Cornell Ultttomitg pitovg FROM THE INCOME OF THE FISKE ENDOWMENT FUND THE BEQUEST OF lyibrarian of the University 1868-1883 1905 l^.a^nH-M- ail^'.s^. 3184 Th^ dat e show* whe n thl« ««!., DATE DUE -mort ^ 'T 6^=^^ ^'L D liJ8r*^h ' FRAGILE PAPER Please handle this book with care, as the paper is brittle. ' ^ 3kw W^ be! S^ikr Jandav^nm^ IBoltttnc ii). at the ^txizis of ©lb Hdjsh ^txts « « * « « Three hundred and fifty copies of this work were printed in i8go-g3; IS copies of the Patrons' Edition on Whatman's hand-made paper; 80 copies of the Library Edition on toned linen-made paper ; and igs copies on decUed-edge paper. In addition thirty-two copies were struck off for the subscribers to Ihe J. A. Corbett Memorial Fund. Cornell University Library The original of tiiis book is in tine Cornell University Library. There are no known copyright restrictions in the United States on the use of the text. http://www.archive.org/details/cu31924028051559 > ik iat of th« ool 4 3lHtt fiatt 3. ^ut^nxrprp (Kuans, ^xtttorsrg Jft. ^., dDxott. With; the £0-0p«:atiott of lata Pp, P4., ^rofeesor of (Hdtic in the EniberBitg at ©jcforb. -*-• JsBttcb to glubsmbcrjs onlji E.V. ^ 3fittprtTrteli at dJIotueBter, tn tjie ©aBtjate, !(p me 3fo!»ti ^Sellotas, at tfte ejipense of 3f. ©toetioffbrpn ©bang, i|H. 31.,' of 7 Clarenton Wlas, ©pfort, X893. ^0 % 0Sitmav^ of Karnes ^nhxtia Corbtt, of $ont (Danna, Caririff. Preface HE GWYSANEY MANUSCRIPT of the Liber Landavensis, which is now for the first time reproduced diplomatically, was not consulted by the Welsh MSS. Society in the preparation of the edition of 1 840. Of the value of that edition/ which was based entirely on later transcripts, it is not necessary here to speak further than to point out that its readings differ considerably, in many places, from those of the twelfth -century MS., now at Gwysaney. This is the case especially with proper names and with those portions of the text which are in Welsh. Why the Rev. W. J. Rees did not base his text on the twelfth-century MS. is not clear, for "he actually mentions the then and present owner of it by name in order to say that he did not possess it. Mr. Rees could hardly have applied to him for information on the subject^" ' " Unfortunately, there are considerable discrepancies of text between Mr. Rees's printed edition and [his] original ; which, however, as I am in- formed, are due to Mr. Rees or his copyist, and not to the Hengwrt copy. Mr. Rees has obviously added to the number out of his own ingenuity," &c. Arthur W. Haddan on the Original MS. of the Liber Landavensis in the Archceologia Cambrensis, 1868, Third Series, Vol. XIV, pp. 311-328. = After giving quotations to show that the twelfth-century MS. was at Owston, Doncaster, Mr. Rees adds : ' ' Further enquiries have been made respecting the MS. but no information could be obtained, so that its existence, and the place where it is deposited, as well as of the Selden MS. and the Llan- daff Transcripts, are at present unknown." Preface to the 1840 edition, p. xxxiii. Let it be understood, once for all, that the Llandaff — Selden — Trawscod — Llannerch — Owston — Gwysaney MS. is one and the same MS. viii PREFACE. The story of the wanderings of the Gwysaney MS. had perhaps better be told at once, so as to remove all seeming mystery connected with it. As 3 Cotton MS. Vitellius C. lo. This is probably the MS. described as Inter libros Joannis Pontefd Ex Codice Landauenfis Eccle.