PA 2087 .D85 Copy 1 Ht& m mm wtiSm ► > j > >> ^X>_> > >> ^c > >5>7 > > > :> > > ^ > ?5 > ■ > -? > J ■ > » > * a-; » :> > l> > > ->x>:z>~> > :> S2li » > :i3 ^ > > >J> ^ J> >>S^ ► ; - - j* * » ■> >> > j»:5Jo * J«> >>^> , ]> r > »,23E» ~~z^ j»> > > :> ^ 1 _ > >J>i3X> >^ :» > > > >• 3X> i> ^» > >J> "s> c gJE> ..;> ^» > > ^> ^ ; -^ ► ~> >53^> ~_ z»> > ^? ) > : > 0>L> ^ »* > > > ? _.- > >^XJC > ^* j& O > = > "ZXXOCX @ < %> < S> < §>^ < »>'*' ^ LIBRARY OF CONGRESS. | I' ^V ^7- g ^ : 1 5 UNITED STATES OF AMERICA. J ^o^> »>J3» 3> > > •?3>> >>>> ^^ 3 ? •(« ' j>j> *>:> >3 >^> „ ■ » >> ^ > > > x> • ^ J 5X> >>, > > ) > >» > > ? ' ^ ^> > > >2> ~3>. >> > » ^ - ' >^- • > ■ _>^^ • o " ~~JSI^^ ' ^^ ■ Z>.i>" > ^> ~3&K^^ ' €&■ t>^ > > ' >^r r T>- >^ ■>'>- ; ' "«p> > ■ > >^ ^ > > X V - ^BK> .> ^ >> > > 3» H£> ^ ^ la^ > >M> *^^y ~> 3> -> x> : -.r!Sm01 1> "3 1> > ^^v ~__jp^ 9^ JE ; » >^> ^^> i> 3 • >^»^ ^? v^T ^ >^> > v >>>> > > 2> >1> > - " v ' r-N. > ) > > ^ i > > L> > 'V >>> > 3 1 » > > > >33 > 2 .. ] ~> ^ _ > > " O v > ) ^> > 3 T > o 3 ^ > P > > > >'!> > ; - ' i i>^» > ^ > ^ -> >D >1>T> > ^ > > j> > 3fe. ^> > ^>~ ^ o 3 ~y> ^j> :> > 1 » 3 >^> :> .>^>- • ■":>' > J&L ^> >> > >^s 5>3" > > &> :> j> .> ^i ^>^> 3> t> > ^ J>^> ^>_: » ^> _: > J>jt ^>J> » - > ^ 3 ► ^QC XI> 6 : C3) Z3 ^ V ^ I3» ^L^» 3£> j>^ 5 3^': _>x> ; > > > > f Latinski i hervatski Primeri za prevodjenje iz klassicnih pisacah. Sastavljeni po J. A. Diinnebieru. S kratkim rScoslovjem iz Putsche-ve grammatike. Drugo izdanje popravi A. Weber. C/ a v< II Been. U ces. kralj. nakladi Skolskih knjigab. 1868. V* ^ Dio pervi. Kr atko r e c oslovje. §. 1. Recoslovje (etymologia) jest onaj dio slovnice , u kojem se radi o posebnih recihi njibovih promenah. Sve reei jesu ili 1) pregibive (flexibiles) , kojim se moze slika promenjati, ili 2) n e p r e g i b i v e, koje ostaju nepromenjene. Pregibive reci jesu ili imena (nomina), ili pako gla- golji (verba). Sve nepregibive reci zovu se cestice (par- ticulae). Promenjanje imena zove se sklanjanje (declina- tio), a promenjanje glagolja sprega (conjugatio). Glava perva. imenu. §. 2. Ime je tvojverstno : 1) samostavno iliti samostavnik (substantivum), n. p. homo, covek ; 2) pridavno iliti pridavnik (adjectivum), kao bonus, dobar ; 3) zaime (pronomen), n. p. ego, ja. Odsek pervi. samostaYniku. §. 3. Samostavnici jesu ona imena, koja znamenuju kakov predmet. Jesu pako ili 1* 1) imena obcinska (nomina appellativa), n. p. domus, kuca; ili 2) imena vlastita (nomina propria), n. p. Apollo. Ro- ma, Vesuvius. §. 4. U latinskom ima trostruk spol za samostavnike, kao i u hervatskorn ; t. j. 1) muzki spol (genus masculinum), ri. p. pater, otac ; 2) zenski spol (genus femininum), n. p. mater, mati ; i 3) srednji spol (genus neutrum), n. p. tempus, vreme. §. 5. Spol latinskih recih nije uvek jednak kao u hervatskorn; n. p. liber, m. knijga, /. ; | mensa, f. stol, m. | tectum, n. krov, m. sol, m. sunce n. ; | penna f. pero, n. caput, n. glava, /. S toga se spol latinskih samostavnikah mora nauciti iz stanovitih pravilah. Ova pravila jesu ili obcenita ili pos e bn a. I. Obcenita pravila o spolu: 1. Muzkoga su spola : imena ljudih ; pukovah, rekah ; vetarah i mesecih. 2. Zenskoga su spola: imena zenah, gradovah, zema- ljah, otokah i dervja. 3. Obcega spola jesu one reci, koje mogu znaciti muzku i zensku glavu. 4. Reci nesklonive smatraju se kao srednjega spola. II. Posebna pravila o spolu. Posebna pravila opredeljuju spol samostavnikah polag nominativnih sversetakah. Perva deklinacija. Glavno p ravi lo. Reci perve deklinacije, koje se sversuju na a i na e, jesu zenskoga; aostalenaasi na es jesu muzkoga spola. Iz ni mka. , Mnoge reci na a jesu po svojoj naravi muzkoga spola, kao : scriba, nauta, incola; i jos k tomu Hadria. Druga deklinacija. Glav n o prav ilo. Muzkoga su spola, koja se sversuju na • us, er, ir, ur ; a reci na urn jesu srednjega spola. J z n i mk a 1. Imena gradovah i dervja na us jesu, po 1. obcenitom pra- vilu, zenskoga spola Izvan toga su jos sl§deca zenskoga spola : alvus, colus, hu- mus, vannus, pak : methodus, periodus, diphthongus, apostrophus, dia- lectus i paragraphias. Izn i m k a 2. Sredjnega su spola : vulgus, virus, pelagus ; samo sto vulgus moze biti i masculinum. Tretja deklinacija. 1. Glav n o prav il o. Muzkoga su spola reci na : 0, or, os i er ; i nejed- makoslovcane na e-s. I z n i mka 1. Zenskoga su spoil, koja izlaze na : do, go, io- } i jos k toma caro (camis). — Slededa su muzka j ligo, harpdgo f ordo, margo, scipio, cardo, pugio, titio, septentrio, scorpio ) vespertilio . Iznimka 2. Srednjega su spola : cor, aequor, marmor i ador ; a zenskoga je : arbor (arboris). Iznimka 3. Tri r&ci na os jesu zenskoga spola: cos, dos, eos ; dve sred- njega : os (oris) usta, i os (ossis) kost. Iznimka 4. Srednjega su spolu na er : ver, cadaver, iter, tuber, cicer, piper, siser, uber, zingtber, p ipav6r, suber, ■ acer, siler, verber, spinther ; kao commune sluzi linther. Iznimk a 5. Osam r£cih nejednakoslovcanih na es jest zenskoga spola, kao: quies, inquies, requies; merges, merces, teges ; compes i seges. — Aes (aeris) je srednjega, acincices muzkoga spola. 2. Glav no pr av il o. Zenskoga su spola reci: 1) na : as, t*«, ans, x, y^\ 2) na : «, kad pred njim stoji suglasnik ; 3) na : es, ako su jednakoslovcane. Iz n i mka 1. Sest rScih na as jest muzkoga spola, kao : vas (vadis), gigas, elephas, as (assis), mas i adamas; tri su srednjega spola: vas (vas is), fas i nefas. Izn i mka 2. Mnoge reci na is jesu muzkoga sp oIp, kao : panis, piscis, crinis, finis, ignis, lapis, pulvis, cinis, orbis, amnis i candlis, sanguis, tmguis, glis, annalis, fascis, axis, funis, ensis, fustis, vectis, vomis, mens is, vermis, tor r is, cucumis, postis, follis, mugtlis, cassis, cossis, callis, collis, sentis, caulis, penis, pollis. Iznimka 3. Muzkoga su spola : thorax, calix, fornix , phoenix, [ sve reci na ex; samo su sledece zenskoga : /ae# (faecis) , nex, lex i supel- lex (supelUctilis) . Iznjmkai Muzkoga SU spola : fons, mens , pons ; pak : dodrans, qua- dra ns ; dens, adeps , rudens, conjluens i tridens, oriens , Occi- dent. 3. Glavno yravilo. Srednjega su spola reci, koje izlaze : na : a, e, c ; /, w, t; i ar, wr, us. Iznimka i. Muzkoga spola recih ima : sest na I, kao : sol, consul i mugil, praesul, sal i p ugil. Deset ih ima na n, kao : pecten, lien, attdgen, lichen, agon, canon, ren, gnomon, horizon i splen. Pet na ur, kao : fur i vullur, astur , furfur, turtur. I naj- posle. Dve na us : lepus (leporis) i mus (muris). Cetverta d e kli nae ija. G l av n o p r a v ilo. Reci na us jesu muzkoga, a na u srednjega spola. Iz n i mk a. SISdeca na u$ jesu zenska: tribus, acus, porttcus, domus, nurus, socrus, anus, idus (iduum) i manus. Peta declinacija. Reci pete deklinacije na es jesu zenskoga, spola. Iznimk a. Meridies je uv&k muzkoga spola; tako i dies u pluralu, a u singula™ rnoze bit muzkoga ili zenskoga. §. 6. Izvan spola ima se paziti pri deklinaciji jos na broj (numerus) i padez (casus), Broj je dvoverstan : 1) jednobroj (singularis) } kad se govori o jednom predmetu, i 2) visebroj (pluralis), kad se govori o vise nego jed- nom predmetu. §. 7. Padezah ima u svakom broju po sest; a ime- nuju se ovako : 1. ?wminativus 9 2. geuiiivus, 3. dativus, 4. accusativus, 5. vocativus i 6. ablations. Nominativ i vokativ imenuju se casus recti (ra,vm t. j. neovisni) 7 a svi drugi casus obliqui (kosi ili ovisni). §. 8, U latinskom jeziku sklanjaju se imena na pet nacinah, veli se dakle, da ima 5 latinskih deklinacijah. Na koju od ovih 5 deklinacijah koja rec spada ■, ne- moze se svagda poznati iz nominativa, nego iz genitiva, koj se zato nvek mora uz nominativ naznaciti. Genitivi pako svih 5 deklinaciah izlaze ovako: I. ae; II. t; III. is\ IV. us ; V. ei. svih 5 deklinacijah ima se ovo upamtiti: 1) Sva imena srednjega spola imaju akusativ i vokativ jednak s nominativom , koja 3 padeza u pluralu izlaze na a. 2. Ablativ plurala jest vazda jednak s dativom plurala. Perva deklinacija. §. 9. Samostavnici perve deklinacije imaju nominativ na a, i jesu vecinom zenskoga spola, Sklanjaju se ovako : P a dezi. Sing. nom. a Plur. nom. ae gen. ae gen. arum dat. ae dat. is ace. am ace. as voc. a voc. ae all. a abl. is nom. mensa stol uva grozd porta vrata gen. mensae stola uvae grozda portae vratah dat. mensae stolu uvae grozdu portae vratom ace. mensaui stol uvain grozd poriain vrata voc. mensa stole uva grozde porta vrata abl. mensa stolom uva gozdom porta vrati nom. mensae stoli uvae grozdje porfac vrata gen. mensaruuistolah uvarumgrozdja portaruni vratah dat. mensis stolom ir is grozd ju porfis vratom ace. mensas stole uvas grozdje portas vrata voc. mensae stoli uvae grozdje porfae vrata abl. mensis stoli uvis grozdje ;n P oris vrati Uprav tako se sklanjaju samostavnici : silva,f. suma ; cura /. briga; victoria, /. pobeda ; hora, f. ura ; barba, /. brada ; janua. f t vrata ; fossa,/, jama; insula,/. Otok ; stella, /. zvezda. planta /. rastje. bestia, /. zivotinja ; ripa, /. breg (rSke) ; aqua, / voda ; herba, /. trava, zelje ; terra, /. zemlja. P a z k a i. Dea bozica i filia kci imaja dativ i ablativ plu- rals na abus na mesto »$. Pazka 2. Sve reci perve deklinacije, koje izlaze na e, as,es t jesu iz gerckoga jezika, i sklanjaju se u pluralu sasvim jednako kao i prave latinske izlazece na a. Reci na« jeau zenskoga, a one na as i es muzkoga spola. U singularu sklanjaju se ovako : Sing. nom. e as es I epitome Messias j cometes gen. es ae ae I epitomes , Messiae I cometae dat. ae ae ae | epitomae Messiae [ cometke ace. en am en epitomen Messiaui I cometeu voc. e a e j epitome Messia comtte abl. e a e J epitome Messia [ comete Kao epitome, kratki izvadak, idu jos sledece: crambe, Irosk- ve i aloe. Kao Messias idu boreas sever, i satdnas sotona ; kao : co- metes kometa, ide di/nastes, vlastnik. Drug a deklinacij a. §• 10. Nominativ druge deklinacije izlazi na pet na- cinah: na us, ir, ur, um. Samostavnici na us, er, ir, vr jesu muzkoga, a na um srednjega spola. A sklanjaju se ovako : Sing. nom. us lim Plur. nom. i a gen. 1 l gen. drum orum dat. dat. is Is ace. um um ace. OS a voc. e um voc. 1 a abl. o o abl 13 i* I. Reci na us i um. II. Reci na er, ir \ ur. Sing. nom. ' gen. cervus bellum puer ager cervl belli pueri agrl dat. cervo bello puero agro ace. cervum belliim puerum agrum voc. cerve bellum puer ager abl cervo bello puero agro Plur. nom. cervl bella pueri agri gen. cervornm bellorum puerorum agrorum dat. cervis bellis pueris agris ace. cervos bella pueros agros voc. cervi bella pueri agri abl. cervis bellis pueris agris Cervus, m. jelen ; bellum, n. rat ; ager, m. njiva, polje ; corvus, m. gavran ; oppidum, n. varos ; liber, m. knjiga; agnus, m. jagnjac ; tectum, n. krov ; culter, m. noz ; morbus, m . bolest ; verbum, n. r&c ; aper, m. vepar; malus, m. jabuka malum, n. jabuka cancer , m. rak. (stablo). (voce). Kao puer, m. dScak, ide : vir, m. muz, pak onda sve one r&ci, koje u genitivu neodbacuju samoglasnika eiz zadnje slovke er, kao su : 1) samostavnici : adulter, m. preljubnik. gener, m. zet. socer, m. tast i svekar. 2) pridavnici : asper, ostar, negladak. lacer, poderan. miser, jsiromah. prosper, srecan. tener, uezan, mekan. vesper, m. vecer. pak sastavljeni iz fero i gero :> armiger, m. oruznik. signifer, m. zastavnik. Pazka 4. Imena vlastita na ius (\\\ jus) pokratjuju vokativ iz ie (je) na *, n. p. Virgilius, Virgtli; Pompejus , Eompei. Uprav tako izlazi vokativ odJlliug:JiU, a odmeus: mi. Pa zka 2. Deus ima i u vokativu deus Nominativ i vokativ plurala moze bit na tri nacina: dei, dii, di; a dativ i ablativ moze imati : deis, diis ili dis. T r e t j a dekliuacija. §.11. Reci tretje deklinacije dele se na dve verste: A) na onakve, kojim nominativ izvan samoga korenanei- nia vise ni jedne slorke na kraju ; i B) kojim nominativ ima, izvan korena reci, jos koju slovku na kraju *). Reci perve verste imaju u nominativu jednu slovku manje nego u genitivu, i stoga se zovu nejednakoslovcane. Reci druge verste zovu se jednakoslovcane. *) Korgn rg£i najde se, ako se u genitivu singulara odbaci poslednja slovka is. 10 §. 12. Tretja deklinacija ima recih muzkoga, zenskoga i srednjega spola, i to : Muzkoga spola, koje se sversuju na 0, or, os, er r i nejednakoslovcane na es. Zenskoga, koje se sversuju na : as, is, aus, ys, #, pak jednakosloslovcane na '«; onda s sa prediducim suglasnikom ; k tomu vecina recih na do, go y io y i naj- posle na us sa genitivom na utis ili udis. Srednjega spola jesu, koje izlaze na: a, e, c, l 7 n, t. ar, ur, us. A) Nejednakoslovcane. §. 13. Nejednakoslovcane dele se opetnadvoje : I) na onakve, kojim nominativ sastoji iz gologa korena reci bez svakoga dodatka , i II) kojim je u nominativu dodato slovo s na kraju korena reci. Na pervu verstu spadaju sve nejednakoslovcane, kojim je znacaj poluglasnik, a na drugu sve nejednakoslovcane, kojim je znacaj nemi su- glasnik *). I. N e j e d n a k o s 1 o v r a n e s p o 1 u g 1 a s n i m z n a- c ajem. §. 14. Nejednakoslovcane sa znacajem /. Sing. nom. — I sol, m. I animal, n. \ mel, gen. is dat. I ace. em, vpc. — abl. e. I sr. solis sol! sol em sol sole ' animalis animali animal animal animali melis melli mel mel melie Plur. nom. es, sr, a,ia gen. iim, ium dat. lbus ace, es, sr. a, ia voc. es, sr. a, ia abl. lbus Sol, m. sunce sal, m. sol. [ animalia animal ium animalibus | animalia animalia animalibus mella I mellum j mellibus ! mella j mella mellibns soles solum solibus soles soles solibus animal, n. zivince; mel, n. med ; vectigal, n. dohodak. /el, n, zuc. Kao s o I sklanjaju se jos : consul, ulis, vecnik ; exul, ulis, prognanik; pugil, Mis, bojnik. Kao animal sklanjaju se samostav- nici na ar, kao : calcar, dris, ostrnga ; exemplar, dris, izgled. Kao mel sklanjaju se: far, j 'arris, zito; os, ossis, kost. Pazka. Ako koren koje reci izlazi na podvostrucen su- glasnik, u nominativu se jedan odbaci. ') Polnglasnici (semivocales) jesu : l y m, n, r, s ; a svi ostali suglas- nici zovu se n£mi (mutae). 11 §. 15. Nejednakoslovcane sa znacajem n. Sing, nom. gen. dat. ace. voc. abl. Plur. nom. gen. dat. ace. voc. abl. Leo, lav; latro, lupez ; ca/rbo, uglen ; actio, cin. leo leonis leoni leonem leo leone leones leonum leonibus leones leones leonibus homo hominis homini hominem homo ho mine homines hominum hominibus homines homines hominibus homo, covek ; Apollo, Apollo; virgo, dSvojka ; hirundo, lastovica. carmen carminis carmini carmen carmen i carmine carmina carminum carminibus carmina carmina carminibus carmen, pesan ; nomen, ime; lumen, svetlost ; certamen, borba. §. 16. NejednakosIoYcane sa znacajem r. Sing. nom. gen. dat. ace. voc. abl. passer passeris passed passerem passer passere pater pairis patri patrem pater patre onus oneris oneri onus onus onere Plur. nom. pas seres patres on era gen. pass eru m patriuu onerum dat. passeribus patribus oneribus ace. passeres patres onera voc, passeres patres onera abl. passeribus patribus oneribus Passer, vrebac ; pater, otac ; onus, brgine; anser, gusak ; mater, mati ; genus, rod, spol ; agger, nasip, nanos ; frater, brat ; vulnus, rana ; career, zatvor. venter, terbuh. latus, bok. Sing. nom. flos dolor pectus femur gen. floris doloris pectoris fern oris dat. flori dolori" pectori femori ace, florem dolorem pectus femur voc fl03 dolor pectus femur abl. flore dolore pectore fern ore Plur, nom. ' gen. \ dat J ace. voc j abl. j Flos, cvet ; mos, obicaj ; ros, rosa : os, n. usta. flores florum floribus flores flores floribus dolores dolorum doloribus dolores dolores doloribus dolor, bol : error, bludnja : calor, toplina ; color, farba. pectora pectorum pectoribus pectora pectora pectoribus femora femorum femoribus femora femora femoribus pectus, persa : corpus, telO; \ tempus, vrdme ; decus, dika. Femur, bedro ; ebur, slonova kost: robur, hrast, i jakost. 12 Sing. nom. sulphur cms gen. sulphiiris cruris i t. d. itd< Kao sulphur sumpor, idu murmur mermljanje, i fur tat. Kao crus krak, ide rus vladanje, selo : mus, m. mis ; tellus,/. zemlja. Pazka. Reci izlazece na ar sklanjaju se kao onena a7(vidi §. 14.) §, 17. Nejednakoslovcane reci sa znacaj em s jesu samo tri : as, assis versta rim skoga novca ; vas, vasi's posuda (vidi nepravilna), i os, ossis kost (v. §. 14). II. Nejednakoslovcane s n einini znacaj em. §. 18. Nejednakoslovcane sa znacaj em b ill p. Sing. nom. trabs princeps gen. trabis principis dat. trabi principi ace. trabem principein voc. trabs princeps abl. trabe principc Plur. nom. trabes principes gen. trabnm principom dat. trabibus principibus ace. trabes principes voc. trabes principes abl. trabibus principalis Trabs, greda : plebs, puk, ljudinstvo : Cyclops, opis, Kyklop. princeps, knez : adeps, adlpis, salo : caelebs, ubis, nezenjtn i neudat. |. 11'. Nejednakoslovcane sa znacaj em c ili g. Sing. nom. I dux gen. ducis dat. duci ace. voc. abl. ducem dux duce grex gregis gregi gregem grex grege judex judieis judici judicem judex judice remex remigis reojigi remigem remex, remige Plur. nom. gen. dat. ace. voc. abl. duces ducam ducibus duces duces ducibus Dux, vodja ; nux. orah : greges gregum gregibus greges greges gregibus grex, stado rex, kralj ; judices judicum judicibus judices judices judicibus | remiges remiguui remigibus remiges remiges remigibus judex, sudac: apex, verhunac 13 pax, mir ; lex, zakon ; artifex, umStnik ; vox, glas ; frux, plod ; frutex, germ ; radix, ids, koren. conjux, ugis, suprug. remex, vozac. §. 20. Nejednakoslovcane sa znacajem d ili U Sing. nom. mons civitas haeres miles gen. montis cvitatis haeredis militis dat. monti civitati haeredi militi ace. montcm civitatem haeredem militem voc. mons civitas haeres miles abl. monte civitate haerede milite Plur. nom. montes civitates haeredes milites gen. montium civitatum haeredum militum dat. montibus civitatibus haeredibus militibus ace. montes civitates haerades milites voc, montes oivitates haeredes milites abl. montibus civitatibus haeredibus militibus Mons, gora; civitas, grad; haeres, bastinik ; fons, tis, vrelo ; aetas, tis, doba ; merces, dis, platja ; pars, tis, dio ; pietas, tis, poboznost; pes, dis, noga ; frons, dis, hvoja ; virtus, tis, krepost ; palus, udis, bara ; glans, dis, zelud. sacerc los, tis, svetjei aik. pecus, udis, marva. Miles, vojnik ; oyako idu : eques, itis, konjik ; comes itis, pra ■ ilac; obses, idis, talao ; praeses, tdis, predsgdnik. B) Jednakoslovcane. §. 21. Jednakoslovcane sverstiju se u nominativu na s i e. s, es i e. Sing. nom. gen. dat. ace. voc. abl. amnis amnis amni amnem amnis amne nubes nubis nubi nubem nubes uube mare maris mari mare mare mari Plur. nom. gen. dat. ace. voc. abl. Amnis, r£ka ; navis, brod ; avis, ptica ; piscis, riba. nubes nubium nubibus nubes nubes nubibus amnes amnium amnions amnes amnes amnibus nubes oblak ; clades, poraz ; caedes , ubojstvo, fames, glad. Pazka. Jednakoslovcana imena rekah i gradovah izlaze u akuzativu jednobroja na im m^sto na em, a u ablativu na i m&sto na e, kao : Tiberis rSka Tiber (akuz. Tiberim, abl. Tiberi) ; Neapo- lis, Napolje (akuz. Neapolim, abl. Neapoli). Tako jos slSdeca ime- na : sitis, zedja ; tussis, kasalj ; febris, groznica ; puppis, kerma na brodu; iurris, turanj ; securis, sekira, i vise drugih. maria mariiim maribus maria maria maribus mare, more; rete, mr6za ; conclave, soba; cubile, loznica. 14 Cetverta deklinacija. §. 22. Reci IV. deklinacije sversuju se u noniinativu na us ili na u. Samostavnici na us jesu muzkoga, a na u srednjega spola. Sklanjaju se ovako: Sing. nom. us U fructus cornu gen. us US fructus cornus dat. iii u frructui cornu ace. iim u fructiini cornu voc. us u fructus oornu abl. u u fructu cornu Plur. nom. us iia fructus corniia gen. iium iium fructiium cornuum dat. ibus ibus fractious cornibus ace. us iia fructus corniia voc. us iia fructus corniia abl. ibus ibus fractious cornibus Fructus, plod ; lusus, igra ; cor nu, rog; motusj kretnja ; cursus, tek ; get m, koleno ; sexus, spol. gradus, stupaDJ. tonitru, gTom. P a z k a. Nekoje reci IV. deklinacije imaju dativ i ablativ plurala na ubus mesto na ibus. Takve su : Quercus (hrast), ficus (smokva), acus (igla), arcus (lukj, veru, (razanp, lacus fjezero), specus ^spilja>, tribus, fodd^\), artus fudo, clan,*, portus (\\ika,), pecu (marhaj, partus (porodV. Pet a deklinacija. §. 