runt, quod adversus servos dimicaturi videbantur. Res tamen aliter cecidit, atque ipsi speraverant. Nam tribus proeliis fusi, eo usque desperationis adducti sunt Spartani, ut ad sup* plementum exercitus servos suos manumitterent. Turn de belli eventu oraculo Delphis consulto, jubentur ducem belli ab Atheniensibus petere. Athenienses autem, quum hoc re- sponsum cognovissent, in contemtum Spartanorum Tyrtaeum poet am claudum pede miserunt. Qui quum venisset, carmi- na exercitui recitavit, in quibus virtutis hortamenta, damno* rum solatia, belli consilia, conscripserat. 7 Itaque tantum ar- dorem militibus injecit, ut omnes alacri animo mortem oppe- terent. Raro unquam cruentius proelium fuit. Ad postre- mum tamen victoria Lacedaemoniorum fuit* 2$ 3l!SS LACEDAEMONIOMJH, 4. Lacedaemonii principatum in Graecia exercent, Insequenti aevo factum est, ut Lacedaemonii, ob insitam quandam populo nobilitatem et eximiam virtutis famam, prin* cipatum m Graecia obtinerent. Quare in Persicis bellis ora- nes Graeciae civitates, quae se adversus barbaros conjunxe* rant, eorum imperio parebant. Sed post ilia tempora quum Athenienses maris sibi imperium vindicassent, ingens Lace- daemoniorum contra eos exarsit invidia. Hinc inimicitiae, mox bella exorta ; unumque 1 gravissimum, quod, per viginti septem annos extractum, universae Graeciae vires vehemen- ter affiixit. Victoria penes Spartanos fuit ; qui post pugnam apud Aegos flumen, ubi Atheniensium robur fractum est, ter* ra marique dominari coeperunt, 5. Lacedaemonii cum Persis in Asia helium geriini. (Just. VI. 1. Corn. Vit. Con. c. 2.) Jam auctis viribus, Lacedaemonii totius Asiae imperium affectare coeperunt. Circa illud tempus, Conon, Athenien- sis, qui, amissa. bello patria, in exsilio vivebat, contulit se ad Pharnabazum, Satrapen Ioniae et Lydiae, eundemque gene- rum regis et propinquum, apud quern ut gratia valeret, multo labore perfecit. Nam quum Lacedaemonii in societate non manerent, quam cum Artaxerxe fecerant, Agesilaumque be!- latum misissent in Asiam, maxime impulsi a Tissapherne, qui a legis amicitia defecerat, et cum Lacedaemoniis coierat so eietatem, hunc adversus 2 Pharnabazus habitus est imperator* re vera autem exercitui praefuit Conon, ejusque arbitrio om- nia gesta sunt. Hie summum ducem Agesilaum multum im^ pedivit, saepeque ejus consiliis obstitit, neque non fuit apei\ turn, si ille non fuisset, Agesilaum Asiam Tauro tenus 2 regi fuisse erepturum. 6. Jlgesiloi res gestae. (Corn. Nep. Vit. Ages. c. 4.) Hie quum jam animo meditaretur proficisci in Persas et ipsum regem adoriri, nuntius ei domo venit Ephorum jussu, foellum Athenienses et Boeotios 3 indixisse Lacedaemoniis ; quare venire ne dubitaret. Qui quum victori praeesset exer- citui, maximamque haberet fiduciam regni Persarum potiun- di, gloriosius tamen duxit, si institutis patriae 4 paruisset, quam si bello superasset Asiam. Quum jam haud ita longe abes- set Peloponneso, obsistcre ei conati sunt Athenienses et Boeo- BES LACEDAEMOXIOBUM. %9 tii caeterique eorum socii apud Coroneam ; quos omnes gravi proelio vicit. Huic victoriae vel maxima fuit laus, quod, quum plerique se ex fuga in templum Minervae conjecissent. quaerereturque ex eo, 1 quid his fieri vellet, etsi aliquot vuU nera acceperat eo proelio, et iratus videbatur omnibus, qui adversus eum arma tulerant, tamen antetulit irae religio- nem, et eos vetuit violari. Neque vero hoc solum in Graecia fecit, ut tempi a Deorurn sancta haberet, sed etiam apud bar- baros summa religione omnia simulacra arasque conservavit. 7. Graeciae civiiates scse invicem debitiiant. (Corn. Vita Agesil. c. 5. Vit. Conon. c. 4* Just. VL 4.) Postlioe proelium collatum est orane bellum circa Co- rinthum, ideoque Corinthium est appellatum. Hie quum una pugna decern millia hostium Agesilao duce cecidis- sent, eoque facto opes adversariorum debilitatae videren- tur, 2 tantum abfuit ab insolentia gloriae, 3 ut commiserare- tur fortunam Graeciae, quod tarn multi vitio adversariorum ria tameri omnes vicit* %Q* 'Alexander Persarum vitam et cnltum imitatur. (Justin. XII. 3.) Alexander autem, Hyrcanis 1 Mardisque 2 subactis, habitum ?egum Persarum et diadema, insolitum antea regibus Mace donieis, assumit, et amicos quoque longam vestem auratam el purpuream surnere jubet. Ut luxum quoque Persaram imita- fetur, ingentes epularum apparatus fecit, et convivia juxta re- giam magnificentiam instruxit. 29, Alexander suorum insc anirnos exacerbat. (Justin. . XII. 5.) Turn etiam primum hostili odio in suos saevire coepit. Max- ime indignabatur, carpi se sermonibus suorum, quod Philippi patris patriaeque mores subvertisset. Propter quae crimina' Parmenio senex, dignitate regi proximus, cum Philota filio in- terficitur. Fremere itaque omnes universis castris coepere. innoxii senis filiique casum miserantes ; interdum, se quoque rm debere melius sperarc dicentes. Quae quum nuntiata aiACEDONTfM UIFEBIU3Z. 43 Alexandro essent, simulat, se ex amicis quosdam in patriam victoriae nuntios missurum. Hortatur milites, ut suis scribe- rent ; datasque epistolas tacite ad se deferri jubet ; ex qui- bus cognito de se singulorum judicio, 1 in unam cohortem eos. qui de rege durius opinati fuerant 2 contribuit, aut consumtu rus eos, 3 aut in uitimis terris in colonias distributurus. Inde Drancas, Euergetas, caeterosque populos, qui ad radicem Caucasi habitabant,subegit. Interea unus ex amicis Darii ; Bessus, vinctus adducitur, qui regem non solum prodiderat, verum etiam interfecerat. Quern in ultionem perfidiae fratn Darii excruciandum tradidit. Et ut his terris nomen relin- queret, urbem Alexandriam super amnem Tanain 4 condidit In Bactrianis quoque Sogdianisque 5 duodecim urbes condidit. 'ibique eos ? quos in exercitu seditiosos cognoverat, habitarc jussit. 30. Clitum sua manu inlerficit. (Justin. XII. 6.) His ita gestis solemni die amicos in convivium voeat. Ubi orta inter ebrios return a Philippo gesiarum mentione, ipse se patri praeferre coepit, assentante majore convivarum parte, Itaque quumunus e senibus, Clitus, fiducia amicitiae regiae, memoriam Philippi tueretur, laudaretque ejus res gestas, Alex- ander adeo ira exarsit, ut, telo a satellite rapto, Clitum in convivio trucidaret. Post, irae aestu subsidente, in poeniten- tiam versus, mori voluit. Mansit haec moriendi voluntas etiam insequentibus diebus, donee exercitus universi precibus exora- tus est, precantis, ne ita unius mortem doleat, ut universos perdat ; neque milites in ultimam deductos barbariam, intei infestas gentes destituat. Revocato igitur ad bellum animo. Ohorasmos et Dahas 3 in deditioiiem aecepit. 31. In Indium penetrat, (Justin. XII. 7.) tost haec Indiam petit, ut Oceano Hniret imperium. Cm gloriae ut etiam exercitus orn amenta convenirent, phaleras equorum et arma militum argento inducit ; exercitumque suum, ab argenteis clypeis, Argyraspidas 7 appellavit. Quum ad Nysam 8 urbem venisset, oppidanis non repugnantibus, fiducia Liberi 9 patris, a quo condita urbs erat,- parci jussit. Tunc ad sacrum montem dux it exercitum, vite hederaque non aliter vestitum, quam si manu cultus exornatusque es~ set. Ubi ad montem accessit, exercitus, repentino mentis impetu correptus, ululare coepit, et Bacchantium more dis 'turrit. W MACEDONUM IttffiftltTtf* 32. Porum, regem Indiae, superat. (Just. XII. 6.) Unus ex regibus Indorum' fuit, Porus nomine, viribus cof * poris et animi magnitudine pariter insignis ; qui ad famam de Alexandri adventu bellum paraverat. Commisso proe- Ho, 1 Alexandrum ad singulare certamen provocat. Nee Alexander pugnae moram facit ; sed prima congressione vulnerato equo, quum praeceps in terram decidisset, concur, su satellitum servatur. Porus multis vulneribus obrutus ca- pitur. Qui vicium se adeo doluit, ut, quum veniam ab hoste mvenisset,neque cibuni capere veilet,neque vulneracurari pa- tcrelur ; aegreque ab eo obtentum est, ut vellet vivere. Quern Alexander ob bonorem virtutis incolumem in regnum remi.sit, Duas ibi urbes condidit, unam Nicaeam, 2 alteram ex nomine equi Bucephalen 3 vocavit. S3. Macedones in patriam redire cupiunt* (Justin. XII. 8.) Quum ad Cuphites venisset, ubi eum cum ducentis milli- bus equitum hostes opperiebantur, exercitus omnis laborious lessus, lacrymis eum precatur, finem tandem belli faceret ; aliquando patriae reditusque meminisset, militumque anno? respiceret. Ostendere 4 alius canitiem, alius vulnera, alius aetate consumtum corpus et cicatricibus obductum. Motus eorum precibus, veluti finem victoriis facturus castra solito magnificentiora fieri jussit, quorum molitionibus et hostis ter- reretur, et posteris sui admiratio relinqueretur. Nullum opus laetius milites fecerunt. Itaque caesis hostibus cum gratulatione in haec castra reverterunt. 34. Alexander e vilae periculo aegre servaiur. (Justin. XII. 9.) Inde Alexander ad amnem Acesinen 5 pergit ; per quem in Oceanum devehitur, et in Ambros et Sigambros navigat. Quae gentes eum armatis octoginta millibus peditum, et sex- aginta millibus equitum excipiunt. Quum proelio victor cs~ set, exercitum ad urbem eorum duxit. Quam quum de muro, quem primus ceper.aly a defensoribus desertam animadvertis- set, in urbis planitiem sine ullo satellite desiliit. Itaque quum eum hostes solum conspexissent, clamore edito undique in eum concurrunt. Ubi obrui multitudine se vidit, trunco se ? qui propter murum stabat, applicuit. Quum sic diu agmen sustinuisset, tandem, regis periculo cognito, amici ad eum dcsiliunt, ex quibus multi caesi ; proeliumque tarndiu anceps MAC£D0I*U2I 12IPEIUU3I. 4& tint, quoad omnis exercitus, muris dejectis, in auxilium veni- ret. In eo proelio sagitta sub mamma trajectus est, cujus vulneris curatio ipso vulnere gravior 1 fuit. 35. Oceano lustrato nuptias celsbrat. (Justin. XII. 10.) Tandem saluti redditus 2 Polype rchonta 3 cum exercitu Ba- by loniam mittit. Ipse cum lectissima manu, navibus con* scensis, Oceani litora peragrat. Ibi Oceauo libamenta de- dit, 4 prosperum in patriam reditum precatus ; ac> veluti posi- tis imperii terminis, ostio flu minis Indi invehitur. Ibi in mo- numenta rerum a se gestarum urbem Barcen condidit, aras* que statuit. Inde terrestri itinere Babyloniam redit. Ibi filiam Darii regis Statiram in matnmonium recepit ; sed et optimatibus Macedonum lectas ex omnibus gentibus nobilissi- mas virgines tradidit. '36. Babyloniam redit, (Justin. XII. 13.) Ab ultimis oris Oceani Babyloniam revertenti nuntiaturv non solum legationes Cartbaginiensium caeterarumque Afri- cae civitatum, sed et Hispaniarum, Siciliae, Galliae, Sardi- niae, nonnullas quoque ex Italia ejus adventum Babyloniae opperiri. Hac igitur ex causa Babyloniam festinanti quidam ex magis praedixit, 5 ne urbem introiret, testatus, 6 bunc locum ei fatalem fore. Sed ab Anaxarcho 7 pbilosopho compulsus, ut magorum praedicta contemneret, Babyloniam reversus 5 convivium solemniter instituit. Ibi quum totus in laetitiam effusus esset, recedentem jam e convivio Medius Thessalus. instaurata comissatione 3 invitat. Accepto poculo, inter bi« bendum veluti telo confixus ingemuit, elatusque e convivio semianimis, tanto dolore cruciatus est, ut ferrum in remedia posceret. Venenum accepisse creditur. 37. Babyloniae moritur. (Justin. XII. 15.) Quarta die Alexander indubitatam mortem sentiens, ag» noscere se fatum, domiis 9 majorum siiorum, ait ; namque pie* rosque Jleacidarum 10 intra tricesimurn annum defunctos, Tu- multuantes deinde milites, insidiis periisse regem suspicantes, ipse sedavit, eosque omnes ad conspectum suum admisit, os« culandamque dextram porrexit. Quum lacrymarent omnes, ipse non sine lacrymis tantum, verum etiam sine ullo tristio- ris mentis argumento fuit. Ad postremum corpus suum in Hammonis templo condi jubet. Quum deficere eum amiei $6 MACBDONUM IMPERII7H. viderent, quaerunt, quern imperii faciat 'heredem ; respondit. dignissiwum. Hac voce omnes amicos suos ad aemulam regni cupiditatem accendil. Sexta die, praeclusa voce, ex- emturn digito annulum Perdiccae tradidit, quae res gliscen- tern amicorum discordiam sedavit. Nam etsi non voce nun- ciipatus heres, judicio tamen efectus esse videbatur. 38. De Alexandri virtuie etfortuna quaedam. (Justin. XII. 16.) Decessit Alexander mensem unum tres et triginta annos natus, vir supra humanum modum vi aniim praeditus. Omina quaedam magnitudinem ejus in ipso ortu portendisse existima* bantur. Quo die natus est, pater ejus nuntium duarum vjcto- riarum accepit ; alterius belli Illyrici, alterius certaminis Olympiaci, in quod quadrigas miserat. Puer acerrimus 1 litterarum studiis^ eruditus fuit. Exacta pueritia, per quin- quennium Aristotele, philosopho praestantissimo, usus est magistro. Accepto tandem imperio tantam militibus suis fidu- ciam fecit, ut, illo praesente, nullius hostis arma timerent. Itaque cum nullo hoste unquam congressus est, quern non vi. cerit ; nullam urbem obsedit, quam non expugnaverit. Vic- tus denique est non virtute hostili, sed insidiis suorum et fraude. 39. Lucius harbnrorum, Macednnum laetitia. (Justin. XIII. 1.) Exstincto in ipso aetatis et victoriarum flore 3 Alexandre Magno, triste apud omnes tota Babylone silentium fuit. Ut vero nuntius de ejus morte disseminatus est, omnes barbarae gentes, paullo ante ab eo devictae, non ut hostem, sed ut pa- rentem luxerunt. M ater quoque Darii regis, audita morte victoris, in quo pietatem filii erat experta, mortem sibi ipsa con- scivit. Contra Macedones, non ut civem, sed ut bostem de- functum gaudebant ; severitatem nimiam et assidua belli peri- cula exsecrantes. Hue accedebat, quod principes regnum et imperia, vulgus miiitum thesauros, veluti praedam, specta- bant. Erant enim in thesauris quinquaginta millia talentum, 4 quae sibi divisum iri sperabant. Nee amici Alexandri frustra regnum spectabant. Nam tantae virtutis et venerationis erant, ut singulos reges putares. Neque unquam ante Macedonia vel ulla gens alia tanto clarorum virorum proventu floruit ; quos primo Pbilippus, mox Alexander tanta cura legerat, ut non tarn ad societatem belli, quam in successionem regni elecc fi viderentur. 3f ACLPOK173I IMFERIUM* ± * 40. Duces de imp trio const ituen do consilia incunt* (Justin. XIII. 2.) C«i«terum, defune.to Alexandro, armati in regiam coeunt, ad formandum rerum praesentium staium. 1 Perdicca censet, Roxanes, regiae conjugis, quam gravidam reliquerat, partum esse exspectandum, et si puerum peperisset, hunc patri sue- cessorem fore. Meleager negat, exspectandumy dum reges nascerentur, quum jam genitis uti hceret. Esse Pergami puerum, fiiium Alexandra, natum ex Barsine, nomine Hercu- lem ; seu-mallent juvenem, esse in castris fratrem Alexandri, Aridaeum, comem et cunctis non suo tantum. verum et patris Philippi nomine acceptissimum. Ptolemaeus recusabat re* gem Aridaeum, turn, quod ex Larissaeo scorto natus esset, turn ob majorem, qua laborabat, valetudinem ; nam veren- dum esse, ne rile nomen regis, alius imperium teneret : me- lius esse ex his legi, qui pro virtute regi suo proximi fuerint. Vicit Perdiccae sententia, consensu universorum. Piacuit itaque Roxanes exspectari partum, et si puer natus fuisset, tutores Leonatum, Perdiccam, Crateron et Antipatrum eon- stituunt, confestimque in tuiorum obsequia jurant." 41. Aridaeus, Philippi jilius, rex creatur. (Justin. XIII, 3. 4.) Quum equites idem fecissent, pedites indignati, nullas sibi consiliorum partes relictas, 5 Aridaeum, Alexandri fratrem, regem appellant, satellitesque iili ex turba sua legunt, et no- mine Philippi patris vocari jubent. Magna hinc in castris seditione orta, tandem ab equitibus quoque Aridaeus rex ag- noscitur. Servata est portio regni Alexandri filio, si natus esset. His ita compositis, Macedoniae et Graeciae Antipa^ ter praeponitur : regiae pecuniae custodia Cratero traditur ; castrorum et exercitus cura Meleagro et Perdiccae assigna- tur ; jubeturque Aridaeus rex corpus Alexandri in Hammo- nis templum deducere. Tunc Perdicca, lustratione castro- rum indicta, seditiosos supplicio occulte tradi jubet. Rever- 3us inde, provincias inter principes divisit. 42. Bellum in Graecia ortum per Antipatrum comprimituv* (Justin. XIII. 5.) Dum haec in Oriente geruntur, in Graecia Athenienses et Aetoh bellum, quod jam vivo Alexandro moverant, summis virihus instruebant. Causa belli erat. quod reversus ab In* 4$ MACEDONUM XMPEKIU»r. dia Alexander epistolas in Graeciam scripserat, quibus omni- um civitatum exsules restituebantur. Quae litterae recita* tae praesente universa Graecia, in mercatu Olympiaco, 1 mag- nos motus excitaverunt, quod plurimi non legibue, sod per factionem principum pulsi fuerant, principesque verebantur, ne revocati potentiores in republica fierent. Palam igitur jam turn multae civitates libertatem bello vindicandam freme- bant. 2 Principes tamen omnium Athenienses et Aetoli fue- runt. Bello igitur exorto, Antipater, cui Graecia sorte obve- nerat, Leonatum ex Asia in auxilium vocavit. Qui quum ve- nire cum exercitu nuntiatus esset, obvii ei Athenienses cum instructis copiis fuere, ibique equestri proelio, gravi vulnerc ictus, exstinguitur. Sed Antipater, exercitu exstincti recepto, quum par hostibus etiam proelio videretur, soiutus obsidione, qua cinctus fuerat Lamiae, 3 in Macedoniam concessit ; Grae* corum quoque copiae, fmibus Graeciae hostc depulso, in ur- bes dilapsae sunt. 43. Ceriamina inter duces Aiexandri. (Justin. XIII. 6. XV. 1.) Post haec belium inter Perdiccam et Antigonum oritur, quod, velut incendium, mox latius serpsit. Macedonia, in duas partes discurrentibus 4 ducibus, in sua viscera armatur, ferrumque a barbaris in eivilem sanguinem 5 vertit. In hoc bello Perdiccas occisus est ; pluresque ejusdem partis duces perierunt. Et jam finitum certamen inter successores Alex- andri Magni videbatur, quum repente inter ipsos victores nata est discordia. Ptolemaeus 6 et Cassander, Antipatri filius, inita cum Lysimacho et Seleuco societate, contra Antigonum belium terra marique enixe instruunt. Tenebat Ptolemaeus Aegyptum cum Africae parte minore et Cypro et Phoenice. Cassandro parebat Macedonia cum Graecia. Asiam et par- tes Orientis occupaverat Antigonus, cuj-us filius Demetrius, 7 prima belli congressione, a Ptolemaeo apud Gamalam 8 vinei- tur. In quo proelio major Ptolemaei moderations gloria, quam ipsius victoriae fuit. Siquidem et amicos Demetrii non solum cum suis rebus, verum etiam additis insuper mune- ribus, dimisit ; et ipsius Demetrii privatum omne instrumen- turn 9 a'c familiam 10 reddidit, dicens ; non se propter praedam, sed propter dignitatem inisse belium, indignatum, quod Anti- gonus, devictis diversae factionis ducibus, solus communis tictoriae praemia corripuisset. MACEDONUM XMPEEHJM. 