%ie,fed recenter fcripto^. See the first part, which is not paged, of Sir Matt. Hale's MS. 34, in Lincoln s Inn Library. See Notes 17 and 56. Just as this note is passing through the press I have seen a copy of Carta et Alia Munimenta de Glamorgan, Vol. Ill, m which the Grants to LI. Div are printed from Vit. C. 10,— a very respectable transcript. Mr. Clarlc,the editor, "thought well to prefix to ^«V volume a selec- tion of [Landaff] Charters These accordingly have been transcribed from the copies in the British Museum by the care of his friend, Mr. W. de Gray Birch?' Mr. Clark admits that these selections "add inconveniently to the bulk" of his book ; it cannot be said that they "add materially to its value," for the care spoken of is not synonymous with anything approaching accuracy of transcription in the case of proper names. 4 In /4 Catalogue of curious and valuable MSS. in Hengwrt Library, A.D. idjS, under No. 162, we find the following entry : "Liber Landavensis from Mr. Selden's library, folio, in parchinent three inches thick, having Teilio's picture in brass on the lid thereof, formerly overlaid with gold and silver, but now almost worn out by age. This venerable monument of time and antiquity, Mr. Robert Vaughan, of Hengwrt, copied out verbatim in the very same character with the prototype, and that on vellum parchment, A.D. 1660." Cambrian Register, 1818, Vol. III., pp. 278— 313. It would be more accurate to say that the Catalogue was begun in 1658, for it is certain that entry " 162 " could not have been made before September, 1659. See pages xiv-xv. 5 Liber Landavensis .... Exemplar nitidijjimum, membrand, fed nuperis annis eleganter (feruatur enim Antiqui Codicis Chirographum) magis quam accurate exfcriptum, oflendunt Archivse Landavenfes, & alitid^ Bibl. Coll. Jef. Oxon." Edw : Lhuyd in Archtsologia Britannica, 1707, p. 259, col. I. It is morally certain that this Exemplar is the MS. referred to in the Cathedral Act books. "In 1693 'the Bishop, Archdeacon,' and Chapter, upon the motion of Dr. Edwards, the Treasurer, ordered that Tylo's Book . . . should be delivered to him upon his giving a caution of 20/., and for the re-delivery thereof to this Chapter at next Petertide.' And in 1697, June 30, 'at which time Mr. Griffith Thomas brought in Tylo's Book .... and left it in the Registry, whereupon the said Chapter, discharged Dr. Edwards^ of the obligation he entered into for the return thereof." Bp. Ollivant's Llandaff Cathedral, i860, p. 8. ' William Lloyd was elected Bishop of LI. Div in April 1675, translated to Peterborough in 1679, thence to the see of Norwich, June 1685, and ejected therefrom for refusing to take the oath of fealty to William III. He died at Hammersmith ist Jany. 1709-10. Bp. Ollivant failed to trace Bishop Lloyd's MS., which (presumably a transcript of the Exemplar^ was probably copied between 1675 and 1679. That there was such a MS. is proved by note 7, and by the words "Legis ordinatione in ApOgr. lib. Landavens. pehes Epifc. Norvicens." in Collier's Ecclesiastical History, 1708, Vol. I, p. 715. ' MS. CXII, folio, pp. 1-329, was given to Jesus College, Oxford, by Dr. Jonathan Edwards, (Principal 1686-1712), who is the Dr. Edwards of Note 5; the MS. therefore must have been written between 1693 and 1697. 9 Cotton MS. Vesp. A. 14, in the British Museum. See Variant Readings, pp. 358-362. The parts of the MS. which concern us belong to the end of the 1 2th and the beginning of the 13th centuries. PREFACE. IX will be seen from the accompanying Table, which N- wg S.JS g B 5S-. ^ §'.;'§'"-"£ saw ilK|?rg:l|| 2.- D'g.-a : ►§ 2 S- B-5^ en a ft" fc- S to n en S -- P =^;^gii&.§'i.« en en en cn O E,cn ?-^S- cn& ens • o- 00 (J Bodley MS.) "James, 2jJ s. « w £• a en 1" ' g. e £. o ? en-o 5-' p J 3 2 a; ^en -8 S*- a.S a 3. 