23. Peta deklinacija izlazi u nominativu na es. Samostavnici ove deklinacije jesuzenskoga spola, a skla- njaju se ovako: Sing. nom. es dies res gen. ei diei ret dat. ei diei rei ace. em diem rem voc. es dies res abl. e die re Plur. nom. es dies res gen. erum dierum rerum dat. ebus diebus rebus ace. es dies res voc. es dies res abl. ebus diebus rebus 15 Dies, dan ; glacies, led ; res, stvar ; rabies, bgsnoca ; efigies, slika ; fides, vSra ; acies, ostrina. pemicies, poraz. spes, ufanje. P a z k a. U genitivu jednobroja jest predposlSdnje e vazda dugacko. Samo u recih : res, fides i spes je kratko. §. 24. Nepraiilni samostayniri. A. Nepravilne reci u sirem smislu. Medju reci u sirem smislu nepravilne spadaju indeclindbiUa, defectiva, abundantia i heterogenea. I. lndeclinabilia (nesklanjava) zovu se ona imena, koja imaju sve padeze jednake. Semo spadaju imena slovah, n. p. alpha, gamma, delta. II. Defectiva (manjkava) jesu ona imena, kojim manjka poje- dan broj (defectiva numero). 1) defectiva numero (manjkava u broju) jesu ili singularia tantum, kojim manjka plural, kao : aurum, argentum, sabulum, san- guis ; ili su pluralia tantum, kojim manjka singular, kao : ambages, um, krivudanje, liberi, dStca, angustiae, arum, tesnac, manubiae, plen, argutiae, arum, ostroumnost, minae, groznja : pretnja, arma, orum, oruzje, minutiae, malenkost, cunae, arum, \ moenia, ium, gradski zid, cunabula, orum, } zibka, nuptiae, pir, svatba, I zil incunabula, orum, J preces, cum, molba, dirae, arum, proklinjanje, primitiae, -arum, pervine, divitiae, arum, bogatstvo, reliquiae, arum, ostanak, exsequiae, arum, sprovod, sordes, dium, smrad, fauces, ium, zdrelo, tenebrae, arum, mrak, induciae, arum, primirje, virgulta,, orum, germje. insidiae, arum, zaseda. Drugi odsSk. pridaTiiiku. A. Sklanjanje pridavnikah. §. 25. Pridavnici jesu one reci, koje znace vlastitost kojega predmeta. Pridavnik ima tri spola, ali se od sva- koga pridavnika nesversuje svaki spol drugacije. Zato se pridavnici dele na troje : 1) koji imaju tri sversetka, 46 2) koji imaju dva, i 3) koji imaju samo j e d an sver- setak za sva tri spola. I. Pridavnici od t r i j u h sversetakah. Ovi sversetci jesu : us, a, urn, i er, a , urn. Sversetak na us i er sluzi za muzki spol, sversetak na a za zens- ki, a na um za srednji spol. Muzki i srednji spol spada na drugu deklinaciju, a zenski na pervu, n. p. bonus, bona, bonum, dobar, dobra, dobro ; miser, misera, mise- rum, bedan, bedna, bedno. S. nom. bonus bona bonum miser misera miserum gen. boni bonae boni miseri miserae miseri dat. bono bonae bono misero miserae misero ace. bonum bonam bonum miserum miseram miserum voc. bone bona bonum miser misera miserum abl. bono bona bono misero misera misero P. nom. gen. dat. ace. voc. abl. boni bonae bona bonorumbonarum bonorum bonis bonis bonis bonos bonas bona boni bona bonae bonis bonis bonis misen miserae misera miserorummiserarum miserorum miseris miseris miseris miseros miseras misera miseri miserae misera miseris miseris miseris Tako se sklanjaju: magnus, velik ; latus, sirok; frugifer, plodan ; parvus, mal; longus, dug; prosper, srecan ; albics, bio, bSl : liber, Slobodan : sqtur, satu- altus, visok. asper, negladak. ra y saturum. sit, a, o. Pazka 1. Mnogi pridavnici izlazeci na r odbacujuuostalih padezih samoglasnik e iz poslednje slovke, pak se sklanjaju kao ager (vidi §. 10, n. p. pulcher, pulchra, pulchrum, lep ; niger, nigra, nigrum, cern; aeger, bolan. Pazka 2. Ngkoji pridavnici, i od njih sastavljeni, imaju u svih spolih genitiv sing, na ws, a dat. na i. A to su sledeci : unus, solus, totus, ullus uter, alter, neuter, nuttus alius, alteruter. Alius ima u srednjem spolu aliud; a dativ alii moze se po- kratit na ati. II. Pridavnici od dvijuh sversetakah. Ovi sversetci jesu: is za muzki i zenski spol, atfza srednji. Oba sversetka sklanjaju se kao jednakoslovcani samostavnici tretje deklinacije, samo sto im ablativsing. vazda (takodjer u muzkom i zenskom spolu) izlazi na i, n. p. facilis, facile, lahak ili lasan. 17 Sing. nom. facilis facile gen. facilis facilis dat. facili facili acc. facilem facile voc. facilis facile abl. facili facili Plur. nom. faciles facilia gen. facilium facilium dat. facilibus facilibus ace. faciles faciles voc. faciles facilia abl. facilibus facilibus Tako dulcis, sladak; j 'ortis, hrabar, grandis, velik lends, tih ; g ravis, tezak; suavis, ljubak mollis, mebak ; I evis, lahak; similis, slican. Pazka. N&koji pridavnici od dvijuh sversetakah na ris, re, obicavaju u muzkom spolu odbaciti is, pak on da primu e pred r, i tako postann pridavnici od trijuh sversetakah, ali zato ostaju u 3. deklinaciji. Tavki jesu : acer, alacer, terrester, acer, ostar ; alacer, bodar ; celer, berz ; celeber, slavan ; puter, gnjil, trul ; terrester, zemaljski ; saluber, zdrav ; paluster, barast : Silvester, sumski ; campester, poljski ; volucer, krilat; equester, konjicki ; pedester, pesacki. Sklanjaju se ovako : Sing. nom. acer, acris, acre; gen. acris; dat. acri; acc. acrem ; acre; voc. acer, acris, acre: abl. acri; Plur. nom. acres, acria itd celer, celeber, saluber, paluster, puter, volucer, campester i Silvester, equester i pedester III. Pridavnici od jednoga sversetka. Semo spadaju svi ostali pridavnici, i jos k tomu par- ticipiji praesentis. Svi pridavnici od jegnoga sversetka spadaju na tretju deklinaciju, n. p. felix, srecan; pru- dens , providan, razborit. Sing. nom. felix prudens gen. fehcis prudentis dat. felici prudenti acc. fehcem, sr. felix prudentem, sr. prudens voc. felix prudens abl fehce ili felici prudente ili prudenti Plur nom. felices, sr. felicia prudentes, sr. prudentia T gen. felicium prudentium dat. felicibus prudentibus acc. felices, sr. felicia prudentes, .<*, prudentia voc. felices, sr. felicia prudentes, sr. prudentia Prim Sri abl. r.st. nrovn felicibus dipnip prudentibus 9 18 Tako : audctx, smSlan; sapiens, mudar; fallax, varav ; constans, stalan ; simplex, Zeis, prost, petulans, objestan jednostavan ; solers, vest ; iners, trom ; concors, dis, slozan, skladan. B. Prispodoba pridavnikah. §. 26. Latinski jezik ima tri stupnja prispodobe {gradus comparationis) , i to 1) positivus, koi kaze kakvu vlastitost bez svake prispodobe ; 2. comparativus, koi kaze visi stupaiij koje vlasti- tosti ; i 3) superlativus, koi izrazuje najvisi stupanj koje vlastitosti. Drugi stupanj dela se tako, da se korenu reci, kako se u genitivu pokaze (po odbacenom i ili is), doda za muzki i zenski spol ior (gen. ioris), a za srednji spol ius (gen. torts). Tretji stupanj dela se iz istoga korena, samo da mu se doda isstmus, issima, issimum, n. p. doctus, a, um, ucen : doctior, ius, ceniji. Tako : uceniji : doctissimus, a, w»i, naju- Sup erlativus. longissimus, a, um ; suavissimus, a, um ; audacissimus, a, um ; prudentissimus, a, um. Positivus. Co mp ar ati v us. longus, a. um. longior, ius, suavis, e, suavior, ius, audaxy dcis, audacior, ius, prudens, ntis, prudentior, ius, §. 27. Tretji stupanj nacinjaju drugacije: 1J koja se sversuju u muzkom spolu na er, dobivaju k zadnjoj slovci er jos rimus,rima,rimum } n.^.pulcher: pulchrior, pulcherrimus ; acer : acrior, acerrimus. Vetus i nuperus imaju tretji stupanj kao da izlaze na er, t. j. veterrimus, prastari i nuperrimus, najnoviji. 2) Pridavnici : facilis, difficilis, similis, dissimilis, gracilis i humilis nacinjaju superlativ tako , da im se poslednje is pretvori u limus, n. p. facillimus, najlaksi ; gracilltmus, najtanji. N e p r av i 1 n a p r i s p o d o b a. §. 28. Najobicniji su sledeci pridavnici, koji imaju drugi i tretji stupanj bez svakoga pravila : bonus, dobar, melior, optimus ; mains, zao, pejor, pessimus ; 19 magnus, velik, major, maxtmus\ parvus, malen, minor, minimus ; kao i svi ostali pridavnici sversujuci se na dicus, ficus, i volus. Opisna p r i s p o d o b a. §. 29. Na mesto pravilnih stupanjah prispodobe ima u latin skom jeziku i opisna prispodoba (comparatio pe- riphrastica). Drugi stupanj opise se tako, da se pervomu stupnju spreda stavi magis ; a tretji stupanj tako, da se istomu pervomu stupnja spreda metne maxime, n. p. magis beatus = beatior; maxime beatus = beatissimus. Ovo opisanje mora se upotrebiti kod onih pridavnikah, koji se sversuju na: eus, ius } uus, n. p. idoneus, prikladan ; ma- gis idoneus, maxime idoneus, Uprav tako : dubius, dvo- jan ; necessarius, potrebit ; noxius, stetan; arduus, visok ; ingenuus, rodjen Slobodan. C. Brojniku. §.30. Na pridavnike spadaju vecinom i brojnici (ftw-. meralia). Pridavni brojnici dele se: 1) naglavne brojnike (cardinalia); 2) na redne (ordinalia) ; 3) na delne (di- stributiva). Ne pridavni latinski brojnici jesu samo pris- lovni brojnici iliti brojni prislovi (adverbia numeralia). 1) Glavni broji (cardinalia) stoje na pitanje k o- liko? Od ovib sklanjaju se samo perva tri, zatim stotine (pocamsi od 200), i najposle plural od mille ; svi pako ostali jesu nesklanjavi. 2) Redni brojnici (ordinalia) stoje na pitanje koji p o redu? Ovi brojnici jesu svi pridavni od trijiih sver- setakah. 3) Delni (di stributiva) stoje na pitanje : p o k ol i k o najedanput? Ova se samo mnoztveno potrebuju, a imaju tri sversetka. 4) Prislovi brojni (adverbia numeralia) stoje na pi- tanje k o 1 i k o p u t a n ? ili k o 1 i k o k r a t ? pervi drugi tretji cetverti peti sesti I) cardinalia. 11) ordinalia- 1. unus, una, unum jedan 1. primus, a, urn, 2. duo, duae, duo dva 2 secundus, a, urn, 3. tres, tri a tri 3. tertius 4. quatuor cetiri 4. quartus 5. quinque pet 5. quintus 6. sex sest 6. sextus 2 20 7. septem sedam 7. Septimus sedmi S. octo osam 8. octavus osmi 9. novem devet 9. nonus deveti 10. decern deset 10. decimus deseti 11. undecim itd. 11. undecimus itd. 12. duodecim 12. duodecimus 13. tredecim 13. tertius decimus 14. quatuordecim 14. quartus decimus 15. quindecim. 15. quintus deoimus i6. sedecim 16. sextus decimus 17. septendecim 17. septimus decimus 18. duodeviginti 18. duodevicesimus 19. undeviginti 19. undevicesimus 20. viginti 20. vieesimus 21. unus et viginti 21. unus et vieesimus 22. duo et viginti 22. alter et vieesimus 22. tres et viginti 23. tertius et vieesimus 28. duodetriginta 28/undetricesimus 29. undetriginta 29. duodetricesimus 30. triginta 30. tricesimus 40. quadraginta 40. quadragesimus 50. quinquaginta 50. quinquagesimus 60. sexaginta 60. sexagesimus 70. septuaginta 70. septuagesimus 80. octoginta 80. octogesimus 90. nonaginta 90. nonagesimus 99. undecentum 99. undecentesimus 100. centum 100. centesimus 200. ducenti, ae, a 200. ducentesimus 300. trecenti, ae, a 300. trecentesimus 400. quadringenti, ae, a 400. quadringentesimus 500. quingenti, ae, a 500. quingentesimus 600. sexcenti, ae, a 600. sexcentesimus 700. septingenti, ae, a 700. septingentesimus 800. octingenti, ae, a 800. octiDgentesimus 900. nongenti, ae, a 900. nongentesimus 1000. mille 1000. millesimus 2000. duo millia 2000. bis millesimus 10000. decern millia 10000. decies millesimus 50000. quiDquaginta millia 50000. quinquagies millesimus 100000. centum millia 100000. centies millesimus III) distribute a. IV) adverbia. 1. singuli, ae, a po jedan i. semel jedankrat 2. bini, ae, a pc i dva 2. bis dvakrat 3. terni Hi trim', ae, a 3. ter 4. quatemi, ae, a 4. quater 5. quini, ae, a 5. qninquies 6. seni, ae, a 6. sexies 7. septeni, ae, a 7. septies 8. octoni, ae, a 8. ccties 9. noveni, ae, a 9. novies 10. deni, ae, a 10. decies 21 11. linden', ae, a 11. undecies 12, duodeni, ae, a 12. duodecies 13. teini deni 13. terdecies 14. quatemi deni 14. quaterdecies 15. quini deni 15. quinquiesdecies 16. seni deni 16. sexiesdecies 17. septeni deni 17. septiesdecies 18. octonideni tftduodeviceni 18. duodevicies 19. noveni deni Hi undeviceni 19. undevicies 20. viceni 20. vicies 21. viceni singuli 21- semel et vicies 22. viceni bini 22. bis et vicies 23. viceni terni 23. ter et vicies 28. viceni octoni 28. octies et vicies 2 . viceni noveni 29. novies et vicies 30. triceni 30. tricies 40. quadra geni 40. quadragies 50. quinqnageni 50. quinquagies 60. sexageni 60. sexagies 70. septuageni 70. septuagies 80. octogeni 80. octogies 90. nmageni 90. nonagies 99. nonageni noveni (unde- 99. undecenties centeni 100. centeni 100. centies 200. duceni 200. ducenties 300. treceni 300. trecenties 400. quadringeni 400. quadringenties 500. quingeni 500. quingenties 600. sexceni 600. sexcenties 700. septingeni 700. septingenties 800, octingeni 800. octingenties 900. nongeni 900. nongenties ?7«noningenties 1000. millies 1000. singula millia 2000. bina millia 2000. bis millies 10000. dena millia 10000. decies millies 50000. quinquageria millia 50000. quinquagies millies 100000. centena millia 100000. centies millies Glavni broji unus, duo i tres sklanjaju se ovako: Sing. nom. unus una unum gen. unius unius unius dat. UDl uni uni ace. unum unam unum voe. une una unum abl. uno una uno Plur. nom. uni unae una gen. unorum unarum unorum dat. unis unis unis ace. unos unas una voe. uni unae una abl. unis unis unis 22 Plur. gen. dat. ace. abl. duo duae duo duorum duarum duorum duobus duabus duobus duos duas duo duobus duabus duobus tres tres tria trium trium trium tribus tribus tribus tres tres tria tribus tribus tribus Pazka i. Kao duo sklanju se i ambo, ae, o. Sve ove reci imaju ace. muzkoga spola takodjer na o mesto na os, dakle duo = duos ; ambo :zz ambos. P azka 2. Od sastavljenih brojnikah sklanjaju se obe sa- stavne eesti, n. p. tertius deeimus, tenia decima, tertium decimum ; viceni quaterni, vicenae quaternae, vicena quaterna itd. Pazka 3. U glavnih i rednih brojih nacinjaju se broji od 21 do 27 pak od 31 do 37 itd. ili na pokazani nacin tako, da se manji broj postavi sprSda, i sa et s vecim sveze, ili pako da se manji postavi sa vecim bez svakoga veznika, n. p. duo et viginti i viginti duo, dvadeset i dva; tertius et tricesimus, i tricesimus ter- tius, trideset i tretji. Pazka 4. Redni brojnici od 20 do 30, od 30 do 40 itd. nacinjaju se na tri nacina ; n. p. viceni singuli, viceni bini, viceni terni ; ili da manji stoji spreda s veznikom et : singuli et viceni, bini et viceni, terni et viceni; ili takodjer bez veznika, kao : singuli viceni, bini viceni, terni viceni itd Pazka 5. Ako se u prislovnih brojnicih (adverbialia) od 20 do 30, pak od 30 do 40 itd. stavi veci broj spreda, onda stoji na volju, da se veznik et ili izgovori ili izpusti , n. p. na mesto bis ct vicies, ter et vicies itd. moze se dobro reci: vicies et bis ili ili vicies ter itd Tretji odsSk. zaimenu. §. 31. Zaimeua su reci, koje naznacuju predmete po njihovom odnosenju, u kojem stoje napramagovorecemu. Zaimena se dele 1) na osobna, 2) pokazna, 3) upitna, 4) odnosna i 5) neopredeljena. I. O zaimenu osobnom. §. 32. Osobna zaimena (pronomina personalia) dele se na samostavna i na pridavna. 1) Osobna zaimena samostavna. Sing. nom. gen. dat. ace. voc. abl. ego ja tu mei mene, me tui mihi meni, mi tibi me mene, me te — — tu me mnom te ti tebe, te tebi, ti tebe, te ti! tobom sui sibi se sebe, se sebi, si sebe, se sobom 23 Plur. nom. nos mi . vos vi gen. noslri nas vostri vas dat. ace. nobis nos nam nas vobis vos vam vas kao singular voc. — — vos vi! abl. nobis Dami vobis vami Pazka i. Ego, ja, znaci pervu, t. j. gdvorecu osobu; tu, ti, drugu, ili kojoj se govori ; a sm, sebe, tretju, o kojoj se govori (kao predmet njezina delovanja). Pazka 2. Na mesto genitiya plurala nostri i vestri ima i genitiv nostrum i vestrum. Ovaj drugi genitiv upotrebljava se onda, kad je genitivus partitivus (genitiv delni) potreban. Pazka 3. Na mesto akuzativa i ablativa se upotrebljava se cesto podvostiuceno sese. 2) Pridavna osobna zaimena. Pridavna osobna zaimena zovu se i posedovna (pos- sessiva), jer pokazuju predmet kao posedovanu vlasti- tost kojegod osobe. Ova zaimena sklanjaju se kao pri- davnici od trijuh sversetakah. Jesu pako sledeca : meus, mea, meum, moj ; noster, nostra, nostrum ,nas; tuus, tua, tuum, tvoj ; vester, vestra, vestrum, vas ; suus, sua, suum, svoj, njegov. Pazka 1. Meusima. u vokativu singulara muzkoga spola mi. Pazka 2. Zaime tretje osobe (tako samostavno sui, kako i pridavno suus, sua, suum) zove se takodjer povratno (rejlexivum), buduc da se natrag preteze na subjekt iste izreke. II. zaimenu pokaznom. §. 33. Zaimenah pokaznih (demonstrativa) ima sest : 1) hie, haec, hoc, ovaj, ova, ovo ; 2) ille, ilia, Mud, onaj, ona, ono ; 3) is, ea, id, on, ona, ono ; 4) idem, eadem, idem, isti, ista, isto; 5) ipse, ipsa, ipsum, sam, sama, samo ; 6) iste, ista, istud, taj, ta, to. Sing. nom. hie haec hoc ille ilia illud gen. hujus hujus hujus illius illius illius dat. huic huio huic illi illi illud ace. hunc hanc hoc ilium illam illud abl. hoc hac hoc illo ilia illo hir. nom. hi hae haec illi illae ilia gen. horum harum horum illorum illarum illorum dat. his his his illis illis illis ace. hos has haec illos illas ilia abl. his his bis illis illis illis 24 Sing.nom. is ea id idem eadem idem gen. ejus ejus . ejus ejusdem ejusdem ejusdem dat. ei ei ei eidem eidem eidem ace. eum earn id eundem eandem idem all. eo ea eo eodem eadem eodem Plur.nom. ii eae ea iidem eaedem eadem gen. eorum earum eorum eorundemearundam eorundem dat iis iis iis iisdem iisdem iisdem ace. eos eas ea eosdem easdem eadem all. iis iis iis iisdem iisdem iisdem Sing.nom. ipse ipsa ipsum | iste ista istud gen. ipsius ipsius ipsius | istias istius istius dat. ipsi ipsi ipsi i isti isti isti ace. ipsum ipsum ipsum | istum istam istud all. ipso ipsa ipso isto ista isto Plur.nom. ip3i ipsae ipsa isti istae ista gen. ip8orum ipsarum ipsorun l istoruir istarum istorum dat. .ipsis ipsis ipsis iitis istis istis ace. ipsos ipsas ipsa istos istas ista all. | ipsis ipsa ipsos istis istis istis Pazka i. Zaimenu hie, hate, hoe dodaje se cestoputah ce, n. p. hicce, haecee, hocce, ovajzi, ovazi, ovozi. Pazka 2 Na mesto U nalazi se i ei; na mesto iidem redko- putah eidem; na mesto l its takodjer eis,. a na mesto iisdem takodjer eisdem. Pazka 3. 8a pokaznimi zaimeni srodni su sledeci pokazni pridavnici : i) talis, e, takov, ovakov i onakov ; 2) tantus, a, um, tolik, ovolik i onolik"; 3) tot (indecl. samo za visebroj), toliko, to- liki (t. j. toliko njih). HI. O zaimenih upitnih. 'va) dva §. 34. Upitna zainiena (interrogate a) jesu 1) quis? quid? tko ? sto ? — 2) qui, quae, quod? koi koja, koje ? Pervo se upotrebljava kao samostavno , a drugo kao pridavno. Sing.nom. gen. dat. ace. all. quis ? quis ? quid ? cujus ? cujus ? cujus ? cui? cui ? cui ? quem ? qua m ? quid ? quo? qua? quo? jqui? CUJU3 ? j cui ? quem? quo ? quae ? cujus ? cui ? quam? qua ? quod? cujus ? cui? quod? quo? Plur.nom. gen. dat. ace. all quae ? qui? quae? quae? (qui? quae? ^c; quorum ?quarum?quorum ?j quorum? quarum? quorum ? quibus ? quibus ?quibus ? quibus? quibus ? quibus ? quos ? quas ? quae? quos? quas ? quae? quibus? quibus ? quibus ? | quibus ? quibus ? quibus ? 25 P azk a i. Oba ova zaimena mogu se poveksati : 1) ako se sprgda metue ec, n. p. acquis? ecquid? tkoli? sto li ? pak ecqui 1 ? ecquae? (ecqua?) ecquod ? koi li ? koja li? koje li? 2. ako im se na koncu pridene nam, n. p. quisnam, quidnam ? tko ? Sto? i quinam? quaenam? quodnam? koi? koja? koje? Paz ka 2. Sa upitnimi zairaeni srodni su upitni pridavnici : 1) qvdlis, <», kakov ? 2) quantus, a, um, kolik ? 3) quotus, a. um. koi po redu? IV. zaimenu odnosnoni. §. 35. Zaimena odnosna (pronomina relativa)je$u tri : 1) qui, quae, quod koi, koja, koje ; 2) quisquis, muzk. i z. spol. (redko quaequae), quidquid, tkogod, stogod ; 3) quicunque, quaecunque, quodcunque, koigod, kojagod, kojegod. Pervo sklanja se kao upitno qui? quae? quod? Od quisquis sklanjaju se obe sastavne eesti polag quis ? n. p. cujuscvjus, cuicui, itd. od quicunque sklanja se samo qui, n. p. cujuscunque, cuicunque itd. Pazka i. Quisquis upotrSbljava se po pravilu samostavno, a quicunque pridavno. Pazka 2. S odnsnimi zaimeni srodni su odnosni pridav- nici : i) qualis, e, kakov ; 2) quantus, a, um, kolik : 3) quot, koliko nas, koliko vas, koliko njih ; 4) qualiscunque , qualecunque, kakov- god ; 5) quantuscunque, kolik god: 6) quotcunque ili quotquot , ko- liko mu drago (nas, vas ili njih). V. zaimenu neopredeljenom. §. 