BENGA PEE FROM THE LIBRARY OF REV. LOUIS FITZGERALD BENSON, D. D BEQUEATHED BY HIM TO THE LIBRARY OF PRINCETON THEOLOGICAL SEMINARY \ 801 3-1 1 h THE 19 1937 BENGA PRIMER AXD HYMNS. BY THE CORISCO MISSION, WEST COAST OF AFRICA. ■\ PUBLISHED BY THE AMERICAN TRACT SOCIETY, 150 NASSAU-STREET, NEW YORK. THE BENGA PRIMER ALPHABET. aabdeefghij k 1 m n o p : s t u v w y DIPHTHONGS. ai ou iu CAPITALS. AABDEEFGH IJKLMNOP S T U V W Y 4 THE BENGA PRIMER. ITALICS. aabdeefgh i j k I m n o p s t u v id y b d 1 k h t f y j a a e e o i u v w p g y s n m f k (1 NUMERALS. , 1234 56 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 30 40 50 60 70 80 90 100 THE BENGA PRIMER. LESENI 1. ba da fa ga lia ba da fa ge ha be cle fe ge he be de fi gi he bo di fo go hi bu du fa LESENI 2. gu ho j a ka la me no ja ka le mo ne je ke la ma nu je Sri lo mu na J* 1 ko 16 mi ni 3° ku li LESENI 3. me na po sa tu vi ya pu se te vu ya Pi se te we jv pa so ta wa y« pe su va we yi pa si vo wu yo THE BENGA PRIMER. l£seni 4. mba nda nja nga mba nde nji Ege mbe nde DJO ngu mbi ndi nju nge inbo ndo nje nga mbu ndu nje* ngo LESENI 5. kwa gwi liwa dwe kwe gwe . liw6 dwa kw6 gwo hwi dwe bwa raw a pwa twa bwi mwa pw8 tw6 bwe mwe pwa twe LESENI 6. nyo vyo nwa bai nya vya nwe hai nyS vya vwi mai nya kya vwe kai bya mya lwa jai bya mya vwa pai THE BENGA PRIMER. LESENI 7. baka baka moto ena haka liaka momo eko jaka kaka toko ele kaka maka kolo oba yaka yaka koho ave waka sana boho emi LESENI 8. beko bulu keke ove hako kudu v6k6 ome payo kuda m6t6 em6 kabo kuba pels eka clita jeku tepg . ite dill a kamu vakS ete LESENI 9. niiba vuta sala vea mibg bina pahS lea dina liila bato via tina yama kata via dike meme' sata dia make tuma holi lua roina saka maku dua THE BENGA PRIMER. LESENI 10. kalaka bomaka balaka lomaka salaka horaaka vanaka komaka lianaka purnaka banaka tuniaka l£seni 11. binaka bakaka kilaka takaka clikaka bataka tikaka roataka betaka talaka velaka yabaka LESENI 12. leneke pelaka yenekg jokaka pepeke jopaka pehekS tubaka temeke ySJ&ke memekc veveke THE BENGA r RIMER. LESENI 13. yanaka yajaka raaraaka paliaka tukaka bapake tolaka yalake levaka hilake kutaka temete LESENI 14. botano boveke botenm bokoka bovolu boloba bokolo bojija bobabu bohacli boclilo bokeke LESENI 15. maguga ulema japapi eboki bejaka itutu kakabi Uiuhu belolo upupe betoli ukeke 10 THE BENGA PRIMER. LESENI 16. mboka ndabo manga mboma ndoba lianga mbodi ndiba lianga mbolo tonda mango mbute bamba senge toinbo jumbu LESENI 17. nenge londa ngite yanga panda nibaga kanji lend6 ngama nguba bemba janga mbiki tinga ndaka mwebe nanga tanga LESENI 18. ngawe maja kenia ndata sel6 nyati ndaga kolio njaku ngudi yungu kemba ngebe mbele henga pSmba mbenga mombo njali kendo banga njedu THE BEXGA PRIMER. 11 LESENI 19. njuke mwehe mbamba kwedi mwajo mbanja ndomi mwacli ngambi nduma mwana ndnmba n^ji mbuja nxwengi nyevi ubwa nyancla nyawe nyuwe nyembi nyenge njarnba LESEXI 20. nyiraba wawa hia njea ngwea pani lia mbea mbwei pakwe" wea mbna mbwia twe.twg pea ngai kwia pwapwa mia nyoi ndindu pwisi ua mboi LESENI 21. nganga diaka duaka weaka hiaka luaka bweaka kiaka liaka kweaka tuaka viaka tayia 12 THE BENGA PRIMER. LESENI 22. elinga belinga elonibo belombo ebonga bebonga yapa biapa yaka biaka yalo bialo LESENI 23. ikadu niakachi ijage majage ikenga rnakenga joba moba janga manga jambe - mambS LESENI 24. tmarnba menamba ukwala mekwala ungoko mengoko mwanga mianga niwehe miehi mwemba miemba molo miolo THE BENGA PRIMER. LESENI 25. boho miolio boka mioka bwalo mialo bwanga mianga bolohi rnelohi buwha wlii LESENI 26. nionio banio niwajo bajo LESENI 27. vijo lijo viaha lalia vianga langa vierabo lembo inani lonani iboko loboko 13 LESENI 28. ngandS ndombo ngambi nclombe ngonja nclende 3 4 5 6 7 8 9 H THE BENGA PRIMER. LESENI 29. idolo evelii dubua iloki egala titua ilika eliuku pudua ulega ubaki tubia ebadu ibata kalia ubana ipaki LESENI 30. pivia okay a kokicle bojoa ovong bakide' makia ajadi nekide" mebio sabali levide majili bamani kamidg mavulg oninge' yokude' LESENI 31. mabarna ikala ukali ikalide" ilonga ulongi ilongidg iyonga uyongi iyongide ituma utumi ituinide' ikila ukili ikalide ilanga ulangi ilangidg THE BEXGA PRIMER. 15 lese:;i 32. eliale eamu paka m ah ale beauiu ibale boli ale ianiu ilalo mieiie ueanm inai vinene boeaniu it ano biaka meamtL utoba miaka baiamu keinbwedi yeliepi viamu loanibi jeliepi loeaniii ibua leliepi mabe jom tekabe tekai LESENI 3 3. kama ekei ealiu pindua ekai eaju langua ekai eabu tombua itai eanyu bongua eaba eave dinibia eclia uamS liombua iwea ijartie pumbua uwei bait8 Tombua 16 THE BENGA PRIMER. LESENI 34. uhekg upenjo ubamba itambi elieke ilango evava makanda ekulu nyelele umbunda ulongo LESENI 35. kakandi tongaka yakancli pendaka kekendi titwaka kalincli langaka bekendi kweleke timbindi • pnpwaka LESENI 36. valana lenakwe kakala balakwe" ningana tukakwe pangide pitakwe timbana pendakwe vengide tongakwe THE BENGA PRIMER 17 LESENI 37. inbalanga ivembwg manyanga malingua eyomi lomweme emengwe ■ ^ unyongo ekwekwe mbelenge nyengele onibuwha LESENl 38. pumbwaka pitwengo tombwaka yowengo pindwaka jawengo lionibwaka bokweiigo tongwaka weango lingwaka lidiango LESENI 39. nyapala kinakwe in w abide bapakwe langwaka kengekwe bongwaka lenwengo vombwaka lendwengo kilakwe vomwengo Dr. Prim. i 18 THE BENGA PRIMER. LESENI 40. kalanaka lojopaka dikanaka boyeneke kamakide bokalaka vuvakide makutandi pepekide mapanandi kapakide majakidi LESENI 41. kalakia kutaniaiigo boniakia vihamango dimbakia yeviyengo tubakia lmkidengo kiakia jokakandi liambakia bakakandi LESENI 42. vengakide jangmaka kobwakide hingilaka nyevekide timbinaka yokwakidg ningaiiaka mwahakide vegumaka kandakidg nyakumaka yongakide nyapalaka THE BENGA PRIMER. 10 LESENI 43. bakakide liilakwendi yavwanaka dulakwendi levakide tumakweiidi kakalaka yodakwendi batamaka balakwendi yornanaka londakwendi yenekicle homakwendi LESENI 44. dilakandi kalakate nangakandi yokakate bweakandi kamidete kweakandi tandakate vevekendi diakite viakandi yowudete LESENI ,45. betudwengo madiate viawengo ndakudwendi pannengo univwakia paliiango pumbwakendi liundwengo mamwetendi nyingiango tamwakia 20 THE BENGA PRIMER. LESENI 46. itumbude' iveguma ebokwedi ibelegi ikadacla ikel£nge ibobele elielele iyohana iyavwana ivonmde itudndu LESENI 47. yavidengo ebobolo ekikindi isalia iyititi kabojana yaheyahe bekobango ikalia ejalina itingidi ebidna idikidi eli alia ilengerng ukekenga iliingua ikenjenje ikorobina edingilia idimbia ubenguna idikana ukangala ilielindi utamwidi THE BENGA PRIMER. •21 LESEXI 48. epokolo ikalia eyokwedi ipivia maliornano ikamanda upnlungu itandidi eliondywedi ujombani enunguna ikaliia LESENI 49. ipandane ebabadi ikandaka potapota ekokobo ekwaptitu utumbwani ikalando evelehi savulaka ukekenge mbwitirabwiti LESENI 50. bandaniakide mamanakandi belialakide liomanakandi jongolakide tukanakandi lianjabakide bapanakindi lifdayakide jorubanakindi lialialakidg belialidendi vevelekide pimiakidendi 22 THE BENGA PRIMER LESENI kapalanaka pepeuganaka tembeleneke vanjanganaka yokolakide paluakide nluakicle 51. pikilakia kakamakia liolionganaka pajanganaka Yungalakide babalakidg dangamakide madikanido elengialia ikutakuta etiketike ebaliebalie yakamakia bumamakia dokanakani pandanakeni batanakindi navakidendi alwakideni LESENI 52. hohonganengo lianjabiengo kalamiango elengamengo ulwanidengo LESENI 53. elekanako ekudikudi igombegombe ikulukripe utongoloba iliokalioka ipepengane THE BENGA PRIMER. 23 LESENI 1 54. ukanakadi ilialialide etanratamu ibandamide ipikilia uliengelele melombiani iliilingana ubulubulu ebumulema ekosakosa indendandenda LESENI J 55. ejanga&angobo kalanakideni utimbanambuwlia bapanakideni buluanakide katanakideni bandaniakideni vivilaniango kalanakiani kadikakideni liolionganak; ani enjiminjolo eyindemaboki bandamakide LESENI i 56. MINA MA BATO. Saje Yeye Eteka Jeba, Ngume Uduma Kove Bweti Evuva Ngalo Mombt 1 Usongo Handi Yane Ukanga Kake Pepo Usaka Kota Tonda Ulimbo Njamba Yule Ilanda Mbata Ben go Ikaka 24 THE BEXGA PRIMER. Utenai Matuku Uwela Beliali Ngapimba Bey an a Ejambi Ijule Mehingi Mabenga Masanga Isamba Evosa Ekomba Mamiinba Agagwe LESENI 57. Ulenda Inmnga Ibape Ebahi Injenji Sukanjo Mendeke Imama Bendeni LESENI 58. MINA MA BATO. Ibia AndekS Epita Balevi Eavo Ivalia Ibolo Ubengi Ikenge Upinyalo Jenjavolo Balevakwe Bapataka Mwanjimboi Baloniakwe' Ikakakwie LESENI 59. Edikametambo Kombenjamango Maiamonaboho Ulemakumwame Nj ahaygnekidi Esugey e ye Elongenamoto Ebweebwee Balonganakwr Elombwangaui THE BENGA PRIMER, 25 LESENI 60. : MINA MA MBOKA. Esowe Gobe Upe Elua Kamba Nguma Magane Ngelapindi Ibenga Amenje Mekimba Evenclo Elongo Igama Kata Eguba Lenibwe Ngumbe / LESENI 61. MINA MA LOBOKO. Manje Kolio Uganwe Elobi Mbin Meliengelele Mb any 6 Ejakila Ngwejango Leva Ugoni Emandu Kaga Unyange Ebola Ibunja Geliva Bololwe Gand6 Italo Mavxuigu Ivelo Haka Longelonge. 26 THE BEXGA PRIMER. LEMBO LA IVENDA. L. M. He na oba bendakeni Hangwe na mwana Jisus Kraist, Na Ilina lam mete ; Bendakeni ba behepi. L. M. Bendake Anyambe o he O bwamu bwaju bwehepi, Bendakete mani oba, Hangwe, Mwana, n' Ilina lam. C. M. Hangwe ndi Uveli mwahu, Mwana ndi Uyongi Unyevidi ndi Ilina, Bendake ti bani. C. M. Bendake Hangwe Uveli Na mwana Uyongi, N' Ilina lam Unyevidi, Bendaki behepi. S. M. O Hangwe Ibende, O Mwana I venda. Bendaki tepe Ilina la 'hekw' aju mete. THE BENGA PRIMER. LESENI JA BOLANGAKA. LESENI 1. O te bwanra ? E, mbi te Wanm m6t& Ka mwa va na ju na, a ncli moto ueamu. A vaki na, rnbi lia yene nia. Nyati e ndi tito enen8, e te na maboniba. Nja e ndi tito tepe, e kwanaki pwisi, ndi pwis boliale. LESENI 2. Kema i ndi o ehiki enene. Yungu i ndi inani inene, i weaka bejaka o manga. 28 THE BENGA PRIMER. Yanga e ndi ejaka eamu, e diake o manga. Bato ba weaki bianga na jaba. Ba keki na belendi ka wea bia o ulanga. LESENI 3 E be bwain na bato o vala o jaba na sana, Sana e ndi buliwa bwa Anyambe\ Anyambg a vfiki sana, e ndi buhwa bwa iyaja. Anyambe ndi a velaki lie na hwi utoba. Ka mwa yaja o buliwa bwa hembwe'di. THE BEXGA FBIMEB, 29 LESEXL 4. E ncli elonibo eamu na o yowe ilanga. Oninge hwa yowe ilanga, vakana ho ka yowi beloinbo bete. Bato ba iyowe ba lendengo belouibo beite. Oniuge wa langa o te o yowake bia biekepi. E tejDe bwam na oninge liwa yowe ilencle. LESENI 5. Anyambe ndi a velaki liwe na ko bendake ma. Xdi ko kaki bobe o pele aju. Ho nyangango opela bobe bwahn. Mwana Anyambe a yakindi o he ka yonge hwe. Dina jaju ndi Jisus Kraist. LESENI 6. Bato babe ndi ba weaki ma o kias. A diakindi hwi ilalo o malonga. Ka ma a pumbua nubwa mwa hwi ilalo. Bato baite ba yenekii ma. A timbindi o Hangwe a jacli o heven. A ka timbandi o he ka yekide bato. Hwe behepi ho ka yenete ma o egombe aju e ka pae. 30 THE BENGA PRIMER. LESENI 7. Bana ba tandaki niajoka. Bejaka be tandaki manga. Bana ba tandakandi o wea bejaka Anyambe a tandaki bana baiam. Bana baiam ba tandakandi Anyambe. Kolio e yejekendi o kala ndaga. LESENI 8. Yokakia hangwe na nyangwe. Anyambe a vaki na nave na liaka kakana. Yokakia ba yokwakide ave. Yejeke o yokua leseni ave bwam. Ho ka yokui belombo bete na bejangana- ngobo. Tito bai be na ejanganangobo, kabo bato. LESENI 9. Manji a ndi nenge earn. E ndi mabo ma mamboka malalo na ma- mboka hembwecli. Mboka jeliepi i ndi piele na manga. Ndabo i longakwi na mbanja. I yokakndwendi na ngonja. Jaka javio jaka jakia. THE BENGA PRIMER. 31 LESENI 10. Ulieke u ncli inane ma manga. Egoinbe yaka kune i ktimbakiandi ulieke ite. Mekeba ncli me kmnbakide kengele uheke. Egombe yaka manga ma bumbakandi. Na ma ma ka liaka etaki enene. Nandi bwani na yene oninge moto o lie. Ndi hanga moto ovone o na mahihi. LESENI 11. Manga ma na bejaka betg. Bato ba weaki bia na mbnja na maba. Bajo ba kekendi na mialo ka talaka konongo. Ba tibakiandi metibe ka talaka ja. Egombe yaka i jadi ite, yaka i diepe ite. Kudu i weakwendi na belaba na pogo. LESENI 12. Leva a ndi nenge ehale piele na Manji. Bato ba diaka ome, kabo lonani. Na vionda ya diaka na miba. Lonani loite lo kekendi ovone ka wea bejaka. Lo ndi biungu na megega na kulumba. Anyambe ndi a velaki belombo tekabe, nenge, na bejaka, no lonani, na belombo bepakwe biehepi. 32 THE BEXGA PRIMER. LESENI 13. Bnhwa ka buhwa lio jakudwi na Anyambe. Mbi be na ngiicli o yene Anyanibe. Anyanibe a yenekete niba egonibe yehepi. Oninge niba kutaina Anyanibe a ka yem'te mba. Anyambe a be yaviclengo. E ndi bobe na o kalaka bojoa. Oninge' mba kala bojoa vakana mbi bobe. LESEXI 14. Bato beliepi ba liaki bobe. be na umbaka a ka yaye na a b6 hango bobe. Ba hake bobe beliepi ba kekendi o njea ebe. Oninge mba ha bobe ipe mbi ka waned na bobe bwame. Mbi valake o njea ya Anyambe. Mbi' hake bobe na ibianie bevake na behake bihepi. Mbi' keke o njea ya bobe. LESENI 15. O valake o njea ya mwana ube. Njea ebe e na iliuku ibe. O be na moto a ka hae, ka Anyambe a ka hae. THE BEXGA PRIMER. 