'sDugdale's Monasticon . '" Ussher's i MS.D.3.16J '"B.Twyne'si MS. 255. I R- o. 5. 5- n n p ^1 i 8^ ^S- t-5 . »> ?>. ^ I en g ui en en. © 9 " I »" 9 W -o5 S s VSJ< o p s X PREFACE. does not aim at being exhaustive/* several copies have been taken from time to time. But previous to the year 1619, as the entries (on pages 303-5) of the successive bishops prove, the MS. could never have been long absent from its Cathedral home. " Corpus Christi College (Cantab.) MS. CI, contains 3 extracts (A, B, & C,) from the life of Dubricius, and the words "XVIII Decembris" at the beginning of extract A points to Vesp. A. 14, as the original. Cp. Variant Reading to page 68, 1. 4, on p. 358. At the end of extract C these words occur : " Ex antiquissimo quodam libro scripto D. Henrici Sidnei in quo tractantur vite quorundam divorum Britannicorum in vita Dubritii, cuius vitam scripsit etiam Benedictus cenobii S'ci Petri ap'li Claudiocestrie monachus." The Life of Dubricius by Benedict is printed in the Anglia Sacra, Vol. II, pp. 654-661. " Wharton's Anglia Sacra, 1691, Vol. II, pp. 662-674, contains the lives of Dubritius and Teilo from Vesp. A. 14. The sources of this and other extracts are indicated in his Preface, Vol. II, pp. xxvi-xxvii. •= Corpus Christi College (Cantab.) MS. CX., pp. 435-448, contains "(i) Anno ab incarnatione d'ni Ij6 Lucius rex Britannorum, Sec. ; (2) Privilegium SancH Oudocei; (3) Privilegium Josephi Episcopi; (/^Privilegium Berthgvini; (5) Privilegium concessum Herewatdo and so on, finally concluding . . . tempore regis et comitis Willelmi et Walteri de Loci." I am indebted to the kindness of the Rev. J. R. Harmer, (Librarian of C. C. C. Cantab.) for the above items, and also for extracts from AJrchbishop Parker's MSS. CI. See notes 10 and 13. '3 Lambeth MS. 585, pp. 339-349, is a 17th Century transcript of Arch- bishop Parker's MS. CX; see note 12. There is also, on page 197, the date of the death of Cheveilliauc, Libiau and Gucaun as given in this work, except that the latter date is given as DCCCCXXXII, if I copied it correctly. The heading is, " In tergo Rotuli i." This MS. belonged to Wharton. ■■* (a) For instance, John of Tinmouth (Cotton MS. Tiberius E.I., Brit. Museum) got his Life of Oudoceus and some others, in all probability, from the Liber Landavensis. (b) Capgrave, in his Nova Legenda Anglie, 13 id, merely copied John of Tinmouth verbatim, with few exceptions. See Tanner's Bibliotheca, 1748, p. 440. (c) Tanner MS. IS, in the Bodleian Library, seems to be an exact copy of John of Tinmouth done in 1499. At the end of Tanner MS. 15, there is (in a sixteenth century hand) a transcript of the life of Dubri- cius from Vesp. A. 14. (d) Cotton MS. Titus D. 22, (folios 24-28*'.) has the high sounding title "Chronicon Ecclesie Landavensis a Bruto ad A.C. 1370," but it has no value. The reference to Germanus and Lupus coming to Britain, to Dubricius retiring to Bardsey when an old man, and to his body being re- moved to LI. DSv in 1120, is no evidence that the compiler had seen the Gwysaney MS. See Edition 1840, pp. 277-8. (e) Hengwrt MS. 158 contains the Lives of Elgar and Sampson ; (f) Hengwrt MS. 275 has "Vita Elgari ; Donatio Llangors ex Lib. Land."; (g) Hengwrt MS. 350 "contains a sum- ary of the Liber Landavensis" ; and (h) /euan Brydyh air's extracts. ■sThe foUovidng Englynjon are found on the bottom margins of the Gospel at folios i(fi and 17 respectively in the Gwysaney MS. Ywch Wiliam bleddyn wych hvi^liaw Oef hiz y gafJbch Jefv wynn || ai 2hydd ofgedd dyfrig iaithaw [ || efgob efgob ahwydd o Jeftynn Och pziod wiwnod vnaw a da i gwedd maeftaes bleddynn ffynniant a llwyddiant zhag Haw Ych byd yz vn hyd a