36. Neopredeljena zaimena (pronomina indefinita) pokazuju koi predmet ili njegovo odnosenje kao ne sas- vim poznato onomu koi govori. Tu su sledeca : 1) quis, m. i f., tko (netko), quid n., sto (nesto); 2. qui, quae, (i qua) quod, koi (nekij ; 3) aliquis, m. i /'., aliquid, n., netko, nesto; 4) aliqui, ah'qua, aliquod, nekoi, nekoja, nekoje 5 5) quidam, quaedam, quiddam i quoddam, nekoi iz- vestni, nekoja izvestna, nekoje izvestno : 6) quispiam, quaepiam, quidpiam i .quodpiam, ikoi, (itko), ikojn, ikoje (istoj ; 7) quisquam, (quaequam), quidquam, itko, isto ; 8j quivis, quwevis, quidvis i quodvis j svaki koi ti 9) quilibet,quaelibet } quidlibetiquodlibet) drago, ili koi mu drago ; 26 10) quisque, quaeque, quidque i quodque, svaki; 11) unusquisque, unaquaeque, unumquidque i unum- quodque, svaki. Sva ova zaimena sklanjaju se kao upitna qui? iquist tako da dodatci : dam , piam, quam, vis, libet, que, ne- promenjeni ostanu. Od unusquisque sklanja se i unus i quis. Pazka i. Srednji spol sa i, kao quid, aliquid itd. potrebuje se samostavno, a sa o, kao quod, aliquod itd pridavno. Quisi sve iz njega sastavljene reci upotrebljavaju se visu samostavno negoli pridavno. Quisquam uvek kao samostavno. Pazka 2. Sa neopredeljenimi zaimeni srodni su pridavnici navedeni u §. 25. I. pazki 2., i jos k tomu utervis, utravis, utrumvis i uterltbet, utralibet, utrumltbet, koi ti drago od obojice. Gla v a dru ga. glagolju. Od s ek per vi. Deljenje g 1 a g o 1 j a k. §. 37. Glagolji (verba) zovu se one reci, koje kazu, da koja osoba ili stvar (subjekt) stogod c i n i ili t e r p i, ilidaseukakvomstanju nalazi; n. p. amat, ljubi, amatur, biva ljubljen, stat, stoji, pergit, ide. Gla- golji, koji kazu, da tko stogod radi ili tvori , zovu se t v o r n i (activa) ; oni pako, koji kazu, da tko stogod terpi, zovu se terpni (passiva) ; a najposle oni, koji ne- pokazuju nikakva cinjenja ni terpljenja nego samo stanj e koje osobe ili stvari, zovu se srednji gla- golji (verba neutra). §. 38. Mnogi latinski terpni glagolji izgubili su s vre- menom svoje terpno znacenje, ter tako ima sada glago- ljah, koji imaju terpnu sliku ili oblieje, a znacenje tvorno ili srednje. Budue da su ovi glagolji svoje terpno zna- cenje tako rekuc odlozili, zovu se o d 1 oz n i glago- lji (verba deponentia). S toga se razlucuju cetiri verste glagoljah (genera verbi) : 27 1) tvorna versta (ger,us aciivum), na koja spadaju svi oni glagolji, koji imaju tvorno oblicje i tvorno znacenje ; 2. terpna versta (genus passivvm), na koju spadaju oni glagolji, koji imaju terpno oblicje i terpno znacenje ; 3) srednja versta (genus neutrum), na koju spadaju glagolji imajuci oblicje tvorno, a znacenje ni tvorno ni terpno ; 4) odlozna versta (genus deponens) objima glagolje imajuce terpno oblicje, a znacenje tvorno ili srednje. §. 39. Izvan terpnih glagoljah dele se svi ostali gla- golji (activa, veutra i deponentia) po njihovom znacenju na dva reda, t. j. na glagolje prelazne (Iransitiva), i neprelazne (intransitiva): 1) prelazni glagolji (verba transitu a) zovu se oni, koji znace onakvo cinjenje ili tvorenje, koje prelazi od tvorece osobe iliti subjekta na drugi koi predmet, n. p. amo parentes, ljubim roditelje; hortor milites, nagovaram vojnike. 2) neprelazni glagolji (verba intransitiva) znace ili stalis koje osobe ili stvari, kao : sum, jesam ; sto, stojim ; sedeo } sedim ; otior, u pokoju sam ; ili pak onakvo ci- njenje, koje ostaje u cinecoj osobi iliti subjektu, n. p. eo idem, cado, padam ; gradiir, stupam ; loquor, pogovaram se, govorim (reci trosim). Pazka. Nekoji siedDJi glagolji imaju participij perfecta (i sastavljena iz njega vremena kao futurum, plusquamper- fectum i futurum II.) na nalik terpecih glagoljah sa srednjim zna- cenjem. Takvi se glagolji zovu neutro-passiva ili semi- deponentia. i jesu sledeci : 1) audeo, ausus, sum, oudere, smeti ; 2) gaudeo, gavisus sum, gaudere, radovati se : 3) soleo, solitus sum, solere, obicavati ; 4) fido, Jisus sum, Jidere, uzdati se. Odsek drugi. spregi. (konjugaciji.) §. 40. Pri spregi iliti konjugaciji glagolja ima se smotriti: 1) osoba, 2) nacin, i 3) vreme. Svako od ovih izrazuje se svojim vlastitim sversetkom glagolja. §. 41. Osobe glagolja jesu tri: 1) perva ili koja govori ; 2) drug a ili kojoj se govori ; i 3) tretja o ko- joj se govori. Ko4 svih trijuh osobah razlucuje se opet 28 singular , ako je govor samo o jednoj. i plural, ako je govor o vise osobali govorecih, ili kojim se govori, ili o kojih govori. §. 42. Nacinah glagolja ima u sirem smislu sedam : 1) pokazni nacin (modus indicativus) , 2) vezni (conjun- ctiva), 3) zapovedni (imperativus), 4)neopredeljeni (in- finitivus), 5) dionik (participium) , 6) gerund (gerundium) i 7) supin (supinum). U uzem pako smislu jesu samo tri : pokazni, yezni i zapovedni. Ova tri na x ina zova se takodjer verbumfiaitum (opredeljeni glagolj), jer znace cinjenje koje opredeljene osobe ; cetiri pako ostala naci- na zovu se neopredeljeni glagolj (verbum infinitum), jer im osoba nije opredeljena. §. 43. Jednostavnih vremenah ima sest u latinskom jeziku, i zovu se ovako : 1) praesens, sadasnje; 2) im- perfectum, proslo trajno : 3) perfectum, proslo sverseno ; 4) plusquamperfectum, predproslo : 5) futurum 1., budu- ce ; i 6) futurum 11. ili exactum, buduce II. ili proslo. Indikativ ima svih sest vremenah, konjunktiv samo cetiri perva, imperativ samo praesens i futurum, a infini- tiv i participi samo praesens, perfectum i futurum. Ali i ova vremena nalaze se jednostavna samo u aktivu, a u passivu sastavljaju se perfectum, plusquamperfectum i futurum 11. pomocu glagolja esse, radi cesa zove se ovaj glagolj pomocni (verbum auxiliare). Razdel pervi. §. 44. Pomocni glagolj sum, fui, esse, biti,spreze se ovako : PL S. PL Indicativus. sum es est sum us estis stmt eram eras erat eramus eratis erant Praesens. jesam Csam) jesi (si) jest (je) jesmo (smo) jeste (ste) jesM (sn) Imperfeclum. bijah bijase bijase bijasmo bijaste bijahu Perfectum, fui bio sam ili bih fuisti bio si ili bi fuit bio je ili bi fitimus bili smo ilibismo fit is t is bili ste ili biste fuerunt bili su ili bise Plusquamperfectum . fueram fueras fuerat f ue ramus fueratts /iterant bijah bio bijase bio bijase bio bijasmo bili bijaste bili' bijahu bili 29 Futur um I. Futurum II. s, ero bit cu (budem) fuer o budem eris bit ces fneris budes erit bit ce fuerit budes PI. erimus bit cemo fuerimus budemo eritis bit cete fueritis budete erunt bit ce fuerint budu Conjunctivus. Praesens. Perfectum. S. sim da sam fuerim da sam bio sis da si fneris da si bio sit da je fuerit da si bio PI. simus da smo fuerimus da smo bili sitis da ste fueritis da ste bili • sinf da su fuerint da su bili Imperyectum. Plusquamperfect. s. essem bio bih fuissem bio bih bio esses bio bi fuisses bio bi bio esset bio bi fttisset bio bi bio PI. essemus bili bismo />/***<» #t!i*bili bismo bili essetis bili biste fuissetis bili biste bili essent bili bi fuissent bili bi bili Jmperat ivus. Praesens. Futurum. s. es budi esto da budes — e*£o da bude PL e*te budite estote da budete — — sunto da budu lnfinitivus. Farticipium. Pr. esse biti (i da sam) (ens) buduci, suci Prf. fuisse da sam, (si, je] bio, itd. — — Fut. fulurum esse, da cu futur us, a, um, spravan biti biti itd. ili koi ce biti. Pazk a 1. Mesto fuerunt, govori se i fuere ; a na mSsto: essem, esses, esset, essent: for em, fores, foret, forent ; i najposle fore na mesto futurum esse. Pazk a 2. Participij futurus, a, um u sayezu sa sim ili es- sem sluzi na m&sto manjkajucega futura konjunktiva. §. 45. Kao pomocni glagolj sum sprezu se i drugi iz ujega sastavljeui glagolji ; a to su sledeci : dbsum dbfui abesse nebiti tu; adsum adfui adesse tu biti; desum defui deesse maiijkati ; insum infui inesse nutri biti* intersum interfui interesse Hiedju cim biti- 30 praesum subsum praefui subfui praesse subesse supersum obsum superfui obfui superesse obesse prosum profui prodesse Pazka. Prodesse uzima svagde slovo za pro slSdi e, n. p. prosum, prodes, prodest, prosumus, prosunt ; proderam itd., prodessem itd., prodero itd. spreda, na celu biti; pod cim biti ; preostati ; skoditi, uditi ; pruditi, hasniti. d u sredinu, gdegod prodestis, Razdel drugi. Opravilnih konjugac ij a h. §. 46. U latinskom mecu se cetiri konjugacije. Na koju od njih spada koi glagolj, pozna se najlakse iz in- finitiva praesensa. Infinitiv izlazi ovako : 1 : are 2 : ere 3 : ere 4 : ire. Znacaj konjugacije (t. j. ono po cem se kon- jugacija pozna) zove se ono slovo , sto ostane na koncu infinitiva, kad mu se odbaci tvorka iliti sversetak. Konjugacije 1. 2. i 4. imaju tvorku samo re, koja kad se odbaci od amare , monere, audire, Perv a konjugac ija. Dru ga k on j u ga oij i /. Activu m. amo, vi, atum , are, , morieo, m, itum, ere y ljubiti*). opomenuti **). Indica tivus. Praesens. Praesens. S. amo ljubim moneo opomiojem amas Ijubis mones opominjes amat ljubi monet opominje PI amatnus ljubimo moviemus oponiinjemo amat is ljubite morietis opominjete amant Ijube monent opomiDJu *) Tako : **) Tako ornare, kititi ; placer e, dopadati se ; vituperare, kuditi; praebere, podavati ; interrogare, pitati ; terrere, strasiti ; servare, cuvati hraniti ; coercere , na tesno spraviti rogare, moliti, prositi ; nocere, skoditi, uditi ; laudare, hvaliti 5 debere, morati ; vocare, zvati; habere, imati orai 'C, moliti. 1 exercere , v^zbati. 31 ostane : ama, mone, audi, dakle je u 1. konjugaciji zna- caj a. u< 2. e , a u 4. f. Tretja pako konjugacija ima tvorku celo er£ 7 koje kad se odbaci, ostane na kon- cu ili kakov suglasnik, kao : scribere , dicere, le- gere, carpere ; ili pako samoglasnik u , kao : mere, acuere. Nu tko hoce da bude siguran u sprezanju latinskih glagoljah, mora znati ona cetiri korenita vremena, iz kojih se sva ostala izvode. Korenita vremena jesu : 1) praesens, 2) perfectum, 3) svpinum, 4) infinitivus, koja u pravilnih konjugaciah izlaze ovako : Conjug. Praesens. Perfect. Supinum. Infinite 1. a-vi a - turn a- re 2. e - o Ul i- turn e -re 3. si turn e -re 4. 1 - 1- VI l- turn i - re §.47. Pravilne konjugacije glagoljah jesu sledece Tretja konjugacija. Cetverta konjugacija. I. Activ urn. carpo, si, turn, ere, audio, ivi, itum, ire tergati *). cuti**). Indict itivus. Praesens. Praesens. S. carpo tergam audio cujem carpi* tergas audijf cujes carpit terga audit cuje PL carpimus tergamo audimus cujemo carpitU tergate auditis cujete carpunt terga j a audittnt cuju *) Tako : **) Tako repcre, puziti ; munire, utyerditi ; serpere, puziti; mollire, meksati ; sculpere, izrezavati ; custodire, cuvati, straiiti scalper t, strugati ; impedire, prSciti ; sumere, uzimati, uzeti ; Jinire, sversiti : demere, oduzimati, snimati ; nutrire, hraniti, pitati ; tegere, pokrivati, kriti ; lenire, blaaiti ; reg tre, uprayljati. scire, suati. 32 s. s. pi. PL Pt. Perva konjugacija. Imperfect. amabam amabas amabat amabam its amabaiis amabant ljubljah ljubljase ljubljase ljubljasmo ljubljaste ljubljahu Futurum I. amabo amabis atndbit amabimus amabltis ljubit cu ces i amabunt ce cemo cete ce Perfectum. am a vi amavisti amdvit amavhnus amavistis amaverttnt ljubih ljubismo „ ste Plusquamperfect. amaveram a ma v eras amaveraf amave ramus amave ratis amave rant 'biah ljubio biase „ biase „ biasmo ljubili biaste „ biahu „ Druga konjugacija. Imperfectum. opominjah opominjase opominjase opominjasmo opominjaste cpominjahu montbam moriebas monebat mcnebamus monebatis monebant * * Futurum I. monebo opominjat cu monebis „ ces montbit „ ce mone Limns „ cemo monebltis „ cete monebitnt „ ce Perfectum. monut monuisti monuit monulmtts monuistis moniterunt oponienuh opomenu opomenu oporaenusmo opoinenuste opomenuse Plusquamperfect. ' monueram biah opomenuo monaeras biase „ montterat biase „ mo7iiteramus biasmo opome- monueratis biaste „ (nuli i monuerant biahu - PL PL Futurum II. Futurum II. amavero budem ljubio, < monuero budem opomenuo | ama verts budes itd. ! monueris budei opomenuo i amaverit bude itd. montterft bude „ amaverimus budemo lju- bili budete itd. monuerimns budemo „ amaverttts monueritis budete n amave rint budu itd. monuerint budu „ Conjunct ivus. Praesens. Praesens. a mem da Ijubim mcneam da epominjem ames da ljubi s moneas da opominjes amet da ljubi moneat da opominje am emits da ljubi mo moneamits da opomiajemo amet is da ljubite mo neat is da opominjete ament da ljube moneant da opominju ■ - " «»-»' 33 s. PL PL S. PI. s. PI. s. PL PI. Tret j a kor i j u g a c i j a. Cetverta k on j ugaci Imperfectum. Imperfectum. carpebam tergah audiebam cujah carpebas tergaSe audiebas cujase carpebat tergase audiehat cujase carpebdmn* ter^asmo audiebamus cujasmo carpebatis tergaste audi bat is cujaste earpebant tergahu audiebant cujahu Futurum 1. Futv rum I. carpam tergat cu audiam cut en carpes » ceS audies » ces carpet » ce audiet „ ce carpemus „ cemo audiemus „ cemo carpet is „ cete audietis „ cete carpent r> ce audient » ce Perfectum. Perfectum. carpsi tergah audit) i cuh carpsisti terga audi vis ti cii carpsit terga aadivit en carpsimus tergasmo audivimtts cusmo carpsistis tegaste audi V is t is custe carpserunt tergase audiverwit cuse Plusquamperfectum. Plusquamperfect. carpseram biah tergao audiveram biah cuo carpseras biase * audiveras biase „ carpserat biase „ audiverat biase „ carpseramus biasmo ter- audiveramus biasmo culi carpseratis biaste gali audiveratis biaste „ carpserant biahn audiverant biahu „ Futurum II. Futurum 11. carpsero badem ter- audivero budem cuo carpseris gao budes „ audiveris budes „ carpserit bude n au diver it bude „ carpsertmus budemo ter- gali audiverhmts budemo culi carpseritis budete „ andiveritis budete „ carpserint budu „ audiverint budu „ Conjunct ivus. Praesens. Praesens. carpam da tergam audiam da cujem carp as da tergas audias da cujes carpqjf da terga audi at da cuje carpamns da tergamo audiamus da cujemo carpatis da tergate audiatis da cujete carpant neri za Drevodieni da tergaju e. audi ant da cuju 3 34 pi. pi pi. Perva kon j u g a c i j a. Imperfectum. amaretn ljubio bih ama res . W amaret r bi amaremus ljubili bismo amaretis * „ biste ama refit . bi Per/ectum. amaverim da sam ljubio amaveris da si „ •amaverif daje amaverimus da siilo ljQbili amaveritis da ste „ amaverint da su _ Plusquamperfectum. amavissem bio bih ljubio amavisses bio bi « ama vt Met » „ „ amavissemus bili bismo lju- bili amavissetis „ biste „ amavissent „ bi „ Druga konjugacija. Imperfectum. monerem opominjao bih moneres „ bi moneret „ bi moneremus opominjali bismo moneretis „ biste montrent „ bi Per/eclurn. monuerim da sam opomenuo monueris „ si „ « monuerit „ je „ monuerimus „ smo opomenuli moniteritis „ ste „ montierint „ su „ Plusquamperfectum. monuissem bio bih opomenuo monuisses „ bi „ monuisset v bi „ monmssemu* bili bismo opo- menuli j monuissetis * biste „ monuissent n bi „ Imperativus. Pr. ama amate Put. ama to I ama to ama tote ama tt to ljubi ljubite • imas ljubiti ima imate „ imaju ,. mone moriete moneto moneto monetdte monento opommji opominjite imas opominjati ima r imate „ imaju „ lnfinitivus. Pr, Prf Fut. amare ljubiti amavisse da sam(si, je) ljubio, da smo (ste, su) ljubili moriere opiminjati, opomenuti momtisse da sam (si, je) opomenuo ; da smo (ste,su) opomenuli amaturum esse da cu, (ces, ce, ! moniturum esse da cu (ces, ce, eemo, cete, ce) ljubiti cemo, cete, ce) opominjati Pr. I amafis Participium. ljubeci j monens opominjuci Fut. , amaturus, a, urn, 1) imajuci J monitwHS, «, urn, 1) imajuci ljubiti opominjati mm\ -^— 1 35 pi s. PL PL Tre t j a konj uga c i j Imperfectum* carper em carpere* carperet carperemus carperetis carperent tergao bih tergao bi tergao bi tergali bismo n biste bi Perfectum. carpserim da sam tergao carpseris „ si „ carpserit carps erhnus carpserttis carpserint smo tergali ste „ su „ Plusquamperfectum. carpsissem bio bih tergao carpsisses „ bi „ carpsisset „ bi „ sarp sis senilis bil'i bismo ter- carpsissetis „ biste „ carpsissent „ bi „ uetverta k .onjug acij Imperfectum. 1 audir em cuo bih ' audires cuo bi ^audiret cuo bi audiremus culi bismo audiretis culi biste audir ent culi bi Perfectum. audiverim da sam cuo audiveris » si „ audivertt n J e » audiverhnus „ smo culi audiveriiis ^ ste w audiverint n su „ Plusquamperfectum. audwissem bio bih cuo audi hisses n Dl » i audieisset bi audieis semus bili bismo culi audivissetis audivissent biste bi Imperativus. Pr. Fut. carpe carp tie carptto carpttO carpitbte carpnnto tergaj, utergaj tergajte, uter- gaj te imas tergati ima „ imate n imaju „ audi audite audito audita audiiote audiunto cuj, slusaj cujte, slusajte imas cuti ima ., imate „ imaju „ Pr. Prf Fut. lnfinitivus. tergati, utergati carpere carpsisse da sam (si, je) tergao, da smo (ste, su) tergal" carpturum esse da cu (ces, ce, Cemo, cete, ce) tergati audire cuti, slusati audivlsse da sam(si,je) cuo,da smo (ste,su) culi auditurum esse da cu fees, ce, cemo, cete, ce) cuti Pr. Fut. Participium. carpens tergajucl carpturus, a, um, 1) imajuci tergati audiens cujuci" auditurus. a, um 1) imajuci cuti 3* 36 PGrva konjugacija. I Dr ug a k o n j u ga oi j a Gerundium. Gen. amandi ljubljenja monendi opominjanja Dat. Aee. AM. amantio amandum amando Ijubljenju ljubljenje Ijubljenjem ; Ijubec monendo monendum monendo opominjanju opominjanje opominjanjem ; opominjuc Supinum. i. a malum I j libit , izlju- bit moniium opominjat, opo- menut 2. amaftt Jjnbiti mon$fyt opominjati, opomenuti II. P a s s i v u m. S. Pi. PL pi. Indicativus. Praesens. Praesens. amor bivam ljubljen, moneor bivam opminjan a, o a, o amaris bivas „ moneris bivas p amaittr biva moneiur biva „ amamiir bivamo ljubljeni, monlmiir bivamo opomi- e, a njani, e, a amamhti bivate „ m&nenuni bivate „ amantur bivaju „ monentur bivaju n Imperfectum. amabar bivab ljubljen amaharis bivase „ amabatnr bivase „ amabamnr bivasmo ljub- jeni amabamini bivaste „ amabantnr bivahu „ Futurum I. amabor bit cu ljubljen amaberis bit ces B amabftur bit ce „ amabhnur bit cemo ljub- _ ljeni amabimlni bit cete n amabnnitir bit ce Imperfectum. monebar bivah opominjan monebaris bivase „ monebalur bivase „ monebamur bivasmo opomi- njani monebanuni bivaste r monebanlur bivahu „ Futurum I. monebor bit cu opomi- njan moneberis bit ces r monebilur bit ce m monebimtir bit cemo opomi- njani monebinuni bit cete „ monebuntur bit ce - '- ^ ■• 1 4l: 37 Tret j a konjugacija. |Cetverta konjugacija. Gerundium. ^Jen. carpenfli terganja Dat. carpenelo terganju Ace. carp end um tergan je Abl. carpendo tergan jem ; tergajuc carp turn carptn audiendi cuven j a audiendo cuvenju audiendnm cuvenju audiendo cuvenjem ; cujuc Supinum. tergat, uter- gati tergati audiium a 'tditte cat, slulat cuti //. P a s s s i v v m. pi. pi s. PI. lndicativus. Praesens. Praeseng. carpor bivam tergan, a, o bivas ■„ audior bivam cuven, a, o carper is audiris bivas „ carpitur biva M audi/ur biva „ carplmur bivamo ter- audimur bivamo cuveni, gani, e, a e, a carpimeni bivate „ andiniini bivate „ carpuntur bivaju „ audiuntur bivaju „ Imperfectum. carpebar bivah tergan carpebari* bivase „ carpbatar bivase „ carpebamur bivasmo ter- gani carpebammi bivaste „ carpebantur bivah u „ Imperfectum. audiebar bivah cuven audiebaris bivase „ audiebatur bivase „ audiebamnr bivasmo cuveni a'ldiebamini bivaste „ audiebantur bivahu - Futurum 1. Futurum I. carpar bit cu tergan audiar bit cu cuven carper is carpetur carpemur bit ces „ bit ce n bit cemo ter- audieris audietur audiemur bit ces n bit ce v bit cemo cuv carpemhii carpentur gani bit cete „ bit ce „ audiemmi andientur bit cete » bit ce r 38 Pt, s. pi. s. PL Perva konjugacija. Perfectum. amdtus sum jesam ili bih Ijubljen amdtus es jesi ili bi itd. amdtus est jest ili bi itd. amdti sumus jesmo ili bismo ljubljeni amati estis jeste ilibisteit. amdti sunt jesu ili bise itd. Plusquamperfectum. amdtus eram biah Ijubljen amdtus eras biase „ amdtus erat biase ♦, amati erdmus biasmo amafi eratis biaste amati erant biahu Futurum II. amdtus ero budem amdtus eris budes amdtus erit bude amdti ertmus budemo amati erltis bu^lete amdti erunt budu ljub- ljeni Ijub- ljen ljub- ljeni Druga konjugacija. Perfectum. monitus