49 44. Exstincia Alexandri sobole, principes regium nomen su- munu (Justin. XV, 2.) Dum haec aguntur, Cassander Herculem, Alexandri fiii- urn, qui fere annos quatuordecim excesserat, ne favor e pater- ni nominis in regnum Macedoniae vocaretur, occidi tacite cum matre Barsine jubet ; tum alterum quoque fiiium cum matre Roxane pari fraude necavit. Interea Ptolemaeus cum Demetrio navali proelio 1 iterato 2 congreditur, et amissa clas se in Aegyptum refugit Hac victoria elatus, Antigonus re gem se cum Demetrio filio appellari jubet, Ptolemaeus quo- que, ne minoris apud suos auctoritatis esset, rex ab exercitu cognominatur. Quibus auditis, Cassander et Lysimachus- ei ipsi regiam sibi majestatem vindicarunt. Sed Ptolemaeus et. Cassander caeterique factionis alterius duces, quum se sin- gulos ab Antigono carpi ac lacessi videreat, per epistolas se invicem exhortati sunt adbelium communibus viribus suscipi- endurn. Cui qqum Cassander interesse propter finitimum bellum 3 non posset, Lysimachum cum ingentibus copiis in auxilium sociis mittit. 45. Lysimachi fortitude. (Justin. XV, 8.) Erai hie Lysimachus illustri inter Macedones loco natus 3 sed magis etiam -virtute quam genere clarus. Quum Alex- ander Callisthenem 4 philosophum miserandum in modum om- nibus membris truncasset, et insuper cum cane incavea clau- sum circumferret. Lysimachus, eum audire et praecepta virtutis ab eo accipere solitus, miserlus tanti viri, venenum ei in remedium calamitatum dedit. ' Quod adeo aegre Alexan- der tulit, ut eum objici ferocissimo leoni juberet. Sed quum leo impetum fecisset in eum, Lysimachus manura amiculo in« volutam in. os leonis immersit, arreptaque lingua feram exam- mavit. Quod quum nuntiatum regi esset, admiratio irae sue- cessit, carioremque eum propter constantiam tarttae virtutis habuit. Post mortem regis, quum inter successores ejus pro- vinciae dividerentur, ferocissimae gentes, quasi omnium for tissimo, assignatae sunt. 46. Nova inter Alexandri successores bella oriuntur. (Justin. XV. 4.) Priusquam bellum inter Ptolemaeum sociosque ejus adver- ts Antigonum committeretur, repente ex Asia majore Se- leucusj novus Antigono hostis, accessit Hujus quoque viri F 50 MACEDONtJM IMPEEIUM. virtus clarissima fuit. Pos|k mortem Alexandri, occupato regno Orientis, urbem condidit, patris nomine Antiochiam vocatam, et campos urbi vicinos Apollini dicavit, a quo generis originem ducebat. Multa in Oriente post divisionem inter socios reg- ni Macedonici bella gessit. Principio Babyloniam cepit : inde auctis ex victoria viribus Bactrianos expugnavit. Compositis deinde in Oriente rebus, in bellum cum Antigono descendit. Conjunctis igitur omnium sociorum copiis, proelium 1 committi- tur ; in eo Antigonus occiditur ; Demetrius films ejus in fugam vertitur. Sed socii, profligato hostili bello, denuo in semet ipsos arma verterunt ; et, quum de praeda non conveniret, iterum in duas factiones diducuntur. Seleucus Demetrio, Ptolemaeus Lysimacho junguntur. Cassandro defuncto Philippus filiussuc- cedit. Sic quasi ex integro nova Macedoniae bella nascuntur. 47. Regnum Macedoniae^ parricidiis inqidnatae, Demetrius occupat. (Justin. XVI. 1.) Post Cassandri regis, filiique ejus Philippi continuas mortes, 2 Thessalonlce, uxor Cassandri, non multo post tempore, ab Antipatro filio occiditur. Causa parricidii fuit, quod, post mor- tem mariti, in divisione inter fratres regni, in aiterum filium Alexandrum videbatur fuisse propensior. Quod facinus eo gravius visum est, quod nullum maternae fraudis vestigium fu- it, Ob haec igitur Alexander, in ultionem maternae necis ges- turus cum fralre bellum, auxilium a Demetrio petit : nee De- metrius, spe invadendi Macedonici regni, moram fecit. Cujus adventum verens Lysimachus persuadet genero Antipatro, ut malit cum fratre suo in gratiam redire, quam paternum hos- tem in Macedonian* admitti. Inchoatam igitur inter fratres reconciliationem quum praesensisset Demetrius, per insidias Alexandrum interfecit, regnumque Macedoniae occupavit. Lysimachus quoque, quum bello Dromichaetis, regis Thracum, premeretur, tradita @i 3 altera parte Macedoniae, quae Antipa. fcro ejus genero obvenerat, pacem cum eo fecit. 48. Demetrius a Pyrrho, Epiri rege, Macedonia pellitur. (Justin. XVI. 2.) Igitur Demetrius, totius Macedoniae viribus instructus, Asiam occupare statuit. Sed Ptolemaeus, Seleucus et Ly- simachus, pacta societate conjunctisque copiis, bellum ad- versus Demetrium transferunt in Europam. His comitem se jungit Pyrrhus, rex Epiri, sperans, Demetrium non diffici- lius amittere Macedoniam posse, quam acquisierat. Nee ilACEDOXUM IHPERIUM. 51 spes frustra fuit ; quippe, exercitu ejus corruptee ipsoque in tugam acto, regrtum Macedoniae occupavit. Demetrius au* tern, a tot exercitibus circumventus, quum posset honeste mori, turpiter se dedere Saleuco maluit. Finito bello, Ptole* maeus cum magna rerum gestaram gloria moritur, regno mi* nimo natu ex filiis 1 relicto. 49. Lysimachus et Seleucus, ultlmi commiliionum Jtlexandrt t pereunt. (Just. XVI. 3. XVII. 1.2.) Sed mox inter Lysimachum et Pyrrhum, socios paullo ante adversus Demetrium, bellum exarsit. Victor Lysimachus 5 pulso Pyrrho, Macedonian! occupavit. Inde Thraciae bel- lum intulit. Mox post varia ostenta, quae Lysimacho dira portendebant, Agathoclem, fiiium, Arsinoe noverca veneno in- terfecit. Hoc parricidium principum secuta est caedes, hi* entium supplicia, quod occisum juvenem dolebant. Itaque et hi, qui caedibus superfuerant, et hi, qui exercitibua prae- erant, certatim ad Seleucum deficiunt, eumque compellunt, ut bellum Lysimacho inferret. Ultimum hoc certamen com* militonum Alexandri fuit. Lysimachus quatuor et septua- ginta annos natus erat ; Seleucus septem et septuaginta. Sed in hac quoque aetate utrique juvenilis erat animus, imperiique cupiditatem insatiabilem gerebant. Lysima- chus in eo bello strenue 2 moritur, 3 amissis ante variis casibue quindecim liberis. Seleucus autem, solum se de cohorte Alexandri superesse gavisus, post septem menses a Ptole- maeo Cerauno, 4 cujus sororem Lysimachus in matrimonio habuerat, per insidias circumventus, occiditur, regnumque Macedoniae, quod Lysimacho eripuerat, cum vita pariter amittit. 50. Motus in Graccia. (Justin. XXIV. 1.3.) Paulo post, dissidentibus inter se Ptolemaeo Cerauno et Antiocho 5 et Antigono 6 regibue, omnes ferme Graeciae civi- tates, ducibus Spartanis, ad spem libertatis erectae, in bel« lum prorumpunt ; et, ne cum Antigono, sub cujus regno e/ant, bellum cepisse viderentur, socios ejus Aetolos aggredi- untur, causam belli praetendentes, quod sacratum Apollini campum Cirrhaeum 7 per vim occupassent. Conjuncto ex- ercitu, Aetolorumque finibus devastatis, magnam cladem passi sunt. Deinde, Spartanis bellum reparantibus, auxilium mul- tae gentes negaverunt, existimantes, dominationem eos, non libertatem Graeciae quaerere. Interea inter reges bellum finitur. Nam Ptolemaeus, pulso Antigono, quum regnum to- 12 MACEDONUM IMPERIUH, tius Macedoniae occupasset, pacem cum Anliocho facit, affi- nitatemque cum PyiTho, data ei in matrimonium filia sua f jungit. Sed brevi post, incredibilibus commissis sceleribus ? a Gallis regno spoliatus captusque, vitam ferro, ut meruerat; amisit, 51. Galli in Graeciam penetrant. (Just. XXIV. 4. 5.) Narnque Galli, abundante multitiidine, quum eos non ca* perent terrae* quae genuerant, trecenta millia hominum ad sedes novas quaerendas miserunt. Ex his portio in Italia consedit, quae et Romam incendit, 1 alia portio in Illyricos sinus penetravit, et in Pannonia, 2 consedit, ubi per multos an- aos bella cum finitimis gesserunt. Hortante deinde succes* 3U, divisis agminibus, alii Graeciam, alii Macedonian! peti* vere. Tantusque terror Gallici nominis fuit, ut etiam reges . non lacessiti ultro pacem ingenti pecunia mercarentur. So« lus rex Macedonia© Ptolemaeus adventum Gallorum intre? pidus audivit, bisque cum paucis et incompositis, quasi parri- oidiorum furiis agitatus, occurrit. Proelio commisso Mace, dones caeduntur. Ptolemaeus multis vulneribus saucius ca- pitur: caput ejus amputatum et lancea fixum circumfertur. Paucos ex Macedonibus fuga servavit : caeteri aut capti aut opcisi. 52. Galli Brenno duce Delphos petitnt. (Justin. XXIV. 6.V Paullo post Brennus, quo duce portio Gallorum in Graeci- am se effuderat, cum centum et quinquaginta millibus pedi* turn et quindecim millibus equitum in Macedoniam irrumpit, Victo exercitu, totius regionis agros depraedatur. Turn Delphos iter veriit ad Apollinis templum spoliandum. Hoc templum positum est in monte Parnasso, in rupe undique im- pendente, cujus praecipitiis, ut naturali praesidio, defenditur. Multa ibi et opulenta regum populorumque visuntur rnunera, quaeque magnificentia sua et gratam hominum voluntatem, et Apollinis veracitatem manifestant. 53. Cum ingenti clade repelliinliir. (Just. XXIV. 7.) Brennus quum in conspectu haberet templum, ad acuendos suorum animos, praedae ubertatem militibus ostendebat, sta- tuasque ctim quadrigis, quarum ingens copia procul viseba- tur, solido auro fusas esse afnrmabat. Qua asseveratione Incitati Galli, simul et mero saucii, 3 sine respectu periculorum macedonum i^iPEiuuar, 53 in belium ruebant, Habebat Brennus lecta ex omni exercitu peditum sexaginta quinque millia; Delphorum sociorumque nonnisi quatuor millia militum erant. Hi plus in Deo, quam in viribus spei ponentes, cum contemtu hostiura resistebant, Gallosque scandentes e summo montis vertice, partim saxo, parti m armis obruebant. Inter haec templorum antistites, sparsis crinibus, cum insignibus et infulis, in primam pug- nantium aciem procurrunt, eos hortantes, ne cunctarentur diis antesignanis 1 hostem caedere. Quibus vocibus incensi omnes certatim in proelium prosiliunt. Praesentiam Dei sta- tim sensere. Nam et terrae motu portio montis abrupta Gallorum stravit exercitum, et te'mpestas inseeuta grandine et frigore saucios absumsit. Dux ipse Brennus, quum dolo- rem vulnerum ferre non posset, pugione vitam finivit. Alter ex ducibus cum decern millibus sauciorum citato agmine Graecia excedit. Sed nee fugientibus fortuna aequior fuit j nullus sine iabore et periculo dies ; assidui imbres et gelu, nix, fames, lassitudo, et pervigiliae miseras infelicis belli re* liquias obterebant. Quo pacto evenit, ut brevi 2 ex tanto e*« ereitu nemo superesset. 51. Clade in Macedonia .accepts, Galli in Adam trajiciunt* (Justin. XXV. 1. 2.) Pace inter duos reges, Antigonum Gonatam, Demetrii fili- urn, et Antiochum, regem Syriae, statuta, 3 quum in Macedo- nian! Antigonus reversus esset, Gallorum exercitus, qui a IJrenno ad fines tuendos relictus erat, in Macedonians irrupit. Qui quum classem in Hellespont litoribus collocatam incau- tius diripiunt, aremigibus et ab exercitus parte, quae eo cum conjugibus et liberis confugerat, trucidantur ; tantaque cae- des Gallorum fuit, ut opinio 4 hujus victoriae Antigono paceitt, non a Gallis tantum, verum etiarn a finitimis praestaret, Pos« tea Galli, a Bithyniae rege in auxilium vocati, parta victoria regnum cum eo diviserunt ; eamque regionem Gatlograeci* am cognominaverunt. 55. Pyrrhus rex Epiri Macedoniam invadit. (Justin. XXV. 3.) Interea Pyrrhus ex Sicilia 5 in Epirum reversus fines Mace- doniae invadit ; cui Antigonus cum exercitu oc^urrit, victus- que proelio in fugam vertitur. Atque ita Pyrrhus Macedo- niam in deditionem accipit ; Antigonus autem cum paucis equitibus Thessaionicam se recepit, ut inde cum conducta Gallorum manu beilum repararet. * Rur3us a Ptolemaeo, Pyv« £2 54 MACEDONIA IMPERItJM. rh§ filio, funditus victus, cum septem eomitibus fugiens salutb latebras in solitudine quaerit. 56. Argos oppugnans occiditur. (Just. XXV. 4. 5.) Pyrrhus autem, in tanto fastigio regni collocatus, Graeciae Asiaeque imperium meditatur. Primum illi bellum adversus Spartanos fuit : ubi majore mulierum quam virorum virtute exceptus, Ptolemaeum filium, et exercitus partem robustissi* mam amisit. Ptolemaeus in oppugnatione urbis usque in me- diam urbem procurrerat, ubi concursu multitudinis interfectus est. Cujus corpus ut relatum est patri, dixisse Pyrrbum fe- runt, aliquanto tardius eum, quam timuerit ipse, vel temeritas ejus meruerit, occisum esse. Ipse Pyrrhus quum a Spartanis fepulsus Argos petiisset, ibi inter confertissimos violentissi- me dimicans saxo de muris ictus occiditur. Satis constans inter omnes auctores fama est, nullum nee ejus, nee superioris aetatis regern comparandum -Pyrrho fuisse. Nam et vitae sanctitate atque justitia optimos quosque aequabat ; scientia rei militaris plurimos superabat, patriamque suam angustam et ignobilem, fama rerum gestarum toto orbe illustrem reddidit. 57. Antigonus Gallos magna proeliG fundit. Bella inter Ma* ■cedonas et Epirotas. (Just. XXVI. I. 2. 3.) Post mortem Pyrrhi non m Macedonia tantum, verum etiamin Asia Graeciaque magni bellorum motus fuere ; civi- tatesque mutuis inter se odiis in bellum ruebant. Inter bos motus Antigonus, qui in Macedoniae regnum redierat, quum multiplici bello et Ptolemaei 1 regis et Spartanorum premere- |ur ? novusque ei hostis, Gallograeciae exercitus, afduxisset. 2 parva manu adversus caeteros relicta, adversus Gallos totis viribus proficiscitur. Galli, quum hostiae ante pugnam cae- sae infaustum pugnae exitum portenderent, in furore m versi conjuges et liberos suos trucidant, cruentique ex recenti suo- 3rum caede in proelium proficiscuntur. Gmnes occidione caesi. Posthujus pugnae even turn, Ptolemaeus et Spartani victorem hostium exercitum declinantes, in tutiora se recipi- unt. Antigonus ubi eorum discessum videt, bellum Atheni- ensibus infert. In quo quum occupatus esset, Alexander, yex Epiri, ulcisci mortem patris Pyrrhi cupiens, fines Mace- doniae depopujatur. Adversus quern quum reversus a Grae- eia Antigonus esset, transitione militum destitutus, 3 regnum Jjdacedoniae cum exercitu amittit. Hujus filius Demetrius, puer admodum, absente patre, reparato exercitu,, non solum MACEDOXUM lMtERlU^. o5 amissam Macedoniam recipit, verum etiam Epiri regno Alex* andrum spoliat. Tanta fortunae varietas -erat ! Paullo post tamen Alexander, non minore Epirotarum desiderio, quam suorum auxilio, in regnum restituitur. 58. Seleuci et Antiochi.fratrum, flagitia. (Justin. XXVII. 1. 2.) Mortuo Syriae rege Antiocho, Seleucus, qui in ejus locum successerat, parricidio novercae, Ptoiemaei sororis, inquina- tus, a Piolemaeo terra marique victus est. Quum, quo se verteret, non haberet, Antiochi fratris auxilium implorat, ob- lata ei Asia inter fines Tauri montis, in praemium latae opis. Antiochus 1 autem, quum esset annos quatuordecim natus, su- pra aetatem regni avidus, 2 occasion e arrepta fratrem regno spoliare conatusest. Ea tempestate omnia bella in exitium Asiae gerebantur. Seleucus et Antiochus fratres helium propter Asiam gerebant ; Ptolemaeus, rex Aegypti, sub spe- cie sororiae ultionis, Asiae inhiabat : hinc Bithynus Eumenes, inde Galli Asiam depopulabantur. Victo Antiocho, quum Eu- menes majorem Asiae partem occupasset r ne tunc quidem fratres a bello abstinuerunt. Antiochus victus, quum profu- go nusquam tutus locus esset, ad Ptolemaeum hostem confu- git. Sed Ptolemaeus eum servari arctissima custodia jubet. Hinc opera cujusdam mulieris, quam familiarius noverat 5 custodibus deceptis, elabitur, fugiensque a latronibus inter- fieitur. Seleucus quoque iisdem ferme diebus, amisso reg- no, 3 equo praecipitatus obiit. Sic fratres, ambo exsules. ambo regno privati, similibus casibus, scelerum suorum poenas luerunt. 59. Antigonus. Philippi tutor , regnum Macedonia* adminis* ' trot. (Justin. XXVIII. 3.) Circa ilia tempora Demetrius, rex Macedoniae, Antigcm Gonatae filius, relicto filio Philippo adrnodum parvulo deces- sit. Cui Antigonus Dcson 4 tutor datus, accepta in matrimo- irium matre pupilli, regem se constitui laborabat. Interjec- to deinde tempore, quum seditione minaci Macedonum clau- sus in regia teneretur, in publicum sine satellitibus procedil, projectoque in vuigus diademate ac purpura, dare haec eos ah teri jubet, qui aut imperare illis nesciat, aut cui par ere ipsi sci. &nt. Commemorat deinde beneficia sua, ut defectionem soci- orum vindicaverit : ut Dardmios, 5 Thessalosque exsultatites mor* ie Demetrii regis compescuerii : utdenique dignitatem Macedo- 56 MACKDONUM IMPERJUM. num iion solum defenderit j verum etiam auxerit. Quorum si illos poeniteat, deponere se imperium et redder e illis munus su- urn : ipsi regem quaerant, cut imperent. Quum populus pudo- re motus recipere earn regnum juberet, tamdiu recusavit, quoad seditionis auctores supplicio tracferentur. 60. Spartanos super at. Hormn in mahs virtus. (Justin. XXVIII. 4.) Post haec bellum Spartanis infert, qui soli adhuc Macedo- num arraa conte nine bant. Inter duas nobilissimas gentes sum- mis viribus pugnabatur ; quum hi pro vetere Macedonum gloria, illi non solum pro lllibata libertate, sed etiam pro salu- te certarent. Victi Lacedaemonii 1 non ipsi tantum, sed etiam conjuges liberique magno animo fortunam tulere. Nemo quippe in acie saluti 2 pepercit ; nulla amissum conjugem fle- vit : filiorum mortem senes laudabant; patribus in acie cae- sis filii gratulabantur ; suam vicem ornnes dolebant, quod non et ipsi pro patriae libertate cecidissent. Inter haec nullus in urbe strepitus, nulla trepidatio : magis omnes pubiicam quam privatam fortunam lugebant. Inter haec Cleomenes rex, post multas hostium caedes, toto corpore suo pariter et hostium eruore madens, supervenit ; ingressusque urbem non humi consedit, non cibum aut potum poposcit, non armorum onus deposuit, sed acclinis parieti, quum quatuor millia sola ex pugna superfuisse conspexisset, hortatur, ut se ad meiiora t empora reipublicae reservarent. Turn cum conjuge et libe- ris Aegyptum ad Ptolemaeum 3 proficiscitur, a quo honorifice susceptus, diu in summa dignatione vixit. Postremo post Ptoiemaei mortem a filio ejus r cum omni familia interficitur. Antigonus autem fortunam tantae urbis miseratus a direptio- ne milites prohihuit, veniamque his, qui superfuerunt, dedit. Nee multo post ipse decessit, regnumque Phiiippo pupillo, an~ Dos quatuordecim nato, tradidit. 61. Malta imperia nova regvrn successione mutantur. (Justin. XXIX. 1.) lisdem ferme temporibus prope universi orbis imperia no - va regum successione mutata sunt. Nam et in Macedonia Philippus, mortuo Antigono, regnum suscepit ; et in Asia, in- terfecto Seleuco, 5 impubes adhuc rex Antiochus 6 constitutes est. Aegyptum, patre ac matre interfectis, occupaverat Pto- lemacus, cui ex crimine facinoris cognomen Philopator 7 fuit. Etiam Spartani in locum Cleomenis suffecere Lycurgum ; £t MACEDONUM IMPEHIUM, 57 apud Carthaginienses aetate immatura dux Hannibal consti« luitur, non penuria seniorum, sed odio Romanorum, quo eum a pueritia sciebant imbutum. In his regibus pueris magna indoles virtuiis enituit. Solus Ptolemaeus, sicut scelestus in occupando regno, ita et segnis in administrando fuit. 62. Philippus cum H'tnnibal'e societatem contra Romanes jungit. (Justin. XXIX. 2. 