83 Pele eahu mete e pele ya bobe. Bobe e be pele ya Anyambe. Ho bake upango mwa Anyambe ahu. LESENI 16. Mba yowe buliwa bwame bo ka we. O ka wandi, ya nyangate te ya bato behepi. Oninge mba wa na bobe, mba vale o Anya- mbe ajadi. Mbi bake naumba mbi ka vaka belombo beam. Haka ka ave o malangudwe, ndi o hake bobe. Oninge mba langndwe na mbi' hake bobe, mbi' hake. L^SENI 17. E be bwam na mbi yejeke o ha bobe na vilo- lombo. Oninge mba langudwe na mbi' joake, mbi' joake. Anyambe ndavelaki- hwe, na ibiahu be yeneke biehepi. Ka hwe ho jadi ndi kabojana Anyambe. Ma ndavelaki joba na ngande. Manga ma ndi maju, kabojana ma ndavelaki ma. Ehiki e ndi ehavo aju tepg. Benga Tr. Prim. O 34 THE BENGA PKIMER. LESENI 18. A velaki mba na nibi tandake ma, na umba mbi ka bangaka tepg ma. Anyarnbe a bwam na bato behepi. A ka tati hw8 ovia ikokia. A ka tatate hwe tombe na ivititi. A veki hwe ibiahu be janidi biehepi. Ma ndi a pangakg joba i pumake. A ka lomi mbwia aju ka ha bwain. LESENI 19. Yowaka JShova AnyambS ave. O be na Anyambe' epakwS kabo Jeliova. Jehova Anyambe a ndi upolo o bato behepi. A ndi bwam na iyowe. Ho valiake o yowe ma kia. Ho tandake ma o hwi jaliu jehepi. leseni 2;. Anyambg a te okava, a yengkete hw6 behepi. O be na moto a yenidi Anyambe o egombe te egombe. Anyambe a yenekete hwe ovia ubwa na la o kolo. Anyambe a yengkete liwe tombe na ivititi. A yowudSte e jadi ipikilia jame. A ka yokate ibiamg be ka vae biehepi. THE BENGA PRIMER. 35 LESENI 21. Langaka ijanganangobo ya Anyambe na ibandamidS. Ya ncli ejanganangobo earn ealru e ka pallia. - Ndaga ja Anyambe' i pakwe pakwS. YejekS o langa ya bwam. E ka pangi hwe iyowe. Bandainakide ka Anyambe a vaki na nave\ Yokaka ndaga jaju na nave wa yowe. LESENI 22. Mbi bangake Anyambe. Tandaka ma na ilina jave jehepi. 36 THE BENGA PRIMER. Kalakia ma nubwa na kolo. Bangaka ma buliwa bwehepi. Kalakia ma oninge o keke ka nangia. Na pele jave jehepi yokakia Anyambe. LESENI 23. Yokakia ba jadi o molo mwave. O joake egombe te egombe. Bandamakide o kala pakwe pakwe\ O tubake clina ja Anyambe o nane. Mbi' nangake e ha beamS. Ho diake na kenga na bato beligpi. LESENI 24. Bana baiam ba ka bangandi Anyambe. Anyambg a ka yokii mba oninge mbi kalakia. A vaki na mbi tandakandi ba ba tandake mba. Ba yahake mba kia ba ka dui mba. A ka diandi Anyambg ame egombe yehepi. Etiketike a yahaka o yowe. Ndi bana baiam ba vahakancli oyowg. LESENI 25. Hw6 behepi bo ka wandi. Anyambe a ka pangate mba mbi waka egom- be te egombe. THE BENGA PRIMER. 37 Ilina ja waka na nyolo. Anyarobe a te nangudi e lomake ilina jame" o hel. Ilina jame i ka diate egombe yehepi. Ihuku ja bato behepi i te piele. LESENI 26. Anyambe a yaki na o b6 na moto mbaka a jacli bwam. Ipikilia jalm i ncli ibe. Hwa tandaka Anyambe na malina maliu me- liepi. Njo ite mbi hakandi ka Anyambe a vake na mbi' hake. Mba liaka ka Anyambe a langwakie mba. Mbi bangakandi na mbi hango bobe boitg. LESENI 27. Anyambe a vaki na nlwaka ovia bobe. Mbi luake o.via bobe na ipikilia jame jeliepi. Anyambe a ka hani mba o ha ekae oninge mbi uinge ma. Ho kalakia Anyambe ih an a jaju. Yeke mba, Jehova, ipikilia i tandaki ave. Anyambe buluakide bobe bwame, na nave wa yongg mba. 38 THE BENGA PRIMER, LESENI 28. Pangaka mba lioli o nyanga ya mwana ave. Anyambe a ndi itanda. A loraakindi niwana aju ka yonge hwe. Jeliova Jisus a ncli mwana Anyambe. A yokakiendi elekanako ya Anyambe ya lioli. A vekindi em en a aju ka yongg ba nyan- gango. Jisus, mwana Anyambe, a wakindi o nyanga bobe. A te na ngudi a yongake hw6. LESENI 29. Mwana Anyambe a pumbwakindi. A valindi oba o Anyambe' ajadi. A ka pandi o buhwa bwa madikanido. Na ma a ndia hwe ovia malonga. Ba tandaki Anyambe ba ndi ba ka le ka dia na ju. Ba tandake bobe, ba ka lomwendi o li6l. O Anyambg pangaka mba oyale o dia na nave. LESENI 30. Haka i biavg bevaliake na o ha bihepi na hwi utoba. THE BENGA PRIMER. 39 bukwa bwa Anyarobe o hake epavo, torobe na niajoka. Ekabo ncli buliwa bwa Anyambe bo yelakidi. Ho peake na ba. Tataka buliwa bwa Anyambe holi. Ho bonwake mapikilia rnahu na Anyambe. LfiSENI 31. Ho' tubake clina ja Anyambe ka hwe" ho tubake mina ma bato. Ho ka tubaka dina jaju kabo oninge ho kalakia, na oninge ho langaka ja o bejanganangobo beam, na onin- ge ho kalaka o bwam bwaju. Anyambe a bonene boite - , na bwam boite. Miha maju ma te iboko viehepi a yenekete hwe egombe yehepi. A yenekgte ibiahu be hake biehepi, na ma a yondete ibiahu be pikilakia. Ivititi na bwe be te o mwa jadi nyanga paka. A ka yenete ibiahu be hake na ivititi bwese te ka mwehe. Ho-bangake o ha bobe, kabojana Anyambe a ka vomudendi ba hake bobe. LESENI 32. Henri a tandaka o yokua leseni aju, a ye- jeke o pa o sikulu ikalia i te o hawe; na ma a uaka Anyambe na a hanake ma o yokua. 40 THE BEXGA PRIMER. A tandaka Anyambe. A tandaka a }*okwa- kide nia. A tandaka ejanganangobo aju, ovane ndi o mwa pahakie ivomudwe egombe yaka. Oninge uyokwidi mwaju mwa ve ma ndaga e pelake, a die na ngudi e hake ya bwam ; e yenekidi ma iliani, na ma a ka lingwaka, na mwa tandepe o via o sikulu. LESENI 33. E ndi elombo earn na o yokua ilanga. Elombo ja, bolio ndi o yokua opela ndaga bwam, na ndi vakana ho honganindi o langa ja. Egombe yaka bana ba vahakandi o dika ipela ba te o yowe ipela ja ndaga bwam. Nonane o be bwam. Oninge ho yokuinge ipela bwam, vakana ho tubindi ndaga pielg. Yejeke ipe o ka pela ndaga ja leseni tekane jehepi. LESENI 34. Jisus Kraist a ndi mwana Anyambe. A vakiendi o he tekang ka yonge bato babe. A makekendi a keke a hanaka bwam o nyolo na malina ma bato. Bato babe ba u tandaka ma. A weakudwgndi o kras. A tongakudw6ndi THE BEXGA PRIMER. 41 o upukmgu mwa malale. bukwa Wa ilalo ba ndi ibwaju bo pumbwakicli. A betakindi o hevSn. A ka viandi ka yekide bato beliepi o he. A tandakandi ba kamakide ma. A ndi mbwei aim earn. 42 THE BENGA PRIMER. OningS na ho ndi bato baju vakana a ka pumbudi liwe o buhwa bwa madikanido, ca ma a nanga hwe ka dia naju o hSven. LESENI 35. KRAIST A PUMBWAKIDENDI MWANA WA MWALIKA. tfT; Ka Jisus a yala o mboka e tu- "-->-' [\fiHjJte bakwe na Nen, bato baite ba ijll keki na ju. O mwa pakidi piele najambeja ugo- mba mwa THE BENGA PRIMER. 43 inboka, a lataki na bato, ba diaki na ekengo ya mwana wa mwajo a diakite mwana rnbaka kabo nia, ba keke ka tonga ya. Ma a keki na ekengo ya mwana ajn mbaka a yeneki ngebe ete. Ka npangii a yene ma ngebe ka niwa va na ju na, o yake pe. Ka mwa pa ilala, ka mwa a kahide ena ajn ome, ka mwa ya na ekengo na, mba vwi na nave na, nmwaka. Nandi a diakidi wango ka mwa pnmbna ka mwa dia, ka mwa kala na ma, ka mwa panga ma o yene mbia, a mayaka sas. Ka mwa nanga mwana aju neam nmbaka o mboka na mbia. Jisns a ka langnate liwe behepi na ho pu- mbwake o buliwa bwa madikanido. Te ho ka lati na ma, na hwe ho ka diaka na Anya- mbe egombe yehepi. LESENI 36. MOTO WA SENTUEION A TONGAKUDWENDI. Enami ya momo e kekindi o Jisns Kraist ajadi ka na ma na yongake elenge ya momo e mahakia ma. Ka Jisns a ya na ma na mbi ka vii ka yonge ma. Enami tene ya n diaka na madnba, a piki- 44 THE BEXGA PRIMER. lakiendi nyanga ya bwam bwa Jisus Kraist bojadi. Ka mwa va na pagate Jisus a ka- linge nclaga, tombe a die na elenge a niomo, piele a ka yongate. Ka Jisus a kala ndaga, ka mwa a panga ma a yongaka. Enami na elenge ya momo ba yenekindi mbia enene na Kraist a cliaki kenga na ba. Kalakiani Jisus, tombekete o bekeni na oninge o jadini mepelia. Ho diake kenga na mekuge, na ba jadi na njuke. Jisus a diaki na ngebe na belenge na me- bedi, a mahaki ba bwam. LESENI 37. BATO BA PAGTJ. Bate- babale ba diakindi o pepeke ya njea ijombana, kabojana ba u diaka na ngudi e yeneke o ha. Ba langakudwi na Jisus a bendi piele, ka baba va na, O Upangii yoka- kia liwe ngebe. Ka bato ba diaki piele ba langua ba na, O yamaki nonane. Ndi ba yamaki j^e na inene, O Upangii yokakia liwe ngebe. Ka Jisus a liimba ka mwa ndia ba na ba yake o mwa jadi, ka baba vala piele na ju. THE BENGA PRIMER. 45 Ka mwa ya na, o yahakaleni rnbi hake inygni na? Ka baba ya na, Upangii bumwakide kwg milia maliu. Ka mwa yokia ba ngebe, ka ma a bumude miha ma belenge bebale. Ba yenekindi mbia na o yene' Jisns Kraist a mapanga ba ba yeneke. O "Upangii buinwakide miha ma ilina jame wa panga mba mbi yowake na umba mbi ka tandaka mwana aye Jisus. LESENI 38. XRAIST A TAIWAKA MANGA. Na kolo bato ba diaki na Jisus Kraist ba dikaki ma o he, ka baba yala o manga na bwalobntangani. 46 THE BENGA PEIMER. E ka bweaka ivititi. Ka manga ma lingua Upupe u ka vungaka na ngudi. Ka ba bg- liepi ba yene Jisus a taniwaka o manga, a vaka piele na bwalo. Ba bangaki janga ite. Ka mwa va na ba na, o bangakeni, a te mba. Ka Pite a va na, Upangii, oninge na a ncli ave langwakia mba na mbi vake ave ojadi o miba. Ka mwa va na, vaka. Ka Pite a huba bwalo bu tangani ivitg ja Jisus. mwa yenekidi manga ma ka beva- ka na upupe', ka mwa banga janga it<5. Ekai THE BENGA PRIMER. 47 iicli e pangaki raa a hingaka, ka mwa va na, Upangii yongake mba. Ka Jisus a kambide ena aju, ka ma a bwea ma, ka ma a tata ma bwam. Ka Jisus a beta bwalo bu tangani ba. behepi ba yeneki mbia nene o baba yene- ki ma. Moto weliepi a kalakie na, O Anyambe yongake mba, kabojana o be na upakwe a ka yonge na mwa tata ilina jame kabo Jisus. LESENI 39. MOMO A DIAKI NA EGALANI. Momo a diaki na meliiu nyolo yeligpi a vakindi o Jisus ajadi; ka mwa kwa o boko bwaju, ka mwa va na, Upangii oninge o ka- midengg o te na ngudi o yongake mba, ha- kange. Ka Jisus a yene momo tene ngebe, ka mwa va na mbi kamidendi, yongaka. Ka mwa yonga o njo paka. Jisus a diakindi bwam, na kenga na momo tene. A be bwam na kenga na nave ? Tan- daka ma kwi jave jeliepi. A vengeme tombe na ukeke, a vengeme tepe na nave. O Upangii Jisus yongake mba o bobe bwame na nave wa panga mba bwamu. 48 THE BENGA PEI3IER. LESENI 10. ETUMBE SAMUEL. O diakindi mwajo ueam, dina jaju ndi Hana, a valanaki niwana 'ju Samuel o mwa diaki mwa ndembe, o Ilai minise menene. Ka mwa va na mbi kalakiendi Anyambe na a veke mba mwana, ka mwa Ye mba mwan' ame ekane. Ka Ilai a nanga mwana ka dia naju, na ka dile Anyambe o tempil. Bulu baka Samuel a jacli bia, o via, ka Anyambe a ndia ma ; ka mwa mua umbila na valu o Ilai ajadi, ka mwa va na, umba ndekane ; kabojana ave ndi o man dia mba. Ka Ilai a va na, mbu ndia, ka nangakie. Ka mwa vala ka nangia. Ka Anyambe a ndia pe ma ; ka Samuel a vala Ilai a jadi, ka mwa va na umba ndekane, kabojana ave ndi o mandia mbu. Ka Ilai a timbe pe ma ka nangia. Ka Anyambe a ndia ma njo yilalo. Ka Ilai a yowe na Anyambe ndi a ndakia Samuel, Ka Ilai a va na, ka nangakie, oninge a ndia 've, o ka vaka na Anyambe kalaka, kabojana mwan' ave a yokakate. Ka Samuel a vala ka mwa nangia o enangi aju. Ka Anyambe a ndia, ka mwa mandia THE BENGA PRIMER. 49 o bolio, Samuel, Samuel ! Ka mwa va na Anyambe kalaka, kabojana mwan' ave a yo- kakate. Ka Anyambe a kala, ka mwa langua Samuel, na bana ba Hai ba ndi babe, ndi ya ncli ya Anyambe, e vake na, a ka vomuclendi Hai na bana baju babale. Ka Samuel a nangia kabo ubwa. Ka mwa mua, ka clubua mambe ma nclabo Anyambe. A bangakindi o langua Ilai nyanga 'ju e ma- yoka. Ndi Ilai a valiakindi mete o yowe ka Benga Tr. Prim. 50 THE BENGA PKIMEH. Anyambe a mava. Ka uiwa ndia Samuel, na, langwakia mba ka Anyambe a mava na nave Sasa o climbake mba na ya yaka. Ka Samuel a langua biehepi a climb e ma na ya yaka. Ka Ilai a va na a ndi Anyambe, a hake eaju e yeneke na, e ndi bwam na ma a liaka. Ulingo mu yavakia ka bana ba Ilai baba- le bu wa o eduka, na egala ya Anyambe na nangakwe. O Ilai a yokakidi ka mwa kwa o 'dia 'ju utimbe na rabuhwa ka mwa wa. Bato babe ba be na ngndi ba yongake. An- yambe ya pakwepakwe a ka vonmdendi ba hake bobe o pela 'ju. Mbi bangake banga mba lingude Anyambe na bobe bwame. Ka mwana Samuel a tombua, a matanda- kwete na Anyambe na bato ta. Anyambe a diaki na 'ju, na ma na diaka prafet enene. Samuel o mwa diaki nclembe a mavengaki- dendi Anyambe. Ho yalaki kia o tanda na o clile Anyambe. Ba bangaki Anyambe ndembe, ba ka tombuandi n' iyowe na bwam. LESENI 41. JISUS KRAIST A MAPAHAKII BA NDEMBE. Prafet Isea a langwakind' ovio pela ya Jisus Kraist, ka mwa va na, A ka jakidendi THE BENGA PRIMER. 51 mwanga mwaju ka utati, a ka lataki bana ba medanibe na ena aju, na ma a ka bapakS ba o ngonga aju. O Jisus Kraist a diakicl' o he, ba ndenibe ba niavanakwendi o mwa jadi na a bweake ba na mwa ka tuaka ba ibata. Baka ba diaki na ju ome, ba ba yowakide kenga ni it ancle ja Jisus Kraist i dianakidi, ba makandakidendi ba mavanaka ba. Ba valiaka o timbe bana. O Jisus Kraist a ye- nekidi na ba be na kenga, a lingwaki na ba. Ka mwa va na, ba ndembe ba vake nmba mbi jadi, o ka ndakidi bani, kabojana ka ekabu ndi ba eliiki ya heven. Pakwepakwe mba vwi n' inyeni na, a ka rnende a pakie 52 THE BENGA PRIMER. ehiki ya Anyambe ka mu ndgmbe, a pae ovong. Na ndi Jisus na kenga a ndakia ba nderobe o mwa 'jadi, na inwa a ka heheke ba na bena biaju, a bweaka ba na ma a tuak a ba ibata. Jisus Kraist a diaki na kgnga na ba te ba ndgmbe bang, na ma tepg na kenga kia te- kan6; tombe k' nmba mbi ha yenSkS ma, a yengkete mba. Mbi ka landi ka kalia ma, Jehova Jisus a mavambaka ba ndembe ibata o he, pahakia 'mba ka mwan' ave ueam, na nave' wa tua mba ibata ave o jad' o nevem LESENI 42. UKANAKADI MWA ULII. Jisus a vaki na, Yokakani, Ulii mwa la ka mwanj' ibanga. Ka jaka ja kwa o njea: ka lonani la via ka sasa ja. THE BENGA PRIMER. 