turn jesain opomenut monitus es jesi „ monitus est jest » moniti sumus jesmo opom enuti moniti estis jeste r moniti sunt jesu „ Plusquamperfectum. monitus eram biah opomenut monttus eras biase n monttus erat biase' „ moniti eramus biasmo opome- nuti moneti eratis biaste „ moniti erant biahu „ Futurum II. monitus ero budem opomenut monitus eris budes „ monitus erit bude „ moniti erimus budemo opo me* nuti moniti eritis budete „ moniti erunt budu „ Conjunctivus. Praesens. Praesens s. amer da bivam Ijubl- monear da bivam opo- PI. am eris ametur amemur jen da bivas „ da biva „ da bivamo ljub- monearis moneatur moneamur minjan da bivas „ da biva „ da bivamo opo- amemeni amentur ljeni da bivate „ da bivaju „ moneamhii moneantur mi n j ani da bivate „ da bivaju v Imper/ectum. Imperfect um. s. PL amdrer amareris amaretur amaremur bio bih Ijubljen bi bi „ bio bi „ bili bismo ljub- monerer monererlt moneretur moneremui bio bih opominjan bio bi „ bio bi „ bili bismo opo- amaremini amarentur ljeni bili biste „ bili bi „ minjani moneremhiibWi biste » monerentu rbi li bi „ PL S. PL PI. 39 T r e t j a konjugacija. Cetverta k e n j u g a c i j a. Perfectum. carplus sum jesain ili bifa tergan carpius es jesi ili bi ltd. carplus est jest ili bi itd. carpti sumus jesmo ili bismo tergani carpti estis jeste ili biste itd carpd sunt jesuili bise itd Plusquamperfectum. carplus eram biah tergan carpfus eras biase „ carplus erat biase „ carpti eramus biasmo ter- gani carpti eratis biaste carpfi erant biahu Futurum 11. Futurum 11. carplus ero budein tergan audiius ero budem cuven Perfectum. audiius sum jesam cuven audit us es jesi „ audtfus est jest „ auditi sumus jesmo cuveni audtii estis audit i sunt jeste iesti Plusquamperfectum . audiius eram biah cuven audiius eras biase „ audijus erat biase „ auditi eramus biasmo cuveni audili eratis biaste „ auditi erant biahu „ carplus eris budes carptus erit bude carpti erimus budemo carpti eritis budete carpti erunt budu ter- gani audiius eris budes r audiius erit bude „ audili erimus budemo cu /eni andiii eritis budete r audift erunt budu r S. PL PL Conjunctivus. Praesens. carpar carp fir is carp a fur carpamur carpamini carpnntur da bivam ter- gan da bivas ,, da biva „ da bivamo ter- gani, da bivate „ da bivaju „ Imperfectum. carperer bio bib tergan carper eris bio bi „ carper etur bio bi r carperemur bili bismo ter- gani carperemtni bili biste „ carperentur bili bi „ audiar audi oris audiatur audiamur Praesens. da bivam cuven audiamhii audiantur da bivas .. da biva „ da bivamo cu- veni da bivate ,. da bivaju „ lmperfectu\ audirer audireris audiretur audi r emu r audiremhii audirenlur bio bih cuven bio bi „ bio bi „ bili bismo cu- veni bill biste r bili bi 40 pi. pi. Perva konjugacija. Perfection, amafus sim amatus sis amatus sit amati simus amati sitis amati sint dajesamljub ljen n J es t „ jesmo ljub- Ijeni i, jeste „ Plusquamperfectum . amafus essem bio bih bio ljubljen amafus esses bio bi itd. amain* esset bio bi itd. amati essemus bili bismo bill ljabljeni amati essetis bili biste itd amati essent bili bi itd. Draga k onjuga ci ja. Perfectum. monifus sim da jesam opome- nut monttllS sis monltus sit jesi jest montti simus „ jesmo opome- nuti montti sitis „ jeste momti sint „ jesu Plusquamperfectum. m onltus essem bio bih opome- nut bio monltus esset bio bi itd. monltus esset bio bi itd. montti essemus bili bismo opo- menuti bili montti essetis bili biste itd, montti essent bili bi itd. Imperativus. Pr. Fut, amare amanuni amafor amator amanunor amantor budi ljubljen budite ljab- ljeni imas bit ljub- ljen ima „ imate bit ljub- ljen! imaju „ moriere budi opominjan monemhii budite opomi- njani monitor imas bit opomin- jan monitor ima monettunor imate bit opo- minjani monetiior imajn bit „ Infinitivus . Pr. I amari biti ljubljen Prf. : amafumesse (da sam bio itd. I ljubljen , Fut. \ amatum iri \ da cu (ces itd), bit ljubljen monen biti opominjan mom turn esse (da sam bio opo- ■j minjan; mom turn iri [da cu ces itd.) biti opominjan Participium Prf. j amatus, a, urn, Ijnbljen Fut. \ amandus. a, um, imajuci bit ljubljen montftts, a, um, opominjan i opomenut monendus. a, um, imajuci bi- ti opomenut s. PI. PL Tretja konjugacija. Per/ectutu. carp tits sim da sam ter- gan carptus sis da si „ carptus sit da je „ carpti simus da smo ter- gani carpti sitis da Ste „ carpti sint da SU „ Plusquamperfec turn. carping essem bio bih bio ter- gan carptus esses bio bi itd. carptus esset bio bi itd. carpti essemus bili bismo bili tergani carpti essetis bili biste itd. carpti essent bili bi itd. 41 Cetverta konjugacija. Perfectum. auditus sim da sam cuven auditus sis auditus sit auditi simus da si „ da je „ da smo cuveni audiii sitis auditi sint da ste „ da su „ Plusquamp erfectum. auditus essem bio bih bio cu- audifus esses auditus esset auditi essemus ven bio bi bio itd. bio bi bio itd. bili bismo bili auditi essetis auditi essent cuveni bili biste itd. bili bi itd. Pr. Fut. j carpi tor carp ere carpimmi lmperativus. budi tergan budite ter- gani imas biti ter- gal carpUor ima biti „ j carPiminor imate biti ter- gani I carpimtor imaju biti „ audire audimhii auditor budi cuven budite cuveni imas bit cuven auditor^ ima „ „ audimmor imate bit cuveni audiuntor imaju „ „ bifinitivus. Pr. Fut. carpi biti tergan, carp turn esse j" da sam bio ter- { gan; carptum iri y da cu (ces it.) biti tergan audiri biti cuven auditum esse ( da sam bio cu- l ven'; auditum iri { da cu (ces itd.) biti cuven Participium. Prf. Fut. carptus, a, um, tergan, uter- gan carptus, a, um, imajuci biti tergan auditus, a, um cuven audiewfus, a, um imajuci biti cuven 42 Perva konjugacija. Druga konjugacija. III. Deponens. hortcr, atus sum, ari, vereor , itus sum, eri, liag'ovarati*). bojati se **). Indications. Praesens. Praesens. S. 1 hortor nagovaram vereor bojim se | hortari* n a go vara s vereris bojis se hortatiir nagovara \ vere/ur boji se PL hortamur nagovaramo veremtir bojirno se hortamhii nagovarate veremini bojite se hortaniur nagovaraju verentur boje se Imperfectum. Imperfectum. S. hortabar nagovarah verebar bojah se hortabaris nagovarase r ere bar is bojase se hortabatur nagovarase verebatur bojase se PL hortabamtir nagovarasmo verebamur bojasmo se hortabamhti nagovaraste verebam'tni bojaste se hotabantur nagovarahu verebantur bojahu se Ftiturum I. Futuruin 1. S. hortabor nagovarat cu verebor bojat cu se hortaberis n ces vereberis „ ces se hortabitur r ce verebitur „ ce se PL hortabhnur „ cemo verebemur „ cemo se hortabimtni „ cete verebimhii „ cete se hortabmitur n ce verebuntur H ce se Perfectum. Perfectum. S. hortattu sum nagovarah veritus sum bojah hortatus es nagovara veritus es boja se hortafus est nagovara veritus est boja, se PL hortaiisumus nagovarasmo veriti sumus bojasmo se hortdti estis nagovaraste verlti estis bojaste se hortati sunt nagovarase v eri it sunt bojase se *) Tako : **) Tako : comitari, pratiti ; liceri, ponudjati eenu ; dignari, dostojati se ; tueri, branit i ; imitdri, naslSdovati ; intueri, gledati ; minari, prStiti ; mereri, zasluziti ; aem ulari f takmiti se. polliceri, obecati. 43 Tretja konjugacija. Cetverta konjugacija. III. D e p o n e n s. fvngor, tins, sum, fungi, obavljati *). blandior, itus sum, zri, milovati **). Indicativus, Pi s. pi. s. PI. PL Praesens. fvngor fungert* fungitlir funghmtr fungimhli funguntur obavljam obavljas obaylja obavljamo obavljate obavljaju Imperfectum. fungebnr obavljah fungebaris obavljase fungehatiw obavljase fungehamur obavljasmo fungebammi obavljaste fvngebanhtr obavljahu Futurum I. fungar fungerU fungetnr fungeniur fungennni fungentnr obavljat cu „ ces n ce „ cemo „ cete ce Perfectum. functus sum functus es functus est funcfg sumus funcfi estis functi sunt obavljah obavlja obavlja obavljasmo obavljaste obavljase fr ; Tako: defungi, oversiti, prebaviti ; perfungi, upravljati, sversiti Praesens. blandior milujem blandiris blandttnr blandintHr blandimhii blandimitttr milujes miluje milujemo milujete miluju Jmperfectum. blandiebar milovah blandiebaris milovase blandiebatnr milovase blandiebamur milovasmo blandiebammi milovaste blandiebantur milovahu Futurum I. blandiar milovati cu blandieris „ ces biandietitr „ ce blandiemnr n cemo blandiemhii „ cete blandientitr „ ce Perfectum . blandittis sum milovah blanditus es blandxtus est blanditi sumus blanditi estis blanditi sunt milova milova milovasmo milovaste milovase **) Tako : largire, podavati ; meniiri, lagati : pariiri, dSliti ; sortiri, sreckom d§liti. 44 Perva konjugacija. Plusquamperfectum. hortafus eram nagovarao biah hortafus eras „ biaSe hortafus erat „ biase PI. hortafi eramus nagovarali biasmo hortafi eratis „ biaste hortafi erant fl biahu Futurum II. S. hortafus ero budem nago- varao hortafus eris budes „ hortafus erit bude „ PI. hortafi erimus budemo nago- varali hortafi eritis budete „ hortafi erunt budu _ D ru g a konjugacija. Plusquamperfectum. verifus eram biah se bojao vert fus eras biase se „ verifus erat biase se „ verifi eramus biasmo se bo- jali verifi eralis biaste se „ verlfi erant biahu se „ Futurum II. verifus ero budem se bojao verifus eris budes se „ verifus erit bude se „ verm erimus budemo se bo- jali verifi eritis budete se „ verifi erunt ' budu se n S. PI s. PI. s. PI. horter horteris hortefur hortemur hortemtni hortenfur Covjunctivus. Praesens. da nagovaram da nagovaras da nagovara da nagovara- mo da nagovarate da nagoyaraju Imperfectum. hortarer nagovarao bin hortareris „ bi hortarefur „ bi hortaremur nagovarali bis- mo hortaremini „ biste hortarenfur „ bi verear verearis vereatur vereamur vereammi vereantur Praesens. da se bojim da se bojis da se boji da se bojimo da se bojite da se boje Imperfectum. bojao bih s< „ bi se vererer verereris vererefur „ bi se vereremur bojali bismo se vereremnu vererentur biste se bi se Perfectum. verifus sim da sam se bojao Perfectum. hortafus sim da sam" nago- varao hortafus sis da si nagovarao verifus sis da si se hortafus sit da je „ hortafi simus da smo nagova rali hortafi sitis da ste „ verifi sitis da ste se hartafi sint da SU „ verifi sint da SU se verifus sit da se je „ verifi simus da smo se bojali s. PL PL Tretja koiijugacija. Plusquamperfectum. functus eram biah obavio functus eras biase „ fundus erat biase „ functi eramus biasmo oba- vili fundi eratis biaste „ functi erant biahu „ Futurum II. functus ero budem obavio functus eris functus erit functi erimus fundi eritis functi erunt budes „ bude „ budemo oba- vili budete „ budu 45 Cetverta konjugaoija. Plusquamperfectum. blanditus eram biah milovao blanditus eras biafie n blanditus erat biase „ blanditi eramus biasmo milo- vali blanditi eratis biaste n blanditi erant biahu „ Futurum II. blanditus ero budem milovao blanditus eris budes „ blanditus erit bude „ blanditi erimus budemo milo- vali blanditi eritis budete blanditi erunt budu Conjunctivas. s. PL S. PI. 8. PI Praesens. fungat' fungaris fungatur fnngamur fungammi fnngantur da obavljam da obavljas da obavlja da obavljamo da obavljate da obavljaju ImperfecUkm. fungerer obayljao bih fungereris „ bi fungeretur „ bi fungeremur obavljali bi- smo fungeremmi „ biste fungerentur „ bi Perfectum. functus sim da sam obavljao functus sis „ si „ functus sit „ je „ _ functi simus „ smo obavljali fundi sitis functi sint ste su Praesens. blandiar da milujem blandiaris blandiatur blandiamur beandiamtni blandiuntur da milujes da miluje da milujemo da milujete da miluju Imperfectum. blandirer milovao bih blandireris „ bi blandiretur „ bi blandiremur milovali bismo blandiremtni blandirentur biste bi Perfectum. blanditus sim da sam milo- vao blanditus sis da si milovao blanditus sit da je „ blanditi simus da smo milo- vali blanditi sitis da Ste „ blanditi sint da su « 46 Perva k o n j u g a c i j a. Druga k o n j u g a c i j a. Plusquamperfeetum. Plusguarr iperfectum. s. PL hortdfus essem kortatus esses hortdfus esset hortafi essemus hortati essetis horiati essent bio bih na- govarao bio bi „ bio bi „ bili bismo na- varali bili biste ifcd. bili bi itd. vertfus essem veritus esses verifus esset verifi essemus veriti essetis veriti essent bio bih se bojao bio bi se „ bio bi se „ bili bismo se bojali bili biste se „ bili bi se „ Imperativus. Pr. Fut. hortdre hortamhli hnrtator hortalor hortamtnor hartantor nagovaraj nagovarajte imas nagova- rati ima n imate » imaju „ verere veremtni veretor verefor veremhior verentor boj se bojte se imas se bojati ima se r imate se „ imaju se „ Infinitivus. Pr. hortari nagovorati vereri bojati se Prf. Fut. hortd/um esse da sam nago- varao hortaturum esse da cu (ces itd.) nagovarati veritum esse da sam se bojao veriturum esse da,cu(ces itd.) bojati se Participium. Pr. Prf. hortans nagovarajuci hortdfus, a, um nagovaravsi •, verens bojeci se veritus, a, um bojavsi se Fut. act. Fut. pas. hortafurus, a hortandus, a, ' , um imajuci nagovarati im imajuci biti nagovaran veriturits, a, um imajuci se bojati verendus, a, um pred kim se treba bojati Gerundium. Gen. Dat. Ace. .Abl. hortandi hortando hortandum hortando nagovaranja nagovaranju nagovaranje nagovaranjem nagovarajuc verendi verendo verendum verendo bojanja bojanju bojanje bojanjem ; bo- jec se i hortdtum hortalu Supin nagovarat nagovarati um. [ verttum \ verify bojat se bojati se T r e t j a k[o n j u g a c i j a. Plusquamperfectum. 47 Cetverta konjugacija. Plusquamperfectum. blandifus essem bio bih milo- vao functus essem bio bih obav- ljao functus esses bio bi itd. blandifus esses bio bi itd. functus esset bi° bi itd. blandifus esset bio bi itd. functi essemus bili bismo | blanditi essemns bili bismo mi- obavljali j lovali functi essetis bili biste itd. I btanditi essetii bili biste itd. fundi essent bili bi itd. ' blanditi essent bili bi itd. lmperativus. fungere fungimmi fungitor fungitor fungimhior funguntor obavljaj obavljajte imas obavljati ima „ imate » imaju „ blandire blandimini blanditor blanditor blandimhior blandiuntor miluj inilujte imas milovati ima „ imate » imaju „ fungi obavljati , i obaviti functum esse da sam obavljao functurum esse da cu obav- ljati lnfinitivus. blandiri milovati blanditum esse da sammilovao blanditurum esse da cu (ces itd.) milovati Participium. fungens functus obavljajuci obavljavsi functurus, a, urn imajuci obavljati fungendus, a, "»» imajuci obavlja blandiens blandifus milujuci milovavsi blandifiiru*, a, um imajuci milovati blandiendus, a, um imajuci biti milovan fungemli fungendo fungendum fungendo Gerundium. obavljanja obavljanje obavljanjn obavljanjem ; obavljajuc blandiendi milovanja blandiendo milovanju blandiendum milovanje blandiendo miloyanjem ; milujuc I funcfum \funcfu Supinum. obavljat I blanditum obavljati | blandifu milovat milovati 48 §. 48. Izvodjenje vremenali. a) a k t i v n i h : S> Vremena aktivna izvode se iz cetiri korenita vre- mena, koja slede : I. Praesens indicativi activi. Iz njega se izvodi : 1) Imperfect, ind. tako, da se zadnje o u 1. konjungaciji pre- . tvori aa abam, u 2. na bam, a u 3. i 4. na ebam, kao:ama- bam, monebam, carpebam, audiebam. 2) Futv/rum ind. tako, da se zadnje o u 1. konjungaciji pre- tvori na abo, u 2. na bo, a u 3. i 4. na am, n. p. amabo, mo- nebo, carpam, audiam 3) Futurum imperat. iz 3. osobe sing., tako da se k zadnjemu t prida, o, n. p. amat-o, monet-o, carpit-o, audit-o. 4) Praesens conj. tako, da se u l.konjugaciji pretvori o nam, a u 2., 3. i 4. na am, n. p. amem } moneam, carpam, audiam. 5) Participium praesentis temporis tako, da se zadnje out. konjngaciji pretvori na ans, u 2. na ns, a u 3. i 4. na ens, n. p. amans, monens, carpens, audiens. Iz ovoga pako parti- cipija izvodi se Participium futuri passivi, tako , da se poslednje slovo s okrene na dus,jla, dum, kao amandus, monendus, carpendus, audiendus. — Cetiri padeza iz srednjega spola ovoga par- ticipija t. j. gen., dat., akuz. iabl. zovu se gerundia : aman- di, amando, amandum, amando ; monendi itd. II. Perfectum indie. Iz njega se izvodi : i)Perfectum conj. tako, da se poslednje slovo i pretvori na erim, n. p. amaverim, monuerim, carpserim, audiverim. • ^ 2) Plusquamperfectum indie- tako, da poslednje t okrene usvih konjugacijah na eram f n. p. amaveram, monueram, carpseram, audiveram. 3) Plusquamperfectum conj. tako, da se poslednje i pretvori na issem, n. p. amavissem, monuissem, carpsissem, audivissem. 4) Futurum II. iliti exactum, tako, da se poslednje i pretvori n a ero, d. p. amavero, monuero, carpsero, audivero. 5) Perfectum infinit. tako, da se poslednje • pretvori na isse, n. p. amavisse, monuisse, carp sis se, audivisse. III. Supinum. Iz njega se izvodi : 1) Participium futuri temporis activum tako, da se zadnje m pretvori na rus, ra, rum, n. p. amaturus, moniturus, carp- turus, auditurus. Iz ovoga participija sastavlja se &) futurum conj. pri- davsi mn sim, sis, sit ; i b) futurum infinit. pridavsi mu esse. 2) Participium perfectum passivi , tako, da se poslednje m pretvori na 5 n. p. amatus, a, um; monitus, a, urn; carptus, a, um ; auditus, a, um. IV. Infinitivus. Odovuda se izvodi : i) Praesens imperat. tako, da se zadnja slovka re odbaci u svih konjugacijah, n. p. ama, mone, carpe, audi. 49 2)' Imperfectum conj., tako da Be k zadnjoj Blovki re u svih konjungacijah doda m, n. p. amarem , monerem , carper em K audirem. b) passivnih; Passivna vremena izvode se iz aktivnih vremenab, kako sl&di: 1) Aktivna vremena, koja izlaze na o, pretvore se u passivna dodatkom slova r, kao amo, amor. Takova vremena jesu : praesens indie, i futurum imperat. u svih konjungacijah, pak futurum 1. indie, ui.il konjugaciji, n p. amor, moneor, carpor, audior ; amator, monetor, carpitor, auditor; amabor, monebor. 2) Aktivna vremena izlazeca na m postaju passivna, ako im se m pretvori na r, kao amaba-m , amaba-r. Takva jesu : imperfectum indie, praesens i imperfectum conj. u svih konju- gacijah ; pak futurvm 1. u 3. i 4. konjugaciji, n. p. amabar, monebar, carpebar, audiebar ; amer, monear, carpar, audiar; amarer, monerer, carperer, audirer ; carpar, audiar. Izuzim- lju se vremena perfectum i plusquamperfectum. •3) Sva perfecta i plusquamperfecta i futurum ex actum sastavljaju se iz participija perfeeti pass, i pomocnoga glagolja sum, takva jesu : perfectum indicat., conj. i infin.; plusquamperfec- tum indie, i conj., i najposle futurum 11, iliti exactum, kao amntus sum, amatus sim, amatus esse, amatus eram , amatus essem ; pak amatus ero. 4) Futurum conj. sastavlja se iz participija futuri passivi na dus, da, dum i glagolja sim, sis, sit. 5) Praesens imperat. pass, jednak je sa infinitivom aktivnim, kao : amare tu } monere tu, carpere tu, audire tu. 6) Praesens inflnitivi izvodi se iz infinitiva aktiva tako, da se u 1., 2. i 4. konjugaciji pretvori zadnje slovo e na *, pak postane : amari, moneri, audiri; a u 3. konjugaciji pretvori se celo posl£dnje ere na i, kao : carp-i. 7) Futurum infin. izvodi se iz supiua dodavsi mu iri, n. p. amatum iri, monitum iri, carptum iri, auditum iri. §. 49. p a z k e o p oj e d inih vr em eni h. 1. Glagolji tretje konjugacije saznacajem&,#, gu, ci m, imaju perfectum i supinum, ponajvise pravilno na si, turn; ali pri torn valja upamtiti: a) pred slovo m s i t pretvori se znacaj b u p, g, gu % qu u c, a znacaju m doda se p ; b) na mSsto cs pise se dvostruki- suglasnik x ; n. p. duco, duxi, ductum, ducere, voditi; rego, rexi, rectum, regere, vladati ; exstinguo, exstinxi, exstinctum, ugasiti ; coquo, coxi, coctum, coquere, kuhati ; sumo, sumpsi, sumptum , sumere uzeti. 2. Perfecta activi perve i cetv^rte konjungacije, i vremena iz njih izvedena pokratjuju se cesto, kada za slovkami avi, ave, ivi Primeri za prevodjenje. * 50 ive slSdi s ili r. Onda se stegne avi i ave na a, a«/« na », a we na #>, n. p. avnasti = amavisti, amastis — amavistis : amaruni = amaverunt : audisti = audivisti ; audistis == audivistis ; audierunt = 3. Na mesto sversetka erwni u 3. osobi pi. perfecti activiupo- trebljava se ne redko er. 5. Negda biahu venci cast bogovah. 6. Mi biasmo bili vazda svetnici mira. 7. Vas grad biase bio plen do- bitnikab 8. I ti biase bio velik dio domovine tvoje. 9. Aenea i Antenor biahu bili vazda svgtnici mira. §. 67. Vremena futurum i fnturum exactum. 