4.) Philippus quum, Dardanis aliisque finitimis superatis, Aeto- lis bellum inferre gestiret, a Demetrio, Illyriorum rege, im« pulsus est, ut Romanos aggrederetur. Querebatur ille Ro- manorum injuriam, qui non contenti Italiae terminis imperium totius orbis spe complexly bellum cum omnibus regibus gererent. Se cedere illi regno, 2 quod Romani occupaverint, profitetur ; graiius habiturus, 3 si in possessione imperii sui socium potius quam hostes videreL Hujusmodi oratione impulit Phiiippum* ut, omissis Aetolis, bellum Romanis inferret, minus negotii 4 existimantem, quod jam victos ab Hannibale apud Trasime- num 5 lacum audierat. Itaque ne eodem tempore multis bel- Jis distineretur, pacem cum Aetolis facit, navesque fabricare eoepit, quibus in Italiam trajiceret. Legatum deinde ad Han* nibalem, jungendae societatis gratia, cum epistolis mittit ; qui a Romanis comprehensus et ad senatum perductus, incoku mis dimissus est, non in honorem regis, sed ne, dubius adhuc^ indubitatus hostis redderetur. 63. Pacem cum Romanis facere cogitur* (Justin. XXIX. 4.) Paullo post autem quum Romanis nuntiatum esset, Phiiippum in Italiam copias trajecturum, Lae/inum praetorem cum in- structis navibus ad prohibendum transitum mittunt. Qui quum in Graeciam trajecisset, multis promissis impulit Aetolos, ut beiium ad versus Phiiippum susciperent. Philippus quoque Achaeos in Romanorum beiium sollicitat. Interea et Dardani Macedoniae fines vastare coeperunt, etLaevinus praetor, junc- ta cum Attalo rege societate, Graeciam populatur. His aliis- que rebus distractus rex Macedoniae cum Romanis pacem fa- cit, contentis interim bellum Macedonicum distulisse; Philo- poemeni autem, Achaeorum praetori, quem didicerat animos sociorum ad Romanos trahere, insidias praetendit. Quibus cognitis ille Achaeos auctoritate sua a rege Macedoniae pror* sus abstraxit. 5S MACEDOKUM IMPERIUM. 64. Ptolemaei quaedam gesta. (Just. XXX. 1. 2.) Dum haec in Graecia geruntur, Ptolemaeus, qui ad necem atriusque parentis fratris quoque caedem adjunxerat, luxuriae se tradiderat, nee arniei tantum, verum etiam omnis exercitus regis exemplum secuti erant. Quibus cognitis, Antiochiis, rex Syriae, repentino bello multas urbes ejus oppressit, ipsam- que Aegyptum aggreditur. Ptolemaeus autem exercitu in Graecia conducto, secundum proelium facit, spoliassetque regno Antiochum, si fortunam virtute juvissek Sed content tus recuperatione urbium, quas amiserat, facta pace, in pris- tinam luxuriam revolutus, regnum perditissimis hominibus tanquam praedam permisit. Eo mortuo Alexandrini, suppli- cio de praedonibus illis sumto, legatos miserunt ad populum Romanum, rogantes, ut tutelam pupilii susciperent, tuerentur- que regnum Aegypti, quod jam Philippum et Antiochum, fac- ta inter se pactione, inter se divisisse dicebant. 65. Romani bellum contra Philippum suscipiunt. (Justin. XXX. 3. 4.) Grata legatio Romanis fuit, causam belli adversus Philip- pum quaerentibus, qui ipsis, belli Punici temporibus, insidia tus fuerat. Mittuntur itaque legati, qui Antiocho et Philippo denuntient, regno Aegypti abstineant. Mittitur et M. Lepi- dus in Aegyptum, qui tutorio nomine regnum pupilii adminis« traret. Dum haec aguntur, legationes Attali et Rhodiorum 3 injurias Philippi 1 querentes, Romam venerunt. Quae res omnem cunctationem Macedonici belli senatui exemit. Sta- tim igitur titulo 2 ferendi sociis auxilii, bellum adversus Phi- lippum decernitur, legionesque cum consule in Macedonian! mittuntur. Nee rnulto post tempore tota Graecia, fiducia Romanorum ad spem pristinae libertatis erecta, bellum Phi- lippo intulit ; atque ita quum rex undique urgeretur, pacem petere compellitur. Repudiata a Senatu pace, proelium commissural est apud Cyaoscephalas in Thessalia inter Phi- lippum et Flaminium, Romanorum ducem. Macedonas Ro- mana fortuna vicit. Fractus itaque bello Philippus, pace ac- cepta, noraen quidem regium retinuit ; sed omnibus Grae- ciae urbibus extra terminos antiquae possessions amissis, solam Maoedoniam retinuit. MiCEDONUM IM'PERIlftl. 59 00. Antiochum* Hannibalis consiliis adjutum, Romani aggre* diuntur. (Justin. XXXI. 1. 2* 4.) Interea Antiochus, rex Syriae, Aegyptum occupare statuit. Itaque Phoenicen caeterasque Syriae quid em, sed juris Ae- g3 r pti civitates, quum invasisset, legatos ad eum feenatus mi- sit, qui denuntiarent ei, abstineret 1 regno pupilli populi Ro- mani, postremis patris precibus fidei suae traditi. Quibue spretis, bellum ei denuntiatum est. Eodem tempore Nabis, Lacedaemoniorum tyrannus, multas Graeciae civitates occu- paverat. Igitur Senatus, ne uno tempore duplici bello Ro* manae vires distinerentur, scripsit 2 Flaminino, si ei videretur, sicuti Macedoniam a Philippo, ita Graeciam a Nabide l.ibe- raret. Terribile quippe Antiochi bellum nomen Hannibalis fecit, quern aemuli ejus cum Antiocho inisse societatem apud Romanos criminabantur. Qui quum sibi a Romanis insidias strui intellexisset, clam nave conscensa, cursurn ad Antiochum direxit. Ad hunc quum pervenisset, negabat opprimi Roma* nos nisi in Italia posse. Cujus consilia quum regi placerent, Romani ad Antiochum legatos misere, qui et regis apparatum specularentur, et Hannibalem assiduo colloquio 3 suspectum invisumque redderent. Hie dolus bene illis successit. Quip- pe Antiochus reconciliatam ejus cum Romanis gratiam 4 exis- timans, eum veluti hostem proditoremque sui odisse ccepit. 67. Eum pugna navali superant. (Just. XXXI. 6.) Dum igitur Antiochus, falsa suspicions deceptus, omnem belli apparatum temere et negligenter agit, Acilius, Romanus consul, omnia bello necessaria summa industria parat. Ita* que prima belli congressione 3 rex victus et fugatus castra di- tia victoribus reliquit. Deinde quum in Asiam fugiendo per. venisset, poenitere neglecti consilii coepit, revocatoque in amicitiam Hannibale, omnia ex sententia ejus agere. Inte- rim nuntiatur, Aemilium, Romanum ducem, cum octoginta rostratis navibus adventare. Itaque, priusquam sociae civi- tates ad hostes deficerent, decernere navali proelio statuit, sperans, cladem in Graecia acceptam nova posse victoria aboleri. Tradita igitur Hannibali classe, proelium committi- tur. 6 Sed nee Asiani milites Romanis, neque naves eorum pares rostratis navibus fuerunt ; minor tamen clades ducis solertia fuit. 80 MACEDONUM IMPERltfcT. 68. AntiochUs pacts leges, a Romanis dictatas, repudiate (Justin. XXXL 7.) Novae hujus victoriae fama nondum Romam venerat, quum jam Lucius Scipio consul creatus esset, qui bellum in Asia gereret. Huic datur legatus frater Africanus, cui Poeni et Hannibal superati nomen fecerant. Trajicientibus autem in Asiam exercitum Scipionibus, jam utrobique profligatimi bellum nuntiatum est, victumque Antiochum terrestri, Han- nibalem nayali belio invenerunt. Primo igitur adventu eo- rum legatos pacem petentes ad eos Antiochus mittit, pecu- liare don um Africano ferentes ipsius filium, que m rex parvo navigio trajicientem ceperat. Leges pacis dicuntur : Ut rex Asia Romanis cedere?, contenlus regno Syriae es$et y naves tmi- versas traderet, snmtumque omnem belli Romanis restitueret, Quae quum nuntiata Antiocho essent, nondum ita se victum esse respondhy ti* spoliari se regno paierelur. 69. Magna proelio vinciiur. (Justin. XXXL 8.) Igitur quum ab utrisque beHum pararetur, ingressique Asiam Romani Ilion 1 venissent, mutua gratulatio Iliensium ac Romanorum fuit, Iliensibus, Aenearn caeterosque duces cum eoase project os ; Romanis, se ab his procreatos, referentibus. Tantaque laetitia omnium fuit, quanta esse post longum tern* pus inter parentes et liberos solet. Profectis ab Ilio Roma, nis, Eumenes rex cum auxiliis occiirrit ; nee multo post proelium cum Antiocho commissum. 3 Quum in dexteriore cornu pulsa legio Romana ad castra fugeret, M. Aemilius, tribunus militum, ad tutelam castrorum relictus, armare se milites sues et extra vallum progredi jubet y strictisque gladhs fugientibus minari, morituros, nisi in proelium rcvertantur ; in- festioraque sua, quaih kostium ca3fra, inveniuros. Attonita tarn ambiguo 3 periculo legio in proelium revertitur, magna- que caede edita, initium victoriae fuit. Caesa hostium quin- quaginta millia, capta undecim. Antiocho pacem petenti nihil ad superiores conditiones additum. Captas civil ates inter socios divisere Romani. 70. Aetoli a- Romania victi. Achaeorum et Messcnierum hella* (Justin. XXX. 4. XXXII. 1.) Aetoli, 4 qui Romanis offensi, quod non omnem Macedonia am Philippo ademtam ipsis dedissent, Antiochum in b^lwn MACEDONUM liiPERlUM. 6, impuJerant, illo victo soli remanserunt. Nee multo pos' victi, libertatem, quam adversus dominationem Atheniensium et Spartanorum inter tot Graeciae civitates soli retinuerant, amiserunt. Sab idem tempus bello inter Messenios et Achae^ os exorto, Achaeorum imperator Philopoemen, in transitu fossae equo praecipitatus, a multitudine hostium oppressug est. Hunc, velut in illo orane bellum confecissent, 1 in mo dum triumphi per universam civitatem circumduxerunt. De inde in carcerem ducto venenum dederunt ; quod ille laetus, ac si vicisset, accepit, quaesito 2 prius, an Lycortas, pracfectits Achaeorum, quern secundum a se esse sciebat, incolumu ejfugisset ? Quern ut accepit effugisse, non in totum, dieens* consultum 3 male Achacis, exspiravit. Nee multo post reparato bello, Messenii vincuiitur, poenasque interfecti Philopoeme nis pependerunt. 71. Regia Philippi Macedonis parricidio inouinahu\ (Justin XXXII. 2.) Interim regis Maeedonum domus intestinis malis agitaba tur. Nam quum Demetrius, Philippi filius, a patre Roman* missus, ob insignem pudorem 4 multa favoris documenta a senatu aecepisset, patri invisus esse coepit, indignanti, plus momenti apud senatum personam filii, quam auctoritatem patris habuisse. Igitur Perseus, major filiorum regis, per- specta patris aegritudine, quotidie absentem Demetrium apud eum criminari, et primo invisum, mox etiam suspectum red- dere ; nunc amicitiam Romanorum, nunc proditionem ei pa- tris objectare. Ad postremum insidias sibi ab eo paratas confingit, ad cujus criminis probationem immittit indices, tes- tesque subornat. Quibus rebus patrem impulit, ut supple cium de innocente sumeret. 72. Philippus thoritur. (Justin. XXXII. 3.) Occiso Demetrio sublatoque aemulo, non negligentior tan- turn Perseus in patrem, verum etiam contumacior erat ; nee heredem regni, sed regem se gerebat. His rebus ofFensus Philippus impatientius in dies mortem Demetrii dolebat, et, denique fraude cognita, non minus scelere Persei, quam in* noxii Demetrii morte cruciabatur. Brevi post tempore, morbo ex aegritudine animi contracto decessit, relicto magno belli apparatu adversus Romanos, quo postea Persetis usur £§t. G 62 MACEBONUM IMPERIUJff. 78. Ultima Hannib alls fata. (Justin. XXXII. 4* Com. Nep. Vita Hannib. c. 12.) Hannibal, quum ab Antiocho Romani, inter caeteras con- ditiones pacis, deditionem ejus deposcerent, admonitus a i 4 ege, Cretam confugit. Ibi quum se propter nimias opes in- yidiosum 1 videret, contendit ad Prusiam, regem Bithyniae* Qui quum terrestri proelio ab Eumene victus esset, et bel- lum in mare transtulisset, Hannibal novo commento auctor victoriae fuit. Quippe omne serpentium genus 2 in fictiles lagenas conjici jussit, medioque proelio in naves hostium mitti. Id primum illis ridiculum visum. Sed ubi serpenti- bus repleri naves coepere, ancipiti periculo circumventi, hosti victoriam cessere. Quae ubi Romam nuntiata sunt senatus legatos misit, qui utrumque regem in pacem coge- rent, Hannibalemque deposcerent. His Prusias, * in et i am conspectum interdicunt. Game nonnisi venatik*^ quaesita vescuntur. 4 Equis omni tempore vectan- tn „ ; illis 5 bella, illis convivia, illis publica ac privata officia obeunt ; super illos ire, consistere, mercari, colloqui. Hoc denique discrimen inter servos liberosque est, quod servi pedibus, liberi nonnisi equis iricedunt. Sepultura vulgo aut avium aut canum laniatus est. Nuda demum ossa terra obruunt In superstitionibus 6 praecipua amnibus veneratio est. Caeterum ingenia genti tumida, seditiosa, frauduleata, procacia ; natura taciti ; 7 ad faciendum, quam ad dicendum, promtiores. Principibus metu, non pudore 8 parent. Fides dictis promissisqae nulla, nisi quatenus expedit. 4. Arsaces Partkos in lib ertatem vindicate (Justin. XLI. 4.) Post mortem Alexandri Magni quum inter successores ejus Orientis regna dividerentur, primum Stasanori cuidam sunt traditi, quum nullus Macedonum Parthorum imperium di e ges suos Arsacis nomine nuncupent. Hujus nepos, Arsaces ^ jp Se nom j ne dictu? quindecim annis in regno actis decessit, ^ii ct i s duobus filiisT Mithridate et Phrahate ; quorum major Phrases more gen- tis, heres regni, Mardos, validam gentem, bello c, muit> nec multo post decessit, multis filiis relictis ; quibus pra^ eritis , fratri potisstmum Mithridati, insignia virtutis viro, reliquivr^ perium, patriae potius quam liberis consulendum ratus* 6. Milhridates rpgni fines profert. (Just. XLI. .6.) Hie vir spem de se conceptam non fefellit. Bello inter Parthos et Medos orto, post varies utriusque populi casus, ad postremum victoria penes Parthos fuit. His vinbus auctus Mithridates Mediae Bacasin praeponit, ipse in Hyrcaniam proficiscitur. Unde reversus bellum cum Elymaeorum 2 rege Ussit, quo victo hanc quoque gentem regno adjecit, imperi- umque Parthorum a monte Caucaso, multis populis in ditio- nem redaetis, usque ad flumen Euphratem protulit. His actis advefsa valetudine correptus, non minor Arsace proavo,. gloriosa senectute decessit. 7. Regum Partkicorum successio. (Just. XLH. 1. 2. 3.) Huic Phrahates filius successit. Qui cum Scythis bellum ^erens a Graecis militibus, quibus in bello captis et crudeliter Tractatis, imorudentius, ut suis, utebatur, in pugna rehctus at. RES PAETHCP.L3I, 6*' que occisus est. In hujus locum Artabanus, pairuus ejus. rex substituitur ; qui belio Thogariis 1 illato, in brachio vulne= ratus, statim decedit. Huic Mithridates filius succedit, cui res gestae Magni cognomen dedere : quippe claritatem pa = rentum animi magniftidine supergreditur, Multa belia cum finitimis magna virtute gessit, multosque populos Parthico regno addidit. Etiam cum Seythis prospere aliquoties dimi. cavit. Ad postremum Ortoadisti, Armeniorum regi, bellum intulit ; quo debellato propter crudelitatem a Senatu Parthico regno peilitur. 8. Romanorum legiones a Part his trucidantur* (Justin. XLIL 4.) Vacans regnum occupavit Orodes, ??liihridatis frater. Qui quum Babyloniam, quo Mithridates confugerat, diu obsideret. oppidanos fame coactos in deditionem compuiit. Mithridates quoque, fiducia cognationis, ultro se in potestatem Orodis tradit. Bed Orodes plus hostem, quam fratrem, cogitans, in conspectu siio eum trucidari jussuV Post haec bellum cum Romanis gessit, Crassumque imperatorem cum filio et omm exercitu Romano delevit. Hujus filius Pacorus, missus ad persequendas Romani belli reliquias, magnis rebus in Syria gestis, patri suspectus in Parthiam revocatur ; quo absente, exercitus Parthorum relictus in Syria a Cassio, quaestore Orassi, cum omnibus ducibus trucidatur. 9, Romani Parthos magna proelio vincunt. (Justin. XLIL 4.) ^ His ita gestis non multo post tempore, apud Romanos intef taesa^ m e t Pompejum civile bellum exarsit, in quo Partht Pompejan* rum partium fuere. Victis partibus Pompejanis. et Cassio et Hruto auxilia adversus Augustum et Antonium misere, et post r Delli rinem rursum, Pacoro duce, Syriam et Asiam vastavere, castraque Ventidii, qui absente Pacoro ex. ercitum Parthicum fuderat, magna mole aggrediuntur. Sed ille, simulate timore, diu continuit se, et insultare 2 Parthos ali- quantisper passus est. Ad postremum in securos laetosque partem iegionum emisit, quarum impetu fusi Parthi in difersa abiere. Pacorus quum fugientes suos abduxisse secum legio- nes Roimanas putaret, castra Ventidii, velut defensoribus pri- vate, aggreditur. Turn Ventidius, reliqua parte Iegionum emissa, universam Parthorum manum cum rege ipso Pacoro interfecit. Nuiio beilo Parthi unquaiu majus vulnus aces- peront. 68 RES PARTHO&U2I. 10. Qrodis, regis Partkorum, de moriejllix lultvjs. ( Justin. 1. c.) Haec quum in Parthia nuntiata essent, Orodes, pater Pa cori, qui paullo ante vastatam Syriam, Asiarn a Parthis occu* patam esse audiverat, victoreraque Pacorum Romanorum gloriabatur, repente filii morte et exercitus clade audita, ex dolore in furore m vertitur. 1 Multis diebus non alloqui quern- quam, non cibum sumere, non vocem mittere, ita ut etiam mutus factus videretur. Post multos deinde dies, ubi dolor vocem laxaverat, 2 nihil aliud quam Pacorum vocabat, ilium videre, ilium audire se putabat. Post longum deinde luctum alia soilicitudo miserandum senem invadit, quern ex numero triginta filiorum in locum Pacori xegem destinet. Multae pellices, ex quibus generata tanta juventus erat, pro suis quaeque sollicitae, animum senis obsidebant. Sed fatum Parthiae fecit, ut sceleratissimus omnium, et ipse Phrahates nomine, rex statueretur. 11. Pkrahatis saevitia et exiiium. (Just. XLII. 5.) Hie itaque, beneficium parricidio rependens, patrem inter- fecit ; fratres quoque ad unum omnes trucidat. Jam quum infestos sibi optimates propter assidua scelera videret, ne esset, qui in suum locum nominari rex posset, adultum filium interfici jubet. Huic Antonius bellum cum sedecim validis- simis legionibus intulit, sed graviter multis proeliis vexatus, a Parthia refugit. Qua victoria insolentior Phrahates reddi- tus, quum in dies magis saeviret, in exiiium a populo pellitur, Exilii impatiens, quum diu finitimas civitates, ad postremum Scythas precious fatigasset, Scytharum maxime auxilio i*» * e £" Hum restituitur. Eo absente regem Parthi Tiridat^ 1 quem- dam constituerant ; qui, audito adventu Scytharur*? cum magna amicorum manu ad Caesarem, 3 in Hispania Vellum tunc tem- poris gerentem, profugit, obsidem Caesari minimum filium Phrahatis ferens, quern negligentius custoditum rapueral. 12. Augustus Phrahatem terret. (Justin. 1. c.) Quo cognito, Phrahates statim ad Caesarem legatos nuttit, servum suum Tiridaten et filium remitti sibi postulate Qua legatione audita, Caesar, neque Tiridaten dediturum se Par- this, dixit, neque adversus Parthos Tiridati auxilia daturum. Simui Phrahati filium sine pretio remisit, et Tiridati, quoad manere amid Romanos vellet, opulentum sumtum praeben Zl£S SICILIAN, w jussit. Pest haec finito Hispaniensi bello, quum in Syriam ad componendum Orientis statum venisset, meturn Phrahati incussit. Quare hie ut bellum a Parthiae finibus averteret, omnes captivos ex Crassi et Antonii iegionibus colligi jussit eosque simul cum signis militaribus 1 Augusto remisit. Sed et filii nepotesque Phrahatis obsides Augusto. dati, plusque Caesar rnagnitudine sui nominis fecit, quam amis, alius im>- perator facere potuisset. G. RES SICILIAE. 