53 Jaka ja kwa o malale, o ha diaki na malie rnaitS, ka ja ja tonibua wawa. O vioi vi pan- yidi ka ja ja wa, kabojana j' u cliaka na me- tamba. Jaka ja kwa o mabutu, ka ja ja wa na kalu ya bele be toinbuedi, i yekeine. Ipakwe* ja kwa o eliiki eani, ka ja ja keke, ka ja ja tonibua, ka ja ja pahia ibanga ite. O Jisus a kalaki belombo tekabe ka mwa yama na, a di na mata ma yokake a yokake. Baka ba diaki n' aju, ba vaki ma na, a yo- wakide' ba ka mwa mava ; ka Jisus a va na ibanga ndi ndaga ja Anyambe'. Ekaba ndi ba duake" 'banga o njea. Oninge ba yoka ndaga ba' bandamide ya, o seten a vake na ma, a nangana ba ya, ovane ndi o ba kamende' ba kamide na ba ba yonga. Ekaba ndi ba duake ibanga o malale. Ba yokaka ndaga, na baba pahia ja, na baba ka yengkg mbia ; ndi ba die na metamba ba mete, ba bembe na mbia. Oninge iyejuclwe' i ka pae o nyanga ya ndaga, vakana ba kwendi piele. Ekaba ndi ba duake ibanga o mabutu. Baba ka yoka ndaga na baba vala ipikilia ja belombo bia he tekane, be weakidi ndaga, 54 THE BENGA PBIMEB. nonane e die naiigudi e paliakidi ibanga iam. Ekaba ndi ba duake ibanga o lie eamu. Ba yoka ndaga, na baba ka bandamakide ka ja i weakg, na baba ka tataka ja na ebumu- lema eamu. Nonane na baba ka pahake ibanga iam, ite. Mbi vahakandi ndaga ja Anyainbe" i kwaka pani ka ibanga iam o ebumnlema 'rae\ Mbi yokake ndaga ja Anyambe bwam, n' umba mbi ka liaka ja. Mbi vahakandi ndaga ja Jisus Kraist i diaka n' umba. Mbi kamakidi n' umba mbi ka yokakia, vakana mbi yon- gindi. l£seni 43. ivelwe ja he. Anyambe ndi a . velakidi belombo bihepi. O diaki na egombe ya joba e ha diakidi, na ngandS na nyetSti, na tito. Pele na he ahu e diake ya u diaka. Ndi Anyambe en^ng a yelakite belombo biehepi nane. Ehiki o boho yu kwanaka elonibo, na ya yu diaka tepe" na 'lombo. Yu diaka na bele, na bebuma, na bato, na tito, ndi Anyambe a ndavelaki bia biehepi o hw' utoba. THE BENGA PRIMER. 55 Buhwa bwa boho ^ Anyambe a vaki na. diake bwe ! ka ya ya dia bwe. Ka Anyambe a yene bwe na e ndi bwam. Anyambe' a van- Hjg- gakidendi bwe na mwehe, ka mwa vangidi ivititi na bulu. O buhwa bw' ilalo ka Anyambg a vela oba. A velaki bele o buhwa bw' ilalo, ka mwa panga behavu na be clibake bolio bwa lie, ka mwa vela tepe malanga m' usasa. O buhwa bwa hwi 'nai, ka Anyambe a vela litua lonenS lobaie, joba ja i pangakia rnwehe, 56 THE BENGA PRIMER. na ngande* e pangakia bulu. Ka mwa vela nyeteti tepe. O buliwa bwa hwi 'tano'ka lonang la velwe. Ma ndi a velakidi nyainbimbi enen6, na be- jaka bia manga bieliepi. O buliwa bwa liw' utoba ka Anyambe a vela tito ja hiki, na bembe bia rnboka, na belombo be landake o lie biShepi. Ekabe pa, ka Anyambe a va na, lio velake moto a kwa- nake hwe. Na ma a ka pangakia eliiki ye- hepi, na belombo bejacT ome biehepi : ka Anyambe a vela momo wa bolio, Aclam lioli na mbia, weango n' iclilu jaju. Oba na he na belombo be jad' onie - biehgpi be vela- kudwendi o hw' ntoba. Ka Anyambe a yene belombo biaju be velakidi be jadi bwam. Ka Anyambe a yaja o buliwa bwa hem- bwSdi, ka mwa nyevide - ba. E diakindi iyo- kude jaliu na ho yajake ovia behavo biahu. Tataka buliwa bwaju bieam n' idile, n' ila- nga n' ikalia jaju. Anyambe a velaki be- lombo bieliepi, a nangudi enene, n' iyowe inene, A bwam m£te a bandamakidendi ibiaju be velakidi bieliepi. Behavo bia Anyambe biehepi bendaki ma. THE BENGA PRIMER. 51 A kalake wehepi a bendake Anyambe'. Ben- dakeni Anyambe". LESENI 44. Ekadi ndi ndaga ja pakwe pakwe, bwam na bato behepi ba kamakide, na Jisus Kraist a vakiend' o lie, ka hungina bato babe. Mbi ka timbe le Anyarnbe nde, o bwam bwaju bo hakie mba. Tandaka belombo be jad' oba, ndi lianga bia lie. Dikakani mbemba janin ibe, o ka haki bwam. Ho tandake Anyambe wa na belombo be- pakwe biehepi. Miha ma Anyambe ma t' iboko viehepi ma hilake bebe na beamu. Tandaka Anyambe n' ulema mwave mwe- hepi. OPELA MALANGO. Ba ka lange Malango te ekama, ba beki- nake na mehe te ma di pakwe pakwe; be wa belombo be tombake molia, na hwe ho te yowengo na tito na lonani ba kalakia moi ma bato. 58 THE BENGA PRIMER. LESENI 45. TITO JA 'HIKI. O diakindi na momo mbaka o epedi yavio, dina na Bokona, ikaka jaju ndi Bodikito, a kikind' o 'liik' utema ka ha ibiaju; ndi o mwa bekidi a ka timbaka na kolo, na vala o mbo- ka, ka mwa yoka etaki o bolio. Ka mwa pivia na ipe ba ndi bato ; ndi o mwa bekidi bengiango ovone a yene bato, kabo bokoya bwa ngwea i kalaka moi ma bato. Ka mwa sulie bwam mete na ngwea ndi i kalake moi ma bato. LESENI 46. OPELA KWIA. Kwia a bekendi njo jaka. Oninge moto a vae na a bwee ya na njali, oninge ya e jadi ya mwadi vakana e bweaki diba jaju ndu na ya; e ka levakide ja moto, iva ja na, wa w6 na mbi te mwajo ka nyangwe ? Dibe jave i nyangakidi i te bwese ka ekadi, ndi na nave, ma na, o vahakand' o wea mba ? Kwia a beke tepe oninge ya mwana jango, yakana a nangakandi belombo bia mianga na ma a ka batakide bia o balabate bwa mwana. Yene e to vane bwese te ka liwe bato ho hake. THE BBNGA PEIMEB. 59 LESENI 47. OPELA NGIA. Mwajo umbaka. a k&kindi o 'kiki ka ha me- gono miaju. Nubwa ma megono miaju liae- hae pa, nia naiidi na rnba land' o niboka ; na kolo ebabu a be piele na mboka a tamue o boko ngia e vaka, ma a vaka ta. Ya tepe ma botimbanaka o 'kiki utema, de cle we, na o tina 'le enene. Ya tepe mwajo te pwe kanga- lanengo o tina ya ele ajn e diakidi dia ma, na, mbi ka jate ma kabo nnbAva; kabojana ngia a jaka elombo aju e weake na kolo yekepi, na bnlu. Ovane o ya e timbanake ma, ma te na elinga 'ju nkanga. Na bnlntema ngia ya be o via, ma tepe ena aju yaka koduango : ya tepe kakalanango timbango pe ma bwam, kangaianengo die die na yakako via, ma na, mba bweand' aye. Ya tepe ovia pnbo, bena na beko biekepi pate pate ; mwajo te tepe, na jana nyolo koduango de, ubamba mwaju mwa makongo n dianakidi o elinga pwe ndumbu mwa ngia liwa, kwanga na la o kinga. Ma tepe bokeke membila o mboka, ka langua bato, o baba yalidi kabidengo ngia ya wa. 60 THE BENGA PRIMER. LESENI 48. OPELA NGANDO. Bana babale ba diakindi ba tukaka, m ngando na vaka o baba diakidi. Ka ya ya nanga umbaka, na vala na ina ubana niwaju komango. E we6 ma ya ma ovone mbwe ; botimbaka ka vaha upakwe a dikanakidi. Mwa te a timbe dika ovone ubana, bejaka ome ti ti bia miha. Ubana upakwe' houonga- nengo na ju oba, ma tepe na ma pwa bokekg membila na la o mboka. Ipesi tedine o bato bajadi kambwa. Ba ka bweaka njali na mbia, ikeliani ja mwana. O ngando e bekidi we iboko te e ygnepe mwa te, a dikanakidi, ka ya ya lingua. O ya e linguaedi, bato ba ka bweaka ya njali, ka ya ya timbu na la ubana ka ja naju a bweakidi. O ya e bekidi ubana jai e yene ma; ka ya ya lingua n' ine- n6, na betaka o mboka ibati. Hwi lalo ya te kabo kagaka, na mboka ivaha jaiweana. LESENI 49. HO TIMBAKENI O MAKODO. Bamo babale badiaki mboi na bolongi. Upakwe ma na, ngwelao, mbi te o vala o hiki ya Melik, ka jopa. Nd' umba mba la, THE BENGA PKIMER. 61 mba dikiandi av6 ovane ulega mwame niwa sitanye. Tataka mba ma bwain. Ndi sita- nye tene e ndi eja bu e niajaka o ekiki tene. Mbwe aju ma na e. Ndi e na elombo eya- ne ? Wa mbwe aju na keke o eniki ya Melik ka jopa. Ma te ovone hange mwacla mbwe aju a kahi jemi; ndi jemi tedini ja dokwakide ma ilanga ipakwe kabo sitanye. Boiyake momi aju a la ka numba te, kabo nonane, buhwa ka buliwa bwekepi; na mbukembulie ma na mba na kakana, yakana mbi ka pelidi dali, ndi mbi panakie o nangange sitanye a mbwe ame. Oninge a ka mbaka o pa n' umba mba liambia. ma epakwe. A nangindi ulega, a yae na a dubua, ma kakana dale ja tomba o ndeki po. Ma na liange ulega te mwa mbwe ame u yaki na mwa sitanye : eka- mo u mwa dale? Ndi kangg mbi nangaki dale, n' umba mba timbe sitanye, kabojana ma a tubaki na sitanye. Ulingu mwa jom ja mepuma u tombidi ka mbwe aju a pa. Ka mwa ya na mbwe aju na bekeke mba ulega mwame u clikaki na naye. Mbwe aju a dika- nakidi jai o mwa jadi ulega mwa sitanye. O mwa dubui ma ka kabakide ulega mwa si- tanye' ti, yakia e to puka. A ka mamaka, G2 THE BEXGA PRIMER. ma na mWe ante mba dika ulega mwa dale, a ka timbake mba ulega mwa sitanye ? Ka mwa ndia inbwe aju, na mbwe aine o lia le mba 11 a ? Umba motp a dikakied' are ulega mwa dale, ncl' o ka timbake mba ulega mwa sitanye? Mbwe aju ma na, udaga ka jane e be, o dikaki mba sitanye, k' umba mba timbe tepe aye sitanye. Ngwelao o niba- kandi o ibia mba dale. Upakwe ma na aye ndo mbake o ibia mba dale janie, nd' aye o yake nonane, o ka ka saja o batodu ba jacli. Ma na jambo iamu, ho keke ka saja. Ba yale yale we, na batodu bajadi. Wa bolio de n' upako, ma na lio bekite umba mbi pan- gakidi ekenda ya 'hiki ya Meliki ka jo-pa. K' umba mba dikia mbwe amr ulega mwa dale, na a tatake mba ma. K' umba na lienjia ma na e sitanye, na na a youdenge na i dale, va- kana a ka dubuwi ma. Mbwe aju ma na, mbwe ame a dikakii mba ulega mwa sitanye o mwa pacli k' umba.na timbe, tepe ma ulega mwa sitanye, ndi miamia de pe, na u diaki mwa dfde. K' umba mbi yake na mbu ye- neke dale. Batodu ba na liange uj^ako u nonane. A\& wa bolio, ekane wa dimbiandi, aye wa dikia upakwe sitanye. Ka mwa timbe THE BEXGA PRlilEIt. 63 tepe ave sitanye, nd' o valiakale o ibia ma dfde na nja 'loinbwe ? O mwa yoki nonane rna npako, na ngambi, mbwe na, e diake dale i diakite ijarne mete, tombe ja nyanga, i be n' isala. Bana babti babale ba jokaka o nhenge, mwana wa a dia- kidi a dua dale n' upakwe na, ngwela mete liangwe a haki le dale ja paia na? Paia di- kia liangwe nlega mwa dale, ka liangwe a valiakete o iba ja boibaka. Upakwe ma na, e be nonane, liangwe ndi a mbakidi o iba paia dale, kabojana liangwe a dikia paia si- tanye, ndi na a valiakandi o nangana ma dale? Ma na ngwela na nave na jawe o yenite sitanye e diaka jom ja meknma, e puke ? Upakwe ma na nyawe, Ma na sitanya e ka beke paia a be na dika ya, na jom ja mepuma ndi e sege, e pnke ? Bnliwa bweliepi ba te kabo penda tene. O batodn ba yoki nonane, ka baba va na, ho timbakeni evava tekai o makodo. O baba timbiedi evava. ba na e nonane; ave ekane wxi dikaka sitanye. O dikaki dale, kabojana sitanye ya yate o dia jom ja mepnnia e jongolie. O dikaki dale. Xangaka dale jaye. Na ma na nangaka dale jaju. 64 THE BENGA PKIMEK. LESENI 50. PUTU, EDUKA NJALI. Eduka njali a raatubakwendi ovio na Putu, kabojana bavio ba takindi o yene bia na Putu. Ndi monio inbaka. a diakidi everuba, a uma- ka na maliango maite. A yene moto pivi, kabojana au diaka n' uaju a mabangaka. A la ka kabide mwana ngani o uhenge, a nyu- ngudi ma. O mwa te a kalidi, ma ndi a ka boniake mane. Mwa te a diaki na Putu, au Lap ape tepe a bukaka ya mekwala ta tebidi ya o mwa jadi. Monio te wa ngani unene kula. Bato baju ba na, o mwa t' u ndembe ekane a wei momo tekane, ko bweaki ba na kangwe behepi, nwa la ka lena ba mabalu. Batodu ba na, e be nonane, a be mwa tekane a wea momo tgkane : eduka ndi ya wea momo tekane, a manakancli eduka, ka eduka e wei ma. Ja ndi jabu ja vangide Putu na eduka njali. LESENI 51. UNAGO NA EKELA MBENGO. Unago na Ekela ba diakidi mbwei 'nene. Ndi ba madiakancli, Unago o Mbini o Eyo. Ekela o Jeke o Muni. Ndi ba mabekete, THE BENGA PRIMER. 6D oninge mbaka a weide ngwea vakana a nda- kiandi upakwe. Oninge Unago a weidenge ngwea vakana a ndakii mbwe aju Ekela. Ma o Mbini na, ngwela Ekelaou o ka pundaka ono okava, Vaka ka ja isango ja ngwea. Na bana baju na, paia mbwe aye ma o Jeke, ave ono okava a ka yokate ? Ma na e, a ka yo- kate. Vakana ekela a vaka tepe ovone na bana baju na o yokakateni ka mbwe ame a ndakie mba ? Bana ba na bwa yokaka. Ma na e, mbwe ame a nclii mba ka ja ngwea ovone vake. Boyaka Ekela a nangaka utum- bi mwaju, na eliehe eaju a temeke. Joba i vai n' ipambua okava a betaka o Mbini. Unago na bana baju na, mbn vaka n' inyeni na a ka yokate ? Yakana ba jakancli isango, isango pa, ba ka langwaka malango. O kolo Ekela ma na, ngwela mba timbandi. Unago ma na e. Ma muliko dikidengo, ekane a keke ekane a timbaka. O Ekela a kekS ovane de we na o Jeke bovinde. O bana baju ba ka yene kola jaju i vanake, bengg ba kamakid^ na a diakate o Mbini. BtDgft Tr. Krini. «6 THE BENGA PRIMER. LESEXI 52. MANGA MA EKELA MBEXGO. Manga ma Ekela ma be o niwehe ma bu- hwa ukanakacli ekama. Ma inabekendi oninge a pundinge o manga ma ubwa vakana a keki de de de via Hondo. Hondo kelebe, liukiango, kabo o ba na mbwe aju ba kaba- nakide bame malango, langua, langua pa, vakana ba timbanakidendi. Ekane a keke eaju mboka; ekane a keke eaju mboka. O Ekela a keke vakana a dikakandi ehepe eaju, o iboko viabn na mbwe aju vi diake. O mwa a ka pae o mboka, vakana a vaki na bana baju, na ka nangaki mbani eliehe ya behalii mba, ovane o manga; iboko viame i madia. Bengakateni itambi jam 6. O bana ba ka IS n' itambi n' itambi we o Hondo. Itambi te kabo keke; bana botimbanakide we na ha- ngwe abu ajadi, na liu yene ehele. O mwa ka le nubwa upakwe benge a vanake ya. LfiSENI 53. UHADWE MWA NJAMBE. Uhadwe na Bokume na Njaku ba jakudwi jemi jaka balalo. Ovane Bokume a tubakwe na Njape. Ba t' ome ka Uhadwe a ndia THE E-EXGA PRIMER. 