1 . Profecto tunc beati erlmus, quum nullas habebimus cupiditates. 2. Tua sum ; conjux semper Ulixis ero 3. Do- nee felix eris, multi tibi erunt amici. 4. Pergratum mihi erit, si in hoc tam diligens fueris , quam soles in aliis rebus. 5. Si aliqua in re Verri similis fuero, quis mihi erit amicus ? 6. Qualis in alios fueris, tales hi in te erunt. 1. Doista onda ! blazen bit ce3, kad budes bez pozudah. 2. S tobom siguran bit cu. 3. Ljudi posteni bit ce vazda srec- ni. 4. Bezboznik nece bit nikad srecan. 5. Dok budete srecni, bit ce vam mnogi prijctelji. 6. Kakov budem ja prema drugim, takovi ce drugi bit prema meni. 7. Bit ce mi jako milo , ako u ovoj stvari pomnjivi budete, kakono ste u drugih. 90 II. Nacin konjunktiv, imperativ, infinitiv i parti- cipiji. §. 63. Vremena praesens i perfekt. 1. Qualis sit*) animus, animus ipse nescit. 2. Prae gaudio, ubi sim, nescio. 3. Te oro et obsecro, ut **) sem- per fragilitatis humanae sis memor. 4. Si non ipso honesto movemur, ut boni viri simus, callidi sumus , non bonL 5. Tu quam gratus erga me fueris, ipse existima. 6. Meus in te animus qualis fuerit, et senatus et populus romanus testis est. 7. dii immortales ! non intelligent homines, quam magnum vectigal sit parsimonia. 1. Tko nezna, kolika je snaga u cutih ? 2. Ljudi nebivajn vazda gibani dobroin istim, da budu dobri. 3. Od veselja , gde smo, neznamo. 4. Bogovi znadu, koje su stvari najvece. 5. Ako nebivas giban dobrom istim, da budes dobar, lukav si, ne dobar. 7. Cenite sami, kako biste zabvalni prema nam. 7. Dobro znate, kakova duha prema vam vazda bismo. 8. Koje osobite prijaz- nosti bih prama tebi, vas puk svedok je. §. 69.Vremena imperfekt i p lu sq u amp erfekt. 1. Quis pauper esset, si omnes homines essent bene- fici ? 2. Utinam minus vitae cupidi fuissemus ! 3. Senes si nulli fuissent, nullae omnino civitates essent. 4. Si ejus- dem rei essemus studiosi ego atque tu, omne tempus una fuissemus. 5. Themistocles Seriphio cuidam in jurgio respondet: Nee, hercule, inquit, si ego Seriphius essem, nobilis fuissem, nee tu, si Atheniensis esses, olarus un- quam fuisses. 1. Malo bi bilo ubogih, da bi vi svi dobro :ineci bill- 2. Ti znadiase dobro, kolika je moja ljubav prema tebi. 3. da bi bili manje pohlepni za castju ! 4. Ti bi bio srecniji , da bi bio manje zeljan novca 5. da bi bio zurniji u svojih poslovih ! 6. Mnogi bi bili srecniji, da bi bili zadovoljniji sa svojim udesom. §. 70. Nacin imperativ infinitiv i part i- cipij. 1. Noxae poena par esto. 2. Ii este, qui esse debetis. 3. Orator nulla in re rudis esse debet. 4. Amicitia regi Antiocho cum populo romano esto. 5. Censores bini sunto, magistratus quinquennium iis esto: reliqui ma- gistrates annui sunto. 6. Incertum est , quam longa *) 38. U p i tanjih neizra vnih ili odvisnih, stoji glagolj vazda u konjunktivu. **) 39, Veznici ut, da i ne, da ne, skladaju se s konjunktivom. 91 nostrum cujusque vita futura *) sit 7. Saepe ne utile quidem est scire, quid futurum sit 8. Semper sorte tua oontentus esse debes. 1. Budi pazljiv, sine moj. 2. Budite vazda zadoyoljni ude- som svojim. 3. Blago gradjanah da bude verhovni zakon kon- zulom. 4. Nismo oni, koji bit moramo. 5. Duhom vidimo i bu- duca. Nesigurno je, kako ce duge biti nase muke. Buduci narastaj bit ce slabiji, nego danasnji. • OdsSk sedmi. Sprezanje glagoljah pravilnih. I. Nacin indikativ aktiv. §. 71. P r aes en s. 1 . Mortem ut finem miseriarum exspecto. 2. Excellen- tissimi fuerunt, ut nos judicamus, Persarum reges Cyrus et Darius, Hystaspis filius. 3. Minus habeo virium quam vestrum utervis. 4- De malis nostris tu prius audis quam nos. 5. Mundus deo paret, et buic obediunt maria terrae- que, et hominum vita jussis supremae legis obtemperat. 6. dii immortales, ubinamsumus? in quaurbe vivimus? quam rempublicani habemus? 7. Dicit Socrates, vir sa- pientissimus : Ego nihil scio praeter id quod nihil scio ; sed multi homines id quoque nesciunt. 8. Triumphi no- mine tegis atque velas cupiditatem tuam. 9. Frigus pe- rambulat artus et jacet in gremio languida manus. 10. Nunc volucrem laqueo, nunc piscem ducitis hamo. 1. Sto sudite o Cyru i D;iriu, kraljih Persianskih? 2. Der- zava se nahodi dobro, kad se gradjani poglavarstvom , pogla- varstva zakonom pokoravaju. 3. Ako ste zdravi ti i Tullia, ja i Cicero smo zdravi. 4. Sretno zivu samo oni, koji zivu dobro i posteno. 5. nezgodah vasih cujemo prije nego vi sami. 6- Zmi- jami hrani r6da mlade. 7. Koji se neboje smerti,tisi pripravljaju ve- liku pomoc za blazen zivot. 8. Imenom triumfa krijuizastiru mnogi pozude svoje. 9. Zasto nedoversite rata, koji nenosi domovini ni slave ni koristi ? 10. Pomponija Attika i 1 jubimistujein.il. Jest- yine zacinjamo solju, a obrok isti dosetljivimi govori. 12. Sto cekas? nove upisnike? — oni se varaju , koji te cekaju od Katilinc. §. 72. Perfekt 1. Frequenter judicavi , frequenter in consilio fui. 2 Quam multos divini supplicii metus a scelere revo- *) 40. Dionik futurus sa sim i essem slufci umSsto manjkajucega futu- ra konjunktiva. 92 cavit ! 3. Natura oculos vestivit tenuibus membranis. 4. Multi privatorum audacias nutriverunt, ego nihil timui nisi leges. 5. Praebuisti saepe nobis materiani jocoruni. 6. Librum tuum inmanus resumpsi. 7. Scripsi, ut debui, dili- genter. 8. Quanto plura parastis, tanto plura d esideratis. 9. Multi nnnquam tubarum sonum nisi in'spectaculis audive- runt. 10. Si quando urbs nostra liberalibus studiis floruit, nunc maxime floret. It. Tu saepissime curam et angorem animi mei sermone et consilio levasti tuo. 12. Domum meam praesidiis majoribus munivi atqne firmavi. 13. Tul- lus Hostilius Vejentes et Fidenates bello superavit et ur- bem ampliavit 14. Tarquinius Priscus nunierum senatorum duplicavit, Circum aedificavit et Capitolium inchoavit. Su- peravit idem etiam Sabinos, primusque triumphans urbem intravit. 15. Tarquinius Collatinus et Tricipitinus in exi- tium regum conjurarunt eorumque exilio necem Lucretiae, conjugis et filiae, vindicarunt. 1. Cesto sudismo, cesto u vecu bismo. 2. Ljudi , cim vise stekose, tim vise zele. 3. Dugo vee necusmo o vas niSta. 4. Ti me u mnogih stvarih dobro naputi. 5 Vi nam cesto dadoste gra- diva za sale. 6. Svi stari puci pokorise se negda kraljevom. 7. Tko ikad zivi bez pogibelji, bez veselja? 8. Vi cesto brigu i teekocu duha moga govori i sveti digoste svojimi. ft. Vi glasa trubaljah, vec sto u pozoristih, necuste nikad. 10. Vazda drugarah ima- dosmo. 11. Ancus Marcius voje/a sretno suprot Latinom. 12- Rim- ljani imadose pet konsulab, Junia Bruta i Tarquinia Kollatina, Valeria Publikolu, Spuria Lukrecia i Horacia Pulvilla. 13. Pervi konzuli bise Junius Brutus i Tarquinius Kollatin. §. 73. Imperfekt. 1. Pythagoras omnibus temperantiam conimendabat, quae est mater virtutum omnium. 2. Amabam Pompejum Saturninum. 3. Nimiam habebas fiduciam. 4. Romanis cuncta maria terraeque patebant. 5. Socrates non turn hoc, turn illud, sed idem dicebat semper. (5. Yobis fidem habemus, propterea quod nunquam vestram tegebatis sen- tentiam. 7. Hilaritate tristitiam temporum condiebamus. 8. Es libertus mini, propterea quod serviebas liberaliter. 9. Multis Syracusanis Dionis caedes displicebat. 10. Haec ego scribebam hora noctis nona. 10. Zenonem audiebam frequenter. 11. Aegyptii corpora mortuorum condiebant et servabant. 12. Allobroges , qui trans Rhodanum vicos possessionesque habebant, subjecti erant Romanis. 13. Ex Nestoris lingua dulcior quam mell fluebat oratio. 1. Ljubljasmo Pompeja Saturnina. 2. Rimljani izabirahu dva vlastelina za* konsule, koji biahn u njih najvise poglavarstvene 93 osobe. 3. Vazda imadjah preina tebi pouzdanje, s toga §to nikad tvoga nekrijase ni zastiraSe mnjenja. 4. Vi suste- zaste od povratka samosilnika. 5. ZaSto veljaie ti sad ovo, sad ono? 6. August spavase samo sedam urah. 7. Zenona slusasmo marljivo 8. Jeste slobodnjaci moji, s toga sto sluzaste prijazno. 9. Mnjenja svojega nikad nekrijasmo-10. Lacedaemonci biahumocni, dok zakoni Likurgovi imadjahu krepost. 11. Ti sluzase slavi, dok Jiyljase. 12. Pomponia Attika stovah i ljubljah jako. §. 74. Plus qua mperf ekt. 1. Cajus Junius aedem Salutis, quam censor locave- rat, dictator dedicavit. 2. Loca amoena Asiae feroces militum romanorum animos niolliverant. 3. Caesar mune- ribus et epulis multitudineni imperitam leniverat. 4. De rebus nostris diu tacueramus. 5. Socii spectatores se otiosos prabuerant leuctriae calamitatis. 6. Habes res romanas ; sed tamen etiam illud , quod non speraram, audivi. 7. Mettus Fuffetius, dux Albanorum, invidiosus erat apud cives, quod bellum solo trigeminorum certamine finiverat. 8. Erat Tarquinio cognomen Superbi, quod moribus meruerat. 9. Helvetii Aeduorum agros devas- taverant. 1. Zasto ti neposveti templa, koje biase sagradio kao cen- sor ? 2. Darovi i gostbe Caesarove biahu ublazile neizkusno mnoztvo. 3. Dugo vremena nebiah cuo nista o poslovih rimskih. 4. poslovih vasih dugo biaste mucali. 5. Ti se biase ukaz6 bezposlen gledalac nezgode nase. 6. Rimljani zvahu Furia Kamilla, koji biase oslobio domovinu od Gallah, drugim Romulom. 7. Ma- rius nevojevase suprot Germanom, prijenego biaseldobro uvezbao svoje vojnike. 8. nezgodah nasih biaste vi culi prije nego mi. §. 75. Futurum. Sprega perva i drug a. I. Cantabit vacuus coram latrone viator. 2. Tuorum meritorum erga me memoriam conservabo. 3. Ad quas res aptissimi erimus, in iis potissimum elaborabimus. 4. Me- moriam nostri pie inviolateque servabitis. 5. Si in omnibus innocens fuero, quid mihi inimicitiae nocebunt? 6. Me quidem certe tuarum actionum, sententiarum, voluntatum, rerum denique omnium socium comitemque habebis. 7. Non modo patienti, sed etiam lubenti animo religioni parebo. 8. Plus apud nos recta ratio valebit quam vulgi opinio. 9. Nos in Omni munere summam adbibebimus di- ligentiam. 10. Legi divinae et humanae parebunt omnes, qui secundum naturam vivere studebunt. II. Donee eris felix, multos numerabis amicos ; Tempora si fuerint nubila, solus eris. 94 i. Uspomenu zaslugah tvojih prema nam hranit cemo. 2. Dok cete biti sretni, brojit cete mnogo prijateljah. 3. Posteni ljudi istine nikad zatajiti nece. 3- U svakom poslu uporavit cu najvecu pomnju. 5. Prave priatelje imat cete drugare svih stvarih. 6. Ne samo uzterpljivim, nego i dragovoljnim dubom pokoravat cemo se verozakonu. 7. Uspomenu tvoju hranit cemo pobozno i neo- skvemjeno. 8. Zakonom bozjim i covecjim pokoravat ce se onaj, koji bude radio po naravi ziveti. 9. Za koje stvari ljudi budu najprikladniji, u onih ce ponavise i truditi. 10. U tezanju zemlje nastojat ces i tezat ne samo vinograde nego i dervlje, i ne samo dervlje, nego i njive §. 76. Produzenj e. Spr ega tretja i cetverta. 1. Certa dicent ii, qui sapientes sunt. 2. Ut mones, quantum potero, me ab omnibus molestiis et angoribus abducam. 3. Nee me domesticus dolor nee cujusquam injuria a republica abducet. 4. Summa abstinentia munus hoc extraordinarium traducemus. 5. Contumeliam si dices, audies. 6. Num libertinis atque etiam servis serviemus? 7. A quo plurimum sperant homines, ei potissimum inser- vient. 8. Vobis viam in coelum munietis, si semper cum virtute vivetis. 9. Ego non parebo dolori meo , nee ira- cundiae serviam. 10. Veniet tempus mortis ; et quidem celeriter, sive retractabis, sive properabis. 11. Quum haec leges, consules habebimus. 12. His de rebus plura ad te in ea epistola scribam, quam ipsi Quintio dabo. 13. Tu non cessabis et ea, quae habes instituta, perpolies nos- que diliges. 14. Dum vires annique sinunt, tolerate labores: Jam veniet tacito curva senecta pede. 1. Tko ce zivet vazda bez pogibelji, bcz zalosti, bez vese- Ija? 2. Videt cete, sto rade hrabrostju nedobitni Germani. 3. Ako budete govorili pogerde, cut cete jih. 5. Hocete li vazda sluziti slavi ? 5. Osigurat cemo si put na nebo, ako budemo vazda kr6- postno ziveli. 7. Zli ce si krivinom svojom kazan pritegnuti. 7. Isti- nu cu kazat vazda, ali svega svim kazati necu. 8. se in Asia triennium sic, ut nullum te sigaum, nulla pictura, 7iulliim vas, nulla vestis, 102 nulla conditio pecuniae ab summa integvitate continenti- aque deduxerit. 1. Neznam, jesi li mogao vise umom ili naukom. 2. Tiznas, sto za u neprSdak odlucih. 3. Saturno bijase tako pravican, da pod njim ljudi niti sluzise, niti imadose imetka posebnoga, vec sve svim skupno bija§e. 4. Vi ste takovi, da vazda preziraste se- nate njegvu uglednost. 5. Poznat ces iz knjige moje, sto rekoh. 6. Sto svaki dan cusmo, rekosmo, obicavamo u vecer opet pro- misliti. 7. Caesar izjavi Divitiaku, sto Galli u skupstinioDumno- rigu rekosc. §. 91. Plusquamperfekt. Sprega perva i druga. 1. Hanc curam mihi, etiamsi non mandasses, vin- dicassem. 2. Themistocles, cum in epulis recusasset ly- ram, babitus est indoctus. 3. Consilium, ratio, sententia nisi in senibus essent, non summum consilium majores nostri appellassent senatum. 4. Duodequadraginta annos tyrannus S}Tacusanorum fuit Dionysius, quum quinque et viginti natus annos dominatum occupavisset. 5. Nos omnes fere nihil sciremus, nisi audivissemus alios. 6. Nisi Ilias fuisset, idem tumulus, qui corpus Achillis tegit, etiam gloriam sepelivisset. 7. Manius Curius, quum de Samnitibus, de Sabinis, de Pyrrho triumphasset, in vita rustica consumsit extremum tempus aetatis. 1. Bili bismo uzeli ovaj pos6 , da nam ga i nebi v bili nalo- zili. 2. Bio bih sudio drugcie, da bih bio n sudu. 3. Sto bismo znali, da nas nebi bili naucili drugi ? 4. Svi vi nebiste znali nista, da nebiste bili culi drugih. 5. Svi znadjahn, kojim nacinom biase nblazio Caesar serca neizkusna mnoztva. 6. Demokrit, kad ga upita netko, zasto biase darov6 svu svoju bastinu domovini, od- govori: da me nebi smetala briga zemaljskih posalah. §. 92. Produzenje. Sprega tretja i cetverta^ 1. In ipsa Graecia philosophia tanto in honore nun- quam fuisset, nisi doctissimorum contentionibus dissen- sionibusque viguisset. 2. Hunc ego si in praefectis ha- buissem, quern tu me hominem putares V 3. Plura scri- psissem, nisi tui festinarent. 4. Utinam Catilina omnes secum suas copias eduxisset ! 5. Scripsi ad Curium, ut quod dixisses, daret. 6. Pythagorei, quid quoque die dixissent, audivissent, vesperi commemorabant. 7. Scipio militum virtutem collaudavit , quod eos non eruptio bo- stium, non altititdo moenium, non munitissima arx deter- ruisset, quominus transcenderent omnia perrumperentque. 103 1. Sto biste sudili o nas, da bisruo bili uzeli drugarom ovoga coveka? 2. da bi bio, Katilina, poveo sa sobom iz grada sve svoje drugare! 3. Bili bismo o poslovih naSih pisali vise, da se glasnik nebi bio zurio. 4. Pytagoras obicavase u vecer opet pro- misliti, sto biase svakoga dana cuo, rekao, ucinio. 5. Pamet tvoja bila bi jacja, da bi ju bio marljivo ve^bao. 6. Mnogi ljudi bili bi srecniji, da bi bili u svih stvarih uporavili meru. IV. Konjunktiv passiv. §. 93. Praesens. Sprega perva. 1. Nunc vides, quibus fluctibus jactemur. 2. Nemo prudens punit , quia peccatum est , sed ne peccetur. 3. Ursi per hiemeui tarn gravi somno premuntur, ut ne vulneribus quideni excitentur. 4. Minim est, ut animus agitatioue motuque corporis excitetur. 5.Idcirco amicitiae comparantur , ut commune commodum mutuis officiis gubernetur. 6. Caesar Aeduorum principes graviter accu- sat 7 quod ab iis non sublevetur. 1. Pokoravamo se zakonom, da bfvanzderzavan red derzave. 2. Neznara, zasto mnogi u najvaznijih poslovih nebivaju nasla- djivani otcinskim jezikom. 3. Gledajte, da bivate hvaljeni i ljub- Ijeni od svih postenih. 4. ^elimo, da bivamo od vas u ovoj stvari podupirfini. 5- Nemorem reci, kako jako poslanicami tvojimi bivam nasladjivan. 6. Poglavarstva moraju pazit na to, da od svih bivaju oslazivani zakoni. 9. Pazi, da nebivas ocitovavan za nepriatelja do- movine. §. 94. Produzenje. S p r e g e o s t a 1 e. 1. Tribuni plebis postulant, ut sacrosancti habeantur. 2. Gallinae avesque reliquae pennis fovent pullos, nefri- gore laedantur. 3. Prima justitiae fundamenta sunt, pri- mum, ne cui noceatur, deinde ut eommuni utilitati ser- viatur. 4. Mali homines multa scelera non committunt, quod metuunt , ne puniaiitur. 5. Non hie est locus, ut multa dicantur. 6. Cedere debeo celeriter, ne forte qua in re impediar atque alliger. 7. Una est ars ratioque picturae, dissimillimique tamen inter se Zeuxis, Aglao- phon, Apelles. 1. Pazi, da nebivas derzan za budalu.2. Neznara, kojimi stvarrai da bivas zaprecivan mnjenje svoje otvoreno kazati. 3. Ako Gerci bivaju citani od Gerkah, sto je, za§to da nasi nebivaju citani od na§ih? 4. Odlazite berzo, da nebivate morda kojom stvarju uple- 104 tni i vezani. 5. Zakoni moraju bit kratki, da bivaju od neiz~ kusnih lasno derzani 6. Cavajte se , da pozudami nebivat© odvadjani od kreposti. §. 95. Imp e rf ek t. 1. Lex erat apud Romanos, ut alter consul ex plebe crearetur. 2. Si ratibus in Indiam navigaretur, brevius ter esset. 3. Romani colonias sic idoneis in locis collo- iarunt, ut propugnacula imperii haberentur. 4. Utinam ego tertius vester amicus dicerer. 5. Respublica esset perpetua, si patriis viveretur institutis et moribus. 6. Xisr Isocrates infirmitate vocis impediretur, summus haberetu. orator. 7. Utinam nulla re a virtute abducerentur cives 1. Biase obicaj rimski, da bivahu svake godine po dva konzula izbirana. 2. Lacedaemonci nastojahu , da deca bivahu utverdjena radnjom. 3. da bi svi ljudi naravom bili suzderzani od nepravde. 4. da nebiste nijednom stvarju bili od kreposti odvedeni. 5. Da bi bilo bxodoyi brodjeno iz Sredozemnoga mora u indijski ocean , mnogo bi prije tergovci prispevali. 6. Njive nebi nosile ploda, da nebi bile orane. 7. Caesar znase dobro r kojim bi nacinom neizkusao mnoztvo bilo ublazeno. §. 96. Perfekt. 1. Nescio ? an ulla pars operis hujus sit magis ela- borata. 2. Dico aperte, quam sim hesterna disputationc delectatus. 3. Adeo excellebat Aristides abstinentia , ue unus cognomine Justus sit appellatus. 4. Caesar Divitiat cum commonefacit , quae in concilio Gallorum de Du- mnorige sint audita. 5. Cur de Archiae civitate dubitatis- praesertim cum aliis quoque in civitatibus adscriptus 7 fuerit? 6. Nullo modo animum auditoris aut incitat aut lenit orator, qui modus a me non tentatus sit. 7. Toto proelio, quum ab hora septima ad vesperum pugnatum sit, aversum hostem nemo observavit. 1. Velim, kako smo nasladjeni tvojom poslanicom. 2. Titus, sin Vespasianov, biase u kreposti svake verste tako divan, da bi imenovan ljubav i razkosa pokolenja covecanskoga. 3. Koliko velika rad posalah tvojih bi od nas uporavljena briga, nepoznato ti nije. 4. Znas, kako jako od nas svih ti bi stovan i ljubljen. 5. Neznam, jesi li od te nepravde suzderzan naravom. 6. Antonins je takov, da nebi nepravedno derzan i ocitovan ne- priateljem domovine. 7. Neznam, kojimi stvarmi zapreceni biste, reci otvorenosvoje majenje. 105 §. 97. P 1 u s q u a m p e r f e k t. 1. Caesar et Gallorum legati jure jurando inter se confirmariint, ne quis enunciaret, nisi quibus mandatum esset. 2. Nisi sententia nostra esset a Hortentio visupe- rata, non haberemus multos adversarios. 3. Utinam tri- umphans in Capitolium deduetus essem. 4. Nisi Milo paenula irretitus et rheda impeditus fuisset, Clodius ab eo ipso punitus fuisset. 5. Nisi EpamiDondas in circulum amicorum adductus fuisset, sermo tamdiu non fuisset ■protr actus. 1. Perzijanci bill bi bili dobitnici kod Salamine, da nebi bili zapreceni bili mnoztvom i velicinom svojih brodovah. 2. Bi- jase obicaj kod Rimljanah, da nebi tko postao konzul, od koga nebi bile stecene bile velike zasluge za domovinu. 3. da bi bio pobeditelj doveden bio u Italiju 4. Cyro bi bio utemeljio cverstu derisavu, da nebi od naslednikah bila vrSdjana bila prava narodah. 5. Da nebi bio boj kod Salamine, Aristid nebi bio u domovinu pozvan bio. V. Imperativ i infiDitiv aktiv i passiv. §. 98. Imperativ aktiv i passiv. 1 . Tu si uno in loco es futurus , crebras a nobis litteras exspectato. 2. Censores bini sunto: magistratum quinquennium habento : reliqui magistratus annui sunto. 3. Terra , si tibi parva , ut est , ita videtur , coelestia semper spectato, ilia human a eontemnito. 4. Impius ne audeto placare donis iram deorum. 5. Virgines in urbe custodiunto ignem foci publici sempiternum. 6. Fac, ut provinciam retineas in potestate reipublicae. 