hy»»* dd benwyn o vo2gan»wc ai kant. II dd benwyn ai kant [*hyrf in MS.] PREt'ACE. XI We may assume it to have been at ILan Div in the time of Davyd: Benwyn'^ (1550- 1600) ; and Bishop Godwin,'* we know, found and left it there. Soon after, Theophilus Field, some time between his con- secration at ILan Dav in i6ig and his translation to the see of St. David's in 1627, lent the MS. to John Selden,'' the antiquary. While in Selden's keeping the MS. was seen by Sir Henry Spelman'^ and Sir William Dugdale,'^ who quote from it extensively : ''Before his appointment as bishop, (Nov. 22, 1601,) Francis Godwin had evidently never seen the Liber Landavensis, for in his first edition (1601) of A Catalogue of the Bishops of England he says simply '■ I find deliuered' . . .' (p. 423.) In his second edition (1615) he amplifies the same passage as follows : 'There is a very ancient booke belonging to the church of Landaffe, commonly called Saint Teilans booke, reporting the greatest part of that which I deliuer concerning this See. In it I finde In all our Records he [Teilo] is called Archbishop of Landaff' (p. 516). This passage runs as follows, in the third edition (entitled De Pmsulihis Anglie Commentarius, i6i6) : "Librum habet ecclefia noftra LandauenCs, antiquitatis venerandae, ante annos quinge»tos con- fcriptus, vnde maximal partem mutuati fumus eoinm, quae de Epifcopis eiufdem dicenda funt, anno Christi mo. non recentioribus" (p. 618). Of the three editions he says : 'Epifcoporum Anglicorum Catalogum contexui anno 1601. qui non parum auctus & locupletatus, iterum (fed mendofiffim^) anno 1614. editus, nunc demum anno 1616. in Latinum fermonem, multis id flagitantibus, a me conuerfus eft' (p. 642). '7 Selden has left the following entry in his own writing : Ttlo liber Land- auenfis vet. MS. cuius ufum mihi communicauit V. Reu'di/s. Theophilus Ep'us Landauenfis. Sir Matthew Hale's MS. 84, fol. 63, Lincoln's Inn Library. Three lines from the bottom of the same folio, extracts from another MS. begin opposite the marginal note : This in alter liber, fol. 16. These extracts have been copied into Sir Matt. Hale's MS. 34, second part, pp. 78-80. To Mr. Lleuver Thomas, Barrister-at-Law, of Lincoln's Inn, belongs the credit of pointing out the entry in MS. 84. '8 That Spelman saw the MS. his words leave no room to doubt : Omnes has Landavenfes Synodos in fplendidum concinnavit manufcriptum codicem Author quidam vetustus, fed qui poft Herewaldi obitum [1103] .... floruit Habetur autem codex ipfe Ms. in archivis Landavenfis Epif- copatus: & nos inde h^c totaliter exaravimus, quse Godwinus Prseful in Commentario de Prsefulibus Anglise perfuncto'rie trajicit.' Concilia, 1639, p. 386. The second part simply means that the MS. belonged to LI. DSv, not necessarily that it was in the Cathedral archives at the time (1639), just as the MS. is here described as at Gwysaney, though as a matter of fact it is being sized and bound afresh in the old oak boards, at the British Museum. But I assume, as Spelman had a right to assume, that in due time the MS. will be returned to its proper home. [The foregoing note was written in March, 1892. The MS. is now, January 1893, at Gwysaney]. '9 " Ex pervetufto codice MS. ad epifc. Landaj/enfem olim fpectante, nunc vero penes virum clarum Joh. Seldenum fol. 74." Monasticon Angli- xii PREFACES it was examined also by Archbishop Ussher/° but not necessarily by Bryan Twyne". During this period, too, Richard James"" saw the Gwysaney MS. itself, or the Cottonian copy^ of it. The words of Spel- man'^ do not prove that the MS. was ever returned by Selden, in whose library it was found at his