1. Siciliae crigincs. (Justin. IV. 2.) Siciliae prime Triaacriae 2 nomen fuit : postea Sicania 5 cognominata est. Haec a principio patria Cyclopum fuit ; quibus exstinctis Cocalus regnum insulae occupavit; post quern singulae civitates in tyrannorum imperium concesse- runt, quorum nulla terra feracior fuit. Horum ex numero Anaxilaus justitia cum caeterorum crudelitate certabat ; cujus moderationis haud mediocrem fructum tulit. Quippe dece* dens quum filios parvulos reliquisset, tutelamque eorum Mi- eytho, spectatae fidei servo, commisisset, tantus amor me- moriae ejus apud omnes fuit, ut parere servo, quam carere regis flliis mallent, principesque civitatis, obliti dignitatis suae, regni majestatem administrari per servum paterentur. 2. Carthaginienses in Sicilia. (Justin. IV. 2.) DionysivV major. (Ibid. XX. 1. 5.) Imperium Siciliae etiam Carthaginienses tentavere ; diuque varia fortuna cum tyrannis dimicatum. Ad postremum amisso Hamilcare imperatore cum exercitu, aliquantisper quievere victi. Insequenti tempore Dionysius, Carihagini* ensibus victis, totius insulae imperium occupavit. Turn, de« sidiam exercitus sui timens, copias in Italiam trajecit. Prima ijli militia adversus Graecos- fuit, qui proxima Italici maris litora tenebant; quibus de victis, nnitimos quosque aggredi- tur, omnesque Graeci nominis, 4 Italiam possidentes, hostes sibi destinat ; quae gentes non partem, sed universam ferme ftaliam ea tempestate occupaverant. Expugnatis Locris\ *^0 fcES SICILIAN. Crotonienses aggreditur, qui cum parvis copiis fortiter restk terunt. Hoc bello occupatum Dionystum legati Gallorum ; qui paucos ante menses Romam incenderant, 1 societatem amieitiamque petentes adeunt. Grata legatio Dionysio fuit. Ita pacta societate, et auxiliis Gallqrum auctus, bellum velut ex integro restaurat. Sed eum in Siciliam adventus Cartha- giniensium revocavit, qui, reparato exercitu, bellum auctis viribus repetebant. Nee multo post Dionysius, assiduis bellis victus fractusque, ad postremum suorum insidiis interficitur. 3. Dionysius minor patrisuccedit. (Just. XXI. 1.) Eo exstincto milites maximum natu ex filiis ejus, nomine Dionysium, in ejus locum suffecere. Qui, ut popularium animos inter initia regni sibi conciliaret, nexorum 2 tria millia e carcere dimittit ; tributa populo intra triennium remittit, et, quibuscunque delinimentis potest, animos omnium sollicitat. 8 Tunc fratrum suorum avunculos, veluti aemulos imperii sui fc , hortatoresque puerorum ad divisionem regni, sustulit, ipsos- que paullo post fratres interficit. 4. Regno pellitur. (Justin. XXI. 2.) Sublatis aemulis in segnitiem lapsus, saginam corporis ex nimia luxuria, oculorumqqe valetudinem contraxit, adeo ut non solem, non pulverem, non denique splendorem ferre lu* cis posset. Propter quae dum contemni se putat, saevitia grassatur, civitatemque caedibus implet. Quae saevitia quum eum omnibus invisum reddidisset, et bellum denique Syracusani adversus eum decrevissent, diu dubitavit, 4 impe- rium deponeret an bello resisteret. Sed a militibus, praedam ex urbis direptione sperantibus, descendere in proelium co- gitur. Plus semel victus legatos ad Syracusanos mittit, spon- dens, se depositurum tyrannidem, si mitterent ad eum, qui- buscum sibi de pace conveniret. In quam rem missos pri- mores in carcere retinet, 5 atque ita, incautis omnibus nee quidquam hostile metuentibus, exercitum ad delendam civi- tatem mittit. Fit igitur in ipsa urbe anceps proelium ; in quo, oppidanis multitudine superantibus, Dionysius pellitur. qui quum obsidionem arcis timeret, cum omni regio apparatu in Italiam profugit tacitus. BES SICILIAN ?1 5. Post tyrannidem in Locrenses exerciiam Syrdcusas reditu (Justin. XXI. 2. 3.) Exul a Locrensibus sociis exceptus, velut jure regnaref . areem occupat, solitamque sibi saevitiam exercet. Opulen- tiores interfecit, matronas etiam nonnullas ad prodendas vi- rorum pecunias torquet. Quum his artibus per annos sex regnasset, eonspiratione Locrorum 1 civitate pulsus, in Sici liam redit. Ibi Syracusas, securis omnibus, post longam in* tercapedinem pacis, per proditionem recipit. 6. A Tlmoleone pulsus Corinthum concessit. (Justin. XXI. 5. " Conf. Corn. Nep. Vita Timol. 2.) Ibi quum gravior crudeliorque in dies civitati esset, iterate eonspiratione obsidetur. Petiverant autern ejus adversarii ©pern a Corinthiis, ducemque, quo in bello uterentur postula- verant. Ab illis Timoleon missus, incredibili felicitate Bio- nysium tota Sicilia depulit. Tunc, deposito imperio, Corin- thum in exilium proficiscitur. Ibi, humillima quaeque tutis- sima existimans, in sordidissimum vitae genus descendit ; in publico vagabatur et potabat; totis" diebus in popinis deside* bat, cum perditissimo quoque de minimis rebus disceptabat, pannosus et squalidus incedebat ; quae omnia facere videba*- tur, ut contemnendus magis quam metuendus videretur. De nique, ludimagistrum professus, pueros in trivio docebat. 7. Agathoclis tyranni genus et vita. (Just. XXII. 1.) Paucis annis interjectis Agathocles ex humili genere ad regnum Syracusarum totiusque Siciliae pervenit. Quippe in Sicilia patre figulo natus, juveniles annos omni infamiae gene- re inquinavit, latrocinia quoque exercuit. Interjecto tempore quum Syracusas concessisset, diu sine fide fuit ; 2 deinde gre= gariam militiam sortitus, non minus tunc seditiosa, quam an- tea turpi vita, in omne facinus promtissimus erat. Nam et manu strenuus, et in concionibus perfacundus habebatur. Breviitaque centurio, ac deinceps tribunus militum factus est. Jam quum in diversis proeliis insignem fortitudinem praesti- , tisset, dignus est habitus, qui in locum defuncti ducis Damas* conis sufficeretur. Turn bis occupare imperium Syracusa, rum voluit, bis in exilium actus est. 7& RES SICILIAN. 8. Tyramiidem Jigalhocles occupat. (Just. XXII. 2.) > Quum apud Murgantinos 1 exularet, ab his odio Syracusa- horum primo praetor, mox dux belli creator. In eo bello et tirbem Leontinorum 3 capit, et patriam suam Syracusas obsi- dere coepit. Sed quum videret, fortius defendi urbern, quam oppugnari, preeibus per internuntios Hamilcarem exorai, ut inter se et Syracusanos pacis arbitrium suscipiat. Quo inter- cedente non pax tantum Agathocli conciliator, verum eliam praetor Syracusis constituitur. Quo facto, acceptis ab Ha* milcare quinque znillibus Afrorum, potentissimos quosque ex principibus interficit, genatum trucidat, et ex plebe quoque-lo* cupletissinio's et promtissimos to! lit. 9. Jlgaihodis hella cum Pocnis. (Just. XXII. 3 — 6.) His ita gestis niilitem legit exercitumque conscribit ; -quo instructus finitimas civitates, nihil hostile metuentes, ex im- proviso aggreditur. Deinde quum adversus Poenos arma movisset, Poenique victores Syracusas obsidione cinxissent, mira prorsus audacia helium in African! transferre statuit. Itaque oppidanis ad obsidionis necessitatem frumento in- structs, comitibus dut>bus adultis filiis, Archagatho et Hera- clida, cursum in Africam direxit. Quo quum venisset, uni- versas naves, consentiente exercitu, incendi jubet, ut omnes scirent, auxiliofugae ademto, 3 aut vincendum aut moriendum esse. Deinde quum omnia, quacunque ingrederentur, pros- ternerent, villas castellaque incenderent, obvius ei fuit cum triginta millibus Poenorum H anno ; sed r proelio commisso, duo 4 de Siculis, tna millia de Poenis cum ipso duce cecidere. Hac victoria et Siculorum animi eriguntur et Poenorum frails guntur. Castra deinde in quinto lapide a Carthagine statuit, ut vastitatem agrorum et incendia villarum de muris ipsius tirbis specularentur. 5 10, Jlgathocles Poenos e Sicilia pellit.' (Justin. XXII. 7. 8.) v His Poenorum malis etiam deletus in Sicilia cum impera- Vore exercitus accessit. Nam post profectionem Agathoclis Poeni in obsidione urbis segniores redditi, ab Antandro, fra~ tre Agathoclis, occidione caesi nuntiabantur. 6 Itaque quum domi forisque eadera fortuna <2arthaginiensium esset, non fjibutariae tantum ab his urbes, sed etiam socii reges deficie- bant* Quorum copiis auctus, 7 Carthaginienses gravi proe HES SICILIAN VtS iio superat. Quo facto, tradito exercitu filio Archagatho, in Siciliam rediit, nihil actum existimans, si araplius Syracusae obsiderentur. Nam post occisum Hamilcarem, Gisgonis fili* um, novus eo a Poenis missus exercitus fuerat. Statim igi mr primo adventu ejus Siciliae urbes, auditis rebus, quas in Africa gesserat, certatim se ei tradunt, atque ita pulsis e Si cilia Poenis, totius insulae imperium occupavit. In Africam deinde reversus, seditione militum excipitur. Nam stipen diorum solutio in adventum patris dilata a filio fuerat. Igi tur ad concionem vocatos blandis verbis permulsit : stipendia illis dieens ab hoste quaerenda esse : communem victoriam communem praedam futuram. Sedato itaque miiitari tumuU tu, ad castra hostium exercitum ducit ; ibi inconsultius proe- Hum committendo, majorem partem exercitus perdidit. Quum itaque in castra fugisset, militesque ob stipendiary non solu- turn metueret, concubia nocte solus cum Archagatho filio profugit. Archagathus tamen, qui a patre noctis errore 1 discesserat, a militibus comprehensus redueitur. Turn pac* tione cum hostibus facta, miliies, interfectis Archagathi libe* ris, Carthaginiensibus se tradidere ; Archagathus ipse ab Arcesilao, amico antea patris, occisus est. Post haec Poe- ni ad persequendas belli reliquias duces in Siciliam miserunt, cum quibus Agathocles pacem aequis conditionibus fecit. 11. Jig atkocles moritur. (Justin. XXIII. 2.) Brevi post tempore, Agathocles, quum spe ampliandi 2 reg ni in Italiam trajecisset, gravi morbo correptus est. Quum jam nulla spes esset, eum hoc malo liberari posse, belluni inter filium ejus nepotemque oritur, regnum jam quasi mortui vindicantes, occisoque filio, regnum nepos occupavit. Inter haec domestica mala rex moritur. Carthaginienses autein, cognitis quae in Sicilia agebantur, occasioned totius insulae occupandae datam sibi existimantes, magnis viribus 3 eo frajiciunt, multasque civitates subigunt. 12. Pyrrhus Siciliam occupat et amittit* .. (Justin. XXIII. 3.) Eo tempore Pyrrhus, rex Epin, adversus Romanes, bellum ^erebat : 4 qui imploratus a Siculis in auxilium, quum Syracu- sas venisset, multasque civitates subegisset, rex Siciliae appellator. Post haec multa secunda proelia cum Carthagi* niensibus facit. Interjecto deinde tempore, quum legati ab Jtalicis sociis venissent, nimtiantes, Romanis resisti non pos.so r H 74 DE HISFANIA, deditionemque futuram, nisi subveniat, victorem exereitum in Italiam trajecit. Quo facto socii in Sicilia ab eo defecerunt* et imperium Siciliae tarn cito amisit, quam facile quaesierat. Sed nee in Italia meliore felicitate usus in Epirum revertitmv 13. Hiero, Hieroclis filius 9 imp e nam Siciliae adipiscilur* (Justin. XXIII. 4.) Post profectionem a Sicilia Pyrrhi, magistrates Hiero 1 crea» fur, cujus tanta moderatio fuit, ut, consentiente omnium civita- tunl favore, dux adversus Carthaginienses primum, mox rex, crearetur. Hujus futurae magnitudinis multa fuerunt omina. Quippe genitus patre Hierocle, nobili viro, a patre, quod ex ajncilla natus esset, expositus erat. Sed parvulum apes multis diebus aluerunt. Ob quam rem responso aruspicum admoni- tus pater, qui regnum infanti portendi canebant, puerum rece- pit, omnique studio ad spem majestatis, quae promittebatur, 2 instituit. Eidem, in ludo inter aequales diseenti, lupus, in turba puerorum repente conspectus, tabulam eripuit. Add- lescenti quoque, prima bella ineunti, aquila in elypeo, noctua in hasta consedit. Denique adversus provocatores saepe pugnavit, semperque victoriam reportavit. A Pyrrho rege multis militaribus donis donatus est. Pulcritudo ei corporis msignis, vires quoque in homine admirabiles fuere ; in alia* quio blandus, in negotio Justus, in imperio moderatus, prorsu^ ut nihil ei regium deesse, praeter regnum, videretnr* H. DE HISPANIA QUAEDAM. I. Hispaniae description (Justin. XLIV. J.) Hispaniam veteres ab Ibero amne primum Iberiam, postea ab Hispano 3 Hispaniam cognominaverunt. Haee, inter Afri- cam et Galliam posita, Oceani freto et montibus Pyrenaeis clauditur. Sicut minor utraque terra, itahitraque fertilior. Nam neque, ut Africa, violento sole torretur, neque, ut Gallia, assiduis ventis fatigatur, sed media inter utramque in omnia ftugum genera fecunda est, adeo ut non ipsis tantum incolis, verum etiam Italiae urbique Romanae cunctarum rerum abun- dantiam suppeditet. Hinc enim magna copra est frimrenti DE HISPANU.. 75 Vim, meilis et olei ; nee ferri solum materia praecipua est, sed et equorum pernices greges ; nee suramae tantum terrae lau- danda bona, 1 verum et abstrusorum metallorum felices divitiae. Jam lini spartique vis ingens ; minii certe nulla feracior terra* In hac cursus amnium non torrentes rapidique, ut noceant, sed lenes, et vineis campisque irrigui, 2 plerique etiam divites auro* Uno tantum Pyrenaei montis dorso adhaeret Galliae, reliquis partibus undique mari cingitur. Salubritas coeli per omnem Hispaniam aequalis, quia aeris spiritus nulla paludum gravi nebula inficitur. Hue accedunt et marinae aurae undique* versus assidui flatus, quibus omnem provinciam penetrantibus, eventilato terrestri spiritu, praecipua hominibus sanitas reddU tur* 2. Hispanorum mores, Virialhus dux. (Ibid. 2.) Corpora hominum ad inediam 3 laboremque, animi ad mor- tem parati. Bellum quam otium malunt ; si extraneus 4 deest, domi hostem quaerunt. Velocitas genti pernix, inquies animus : plurimis militares equi, et arma sanguine ipso cariora. 5 Nul- ius in festos dies epularum apparatus. In magna tamen sae- culorum serie nullus illis dux magnus, praeter Viriathum, fuit, qui annis decern Romanos varia victoria fatigavit. Cujus ea virtus et continentia fuit, ut, quum consulares exercitus fre- quenter vicerit, tantis rebus gestis non armorum, non vestis culturn, non denique victum mutaret, sed in eo habitu, quo primum bellare coepit, perseveraret*; utquivis gregarius miles ipso imperatore opulentior videretur. 3. Gallaecorum divitiattt mores. (Just. XLIV. 3.) Pars Hispaniae, quae Gallaecia vocatur, aeris ac plumbi uberrima ; turn et minio, quod etiam vicino flumini nomen dedit, et auro quoque ditissima adeo, ut etiam aratro frequen- ter glebas aureas exscindant. In hujus gentis finibus sacer mons est, quern ferro violari nefas habetur ; sed si quando fulgure terra proscissa est, detectum aurum, veluti dei munus. colligere permittitur. Feminae res domestical agrorumque culturam administrant ; ipsi 6 armis et rapinis serviunt. 7 Prae- cipua his quidem ferri materia, nee tamen ullum apud eos te- lum probatur, quod non aut Bilbili fluvio aut Chalybe tinctum sit. 76 EES MASSILXENSXXTM, 4. Carlh&ginienniim in Hispania imperiuw, (Justin. XLIV. 5,) Mature Carthaginienses imperium Hispaniae oecupavere,. Nam quum Gaditani 1 a Tyro, unde et Carthaginiensibus origo est, sacra Herculis in Hispaniam transtulissent, urbemque ibi condidissent, finitimi incre mentis novae urbis invidentes, Ga- ditanos bello lacessiverunt, Consanguineis Carthaginienses auxilium miserunt. Ibi felici expeditione et Gaditanos ab in- juria vindicaverunt, et m aj ore m partem Hispaniae imperie suo adjecerunt. Postea quoque, hortante primae expeditionis sue- cessu, Hamilcarem imperatorem cum magna manu ad occu- pandam provinciam misere, qui, magnis rebus gestis, dum fortunam mconsultius sequitur, in insidias deductus occiditur. In hujus locum gener ipsius Hasdrubal mittitur ; qui et ipse a servo Hispani cujusdam, ulciscente domini injustam nc* eem, interfectus est. Major utroque Hannibal, Hamilcari^ filius, successit. Hie universam Hispaniam do muit ; inde bello Romania illato, Italiam per annos sexdecim variis cla- dibus fatigavit ; quum interea Romani, missis in Hispaniam Scipionibus, primo Poenos provincia expulerunt, postea cum ipsis Hispanis gravia bell a gesserunt. Nee prius Hispani jugum potuerunt accipere, quam Caesar Augustus, perdomito orbe terrarum, vietricia ad eos arma transtulit, populumque barbarum et ferum, legibus ad cultioris vitae usumtraductuin. in formam provinciae redegit. I. RES MASSILIENSIUM, 1. Ehocaeenses Massiliam condunt. (Just. XLIH. 3.) Temporibus Tarquinii Superbi, Romanorum regis, ex Asia Phocaeensium juventus, patria profuga, Massiliam inter Li- gures 2 et feras gentes Gallorum condidit, et, dum se armis ad versus Gallicam feritatem tuentur, magnas res gesserunt. i)uces classis Simos et Protis fuerunt. Hi regem Segobri- giorum, Nannum nomine, in cujus finibus urbem condere gestiebant, conveniunt. Forte eo die^rex occupatus in ap- paratu nuptiarum Gyptisfiliae erat; quam moregentis, elec- to inter epulas genero, nuptum tradere illic 3 parabat. Itaque RES MASSILIENSIU3I, ? / quum ad nuptias invitati omnes proci egsent, rogantur etiam Graeci hospites ad convivium. Introducta deinde virgo quum juberetur a patre aquam porrigere ei, quern virum eligeret tunc, omissis omnibus ad Graecos eonversa, aquam Proti porrigit ; qui factus ex hospite gener, locum condendae urbis a socero accepit. Condita igitur est Massilia prope ostia Rhodani amnis, in reraoto sinu, velut in angulo maris. Sed Ligures, incrementis urbis invidentes, Graecos assiduis bellis fatigabant. 1 Qui pericula propulsando in tantum 2 eniluerunt. ut, victis hostibus, in captivis agris multas colonias constitu* erent. 2. Massilientibus afinitimis struuntur imidi&e. (Justin. XLIIL 4.) Ab his igitur Galli et usum vitae cultioris et agrorum cuK tus, et urbes moenibus cingere didicerunt. Tunc et legibus> non armis vivere, tunc et vitem putare, tunc olivam serere consueverunt. Mortuo rege Nanno Segobrigiorum, a quo locus condendae urbis acceptus fuerat, quum regno filius ejus' Comanus successisset> affirmat Ligur quidam, Jllassiliam, qwandoque 3 Jinitiinis populis exitio fuiuram, in ipso ortu op- primendam esse. Subnectit et fabulam : canetn gravidam aliquando a pastore locum petisse precario, in quopareret? quern quum obtinuisset, iterato petisse, ut sdbi educate eodem in loco catulos lictret ; ad postremum, adultis catulis, pastor em iliam, domestico praesidio fortem,* depellere non potuisse. His incitatus rex insidias Massiliensibus struit. Itaque solemni Floraliorum 5 die multos fortes et strenues viros hospitii jure in urbem misit ; plures etiam frondibus tectos vehiculis induct jussit. Ipse cum exereitu in proximis montibus delitescit, ut^ quum nocte portae apertae forent, 6 tempestive adesset, urbem- que somno ac vino sepultam 7 armis invaderet. Sed has in^ sidias mulier quaedam, regis cognata, prodidit, quae Grae- cum adolescentem, cujus amore tenebatur, naiserata formae et fortunae ejus, periculum declinare jussit. Ille rem statim ad magistratus defert ; atque ita patefactis insidiis, cuncti Ligures comprehenduntur. Quibus interfectis, insidianti regi insidiae tenduntur. Caesa sunt cum ipso rege hostium sep* tern millia. Exinde Massilienses festis diebus portas elau- jdere, vigilias agere, peregrines recognflscere/ ac veluti be], lum habeant. urbem Custodire. h2 ?8 RE3 MASSILIENSIUM^ S. Mamliensium bella. (Justin. XLIIL 5.) Post haec magna illis cum Liguribus, magna cum Galhs fuere bella ; quae res urbis gloriam auxit Graecorumque vir iutem celebrem inter finitimos reddidit. Carthaginiensiunr quoque exercitus, quum bellum, captis piscatorum navibus. ortum esset, saepe fuderunt, pacemque victis dederunt ; cum Hispanis amicitiam junxerunt ; cum Romanis prope ab initio conditae urbis foedus summa fide custodierunt, auxiliisque in omnibus bellis industrie socios juverunt. Quae res illis ei Tirium fiduciam auxit, et pacem ab hostibus praestitit. 