7. Hominem mortuum, in urbe ne sepelito neve urito. 8. Regio im- perio duo sunto iique consules appellantor; militiae sum- mum jus habento, nemini parento, illis salus populi lex esto. 9. Lex erat Solonis: Qui exuleni receperit, ipse mittitor in exilium ; nam leges civitatis ab eo spernuntur. 1. !Sa sobom se svStuj, sebe slusaj, sebi se pokoravaj. 2. Mo- trite vazda nebesko, prezirajte covecansko. 3. Bezboznioi nek se neusude darovi ublazivat sercbu bogovah. 4. Oprosti eesto drugomu, nikada sebi. 5. Reci, sto se dogodi; netaji nista. 6.Cini, da imas hrabrost veliku i ufanje dobro. 7. Slusaj mnogo, govori malo. 8. Budite podupirani od derzave. 8 U Rimu biase zakon: Nitko da nebude u gradu ukopan ili sazgan. 9. Svi ne- srecnici da budu cuveni i poduperti. 10. Zlih nepodupirajte nijed- nim nacinom. 106 §. 99. Infinitiv aktiv. 1. Quid est aliud Giganturn more bellare cum diis,. nisi naturae repugnare. 2. Mater timidi flere non solet. 3. Profecto nihil est aliud bene et beate vivere , nisi honeste et recte vivere. 4. Placuit Romanis et Albanis rem paucorum eertatione finire. 5. Plurimi suas cupidi- tates regere nesciunt, et tamen alios regere desiderant. 6. Quod facere non audes, id omitte cogitare. 7. Discite recte obedire, ut aliquando recte imperetis. 1. Nikad nije koristno gresiti, jer je vazda prikorno. 2. Najiz verstnijim dopasti se, nije hvala malena. 3. Roditel je ljubiti pervi je zakon naravi. 4. Merznju Syrakuzanah gledase Dion, ne ubla- ziti popustanjem, nego ugnjesti tverdostju. 5. Priuci se istinu i reci i cuti. 6. Zuati, sto ce biti, nije koristno. Moja me je mati moliti naucila. §. 100. Infinitiv passiv. 1. Et monere et inoneri proprium est verae ami- citiae. 2. Xusquam audiri benignius soleo, OiUam in se- natu. 3. Odium vel precibus mitigari solet, vel communi utilitate deponi, vel vetustate sedari. 4. Acerbum est, ab aliquo circumveniri, acerbius a propinquo. 5. Dulce est, in bello pro patria ab boste occidi. iy. Amori patriae ni- hil a bonis viris anteponi solet. 7. Nihil est tarn trisre. quam a miseris frustra rogari. 1. Jednako je pohvalno, biti hvaljen od dobrih i biti koren od zlih. 2. Homer zaslozuje velicinom del a i sjajnostju pesamah biti sam imenovan pesnikom. 3. Covek dobar obicava naravom, ne strahom bit suzderzan od Depravde. 4. Biti nadvladan u ]ju- bavi domovine, jako je prikorno. 5. Mlitavostju nesmije biti za- priecena ni duznost , ni vera. 6. Dugim mirom obicavaju vojnici biti omehcani. 7. Ucenik dobar nesmije biti nadvladan umarljivosrL §.101. P a r t i c i p i j p r a e s e n s a a k t i v a. 1. Atilius Regulus contra tres Carthaginiensium duces dimicans victor fuit. 2. Saepe tacens vocem ver- baque vultus habet. 3. Fabius Aimibalem juveniliter exsultantem patientia sua emolliebat. 4. Peripatetici di- sputabant inambulantes in Lyceo. 5. Caesar simul legere et recitantem audire et scribenti dictare ^olebat. 6. See- 107 ieruni promissio et exspectanti perniciosa est et promit- tentibus. 7. Jacet corpus dormientis ut niortui; viget autem et vivit animus. 7. Effectus eloquentiae est audien- tium approbatio. 8. Flectitur iratus voce rogante deus. 9. Porticus iniminentibus tectis mimiuntur. 1. Gladujuci istu jela. 2. Volja bozja zakon je zapovedajuci cudoredno dobro , prececi protivno. 3. Divna su micanja zvezdah bludecih. 4. Pogresujuce moras, ne kazniti, nego popra- viti. 5. Govorecim istinu lasno cu popustit. 6. M6rtvac nijenena- lik spavajucemu. 7. Nesmotrenost je vlastitost razcvitajuce se dobe. 8. Merzak je u istinu nacin ljudih spocitujucih usluge. ^. Nijedna pogreska nije gorja nego lakomost, osobito u knezo- vah vladajucih derzavu. §. 102. Participij futura aktiva. 1. Imperaturus *) omnibus eligi debet ex omnibus. 2. Magna pars homimmi est 7 quae navigatura de tem- pestate non cogitat. 3. Sapiens bona semper placitura laudat. 4. Alexander Hephaestionem in region em Bactria- nam mittit commeatus in hiemem paraturum. 5. Ilia ipsa, quae dura et adversa dicturo videbantur, secunda di- centi fuerunt. 1. lmajucega zapovedati svim , morate izabrat iz svih. '2. Mnogo je ljudih, koji, imajuci broditi, na bum nemisle. 3. Imajuci pisati historiju, mora biti prost od pristranosti. 4. Mnogim, imajucim govoriti javDO, derhtju kolena. 5. Sulla bi poslan u Aziju, imajuci voditi rat s kraljem Mithridatom. 1 03. Participij p e r f e k t a p a s s i v a. 1. Terra mutata non mutat genus aut mores. 2. Ple- raeque scribuntur orationes babitae jam, non ut habean- tur. 3. Omnibus virtutibus ornatos turn sapientes turn viros bonos dicimus. 4. Cimon saepe, quum aliquem vi- deret minus bene vestitum, suum amiculum dedit. 5. Venia est poenae meritae remissio. 6. Quid est nequius aut turpius quam vir effeminatus? 7. Militi armato, nihil secum praeter instrumenta belli portanti, quid invium aut inexsuperabile est ? 41. Participij futura akt. prevodi se na hervatski tako, da se infinitivu glagolja doda: imajuci, a, e. 108 1. Lavi nasitjeni neskodljivi su. 2. Epiktet upitan, tko je bogat? rece: komu je dosta sto ima. 3. Svedoci obicavaju bit pitani suprot tuzeniku, ne suprot osudjeniku. 4. Mnogi pisu go- vore govorene, ne da bivaju govoreni. 5. Svimi kreposti nakitjena i mudracem i covekom dobrim zovemo. 6. Cimon dade cesto svoju haljinu coveku manje dobro obucenu. 7. Vojnikom oruza- nim, nista sa sobom osim orudja ratnoga uenosecim, sto je ne- prohodno ili nedobitno ? §. 104. Gerimdium. 1. Docendo discimus. 2. Hominis mens discendo ali- tur et cogitando. 3. Legendi semper occasio est, audiendi non semper. 4. Parsimonia est scientia vitaudi sumptus supervacuos. 5. Etiam crastinus dies aliquid ad cogitan- dum dabit. 6. Tu dicas, ut videtur, nos ad audiendum parati sumus. 7. Breve tempus aetatis satis est longum ad bene honesteque vivendum. 8. Magnopere laudari debent, quos a scribendi recitandique studio auditorum vel desidia vel superbia non retardat. 9. Ut ad cursum equus, ad arandam bos, ad indagandum canis : sic homo ad duas res, ad intelligendum et ad agendum est natus. 10. So- cietatis humanae vinculum est ratio et oratio, quae do- cendo, discendo, communicando, disceptando, judicando conciliat inter se homines conjungitque natiu'ali quadam societate. 1. Promisljanjem biva ucena premudrost. 2. Neradec nista uce se ljudi zlo raditi. 3. Providnost biva zvana od providji- vanja. 4. Vojnikom, umoreniin napinjuc se i tukuc se, biva dat pokoj. 5. Pozuda zivljenja nesmije nikad biti bezmerna. 6. Dobro misliti i pravo ciniti dovoljno je za dobro i srecno zivljenje. 6. Umecu pisanja Fenicani iznadju , umecu vezenja Fryzani. 7. Zabranjena biva u kaznjenju ponajvise sercba, i zeljeno biva, da koji predstoje derzavi, nalik su zakonom, koji na kaznjenje- ne sercbom, vec pravicom bivaju vodjeni. 105. S u p i nu m. 1. Poeni oppugnatum *) patriam nostram veniunt. 2. Aedui legatos ad Caesarem mittunt rogatum auxilium contra Helvetios. 3. Admonitum venimus te, non liagitatuni. 4. Vejentes pacem petitum oratores mittunt. 5. Pugna 42. Supinum na urn upotrebljuje se mSsto iufiuitiva s glagolji iz- vanjskoga micanja, i prevodi se na hervatski infinitivoui bez zadnjega i. 109 cannensis memoratu*) dignissima est. 6. Uva primo pe- racerba est gustatu, deinde maturata dulcescit. 7. Diffi- cile dictu est, quantopere conciliet animos hominum co- mitas affabilitasque sermonis. 8. Clementia, justitia, be- nignitas, fides, fortitudo in periciiliscomniunibiisjucunda est auditu in laudationibus. 1. Lacedaemonci poslase Agezilaja u Aziti, vodit rat suprot Persianom. 2. Agesilaus povede vojsku zimovat. 3. Dolazimo opomenut vas, ne korit. 4. Rimljani poslase Maria u Galliu sversit rat suprot Germanom. 5, Nedolazimo sluzit vam, nego zapovedat. 6. Premnogo je lasnje reci neg uciniti. 7. U boju maratonskom biase hrabrost pojedinacah tolika, da je tezko kazati, cija hvala najveca bi. 8. Miinoici cu sve, sto je prikorno pripovSdati, i pro- mislit cu ne samo sto vam je cuti, nego i sto mi je reci pristojno. Odsek osmi. Sprega gla^oljah odloznih. §.106. Grlagolji odlozni sprege perve. 1 . Fnriae agitant et insectantur impios. 2. Quae de Hercule vel Saturno narrantur, fabulosa arbitror. 3.Nul- lam babet spem salutis aegrotus, quern ad intemperantiam medicus hortatur. 4. Mibi et gratias agebant boni viri et nomine tuo gratulabantur. 5. Multorum te oculi et aures speculabimtur et custodient. 6. Quamdiu mibi, consuli designato, Catilina, iosidiatus es, non publico me prae- sidio sed privata diligentia defendi. 7. Calchas ex pas- serum numero belli trojani annos auguratus erat. 8. Hel- vetii agros populabantur. 9. Unum illud nescio, gratu- lerne tibi an timeam. 10. Tantus fuit terror gallici nominis , ut multi reges ultro pacem ingenti pecunia mercarentur. 11. Imitemur deum, qui ingratis quoque beneficia dat. 12. Romani legatos ad Antiochum regem miserunt, qui sub specie legationis regis apparatum spe- cularentur. 13. Dionysius, Syracusanorum tyrannus, con- cionari ex turri alta solebat. 14. Hoc quotidie meditare, ut possis aequo animo vitam relinquere. 43, Supinum na u upotrebljuje se ponajvi§e kao ablativ obzira i) s pridavnici honestus, turpis, jucundus, molestus, facitis, di/fi,- cilis itd. : 2) sa samostavnici fas, ne/as, opus. Prevodi se na her- vatski infinitivom. no 1. Orao teraiprogoni ostale ptice. 2. Cuvaju te i preze oci i uSi mnogih. 3. U Persianah proricahu i gatahu magi. 4. Skoro ces nam cestitati. 5. Nesrecnik ce se utesit ufanjem u bolja vre- mena. 6. Dugo biase Katilina za sedan Ciceromi. 7 Kad na ovoj zemlji budem boravio n&koliko vremena, otic cu na drngo mesto. 8. Helvetjani harahn njive Aeduanah. 9. Opominjes, da procitam govor nekojim priateljem. Ucinit cu, kad opominjes. 10. Neznam. il da vam cestitamo, il da se bojimo (za vas). 11. da bi svi ljudi nasledovali boga , ter i nezahvalnim cinili dobrocinstva ! 12. Znas, kolikih oci i usi cuvaju te i preze. 13. Dion i Heraklid skupise u Peloponnezu vojsku, da povedu rat suprot samosilniku Dionysiu. 14. Orlovi obicavaju plenit vazda sami. 15. Fabiusbese od oklevanja nazvan oklevalo. 16. Kad se opire narava, delo je zaman. §. 1 07. G 1 a g o 1 j i o d 1 o z n i s p r e g e d r u g e. 1. Ferrum tuetur principem; at melius fides. 2. Cati- lina sociis snis maria ac montes pollicitus est. 3. Ami- cum qui intuetur, tanquam aliquod exemplar intuetur. 4. Amici non solum colent inter se et diligent, sed etiam verebuntur. 5. Ego tibi profiteor atque poliiceor eximium ac singulare meum studium. (). Graeearum civitatum ple- raeque intuebantur, quid ipsis utile esset. 7. Rex Hiero pollicitus erat frumentum vestimentaque sese legionibus consulis gratis esse praebiturum. 8. Ego exspectabo ea, quae polliceris , et erunt mihi pergrata . si solveris. 9. Appius et coecus et senex tenebat non modo aucto- ritatem 7 sed etiam imperium in suos: metuebant servi. verebantur liberi, carum omnes habebant. 1. Bog stiti i yodi stvari svih ljudih. 2. Sto obeca ti svojim drugarom ? 3. Cicero se ucini dobrozasluznim za domovinu. 4. Za- stitom , ne zakonah , nego zidovah zivot svoj stitismo, 5. Svih lica i oci gledamo. 6 Neces li se zapat roditeljah ? neces li boga predobra prevelika ? 7. Sto konsul izvedoh, stitit cu i promicat posebnik. 8. Pogled vas, sudci, krepi duh inoj, kad svakoga od vas pogledam i smotrim. §. 108. Glagolji odlozni sprege tretje. 1. Concordia res parvae crescunt ? discordia maximae dilabuntur. 2. Non minus nostra sunt, quae animo coin- plectimur, quam quae oculis intuemur. 3. Cum Servius Tullius in domo Tarquinii Prisci educaretur, flammae species caput ejus amplexa est. 4. Ad Octavium scripsi litteras: cum ipso nihil eram locutus. 5. Nitimur in ve- titum semper cupimusque negata. o\ Tarquinius Priscus peeunia et industria dignitatem atque etiam Anci regis Ill familiaritatem consecntus est. 7. Commoda, quibus uti- mur ; spiritumque, quern ducimus, a deo optimo maximo nobis datur atque impertitur. 8. Immerito major pars mortalium de brevitate vitae conqueritur. 9. Scythae lacte et melle vescebantur. 10. Quousque tandem abutere, Catilina, patientia nostra ? 11. Xavis optime cursum con- tleit ea, quae scientissimo gubernatore utitur. 12. Saepius ista loqueinur inter nos agemusque communiter. 13.Usi- "»atae res facile e memoria elabuntur, insignes et novae manent diutius. 14. Hae res, quas persequimur ingenio ac ratione, graviores sunt quam illae, quas viribus. 1. Nije manje tvoje sto duhom obuzimas, nego sto ocima gledas. 2. Kad Krassus izre^e, sledova mucanje. 3. Sversismorat nevoljan i koban. 4. Slepac nevidi, gluhak necuje, nSmao nego- vori. 5 Slogom uzraste derzava rimska , neslogom se razpade. b\ Iz rukuh najsmelijih gradjanah omiee seoruzje. 7 v Dostojanstva vasa biasmo korak po korak stigli pojedince. 8- Cim se razlog sluzi bolje je, nego cim se razlog nesluzi. 9. Mnogi se dobr<> cinstvi bozjimi naopako sluze. 10. Veci dio smertnih nepravom se tuzi verhu kratkoce zivota. 11. Kad cete sv^rsit taj nevoljni i kobni rat? 12. Stanovnici najstarijeGermanie hranjahu se zeludom. 13. Sestra zagerli brata i moljase miloserdje u sudacah i puka. 14. Priatelj me zagerli i nakvasi suzami. 15- Dolazim na ono sto biasmo ja i ti medju sobom o sestri u Tuskulanu govorili! 16. Nista nije ljubeznivije nego krepost: jer kad nju steces, bit ces stovan od svih. 17. Demosten obnzimase duhom mnoge verse i izgovarase ih, uzlazeci naglim korakom na sterme brezuljke. §. 109. Glagolji odlozni spregecetverte. 1. Praesenti tibi maturos largimur honores. 2. Aequa lege necessitas sortitur insignes et imos. 3. Frons, oculi vultuspersaepe mentiuntur, oratio vero saepissime. 4.Prae- tores romani quotannis provincias sortiebantur. 5. Totum liujusce rei consilium non periculo meo, sed utilitate rei- publicae metiar. 6. Quum sortitus fueris bonum amicum eum tibi mutno am ore devincias. 7. Epulabar cum so- dalibus omnino modice, sed erat quidam fervor aetatis. 8. Quidam eripiunt aliis, quod aliis largiantur. 9. Vi- deo, quam suaviter voluptas sensibus blandiatur. 10. De me causa nulla est , cur apud homines prudentissimos atque amicissimos mentiar. 11. Senatus decrevit, ut con- sules Galliam sortirentur. 12. Epicurus nibil de divi- dendo et partiendo docet. 13. Qui mentiri solet, pejerare consuescit. 112 i. Naslada blazni cute nase. 2. Ti meris svojoro koristju. 3. Neobicno mi se udvorivase Appius. 4. Sve cu pokusat i, kako ee nadam, stici. 5. Lakomci nece nikad blaga svoga delit sa teiromasi. 6. Ti si s Luciem Pisonom blagajnicu podelio. 7. Anto- nius i Oktavian biahu derzavu medju se zrebom podelili. 8. Neces cinit u starosti, sto biase cinio u mladosti. 9. Ako budesjednom lagao, vere poslije nac neceg. 10. Narava biase starinskim Ger- manom dala jaka i velika telesa. 11. Vi grabite jednim, da po- date drugim. 12- Bi li roditelji sve stvari delili s decom, da jih nebi ljubili? 13. Deli radosti s priatelji. 14. Vazda je prikorno lagati : najprikornije onda, kad bi lagao kod roditeljah i uciteljah 15. Tako Brno rodjeni, da moramo udvoravat onim, od kojik moramo moliti. 16. Znas, kakov dar govorenja narava Hortensii pod^li. 17. Reci mi , zasto jos pretori nisu pokrajinah zrebali. 18. Verovao bih, da nebi ti bio vec cesto lagao. Recnik alfabeticki. A, ab, abs, pied. c. abl. od. abduco } 3. odvesti, udaljiti. abeo, ivi, %tum, 4. odici. abhorreo, 2» pla§iti se. abhorreo, 2. merziti, oduravati. abigo, 3. odgoniti, odtgrati. Aborigines, um. starosedioci. abrogo, 1. ukinuti. dbstinentia, -ae, z. umereiiost, uz- tegnutje. absumo, 3. atratiti , progutati, upropastiti. abundo, i. obilovati. abutor, usus sum, 3. zlopotrebiti. ac, vez. i. accendo, 3 uzgati, upaliti, zapa- liti. acceptus, a, um, primljen, primit, prijet. acctdo, 3. dogoditi se, dogadjati se. accipio, cepi, ceptum, 3. dobiti, primiti, cuti, doznati, dozna- vati. aeer, cris, ere, ostar, zestok, Ijat. acerbe, prisl. gorko. acerbitas, atis, z. gorkost, tver- dost, okrutnost. acervus, i. m. herpa, kup. icies, ei, z. boj. %cquiro, sivi, situm, 3- steci, teci. actio, onis, z, cinjenje, ciD, kre- tanje (govornicko). actus, a , um , cinjen, radjen. acta vita, probavljen zivot. acumen, minis, sr. ostroca, tan- cina. acutus, a, um, ostar. PrimSri za prevodjenje. ad, pred. c. aec. k, ka, na, kod, pri. addo, 3. dodati, pridati, pripojiti. adduco, 3. dovesti, ddvoditi. adest, tii je, jest, ima ga. adhibeo, 2. uporaviti, upotrgbiti. adhortatio, onis, z, opemena. adhuc, prisl. jos. adimo, 3. uzeti, sustegnuti, odu- zeti. adjectus, a, um, prilucen, prido- dan. adjunctus, a, um, dodan, pridan, pripojen,pridruzen, priklopljen. adjungo, 3. pripojiti. adjuvo, i. pomoci, pomagati, po- dupirati. administro, 1. upravljati. admirabiUs, e, divan, cudnovat. admixtus, a, um , primesan. admddum, prisl. jako. admoneo, 2. opomenuti, cpomi- njati. adolescentia, ae, z. mladost, adriattcus, a , um , jadranski, adscrtbo, 3. pripisati, dopisati, pribrojiti. adsuesco, suevi, suetum, 3.princiti, priviknuti,]obiknuti, priuciti se. adulatio, onis, z. udvorivanje, las- kanje, ulagivanje. adulator, oris, m. udvorica. advenio, veni, ventum, 4. doci, stici, dospSti. adversartus, i, m. protivnik. adversus, predl. c. ace. suprot, protiva. adversus, a , um, protivan SU- protivaD, res adversae, nesre- ca. 8 114 Aeacides, -ae, m. Aeakovic , poto mak Aeaka. aedes, -is, z templo. aedificium, -i, sr. sgrada. aedifico, 1. graditi. aedilis, -is, m. aedil. Aedui, -orum, m. Aeduani, puk u balliji. aeger, -gra, -grum, bolestan , ne- mocan. aegritudo, -viis, z. jad, gorkost. aegroto, 1. bolovati. aegrotus, -a, -um, bolestan. Aegyptius, -i, m. Aegiptjanin. Aegyptus, i, m. Aegipat. aemulus, i, m. takmac. Aeneas, ae, im. vlast. Aenea. aenigma, atis, sr. zagonetka. aequalis,is,m. verstnik, verstnjak, suvrememk. aeque, prist, jednako ; aeque- ac, atque, tako, kao. aequitas, atis, z. pravednost. aequo, 1. stici , stizati, dostici, dostizati. aequor, ravnina ; more, pucina. aequus, a, um, pravedan, prav. aer, ris, m. zrak. aerarium, i, sr. blagajnica, riz- nica. aes, aertSj sr. tuc, novci; aes ali- enum, dugoyi. aestuo, i. biti vruce, terpiti vru- cinu. aestus, us, m. plima i oseka, vru- cina. aetas, atis, z. vek, doba. aeternitas, atis, z. vecnost, veko- vitost. aeternus, a, um, vecan , Vekovit. aether, eris, m. eter, t. j. gornji zrak. ' Aethiops, opis, m. Aetiop. aevum, i, sr. vek. aevum agere,vek provesti,boraviti. afabilitas, atis, z. ljubezljivost, razgovornost. afinis, e, rodjak, rodica, rodja- kinja, bliznji, susedan. affirmo, 1. tverditi. afflatus, us, pridah, nadahnutje. afftigo, 3. biti, pobiti, pobijati,ubi- ti, ubijati. affluo, 3. doplinuti. Africa, ae, z. im. via. Afrika. Africus, i, m'. jug. age, dajde, deder, nuder. ager, plur. agri, njiya. a 99 er > geris, m. nasip, obkop. aggrediar, gressus sum. 3. napasti. agitatio, onis, z. micanje, giba- nje, kretanje. agito, l. goniti, micati, dermati , burkati. agnosco, 3. poznati, spoznati, spoznavati. ago, 3. goniti, terati,raditi, ciniti. agricola, pi., ae, tezak, kmet, poljodelac. agricultura, ae, poljodelstvo. ah, uzklik ah. Alba, ae, 2. ime vl. Alba grad u Laciu. albico, 1. beliti se. Albisy is, m. Laba (reka) . albus, a, um. bio, b$l. algeo, alsi, 2. zebsti. alibi, pris. drugde, onde. alienus, a, um, tudj. alimentum, i, sr. hrana. aliquamdw, pris. donekle. aliquantus, a. um, nekoliko, nesto. aliquid, nesto. aliquod, nekoliko. alius, a, ud, drngi, ini ; alius- alius, jedan - drugi. alligo, 1. svezati, privezati, za- mersitf, zaplesti. Allobrox, ogis, m. Allobrog, alluo, 3. plakati, prati. alo, 3. hraniti, pitati. Alpes, plum, z. Alpe, Planine. alter, a, um, drugi, ini, jedan. alteruter, tra , trum, jedan, (od dvojice) oba alius, a, um, visok, dubok. Alyzia, ae, z. Alyzia grad n Akar- naniji. amabUis, e, ljubezljiv, ljubezniv. ambigue, pris. dvounino. ambiguus, a, um, nestalan, dvou- man. ambkw, onis, z. castoljubje. ambitus, us, protuzakonito is- kanje casti. ambrosia, ae, z. ambrosia (jelo bogovah). ambulo, i. ici, setati, hoditi. arnica, as, z. prijateljica. amicitia, ae, z. prijateljstvo. amictus, a, um, zaogernut. amiculum, i, sr. haljina. amicus, i, m. prijatelj. amitto, 3. gubiti, izgubiti. amoenus, a, um, ugodan. amor, oris, m. ljubav. amplector, xus sum, 3. obujniiti, okruziri. amplifiico, 