67 bana ba nyangwe, Bokume na Xjaku, na, bana bina, lio pekekeni, uniba mba 'landi o Manga Mangne, ave Bokunie keke o 'kiki, ave Xjaku keke tepe o 'hiki. Bokume o la o 'kiki a ka tombwaka ovone. O Xjaku a va- lid! ovane na ngambina mba le ka dia o 'kiki; mba li ka longa na ba mboka. O mwa validi pulu o mboka, a pulakiate o mboka, beko ma kindwo kindwo bia be matindi. jMata ma kinduango pobolo. Makonga la- ngango, ekainu ubango langa, ekamu ubango langa. Ba mboka ba la ka kemia ma. Ma botimbaka o 'kiki. Ma na ba mboka umba mba la o 'kiki okava, kwe, n' ilanga janiu, ikalie o 'kiki jekepi ko ka landi ekenda. Ka Xjaku a keke na beja ekenda. Ukadwe a validi ovane de pulu na manga, iboko viaju vi pulakiedi uluango itina ja melanga, utumbe mwaju u bweakidi uluango ntanda. Matambi mabu, na inbwa 'ju ma jjitakidi ma ngit' ome, na bwa bukva tekabo. A ji tomba ovia mwa cliakidi n' o manga manene, eaju e jabwanakidi. O mwa padi g manga manene a kenjidi bwalo bu tangani. A vamidi ba ilanga ja metangani jetanake ; uki- ta jekepi. Ma na kekeni ka nangaki mbani 08 THE BEXGA PRIMER. mwa nina. Bwalo bu tangani bo viendi via- ngo kubu, ka hwi 'nai ba duwe moto a vakia ovia he, na pita bwalo bu tangani: tombe ovia bwalo bu tangani na pita lie. N' ipnlia ja evanigo na mbuhe mbuhe k' Uhadwe" a via ka pumia ba o ndata, na kekeni o 'liiki wa lenani Njape, wa pakini nyanda wa la ka la- teni bwalo bn tangani. Boyaka ba valindi o 'liiki, ba nangi bokumi ; ba lenindi, ba boko- lindi bokolango pa ; ba kwekidendi o manga,. na ba ndembe na kekeni. Ba ndembe' banai ba vamindi o nyanda na la ka late bwalo bu- tangani. Ba bweakate na ba, ka okava ka okaoni, ba kombo ba dukepe. Metangani me ka pepekicle' ba p6 pe. Ba viango ta, ba ka kalaka n' utangani Benga. Utangani u ka kalaka tepe na ba Benga. Utangani na ba na, mbi mavii ka bamba malionga ma tito te didi okava, o 'liiki na matindi na me- bango, na mata manene e tubakwe na Njaku. Ba na e, jambo iam. O baba diaki ba ka keke utangani jai o ba bajadi kipiani ja ta- bako inai, megobo mia menamba menai, ma- paki manai, na belombo bepakwe, o baba jadi pwo. O baba padi o he ba langui ba na, utangani u vahakandi Njaku, na ma u THE BENGA PRIMER. 69 tepe na belombo be weake njaku bia bwe. Ba lind' o utangani ba bami njali, na mahani na pita, ba valine!' o 'hiki, iliani n' ikanga ; ba ka yanaka na njaku. O hwi 'bale okava bwalo te bo londindi, bo pumi tepe\ Ka ya e kamakete nonane na bwa buhwa tekabo. LESENI 54. EKANO. NJA NA IHELI. Nja a nyimi diba o mboka Njambe. Ma ncli mani, na Njambe, na nabi ka vuland' av6 kabo tito. A timbincli o abu hwi bo langaka ; ma na Ehibo na oka, kadikide mba o boha- nga. Eliibo ma na e, oka. Ekgnda ya bo- tamwaka e le nande ? O baba validi ovane vale val6 we na vilio vingne. Nja ma na, ma Ehibo, viho tekavi vi bekete okava na nave, na taka jabua wa ta nhwa pavo ave ya egolo o miba. Ehibo ma na e. Ndi mbi le nande? Nja ma na ndi dibaka miha, mbi to hwa eame banga wa va na mbi yabakand' ave. Ehibo ma na e. Ma miha bwam pi, nja ilale pwe o miba ve, ma na mbi hwendi eame, uhwaka tepe eave. Ehibo ma na, ndi dibaka tep6 70 THE BENGA PRIMER. milia. Nja milia gagalanidengo pi. Ehibo pavo ajtt pwe o miba ve. Ba. viho so jabwo cle de de we, na o tina buda. Nja rua na, rua Ehibo, buda tekabo bo jakwete okava kabo moto moto eaju pele. Ehibo ma na e. Ba luendi ekane pepeke paka, ekane pepeke paka. Nja pavo aju hoduango, kuda kekengo udumba liwa, ma ndi mani na kangangili, ave moto o die na pavo wa» jaka ntongaloba mwa kuda. Ehibo a ka pukulaka ijaju na malionga, o nja a didi o mwidi upakwe ovane a kabo velieke ma. Nja ma na, lio keke, bu- wlia bwa landi, Ehibo ma na, oka. O baba valid' ovone de-w6 o ebwahavo. Nja ma na ho betaki bebwahavo, ndi o hwe ho betake ebwahavo tekai, e betakwe te okava moto mbaka, mbaka. O ekane a betake upakwe miha pi ya betakwg na tina, kabo na bongo te, ibwave bo yenekg bone.- Ndi ta diba mi- ha mbi bete. Ehibo milia bwamu pi. Nja a bweindi o ukadi ivombia jaka ta b^ndi oba, ma na Ehibo na betaka. Ehibo nd' a ka betake na bongo ne, kide kule yando, nyolo yehepi ma jongoliango, kabo makia na ma- kia. Nja ma na, ebwahavo tekai e jiatakwe te okava, kabo metoda, ndi o dikaka mavinde. THE BEXGA PRIMER. ?1 Ehibo ma na e. Hange nja a pataki mayinde a dikaka metoda. Ba bebwahavo pat6 pa. Nja nia na, Ehibo dibaka niiha inbi hube. Ehibo a dibi niiha. Nja a bweindi ukadi, ivonibia jaka ta bendi o he. Ma na, nandi Ehibo hubaka. Ehibo ndi a ka hubake na o bongo ne, hube hube pusu na ne. A lmbakat' okava, Xja ma na. ho die na yea. Ho ka beide le bebwahavo nande? A la ka yene nkwedikwedi n keke, ma na, ma Ehibo yitanaki Yea, ndi vi keke ekavini. Ehibo a vutamaka nmbila. Nja a luaka o tina ele, a bondi yea viaju, a beidendi ibiaju, a ka jakandi, a makidetg, okaya a di- make yea. Ehibo we, Ma na mbu kabide, mbi jonyidendi. Nja ma na e ; xi diake. Mbi puknlindi ibiamg mbelebehu ndi ho hake ekenda, o keke, o keke o pukulaka ibi- aye. Ba yale yale we na mboka diba. Ba yambndwi beja be tedwgndi 'kenga, Nja ma na, Ehibo, jaka Ve o he, umba mbi ka ja o tagulu, nmba mbi jaka mehoni, aye o jaka beyehe ; ba je je pa. Nja ma na, Ehibo yia- ka behayo wa la ka uhwa ; hange a bete oyang ba pakate valango n' uki aju na, mbi yanindi ave tito. Ndi ka tongaki mbela o VI THE BENGA PRIMER. behu bia ikenga jaine - i ka die. Na nave wa vame makanga na bekosakosa, na belombo bevolu biehepi. O umba mbi ka lome - ma ka uhwa behavo na mwa kwa ome, wa wei mani. Eliibo behavo viae viae, pwe o elinga, hwa a uluani bia o beliu ka uhwa. A vae na a uhwe" bia okava, ma mbela valamu da, O ba mbo- ka ba pacli ba ma pelia ko, ko, ekengo bia. O nja a timbidi o abu, bato ba Eliibo ba na, Ehibo a lave? ma na Eliibo a benganidendi ulunda mwa mboka bobadi na beja, na bajo, ka mwa va na mba timbepe. Yene ekenda a ndia yane tito te kabo 110- nane. Na mbulie mbuhe Ihele ma na, ndo- mina mbi to vala, ka dikide av6 o mboka diba jave. Nja ma na mbu vaha ave. Ilieli ma na, ndomina o vgngele ibave ba valanake bapakwe ekaba, ndi na kumbanakide umba. Nja ma na e, ho keke. Bia bwe ba tenieke, vale vale we na viho vin^iie. Nja ma na, mwana kad' ame iheli, viho tekavi vi bekete na nave, na taka jabua, wa ta uhwa pavo ave o miba. Iheli ma na, ta uhwa eav6, vakana mbi uhwe tepe eame. Nja ma na dibaka mi- ha. Iheli a gagalanidi bena o miha gagala- nidengo. Nja ilale pwe o miba ve\ Iheli ma THE BENGA PRIMER. 73 na dibaka miha, mbi uhwa tepg eame. Nja niiha pi. Iheli ilale pwe, o miba ye. Ba vale vale we na tina buda, Nja ma na, Iheh, bnda te ekabo bojakwetS okava, kabo ekane pepeke paka, ekane pepeke paka. Iheli ma na e. Nja pavo lioduango kucla kekengo udumbn hwa. Ma na kangangili moto a die na pavo a jaka utongoloba mwa kuda. Ih6li tepe eaju kekengo udumbu hwa. Ma na ka- ngangili moto a die na pavo a jaka utongo- loba mwa kuda. Nja ma na Iheli oka. Ba vale vale we, na o ebwahavo. Ma na ho pa- take bebwahavo. Ebwahavo tekai e beta- kweti kabo na o bongo tekabo. Iheli ma na e. Ta beta 've. Nja ma na dibaka miha, Iheh miha pi. Ivombia jaka te Nja a b6 ndi oba. Iheh ma na, dibaiva tepg miha, mbi bete, Nja miha pi, ivombia ja Iheh ja ivo- mbia jaka ta bend' oba. Nja ma na, ebwa- havo tekai e patakwgte kabo metoda. Iheh ma na e. Ba bebwahavo pate pate pa, hu- bango. Nja a yeni joba i keke; ma na Iheh vitanaki vea ndi keke ekavine. Iheh ma na vine i be vea. Nja a bondi vea. Ba bebwa- havo beidengo jango, botemeke. Nja ma na o umba mbi ka joke ulema wa via ka poma 74 THE BENGA PRIMER. mba ele tekai. Ba kunibakate ya mbuliwa Iheli ma na, mbi to vala o pepeke ; a valindi, ele te poniango o 'landi ; hwa vale vale we na mboka. Beja be hawudwendi, be teme- kete o tagulu okava. Nja ma na, Ihele mbi yokakandi ulema mehiu ka pomake mba ele te eame, e malevid' ave\ Iheli a hangalindi ena o elandi aju, ma na ya ndekai. Nja ma na e. Ta dika ya ovane. Ho to ja. Ba beja pa. Iheli behavo viango o elinga liwa. Nja ma na, oka, mbi vale ka levide ave iboko vi hwakwe behavo. Iheli a vae na du hwe be- havo, Nja a via ka tindia ma o mbela. Iheli sua o mwidi npakwe de. Ma na ndomina wa vahalg o ha mba nde? Nja ma na e be 'lo- mbo. Na bulu ba vaH ka nangia, nja na mwad' aju o ikondo; Iheli na ebungu o he. Iheli ma na, ndomina o yokinge mba, mbi kangalakide ngadi, vakana mbi yandi, ndi oninge da vakana mbi to miha. Ukili uhale Iheli a ka henjaka ngadi. Nja ma na a ya- ndi, ma tepe uhanga pwe o dia hwa, u veaka a dupwaka a vae na a soke ma Iheli. Iheli ma na, o haka l^nde ? Nja ma na e be 'lo- mbo. Nja a yandi, Iheli a pendindi o ikondo ja Nja, a hehi mwada nja o ebungu. Na bulu THE BENGA PRIMER. 75 nja a nangindi uhanga a soki ma mwada 'ju. Iheli ma na o wei moto a ngani? Nja ma na, be. I be na va na ipe a ndi ave. Iheli ma na, nancli hange umba ncl' nave a roavaha o wea? Nja ma na, o kalake, pakaka, ho jake. Iheli ma na, umba ! o ba imboka ba ka yoke, ndi ba ka vaka na, Iheli a weile wa nja o mboka bakiyo uaju, a pakake na bulii? Xja a pakindi, a madendi; ma na Iheli ya- mbaka. Iheli ma na umba ! o ba mboka ba ka yoke mbea e takaka na baba ka vaka na iheli a wei 16 wa nja o mboka bakio u waju, a yambake na buhi? Nja a yambi mbea, e beindi, ma na Iheli ka benjake ekai. Iheli ma na Umba ! ba mboka ba ka yoke ekai e kalaka, nandi ba ka vaka na Iheli a wei 16 wa nja, o mboka bakia u waju a benja na ke bekai na buhl? Nja a valindi ekai benjango, ma na Iheli yambaka bekai. Iheli ma na umba ! O ba mboka ba ka yoke bekai be kalaka, nandi ba ka vaka na Iheli a wei le wa nja, o mboka bakio u waju a yambanake bekai? Nja a yambi bekai a beidencli ma na Iheli vaka ho jake. Iheli ma e, ndi o hwe ho jake ho dimake vitua pela moto e ka die na bevehe bete, vakfma ma ndi a mawea moto a 76 THE BENGA PRIMER. ngani. Nja ma na e. Ba climidi vitua ; o baba jake ovane: liange Iheli a te kabo yangwaka bevehe o pela Nja. O baba yodicli vitua, Iheli ma na hange ave ndo mawea moto a ngani ba makide ija buhwa boyaka. Iheli ma na umba mbi ka kutaina o ukabe. Nja ma na ukabe te u lukake n' utodu. Iheli a vali ka panama na jomba ja mebaje o ubia ; o ba mboka ba padi. Iheli a kutwaka, a keke umbila ; ma na Nja a t' ovane, Ma ndi a ma- wea moto aniu a — . Nja o mwa yoki nonane a vae na a pume bamo ma ndu. Ba lati- dendi ebeki a vea enene o uhenge latengo. Ba Nja pwe ome, pu, a ka dikakia. MEKANAIO.DI. Benyakide nd' o vatake. Idolo i tuakudwe mepenjo i ka longwi mboka. Iboko vi diakS ehuka via yangwakudwe ilale. Mwengi a pataka pele. Inine a katakwe o die na jomba ja vianga. Mwengi u weake pondo mwa dikakudwe. Mwengi a bomakandi ngama ipolo. Ibama ja njani ja makide evava. THE BENGA PRIMER. 77 Ekengo ya ngani a' diakwe o molo. Ndembe a wei ibembe a ka bembemaka na Ndembe' a valia iibanga wa ve ma kokwi 'lale. Bokeli o na ikoba. Ndembe na eaju a tubakwe ngwalo. Ikanga jave i kwangwanakide ave o yangwa- ke ja ilinka. O betake bweni bondende mbube o banga wa vonja wa mangalana wa kwa bonangi bn- kakaje bo puliake moto wa umude. Kalekale a mbaka o lemane. Ivi ja boho konja vava. Peta y' iya ndi e weakide ika. Sasala a yonganake. Ena ebabu ndi e hodnakg palie ubana. Eliahadu a luaki bwaie. Majoka ma ndembe n' utodu nja le a yake ? ndembe. Etikitaka majoka ma uluaka njango. Mwana o tamwake na ngndi lie e n' ibekn. Ba eliiki na miata ba mboka na njanjakade. Ehelele ma na o jewe o ka yanjamaka. Dili a a ya na vijo vieliepi. Bodelo na nvimba bokaka na mba. 78 THE BENGA PRIMER. Eyoinbwa mwa nja ibuliu hwa tataka nyue angani. Uvava mwa pe ma te mwa unyunge. Ebaki a yeje mweli bapelia ba ka vengamaka. Upenjo mbaka a piuduaka boho. Mbuhwa mbuhwa mekanga mekanga biondo na biondo be bapanake. Hova i diake o etaka ja udi ibolonganake. paluanide majoi o be o paluanide bekaku. Betomba bebale mapakidi ma tito mabale. Ekengo o mani mayenge o makadu, e halia- lakidendi. Ekoto a mbua e pinyakidi n' uhenge\ E hamake' o bokola ya te e timbake o bokola. Ejaka yaka ndi e pakide" bepakwg mekuju. Uhaha mw' ijawe" u nd' o mwanga. A kwanake a waka. Mavuja matamba manje ma igaga. Fmidapaga na lenaka Luango. Medumbu mebale na weakide" Nduka na mwad' aju. Ndembe a tolaka mboka a to bweyuwe ukenda. Edia na enanga. Pombolo mahenge. Ngurm eliale ndi e kuduakide enene iwedo. THE BENGA PEIMER. 79 Majoka a paka o dilia. Kuda tongetonge na o 'pape. Jemi a kainbe yenga, njaku o narabi bokaka. Eliio na lienge. Ibembe a wakite raeganga kota. E babak ka trubaka buliwa bw' iviija aa mbia buhwa bwaJehova bwa hole bo dilakwc, Da ii;i\c d ka dilakg ma, o hao ])clc j;i\c mete, mi niivc o due mbia avfi m6t6 ii.i liiivc o kale ndaga jav6 mete: vakana nandJ o peyidi nyolo avfl m€t$ o Jehoya, n' umba mbi ka pangand' ave* o kahamaka o loboko la lie 1' udomba. Isa. 58 : 13, 14. 77. Bana ba yokakie bahangwS aa baoyangwS? liana vokakii bahangw€ banyu na banya- ngw€ banyu na belombo bighgpi kabojana ekae e fcandakidSndi Upangii bwam. Col. 3:20. 7> s . Baibil e vakft ISna bana ba hadivakidS bahangwS na banyangwS aa P Jaki Da a hailivakule hangwe* naba nya- ngwe*. Deut. 27:16. 7'.'. I tekakidfi tepS batodu? T< 'liic o bolio bwa ba myolo na nyuwe na n;i\c o ka hekakide bolio bwa utodu. Lev. 19 : 32. 80. BahaogwS na banyangwS ba bana ba Benjake ba na ba bake bobe, tpfi ba yokwakidS b£ > Tumbwanaka mwa o njea ju e lukake o vala vakana a venggmeke' ome o mwa ka clic5 utodu. Prov, 22 : (5. 110 THE BENGA PRIMER. 81. An3'ambe a sombiaki babangwe na banyangwe ba bana na ba bomake ba orange ba baka bobe ? Bomaka mwan 1 ave ipite i ngitewe, na ilina jave i kobake opela iya jaju. Prov. 19:18. 82. Anyanibe a vaki lena Eli na o rawa ba kandakide bana baju ? Mbi in a languango na nibi ka yekidi nclabo aju egonibe y6bepi opela bobe bwaju bo di yowengo; kabojana bana baju ba bevengo nyolo jabu na ma a' kandide ba. 1 Sam. 3:13. 83. kandakudwi na o weanake? O weake moto. Ex. 20 : 13. 