4. Finitimis impetum in eosfacientibits, deorum cura $ervantiu\ (Ibid.) Quum igitur Massilia fama rerum gestarum, et abundantia opum, et virium gloria floreret, repente finitimi populi ad nomen Massiliensium 1 delendum, veluti ad commune ex- stinguendum incendium, concurrunt. Dux consensu omnium Oatumandus regulus eligitur, qui, quum magno exercitu lee- tissimorum virorum urbem hostium obsideret, per quietem specie torvae mulieris, quae se deam dicebat, exterritus, ultra pacem cum Massiliensibus fecit ; petitoque, 2 ut intrare ill! in urbem et deos eorum adorare liceret, quum in arcem Miner- vae venisset, eonspecto simulacro deae, quam per quietem viderat, repente exclamat, illam esse, quae se nocte externa* isset ; illam, quae recedere abofesidione jussisset, Gratulatus que Massiliensibus, quod animadverteret, eos ad curam deo- rum immortalium pertinere, 3 torque aureo donata dea, in per- petuum amicitiam cum Massiliensibus junxit. Parta pace et securitate fundata legati Massiliensium, reverteutes a Del- phis, quo missi munera Apollini tulerant, audierunt urbem Romanam a Gallis captam incensamque. 4 Quam rem domi nuntiatam publico funere 5 Massiliensesprosecuti sunt; aurum- que et argentum publicum privatumque contulerunt, ad ex- plendum pondus Gallis, a quibus redemtam pacem cognove- rant. Ob quod meritum et immunitas illis decreta et locus spectaculorum in senatu datus et foedus aequo jure percus- mun est. BREVES E CICERONIS VITA NARRATIONES. 1. Cxvtro puer, Marcus Tullius Cicero natiis est Arpini, U. C. aan, DCXLVII., matre Helvia, ex honesta et nobili gente prog nata, patre, Equite Romano, qui in amoenissima ad Arpinum regione habebat praedium, a majoribus acceptum. Ibi ado- levit et educatus est Cicero. Pater ejus, quum bene per3pi- cerefc, quant am vim in omnem vitam haberet recte instituia liberorum educatio, mature filios optimis praeceptoribus exu- diendos tradidit. Jam quum Tullius, in quo alacre ingenium cum eximia assiduitate conjunctum mature elucescebat, bona inlitterarum studiis incrementa cepisset, apatre Romam mis- sus est, ubi celeberrimorum Graecorum scholia interesset, Quod quidem tanto successu tantaque cum praecepiorum, turn caeterorum discipulorum, admiratione factum est, ut, quum fama de insigni Ciceronis ingenio et doctrina ad alios quoque manasset, non pauci, qui t-jus videndi et audiendi »ratia scholas adirent, reperti fuisse dieaniur. Idem, quum forte eodem tempore Romae commoraretur Graecus quidam, Archias, poetica facultate excellens, familiaritatem cum eo junxit, ejusque praeceptis et exemplo ita profecit, ut ipse turn carmen, Pontius Glaucm in-scriptuai, multa arte cornpcneret. 2, Cicero adolescens. Sic educatus et omni litterarUm genere egregie instructor decimum sexturn aetatis annum agebat Cicero. Mos fuit apud Romanos, ut ii, qui hunc aetatis annum consecuti es- sent, toga virili induta, in forum prodirent, ibique populi coa- cionibus, judiciis et orationibus, quibus publicae causae de- fenderentur, adessent. Praeierea juvenes Romani, ut tern, prudentiam et honestatem in quaesturae aedilitatisquc obeundis officiis probaverat, ita in Praetoris munere gerendc sumraae justitiae, aequitatis, sanetitatis et temperantiae laud^ excelluit. Dum Praetor erat Cicero, cum alias orationes habuit, turn inprimis orationem pro Lege Manilla. Nam quum Manilius, tribunus plebis, legem rogasset, qua Pompejo sumraum belli Mithridatici imperium decerneretur ; Cicero in oratione ilia Pompeji virtutes, summo duci proprias, fanta ubertate, gravitate atque elegantia deseripsit et exposuit, i\U faciendum omnino esse, quod in lege Manilia suaderetur, om iies ac singuli judicarent. 14. Cicero post Fraeiuram* Praetura perfunctis provincia, quam Propraetores admini? trarent, decerni solebat. Sed Cicero, neque divitiarum ir* provincia parandarum, neque rerum foris gerendarum admo dum cupidus, detrectata provincia, Rornae manere, et ibi re rum civilium scientiae et earum artium, quibus viam ad eon- sulatum sibi aperiret, operam navare maluit. Itaque per du os post praeturam annos, (tantum enim temporis a praetura usque ad consulatus petitionem intercedere debebat), quolibef officiorum genere populi favorem colligere, et hujus collect iavoris aura vela quasi sua ita implere studuit, ut fieri nor- posset, quinmetam,h. e. consulatum, secundo cursu attingeret c 15. Cicero Consul. Cicero igitur, tanto studio tantaque virtutum laude ad sum mos honores grassatus, aetatis anno quadragesimo tertio, quo secundum leges eonsulatum peti licebat, non tabellis, quibus alias suffragia in comitiis Consularibus dari solebant, sed vo ce universi populi Romani honorificentissime Consul ereatus, et sex aliis cornpetitoribus, in quibus L. Sergius Catilina fuit, praelatus est. Consulatum gercre ineipienti negotium facesse. bat P. Rullus, tribunus plebis, homo seditiosus, qui, dum leg!? aorariae rogationem, veterem istam gravissimarum discordia rum causam, agitabat, fion parum reipublicae infestus £er; coepit. Sed Cicero pernieiosoa Rulli conatus tribus orjatio nibus. agrariis tanta sententiarum vi et gravit.ate reprerssit at- 3£ SBJEV.ES E CIGEROMS VITA 3$r4.1UlAXE02&& que retudit, ut ipse populus legi : tam, populari, pauperiorura magis, quam uniyersae reipublicae commodis respondent^ fdriiter resisteret. 16* Cicero detecta et compressa Catilinae conj aratiane servaf rempublicam. L« Sergius Catilina, quern inter consulatus competitores ibisse modo commemoravimus, quum spe consulates^ conse- quendise dejectum videret, obnixe faciebat omnia, utproxi- mis certe comitiis obtineret, quod frustra adhue petierat. Sed Cicero, quum praeciperet animo, quantum malorum ab ini- mensa Catilinae libidin« dominandique cupiditate reipublicae immineret, nefandas artes atque callida consilia, quibus ille consulatum adfectabat, eludere atque irrita reddere studujt. Hinc tanta in Ciceronem accensus est ira Catilina, ut fere palam illi mortem minaretur. Et vere ipso die comitiali, quern caedi destinaverat, perpetraturus fuisset illud facinus, nisi Cicero re comperta sibi providisset et firmissimo se con- tra vim sibi paratam munivisset praesidio. Itaque quum lo'- ricatus et fortissimorum virorum cohorte stipatus in Cam- pum Martium prodiisset, Catilina non solum a vi faeienda prohibitus, sed etiam a consulatu, quern appetebat, repulsus est. Sed ne sic quidem a proposito deterritus est. Vi enim et armis eonsecuturus, quod arte et consilio eonsequi non potuerat, sociis, in domum Leccae cujusdam convocatis, ratio- nem, qua ferro ignique rerum potirentur, descripsit atque pro- posuit. Ante omnia autem consilio Ciceronem e medio tollendi mteritus fuit. Sed frustra fuerunt, qiias Ciceronis vitae strux* erat, insidiae ! frustra bellici ab uno conjuratorum, Manlio.^ in Etruria contra patriam facti apparatus ! frustra omnia^ quae Catilina cum conjuratis inierat, consilia ! Ne multa ! unius Ciceronis prudentia et vigilantia gravissima calamitas a bonoram capitibus et ab uni versa civitate depulsa est* 17. Cicero vir Consularis. Cicero, post quam consulatu, tanta laude et gloria gesto* abierat, vir consularis inter principes senatores, h. e. inter eoS, qui primum in senatu rogarentur sententiam, locum ob- tinere, et in urbe publicae saluti invigikre maluit, quam Proconsul in provineiam sibi decretam discedere. Primum quidem misere vexabatur ab adversariis, nimiam inprimis po- testatem, qua ille Consul indicta causa cives supplicio affe> ciss^Jy in crimen vocantjbus. Contra hos igitur, inprimis BEEVES £ CICERO XIS VITA NAKRAT*ONES. * "87 contra Metellum, egregie se defendit, et tela in se cortjeCta retudit. Nee de populi, quo fruebatur, favore quicquam de* tractum est adversariorum criminatione et invidia. Bello enim cum nonnums gentibus Gallieis exorto, (V. C. DCXCIILJ quum inter legatos, qui quietos adhuc populos a bello dehor* tatum imitterentur, primus sorte electus esset Cicero ; nullo modo vigilantissimum hunc publicae salutis custodem (Jx. *irbe mitteridum esse, universus populus judicavit* 18, Cicero scriptor et poeta. Eo fere tempore de gravioris momenti rebus, in consulatu a se gestis, scripsit commentaries, et quidem oratione graeca, ad Isocratis scribendi genus conformata et composita. Hos commentarios non solum per Atticum suum, ad quern e as miserat, in Graecia vulgari cupiebat, sed eosdem communi- cavit cum Posidonio Rhodio, rogans eum, ut de iisdem rebus pulchrius quid et uberius scriberet. At Posidonius, se per- lectis illis eommentariis magis deterritum esse respondebat^ quam eloquentia sustentavit, et tutum ab injuria praestitit- Quinquaginta et quatuor annos natus in Collegium Augurum adoptatus est. Paulo post P. Clodius, Ciceroni infestissi- mus, in fortuito concursu a Milone interfectus est. Defen- debat quidem Cicero accusatum de iiac caede Milonem, sed ejus eloquentiam adeo pervincebat et obtundebat ferox ei Incondite Clodii sociorum vociferatio, ut, quo minus in exei BEEVES E CICEEOJftS VITA NAKRATXOSES* 89 Ji'um exigeretur Milo, haud impedire posset. Gieeronis, quafe odhuc exstat, pro Milone oratio, scripta demunr e3t tniA, quum is jam exsiil viveret Massiiiae. %2. Cktro 'Proconsul in pfcuincitim profidsciliir' Cicero, ut supra eoramemormittMs, repudiavif, quam post consulatum statim administraret, provinciam. Sed duodecim ferme annis post ex senatusconsulto provinciae Ciliciae et finltimis locis Proconsul praeesse jussus est. Quum in pro- vinciam proficisceretur, et ad Ephesumin terram escenderek ingens Graecorum, tantum virum videre gestientiam, undi* que confluxit copia. Inde properavit in provinciam, ubi, quum Variis rebus melius rectiusque constituendis egregiarn dedis> set operam, tanto successu contra Parthos dimieavit, ut4ion solum Lnperatoris nomine ornaretur, sed in ejus honor era eii-* am supplicatio Romae decerneretur. Exacto anno ex pro= vincia, Quaestori Coelio tradita* Romara decessit, "28. Giceronis post reditum cxprovincia studio* Cicero, in urbem ex provincia redux, suavissirae Quidem *ifriciebatur insigni illo, quo totus populus Romanus eum ac- cipiebat, favore et obseryantia, sed ejusdem simul animus rerum, quae turn Romae movebantur, consideratione graviter perturbabatur. Tantae enim inter Julium Caesarem et Pom- pejum ortae erant inimicitiae, ut res non nisi bello dirimi posse videretur. Cicero quidem studiose et obnixe faciebaf omnia, ut utrumque inter se reeonciliaret, et a belli civilis ^alamitatibus deterreret ; sed quum neutrum ad pacem in- eundam permovere posset, Pompeji partes amplexus cum op- (imatum exercitu in Graeciam profectus est. Mox in campis Pharsalicis commissum est memorabile illud proelium, non exercitui tantum Pompeji, sed ipsi quoque, paulo post occiso* funestissimum, Cicero igitur prudenter reditum acceleravit in Italiam, ubi, omni rerum publiearum cura ex ammo dimis- sa, sibi et litteris vivere constituit. Turn primum rhetoricam et philosophiam latinae orationis luce illustrare coepit, scrip. sitque cum alia, turn Partitiones Oratorios; Brutum sive de" claris oratoribus ; tres libros de Oraiore ; Cat onem sive Lau- dem M. Catonis Uticensis. — Sexaginta et duos annos natug de filiae dilectissimae, Tulliae, morte dolorem suscepit longe acerbissimum. Primum quidem dolor ille omnia sapientiae praecepta ex ejus pectore excusstsso videbatur, sed deinde, quum sensirn sertsimque eum ferre didici$s£t conscripsit li. 00 E&EV£S E CJICERONIS V1YA NARRAT iO^E£, brum de Consolatione, qui tamen, quod valde dolendum, tern- froris injuria nobis ereptus est. Nam liber ille, qui sub hoc nomine in quibusdam Ciceronis editionibus exhibetur, satis aperte alien am manum prodit. Eodem fere tempore plura, quae ad philosophiam spectant, commentatus est, e quibus" quinque libri de Finibus honor urn et malorum et totidem Tus« rid antrum Quaestionum ad nostra tempora propagati sunt. 24. Cicero post cuedem Caesaris. Caesar e interfecto, Cicero cum ejus interfectoribus, a quo^ turn societate et consiiiis prudenter adhuc refugerat, se con- tulit in Capitolium* Post tres dies, quum inde descendisset venit in senatum, et, quicquid ad pacem quietemque servan- dam conferre videretur, gravi oratione suasit et proposuit Sperans igitur, fore, ut eorum, quae suasisset, a senatu po* 3>uloque haberetur ratio, secessit ex urbe in Tusculanum suum, ibique fessus pertaesusque publicarum curarum omne tempus in litterarum studiis contrivit. Ad ea, quae litteris consignavit in otio ilio rusticano, referendi sunt libri : de Naiura Deornm ; de LHvinaiionc ■ ; de Senectuie ; de AmicitijL ; de QfficiU* 2f5. Cicero Antonii lacessitur insolentia* Quum novi motus Romae concitarentur, Cicero imminentqm i cmpestatem itinere, quod in Graeciam facturus erat, effugere tentavlt. Sed idem deinde, praesentia sua fortasse motus istos" componi posse ratus, ex itinere jam incepto Romam regressus &St* Vix autem eo venerat,quuminsolenter et contumeliosetrac^ taretur a consule Antonio. Quod quidem tarn aegre tulit Cice- ro, ut in prima Oratione Philippica graviterin consulis insolen- tiam et inhumanitatem invectus de moderatione erga se adhi- ^benda a^oret. Sed tantum abfuit, ut haec oratio mitigaret rriu* >aretque°A ,ri - on * 1 animum, ut publice nunc se Ciceronis inimr- rum profitere v ^ f • Turn Cicero ex urbe in villain suam ad Nea^ aolinse recepit, ibique seeundam orationem Philippicaai, in quaomne virus act N rbitatis in Antoniurn efFudisse videtur, com- posuitl Sed brevi tempore post quum Antonius, utDec. Brutunt c Gallia Cisalpina peileret, ex urbe profectus esset, Cicero, ut hac liberius agendi occasione usus, labefactnto liberae rei- publicae statui, quae posset, fulcra subderet, ccleri pede Ro^ mam reversus est. Et vere paulo post, Antonio ad Mutinam ncto nova spes liberae reipublicae affulgere coepit ; sed in brs quid ad^equereinnr ejus dfecfpuu, XA&RATI0NE£ BEEV10KES, OS v.espondis&e, ut id sua sponte facerent, qaod cogerentur Facex£ legibus. (De RepubJ. I. 2.) 2. Eleus Hippias quum Olympiam venisset, maxima ilia quinquennali celebritate ludorum, gloriatus est, cuncta paene audiente Graecia, nihil esse ulla in arte rerum omnium, quod ipse nesciret, nee solum has aries, quibus liberales doctrinae atque ingenuae continerentur, geometriam, musicam, Iittera* rum cognitionem et poetarum, atque ilia, quae de naturis re~ rum, quae de hominum moribus, quae de republiea diceren* tur, sed annulum, quera haberet, pallium, quo amictus, soc^ cos, quibus indutus esset, se sua manu confecisse. (De Ora* tor. III. 32.) 3. Scipioni interroganti Laelium, quit? Laeli, turn quum tu es iratus, pp.rmittis illi iracundiue dominatum animi tui ? Non mehercule, respondit ille, sed imilor Arckytatn ilium Ta^ rentinum, qui quum ad villam venisset, et omnia aliter offen* disset ac jusserat, te infelicern, inquit villico, quern necassam iam verberibus, nisi iratus essem. (De Republ. I. 38.) 4. Publium Scipionem, eum, qui primus Africanus appel^ latus est, dicere soliturm scripsit Cato, qui fuit fere ejus aequa- lis, nunquam se minus otiosum esse, quam quum otioms esset,- Magnifica vero vox et sapiente digna, quae declarat, ilium e£ in otio de negotiis cogitare, et in solitudine secum loqui soli* turn ; ut neque cessaret unquam, et interdum colloquio alteri- us non egeret. Itaque duae res, quae languorem afferunt caeteris, ilium acuebant, otium et solitude. (De Offic. Ill* 5. Diogenes Cynicus projici se jussit inhumatum. Turn amici : volucribusne et feris ? Mini me vero, inquit ; sed 6a» cillum propter me, quo abigam, ponitote. Qui poteris ? illi \ non enim senties. Quid mihi igitnr ferarum laniatus oberit^ nihil sentienti ? (Qu. Tusc. I. 43.) 6. Praeclare Anaxagoras ; qui quum Lampsaci morere* fur, quaerentibus amicis, velletne Clazomenas in patriam, si, quid accidisset, auferri ? nihil necesse est, inquit ; undiqu?- enim ad inferos tantundem viae est. (Qu. Tusc. I. 43.) III. Exempla Foriitudinzs. 1. Lacedaemonius quidam mortem tantopere contemsit, at quum ad earn duceretur, damnatus ab ephoris, et esse! vultu hilari atque laeto, dixissetque ei quidam inimicus, con<\ temtrisne leges Lycttrgi ? responderet, ego vero illi maximajr* gratiam habeo, qui me ea poena mnltaverit, quam sine mutu* aii'Qitt et $?fve vtrsura posjem dissolvcre. O virum Sparta 94 0APXJT PKlMUar,. dirnium ! ut mihi quidem, qui turn magno aninio ftierit,. innjpt oens damnatus esse videatur. (Qu. Tusc. I. 42.) 2. Tales inumerabiles nostra civitas tulit. Sed quid ducej? et principes nominem, quum legiones scribat Cato saepe ala- •ores in eum locum profectas, unde redituras senon arbitra> rentur? (Tusc. Qu. 1. c.) 3. Pari animo Lacedaemonii in Thermopylis oecidefunU m quos Simonides : Die, hospes, Spartae, nos te hie vidisse jacente& f Dam Sanctis patriae legibas obsequinrar. E quibus unus, quum Perses hostis in colloquio dixisset glori-. ans : Solera prae jaculorum multitndine ct sagittarum n populum liberavit metu : erat enim tunc haec nova et ignota ratio, Solem Lunae oppositum so- lere deficere ; quo Thaletem Milesium primum vidi^se di^ cunt. (De Republ. I. 16.)* £8 CAPUT PRIMUS VI, Graecorum studia. 1. Honos alit artes, omnesque incendunlur ad studia glo- ria, jacentque ea semper, quae apud quosque improbantur. Summam eruditionem Graeci sitam cense bant in nervorum vocumque cantibus. Igitur et Epaminondas, princeps meo judicio Graeciae, fidibus praeclare cecinisse dicitur. Themis- toclesque aliquot ante annis quum in epulis recusasset lyrani. habitus est indoctior. Ergo in Graeeia musici floruerunt, discebantque id omnes, nee qui nesciebat satis excultus doc trina putabatur. (Tusc. Quaest. I. 2.) 2. Seeundis suis rebus unusquisque volet niori : non enim tarn cumulus bonorum jucundus esse potest, quam molesta decessio. Hanc sententiam significare videtur Laconis ilia vox, qui, quum Rhodius Diagoras, Olympionices nobilis, uno die duo suos filios victores Olympiae vidisset, accessit ad senem, et gratulatus, morere, Dingora, inquit, non enim in coelum adscensurus es. — Magna haec, et nimium fortasse Graeci putant, vel turn potius putabant ; isque qui hoc Dia- gorae clixit, permagnum existimans, tres Olympionicas una e domo prodire, cunctari ilium diutius in vita, fortunae bJ€C- tum, inutile putabat ipsi. (Tusc. Qu. I. 46.) VII, Acute dicta nonnulia e 1. Nasica quum ad poetam Ennium venissei, eique ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset, domi non esse Nasica sensit, illam domini jussu dixisse, et ilium intus esse. Paucis post diebus .quum ad Nasicam venisset Ennius, et eum a janua quaereret : exclamat Nasica: se domi non esse. Turn Ennius : Quid ? ego won cognosce vocern, inquit, iuam ?. . Htc Nasica: homo e$ impudens : ego quum te qvaerereiv. ancillae tuae credidi, le domi non esse : in mihi no?i credit ipsi ? (De Orator. II. 68.) 