death in 1654. Mr. Haddan' urges on behalf of Selden that " its proper owners, the Bishop and Chapter of Landaff, were abolished — so far as the law of the canum, the original edition of 1655, Vol. I, p. 546. And on p. 188 of Vol. Ill, 1673, we find " Ex Cod. MS. Eccl. Cath. Landavenfis in bibl. SeldenianS." From this it is clear that the copies of the Grants had been made before 1655. •""Trinity College Library, Dublin, 1/4/92. The heading in Ussher's MS. is ' Ex Registro Landavensis : Vita Elgari Eremitae. ' At the end of this is, ' These deeds are to be transcribed a fol. 65 Col. i, ad 67 col. 3, where beginneth y= life S. Oudocei.' Then follows 'Ex vita Oudocei.' This ends 'aut exilii civi classe longius deportata etc' Fin. Our press mark is D. 3. 16. The folios are not numbered." I have to thank the Rev, T. K. Abbot, B.D. for the above particulars. The reference to " fol. 67, col. 3, where beginneth y«life of S. Oudocei" proves that the Gwysaney MS. is the one referred to. =' " Ex libro Landaff vetuftifsimo in tegumento siniftrali Jmago S. Tjlocia Teyliaui patroni loci, aut sere aut cupro tenentis MHonxm." Corpus Christi College, Oxon., MS. 255, fol. 51=. The extracts, which cover nearly two pages, are not in the handwriting of Eryan Twyne, to whom the MS. once belonged. == " Excerpta Libri Landavensis qui dicitur Tilo." Bodley MS. fames 24, pp. 117-130. Then follows "Ex codice Landavensis qui vocatur Textns ec- clen&e." pp. 130-135. Both Mr. Rees' (Preface p. xxxv), and Mr Haddan, {Arch. Camb. p. 312) attribute this MS. to Dr. [Thomas] James, the first Bod- ley Librarian, whereas it was written by Richard James, B.D., (C.C.C., Oxon.) " a severe Calvinist, if not worse ..... This person, tho' humorous, was of a far better jud^ent than his uncle [Dr.] Thorn. James and had he lived to his age, would have surpassed him in published bools. He was a traveller also, was in Russia in 1619, and esteemed to be a person well vers'd in most parts of learning The famous Selden was much behold- en to him for the drudgery he did for him, when he composed his Marmora Arundeliana, acknowledging him in his preface to that book, to be 'multiiugje doctrinse studijque indefatigabilis vir.' Sir Rob. Cotton also his great patron, and his son sir Thomas, could not but acknowledge his like drudgery in the ordering, disposing, ^nd settling their incomparable library Nothing was wanting to our author, and his studies, but a sinecure or a pre- bendship ; either of which, if conferr'd upon him, Hercules his labours would have seem'd a trifle." Anthony A. Wood's Athence Oxonienses, Vol. II, p. 629. The Marmora Arvnddliana was published in 1628, and it is therefore probable that R. James made his extracts direct from the Gwysaney MS. then in Selden's Library. And possibly the Textus ecclesiai'^ of extracts II. may be the same as the Alter liber of Selden's extracts (see Note 17), and one of the MSS. included in Godwin's reference'* to 'all our records.' PREFACE. xiii land could abolish them — and that they continued so" in September 1659, when the second"^ portion of Selden's books was transferred to the Bodleian Library. But it must be admitted that Selden had had ample time in which to return the MS. before March 1644-5, when, on the death of Bishop Morgan Owen, the see was left void. The fact of the see continuing void till 1660 may account for "-Dugdale speaking of the MS., in 1655, as 'formerly' belong- ing to E^an Div. On this theory Selden is guilty of nothing worse than procrastination, a common fail- ing with the borrower of books.