81. Baibil a vaka lena moto a binake mwana nyangwe ? A binake mwana nyangwe wekepi a ncli mveani. 1 John 3 : 15. 85. Diaka na ngambi ulema? Joba i' kweakie na malingwa niave. Eph. 4 : 26. 86. Ho timbake bobe ? O vake na mbi ka lia tepe ma pani ka mwa di mba liango. Proy. 24 : 29. 87. Baibil e kandaki ndaga ja seke ? Hango ibe i' pnmake udumbu mwave. Eph. 4 : 29. THE BENGA PRIMER. Ill 88. Uhungini inwahu «a vaka, lena ba bebutnulema kC- ngenge na ? Ibata na ba bebumulema kengenge, kabo- jana ba ka yenendi Anyambe. Matt. 5 : 8. 89. E te bobonganengo na o nangaka eloinbo e ba be eave ? Oibake. Ex. 20:15. 90. Ipebua na bieja be ba be bobonganengo be kanda- kudwendi ? Udoclo mwa bojowa u many a o AnyambS ajadi. Proy. 11 : 1. 91. Iyabana k' ij r abana webepi a kandakudwendi ? Moto a balake na mwa yabake mwana nyangwS elomba ka 'lombo. 1 Thess. 4 : 6. 92. E bobe na nave o diaka o vee inwana ja bobo- nganengo ? Bato babe ba nangaki njembi ndi ba ti- mbake. Psa. 37 : 21. 93. Bojowa ka bojowa webepi bo kandakudwendi? Langwanakiani pakwepakwe. Eph. 4 : 25. 94. Anyambe a yenekele mejojowa na? Belebu be jo wake be many a o Jehova aja- di. Prov. 12 : 22. 95. Mejojowa ba ka bawe lena? Mejojowa nriehepi ba ka paliii ngabo abu o etima e yoclake' na vea. Bev. 21 : 8. 96. E bobe na o velaka upako? O yalakS upako mwa bojowa. Ex. 23 : 1. 112 THE BENGA PRIMER. 97. E bobo na o hamanakide upako mwa bojowa? kekC o keke o betaka na nave o liubaka ona ubapi mwa malango o bato bave bajadi. Lev. 19 : 16. 98. kandakudwi na o tanginake 1 O tanginake. Kom. 13 : 9. 99. Itangina a bobc o Anyambe ajadi? It angina i jadi ikalia j' ngano. Col. 3 : 5. 100. Baibil e vaka lcna opela itanda ja hika ? Itanda ja hika ndi tina ya bobe bweliepi. 1 Tim. 6 : 10. 101. Moto w' itangina a ka hweiniete ulema? A tandake liika etano a hweinie na hika etano, tombe a tandake bwinge o liwemie na bwinge. Ecc. 5 : 10. 102. Ho diakc bwemiengo n' itingidi viahu vi didi ? Mbi yokuwango idia ja hwemiengo n' iti- ngidi viame vi jadi vieliepi. Phil. 4 : 11. 103. E bobe na ho vilinganakc belorabo bia he ? O tandake lie, tombe na belombo be didi ome\ 1 John 2 : 15. 104. Ilia ja bobe na belombo behale a te bobe pan! te ka belombo bcnene f A ka tate" belekanako biehfipi na mwa kaba na yaka a kobango b6hepi. Jas. 2 : 10. THE BENGA PRIMER. 113 105. Na o dia na dina iani na o dia na hika cite o ka dia iSnde ' Dina iam a panakwe wa na hika eite. Prov. 22 : 1. 106. Ipahia ja hika cite a na makibi? Mbi vaki n' inyeni pakwepakwe e ka dii bokolo na nioto a cli kenango a ngakia o 'liiki ya keven. Matt. 19 : 23. 107. na eloinbo epakwe e dipe iwea wa na ilina ? E lende ya nioto e ka kove oninge a pallia lie yehepi na mwa nyange ilina jaju mete? E lende ya moto e ka yeye o mahana ma ili- na jaju. Mark 8 : 36, 37. 108. sombiakwe na diaka na kengfi na bova ? O behalakideni ilia ja bwani n' ikaba, ka- bojana niiambote mia janga tedine me ta- ndakidendi Anyambe bwam. Heb. 13 : 16. 109. Ho hakele banja bwam? Pani ka liwe lio di na egombe ho hake bato beliepi bwam, wawa ndi ba ndabo ika- mide. Gal. 6 : 10. 110. Mekuge ba te ba nyevekS mambo, na b;\ ba diaka tepe na bova ? Oninge o diinge o bolio bolio ulema mwa babango u velielekudwendi liolionganengo na nyanga ya moto e janidi, lianga liolionga- nengo na eaju e lia bene. 2 Cor. 8 : 12. Benga Tr. Prim. 8 114 THE BENGA PRIMER. 111. ka ha lena oninge bato tave lilimidengo iha ja bobe? Tandakani baloni banyu, vambakia ba ha- kak8 inyeni ibata, hakani ba binak' inyeni bwam, n' inyeni o ka kalakiani opelS ya ba ngongolake inyeni na ba liaka inyeni evita. Matt. 5 : 44. 112. E lende ka vite ipuhwa ja nditi o he tekane ? Eyanga na savulaka ba ka kwi na bonya- mo. Prov. 23 : 21. 113. Beyunga ba ka ha lena o 'hiki e vake ? Na miibi na batangini na beyanga na ba- kilani na bapatwani ba jige eliiki ya Anya- mbe. 1 Cor. 6 : 10. 114. Pakide nyolo ave iyejudwe oninge na bene ndi be ka vite ipeya o 'hiki tekae na o e vake ? O liilake ive o ja i di vei, o ja i veke eliini aju imagi, o ja i ninganakS ja m6te liolionga- nengo ; i ka komandi o madikanido ona mba- mba, na ja i ka lovandi ona pe. Prov. 23:31, 32. 115. Wa babe idikaj' imataja maku oninge ibengane jave i pangaka bato bapakwe ba peyaka? E bwam na o diaka o je melioni na o mate ive naba elombo ka 'lombo ya mwana nya- ngwe e vungulanake tombe eaju e kabanake' naba e vahamakide ma. Rom. 14 :21. THE BEXGA PRIMER. 115 116. E te lukango na o keke iboko vi' iyejudwe ? Banibwaka via, o tonibake na via piele, ulwakia via mbuhwa, wa toniba. Prov. 4:15. 117. ka ka lena idurna ja iyejenie ja devil ? Vaniakeni nguba ya Anyanibe yekepi ovane ndo inyeni o ka yale itenide na mekanda mia devil. Eph. 6 : 11. 118. Kraist a vaka lena balati ba monga na ? Ibata na balati ba monga, kabojana ba ka tnbwi na bana ba Anyanibe. Matt. 5 : 9. 119. Pikilakia kabo nyolo ave mete ? Kraist a pikilakii kabo nyolo aju mete ? Pele Kraist a' tandakide nyolo aju mete. Rom. 15 : 3. 120. E hobonganengo na o diaka o bae ebavu ? Hina i ka baka i ka yoki nja. Prov. 19:15. 121. "Wa lukaka o bala malingwa mave? A di bodilo n' ilinguwa a bwam wa na wa ngucli, na a pangakiS ilina jaju a wa na a na- ngake mboka. Prov. 16 : 32. 122. Diaka na kenga n' ulunda ? Diakani n' ulunda. 1 Peter 3 : 8. 123. E bobonganengo na o yavwanaka moto na rnbimba naba makeka ? Iyavwana ibabu i timbaki malingwa. Prov. 15:1. 116 THE BENGA PRIMEK. 124. E hohanganengo na o yabanaka ? Moto a kandake nioto a bakakS na ju a ta- kidendi elaba o beko biaju. Peov. 29 : 5. 125. Njea ya bapuli e bobabu ? Njea ya bapuli e nd' ekolo. Prov. 13 : 15. 126. Njea ya baiam e lena? Njea jaju i njea j' ulunda, njea jaju je\hepi i njea ja jonga. Prov. 3 : 17. 127. Bato babe ba yenekete mbia ? Jehova ma na, Jonga i be o bato babe ba- jadi. Isa. 48:22. 128. ka wandi ? E kenjwgngo bato njo paka na ba ka wa- ndi, ndo iwedo kelebe vakana y6ke. Heb. 9 : 27. 129. Iwedo i pakile o he na ? Bobe bo pakindi o he na moto umbaka, na iwedo na bobe. Eom. 5 : 12. 130. Baibil e vaka lena Krisan iwedo na ? Ibata na bawewe ba wak6 n' Upangii. Kev. 14 : 13. 131. Krisani ba ka balandi iwedo ? Iwedo i miudwendi ibala. 1 Cor. 15 : 54. 132. Njaveke ibala? Ilangw^ i diaki na Anyambe a veke hwe THE BENGA PRIMER. 117 ibala opela Upangii mwalm Jisus Kraist. 1 Cor. 15 : 57. 133. Ba ka tirabipe o 'mena? Iwela i vakandi ja ba didi o malonga b6- hepi i ka joke joi jaju na ba ba puma. John 5 : 28, 29. 134. Nyolo e ka punibudwendi ? Nyolo te e wake 'kang e ka varaendi e ha waka. 1 Cor. 15 : 53. 135. ka pand' o yeke ya Anyainbe ka yekudwe ? Mbi yeneki bawewe bakale na banene te- naetenie o bolio bwa Anjanibe, na bejanga- nangobo bumudwengo, na ejanganangobo epakwe bnniudengo e jadi ejanganangobo ya 'mena ; ka bawewe ba yekudwe o belombo be diaki lgndwengo o bejanganangobo te, koho- ngangngo na behadi biabu. Rev. 20 : 12. 136. Jisus a ka va lena ba tandake ma o buhwa bwa yeke na ? Ba ibata ja Paia, yakani jigakani eliiki e kenjakudwe inyeni ovia o jali ja he. Matt. 25 : 34. 137. Jisus a ka va lena babe na o buhwa bwa yeke ? Yengemekeni umba mbi jadi inyeni ba di hakwengo, o vea via egombe yehepi vi kenja- kudwe dgvil na injeli jaju. Matt. 25 : 41. 118 THE BENGA PBIMER. 138. Kraist a kenjango ba tandake ma iboko? Mba li ka kenje inyeni iboko. John 14 : 2. 139. Ba ka le ovone ba ka yenindi utambo egornbe ye- hepi? O pwanja 've o na ti ya mbia, o ena 'vS eyomi o na upeyo mwa egombe yehepi. Psa. 16:11. 140. Badii ba heven ba yenepe betunia? Anyambe a ka titwi manyangadiba mehepi o miba mabu ; ome wa diepe n' iwedo na ng6b6 tombe na mbembe ; na meliio mia die- pe ome. Eev. 21 : 4. 141. Ipa ja heven i nd"elombo ebabu ? Haka na ngudi ingia ja jambe ihale, kabo- jana mbi vaki n' inyeni na baite ba ka va- hand' o ngia om6 ndi ba yale. Lu. 13 : 24. 142. Bato behepi ba tandakandi mbia ya heven na ba ba vahaka ya ? Diha i be ySnengo, na dita i be yokango, na belombo bia Anyambe be di kenjango ba tandake ma be ngiango o 'bumulema ya mo- to, ndi Anyambg a levidi hwe ba na Ilina jaju. 1 Cob. 2 : 9, 10. 143. Ebano ave yehepi o Anyambe na bato ba didi lende? Tandaka Jeliova Anyambe avg na ebumu- lema 'vS ygbSpi n' ilina jav£ j6hepi n' nlema THE BENGA PRIMES. 119 mwavg mwehepi, na navS o ka tandaka moto a bakake na nave panika nyolo ave niSte. Matt. 22 : 37, 39. 144. ka levide lena o tandakandi Anyambe na? Oninge na o tandakandi mbani, tataki be- lekanako biame. John 14 : 15. 145. lukakale o ha bato bapakwe na ? Pani k' inyeni o vahake bato ba nak' inyg- ni liaka tepi bwi nonane. Lu. 6 : 31. 146. E lende ya Anyambe e nwaki ave na haka, ave o di ndembe okava ? Wa ndakie mba ovia o 'gonibe tekae na, Paiau ave ndi Utumbwani niwa nd6mb6 ame. Jer. 3 : 4. 147. Anyambe a ka vaba lende ave ojadi oninge wa nanga ma na a diake Utumbwani mwave ? Jehova a yahakale aye ojadi nde, kabo iha ja malma n' itanda ja ngebS n' itamua hubia- ngo na Anyambe ave ? Micah 6 : 8. 148. Idia ja Krisan ya pakwepakwe i lende ? Ho yokakeni iliukn ja upako mwgliepi : Bangaka Anyambe, tataka belekanako biaju, kabojano ya moto yehepi nd' ekae. Kabo- jana Anyambg a ka padendi ehavu yeligpi o yeke na elombo y' ikutakuta yehepi, tombe e didi bwam na tombe e didi bobe. Ecc. 12:13,14. 120 THE BENGA PKIMER. JOMU JA BELEKANAKO. I. O diake na Anyambe epakwg kabo umba. II. O hake ugano mwa bopakaka, tombe eliini ya elombo e jadi o heven f| oba, tombe o he ibomako, tombe e jadi o miba o ibomako ja he. O balamake nyolo ave o mia mejadi, o dilake mia, kabo- jana umba Jehova Anyambe ave - mbi ndi Anyambe y' ivuva, e pakide bobe bwa baha- ngwg o bana bajadi na la mbamba ilalo n' inai ba binaka mba ; e levakide ngSbe" o ta- jen i tandake mba ijadi, na ba ba tataka be- lekanako biamg. III. O tubake dina ja Jehova Anyambe' THE BENGA PRIMER. 121 ave o nane ; kabojana Jehova a yene a tuba- ke dina jaju o nane na a be kobango. IV. Yongakide buhwa bw' iyaja itata ja bwa. hole. Janjaka liwi utoba na nave oka liaka behavu biave biehepi. Ndi buliwa bwa herabwedi bo ndi iyaja ja Jehova Anyambe ave : o hake bwa ehavu eave, naba niwan' ave wa nionio naba niwan' ave wa rawajo, uhaii mwave mwa momo naba uhaii mwave rawa momo, naba bembe biave, naba mwengi u jadi ntema mwa manibe mave ma mboka. Kabojana Jehova a velakindi oba na he na manga na belombo be jadi ome biehepi o hwi utoba, ka mwa yaja o buhwa bwa he- mbwedi : ovane ndo Jehova a vambakiedi buhwa bw' iyaja ibata ka mwa nyevide bwa. V. Hekakide hangwe na nyangwe ovane ndo hwi jave i ka yave o ehiki ya Jehova Anyambe ave e veki ave. VI. O weake moto. VII. O hake ihonde. VIII. O ibake. IX. O velakie a bakakg na nav6 elombo. X. O tanginake ndabo a ngani; o tangi- nake mwada ngani, naba uhaii mwaju mwa 122 THE BENGA PRIMER. momo naba uhaii mwaju mwa mwajo, naba nyati aju, naba as aju, naba elombo ka 'lo- mbo e jadi eaju. IKALIA JA TJPANGII. Hangw' ahti a jad' o heven, dina jave i diake hole. Ipangia jave i vake. Upango mwave" u hamake o he, ka mu jad' oba. Yo- ke - hwe o buhwa tekabo beja bia buhwa bo- huhu. Na nave o ka yakide" hw6 pani ka hwe ho yakide ba hake hwe bobe. O vala- kide hwe" iyejudwe - , ndi vengekidg hwe o bobe. Kabojana ipangia, na ngndi, n' ive- nda, be ndi biav6 egombe yehepi. Emen. THE BENGA PRIMER. 123 VIEMBO 1. 1. Mbi tandakandi Jisus Kraist, Mbwe ame earn, A tandaki mba ovio, * A tataki mba bwam. 2. Mbi tandakandi Jisus Kraist, A diakind' o heven, Ovane a t' ovia he, Ka ha bato baju bwam. 3. Mbi tandakandi Jisus Kraist, A vakiend' o he ; Na ka ha bato baju bwam Ka mwa a wa o kras. 4. Mbi tandakandi Jisus Kraist, Uhungini mwame, Oninge mba kamide ma A ka nangi mb' o heven. 5. Mbi tandakandi Jisus Kraist, Mbi ka lati naju mwa kavia ka late Bato baju o he. 124 THE BENGA PKIMER. 6. Mbi tandakandi Jisus Kraist, A mwana Anyambe A ka hungini nyol' ame" bobe na o hel. VIEMBO 2. 1. ndi na 'hiki earn baiam ba tumbwakide, Ehiki ya jonga n' upeo, Na ibenda ja heven. Hw' aland' ovone ; Ho ka bati koroa j' ibalana Ehiki earn oba. 2. ndi na 'hiki earn, ngebe ha paka, Ehiki e ha yakwe mbembe heven a bendakwe Hw' aland' ovone. . Ho ka bata koroa j' ibalana Ehiki earn oba. 3. ndi na 'hiki earn, Ewake ya yenwe ; Ivititi ja ngi oine, E ndi na bwe n' ipanya. Ho ka pandi, Ho ka bata koroa j' ibalana Ehiki earn oba. THE BENGA PRIMER. 125 4. ndi na 'hiki earn, Ya itande na hwe. Ho ka diand' ovoni bwam Na dia Anyambe oba. Ho ka pandi Ho ka bata koroa j' ibalana Ehiki eam oba. VIEMBO 3. Anyambe o nd' ipite jame Ja 'gombe yehepi, Ena Ve e betidi mba, Mbi be pe n' ipite. ka tumbwanaka beko, nginga ya 'mena, ka padi mba ka dia pwanja 've tepe. Mbi jadi oba, n' Anyambe A die, mba peya, Mbi vahakandi kab' ave, Umbi jadi o he. Oninge 'mena ya maia, N' ulema mwa kamba, Anyambe nd' ilale jame, Na ngudi ya baiam. 126 THE BENGA PBIMBE. 5. Bato ba dikake* avft, Ba wakandi im-ic, Megano mi& yongti )•■■ ba, l>a ba ka yamd. 6. Ibongia ja Anyambd, 1 ka tandidi tnba, Emi aim- e ka liainan.', kal>n ehekw* ave\ VI UMBO 4. 1. Bato babe bilak£ni Mwana wa Anyamb6, A tukake bobe bwahu, N:i makia maju. 2. A vakii mfite" oba, I\.i mwa huba <> lie ; A vangwaki hwe* mfl mfite* Ka hilaki niani. 3. A vakindi ka yongfi hwfi, Mil llirfr o lillllr, Nil 'lickw' ajti in< itfi 'in-in- : Ka hilaki mani, 4. Bain babe ba kekfini, Jisus a bandi bfl ; Y;ika, vakani j)aiii we, K;i hilaki mani. THE BENGA PRIMER. 