2. Scipioni majori coronam sibi in convivio ad caput ae- commodanti, quum ea saepius rumperetur, P. Lieinius Varus. noli mirari, inquit, si non convenit : caput enim magnvm est, (De Orator. II. 61.) 3. Orator quidam malus quum in epilogo misericordiam so movisse putaret, postquam assedit, rogavit Catulum ; yidere- turne misericordiam movisse ? Ac mognam quidem, inquit : neminem enim puto esse tarn durum, cui non oratio iua ?nise~ randa visa sit. (De Orator. II. 69.) 4. Qu. Catulus quum a Philippo interrogaretur, quid la- iraret? furem se videre, respondit. (De Orator. II. 54.) NARRATIONS BREVIORES. 99 5. Theophrastus moriens accusasse naturam dicitur, quod Jeervis et cornicibus vitam diuturnam, quorum id nihil inter- ■esset, hominibus, quorum maxime interfuisset, tarn exiguam Ivitam dedisset : quorum si aetas potuisset esse longinquior, Tuturum fuisse, ut omnibus perfectis artibus, omni doctrina Ihominum vitaerudiretur. Querebatur igitur, se turn, quum ilia Ividere. coepisset, exstingui. (Qu. Tusc. III. 28.) 6. Siculas quidam, cui praetor patronum causae dabat hospitem suum, hominem nobilem, sed admodum stultum : quaeso, inquit, praetor, adversaria meo da istum patronum, de- lude mih> neniinem dederis. (De Orator. II. 69.) 7. Granius patrono malo, quum vocem in dicendo obtudis. set, suadebat, ut mulsum frigidum biberet, simulac domum rediisset : Perdam, inquit ille, vocem, si id fecero. — Melius est, inquit. quam reum. (De Orator. II. 70.) CAPUT SECUNDUM. NARRATIONES QUAEDAM VARII GENERIS, I. Generosus Fabricii animus, Uuuni rex Pyrrhus populo Romano bellum ultro intulisset ? quumque de imperio certamen esset cum rege generoso ac potente : perfuga ab eo venit in castra abricii, eique est pol— licitus, si praemium sibi proposuisset, se, ut clam venisset, sic clam in Pyrrhi castra rediturum, et eum veneno necatu- rum. Hunc Fabricius reducendum curavit ad Pyrrhum : id- que factum ejus a senatu laudatum est. (De Offic. III. 22.} II. Atkenienses auctore Aristide konestaiern utilitati praeferurit, Themistoeles post victoriam ejus belli, quod cum Persis fait, dixit in concione : se habere consilium reipublicae sa- lutare, sed id sciri opus non esse. Postulavit, ut aliquem po- pulus daret, quocum communicaret. Datus est Aristides. Huic ille : classem Lacedaemoniorum, quae subducta esset ad Gythium, clam incendi posse, quo facto frangi Lacedaemo- niorum opes necesse esset. Quod Aristides quum audisset 100 CAPUT SECUNDUM. in concionem magna cum exspectatione venit, dixitquq : per- utile esse consilium, quod Themistocles afferret, sed minime honestum. Itaque Athenienses, quod honestum non esset, id ne utile quidem putaverunt, totamque* earn rem, quam ne audierant quidem, auctore Aristide rupudiaverunt. (Offic, III. 11.) . ■ III. Titi Tor quail pietas. Lucio Manlio, quum Dictator fuisset, Marcus Pomponius, iribunus plebis, diem dixit, quod is paucos sibi dies ad Die- iaturam gerendam addidisset. Criminabatur etiam, quodTi- turn tilium, qui postea est Torquatus nominatus, ab homini- bus relegasset, et rure habitare jussisset. Quod quum audi- visset adoleseens films, negotium exhiberi patri, accurrisse Romam, et cum prima luce Pomponii domum venisse dicitur. Cui quum esset nuntiatum, quod ilium iratum allaturum ad se aliquid contra patrem arbitraretur, surrexit e lectulo, remo- tisque arbitris, ad se adolescentem jussit venire. At ille, ut ingressus est, confestim gladium destrinxit, ju- ravitque, se ilium statim interfecturum, nisi jusjurandum sibi dedisset, se patrem missum esse facturum. Juravit, hoc co- actus terrore, Pomponius. Rem adpopulum detulit : doeuit, cur sibi causa desistere necesse esset : Manlium missum fe- cit. Tantum temporibus illis jusjurandum valebat. ^Offic, III. 31.) IV. Reguli in jurejurando conservando religio. Attilius Regulus, primo Punico bello captus a Poenis, ju- ratus missus est ad senatum Romanum, ut, nisi redditi essen* Poenis captivi nobiles quidam, rediret ipse Carthaginem. Is. quum Romam venisset, in senatu mandata exposuit, sed red- di captives, negavit esse utile : illos enim adolescentes esse, et bonos duces, se jam confectum senectute. Cujus quum valuisset auctoritas, captivi retenti sunt : ipse Carthaginem rediit ; neque eum caritas patriae retinuit, nee subrum. Ne- que vero turn ignorabat, se ad crudelissimum hostem, et ad exquisita supplicia proficisci : sed jusjurandum conservandum putabat. (Offic. 111.26.) V. Studio et disciplina vinci possum innata vitia, Stilponem, Megareum philosophum, acutum sane homi. nem et probatum temporibus illis accepimus. Hunc scri a All RATIO NES QUAE BAM VAEII GENERIS. 101 bunt ipsius famihares, et ebriosum et mulierosum fuisse : ne- que hoc scribunt vituperantes, sed potius ad laudem. Vitio- sam enim naturam ab eo sic edomitam et compressam esse doctrina, ut nemo unquam vinolentum ilium, nemo in eo li- bidinis vestigium viderit. Quid ? Socratem, nonne legimus. quemadmodum notarit Zopyrus, physiognomon, qui se pro- fitebatur hominum mores naturasque ex corpore, oculis, vul- tu, fronte pernoscere ? Stupidum esse Socratem dixit et bar- durri, quodjugulaeoncava non haberet ; addidit etiam, mulie- rosum : in quo Alcibiades cachinnum dicitur sustuKsse. Haec ex naturalibus causis vitia nasci possunt : exstirpari autem et funditus tolli, ut is ipse, qui ad ea propensus fuerit a tantis vitiis avocetur, non est id positum in naturalibus cau- sis, sed in voluntate, studio, disciplina. (Fat. 5.) VI. Lahore et studio super antur impedimenta naturae. Orator futurus imitetur ilium, cui sine dubio sumraa vis di- jendi conceditur, Atheniensem Demosthenem, in quo tantum studium fuisse tantusque labor dicitur, ut primum impedimenta naturae diligentia ividustriaque superarit ; quumque ita balbus osset, ut ejus ipsius artis, cui studeret, primam litteram non posset dicere, porfecit meditando, ut nemo planius eo locutus putaretur : deinde quum spiritus ejus esset angustior, tantum continenda anima in dicendo est assecutus, ut una continua- tione verborum (id quod ejus scripta declarant) binae ei con- tentiones vocis et remissiones continerentur : qui etiam, ui memoriae proditum est, conjectis in os calculis, summa voce versus multos uno spiritu pronuntiare consuescebat, neque id consistens in loco, sed inambulans, atque adscensu ingrediens arduo. (De Oral. I. 61.) VII. Exemplum spectatas amicitiae. Bamonem et Pythiam, Pythagoreos, ferunt hoc animo inter se fuisse, ut, quum eorum alteri Dionysius tyrannus diem ne- cis destinavisset, et is, qui morti addictus esset, paucos sibi dies eommendandorum suorum causa postulavisset, vas factus sit alter ejus sistendi ; ut, si ille non revertisset, moriendum esset ipsi. Qui quum ad diem se recepisset admiratus eorum fidem tyrannus, petivit, ut se ad amicitiam tertium abscribe- rent. rOffic. III. 10.) k2 102 CAPUT SECUNDUM. VIII. Timotkei de coena apud Platonem judicium . Timotheum, clarum hominem Athenis, et principem civita- ds, ferunt, quum coenavisset apud Platonem, eoque convivio admodum delectatus esset, vidissetque eum postridie, dixisse, vestrae quidem coenae non solum in praesentia, sed etiam postero die jucundae sunt. (Tusc. Qu. V. 35.) IX. Philip pus filio sao Alexandro largitionem exprobrat. Praeclare epistola quadam Alexandrum fiiium Philippus ae~ cusat, quod largitione benevolentiam Macedonum consectetur. Quae te, malum, inquit, ratio in istam spem induxit, ut eos tibl fideles putares fore, quos peeunia corrupisses ? An tu id agis. ut Macedones non te regem suum, sed ministrum et praebito- rem sperent fore ? (De Offic. II. 15.) X. Socratis de bealitudine sententia. Socrates, quum esset ex eo quaesitum, Archelauui, Perdit> cae fiiium, qui turn fortunalissimus haberetur, nonne beatum putaret? haud scio, inquit; nunquam enim cumeocoliocu- tus sum. — Am' tu ? an tu aliter id scire non potes 1 — Nullo modo. — Tu igitur ne de Persarum quidem rege magno potes dicere, beatusne sit ? — An ego possim, quum ignore'm, quam sit doctus, quam vir bonus ? — Quid? lu in eo sitarn vitani bea~ tam putas ? — Ita prorsus existimo , bonos, beatos ; imprpbos, miseros— Miser ergo Archelaus ? — Certe, si injustus. (Qu, Tusc. V. 12.) XL Phormio coram Hannibale dc imperaloris officio dispuUil. Quum Hannibal Carthagine expulsus Ephesum ad Airiio- chum venisset exsul, proque eo, quod ejus nomen erat magna apud omnes gloria, invitatus esset ab hospitibus suis, ut Phor- mionem, peripateticum, si vellet, audiret ; quumque se non nolle dixisset; locutus esse dicitur, homo'copiosus, aliquot ho- ras de imperatoris officio, et de omni re militari. Turn, quum caeteri, qui ilium audierant, vehementer essent delectati, quae- rebant ab Hannibale, quidnarn ipse de illo philosopho judi caret. Poenus non optime Graece, sed tamen libere respon disse fertur, multos se deliros senes saepe vidisse : sed qui magis, quam Phormio, deliraret, vidisse neminem. Neque mehercule injuria. Quid enim aut arrogantius, aut loquacius NARRATIONES QUAEDA3I VARII GEXERIc. 103 iieri potuit, quam Hannibali, qui tot aniios de imperio cumpo- pulo Romano omnium gentium victore certasset, Graecum hominem, qui numquam hostem, numquam castra vidisset, numquam denique minimam partem ullius pubiici muneris attigisset, praecepta de re militari dare ? (De Orat. II. 18/ XII. Cibi et potionis condimenia fames et sitis. Quis non videt, desideriis condiri epulas ? Darius in fuga. quum aquam turbidam, et cadaveribus inquinatam, bibisset. negavit umquam se bibisse jucundius. Numquam videlicet sitiens biberat. Nee esuriens Ptolemaeus ederat : eui quum peragranti Aegyptum, comitibus non consecutis, cibarius in casa panis datus esset, nihil visum est illo pane jucundius. Socratem ferunt, quum usque ad vesperum contentius ambu- laret, quaesitumque esset ex eo, quare id faceret ; respondis- se, se. quo melius coenaret, opsonare ambulando famem. Quid ? victum Lacedaemoniorum in phiditiis nonne videmus 7 ubi quum tyrannus coenavisset Dionysius, negavit se jure illo nigro, quod coenae caput erat, delectatum. Turn is, qui ilia coxerat : minime mirum : condimenta enim defuere. Quae tandem ? inquit ille. Labor in venatu, sudor, cursus ad Eu- rotam, fames, sitis. His enim rebus Lacedaemoniorum epu^ lac condiuntur. (Qu. Tusc. V. 34.) XIII. Splendida tyrannorum miseria. Dionysius major, Siciliae tyrannus, ipse indicavit, quam esset beatus. Nam quum quid am ex ejus assentatoribus. Damocles, commemoraret, in sermone copias ejus, opes, ma- jestatem dominatus, rerum abundantiam. magnificentiam aedi< um regiarum, negaretque, unquam beatiorem quemquam fti. isse : visne igitur, inquit, Damocle, quoniam haec te vita de- lectat, ipse eandem degustare, et fortunam experiri meam ? Quum se ille cupere dixisset, collocari jussit hominem in au- reo lecto, strato pulcherrime textili stragulo, rnagnificis ope- ribus picto, abacosque complures ornavit argento auroque caelato. Turn ad mensam eximia forma pueros delectos jus- sit consistere, eosque nutum illius intuentes diligenter minis- trare. Aderant unguenta, coronae : incendebantur odores. mensae conquisitissimis epulis exstruebantur. Fortunatus sibi Damocles videbatur. In hoc medio apparatu fulgentem gladium, e lacunari seta equina aptum, demitti jussit, ut im- penderet illius beati cervicibus. Itaque nee pulohros ilios ministratores adspiciebat, nee plenum artis argentum : nee 104 CAPUT SECUNDUM. manum porrigebat in mensam. Jam ipsae defluebant coro- nae. Denique exoravit tyranrium, ut abire liceret, quod jam beatus noilet esse. Satisne videtur declarasse Dionysius, nihil esse ei beatum, cui semper aliquis terror impendeat 1 (Tusc. Qu. V. 21.) XI Y. Dionysii tyranni ingenium, Duodequadraginta annos tyrannus Syracusanorum fuil Dionysius, quum quinque et viginti annos natus dominatum occupavisset. Qua pulchritudihe urbem, quibus opibus prae- ditam servitute oppressam tenuit civitatem ! Atqui de hoc homine a bonis auctoribus sic scriptum accepimus, summam fuisse ejus in victu temperantiam, in rebusque gerendis virum acrem et industrium, eundem tamen maleficum natura et in- justum. Ex quo omnibus, bene veritatem intuentibus, videri necesse est miserrimum. Ea enim ipsa, quae concupierat, ne turn quidem, quum omnia se posse censebat, consequeba- tur. Qui quum esset bonis parentibus atque honesto loco riatus, (etsi id quidem alius alio modo tradidit,) abundaretque aequalium familiaritatibus et -consuetudine propinquorum : credebat eorum nemioi ; sed iis, quos ex familiis locupletum servos delegerat, quibus nomen servitutis ipse detraxerat, et quibusdam convenis et feris barbaris, corporis custodiam committebat. Ita propter injustam dominatus cupiditatem in carcerem quodammodo se ipse incluserat. Quin etiam, ne tonsori coilum committeret, tondere tilias suas docuit. Ita sordido ancillarique artificio regiae virgines, ut tonstriculae, tondebant barbam et capillum patris. Et tamen ab iis ipsis, quum jam essent adultae, ferrum removit, instituitque, ut candentibus juglandium pmaminibus barbam sibi et capillum adurerent. Quumque duas uxores haberet, sic noctu ad eas ventitabat, ut omnia specularetur, et perscrutaretur ante. Eft, quum fossam latam cubicuiari lecto circumdedisset, ej usque fossae transitum ponticulo ligneo conjunxisset: eum ipsum, quum forem cubiculi clauserat, detorquebat. Idemque quum in communibus suggestis consistere non auderet, concionari ex alta turri solebat. Atque is, quum pila ludere vellet (stu- diose enim id factitabat) tunicamque poneret ; adolescentulo tradidisse gladium dicitur. Hie, quum quidam familiaris jocans dixisset : Huic quidem certe vitam tuam committis^ ar- risissetque adolescens : utrumque jussit interfici : alterum, quia viam demonstravisset interimendi sui, alterum, quia id dictum risu approbavisset. Atque eo facto sic doluit, ut nihil gravius tiilerit in vita. Quern enim vehementer amarat, occiderat. NARRATION E3 QUAEDAM VARII GENERIS. 105 Sic distrahuntur in contrarias partes impotentium cupiditates. (Tusc. Qu. V. 20.) XV. Mors ad divina praemia refertur, Argiae sacerdotis, Cleobis et Biton, filii praedicantur, Nota fabula est. Quum enim illam ad soiemne et statum gacrifieiUm curru vehi jus esset, satis longe ab oppido ad fanum, morarenturque jumenta : tunc juvenes ii, quos modo nominavi, veste posita, corpora oleo perunxerunt, ad jugum accesserunt. Ita sacerdos advecta in fanum, quum currus esset ductus a filiis, precata a dea dicitur, ut illis praemium daret.pro pietaie, quod maximum dari posset homini a deo. Post, epulatos cum matre adolescenres, somno se dedisse, mane inventos esse mortuos. — Simili precatione Trophonius et Agamedes usi dicuntur : qui quum Apollini Delphis tern- plum aedificavissent, venerantes deum, petierunt mercedem non parvam quidem operis et iaboris sui, nihil certi, sed quod esset optimum homini, Quibus Apollo se id daturum osten- disse dicitur post ejus diei diem tertium i qui ut illuxit, mortal sunt reperti. (T. Qu. I. 47.) XVI. Pythii foeneratoris ealliditas. C. Canius, eques Romanus, nee infacetus et satis litteratus, quum se Syracusas otiandi (ut ipse dicere solebat), non ne- gotiandi causa, contulisset, dictitabat, se hortulos aliquos velle emere, quo invitare amicos, et ubi se obleetare sine in- terpellatoribus posset. Quod quum percrebuisset, Pythius ei quidam, qui argentariam faceret Syracu3is, dixit, venales quidem se hortos non habere, sed licere itti Canio, si vellet, ut suis : et simul ad coenam hominemHn hortos invitavit in posterum diem. Quum ille promisisset, turn Pythius, qui es- set, ut argentarius, apud omnes ordines gratiosus, piscatores ad se convocavit, et ab his petivit, ut ante suos hortulos pos- tridie piscarentur : dixitque, quid eos facere vellet. Ad coe- nam tempore venit Canius : opipare a Pythio apparatum con- vivium : cymbarum ante oculos multitudo : pro se quisque ? quod ceperat, adferebat ; ante pedes Pythii pisces abjicie- bantur. Turn Canius : Quatso, inquit, quid est hoc, Pythi ? iantumne piscium, tantumne cymbarum? Et ille : quid mirum ? inquit, hoc loco est, Syracusis quidquid est piscium : haec aqua* iio : hac villa isti carere non possunt. Incensus Canius cu~ piditate contend it a Pythio, ut venderet. Gravate ille primo. j^iiid miilta ? impetrat. Emit homo cupidus et locuples tanti. 106 CAPUT SECUNDUM. quanti Pythius voluit, et emit instructos ; nomina facit, nego- tium conficit. Invitat Canius postridie familiares suos : venit ipse mature : scalmum nullum videt. Quaerit ex proximo vicino, num feriae quaedam piscatorum essent, quod eos nul- !os videret? Nullae, quod seiam, inquit ille ; sed hie piscurt nulli solent. Iiaque heri rnirabjr, quid accidisset. Stoma- chari Canius. Sed quid faceret ? nondum enim Aquillius protulerat de dolo malo formulas. (Off. III. 14.) XVIL De insigni Themistoclis menioria. Fertur ineredibili quadam magnitudine consilii atque inge- nii Atheniensis ille fuisse Themistocles : ad quern quidam doctus homo, atque imprimis eruditus accessisse dicitur, eique artem memoriae, quae turn primum proferebatur, poliicitus esse se traditurum. Quum ille quaesisset, quidnam ilia ars efficere posset ? dixisse ilium doctorem, ut omnia meminisset ; et ei Themistoclem respohdisse, gratius sibi ilium esse fac- turum, si se oblivisci, quae vellet, quam si meminisse, docu- isset. Videsne, quae vis in homine acerrimi ingenii, quam potens et quanta mens fuerit ? qui ita respondent, ut intelli- gere possemus, nihil ex illius animo, quod semel esset infu- sum, unquam effluere potuisse : quum quidem ei fuerit opta- bilius, oblivisci posse potius, quod meminisse nollet, quam. quod semel audisset, vidissetve, meminisse. (De Orat. II. 74.) XVIII. Inventor arlis memoriae Simonides. Gratiam habeo Simonidi illi Ceio, quem primum ferunt ar- tem memoriae protulisse. Dicunt enim, quum coenaret Crannone in Thessalia Simonides apud Scopam, fortunatum hominem et nobilem, cecinissetque id carmen, quod in eum scripsisset, in quo multa ornandi causa, poetarum more, in Castorem scripta et Pollucem fuissent, nimis ilium sordide Simonidi dixisse, se dimidium ejus ei, quod pactus esset pro illo carmine, daturum : reliquum a suis Tyndaridis, quos ae- que laudasset, peteret, si ei videretur. Paulo post esse fe- runt nuntiatum Simonidi, ut prodiret : juvenes stare ad januam duos quosdam, qui eum magnopere evocarent : sur- rexisse ilium ipsum, prodiisse, vidisse neminem. Hoc in- terim spatio conclave illud, ubi epularetur Scopas, concidis- se : ea ruina ipsum oppressum cum suis interiisse. Quos quum humare vellent sui, nee possent obtritos internoscere ullo modo : Simonides dicitur ex eo> quod meminisset. quo NAURATIONES QUAEDAM VABII GENERIS. 