1. razmaknuti, povek- sati. amplio, 1. razprostraniti, amplitudo, dinis , z prostor, pro- storia, prostranost, postranstvo. amplius, pris. vise, vec. amplus. a, um, prostran. ancilla, ae, z. sluzkinja.sluzbenica. ango, anxi, 3. zalostiti, izjSdati, skoncivati. angor, oris, m. tezkoca, pojeda- nje, nemir. anguis, is, m zmija. anima, ae, z. dusa; zivot, dah, dih. animans, antis, sr. zivuce, stvar zivuca , zivotno. animus, i, m. duh, serce, um. annona, ae, z. zivez, jestivo, zitO. annus, i. m. godina. annuus, a, um, godistiji. ante, prist prijr; predlogcum ace. pred, preda, prije. antenna, ae, z. rcotka, jedrena. amtepdno, 3. predpostaviti, pred- postavljati. antiquus, a, um, starinski, star. Anxur, uris, sr. im. vl. Anxur, ^rad u Laciiu. appello, 1. zvati, iinenovati. apertus, a, um, otvoren. apis, is, z. pcela. apparatuses, m. sprava, priprava. appareo, 2. pojaviti se. jasno biti. apposltus, a, um, prislonjen, pri- lozen. approbatio, onis, odobrenje. approbo, i. odobriti. a-ppropinquo, 1. pribliziti se, pri- blizavati se, primaci se, pri- raicati se. aptus, a, um, prikladan, sposo- ban, prijatan. apud. predl. sa ace. kod, pri, u. 115 Arabs, bis, m. Arabin. aranea, ae, z. pauk, paucina. orator, oris.m. orac, rataj, tezak. arbiter, *ri,m.pogadjalac. svedok, gospodar, izabran sudao. arbitror 1. misliti, derzati. arbor, oris, z. dervo. arbustum, i, sr. dervlje. arceo, 2. oribiti, sustegnuti. archon, ontis, m. arhont. arete, prisl. tesno, cversto, jako. ardeo, 2. goreti. ardor, oris, m. Oganj, zar. arduus, a, um, sterm, visok, te- zak, verletaD ; arduum, i, s.w\- sina. arenosus, a, um, p&skovit. aresco, 3. sahnuti. argentum, i, sr. srebro. aridus, a, um, suh. Ariobarzanes, nis, m. Ariobarzan. arista, ae, z. i) osje na klasu, 2) klas. Aristides, dis, m. Aristid. arma, drum, sr. oruzje. armatus, a, um, oboruzan, oruzan, aro, 1, orati, pluziti. aroma, mdtis, s. zacin, mirodija. ars, tit, z. umStnost, umfica, hi- trina. arteria, ae, z. bilo. articulus,i, w. claDak,udo, sgloba. artifex, ficis, m. umetnik. tirtifex (scenicus), igralac teatral- ni . glumac. artijic"tum, i, sr.umetnosr, umSca. arx, arcis, z. kasteo, kula. ascendo, di, sum, 3. uzici. asper, a, um, ostar, hrapav, ze- stok. " assentio, si, sum, 4. slagati se. assiduus, a, urn, neprestaD,poslen. astrum, i, sr. zvezda. ater, atra , atrum, cern. taman, mracan. Athenae, arum, z. Atene. Athenienses, ium, sr. Atenjani. atque, vez. i. attenius, a, um, pazljiv, pozoran. atticus, a, um, atticki. attrdho, 3. privuci, pritegnuti. auctor, oris^ m. zacetnik, sv§tnik. auctoritas, dtis, z. uglednost, po- vaga. 8* 116 audacia, ae, £. smelost. audacter, pris. smiono. audens, enlis, hrabar, smel. audeo, 2. smeti. audio, 4. cuti. auditor, oris, m. slusalac. auditus, us, m. sluh. augeo, 2. mnoziti, usreciti. augur, guris, m. augur, pticogo- netalac. augurium, i, sr. kob, znak. auguro, i.proricati, gonetati. augur or, 1. proreci, gatatk aula, ae, z. dvor, dvoriste. aureus, a, um, zlatan. auris, is, z. uho. aurora, ae, z. zora. aurum, i, sr. zlato. auster, stri, m. jug (vetar). out, vez. ili. auxilium, i, sr. pomoc. avidus, a, um, pohlepan. avaritia, ae, z. lakomost , sku- post. avarus, a, um, lakomac, tverdica. avoco, i. odazvati, smesti, sme- tati. avolo, i. odleteti, leteti. avus, i, m. ded. B. Babylontus , a, um, babylonski- Bacchus, i. m. Bacho bog od vina. barbaria, ae, z. inostranstvo. barbarus, a, um, barbarski. barbitos, i. c. lira. beate, pris. blazeno. beatus, a, um, blazen. Belgae, m. Belgianci,puci u Galliji. bellicosus, a, um, ratoboran,ubojit. belUcus, a, um, ratan. bello, 1. voditi rat, ratovatL bettua, ae, z. zvere, zivince. bene, pris. dobro. bene/actum, i, s. dobrodelo. beneficus, a, um, dobrotvoran. beneficium, i, s. dobrocinstvo. bene habere, dobro stojati, dobro se nalaziti. benevolenita, ae, z. dobrohotnost benevolus, a, um, dobrohotan. benigne, pris. dobrohotno, blago- hotDO, prijazno. benignitas, atis, z. dobrohotnost f dobrotvomost. benignus, a, um, blag. bestta, ae,Z. zver; zivotinja. bestiola, ae, z. zverca. Bias, antis. m. Bias , jedan od sedam mudracah rodom iz Priene. bibliotheca, ae, z. knjiznica. bibo, 3. piti. Bithynta, ae, z Bithynia. blanditia, ae, z. miloyanje, ula- givanje, blaznjenje. blandus, a, um, blazniv, umi- Ijat. bos, bovis, m. vo, vol, bik. brachium, i, s. misica. brevis, e, kratak. brevitas, atis, z. kratkoca. Cacumen, minis, s. verh, verhu- nac . cado, cecidi, casum, 3. pasti. caedo, 3. biti, ubiti, seci. Caesar, aris, m. Caesar. calamttas, atis, z. nesgoda. calcar, oris, s. ostruga. Calchas, antis, m. vl. i. Kalchas. caleo, ui, 2. vruc biti. caltdus, a, um, topao, vruc. caliginosus, a, um. maglen, mra- can, taman. calltdus, a, um, lukav, segav. camelus, i. m. deva. campus, i, m. polje , ravan, rav- nica, campus martius, martovo polje. candidatus, i, m. kandidat. candor, oris, m. sjajnost, jasnoca. canesco, 3. sedSti, sed postajati» posediti, osediti, pob61iti. canis, is, m. pas. Cannae, drum, z. vl. Kanne, grad u Italiji. cano, 3. pevati. canto, 1. pevati. canus, a, um, sed, siv. capesso, 3. zaceti, poduzeti, za- ciniati, pocimati. capio, 3. oteti, zarobiti, uhvatiti. Capitolium, i, s. vl. i. Kapitoliunw jedan dio Riina. capreolus, i, m. sernjak. captivus, a, um, uhvatjen, suzanj. caput, itis, s. glava, glavni grad. carina, ae, z. plav, brod. cams, a, um, drag, mio. Casilinum, i, s. Kasilin, grad u Kampanii. Calatia, ae, z. Kalacia, grad u Kampanii. castra, drum, s. tabor. casus, us, m. slucaj, sgoda, ne- Ggoda, dogadjaj. Catilina, ae, m. vl. i. Katilina. cauda, ae, z. rep. caudinus, a, um, kaudinski. causa, ae, z. uzrok. cautus, a, um, oprezan, lukav. caveo, cavi, cautum, 2. cuvati se, paziti se. cedo, cessi, cessum, 3. ici, ustupiti, uzmaci. celeber, bris, bre, glasovit, rnnogo polazen. celebro, 1. slaviti, svetkovati. celeritas, atis, z. berzina. celertter, prisl. berzo. celsus, a, um, visok, uznosit. Celtae, drum, m. Celtjani, puci u Galliji. censeo, % c§niti, poceniti. censor, oris, m, censor. census, a, um, procenjen. census, us, m, cenitba, popis puka centurio, onis, m. stotnik. Cerberus, i, m. Cerber, troglavi pas, cuvajuci vrata dolnjega sveta. cemo, 3. videti, gledati. cert amen, mis, s. borba, boj. certatio, onis, z. natecanje, tak- menje, borba. certe, prisl doista, zaista, certo, 1. boriti se, takmiti se. certus, a, um, stanovit, izvestan. cervix, ids, z. zatSlak, vrat, sija. cespesy %tis, m busen. cesso, 1. prestati, oklevati. ceterus, a, um, ostali. Charybdis, is, z. Karibda , vir (vertlog) pogibeljau u t&snu sicilianskom. Chersonensis, is. w.Cherzonezarjin. cibarms, a, um, jestveni, plur. cibdria, drum, hrana, zivez, stvari za jestivo, jestiva. 117 cibus, i, m. jestvinajestivo, jelo. cicada, ae, i. overcak. ciconia, ae,z. roda, §trok. cicur, uris, pitom. Cilicia, ae, z. Cilicia. cimbricus, a, um, cimbarski. cinctus, a, um, opasan, obko- ljen. cingo, 3. opasati, obkoliti. cinndmum, i, s. korica (mirodia). circa, predl, sa ace. oko, okolo. cir cuius, i, m. krug. circumago, 3. okrenuti ; pass, o- bavitf tecaj svpj. circumdo, 1. obdati, obkoliti, o- kruzavati. circumjluo, 3. obticati. circumfluus, a, um, obtecen. circumvenio, veni, ventum, 4. ob- koliti, okruziti, prevariti. circus, i, m. cirkus, terkaliste. citerior (comparativ od extra), ovo- stran. cito, prisl. berzo. citra, predl. s ove strane. civilis, e, gradjanski. civis, is,_m. gradjanin. civitas, atis, z. derzava, grad, pravo gradjanstva. clades, is. z. poraz, razsap. clam, prisl. kradom , tajom. clamo, 1. vikati. clamor, oris, m. vika, krika. clarus, a, um, glasovit , jasan, bistar. classicum, i. s. vojeni znak, boj- ni glas. classis, is, z, brodovi, brodovlje. claudo, 3. zatvoriti, claudus, a, um, sepav, hroui. clausus, a, um, zatvoren. clavus, i, m. kerniilo, timun. dementia, ae, z. miloserdje, mi- loserdnost blagost. clypeus, i, m. stit. coecus, a, um, slep. coelestis, e, nebeski. coelnm, i, s. nebo, podnebje. coena, ae, z. obrok. coeno, 1. jesti, blagovati, ve- cerati. coetus, us, m. skup, sbor. cogitdtio, onis, £. misljenje , mi- so , nakana, namisljaj, naum. 118 cognatus, a, um, srodan, u rodu, subst. rodjak. cognitio, onis, s. znanje, pozna- nje, spoznanje. cognomen, minis, z. prezime, nad- ime, nadimak. cognosco. 3. znati, poznati, spoz- nati. cogo, 3. sgernuti. sgertati, siliti, prisiliti. cohibeo 2. suzderzati, uzpregnuti. cohors, ortis, z. kohorta. collega, ae, m. drug n sluzubi, slu - zidrug. colligo^ 3. kupiti, skupljati, do- bivati, pridobivati. ■collis, is, m. berdasce, glavicica, brezuljak. colloco, 1. namestiti, nastaniti. colloquium, i, sr. razgovor, dogo- vor. colloquor, cutus sum, 3. dogova- rati se, dogovoriti se. colo, 3. stovati, poStivati. colonia, ae, z. naselbina. color, oris, m. boja, mast. columba, ae, z. golub, golubioa. columna, ae, z. strip coma, ae, &. vlasi , kosa. comes, itis,m. drugar. comitas, atis, z. prijaznost. comitium, i, s. skupstina, ponaj- vise u pluralu : comitia, drum, skupstina. commeatus, us, m. dovoz. commemoro, 1. razmisljati, spo- menuti. commendo, 1. priporuciti, pripo- rucati. commeo, 1. hoditi, ici. commercium, i, s. obcenje, pro- met, tergovina. comminuo, 2. uiualiti, umaljavati, slabiti, oslabiti. committo 3. predati, naloziti, da- ti, proelium committere, po- tuci se, zametnuti boj. commode, prisl. sgodno, skladno. commodum, i, s last, udobnost. commonefacio, feci, factum, 3. opo- nienufci, opiminjati krepko. commoror, i. boraviti. commoveo. 2. ganuti. gibati, uz- nemiriti. communico, 1. priobciti. communis, e, obci, obcen, obi can ; sebican, skupan, ukupan. communiter. prisl. skupa. compages, is, z. sklop, zgloba. compareo, ui, 2. pajaviti se,uka- zati se. comparo, 1. 'pripraviti, pribaviti, prispodobiti. compendium, i, s. pristeda , do- bitak, korist. compensatio, onis, z. izmena, obra • cunanje, obracunavanje. compleo, evi, etum, 2- naversiti, napuniti. complector, xus sum, 3- obujmiti, doseci. compos, dtis, vladajuc, siguran, imajuc. comprobo, 1 . odobriti, odobravati. concedo, 3 dati, dopustiti ,dopu- scati. co«ciZio,l.sloziti,pomiriti,pribaviti. concino, 3. pevati. concidnor, l.govoriti u skupstini. concito, i. goniti, terati, podba- dati, dermati. concordia, ae, z. sloga, sklad. concors, cordis, slozan- concurro. curri . cursum, 3. ster- cati se. coudemno, 1. osuditi. condw, 4. zaciniti, smociti, me- leiniti. conditio, onis, 2. polozaj.odnosaj. condttor, oris, m. utemeljitelj, sa- graditelj. condttus, a, um. sagradjen ; ab n.rbe condita, od postankagra- da, od ?agradjena Rirna. condo, dldi. d"tum, 3. utemeljiti, sagraditi, sazidati, sahraniti. confectus, a, um, popunjen, po- uapravljen. conficlo, 3. sversiti. confido, 3. uzdati se confirmo, 1. utverditi, odrediti. confio, 1. potaci , potaknuti, sta- ci, staknuti, spuhati. confundo, 3. mesati. congrego, i. skupiti, spraviti. conjecto, I. pogadjati, pogoditi, gonetati, ogonenuti, prosuditi, prosudjivati. 119 C' njunctio, dnis, z. savez. conjungo, unxi, unctum, 3. skop- catf, svezati, sjediniti. conjunctus, a. Mw,svezan, sklopljen conjurdtus, a, um, urotan. conjuro, 1. urotiti se. conjux, jugis, z. zena, supruga. connecto, 3, sklopiti, sjediniti, uje- diniti, svezati. conor, i. nastojati. conqueror, stus sum , 3. tuziti se, conscientia, ae, z. savest, spoz- nanje. conscius, a,um, koj se cuti, spoz- naje ; conscius recti, cuteci se prav ; mens conscia, pamet eu- teca se pravedna. consecrdtus, a, um, posvefjen. consenesco, 3. ostareti. consensus, us, m. sklad, suglasje. consentiens, entis f slozan, suglasan. consequor, cutus sum, 3. sledeti, stici, steci. consero, 3. posijati, saditi. conservatus, a,um, sacuvan.spasen. conservo, i. uzderzati, hraniti. consido, sedi, sessum, 3. smestiti se, nastaniti se. consilium, i, s. sv&t, savet , na- misljai, mnjenje, vece. consocto, I. sdruzit), sjediniti. consocius, i, m. drug, dionik. consdlor , 1. t&sits. conspectus, us, m. oci, lice, vid, pogled. conspergo,. si, sum, 3. nakvasiti, poskropiti. consptcor, 1. spaziti. conscribo, 3- pisati, popisati, sku- piti. constaniia, ae, z. postojanost. constat, 1. zna se. constituo, 3. postaviti, utemeljiti, napraviti. constitutus, a, um, ustanovljen, odredjen, uglavljen. consto, 1. sastojati. constringo, strinxi, strictum, 3. ve« zati, svezati, sputiti. consuetudo/cnis,z. navada, obicaj. consul, is, m. konsul, (najvisji dostojanstvenik u negdasnjoj rimskoj republici). consularis, e, konsulski. consulatus, us, m. konzulat. consulo, sului, sultum, 3. pitati, svetovati. consulto i. svStovat.i se, vecati. consumo, 3, potrositi, potratiti. contemno, 3. prezreti, prezirati. contentio, dnis, z. napor, trud, lazpra, prepor, prepiranje. contentus, a, um, zadovoljan. coniiceo, 2. umuknuti. contineo,% vezati,derzati u skupu- stezati, stegnuti. contmens, entis, neprekinut. contingo, 3. zapasti, zapadati, dogoditi se, pripasti, slueiti se, sgoditi se. continuus, a, um, zaseban, ne- prestan. contra, prist, sa ace. suprot, pro- tiva. contradico, 3. protureci, protu- sloviti. contraho, xi, ctum, 3. stegnuti* contractus, a, um, protivan. contremisco, 3. derktati, uzderk- tati. controversta, ae, z. razpra, pre- pir, prepirka. contubernalis,is,m. drugar, pajdas. contumelia, ae, z. pogerda. convenio, 4. pohoditi, sastati Be. converto, 3 okrenuti. conviva, ae, m. i z. gost. convivium, i, s. gostba, sobet. copta, ae, z. mnoztvo, visebroj ; copiae, drum, vojska, cete. copiosus, a, um, bogat. coram, predl. pred. cornu, us, s. rog, krilo. corona, ae, z. kruna, venae. corpus, oris, s. telo. corrigo, 3. popraviti, poprav- ljati. corrumpo, 3. pokvariti, kvariti. cortex, ticis, z. kora, ljuska. Cotta, ae, m. vl. i. Kotta. crassitudo, dtnis, z. debljina. crassus, a, um, debeo, cest, gust. crasiinus, a, um, sutrasnji. creber, bra, brum, cest, gust. 120 credo, 3. verovati, misliti, povS- rovati, povgriti se. cremo. 1. paliti, zgati. creo, 1. izabirati, izabrati, cioiti, naciniti. crepitus, us, m. prasak, zveka, stropot. cresco, 3. rasti. crimen, minis, s. zlocinstvo. crueiatus, us, m. muka. crudelis, e, okrutan. crudelitas, atis, i. okrutnost. culpa, ae t *- krivina. cultor , oris, m. tezalac, stanovnik culiura, ae, z. obradjivanje. cultus, us, m. prigledba, dvorba, ng S a * v , A . cultus, a, urn, tezan, obradjen. cum, predl. sa abl. s, sa. cunctator, oris, m. oklevalo. cunctor, 1. oklevati, odvlaciti. eunctus, a, um, vas, ukupan. cuniculus, i, m. prokop pod zem- Ijom, rov. cupiditas, atis, z, pozuda. cupidus, a, urn, zeljan. cupto, 3. zeleti. cur, zasto. cura, ae, z. briga, skerb. curia, ae, z. vecnica. coriosus, a, um, zeljan znati, ljubopitan. euro, \. nastojati, njegovati. curriculum, i, s. tecaj, terk. curro, 3. tercati, teci. cursus, us, m. terka, tercanje curvus, a, um, kriv, poguren. custodio. 4. straziti, cuvati. custos, odis, m. cuvar. Cybistra, orum, s. vl. i. Cybistra, Cybistarab, grad u Kapado- ciji. Cyclops, opis, m, vl. i. Cyklop, Kyklop. Cyprus, i, z. vl. i. Cypar, otok u sredozemnom moru. D Damnosus,a,um, pogubnn, stetan. datus, a, um, dat, dan. debeo, 2. morati, dugovati. debiVito, 1. slabiti, oslabiti. decemplex. plicis, deseterostruk- decemvir, i, m. decemvir. decido, 3. pasti, padati. decorus, a, um, dican. decresco, 3. padati. decurro, 3. stercati, sterkivati, sle- teti. dedecus, oris, s. prikor, sramota. dedico, \. posvetiti. deditio, onis, z. predaja. deditus, a. um, predat, posvetjen. dedo,ded1di,ded'itum, 3.dati ,podati. I deduco, 3. izvaditi, vaditi, izvesti, odvesti, izvoditi, odvoditi. defectio, onis, z. nedostatak : solis defectio, poinercanje sunoa. de/endo, 3. braniti. definio, 4^ omedjasiti, ustanoviti. definitio, onis, z, objasnjenje, o- znacenje. defraudo, j. prevariti, varati. dego, 3. boraviti. deinde, prist, zatim, posle. delecto, i. nasladiti, nasladjivati. delector, 1. nasladjivati se. deleo, tevi, Xetum, 2. razoriti. delibdtus, a, um, izvadjen,kusan. delibero, 1. promisliti' deliciae, drum, z. razkosa. deligo. 3 izabrati, odabrati, iza- birati, odabirati delphicus, a, um, deliijski. delphinus, i, m. pliskavica, dupin. demens, «n*is,bezuman,nesmotren. demergo, 3. potopiti. demitto, 3. poslati dole, se demit- tere, ici, poci, spustiti se, sici. demolior, 4. srusiti. demum, prisl. tek, tekar. dens, tis, m. zub. depono, posui, positum, 3. pola- gati, poloziti. depravo, 1. kvariti. deprehendo, 3. zateci, zatecati. deseisco, scivi, scitum, 3. odverci se : descrtbo, 3. razdeliti, prepisati. desertus , a, um, pust. desiderium, i, s. pozuda, zelja. desidero, 1. manjkati, zeleti desidia, ae, zabavljanje, zabava- designo, i. imenovati, izabrati. desino, 3. prestati deslsto, 3. odustati. despero, i. sdvojiti. destinatus, a, um, odredjen. destino, 1. odiediti. detege, 3. odkriti^ odkrivati. deterreo, 2. ostrasiti, suzbiti. detraho, xi, ctum, 3. odkinuti, Deus, i, m. Bog. devasto, 1. harati. devincio, vinxi, vinctum, 4. obve- zati. dexter, tra, trum, desan, desni. dialectica, ae, z. dialektika. dialogus, i, m. dvogovor, raz- govor. dico, 3. kazati, reci, govoriti. dictator, oris, m. diktator. digtatura, ae, z. diktatura, dikta- torstyo. dictio, onis, z. govor, govorenje, recenje, pripovedai je , causae dictio, rasprava, parnica, pre- tresivanje parbeno. ditto, 1. nareci, diktirati. dictum, i. s. rec, izreka. difficile, prist, tezko. difficilis, e, tezak, trndan. digitus, i, m. perst. dignitas,dtis, £. cast, dostojanstvo dilabor, psus sum, 3. razpasti se, propasti. dilig enter , prisl. marljivo. dillgo, 3. ljubiti, stovati. dimtco, i. boriti se. dimidium, i, s. polovina,polovica. dimitto, 3. razpustiti. dinumero, i. brojiti. discedo, 3. otici, odlaziti. discepto, 1. pretresati, prepirati se. discemo, 3. luciti, razabirati,raz- luciti, razabrati. discerpo, 3. razterci, raztergnuti, razterzati. disciplina, ae, z. nauk, znanost, karnosf; stega. disco, didici. 3. uciti se, discolor, oris, raznomastan , raz- like farbe. discordia, ae, £. nesloga. discordo, 1. neslagati se. discrimen, minis, s. pogibelj, od- luka. discurro, 3. raztercati se, raza suti se, razprostraniti se, pro- suti se. 121 disertus, a, um, recit. dispar, dris, nejednak, lib, raz- lican, razlicit. displiceo, 2. nedopadati se, za- mSriti se. dissensto, onis , razlikost mn£nja. dissentio, 4. neslagati se u mng- nju. dissideo, 2. neslagati se, biti it neskladu (a se. sam sobom). dissimilis, e, nenalik, nenalican. dissimulo, 1. tajiti, kriti. dissipatus, a, um, raztresen. dissipo, i. raztresti, razpersiti. dissolvo, 3. raztresti, razvezati. distinguo, 3' luciti, razluciti. distraho, xi, ctum, razderpiti, raz- vuci. distribuo, 3. d&liti. distringo, xi, ctum, 3. razvuci. diu, prist, dugo, obdan. diuturnus, a, um, dugotrajan. diversus, a , um } razlicit. dives, tils, bogat, bogatac. divido, vlsi, visum, 3. dSliti, po- deliti, razdSliti. divino, 1. prorokovatf, gatati. divinus, a, um, bozji, bozanski. divisus, a, um, razdeljen , podS- ljen. divus, a, um, bozanski. do. dedi, datum, 1. dati. doceo, 2. uciti. doctrina, ae, z. nauk, znanje. doleo, 2. tugovati, tuziti. dolor, oris, m. bol. dolus, i. m. lukavstina, prevara. domesticus, a, um. domaci,kucan. domicilium, i, s. stan. dominatus, us, m. gospodstvo . dominus, i, m. gospodar. domina, ae, z. gospodarica. domo, 1. krotiti. domus, us, z. kuca, dom. donee, prisl. dok, dokle. dono, l. darovati, obdariti. donum, i, s. dar. dormto, 4. spavati. dubius, a, um, dvojben. dubium, i, dvojba. duco, 3. derfcati, ceniti, poteg- nuti, voditi. dudum, prisl. davno, odavna. dukesco, 3. postati sladafr 122 dum, vez. samokad, dok. duplex, els , dvostruk, dyogub , sngub. duplico, \. dvostruciti. duro, i. tverditi, utverditi, o- tverdnuti , tverdnuti. durus, a. um, tverd, tezak. E. E. ex, pred. c. abl. iz. ebur, eboris, s. belokost. edax, ddcis. jedak, grizljiv, glo- djuc, grizuc edo, edi, esum, 3. jesti. edico. 