121 5. Ba timbakidi, ba vaki Jisus ajadi ; Umwakani, kekeni we, Ka hilaki mani. 6. Ho ndakudwendini mete, Na 'Nyambe ya oba, Ka dia na bato baju : Ka hilaki mani. VIEMBO 5. 1. Ebumulem' earn E tandake Jisus, Yejeke ngud' ave, Kenake kuma 'ju : Langwakia oba na he, Ka ma a tandakid' ave. 2. Ibenda j' Anyambe, N J itand' o pel' ave, Ndi be pangaki ma, A memeki iha Ja 'havu di bonene wa, Na nyang' ahu e ka yowe\ 3. A vengekidendi Koroa 'ju earn, Na kemba aju tepe, Ka mwa huba o he. 128 THE BENGA PRIMER. A yaka-a taka makia, A wakindi ka yonge hwe. 4. A pumbwakind' o he, Mboka ya b a we we, A balindi Setan, N' ivenda inene, Ubali a betind' oba, Ka pangia o eka 'ju. 5. Jisus hwa timbe ave Inangana jahu, Nandi ho vend' ave Ebumulem' ahu ; Ho be na 'lombo epakwe, Wa vahaka p6 epakwe. VIEMBO 6. 1. Umwaka ilina jame, Bendak' Uvangui mwave, A uwakand' live viembo ; Itande jaju nd' o nane. 2. mwa yeneki mba kwango, A ngite a tandake mba, A hunginaki mb' inyanga ; Itande jaju nd' o kena. 3. Tombekete ndoba ite, Tombekete he na hel ta, A tumbwanakate mba bwam ; Itande jaju nd' o yada. THE BENGA PRIMER. 129 4. A temengo baka n' umba, Oninge njuke ya lata Pivi, ka Vindi y' ivitit', Itande jaju rid' o nyeve. 5. Ngud' ame e ka segandi Piele, vakana mbi wendi, Ndi benge mbi tumbwakide Itande jaju iwedo. 6. Benge mbi betake oba, mwehe u ha be n' ihuk^, Mbi ka tumbwidendi na mbya, Itande jaju tepe oba. VIEMBO 7. 1. Bato babe vakani we, Mebedi na mekuge, Ba behepi, ba vakete, Jisus a vengakandi ; A na ngudi, bomake pi penda, 2. Ba nyamake, vakani we, Vakani, iye, iye, Hekakideni Anyambe, A hunginakate hwe, nane pa : Ka, kwakeni o-nanS. Beagslr. Prtm. 9 130 THE BENGA PRIMER. 3. Ulema u himbakide, Yakateni nonane, Kraist a vahakandi nygni, Vaki pani, okava : Kraist a yongg, Jisus a de ivenga. 4. Ba di na maumba ba vake, Wa yale pe o via, Oninge wa vengideni, Na ta nyeve nyevengo, Hanga baiam, Babe ndi ba ndakudwg. 5. Hilaketeni a duwi Nyeni, n' inyi wa yoki Ka mwa yakidi o ele, Na, e hanjabiendi, Mbi madendi, Ekae e beni twetwe" ? 6. Jisus Kraist a betind' oba, Ka hahalide Hangwe, pel' ahu ya behepi ; Pitakide kabo ma : Jisus dipa, Nd' a ka hag inyeni bwam. THE BENGA PRIMER. 131 VIEMBO 8. 1. Wahu nd' ave Jeruselgm, Mbi ka pand' ovonS, 'havu ame e ka maie, Ivenda n' utambo. 2. E le nja 'gombie eame" Ka yene mehenge Miave, me di ngeninggni, Na hik' e yodake ? 3. E le nja 'go-mbiS earne" Ka bete ovonS, Ka lata na ba validi, N' Uhungini mwame" ? 4. Ovone" o kebakendi Idem yehepi ; Bobe bwa pae p8 omS, Ka ha hwe pahaka. 5. E le nd' eame e mbakg banga iwedo, Mbi di na wahu Kenani Eamu o boho. 6. Apasteli na basaki, Ba valind' ovone, Piele, vakana Krisani, N' umba ba valindi. 132 THE BENGA PRIMER. VIEMBO 9. 1. Yokaka joi j' itandS, I vakandi ukodi ; I pehekendi malale, I ninganakendi he. E maiendi, Yokakani Uyongi. 2. E maiendi, ndaga earn, E pangake mbya 'ngn6, Ibata ja Uhungini I vakiandi oba. E maiendi, Baiam yongakideni. 3. Ma nda' hanjabakide" pa, Ndembo ya sale javyo, N' iyohana ja Anyambe Hel ya bangide pe" hwe" E maiendi, Baiam yenekeni mbya. 4. Benjel bonwaka tepeni Ngambi ka yale njamba ; Behepi o he na oba, ; Bendaken' Imanyuel ; Bendakeni, Ivenda n' a wakidi. THE BENGA PRIMER. 133 YIEMBO 10. 1. Hilakeni ka mwa vake, Diango o eka 'ju, Nandi babe yokakani, Ka ma a ka vae, na, wendini egombe yehepi ? 2. Yokakani nibemb' e ka yw6, Na mahihi manene, E ka ywe na ngudi mete, Eahu e ha yete : Mbembe 'nene, Eahu e ha yeni. 3. A ndi diango 'kavane, Na ndembo ja itande, Te mbi vahaki ma mbembe, ma a vahaki mba. 'Gombe 'amu, Umba mbi diakidi. 4. Yokakani joi jaju 1 ka pumbwanidendi, Nandi ho ka ha le pi na, Ibeka i ka kale ? Hwa hae p6 Elombo ka elombo. 134 THE BENGA PRIMER. VIEMBO 11. 1. na tongo e jadi ti Na makia ma Kraist, Na babe ba tukwe ome, Ibeva jabu pa. 2. mwibi u wakid' o kras, A peaki na ya. ; Tombe mbi di bobe ka ma, Mbi ka tukand' ome\ 3. Uyongi makia mave" Ma nyange ngud 7 aju, Kabo tyaty' e di vangwango, Ya yonga y6hepi. 4. Umba mbi pitaki tongo Ya makia mav6, Mbi tumbwakidend' iyong6, Nala umbi ka we. 5. Vakana mbi ka tumbwidi Viembo viam wa, emi te ya bob' ekae, E nangiend' o he. VIEMBO 12. 1. vengakidepg, mot' ube, vakate, miba ma 'mena ma vovolakandi, Uyong' u nd' okava, a vahaka ive, Ndi a v6kend , ave iyonga o nan6. THE BENGA PBIMER. 135 2. vengakidepe, o be o pejeke Itande na ngebe ja 'Nyambe eave? Tongo aju ndi bwe, o be o leveke tuka n' itanwe o makia maju? 3. vengakidepS, mot' nbe, o ngebe E ngite e ndakia ave o buhwa ; Igende ja yokwe, i ka tombi piele ; Na joi ja yokwe o da ya malonga. 4. vengakidepe, Ilina ja 'hekwe, Ja durawe njo ite i ka senjand' av6, Ka made ekenda ya 'mena iguga, Ka nyanga o bulu bwa 'gombe yehepi. 5. vengakidepe, piele vakana Oba e luindi, na he ya vengeme, Bawewe behepi ba ka li o yeke, Nja ngude mot' ube e ka hawe ave ? VIEMBO 13. 1. Nja ka chr iyaja ? Iyaja j ilina, I bepe ihuku ja he, Tombe na la manga. Itimbia. Iyaja i jad' o heven, Iyaja i jac? o he veil, Oba e di n' utarnbo pa, Iyaja i jad' o hev6n. 136 THE BENGA PRIMER. 2. He ya v6e hwe mbya Ahu e yombwake, Emena ya maia o he, Tombete iwedo. 3. He e na ng6be ti, Ndo' na 'mena oba, E ha yejwe na mepuma ; 'Mena te nd' itande\ 4. ndi na iwedo, Ja we n' iveguma, Mahihi ma n' iwedo tfi Ma 'gombo yehGpi. 5. Anyambe ya 'hekwe, Na ya pakwepakwe, Yokwakide hwe behepi, banga 'wedo tfi. 6. banga hwa dumwe ave o jadi, Vakana hwe ho nyangindi 'gombe yehepi. VIEMBO 14. 1. Wa la lave utamuwi, Lengango he ya ngebe ; Wa we na nd' e ti na manga, Evemba av6 ya maie ? THE BENGA PRIMER. 137 Itimbia. Mba land' o ipangia, ka lati n J iimb' ivenda, Haleluya, bendakeni. 2. tubaki mba mwengi bwara, Umba dipa o njea, Ndi elombo ya hae mba, Mbi n' Utumbwani uyam. 3. Wa yene 'Tumbwani mwam6, Jisus a tataki mba, A ka ham mba o njuke, egombe yehepi. 4. Yiho vP Vedo n'ivova Ivolu, via bangide ; Iwedo i ka hi mba bwam, Jisus a n' umba ome. . VIEMBO 15. 1. Anyambe ho tandakandi Iyaja t' ijave ja he, Nd' o n' iyaja yajwe oba, Ja malina i vahake. 2. Ho ka diand' o 'hiki av6 Eamu, o njuke ya he E ka mende e payepe, Ka haba na lembo lahu. 138 THE BENGA PRIMER. 3. Baloni ba numbake hw6, Ba viepe ka lona hwe, Inaka ja paye ome, Kabo iyaja iyamu. 4. Buhwa ngave bo yombwakwe, Yalake hwe iya o he ; Ho dike njea tekane, Hwa yaja Anyambe a didi. VIEMBO 16. 1. Kekeni o he yehepi, ka pakwakani bato Ba emi yehepi, sango T earn y' iyonga ekane. 2. A ka dite dina jame, A ka yongi n' iyongide ; Ndi a ha kamakide mba A ka wandi 'gomb' j^ehepi. 3. ka yokwakidi bani, tata belekanako Ibiame be jad' inyeni Languwango biehepi. 4. Mbi n' inyen' egomb' yehepi, Kwanga naP ihuku ja he, Kabojana mbi na ngudi Ya he na oba yehepi. THE BENGA PRIMER. 139 VIEMBO 17. 1. Tumbwakide viembo Via Mwan' udambe Kraist, Emi yehepi umwaka, Ka bende Uyongi. Itimbia. Xgebe e be Von6, Xgebe e be Vone, heven e di n' itande pa, Xgebe e be Vone. 2. Tuinbwakid' iwedo, X' ipumbua jaju, X' ihahalide opela Ba di vanguengo. 3. Tumbwakideni bwam, njea 'nyu ya heven, Peakani hwi jehepi, Na Jisus Upolo. 4. Ho ka yoki piele, Na, Bana vakani. Piele, vakan' a ndii hw6 Bangi baju wabu. VIEMBO 18. 1. Buhwa bwa madikanido Bo ka mamanwendini, Ibeka i ka kalandi Wa na tajen ya ngadi. 140 THE BENGA PRIMER. Nja ka teme" ? Bato babe ba teme. 2. Uyekidi u ka yenwe, U di batango kemba ; Vakana ba vahaki ma, Ba ka vandi na ma, na, Pai' eamn, Vandaka hwe o buhwa. 3. Monda mwaju nd' u ka mude" Ba jad' o he na manga, he yehepi ka njenge, Ba ka vahi mapepu. Inyi babe, Nandi o ka ha li na ? 4. ngambi e ka hapuwe, ka likimandini ; Inyeni o ka yoke, na, Babe, kekeni o vea, Na Setani, Na enjel jaju ibe. 5. Ndi tango e tandaki ma, Na ba ba dilake ma, Ya nd' eaju e ka ndii, Na, Okani, ivenda Jame mete Ja egombe yehepi. THE BENGA PRIMER. 141 VIEMBO 19. 1. Bato babe ho mavii Ka ndia nyen' o buhwa, Ka ja isango ja sango. Wa vieni ? kani, Ka dieni ; Jisus nda' ndakii nyen'. 2. Vakani, o kani pani, Beja be di kokango, Oninge wa puhwanani, ka tubana li nja ? Inyi babe, Nd' o ndakudweni 'sango. 3. Vakani, o kani pani, lingaki, betaka, Vitakeni Uhungini ; Ma ndi u ka hane hw6, U t' umbaka, Bato babe kekeni. 4. kia t6 ya Ilina, 1 kalaki na baka Ba yalake 'pikilia, Ndi o pumaki jani ? Bato babe, ka dumandi jani ? 142 THE BENGA PRIMER. 5. Kweakani naP ukodi, lingaken' utove, Dikaki Sadam tekane" timbakeni ibei. timbake, Ka bengeni utove. VIEMBO 20. 1. inyeni o di ndembe, Ycmgakid' Uveli mwanyu, 'Gombe e vuvakiandi, Ya mbya anyu e ka maie. 2. Bato babe ba kekendi Na maumba marine" m6t6, Ba nyangakandi iwedo, N' ihakwe" o miolo miabu. 3. Mahe" ma timbaki mah6, Ilina i betakandi, Hanga ka dia o heven, Ndi kabo ka kwa o vea. 4. Mbi bangaki dina jave\ Yokwakide mba mbi yowe\ Iwedo i ka nange mba, Veke" mb' ilika j' itande. THE BENGA PRIMER. 14S VIEMBO 21. 1. dina jave, AnyambS, Ho longiend' ave ndabo ; Kenjake ndabo ave hole, Wa tata ya na mahihi. 2. bato bave, na babe, Ba ka kalie okava, Yokakia ndaga jabu, Iyakide mabe mabu. 3. Yokakia bahaii bavg, ba ba pakwake 'sango ; Badaka ibata jave ndaga i pakwakudwe. 4. moi ma bana bahu, Ma tumbwakide hosana, Oba na he ba latake Ka bete viembo vi' 'bende. VIEMBO 22. 1. Ilina pepwaka, Baloni ba tewe, Ba vahakand' o vengide Tepe ave oba. 2. Pepwaka, kalakia, dikak' eduka, Yanaka buhwa bwebepi, Na ngudi y' Anyambg. 144 THE BEXGA PRIMER. 3, tubak' ibala, diake dia. Ehavu av6 ya rnadwe, Kabo koroa pa. 4. Haka nal' iwedo, 1 ka padend' ave Anyambe ajadi mete, mboka 'ju earn. VIEMBO 23. 1. Sasa yokaka mba ngebe, Anyambe o pSle henga VS, Bulwakid' ipule jam6, ehekwe ave 'nene\ 2. Tukaka ibeve jame, Tanak6 mba Via bobe, Kabojana mbi memindi Ipule jame jehepi. 3. Bobe bwam6 bo nd' o boho Bwame egombe yehepi, Mbi beviendi kab' ave, Na bobe o miha mav6. 4. Ovane o ka huandi, ave ka kale na hwg, Wa die tep6 na njengi, ave ka yekide hwe\ THE BENGA PRIMER. US VIEMBO 24, Bato babe vakani, Kraist ma na vakani wo, vengakidi peni, Njea 'nyu ya bendi bwe. Hakani ekenda anyu, Pani hanga ovio, Nala he ven, n' ivenda Inene mete jaju. Ba ha kamakide ma, Ba payepe ovone, Ba habe na enjeli, Na bato baiam oba : Ba yeni tepe Jisus, Na Anyambe ma m6te ; Nja ka tande o pehe Na Kraist mbwei aju earn. Bandamakide sasa, Banga o paye ome, Banga wa la o heli, develi ajadi Na bato babe tepe\ Maguga ma na nav6, Oninge wa la ome, Hanga ma buhwa baka. B*tus» Tr. Prim. 1 J46 THE BENGA PRIMEK. VIEMBO 25. 1. Babaka emi ame Mbya t' enene 'kane, Na mbi ka tubaka av6, Ave o nd' uwame. 2. Babaka ilina Jame ehekw' ave" ; Bangi ba vahe miba wa, 'hiki ya Vele. • 3. Mbi salinakandi Iboko tyatyi ave, Ka yene ivenda jave, Ka yoka 'hekw' ave. 4. Oninge itandS Jave i die n' umba, Emena ame e ndi nane, Na mbya tepe e be. 5. Ave o nd' uwame, Ilina jame, i VevekeiK? o ave jadi ; Mbi pitidend' ave. 6. Mbi tatakudvvendi Na ngud' ave mete, Mbi vitaki pe Hangw' ame, matambi maju. THE BEXGA PRIMER. 147 VIEMBO 26. 1. Mbi kahakudwe n' ibevg, Mbi jakudwendi na bobe, Mbi viendi a kwakidi, A bevidi hwe behepi. 2. hwe ho jakwe mekeke, Bobe bo langind' iwedo ; Anyambe a vahake bwam, Nd' umba mbi ndi bobe boite\ 3. Yelaka mba uleni' uyam, X' ilina ja ngeningeni, Mbi yowake janga jame, N' ihunginwe jame tepe. 4. Mbi kwakand' o boho bwave, Mbi pitakand' ehekw' av6, Mba tani mete o bwebwe, Egalani e nd' ulema. 5. Jisus makia mave pa, Ma ka tuki mba o bobe, Ma ka tani mba botano, Hanga elombo epakwe. TIEMBO 27. 1. itamua n' Anyambe, ulema uyam, njea e panyake bwe, Na la Mwan' udambe. 148 THE BENGA PBIMEK. 2. Mbya eame e yeneki N' Anyambe, e lave ? Inyevide ja Jisus, na Ndaga jaju tepe ? 3. Mbi yongidSndi mawela Ma hwe ma tombidi, Ndi ma dikidi mb' ivaha Ja he ha londake. 4. Timbaka, Ilina lam, Ulomi mw' iyaja, Mbi binaki bobe bwam6 Bo valakid' ave\ 5. Ugano mwehepi uyam Mbi madilakendi, Hanaka mbi vengide ma, Ka dile kab' ave. 6. Nonane mbi ka tamui N' Anyambe bwam na hw6, Nonane bwe e ka panyi Nala Mwan' udambe. VIEMBO 28. 1. Jisus a nd' Utati mwamS Mba yenepe janga ite Tombe mahihi na ng6be ; Uhungini u nd' urawam6. THE BENGA PRIMEB. 149 2. Jisus a nd' Hale janie Mbi ka longandi ovone Mba bange mbwia na tonda Uhungini u nd' umwame. 3. Jisus a nd' Upolo inwame A pangakii mba ono A ka nangi mba o hevgn ; Uhungini u nd' umwame. 4. Jisus a ndi Tata oba A kabakii mba bwamu Mbi ka dilendi ma dipa Uhungini u nd' umwame. 5. Jisus a ndi Uvangui, Emena aju ndi ivango ; A ka diate uwame Na la egombe yehepi. VIEMBO 29. 1. Anyambe ibende jave, N' ilanga ja bwamu bwav6, Na ilevide j' itande Jav6, be behavu beam. 2. Buhwa bw' iyaja bo bwamu, Ipikilia ja 'mena I ngakie mba ulema, IvingidS ja Anyambe. 250 THE BENGA PRIMER. 3. Mbi ka peja na Anyamb?, Mbi ka bendendi behavu Biaju bia 'hekwe n' ivela, Ehoka 'ju e nd' o danga, 4. Beboki ba V ona tito, Ba wakate ona tito, Ba kaliye na ba bende Anyambe e velaki ba. 5. Ndi mbi ka pahii ngabo Ya ivenda o heveni, 'hekw' e ka hanjabide Mba inyevide j' ulema. 6. Uloni mwame unene, Bobe, inwa nyungudepe mba, Setan na bobe bw' ulema, Ba weyepe jonga jame\ VIEMBO 30. 1. 'hiki ya baiam oba, na mboka y' iyaja, Jisus a valind' ovong, Ka tim' inwa jame. Itimbia. n' iyaja ja b' ikamba, n' iyaja ja b' ikamba, n' iyaja ja b' ikamba, n' iyaja jAve, THE BENGA PRIMER.. 151 pide 'pakwe ya Jadan, metove mia Iden, 'le ya mena e Jake, n' iyaja jave. 2. A bongwaki mba ilika Ja egombe yehepi, Na umba mbi ka bembandi, 'hiki te y' utambo. 