101 eorum loco quisque cubuisset, demonstrator uniuscujusque se- peliendi fuisse. Hac turn re admonitus invenisse fertur, or- dinem esse maxime. qui memoriae lumen afferret. (De Orat. II. 86.) XIX. Delus insula, (Memoriae ac Uteris proditum est,) Latonam ex longo erro- re, et fuga. gravidam, et jam ad pariendum vicinam, tempo- ribus exactis, confugisse Delum, atque ibi ApoilinemDianam- . que peperisse. Qua ex opinione hominum ilia insula eorum xleorum sacra putatur : tantaque ejus auctoritas religionis et est, et semper fuit, ut ne Persae quidem, quum bellum toti Graeciae, diis hominibusque, indixissent, et mille numero navium classem ad Delum appulissent, quidquam conarentur. autviolare, aut attingere. (In Verr. Act. II. I. 18.) XX. Lautumiae Syracusanae. Lautumias Syracusanas" omnes audistis : plerique nostis* Opus est ingens, magnincum, regum, ac tyrannorum. To- rum est ex saxo, in mirandam aititudinem depresso, et mul- torum operis penitus exciso. Nihil tarn clausum ad exitus, nihil tarn septum undique, nihil tarn tutum ad custodias, nee fieri, nee cogitari potest. In has lautumias, si qui publice eustodiendi sunt, etiam ex caeteris oppidis Siciliae deduci imperantur. (In Verr. Act. II. V. 27.) XXI. Mithridates. ex Pcnto profugiens, cum Medea com- paretics. Ex sue regno sic Mithridates profugit, ut ex eodem Ponto Medea ilia quondam profugisse dicitur : quam praedicant in (ucra fratris sui membra in iis locis, qua se parens persequere- tur, dissipavisse, ut eorum collectio dispersa, moerorque pa- trius, celeritateoi persequendi retardaret. Sic Mithridates fugiens maximam vim auri atque argenti, pulcherrimarumque rerum omnium, quas et a majoribus acceperat, et ipse bello superiore ex tota Asia direptas in suum regnum congesserat, in Ponto omnem reliquit. Haec dum nostri colligunt omnia diligentius, rex ipse e manibus effugit. Ita ilium in perse- quendi studio moeror, hos laetitia. retardavit- (Pro Leo. Maml.9.1 108 CAPUT sfecUNDtJM* XXII. Cacdcs etfurium miro indicia deteguniur* Strato medicus domi furtum fecit et caedem ejusmodi i Quum esset in aedibus armarium, in quo sciret esse nummo- rum aliquantum et auri : noctu duos conservos dormientes occidit, in piscinamque dejecit : ipse armarii fundum exsecu- it, et sestertium CL et auri quinque pondo abstulit, uno ex servis puero, non grandi, conscio. Furto postridie cognito. omnis suspicio in eos servos, qui non comparebant, commo- vebatur. Quum exseetio ilia fundi in armario animadverte- retur, quaerebant homines, quonam modo fieri potuisset ? Qui- dam ex amicis Sassiae recordatus est, se nuper in auctione quandam vidisse in rebus minutis aduncam, ex omni parte dentatam, et tortuosam, venire serrulam, qua illud potuisse ita circumsecari videretur. Ne multa : perquiritur a coacto- ribus. Invenitur, ea serrula ad Stratonem pervenisse. Hoc initio suspicionis orto, et aperte insimulato Stratone, puer ille conscius pertimuit : rem omnem dominae indicavit : homines in piscina inventi sunt : Strato in vincula conjectus est, atque etiam in taberna ejus nummi, nequaquam omnes, reperiuntur. —Hoc uno modo saepe multorum improbitate depressa Veritas emergit, et innocentiae defensio interclusa respirat : quod aut ii, qui ad fraudem callidi sunt, non tantum audent, quantum excogitant : aut illi, quorum eminet audacia atque projecta est, a consiliis malitiae deseruntur. Quod si aut confidens astutia, aut callida esset audocia, v^x ullo obsisti modo posset, 'Pro Cluentio 64, et 65.) NOTES, Pag* 1. Assyrii, a people of Western Asia. Assyria is now Kur* % distan. 2. Baclriana, an extensive country of Northern India, on the river Oxus. 3. Magicas arles. The Magi were a body of priests among the Persians, to whom the care of worshipping the gods was con- signed. 4. Morem vest is, i.e. vestitum. 5. Exinde, ab eo inde tempore. 6. Semiramis (ob virilem vestitum) pro filio Ninya est habita. 7. Baby Ionia , the capital of the province Babylonia, on the Eu phrates. 8. Cocto latere, (later), " of bricks/' 9. Aethiopia, a general name for the southern parts of Africa, as India for the eastern countries of Asia. 10. Reram potita, not rebus. Potiri governs a genitive as well as an ablative, especially in the phrase rerum potiri, "to obtain su- preme dominion." 11. Media, an extensive country between Assyria, Armenia, the Caspian sea, and Persis, then a province of the Assyrian Mo* narchy. 1. Feminae,i. e.regitjfeminaesimillimo. 2 2. Negat, he. i. e. dixit, se non posse obedire ejusmodi regi. 3. Deseendit. -Scil. pervenit imperium. 4. Enatam % (the participle instead of the infinitive), depends upon vidit. 5. The original race of the Persians was a pastoral people in the mountainous parts of Persis, a country of moderate extent between Media, the Persicus Sinus, and Carmania. 1. Altero servato, i. e. alierumque (filium Mandanae) servaret J$ 2. Pro, " instead -of." .3. Ingenui. Slaves only were allowed to be beaten, at least according to the custom of the Greeks and Romans. 4. Tempora, quibus ipse puerum exponijusserat. 5. Sua, Harpagi. 6. Pronam, i. e. facilem, patentem, mdlis difficultatibus impe* ditam. 7. Nihil, instead of non. 8. Fecisset. scil. ii, qui convocati erant. 9. Si conditio esset prjoposita, i. e. sioptio data esset. 1. Summam belli, '« the direction of tke whole war, the chief £, command." 110 KOTES. Bage. 4 2. Oblitus, i. e. immemor. 3. Hyrcania, a province on the eastern coast of the Caspian sea. 4. Lydia, a country of Asia Minor, on the coast of the Aegean,, 5. Nullo negotio, i. e. facile^ levi opera, 6. Cauponias artes exercere, Gr. ^oTr^XttJctv, " to exercise a petty retail trade." 7. Artes ludicras, i. e. ad luxuriant magis, quam ad vitae necessi- iatem perlinerites. 8. Araxes, a river of Armenia, which empties itself into the Caspian sea. 9. Omissis, i. e. rieglectis, hostibus. 10. Insuetos, scil. vini, non adsuetos vino. 5 1. Cum hac exprobratione, i. e. hac exprobratione adjecta. 2. Quern sitisti, i. e. cujus fuisti sitiens. Sitire sanguinem, a£ sitire honores, instead of, vehementer cupert, avidum esse sanguinis. 3. Offensus super stitionibus. The Persians abhorred the Egyp- tian custom of worshipping beasts, as indeed all idolatry, since they offered their adoration only to the Sun, the Moon, and the Elements. 4. Apis, a god of the Egyptians, worshipped under the form of an ox. He had a magnificent temple at Memphis. 5. Templum. A sacred place in an Oasis Of the Libyan desert a resting-place for the caravans, and a famous oracle. 6. Per quietem, i. e. dormiens, somnians. 7. Parricidium, " the murder of any near relation." 8. Cunctantesque, rie. Understand, before ne, prae melu. The idea of apprehension is conveyed by the word cunctantes. i* 1. Fortuna ita regente, i. e.fortuna percussoris ictum ita moderan- te, ut Gobryae corpus non tangtret, sed magum interficeret. 2. Haec res, i.e. equi hinnitus ad soils ortum. 3. Nihil negotii superesse existima, i. e. jam totum illud negotium sic uti optas, actum et transactnm puta. 4. Pridie const, diem, i. e. pridie ante const, diem. 5. Ad eundem locum, where the experiment was to be made. 6. Firmaiurus. Eo eonsilio, ut firmaret regnum, matrimonii juncto cumjilia regis, regni Persarum audoris seu conditoris. 7. Megi se inopin, offtrt, i. e. in conspectum regis venit, qui nihil tale suspicaius fuerat. 8. Transfugae ttiulo, ie.se transfugam esse simulans. 9. Dejiae, i. e. de veritate eorum, quae narrabat. j 1. Scythis. The north of Asia was known to the Greeks and Romans by the generic name of Scythia, and divided into Scy- thia intra and extra Imaum, that is* on either side of Mount Imaus. 2. Ister, the Greek name for the river which the Romans called. Danubius. The former name Was used especially to denote the eastern part of the river. 3. Trepidus, magna cum festinatione, nee timoris expers. 4. tonibus. The Ionians were a Grecian colony in Asia Minor., on the coast of the Aegaean. 5. Narrabitur. See within, C. cap. 5. 6. 6. Campus Marathonius, a plain in Attica. 7. Et in regno et ante regnum, "both during his reign and pre- vious to its commencement." 8. Susceptis, i. e. natis et educatis, NOTES, 111 Page. 9. Domi, i. e. privatim, not before the usual tribunal. 7 10. Contentio. Hae$ contentio tarn fraterna (i. e. tarn fraternis anitnis decerlala) fuil. 11. Eiqueapparalui,'u e. eiqu: parando. 12. Dux, emphatically, a leader, such as he ought to be. 13. Thermopylae, a small pass leading from Thessaly into Lo- cris, Phocis, and the southern parts of Greece. It has a part of the chain of Mount Oeta on the west, and the sea on the east, with deep and dangerous marshes, being in the narrowest part on- ly 25 feet in breadth. 1. Hortatur, recedant. After hortari and similar verbs ut is of- 8 ten omitted. 2. Ante congressionem, i. e. antequam cum Graecis navali praelio zongrederetur. 3. Delphi, in Phocis, at the foot of Mount Parnassus, one of the most celebrated oracles in Greece. 4. Quam nidlae, &c. ut homines intelligerent , quam vanae nullius- que.momenti hominum vires essent adversus deos. 5. Tkespiae arid Plataeae, towns in Boeotia. 6. Athenae, the capital of Attica. 7. Non poterat, scil. grassari. 8. Salamis, an island in the Saronicus Sinus (now the Gulf of Engia), near the coast of Attica. 9. Statuta, i. e. in ttatione collocata. 10. Halicarnassus, a town of Caria, in the south-west of Asia Minor ; it was governed by kings, and was tributary to the Per- sians. 11. Cumrege,i. e. cum regiis copiis conjuncti. 12. Hellespontus, now the Dardanelles, a strait between Asia and Thrace, connecting the Propontis with the Aegaean. Xerxes had built across this a bridge of boats. _ h Abyidos, a town on the Asiatic shore of the Hellespont ; Ses- 9 ios was opposite. 2. Mycale, a promontory of Ionia. 3. Cimon, son of Miltiades. 4. Cyprus, an island in the Mediterranean, tributary to the Persians. 5. Phoenicia, a country on the coast of the Mediterranean, A great part of the Persian fleet consisted of Phoenician ships. 6. Pausanias, the conqueror of Mardonius at Plataeae. 1. Darius, an older son of Xerxes. J 2. Qui, i. e. hie autem. 3. Recogniturus, i. e. simulans, se recogniturum esse. 4. Vindicare caedem is equivalent to ulcisci : vindicare se ab t#- ndiis, is equivalent to servare se, el insidias vitare. 5. Inclinari, i. e. ad ruinam vergere. 6. Palris judicium : haec palris suprema voluntas, testamento prodita, qua Arlaxerxes, patre adhuc private genitus,ipsipraefe- rebdtur. 7. In praelio, near Cunaxa, a place of Assyria, 500 stadia from Babylon*. 8. Quidem — autem, like the Gr. ph — Si. 9. Equifitga, i. e. relocitas. \, Revertuntur. This is the famous retreat of the ten thousand J j Greeks, (described by Xenophon), from the interior of Asia to the 112 2J0TES* Page. I J Aegaean, which they made .through unknown and hostile nations, although constantly harassed by a Persian army. 2. Parr>cidii, scil. quod molitus fuerat . 3. Conjuges. It was customary among the Persians to put to death the families of traitors together with the criminal himself. 4. Cadusii, a people of the most northerly region of Media, on the Caspian Sea. 5. Decora, the consequence instead of the cause, as often laics for laudabile factum ; properly ob egregium hoc /acinus, quod ei lau- dem tt decora paraverat. 12 1- tn'retncntis, i. e. magniludine sua, quaflorentibusjam rebus su* is utebau'ur. 2. Sordibus, Justin may be considered as alluding here to the origin of the Roman State. 3. fnnafsolo.. They styled themselves avTox$ovz$, indigenae. 4 Lanificii el olei. The olive was first produced here by Mi- nerva, tie tutelar goddess of the Athenians ; to her they were al- so indebted for the art of weaving. 5. Vini. Bacchus taught the mode of cultivating the vine to the Athenian Icarius. 6. were f umeuta. Triptolemus, son of Celeus, king of Eleu- sis, was tau-ht agriculture by Ceres, and made it known through- out the world. Previously mankind had subsisted on acorns and Other wild fruits. 7. Glandem ve*ci, instead of gande vesci, 8. Leges e ci,ilu ducipluta* These they considered also as the gift of Ceres, whence they styled her &e £14 KOTES. _ Page, jg 12. Ancipiti ptriculo, i.e. ah utraque parte hostium navibus cir- cumvent*. 13. Deservis suis, qnem habuit Jidelissimum, i. e. servorumsuo Tumjidelissimum. 14. Suis verbis, " in his name." 15. Longinquiore (more usually applied to spaee than time) tern pore, instead of major e tern poris impendio. 16. Confeclurum. With this, and also oppressmum, understand esse, and also eum as the accusative of the subject 17. Hoc eo valebat, etc. i. e. hoc eo spexlabat (eo consilio a The- mistocle factum est) ut Gracci iiigratiis, i. e. vtl inviti, ad pugnam cogerenluf. 18. Barbarus, i. e. rex Persarum. {6 1- Alienis$imo,i. e.iniquissimo. 2. Qimm Phal. — uterentur, instead of quum Fhalereus partus, quo turn temporis utebantur, neque magvus, neque bonus essct. 3. Piraeu Both Piraeus and Piraeeus were used. The forme: is more usual in the ancient authors. The Greeks wrote Ueipauvr, sometimes also to Hdpatov. 4. Dignitate, \. e. splendore el magnificentid. 5. Ultro. The Greeks, who had hitherto acted on the defensive, now commenced an offensive war. 6. Byzantium x now Constantinople, situate on the Bosporus Thra- cius, which connects the Propon.tis with the Euxine. . The Pel iians had taken possession of this city. 7. Erelriensem, " of Eretria," a town of the island ftuboea. 8. Misit. The perfect is used in letters to express an action which is present to the- writer, but considered as past in relation to the reader. Combine thus : Pausanias misit libieos, quos Byz cepcrat,pos!qiiam cognovit eos propmnuos tuos esse. 17 1* Certum, i. e. cui cdnfidcre possit. 2. Face (an old form instead of fac, which here renders the sentence more harmonious than fac would), mitt as, instead of Git ra ut mitias, and this for milte. 3. Salute, i. e. libertate recuperala. 4. Collaudnt,i. e.valde laudat. 5. Sifecerit, etc. i. e. si rem psrfccerit, nihil esse, quod a se non sit hnpetraturus. 6. Chaicioecus, a the brazen temple," or " that has a brazen house or temple." Quae refers either to acdes or Minena, and the epithet x a ^ KiotK °s .applies as well to the goddess as to the temple. 7. Ephori, the most powerful magistrates at Sparta, who were first created by Lycurgus. They were five in number, and held their office? for a year. They were much the same as the tri- bunes. of th« .people- at Rome, appointed to watch with a jealous- eye over the liberties and rights of the populace. Hence their name tyopot, iC overseers," from tyopav, " to oversee, inspect." 8. Inqrimis, etc. i. e. inter primosfuisse, qui lap ides, offer rent. 9. Testarum sugragiis, " by the Ostracism (*0 Ex utraque parte, scil. Lacedaemoniorum e% Atheniensizem 110 xotos. Page, 9Q 6. Inter anguslias maris, where the Athenian fleet could not ex- *? tend itself sufficiently. 2 I 1. Elis, a town in a district of the same name in the Pelopon nesus. 2. Thebae, the capital of Boeotia. 3. Eumolpidae, the priests of Ceres at the celebration of her festivals of Eleusis. The Eumolpidae were descended from Eu- molpus, a king of Thrace, who was made priest of Ceres by Erecbtheus king of Athens. The priesthood continued in the fa mily for 1200 years. 4. Decelia, AeiciXeia, on the boundaries of Boeotia and Attica. 5. Tempns, scil. opporluvum, opportunitatym. 6. Regem fore. The accusative with the infinitive depends up- on dixit, the idea of which is contained in persuadet. 7. Ne externis vacet, i. e. ne otium Graecis suppctat ad externa bcl- la gerenda. 8. Maligne, i. e.parcc. 9. Samos, one of the Sporades, off the coast of Ionia. At thai time almost all the Athenian fleet was stationed here. !22 1. Imperium -transfer tur- This is the revolution of Pisander, which occurred, 01. 92. 1. By this revolution the government was taken from the people and committed to 400 tyrants, thereby changing {he previously existing democracy into an oligarchy. After a few months the oligarchy was in turn abolished, in the accomplishment of which the friends of Alcibiades were particu- larly active. 2. Patria liberala, since he had abolished the oligarchy and res iored the democracy. 3. Vigutrani, more expressive than fuerant. 4. Tribus navalibus, especially in that of Cyzicus, which made the Athenians masters of the Hellespont, and compelled the La cedaemonians to abandon the whole sea. 5. Consilio, i. e. prudentid, " by his prudent conduct." 6. Adversas superiores, i. e. calamitates, quibus superioribus tempo ribus afflicti essent. 7. Coronis donabatur. Crowns were given, as marks of dis- tinction, to citizens who had deserved well of their country. This seems to have been practised towards Olympic victors at their home, since a state thought itself peculiarly fortunate, when one of its citizens obtained a prize in the higher games. It was usual in such cases, upon the entry of the victor, to heap upon him flowers and wreaths. 8. Resacrare or rcsecrare, liberare ab imprecalionibiis, rcvocatU diris. •23 1. Dum populalur. According to others, Alcibiades had left the fleet in order to procure subsidies, and the generals, whom he left in command, risked an engagement contrary to orders. 2. Aegos flymen (&lyh 7rora/Q °^ e y tne command of the Ephori. **•*& 1. Ex eo, scil. Agesilao. 2. Debilitatae viderentur, instead of debilitatae essent. 3. hisolentia gloriae, instead of insolenti gloriationt. 4. SecuHs, i. e. Us Graecorum, qui, quod se pacem exislimabanl ha here, sine meiu securi erant. 5. Archidamus, son of Agesilaus. 30 '*• Principio noctis, i. e. nocte appetente, primis nociis tenebris. 2. Aciem, hoslium exercitum impetumque eorum, quibus antea rohur copiarum Lacedaemoniarum resistere nonpotuerat, 3. Ex continenti, i. e. confestim, e vestigio. 4. Victoria, in the battle fought near Mantinea in Arcadia, Olymp. 104. 2. 5. Hunc ante, instead of ante hunc. 6. Vir mdior, instead of utrum vir melior. The omission of the first interrogative is not unusual. 7. Accipere, scil. ex honoribas. 3 I 1. Muneris, i. e. beneficii a capris accept i. 2. Aegae, from a?f, alyos, a goat. 3. Mortis postrema, in-tead of mors, rerum omnium postrema ; as iri the language of Homer ri\os $avdrov. 4. Praefatus, i. e. dicens* 5. Stirpem, scil. stirpem regum illius familiac. After the death of Alexander the government of Macedonia devolved upon Lis 3 J general*. 6. i'hracibus et Illyriis. The TKracians and Illyrians were the newest neighbours of the Macedonians, the former on the east, tfra latter on the west. They were both rude and warlike na* .ions. 1. Regem, emphatically ; a king, such as he should be. 32 2. Sustulit, i.e. suscepit et educavit. 3. Olynthus, a celebrated town and republic of Macedonia? in the district Chalcidice, north of the |peninsula of Pallene, and at the head of the Toronaicus Sinus, or Gulf of Cassandria. 4. Occupaius fuisset, i. e. oppressus fuissel \ 5. Alexander occubuit. Diodorus (XV, 71) and others relate that he was murdered by Ptolemy Alorites, his younger brother,, who held the kingdom for four years, and piade way for Perdic- cas and Philip. 