3. reci, izreci, narediti. edictum, i, s. naredba. edicius. a, um, naredjen. educatio, onis, z. odgojenje, od- hranjenje. educo, l. odgojiti. efectrix, tricis, z. tvoriteljioa. effectus, us, m. ucinak. efemindtus, a, um, mekoputan, | razbludjen. effemtno, 1. razmaziti. efflcio, 3. ciniti, raditi, uciniti, uraditi. ejfodio. effodert, 3. izkopati, izka- pati. egeo, 2. trebovati. ego, ja. egomet, ja sam, ja isti. egregie, pris. izverstno. egregius, a, um, izredan, izver- stan, izucan. ejulo, 1. jadikovati, naricati, na- rekovati. elabor, psus sum, 3. izmaci. elaboro, \. truditi se, raditi. elephas, antis, s slon. eligo, legi, ledum, 3. izabrati. eloquens, entis, recit. eloquentia, ae, z. recitost. eludo, 3. rugati se, porugivati se igrati, gerditi. ementlor, mentitus sum, 4. izlagati, prevariti. emigro, 1. odseliti. emollio, 4. meksati, omlitaviti. emtor, xus sum , nastojati. Ennensis, m. Ennjanin. ensii, is, m. mac. enuncio, \. izustiti, izgovoriti, iz- govarati. Epirotes, ae, m Epiranin. epulae, arum , z. plur. gostba, sobet. epulor, 1. gostiti se. equidem, ja sto se mene tice. equiiatus, us, m. konjadia , ko- njictvo. equilo, 1. jahati. equus, plur, ggw, konj. eradico, 1. izkoreuiti, izkorenji- vati. erectus, a, um, gore uzdignut, uz- pravljen. ergo, adv. dakle, eripio, ripui, reptum, 3. ugrabiti. errans, antis, bludec, stellae erran- tes, planete, zvezde pomicne. erro, j. bluditi. error, oris. m. bludnja, zabluda. erubesco, but, 3. pocerveniti, sti- diti se. erudio, 4. poducavati. eruditus, a, um, ucen, naucan. erumpo, 3. erupi, eruptum, pro- valiti. eruptlo, onis, z. izsert, izsernutje. Erumanthus, i, m. Erimant, berdo u Arkadiji. esurio, 4. gladovati. et, i. etiam, takodjer, i. elsi. vez. premda. Euphrates, is, m. Eutiat. Europa, vlas. im. Europa. evddo, 3. izaci, izlaziti, postati, postajati. evello, 3. cupati, guliti, izcupati, izgnliti. evenio, 4. dogoditi se, zapasti. evenlus, us, m. posledak. everto, 3- prevernuti, srusiti, po- rnsiti, rusiti. Evius, i. m. Evius, nadime Bac- chovo. enalbesco, 3 pobledeti, proble- deti, bledeti. examen, %nis, s. roj. excellens, entis. uznositi. excello, 3. odlikovati se. excidium, i, s razsap, razor. excito, 1. buditi, probuditi, uz- piriti. 123 exclamo, i. viknuti. excogito, 1. izmisliti, izmisljatL excdlo. 3. obradjivati, izobraziti txcrucio, i. muciti. excuso, i. izpricati. exedo, edi, esum, 3. izjesti. exemplar, arts, s. uzor, Ogled. exemplum, i, s. primer. exeo, 4. izaci. exerceo, 2. vezbati, raditi, izver- sivati. exercitus, us, m. vojska, vojnica exiguus, a, um, malen. exilium, i. s. izgon, prognanstvo exitis, e> mersav, suh, malen. eximius, a, vm, osobit. exinde, prisl. odatle, odtale, od- tnda. existimo, i. sceniti, smiti. existo, 3. obstati, biti, postati. exitivm, i, s. poguba, propast. exiius, us, m. izlazak, izhod. exordium, «', s. pocetak. exorno, 1. kititi, izkititi. exoro, 1. umoliti, blaziti. expedto, 4 odresiti, rSsifi, .odre- siti, obaviti, obavljati, opra- viti, opravljati. expello, puli, pulsum, 3. terati, pro- terati. expeto, ivi, ili, *, itum. 3. zudeti. expleo, 2. izpuniti. explico, 1. razviti, tumaciti. explordtor, oris, m. uhoda. exprobro, 1. spocitati. expugno, 1. osvojiti, uzeti. exquisitus, a, um, izboran. exspectatio, onis, z. cekanje, oce- kivanje. exspecto, 1. cekati. izgledati. exspiratio, onis, z. oduha, izpara, izvapljenje. exstinguo , 3. ugasiti, uternuti, gasiti, ternuti, unistiti. exsto, 1. obstojati, imati. exstruo, 3. sagraditi, graditi, zi- dati, uzidati. extenuo, 1. rediti, tanjiti. extimesco, 3. bojati se. extra, pred. c. ace. izvan. extraordinarius, a, urn, izvanredan. extremus, a, wm, skrajni. exul, ulis, m. prognanik. exsulto, 1. radovati se, buciti. F. Faber, bri, m. kovae. fabula, ae, z. basna, bajka. fabulosus, a, um, izmisljen. facete, prisl. saljivo, dosStljivo. facile, pris. Jasno, lahko. facillime , pris. najlasnje , jako lasno. facinorosus, a, um, porocan. f acinus, noris, s. prikor, rugota, sramotno delo. facto, 3. ciniti , uciniti , tvoriti, raditi. factum, i, s. cin, delo. facultas, dtis, z. moc, dar, ime- tak. fagus, i, z. bukva. fallo, 3. varati. falsus, a, um, lazan, kriv. fama, ae, z. glas. fames, is, z. glad. familiaris, e, kucan ; res famili- aris, kucanstvo. familiaritas, dtis, 2. uzdanstvo, pouzdano prijateljstvo. familiarder, pris. pouzdano- fanum, i, s. svetinja, hram. far, f arris, s. zito. fas, s. neskl. pravo, pravedno, pravicno, dopusteno, dozvo- ljeno, slobodno. fatalis, e, koban fatigdtus, a, um, umoran, trudan. fatigo, i. kiniti, muciti, truditi. fatum, i, s. sudbina, udes. faveo, 3. prijati. favonius, i, m. zapadnjak (vgtar). felicitas, dtis, z. sreca. felis, is, c, macka, macak. feliciter, pris. sretno. femina, ae , z. zenska, zenska glava. ferax, dcis, plodan, rodan. fere, pris. skoro, malne. ferio, 4. raniti, udariti, sgoditi, pogoditi. ferme, pris. skoro, malne. ferox, dcis, divlji, hrabar, ubojit. ferreus, a,um, zelezan, gvozden. ferrum, i, s. zel6zo, gvozdje, mac. fertilis, e, plodan, rodan. ferus, a, um, divji, divjacan./«ra, ae, z. divje zveri , zvgrka. fervor, oris, m. zestina, oganj, zar. 124 fessus, a, um, trudan. festino, 1. hititi. festus, a, um, blagdanji, svetcan. fetialis, e, fecialski , jus fetiale, pravo rata i mira. fetus, us, m. mlado, stene. fidelis, e, veran, uzdan. fiducia, ae, z. uzdanje, pouzdanje. jidus, a, um, uzdan, veran, figura, ae, z'. kip, slika, podoba. film, ae, z. kci. jingo, 3. ciniti, uciniti , obrazo- vati. finis, is, m. kraj, sverha, konac, medja, medjas, granica, kotar, zemlja. finitimus, u, um, sused, medjas. firmamentum, i, s. podpora, po- duporanj, podupirac, tverdina. firmo, 1. jaciti, krepiti, objaciti, okrepiti. firmus, a, um, cverst, tverd. Jlagitium, i } s, rugota, pogerdni ciu. fiagito, moliti, iskati. fiagro, goreti. flamma, ae, z. plamen. fiebiUs, e, placan. Jlecto, xi, xum, 3. sviti, prignuti, namoliti. jleo, 2 plakati. fiexibilis, e, gibak, okretan. fiorens, entis, cvatuc. fioreo, 2. cvasti. Jlos, floris, m. cvefc. fiuctus, us, m. val. fiumen, minis, s. reka, potok fiuo, 3. teci. fiuvius, i, m. potok , reka. fiuxus, a, um, ininuc, kratkotrajan focus, t, m. ogrijiste. foedus, eris, s. savez. folium, i, s. list. foras, pris. van. forma, ae, z. podoba, lepota. forte, pris, morda; mozda. fortitudo, inis, z. hrabrost. fortuna, ae, z. sreca, imutak. fortunatus, a, um, usrecen. fortuno, i. usreciti. forum, i, s . terg, piaca- fossa, ae, z. jama, obrov, obkop foveo, fovi, fotum, 2. grijati. fragxlis, e, kerh, slab. fragilttas, atis, z. slabost, sla- boca. fragor, oris t m, nrnebes , fulmi- neus fragor, urnebes gromo- vah. frango, 3. lomiti, slomiti, slabiti, oslabiti. fraus, dis, z. prevara. frenum, i, s. uzda, vojka. frequens, entis, cest, mnogobro- jan, brojan. frequenter, pris. cesto. frigidus, a, um, merzao, studen. frigus, goris, s. studen, zima. frons, tis, z. celo. fructifer, a, um, plodan. frugaUtas, tdtis, z. treznost, mer- nost. frugifer, a, um, plodonosan. frumentarius, a, um, zitan, zito- nosan. frumentum, i, s. zito. frustra, pris. uzalud, zaman. fuga, ae, z. beg, bezanje. fugax, acis, beguc, berz, hitar. fugio, 3. bezati, uteci, pobeci. fugitivus, a, um, b§guc. fugo, 1. obratiti u beg. fulgetrum, i, s. munja, svStlica. fulgor, oris, m. blesak. fulgur, uris, s.grom,strela,tresak. fulmen, minis, s. munja, svetlica, blSsak , grom. fulmineus, a, um, gromovni. fundio, dnis, z. obava. fundamentum, i, s. temelj. fundo, 3. liti, izliti. furta, ae, z. furia, serda furialis, e, serdovan, strasan. furor, oris, m. b&snoca futurus, a, um, buduc, dosasti. G Gallia, ae, z. Gallija gallina,ae, z. kokos. gallus, i, m. kokot, peVac, petao. Ganges, gis, m. Ganges reka u Aziji. garrio, 4. berbljati, priklapati. gaudeo, 2. radovati se, aliqua re, nasladjivati se cim. gelldus, a, um, studen, mrazan. gelu, us, s. mraz, led. gemo, 3. stenjati. gener, i, m. zet. genitrix, tricis, &. roditeljica. Geneva, ae, z. Geneva, gens, gentis, z. puk, narod. genus, neris, s. rod, pleine, spol, versta. Germania , ae , z. Germa- nia. Germdnus, i, m. Germanin. gero, 2. nositi, voditi, ciniti. gestus, us, m. gestikulacija, kre- tanje liea i rukuh prigodom govorenja. Gigas, antis ,m. Gigant, gorostas. glacies, ei, z. led. glans, andis, z. zelud. globosus, a, ulica, prebivaliste. seditto, dnis, z. buna, ustanak. sedo, i. taloziti, utaloziti. se gerere, vladati se, ponositise, ponasati se. semel, prisl. jedanput. semen, minis, s. seme, setva. semibarbdrus, i, m. polubarbarin. Semiramis , ratdis, z. Semira- . mida. semper, pris. uvek, vazda. sempitemus, a, um, vekovit. senator, oris, m. senator, stare- iiDa. 139 senatus consultum, i, s. senatska odluka, senatski zakljucak. senecta, ae, z. starost. senectus, utis, z. starost. senex, senis, starac. sensus, us, m. cut. sententia, ae, z. mnenje, cutjenje. sentio, 4. os£tili, cuteti, misliti. separdtim, prist, obsebi, posebi. sepelio, 4. sepelivi, sepultum, po- kopati. septo, sepsi, septum, 4. ograditi. septemtrio , onis, m. sever,ponoc. sepulcrum , i, s. grob, raka. Sequana, ae, z. Sequana potok u Galiji. sequor, cutus sum, 3. slediti. Serapis , ptdis , m. Serapis, najveci bog aegypatski, inako zvan Apis, i Osiris. seremtas, dtis, z, vedrina. serenus, a, um, vedar, jasan. Seriphtus, i,. m. Serifljanin, t, j. covSk s otoka Serifa u moru aegejskom. sermo, onis, m. govor, beseda. sero, 3. sijati, saditi. servitus, utis, z. suzanjstvo. servo, 1. cuvati,hraniti, derzati. servus, i, m. rob, rab. severltas, dtis, z. strogost. severus, a, um, strog, ostar, ze- stok. si, vez. ako. sic, prisl. tako, ovako. sicarius, i, m, potajni ubojica. Sicilta, ae, z. vl. i, Sicilija siccus, a, um, suh. Sidon, onis, z. Sidon. sidus, deris, s. zvezda. significo, 1. obznaniti, objaviti, dati na znanje. signum, i, s. znamen, kip. silenttum, i, s. mucanje. sileo, 2. mucati, sutiti. silva, ae, sum a. similitudo, mis, z. slicnost. simplex, plicis, jednostruk, jed- nostavan , iskren , otvoren, prost, priprost. simul, prisl. ujedno. sine, pred. c. abl. bez. singularis, e, o so bit. sino, sivi, situm, 3. dati, dopustiti sinus, us, m. kut, skut, zalev. sisto, 3. ustaviti, ustavljati. sitis, is. z. zedja. sitto, 4. zedjati. situs, a, um, polozen. socer, i, m. tast, svekar. societas, atis, z. drnztvo, druz- ba. socius, i, m. drug, saveznik. Socrates, tis, m, Sokrat. soddlis, is, m. drugar ; plur. dru- zina. soldmen, inis, s. uteha. soleo, 2. obicavati. solicito. 1. uznemirivati solitudo, inis, z. samoca. sollicite, pris. brizno. soUicito, i. draziti, uznemirivati, ganuti. sollicitudo, dmis, z. briga. sollicttus, a, um, uzbunjen, uz- burkan. solum, i, s. zemlja. solus, a, um, sam. solvo, solvi, solutum, 3. odresiti, izpuniti, platiti. somnus , i, m. san. sonttus, us, m. zveka, glas. sordidus, a, um, skert, perljav. soror, oris, z. sestra. sors, tis, z. cest, sudbina, zreb. sorttor, itus, sum, 4- zrebati. Spartidtes, ae, m. Spartanac. spaitum, i, s. prostor. specto, 1. gledati. species, ei, z. slika, vid, plasty podoba. sperno, sprevi, spretum, 3» prezi- rati, prezreti. spero, i. ufati se, nadati se. spectaculum, i, s. pozoriste. spectator, oris, m. gledalac. spectatus, a, um, vidjen, izkusan. specto, 1. gledati, imati obzir. specula, ae, z. nadica, ufanjice. speculor, l. vrebati, motriti. specus, us, m. i } z. duplje, spi- lja. pecina* sperdtus, a, um, ufan, nadan. spiritus, us, m. dah, sapa. splendidus, a, um, sjajan. spolidtus,a, um, oglobljen, po- baraD, oplenjen, siromasan, ubog. 140 squalor, oris. m. smrad, gad, uperljane haljine. stabilitas, atis, z. stalnost. stabulum, i, s. staja, pojata, tor. stadium, i, s. stadij* statua, ae, z. kip. staiura, ae, z. uzrast, stas. status, us, m. stalez, stalis, sta- nje, ustav. stella, ae, z. zvezda. stimulus, i, m. ostan, badalj. stipendium, i, s. vojena sluzba, platja. stipes, pttts, m. stablo, deblo. siipo, 1. okruziti. stirps, pis, z. deblo, stablo, po- toinstvo. sto, i. stojati, stati , obastati, obstojati. stoicus, i, m. stoik. strenuus, a, urn, hrabar , odvazan. strepo, 3- zaoriti, oriti se, za- mneti. stridor, oris, m. zvizga. Strymon, onis, m. Strymon (re- ka). studeo, 4. hoteti, nastojati. studiosus, a, urn , nastojeci, ha- juci. studium, i, s. nastojanje, rev- nost, nauka. stultitia, ae, z. ludost, budala- stina. stultus, i, m. lud, budala. suadeo, 2- si, sum, svetovati, na- grovarati. sub, predl, sa ace. i abl. pod, poda, u. subdo, 3. poddati, poddavati,pod- loziti, podverci, dati, da- vati, subdubito, 1. malo dvojiti. subduco, 3. odvoditi, odvesti. subigo, egi, actum, '6, svladati, podjarmiti. subinde, prisl. naprasno, naglo, iznenada. subltus, a, um, nagao, nenadan. subjectus, a, um, podverzen, pod- lozan. sublevo, 1. pomoci , pomagati, podupirati, podupreti. subluo, 3. podapirati, podapreti, plakati. submitto, misi, missum, 3. pod- verci ; submittere animum, klo - nuti duhom. subruo, 3. podkopati, podkapati. subtililer, prisl. tanko, potanko. suburbdnus, a, um, podgradski, predgradski. subvenio, veni, ventum , 3. po- moci. succedo, 3. (c. dat.) slediti, na- slednik biti. successor, oris, m, rjaslednik. succumbo, 3. podleci. succus, i, m. sok. sudor, oris, m. pot, znoj. summa, ae, z. svota, ukupnost, glavna stvar. summa imperii, verhovno zapo- vednictvo. summus, a, um, najvifli, jako vi- sok, verhovan. sumptus, us, m. trosak. superaddo, 3. pridodati. supero, l. nadvladati, svladati. superbio, 4. oholiti se. superbus, a, um, ohol. superstitw, onis, z. praznover- stvo. supervacaneus, a, um, suvisan. supervacuus , a, um, suvisan. supervenio, veni, ventum, 4. doci k tomu, nadoci. supplex, Ucis, molec, pro sec. supplicium, i, s. kazan. supra, predl. sa ace. na, Dad, nada. surdus, a, um, gluh, glahak. susceptus, a, um, poduzet, predu- zet. suscipio, 3. predazeti, poduzeti. suspicax, cacis, sumrjjaju6. suspicio. 3. stovati, postovati. suspitto, onis, z sumnja sustento, 1. derzati, uzderzavati. sustineo, 2. derzati, podneti. suus, a, um, svoj, njegov, njezin, njihov. Syracusanus, i, m. Syrakuzanin. Taberna, ae, i. koliba. tabula, ae, z. tabla, opis, popis dugovah. ^ tabula picta , z. malarija, slika. taceo, 2. mucati, sutiti. acitus, a. w, mucec, tih. taedet, 3. gaditi se. talentum, i, s. talenat, syota no- vakab/Talenat aticki = 1800 fl. talis, e, takov, taki. tamdtu, prisl. dotle, dotad. tamen, vez. ipak. Tanaquil, quilis, z: Tanaqnila. tandem, prisl. napokon, za boga. tango, tettgi, tactum, 3. taknuti, dirnuti. tanquam, prisl. kao, kao da. tantum, prisl. samo. tantummodo, prisl. samo. tantus, a, um, tolik. Tarentum, i, s. Tarent grad u dolnjoj Italiji. taurus, i, m. bik. tego, 3. kriti, pokriti, pokrivati. tegumentum, i, s. pokrivalo . tellus, uris, z. zemlja. telum, i, s. harba, strela. temere, pris. nesmotreno. temeritas, atis, z. nesmotrenost. tempestas, atis, z. nepogoda, ne- vreme, bura, oluja. templum, i, s. hram. tempus, oris, s. vreine. tendo, tetendi, tensum, 3. ici, ci- ljati, putovati. teneo, 2. derzati, zauzimati- tener, a, um, nezan. tento, i. kusati, prokusati, ogle- dati. tenuis, e, tanak, mehak, nezan. tepidus, a } urn, mlak, mlacan. tergum, i, s. herbat, ledja ; a ter- go, odtraga. terra, ae f z, zemlja. terreo, 2. strasiti, plasiti. terribtlis, e, strasan, strayican. territorium, i, s. kotar, zem- ljiste. terror, oris, m, strava , Uzas, strah. testimonium, i, s. svedocanstvo, svedocba. testis, is, m. svedok. teter, tra, trum, ruzan. Thebae, arum , z. Tebe grad u Boeociji. thesaurus, i, m, blago, zaliha. 141 Tiberis, is, m. Tiber potok u Rimu. Tigris, w. m. Tigar rSka. timeo, 2. bojati se. timidus, a, um, pljaSljiv, bojaz- ljiv. timor, oris, strab, bojazan. tiro, onis, , voda. vagus, a, um, skitan, skitljiv nestalan. valeo L 1. zdravstvovati. valetudo, dinis, z. zdravje, valide, prisl zdrayo, citavo. validus, a, um, cverst, jak, citav. vallis, is, z. dolina, draga varietas, dtis, z. razlikost. varius, a, um, razlicit, prome- nljiv. vas, vadis, m poruk- vas, vasis, s. sud, posada. vectigal, is, s. carina, danak, der- zavni dohodak, platjanje. vehemens, enlis, zestok, nagao. vehementer, zestoko, jako. veho, 3. voziti, nositi. Yeji, drum, m. Veji, grad u Etru- riji. vel, ili. velamentum, i, s. zastor, pokri- valo. velo, 1. zastreti. velox, dcis, hitar, berz. velun, i, s. jedro. veldt, prisl kao, kao da, kao toboz. vena, ae, z. zila. ve-natus, us, m lov. venenum, i, s. otrov. venia, ae, z. prostenje. venio, veni, ventum, 4. doci. * venor, 1. loviti. venturus, a, um, dojduci, budluH. ventus, i, m. vetar. Venus, neris, z. Venera. ver, veris, s. prol&tje, protulStje, premalStje. verier beris, s.bic, udarac, sSkac. verbero, 1. biti, tuci. wrbosus, a, um, recit. rerecundia , ' ae , z. stidljivost, cednost. vereor, 2. bojati se, stoyati. verisimilis, e, verojatan, nalik na istinu, slican istini. verztas, atis, z. istina. versicolor, oris, saren. versor, i. baviti se. versus, us, m. stih ; plur. p&sma versutus, a, urn, podhiban. verus, a, urn, istin, prav. vescor, sci, 3 hraniti se. vespa, ae, z. osa. vespere, prisl. u vecer* vestimentum, i, s. haljina, odeca. vestis, i S} z. haljina. vestio, 4. obuci. veteranus, a, «, star, star voj- nik, veteran. veto, tui, titum, braniti, zabraniti. vetus, eris, star, starinski. vetustas, atis, z. starina. vexatus, a, urn, trapljen, mucen. vexo, i. muciti, kiniti. via, ae, z. put. viator, oris, m. putnik. vibro, i. tresti, treptati. (vices) cis, izmSna, mSsto. vicissitudo, dmis, z. mena , pro- mgna. victor, oris, m. dobitnik. victoria, ae, z. pobSda. victus, us, m. hrana, zivot, zitak. victus,a, urn. tiadvladan. vicus, i, s. selo. video, 2. vid&ti, pass, ciniti se, videti se. 143 vigeo, 2. mocan biti, zivSti* vigil, gtlis, m. strazar, strafcnik. villa, ae, z. selo. vincko, vinxi, vinctum, 4. oko- vati. vinco, 3. vici, victum, nadvladati, predobiti. vinculum, i, s. vez. vindex, dtcis, m. osvetnik, brani- telj. vindico, i. uzeti, uziniati na se, prisvojiti, zaiskati, zahtgvati, osvetiti. vinea, ae, z. vinograd, tersje. vinum, i, s. vino. violo, 1. oskvernuti. uvrediti. virga, ae, z. sib a. virgultum, i, s. germje, sikara. vis, vis,z. sila,snaga, jakost,moc. visum, i, s. vidjenje, utvora. Visurgis, is, m. Vezera (r$ka). visus, us, m. vid. vita, ae, z. zivot. vitiosus, a, um, pogrfisan. vifium, i, s. mana, pogreska. vito, i. bgzati, ugibati se, ukla- njati se. vituperdtor, oris, m. koritelj, ko- rilac. vitupero, 1. koriti. vivo, 3. vixi, victum, ziv&ti. vix, prisl. jedva. vocula, ae, z. opadanje, ogovor, ogovaranje. volo, 1. leteti. volubilis, e, promenljiv, beguc. volucris, is, z. ptica. voluntarms, a, um, dobrovoljan, nahvalican , navlasan, hoto- man. voluntas, tatis , i. volja, nagnu- tje. voluptas, atis, z. naslada. votum, i, s. zavSt. vox, vocis, z. glas, izgovor. vulpes, is, z. i. m. lisica, lisjak. vultus, us, m. lice, obraz. Pregled saderzaja, Dio pervl. Kratko recoslovje. Glava perva. imenu. Od s ek p erv i str. samostavniku . . . ds ek d rugi. pridavniku A. Sklanjanje pridavnikah — B. Prispodoba pridavnikah 17 CO brojniku ..... 19 Odsek tretji. zaimenu I. zaimenu osobnom 15 22 II. » HI. n IV. „ v. „ nom pokaznom upitnom odnosnom neopredelje- 23 24 Glava drug a glagolju. Odsek pervi. Deljenje glagoljah • ' • . 26 Odsek drugi. spregi iliti konjugaciji . Razdel pervi. spregi pomocnoga glagolja • . Razdel drugi. pra- vilnih spregah • • . • . Glava tretja. cesticah. Odsek p ervi. prislovu ♦ • • Oci3ek drugi. predlogu • • . • str. 27 28 51 52 Odsek tret j i. veznicih ...... Odsek cetvert umetku .••..•• 55 Dio tlviigi. Latin ski i h erv at ski primeri za prevodjenje. Odsek pervi. [ Odsekpeti. Pravilni glagolji, i to ° brojnicih ....... 86 I. Indikativ, imperativi in- L d s e k s e s 1 1. finitiv praesentis activi • 56 Sprega pomocnoga glagolja,ito : II. Indikativ praesentis passivi 58 Odsek drugi. Sklanjanje samostavnika i pridavnika . • ... GO Odsek t ret j i. Prispodabljanje pridavnikah 77 Odsek cetvert i. Sklanjanje zaimena .... 81 Dio tretji. Popis recih dolazecih u zadacah I. Indikativ ...... 88 II. Konjunktiv,imperativ, in- tinitiviparticipij .... 90 Odsek sedmi. Sprega pravilnih glagoljah,i to: I. Indicativus activi . II. „ passivi ♦ . III. Cvnjunctivus activi • . Odsek osmi. Sprega odloznih glagoljah 109 113 Tiskom Karla Gorischka u Becu. Latinski i hervatski Primeri za prevodjenje iz klassicnih pisacah. Sastavljeni po J. A. Diinnebieru. S kratkim rScoslovjem iz Putsche-ve grammatike. Drugo popravljeno izdanje. ^^Cka 30 kr. ^^° D Bern. U ces. kralj. nakladi skolskih knjigah. 1868. **d C< ""dC. .c c , - C< C > "(.C- -j - <::< <:cccc ~jc <3.cc< c< ,<■ ■ -< c <^c c c ^c C c ■ cC d •- c ■ < tl c C C << C ■: C < < ^ * c Hk' LIBRARY OF CONGRESS 003 037 212 8 #