3. Bebedi bia ngie om6, Tombe ngebe na njuke, Nd' o iboko te viamu, Mbi ka bata korowa. 4. Iwedo i ka balwendi, Mehio mia diepe, Inyi ba di variguwengo Tumbwakideni na mbya. 5. Tumbwakideni bajigi B' ivenda na upeyo, ka ngiandin 'o mboka, Mambe maju ma ndi bwe. VIEMBO 31. 1. Mba vahaka o dia he, Tombe he yehepi Ya dia 'arae, na bato Ba dilaki mba pa. 152 THE BENGA PEIMER. Itimbia. Uhungini mwame, A ndi utambo mwa heven. 2. Mba vahak' o dia oba, na enjel ya bwe, Tombet' upeyo u nd' om6, N' upeyo nd' umwame. 3. Ndi rnbi ka vahaud' o dia Iboko viame, Vi ka hanjabid' upango, Mwa Uyongi mwamS. 4. Mbi bepe" n' ivaha 'pakw6, 'm6na n' iwedo, Kabo ibende ja Jisus, Ibende jaju pa. 5. iha i bendake ma, Mbi ka hate na mbya • njuke e peide ma, Mbi ka yene njuke. 6. I b' iboko ; tombe oba, Tombekete o he, Vi ka haig mba upeyo, Vi ka haig mba hev£n. 7. Ndi idia o pela ju, A vekidi 'mena Ivangua ja hw6 bato, E ndi emeiui am?. THE BENGA PRIMER. 153 VIEUBO 32. 1. Mwanina, o valindi iyaja ja heven, Nd' o hwa yen' ave nggbe, ba tango na bwe. 2. Mwanina, nyolo ave" Ya li ka tongwe o he, Nd' ilina jave oba, 1 peaki na Kraist. 3. Mwanina, o dikindi Betunia bia he ; Bebedi na mahihi, Mbembe na ngebe" pa. 4. Mwanina, bobe bwavg Bo yidwengo na Kraist, Na o latindi oba, Na baiamu ba heven 5. Mwanina, o veAvengo Korowa Ve ya bwe, Ho vahakandi tep6, Tvenda janga te. VIEMBO 33. 1. Bato yokolakideni, Jisus a kalaki, na, Babaii ndi ba vahakwendi mwanga mwame o he. 154 THE BENGA PRIMER. Itimbia. Ka, mehomano ma nd' o hevgn, Mwan' anie, nja ka be ? 2. Nja ka dike bwamu bwa he, Bo ndi iyabana pa, Opela 'havu na iha. Be veng-ake ma ome ? 3. Nja ka vae umba nd' ekane, Ka mwana Samuel ovio ; Upangii, kalakate, Uhaii mwave a ndi de. 4. Nja ka vee mba belombo Ibiaju biehepi, Ipahia ja 'hekw' am£, Ulingu mwaju mwa he ? 5. N' ipahia ja ko-rowa Y' ivenda ite na bwe, 'havu aju opela 'me, E ka madwe. Nja ka le ? VIEMBO 34. 1. Mbi ndi saje ya kras mete Uviti mwa Jisus Mbi ka bangand' ehavu aju N ? iyene j' ihani. Itimbia. Uhungini mwahu, A balindi lie na hel THE BENGA PRIMER. 155 2. Mbi ka bapwend' oba tepe ikondo iam bapakwe ba yanind' o Manga ma makia. 3. Mbi latake na baloni Mbi tudake poma He tekane ndi mbwei ame" pele Anyauibe ? 4. Mbi ka yam Upangii Yeke mba ihana Mbi ka bapi njuke tep6 Yajango ngud' ave. 5. Bato bave ba ka bali Tombete ba waka Ba yenekete ibala Yavidengo boho. 6. buhwa te o ndumb' av6 Ba ka panyand' oba Na ibata ja ibala, ka bendakwendi. VIEMBO 35. 1. Hangwe Hole a jad' oba Yokaka joi jame Uhungini mwam6 Hole Yangwakide mba dita. 156 THE BENGA PRIMER. Ilina lam na Hole Vaka umba mbi jadi Hangwe, Mwana, na Ilina ; Yokolakidi mbani. 2. Hangwe yongakidele mba, Ovia bobe bwame, Uhungini mbi jombaki, Ngebe ave y' iyide. Ilina ja ti na 'hekwe, Tanake mba botano ; Hangwe, Mwana, na Ilina, Yc-ngakideti mbani. 3. Hangw' ame vekakide mba, Itande jave ja mbya, Uhingini lo-ndake mba, Ilina ti na jonga, Ilin' lam, bengakia, Ka nyevid' ulema pa ; Hangwe, Mwana, na Ilina, Vambakia mb' ibata. 4. Hangw6, Mwana, na Ilina, Av6 AnyambS yaka ; Hovakide ehekw' av£,. ebumulema 'me. THE BIXGA PRIMER. 15T Hangwe, Mwana, na Ilina Ave Jehova yaka ; Diaka Anyambe ame, egombe yehepi. VIEMBO 36. 1. Ka udaga 've ya ekekw£. Xa 'buinulenia ya hwe ; Anyambe mbi ka hand' ekae, Mbi ka yongidend' ave. 2. Xyolo av' e wango pel a 'me, E ndi peinbe ame ya heven, Mbi ka rnati kapi tep6 Ya iyongide jave. 3. Mbi behalakide mwanga, Mwa betimia biave Xa 'babadi ya makia? Mbi ka yongidend' ave. 4. Umbi ka tamuwe krasi, E jadi o Kalvari, Mwanudambe, mwambo mwame, Mbi ka yongidend' ave. 5. yongide njuke ave, Xa itande jave ta ! veguma i ngi tewc Mbi ka yongiden' ave. 158 THE BENGA PRIMER. 6. Oning' iyongidr ja la, Na emi ya kale pe, Jisus o 'pangia javfi Yongakide mba om6. VIEMBO 37. BELOMBO BEHALE. 1. Lotatai la miba, Malic mahalg, Be hakandi manga Manenfi, na he. 2. Na mekili tepfi, Tombe mehalG, Me haki mepuma, Me ha be n' ihuk\ 3. Na behadi bcbe, Tombe behale, Be tumbwanaki hwfi njea ebe. 4. Behadi bia kenga, Ndaga j' itandS, Be haki he aim, E kwanaka h<5v6n. 5. Loveve la bana, La te la veke Sango o betomba, Be ha we" 'Nyambg. THE BENGA PRIMER. 159 VIEMBO 38. 1. Jisus a tumbwanaki mba, Na la o buhwa tekabo, Na kolo c ka yowude Iyongide ja 'hekw' aju. 2. 'Gotnbe eite. e tombindi, Na mbi ndi piele na wahn, Nd' a veke mba ngudi twetwe, hwi jame i ka vie. 3. Mbi nangakia o via, Jonga i nd' epondoma 7 m6, enjel i pepwake mba, Sata o enangi 'ame. 4. Tombekete mba langudwe Jom ja tajen ja belombo, Be hake mahihi maite, Anyambe a ka tati mba. 5. Nonane tepe o bulu Bwa iwedo, bo ka pae, Mbi ka yaja o malonga, Ka venga joi j' Anyambg. 6. I ka bumude malonga, Na ubulubulu bwamS, U ka pumbwane n' upe.yo, Ka dia n' AnyambS oba. 160 THE BENGA PKIMER. VIEMBO 39. 1. Ehekwe" e mamanakw6, E yongidi mb' ube, Nyangango, mbi duudwendi, Pagu, mbi yenindi. 2. Ehekwe e bangidi mba, Na e nyevidi mba, ehekwe earn metS, Umbi kamakide. 3. Mbi dii mba via kwanga, mahihi maite, Ehekw' e vani mba ono, Ya lani mba wahu. 4. Anyambe a yohani mba bwam, Mbi kamakidi ma, A ka diandi Nguba 'm6, Na? o 'mena a me" pa. 5. mehoni me ka seg£, Na 'mena maiango, Mbi ka pahiate jonga, Na emena oba. 6. He e ka nuaniandi, Joba ja panye pe, Ndi Anyambe a ndii mba, A ke dii n 1 umba. THE BENGA PRIMER. 16] VIEMBO 40. 1. Ho tatakudwS n' AnyambS, Uveli na Upangii, Ho pand' iwela tekadi, Ka tumbude lembo lave\ Itimbia. 'Gombe 'am, 'gombe 'am, Itumbude o ndabo av6, Ka kalia tepe ave Ka vengide bobe bwahu. 'Gombe 'am, 'gombe 'am, bobe bo ka tukwg hwe\ 2. Ho bendakend' ave" o pel6 Ya bemena na ehekwS, Ho to veka ehekw' av6, Na bobe bo di yidwSngo. 3. Ho bendakend' av6 o pel6 Ya sango earn n' iyidS, Upangii pangaka hw6, Ho panaka bwam n' AnyambS. 4. hwi jahu i ka time, Babaka hwe, bayokwidi Na bana, ba ka tumbude Ulwanidengo eka Ve\ Bensfa Tr. Pria. I } 162 THE BENGA PRIME11. VIEMBO 41. 1. Bulu te bw' ivitit' ite Na ngebe, bo patwaki he, Bwa ndi bwa Mwana Anyambe Bo kandakudwe na mboi. 2. Bulu tebone ndi bwaju Bo nangakindi pembe" pwe, Ka mwa buka ya bukango, Ibata nandi o ya va ; 3. Na, Ekane e nyolo ame, E wake o nyanga babe, Nangakani wa ji yani, E ndi panga ya emena. 4. Ka mwa nanga tepe kapi Ya ive pwe, ibata va, Na, ka haki kakana, Iyongide ja Mbwei anyu. 5. 'Lwanidengo tagulu ame jakani 'sango jame, W inyi wa yongakide mba, Kwanga n' umbi ka pae" pe. VIEMBO 42. 1. Mot' ube, vaka okava, W ipikilia ti, W ikoba na janga jave, Y6jek6 kabo 'kae. THE BENGA PRIMER. 163 2. Mba land' o Jisus ajadi, Tombete bobe ti, Tombete bobe k' ukodi, Mba landi, mba venge. 3. Mbi ka balamand' o 'ka 'ju, Ka memeke bobe, Na, Mbi jilindi mot' ube Kabo na 'hekw' ave. 4. Mbi ka bengiand' Upolo, A n' iyide ite, Ipe a ka yeni mba bwam, Benge mbi yongaki. 5. Ip' a ka yokakii mba Ikalia jame, Tombe mba wa n' ikalia, Mbi ka wi kabo 'me. 6. Tombe mba la, mbi ka wandi, Mba li ka yejia, Oninge mbi dikinge mbwi, Mbi ka wandi wewe. VIEMBO 43. 1. Nja di ka Jisus y' ivenda, Upolo mwahu 'nene, A veki nyolo aju mwambo Iyonge ja hwe bato 164 THE BENGA PRIMER. Yongakide ; behalakide we. 2. Nja di ka Jisus y' ivenda A ka padwete, nwela, ngudi naba bon6n6 Tepe n' ivenda jaju A padweni ; behalakide we\ 3. Nja di ka Jisus y' ivenda Uyongi mwa behgpi, Ba pitakide kabo ma A vangwaki tepg hw6 Mamanaka ; Egombe yehepi we. 4. Nja di ka Jisus y' ivenda, Iwa jaju jaka te, 1 ka yongendi b6h6pi Ba ka vahe iyongw6 yokindi? behalakide we. VIEMBO 44. 1. Behepi homaki Jisus, Benjel be kwakeni, Vanakani korowa 'ju ; Batidi mani pa. THE BENGA PRIMER. 165 2. Inyeni ba di panwengo, Ba di vanguwengo, Homaki Uyongi inwanyu ; Batidi mani pa. 3. Babe wa behalideni Betunia biaju, Keki ka pakuwi mani ; Batidi mani pa. 4. Dia na 'tomba yehepi, Igama t6kadi, Vi mani 'bende jehepi ; Batidi mani pa. 5. Ho kwaken' o beko biaju, Na benjel na baiam, Ho tnmbwakideni viembo ; Batidi mani pa. VIEMBO 45. 1. Jisus ma na, Vaka, sasa, himbamake pe we, Egombe e ndi evuve, banga pe ya tomba. 2. Jisus ma na, Vaka, sasa, ndi vewengo 'mena, E kenjake p6l' iwedo ; Vaka, wawa mete we. 166 THE BENGA PRIMER. 3. Emena e ndi egombe, E di hwe vewengo pa Na ho bendake Anyambe, Hangw' ahu a jad' o heven. 4. Vaka banga o pae pe Oba, o 'hiki ya bwe, Ome ndo' ivenda mete, Na mbya, be ha be n' ihuk\ YIEMBO 46. 1. Hilakete Kraist Utati Mwa bato ba Israel, Ma nda' ndakie ba ndembe, A bokwakandi ba, na ; 2. Ba vake umba mbi jadi, kandakidi bani, Kabqjana ja janga te, Ndi ja eganda ya heven. 3. Anyambe ho vanaki ba, Ave o jadi na mbya, Hwe mete ho ndi ibave, Ikwaka tepe ibahu. VIEMBO 47. 1. Jisus veke hwe ibata, Ho to nangia via, Ho memeki bobe bwahu, Av6 to ka yonge hwe. THE BENGA PRIMER. 161 2. Tomb' iwedo i tamwaka Uluwanidengo hwe, Benjel biave be ndi sata, Be ka tatate hwe bwain. 3. Tonibe bulu dangadanga, Hwa kutame ivitit, Ave ndi ma a ka yonge, pepwakand' ibave. 4. Oning' iwedo i pange Na bulu ka nanga hwe, Jisus, mwakide hwe nubwa, Batango na bwe ya heven. ' YIEMBO 48. 1. Paia tombe o vee mba Bwamu bwa he bwehepi Yokak' o 'ka 've ya 'hekwe" Ikalia tekadi. 2. Veke mb' ibata ja 'hekwg Na 'bumulema ya hwe E ha hakalanakie Pangaka mb' uwavS pa. 3. Na nave diaka n' umba 'mena n' iwedo ta Veke mba bwe o njea 'me, Kab' umbi ka pae o heven. 168 THE BENGA PRIMER. VIEMBO 49. 1. Mwanina, o valindi iyaja ja heven, Ndo hwa yen' ave ngebe, batango na bwe. 2. Mwanina, nyolo av6 Ya li ka tongwa he, Nd' ilina jave oba, 1 peaki na Kraist. 3. Mwanina, o dikindi Betunia bia he, Beb6di na mahihi, Mbembe na ng6b6 pa. 4. Mwanina, bobe bwave" Bo yidwengo na Kraist, Na o latindi oba, Na baiamu ba heven. 5. Mwanina,. o diango Na Uhungini ta, Na nave" o yenindi Ivenda 'nene wa. 6. Mwanina, o vewSngo Korowa Ve ya bwe, Ho vahakandi tepe" Ivenda janga te. THE BENGA PRIMER. 169 VIEMBO 50. 1. Jehova tumbwanaka mba ibaga tekadi, Mbi kambango, ndo' na ngudi, Hukaka mba na ena. Pembe ya 'ba, Jakide mba nal' ihuk\ 2. Dubwaka tongo ya miba Ma vatake evele, Ngaka ya Vindi, na vea, Be tumbwanake mba ta : Uvengidi Diakate nguba ? mS. 3. Umba mbi ka pite Jadan, Yengekide mba janga, Iwedo na hel y y inyanga, Pakide, mba o Kenan : Lembo loyam, Mbi ka vete kabo av6. VIEMBO 51. 1. Uloma mw' Uhungini ndi, Na, Kekeni na baptaisa Betomba bia he biehepi, Be ka kamide sango 'yam. nO THE BENGA PRIMER. 2. Pani ka miba tanake Ndindo e di hwe o nyolo, Noiiane tepe Ilina I bongwake bakamidi. 3. Upangii ho hakandi Nyanga ave e vake na hwe, Tukaka hwe na makia M' Uhungini mwahu Jisus. VIEMBO 52. 1. Ka metodu mi' Uhungini, Pakwakani ehekw' ajn, Hamanakiden' iyonga Na ngudi ya dina jaju. 2. Tombe njea 'nyu ya 'havu, Ya pudungana loboko La mahihi n' ivititi, Iyejie j' ikamide ; 3. Keke na Vemba y f AnyambS, Yadidengo na ngud' aju, A ka vend' ihana twetwe, A ka mweti na 'havu ave\ 4. A didi 'nyeni ndiango 'duka ya pakwepakwe, A ka hoinanaiKr inyeni njuke janyu jehepi THE BENGA PEIMER. Ill 5. timbakieni, tombe Ndumba ite i yanaka, I ka kwand' o pwanja Jisus, Na ngudi ya dina jaju. YIEMBO 53. 1. Iyonga ! ijoijambya, Mbya o mata mahu, Bwanga boyamu bw' ivenge Ijahu jehepi. 2. Ho tongakwendi na bobe, Bya o jambe ja hel, Ndi ho mwakandi na 'hekw6 Iyene ja heven. 3. He tekane e yamake, Ukeny' u veveke, nduniba ya 'ba yehepi E yamanakide. VIEMBO 54. 1. Jisus Kraist, Utati mwahu Nala manga, nala he, Tataka hwe banabina, manga bo. 2. Jisus Kraist, na jonga javS Londake ba 'lina ti, Sasa yongakid' ibave, manga bo. 172 THE BENGA PBIMER. 3. Jisus Kraist, pangak' ukudi, Na mekeba tepe da, Sasa tataka ibavS, manga bo. 4. Jisus Kraist, tumbwanaka ba, Nala manga, nala he, babake ba lengake, manga bo. VIEMBO 55. 1. Mbi vahakand' o dia Pani ka Jisus Kraist, Hubiango ulema, W itingidi via hwe : A lingwaka na moto, Tombekete o kras, Nda> yakidi baloni, Na kenga 'nene pyo. 2. Mbi vahakand' o dia Pani ka Jisus Kraist, N' itande j' ikalia Hang we a jad' o h6v6n ; Oba y ukodi dipa, A salinaka ta, Tombete bulutema, Ikalia ndi mbya. THE BENGA PRIMER. 1?3 VIEMBO 56. 1. Bato ba 'Nyambe kekeni Ka languwa betomba, Sango 'yamu ya mbya 'nenS Y' Upangii Jisus Kraist ; Sango 'yaniu ; Valanakani sango. 2. Ka langwakeni ba yake Ivititi via bobe, Na Uhungini u pandi, U na ngudi yehepi, E yongake : Pakwakiani sango. 3. Ka langwakeni menivi, Na ba wak6, na Jisus A bali baloni babu, Ba bangakepe 'lombo. A balindi Baloni ba malina. 4. Keket* inyeni tombe he Na hel latakate ta, Ihimbide j' ipangia Ja Uhungini mwahu ; bangaki Miha ma bato babe. 174 THE BENGA PBIMER. 5. bangakeni loboko La mahihi manene, Kraist a ka dii n' inyeni, Jisus a ndi mbwei angu, Boho bwaju Bo ka dii n' inyeni. VIEMBO 57. 1. Ime ! mohano na keua Mwa 'Nyambe u didi Yohanengo Ebrahamu, Na etaka aju. 2. Mbi ka diandi Anyambe Ave na ya bana Bave na ya mbamba jav6, I ka jawa mbuhwa, 3. Ndaga jaju ja itande, I te nyanga paka, Nala bepedi biehepi, Ja yale o ludwe. 4. Jisus a yadakidendi 'Kamide ja bavyo, ma a bokwaki bana, Na, Bajigi ndeka. 5. Ndaga ja Anyambe ahu, Na itande jaju, Be mbambae, a vengide Bana o mohano. THE BENGA PRIMER. 175 VIEMBO 58. 1. Pumake hwe na ibata, Jakide hwe na ndaga We, Iyakide ihumama, Ho tatake pakwepakwe, 2. Ave ndi o jadi bwamu, Tukaka hwe bobe bwepi, Na makia ma Mwan' avey Ndi pumake hwe na jonga. VIEMBO 59. 