6. Pari . . . decvpitur. According to Diodorus (XVI, 2) and others he was slain by the Illyrians. 7. Serumque ... erat, i. e. jneque etspectari poterat, donee puer adultus auxiliumferre posset. 8. Hinc, i. e. ab una parte, scil. a matre Eurydice. 9. Immaturam . . . urgeret, i. e. adolescentem immaturae adhuc ae~ tatis premeret. 1. Redemit, i. e.pecunia data terminavit. 33 2. AmphipoliSy an Athenian colony, on the Strymon f between Macedonia and Thrace. 3. Bello . . . caedit. Philip, with an army of 10,000 foot sol- diers and 600 horsemen, slew 7,000 of 10,000 foot soldiers and 500 horsemen, whom Bardylis, king of the Illyrians, had brought against him. Upon this a treaty of peace was made, by which Philip recovered from the Nlyrians all the cities that had been previously taken from the kingdom of Macedon, Diodor, XVI. 4. 4. Thessalorum equilum. The Thessalian horses were univer- sally esteemed. 5. Methona, a town of Macedonia, on the Thermaicus Sinus, in the province of Pieria, above Pydna. Diodorus makes this to have been the third time that Philip had besieged this town. 6. Jacta sagitta, by Aster, whose offer of his services had been slighted by Philip. 7. Inter jectis diebus, i.e. post aliquot dies. 8. Infirioribus, i. e. imbecillioribus. 9. Coronas laurzas, as tokens that they were devoted to the ser vice of Apollo, to whom the laurel was sacred. 10. Duos fratres ejus. Aridaeus and Menelaus, sons of Amyn- tas by his second wife. 1. In Thracia. Especially in the vicinity of Crenides, after- *]4 wards called Philippi. 2. Fratres duo, scil. Berisades and Amadocus, sons of Cotys, a Thracian king. 3. Adkibitis, i c. ad causam suam defendendam assumtis. 4. Bellum deprecabantur, i. e. bellum a se averterc conabaniur. 5. His, scil. Phocensibus. 6. Veniam belli pollicetur, i. e. se bellum remissurum ncque hostile quidquam in eos suscepturum promittit. 7. Captos, i. e. dcceplos. 120 ivOTESa Page. 34 ^' ^ acia sa i u te, I e. facta pactione, ui eorum mtac parcert*t 9. Dardani, the northern neighbours of the Macedonian!., 10. Chersonensium urbes, the towns of the Thracian Cherso- nese, which formed the western coast of the Hellespont, \nd consequently commanded the navigation to the Propontis atvj Euxine. 11. Auri argcntique nihil. The Scythians led for the most part a pastoral life, and possessed no other wealth than their r herds. 3 J 1. Disshnulaium properly refers to the hostile intentions, which Philip had long entertained, but knew how to conceal until he found a cgnvenient opportunity to declare open" war against them. 2. AlhenicnsibuS. The Athenians had opposed him in many of his undertakings, and had baffled his designs in several in- stances. 3. Legationibus Graeclam fat. i. e. plurimas legationes per totam Graeciam, mittunt. 4. Chderonaea, a town ia Boeotia, on a small branch of the Cephissus. It was the birth-place of Plutarch. 5. Adversis vidneribus, i. e. pectofe, adverso corpore accepiis, 6. Ita vicit, i. e. victorid itausus est. 7. Passus,\. e. erpertus. 8. Corinthus, one of the most celebrated cities of Greece, situate upon the Isthmus which connects the Peloponnesus with Greece Proper. 0. Alexander, son of Neoptolemus, king of Epinis. 10. Contender t U\. e. incederel. 11. Attains, one of the generals of Philip, and uncle of his wife .,r» Cleopatra. .10 X.Poterai, sell, exigerc, which must be taken from the follow ing exegit 2. Gauderc, the historical infinitive. 37 !• Triballi, a people of lllyria. 2. Qma opinions, i. e. hoc nuntio,falso illo et inani. 3. Bellum remisit. As above, cap. 8. belli veniam dealt ; i. e. helium haud ulterius prosecutus est. 4. Ita, i. e. hac conditione proposda. 5. Ex contineiiii, i. e. e vestigio, statim. 6. Praefatus; i.e. dicens, addens. oh 1. Suis rebus, i. e. regioni quam pro sua jam nunc haberet. 2. In campis Adrastiae, a plain near the Granicus, a river of Mysia. 3. Jlsiae, i. e. of Asia Minor. 4. Gordius, a Phrygian, who, though originally a peasant, was raised to the throne. He consecrated in the temple of Jupiter the w 7 aggon in which he was riding when saluted king. 5. Tarsus, a town in Cilicia, the most southern province of Asia Minor. vjg 1. Indubitato t i. e. certo. 2. Divitiarum, scih quae illis ex praeda hostium obventurat essent. 3. Nee invert, &c. instead of nullas vires inventas esse pares illo- turn mribus. 10 1. Sidoniae, scih urbis, Sidon, the oldest and most powerful city NOTES. 121 Page* it Phoenicia, five geographical miles north of Tyros, on the sea- 4Q coast. 2. SpreliSyi. e. posthabitis. 3. Ne . . .pularent, i. e. ne cives hujus urbis existimarent, rtgem > ipsis datum, hoc beneficium nobffitati generis sui poiius, quam Alex- andri voluntati debere. 4. Tyros, the great trading town of the Phoenicians. This commercial city consisted of two parts or towns ; one of them was built on the main land, and called Palaetyros; the other, on a small island opposite to it. Its ancient Phoenician name, Tzur, is retained in the modern Sur. Hercules was the chief deity cf the place. 5. Ammon. See above, B. cap. 9. not. 5. 6. Alexandria. See Part First, p. 56, n. 8. 7. Babyloniam profugisset. After the battle of Issus, 8. Faciat. Understand ut after precatur. 9. Sua sibi dari, i. e. his oblath conditionibus nihil sibi offern. quod non jam leneret. 10. Regni arbitria, i. e. arbitrium de regno, quam ejus partem ipse sibi sm'vaturus, quamque Dario relicturus essef. 11. Victoii, emphatically, instead of sibi. 1. Euphrates, one of the most considerable rivers in Asia, 41 which rises in a part of the most northern branch of Taurus, and, flowing about 1400 British miles, finally empties itself into the Persian Gulf. In its coarse it washes the skirts of Syria, and divides Arabia, and also Chaldaea and Babylonia, from Me- sopotamia. 2. Gaugamela, a village near Arbela beyond the Tigris, where Alexander obtained his third victory over Darius. Gaugamela Oeing an obscure place, the battle was named after Arbela. 3. Persepolis, a celebrated city, the capital of the Persian em pire. The ruins of Persepolis, now Estaker, or Shchel-Minar ? still astonish the modern traveller by their grandeur and magni ficence. 4. Cognovit, i. e. audivil. 1. Hyrcctnia, a large country^of Asia, situate to the south of 42 the eastern part of the Caspian sea. 2. Nardi, a people of Persia, on the confines of Media. 3. Propter quae crimina, instead of ob hanc causam, 'quod ialibus in turn sermonibus esset usus. 1. Ex quibus cognitojudicio, i. e. quum ex his cognovisset judi* 4.\j cium. 2. Opinalifuerant, i. e.j'ulicaverant. 3. Consumturus eos, i. e. eo consilio, ut hanc cohortem gravissimis periculis objiceret, in quibus perirel. ^ 4. Tanais. The proper Tanais, now the Don, formed the divr sion line between European and Asiatic Sarmatia, and emptied itself into the Palus Maeotis. The laxartes, a large river of Asia, rising in the chain cf Mons Imaus, and flowing into the Sea of Aral, after a course of 1682 English miles, was confounded with the Tanais, in the time of Alexander. The laxartes is here meant. 5. Sogdiana. a country of Asia, north of Bactria, between the Oxus and laxartes. Its capital was called Maracanda, the famous Sttmarcand of Tartan History. 6. Chorasmi et Dahae, nations of Scvthia, on the laxartes M * 122 NOTES, Page. £$ 7. Argyraspidas, tyyvpdomSas. 8. Liber, a name of Bacchus. 44 *• Co nmsso praelio, at the river Hydaspes. 2. Nicaea, from vUtj, victory. 3. Bucephaten. This city was built by Alexander in honour of his favourite horse Bucephalus, killed in the battle against Porus. 4. Ostendere, the historical infinitive. 5. Acesines, a large and rapid river of India, falling into the Indus. 45 1» Gravior, i. e. majore cum periculo conjuncta. 2. Saluti redditus, i. e. vulncre sanato in pristinam sanitatem re.9* Ututus. 3. Polyperchon, otherwise written Polysperckon. 4. Oceano libamenta dedit ; Oczanum, ut deum, solemni libattone sibi propitium reddere studuit. 5. Praedixit, i. e. monuit. 6. Testatus, i. e. dicens, affirmans. 7. Anaxarchus, a philosopher of Abdera, the friend of Alex- ander. 8. Comissatione, instead of compotatione. 9. Domus, i e.gentis. 10. Aeacidarum. OJympias, the mother of Alexander, was daughter of Neoptolemus, a king of the Bfolossi, who was de- scended from Pyrrhus, the son of Achilles ; Achilles was grand- Son of Aeacus. 46 1- Accrrimus, i. e. vividissimiingenii. 2. Litter arum studiis, a periphrasis for litteris. 3. Victoriarum florc, i. e. in medio cursu victoriarum* 4- Talcutum, instead of talentorum. 4-7 1- Adformandum, rertim praesentium siatum,\. e. ad capicndum consilium de formandn rerum statu. 2. Negat exptctandum, i. e. dicebat, minime expectandum. 3. Va'letudinem, ob animi imbccillitatem. A. In iutvrum obsequiajuranl, i. e.jurant, se tutoribus illis obsequi* urn praertituros esse. 5. Nullas sibi consiliorum partes relictas, instead of sc non in consiliorum socielatem esse vocatos. AQ 1. In mercatu Olympiaco, at the Olympic games, which were at- tended with much traffic, (mercatu). 2. Libertatem . . .frewebant, i. e. voces jacicbant, dicebant, libcrta tent, recuperatam, hello contra Macedonas stisceplo tuendam esse, 3. Lamia, a town of Thessaly, at the bottom of the Sinus Mali acus or Lamia cus, and north of the river Sperchius. 4. Discurreniibus, instead of discedentibus. 5. In civilem savguinem^ instead of in cites. 6. Ptolemaeus, Lagijilius, also styled Soter. 7. Demetrius, surnamed Poliorcetes, u destroyer of cities. ,? 8. Gamala, a town in Palestine. 9. Inslrumcntum, i. e. omnein supeUectilcm, opes privatas. 10. Familiam, i. e. serves. 49 *• Navali praelio, near Salamis, Olymp. 1.18. 3. 2, Iterato, adverbially instead of iter am. 3, Bellumfiniiimum, instead of cumfinitimis. 4, Callisfkcnss i a philosopher of QJynlwis, iniimate with Alex- NOTES. 123 Page. I antler ; he was tortured in the shocking manner here described 49 [lor refusing to pay divine honours to the king. 5. Propter const antiam tantae vinutis, i. e. propter tantam tarn que I ionstantem virtutem. t. Proelium, the battle of Ipsus, a town of Phrygia, fought 50 I Olymp. 119. 4. 2. Contimiae mortes, i. e. quae se cxiguo admodum intervallo iem- I poris secutae fuerant . 3. Ei, scil. Demetrio. 1. MinimonatutxfiHis. To Ptolemy Philadelphus. 51 2. Strenue, \ e. forti animo. 3. Moritur. Lysimachus fell in a bloody battle, fought in Phry« gia, near the Hellespont. 4. Plolemaeus Ceraunus, son of Ptolemy Soter, was prevented succeeding to the throne of Egypt by his father's partiality for Ms younger brother Philadelphus. . He fied to the court of Se- leucus in Macedonia, and, notwithstanding the kindness of his re* i:cption, perfidiously murdered his protector, and ascended his throne, B. C. 280. 5. Antioclrus, the son of Seleucus. 6. Antigonus Gonatas, the son of Demetrius Poliorcetes. 7- Campus Cirrhaeus, so called from Cirrha, a maritime town of Phocis, at the top of the Sinas Crissaeus, serving as a port to Delphi, and being 60 stadia distant from it. 1. Romamincendit, after the battle fought at the Allia, in which 52 the Romans were totally defeated, B. C. 387. Se« fart. I V. Lib. I. Cap. 32. 2. Pannonia, a large country of Europe, bounded on the north by the Danube, east by Upper Moesia, south by Dalmatia, and west by Noricum. In the time of Antonine it "was divided into Superior and Inferior, the former answering to part of Hungary \ the latter to Sclavonia. 3. Saudi, i. e. ebrii. Saucius is used of every kind of hurt or damage ; thus it is applied to a drunken man, qvd meaie non est Integra. 1. Dils antedgnanis, i. e. das ipsis duceniibus, 53 2. Brevi, scil. tempore. 3. Statuta, i. e. Coustiiida, composite. 4. Opinio, instead of fama ei existimatio. 5. Ex Sicilia. See Part 1. V. Lib. II. Cap. 5. ot seqq. r . 1. Plotemaei. Plolemaeus Philadelphus is here meant. *i4 2. Affiuxisset, instead of insuper aceepissel, supemenissct. 3. Transitione militum dcstituius,\. e. Mililum ad hostes trans- tunthim defectione copiis deslifuius, instead of solus relictus. 1. Antiockus, surnamed Hierax. 55 2. Supra aetatem avidus, i. e. avidior quam pueri hac aetate esse solent. 3. Amisso regno. He had been for some time a prisoner in Par- thia. - 4. Doson, A'Jiaoiv, Daturus, from his promising much, and giving nothing. |i 5. Dardani, a northern tribe of Upper Moesia, inhabiting the territory now called Servia. 1 Vicii Lacedaemonii. This battle was fought in the vicinity of gQ Bellasia, a town in Laconia, north-east of Sparta. 2. Saluti. Instead of viiae. 124 NOTES. Page. 56 ^; ^ Ptolemaeum, to Ptolemy Evergetes, who had aided him against the leaders of the Achaean league. 4. Jifilio ejus. The 4th Ptolemy, son of Evergetes, was sm\ | named Philopator. 5. Seleucus, the 3rd, surnamed Ceraunus, by antiphrasis, as he was a very weak and irresolute monarch. He was son of Seleu- cus the 2nd, surnamed Callinicus. 6. Antiochus, brother of Seleucus Ceraunus, though only 15 years old when he ascended the throne, rendered himself so ce- lebrated that he acquired the name of Great. 7. Philopdlor, by antiphrasis ; SuXoTmrw^, parenhim amans. 57 !• Imperium totius orbis spe cornplexi, i. e, sperantes, fieri posse, ui imperio orbis terrarum polirentur ; or, imp trio toiius terrarum orbi$ inhiantes. 2. Mi, (scil. rep, Philippo) i. e. in Philippi gratiam ; regno (in the ablative) a Romanis occupalo. So below, C. 68. Vt Rex Asid Romanis cederet, 3. Gratiushabilurus, &c. i. e. semalle socium (PhUippum) quujn hostes (Romanos) in imperii sui possessione videre. 4. Minus negotii, i. e. id bellum facilius profligari posse* 5. Trasimenus, or Trasymenus, or Thrasymenus, now the lake ol Perugia, a lake of Italy near Perusia, celebrated for a battle fought there between Annibal and the Romans under Flaminius, B. C, 217. 58 1- Injurias Philippi, instead of de iujiiriis a Philippo acceptis, 2. Titulo,i. e.mb praetextu. 59 1. Abstineret. Understand w£. 2. Scripsit, i. e. per liter as imperavit, id. 3. Assiduo colloquio, i. e. Crehris sermonibus cum Hannibah mixtis ; frequente mm eo coUoquendi occasione quaesita. 4. Reconciliatam ejus cum Romanis gratiam, instead of reconci* liatum ejus cum Romanis animum ; vel, earn cum Romanis in gratiam rcdiisse. 5. Congressione, near Thermopylae in Greece. 6. Praelmm committitur, near Phocaea, on the coast of Asia Minor. 60 I. Won. Where formerly Troja (Ilium) stood. 2. Post praelium commissum, near Magnesia, in Lydia, 3. Ambiguo, i. e. utrimque imndnenie. 4. Aeloli. The Aetolians rendered themselves conspicuous, as the allies of Rome, in the war against Philip of Macedon ; but when they did not receive the whole of his kingdom as their re* ward, they went over to their former enemies. 6 1 *• ^ M * ^ n ^° omne bellum confecissent, i. e, quad Mo capio, omi:? bellum conjectum esset. Philopoemen was one of the greater generals of his age. He has been styled the last of the Greeks 2. Quaesito. Ablative absolute ; i. e. quum prius quaesivissct. 3. Consultum, i. e. provisum afortuna. 4. Pudorem, i. e. modestiam, (oaxppoovvriv). 62 ** Invidiosum, i. e. hominum invidiae obnoxium. 2. Omne serpentium genus. Instead of serpentes omnis generis 3. Jnpacem cogtrent, i. e. a bello desisterejuberent. 4. Ne usu eveniret, quod accidit, i. e. ne idjieret, quod turn faction est, ut scil Romani ipsum comprchensum venirent, Usu and Usns ve nit, equivalent to fit, accidit, 5. Sensit, scil, HannibaL S0TE8. 125 -Pag* o\ DimitUret, instead of amitteret, deponeret. g2 7. Suspensa, i. e. quae adhuc dubia el ambiguafuerat, 8. Lege victi, i. e. hand aliler ac si victus esset. 9. Quam victo, quam si victus esset. 1. Praelium. This battle was fought near Pydna, in Mace- g^ donia. 2. Samothracia, now Samanaraki or Mandrahi, an island in the Aegaean sea, opposite the mouth of the Hebrus, on the coast of Thrace. 3. Conspirationem. In a good sense, " unanimity." 4. Praedam, non proelium agilantes, i. e. non de proelio, sed dt praeda cogitanles. 5. Proelio commisso. Near Leucopetra, on the Isthmus of Co- rinth. 1. Novarum rerum. A milder expression for sedilionum, 64 % Attains, the third. He reigned only five years, 3. Summittit. Instead of promitiit, 4. Parthia, the country of the Parthi, was a small province south-east of the Caspian sea. In this restricted sense, Parthia must not be confounded with what the ancients called the Par- thian empire. This last was of vast extent, being bounded on the east by the Indus, on the west by the Tigris, on the south by the Mare Erythraeum, and on the north by Caucasus. 5. Binis bellis. Orodes, a prince of Parthia, defeated Crassu?,. the Roman triumvir. His son and successor, Phraates the 4th, made war against M. Antony with great success; and obliged him to retire with much loss. 6. Non pares solum, scil, Rom anis< - 1. Sui maris, i. e* ipsis propria et peculiaris. vi) 2. Fluida, "flowing, loose, very wide. 7 ' 3. Ut incauiiores adversus vainer a insequentes habeant, i- e. earn ob causam, ut insequentes hostes minus a vulneribus caveant. The art which the Parthians possessed of discharging their arrows, while retiring at full speed, gained them many victories. 4. Came norm. ven. quaes, vesc. i. e. nulla came vescuntur ni$ fcrarum, quas venantes ceperunt. 5. Mis, scil. vectati. 6. In supers, praec. amn. ven. est, i. e. quod adeorum superstitio- nes allinet, amnes praecipue venerantur. 7. Taciti, scil. homines, the idea of which is contained in genii. 8. Pudore, i. e. rererentia. 9. Seleucus, king of Syria. 1. PraeteritiSj \. e. postpodiis. 66 2. Elymaei, the inhabitants of Elymais, a province of Persia, lying to the south of Media, and forming the northern part of the large district of Susiana. 1. Thogarii, a people of Scythia. (37 2. Insultare, scil. sibi; i. e. Confidenlia virium suarum ipsum contemnere. 2. Ex dolor e in faro rem vertitur, properly, ejus dolor infurorem 68 versus est; or, tantimi animo dolor em concepit, ut nihil a furore &b esset. 2. Ubi dolor vocem laxaverat, i. e. ubi doloris vehementia nonnihil .Imminuia vocis edendae potcstalem fecit. So Virgil (Aen. XL 151.) 126 2fOQ?ES. Pag«. G8 sa y s °* Evander, who was overwhelmed with grief at the lossot his son ; Et via viz tandem voci laxata dolore est. 3. Ad Caesarem. To Octavianus. ?>9 1. Cum signis militaribus, These were the ensigns and stand ards which the Parthians had taken from Crassus. 2. Trinacria. So called from its three promontories (rp«s 3. Sicania. This name was derived from the Sieani, a people of Iberian origin, who came from Upper Asia. They settled first Mi Italy, whence they passed to Sicily, and took possession of the western parts of the island. 4. Graeci nominis. A periphrasis for Graecos, as Romanum nomen for Romani. The lower part of Italy was settled chiefly by Grecian colonies, whence the name of Nagyia Graecia. A WORLD LEADER IN PAPER PRESERVATION 1 1 1 Thomson Park Drive Cranberry Township, PA 16066 (724)779-2111 "O, A** if ^o *4°<* » ^ *o. *o . » * A <,