1. Bapaia ba hekakudwe, ka latateni na hw6, Jisus a pangakie Itata ja hwe bwam ? Itimbia. Peyakani, haleluya, Bendakeni Upangii, XT -.1^1,,,, r\QtTO IrciTn 176 THE BENGA PRIMER. 4. Ndomi jahu ja ulema, ka latateni na hwe, Uhungini a titwake Manyangadiba pa ? 5. Bana b' ina, megangano, ka latateni na hw6, 'hiki te ya utambo, Ya Jisus e di bwe ? 6. Paia, jaie, bana b' ina, ka latateni na hwS, ka latateni na hw6, Kenan 'hik' earn ? 7. Ho ka latate n' inyeni, Na ihana ja Anyambe, Ipalwanide i ha b6, Kenan 'hik' earn. THE BENGA PRIMER. 179 d. Nandi benge mbi pakwake pel' Uhungini mwam6, Mbi ka tuwudend' ivango Ja makia mave maiam. VIEMBO 62. 1. Jisus utandi mwame, Mbi kweak' ave ojadi, Ikweya ja mekeba Me heheke na ngudi, Kutaka mb' Uhungini Kabo ukudi mwa tomba, Tumbwanaka niba tungu, Nangaka mba ihuku. 2. Ihawe 'pakw' i bepg, Hanak' ilina jame, dikake mba dipa, Yadakidete mba we ; Mbi pitakid' ave pa, Ave ndo' di n' ihana, Pugaka molo mwame, Na 'dingih' ave earn. 3. Kraist o nd' ivaha jamS, Mbi vahake kab' ave, Umwakide ba kwekwe, Hanaka ba kahango, 180 THE BENGA PBIMEB. Dina jave i ndi hole, Ndi mbi be bwam na 'pnhu, Mbi ti kabo na bobe, Ndo' ti kabo na mbambae. 4. Ehekw6 e na nave, Yakide bobe bwame, Mepwaha me diake, Tanak' ulema mwame. ndi tongo ya 'niena ; Mbi nangake kab' av6, Diak' ulema niwamS egombe yehepi. VIEMBO 63. 1. Bana ba jadi o tempel, Ba tumbwakidi viembo, Hosana na Mwana Devid, A jadi Jisus Kraist. Itimbia. He na oba habakeni Itumbude ja Hosana, Hosana na Mwana Devid, A kamakudwa kras. 2. Tombe ka hwe ho di bana, Ho ka latate o viembo, Hosana na Mwana Devid, A vakied' o he. THE BENGA PEIMER. 181 3. Tombe he di ti na njuke, Ho ka tumbudet' okava, Hosana na Mwana Devid, A jadi bwe ya he. 4. hwe ho ka pae ivenda, Ho ka tumbudi n' upeyo, Hosana na Mwana Devid, A jadi bwe ya hgven. VIEMBO 64. 1. Banabina vakani we, Joi jehepi latake, Viembo Anyambe ajadi, Viembo viaka vi' ibendS. 2. Krisan ipe hwa latepe" he te ya bobe 'kane, Ndi ho ka latate oba, Ipalwanide i hab6. VIEMBO 65. 1. Ho tumbwakide Jisus, Joi n' ulema ta, Ho tumbwakide Jisus, Mbwei ya babe pa ; Ilina jaju mete I ySnekete mbya, yoka moi mahu Ma bendakg ma bwam. 132 THE BENGA PRIMER. 2. Ho tandakandi Jisus, A yakidi o he, Ho tandakandi Jisus, Ya ngudi na ya hwe ; A jombake ma 'yonga, A sombiakwe da : A yeneke hwe ngebe, • Tombe a did'' o heven. 3. Ho tandakandi Jisus, Uvanguwi mwa he, Ho tandakandi Jisus, Ubali mw' ivitit'. 'pedi ya mahihi, Ho ka pitidi pa, A diaki elenge, A ka pangi' o hev6n. 4. Ho tumbwakide Jisus, hwe ho jad' o he, N' itumbude ja Jisus, 'gombe yehepi ; A ka mermend' oba, Ba memeki ma he, Na mwa ka vambii ba Ibata tep6 va. THE BENGA PRIMER. 183 VIEMBO 66. 1. Keken' iboko viehepi Na sango earn y' Anyambe, Hamanakideni kuma Y' Uhungini mwanyu. 2. bangakeni baloni, Jehova a ndi ngnd' anyu, Nyeui o ka tatwendini ■ janga jehepi. 3. Dikak' ibanyu behepi, Mwajo, bana, na bahangw6, Opel' itande ja Jisus ; Hika 'nyu e nd' oba. 4. Oninge nyolo i vaha njea ipana janyu, Yongakide betunia Bia Uyongi mwanyu. 5. Buhwa bo be j^avidengo, bahaii ba Anyambe Ba ka panyandi ka joba, N' ivenda ja oba. VIEMBO 67. 1. Ho ka vana lenf idile Upangii ajadi, benjel be tunibwakid6 Ibende ja dina jave ? - 184 THE BENGA PRIMER. 2. A weakudw' a weango, A ndi Upolo mwa jonga, A weango n' ipangfa Na Hangwe ta o eka 'ju. 3. Ibata na Mwan' udambe, A bapaki jaki jahu, Benjel ba bendaki mani, Na bekeha ba na, Em6n. VIEMBO 68. 1. Babamo. Bajopi wa la lin' ove Na utumbe o 'na vy£ ? Babajo. Ho valindi o ekenda, U nd' upango mw' Upolo. Behepi. mekodi na metove, Ho valindi o mboka 'ju, Ho valindi o mboka 'ju, ehik' earau pyo. 2. Babamo. Wa bangeni njea tene, ndini ba nyeva pa? Babajo. ha yeni mbwei jahu, Benjel be pepwaki hwe\ Behepi. Utumbwani u ndi Jisus, Ho ka tumbwanwSnd' ovone, Ho ka tumbwanwend' ovone, ehik eamu pyo. THE BENGA PRIMER. 3. Babamo. yombwaka lind' ovong, ehik' eamu pyo ? Babajo. Korowa 'hu ya ivenda, Ho ka pahiand' o heven. Behepi. Ho ka peyi n' Uhungini, Nala 'gombe yehepi ome, Nala 'gombe yehepi ome, ehik' eamu pyo. 4. Babamo. Batamuwi hwa li tep6 ehik' eamu pyo. Babajo. Yakateni, vakateni, ka yenudwendi mbya. Behepi. Yakateni, vakateni, Jisus a vengakidendi, Jisus a vengakidendi, ehik' eamu pyo. 185 VIEMBO 69. 1. Mbi ndi mwengi na utamuwi, Mbi ka venge, mbi ka venge bulu pa. himbakidi mbani, mba landi tongo ite i vovolakandi. Mbi ndi mwengi na utamuwi, Mbi ka venge, mbi ka venge bulu pa. 2. n' ivenda ovone oba, Mbi yombwaki, mbi yombwaki 'venda t6 ; 'hiki tekae ya ivititi 186 THE BENGA PRIMER. Mbi malengandi uki? uyaba. Mbi ndi mwengi na utamuwi, Mbi ka venge, mbi ka venge bulu pa. 3. Mbi ka landi o mbok' ovone, Jisus, Uvanguwi mwame, a ndi bwe ; Xjuke na ngebe, i bgpe ovone, Tombete mbembe, tombet' iwedo. Mbi ndi mwengi na utamuwi, Mbi ka venge, mbi ka venge bulu pa. 4. Paia, jaie, na bana b' ina, Tombe wa valani mbani, mba li kya, Na oninge mba vengide nyeni, Mbi ka nyangand' o 'gombe yehepi. Mbi ndi mwengi na utamuwi, Mbi ka venge, mbi ka venge bulu pa. 5. Mbi ka dike ehiki 'kolo, Mbi valindi, mbi valind' o wahu h6v6n. Mbi ka duandi upeyo oba, pwanja 'Xyambe n' Uyongi mwam6. Mbi ndi mwengi na utamuwi, Mbi ya yaja, mbi ka yaja wahu hev6n. VIEMBO 70. 1. Ka pakwakii sango ame betomba bia he biepi, A. ka kamide a nyange, Ka mend' a kamid' a yonge. THE BEXGA PRIMER. 187 2. Mbi ka levidet' inyeni, N s inyi wa suli sango am£, Na nyanga 'me e di hango, Na nyanga 'nyu e ka haie. 3. Ka yongakeni bebgdi, Ka vengekideni devil, bangakeni elombo, Tombe Ju ba kilaka mba. 4. Yokwakideni betomba, Mbi, n' inyen' egombe yepi, Ngudi yepi e nd' eame, Kwanga na he ka hukig. 5. A kalakindi nonane, Na bwe 'nene na panyaka : Ba masei ba kalaki Opela 'hekwe y' Anyambe\ VIEMBO 71. 1. Bandembe yokolakideni Jehova, Yokakiateni ndaga 'ju ya 'hekwe, Yahaka pwanja 'ju n' ulema mwehepi, Pundaka ivaha, vakan' o duindi. Itbibia. Yokolakideni Kraist a di vango na bana; Mwan'-ame veke mba ebumulem' ave. 188 THE BENGA PRIMEK. 2. Memeke ipule jehepi na ngebe, Uwaka iyide o pele ya Jisus, A taki inakia ivango ja babe, Na mwa ndi temengo inanga j* inyeni. VIEMBO 72. 1. Mbi ndi mwengi o he, Wahu ndi heven. Ono ndi 'baga pa, Wahu ndi heven. Janga na ngebe" ta, Be lwanakidi mba, ehiki tekae ; Wahu ndi h6v6n. 2. Tomb' ukudi mwa pa ; Wahu ndi heven. Tungu ame e be bo ; Wahu ndi heven. Tombet' upupe ta, U ka mayandi kya, Mbi ka padwendi bwam ; Wahu ndi hSvgn. 3. Piele n' Uyongi de ;- Wahu ndi heven,- Mbi ka y6nudwi mbya : Wahu ndi h£ven. THE BENGA PRIMER. 189 Ovon' o na baiam, Ba panwengo na Kraist ; Mbi ka panel' oba kya ; Wahu ndi heven. VIEMBO 73. 1. Jisus, Ulmngini, yeneke mba ngeb6, Yokaka mba urobi yake ave ojadi, Mbi ndi na ebumulema ebe rnetS, E ndi ti na bobe o pele jehepi. 2. Mba yale o panga ya bwamu na 'pnhu, Sasa tukaka mba na makia mave ; Jisus, Uhungini, yeneke mba ng6b6, Yokaka mba umbi yake ave ojadi. 3. Njange o mepuma mbi na bobe boite, Na mbi bembindi yavidengo na nave, Oninge mbi yejeke o ha njea Ve, Bobe boite bo ndi ebumulema 'me. 4. Nja ka hane mba ? Nja ka veye mba jonga, Oninge o veye mba ihana jave ? Jisus, Uhungini, yeneke mba ngebe, Yokaka mba umbi yake ave ojadi. 5. Tombete mba yale o dika ipule, Ndi o ka yalete o ha mba botano Na makia mave, ma hovakiedi Ave o wakidi o pele ya babe. 190 THE BENGA PRIMEB. 6. Ave o tandakidi na wa nonan6, Wa vaye na umba na mbi vengern6k6. Jisus, Uyongi, o ka yene mba ngebe, Yongake mba umbi yakg ave ojadi. VIEMBO 74. 1. diake n' Anyambe Epakwe kab' umba : hakepe ugano, Ikalia jaju. 2. tubake o nan6 Dina ja Jehova : Yongakide iyaja, Itata jaju bwam. 3. Hekakide bahangwe : weake moto : diake n' ihonde : ibake tepe. 4. velakie moto : Na o tanginake : Ekabe ndi bia 'Nyambe" Be lekanakidi. VIEMBO 75. 1. Banabina, okani we Na joi na melema ta, Ho tumbwakide Anyambe Viembo via madikanido. THE BENGA PRIMER. 191 2. Tombe ho latepg o he, na uheke 'yamu wa, Ovone, mbembe, ngebe" pa, Ho ka latanii na mbya. VIEMBO 76. 1. yonyakeni bana, Mbwei anyu a ndi Kraist, yonyakeni bana, Mbwei anyu a ndi Kraist. A ka yadidend' inyeni, A ka tati tepe inyeni, Tombete na? ihuk ? . Itimbia. Mbi peyake mete, nana Mbi nd' o ndumba ya AnyambS, Mbi ka yani opele J ju, A wakid' o Kalvari. 2. Yanaka, saj' ihale, ka bali mbambae, Yanaka saj' ihale, ka bali mbambae, Kabojana Uhungini, A ndi utumbwani mwanyu, Na balindi o kras. 3. 'duka e ka maie, boho bwaju de, 'duka e ka maie, boho bwaju de, 192 THE BENGA PRIMER. Nyeni o ka tumbudfindi Lembo la 'gombe yehepi, Kenan 'hik' earn. VIEMBO 77. 1. Upangii u pandini, He e peyakeni, He e vehelekideni Upolo mwaju 'yam. 2. Jisus a pangakiandi, He e peyakeni, Bato ba tumbwakideni Viembo viaju viam. 3. Bobe bo vuhahepeni, Ngeb' e patwake he, A pand' o he aim ebe, Ka vambi' ibata. 4. A pangakii mete he, Na 'hekwe na mbambag, N' ivenda ja bwamu bwaju, Na itande jaju. VIEMBO 78. 1. UkiP uhale ono he, Vakana ho valindi, wahu iyene ja mbya, 'hiki ya ivenda. THE BENGA PEIMEE. 193 Itimbia. Ivenda, ivenda, na iboko twetwa heven, Via behepi ivenda. 2. hwe ho di tongwengo be, Ndo heba e ka langwe, Ho ka li ka latana Kraist, Ka dia na ju ivenda. 3. Ho ka yeni tepe baiani Oba, wahu y' ivenda, Ba di na hwe latango ta, lembo la ivenda. 4. Kweakani ovia hel, ti n' iboko oba, Uhwaka mabe manyu pwo, Ka duwa wanyu ivenda. VIEMBO 79. 1. bene dina 'yarn o he, 1 bepe tepe oba, Ka dina i vewengo Kraist Uyongi mwahu, Jisus. Itimbia. Ho tumbwakid ; Upolo de, . Ho vangide ma Jisus, bene ndaga 'yam o he, Ka dina jaju Jisus. BungaTr. Prim. 13 194 THE BENGA PBIMER. 2. Yina ? ju e vanganudwi, Jisus, ndi, " Kabojana A ka yongi bato baju, Ovia bobe bwabu." 3. bene" dina 'pakwa he I di vewengo bato, Kabo dina ja Jisus pa, Ijahu ka yongane. 4. Ho tandake dinate wa, Na o kamide tepe ; Yakana o pwanja 'ju heven, Ho ka tumbudi Jisus. VIEMBO 80. 1. Jisus Kraist, uhaii mwave A ndi na mehio bya, Sasa yokak' ikalia ; Yongake ma. 2. Jisus Kraist, o te yowengo Ngebe jehepi ja he, Ho hahalakidend' ave, Yongake ma. 3. Jisus Kraist, itande jave I yenekide ma mb^a, Nyevekid' ulema mwaju, Yongake ma. THE BENGA PEIMER. 195 4. Jisus Kraist, oning' uhaii Umwave mwa la ka wa, Opel etunia ave, Yongake ma. 5. Jisus Kraist, upango mwave" U hamake, ho ndi da, Diak 7 uwaju iwedo, Yongake ma. YIEMBO 81. 1. na ehik' earn, Yavidengo, baiam ba jadi, Bwe ka mwehe. Ba tumbwakide, na, Uyong' u ndi weango, Betakeni moi, Bendakeni. 2. Vaka o 'hik' earn, Yaka, vaka, temek' le na nde ? himbake. Upeyu n 7 utambo, bpbe bo ka maie, Ho ka di' n' Anyambe, Mbya enene. 196 THE BENGA PBIMEB. 3. Miha ma panyakS, 'hik' earn ; Itande ja waka Na 'na 'Nyambe. Keke o ivenda, Pahakia koroa E kebake joba, Na ivenda. VIEMBO 82. 1. itamua n' Anyambg, uleina ueam ; njea apangake bwe Na la Mwan' Udambe. 2. Mbia o lave mbi yeni boho n' Anyambe ? Ijevide ja Jisus na Ndaga jaju tepe ? 3. Mbi yo-ngidendi mavela, Ma hwe, ma tombide ! Ndi ma dikide mb' ivaha, Jahe ka londaka 4. Timbaka Ilina lam, Ulomi mwi yadya ; Mbi benaki babe bwani6, Bo valakid' ave. THE BENGA PRIMER. 197 5. Ugana mwehepi ueam, Mbi madilakendi, Hanaka nda mbi vengid' mA, Ka ile kab' ave. 6. Nonane mbi ka tamua, N' Anyambe bwam na whe ; Nonane bwe e ka pange Na la mwan' udambe. VIEMBO 83. 1. Nja di ka Jisus y 5 venda, Upolo mwahu' nene A veke joV aju mwambo, Iyonga ja hwe o bato Yongakide ; belialakide we. 2. Nja di ka Jisus y' ivenda ? A ka padwe te mwela, ngudi na ba bonene ; Tepe n ? ivenda jaju ? A padwe we ; behalakide we. 3. Nja di ka Jisus y' ivenda, Uyonge mwa behepi ; Ba pitakide kabo ma, A vangwaki tepe wh6 : Mamanaka ! Egombe yehepi we. 198 THE BENGA PKIMER. 4. Nja di ka Jisus y' ivenda, Iwedo jaju jaka, ka yongete behepi Ba ka vahe iyongwe ; yokindi ? behalakide we. VIEMBO 84. 1. Dina ja Jisus i nd' iam mata mwa krisson ! 1 hwemide ngebe jabu, Na vengide janga. 2. I yongak' ivengi jaju, 1 vataki njuki ; I ndi man' ilina ja nja, ikamba yaja. 3. Hale mbi longakie, — Dina i tandake, — Ngub' ame, n' Ihawe, kundu ^ Ya 'hekw' e ehama'kia. 4. Jisus ! utati ! na Mbwei ! Prafet! Prist! n'Upolo ! Upangii ! 'Mena ! Njea I Kwak' ibenda jame. 5. Ebumulema evaha ; Ipivia i ta, Ndi umba mbi ka yen ? ave, Mbi ka bend ave bwam. THE BENGA PEIMEB. 199 6. Kabo umba mbi ka kale pel itande jave ; Ibeka ja dina jave, 1 to panga mbi 'wedo. VIEMBO 85. 1. Hilakeni mweng' ubia ! A tinakidendi ka Vio : A ngite a vengakide ; Wa bevi upakwe kakane. 2. A temeDg' ome n J itande, Na makadu ma makia. A levakidendi kenga, Kenga te o ndoba jaju ! 3. Nd' a te mboi ahu mete ? E eahu evahake ; Ma nd' i mbwe ja bato babe, Batang' ibata y' iveu. 4. Umwaka bendaki mani ; Pumakeni ndoba dyadiu, Ndoba tekadi ndi bobe, Ngakidi mwengi mwa oba. 5. Ngakide ma bang' abina ; A valinge a timbepe ; Ngakideni mani pani, banga wa yenyani. 200 THE BENGA PKIMEB. VIEMBO 86. 1. Bana bina wha la tepe, Uheke mwa kenan ; Ho ka latina hekwa Kraist ; Ipalwanid' ihabe Ivend', ivend' Haliluya ! O'gombe yehepi. 2. Jisus A pangakiandi, U 'heke mwa kenan ; Ivend', ivend' Haliluya, O'gombe yehepi. Bendakeni bendakeni Ogombe yehepi. DOXOLOGIES. c. M. Bendake Hangwe uveli, Na Mwana nyongi, N' Ilin' lam nyevidi ; Bendake behepi. C. M. Hangwe ndi uveli mwahu, Mwana ndi uyongi, Uyevidi ndi Ilina, Bendake bani ta. L. M. Bendake Anyambe ohe ; bwamu bwaju bwehepi, Bendake tepe ma oba, Hangwe Mwana n' Ilin' lam