- Or it may be that Selden had the MS. copied, and that such copy was accepted in the place of the original. Certain it is that Edward Lhuyd found in the archives of ILan D^v "a very beautiful exemplar on parchment lately copied, but more elegantly than accurately written, the handwriting of the ancient codex being preser- ved'." When we bear in mind that Lhuyd was familiar with ancient MSS. and had seen the Gwysaney copy at DLanerch, it is suspicious to read of the handwriting of the original being preserved, es- pecially if we reflect that Bishop Field's successors had in all probability never seen it. But let us fix this firmly in our minds : there is not a scrap of ^^evidence =3 Selden bequeathed his Oriental books and MSS. to the Bodleian Library — at all events these were sent soon after his death; the second portion, after being offered to and refiised by the Benchers of Lincoln's Inn, was sent to Oxford in 1659. There was still a third portion, which perished utterly. According to Ayliffe "the fire in the temple destroyed in one of their Chambers eight chests full of the registers of abbeys and other manuscripts relating to the history of England." Can it be that this fire destroyed the Textus EcclesU", or does any one know where it is kept ? See the Rev. W. D. Macray's Annals of the Bodleian Library, 1890, pp. 111-121. xiv PREFACE. that Selden ever sent this Exemplar"^ to ILan Div ; while the fact that Bishop Field's signature is the last to appear in the original MS. (p. 305) is pre- sumptive evidence that it never was returned. Shortly after the death of Selden, Robert Vaughan of Hengwrt, Merionethshire, applied to one of the executors"* Mr. John Vaughan, of Trawscod,for a loan of the twelfth-century MS., and we cannot do better than give here a part of that correspondence"^ : — To Mr. Vaughan of Trowscoed, Feb. 5, 1654. Pardon me, I pray you, in that I have presumed (without any relation or acquaintance) to write unto you, and to crave your favour and furtherance to procure the loane of a booke, which (as I have been lately informed) was in the pos- session of your friend, the great antiquary, Mr. Selden ; I meane the booke of Landaffe, or Llyfr Teiliaw. I desire it for noe longer a tyme than I may conveniently write it out ; and for the safe keeping and returning of it at the tyme and place you shall appointe, I myselfe [with three others]. . . will enter into a bond of what penalties you please ; and if it may not be had that way, I humbly desire that you will take some order, whereby a friend of myne may have accesse to it to write it out, though that way will not give me such content as if I myselfe had the perusing and =4 What evidence there is proves just the contrary. Robert Vaughan writes Feby. S, 1654 " the Booke of Landaffe, being long since conveyed to England, there is not a copy of it in any parte of Wales that I do know." Cambrian Register, 1818, Vol. iii, p. 301. =s This exemplar seems to have disappeared in the time of Bishop Watson, See Preface to edition of 1840, pp. xxx-xxxi. ^ Selden bequeathed all his property subject to certain small legacies to his " beloved friends Edward Heyward of Reyfsham in the county of Norfolk, and of the Inner-Temple, Esq ; John Vaughan of Troescoed in the county of Cardigan, and of the Inner-Temple, Esq ; Matthew Hale of Liruolns-Inn, Esq ; and Rowland Jewks the elder, of the Inner- Temple, Esq my books, 'parchments and papers whatsoever, which I shall not otherwise dispose of . . . I give and bequeath to my executors to their own use and behoof: But desiring them rather to part them among themselves, or otherwise dispose of them, or the choicest of them, for some publick use, than put them to any common sale " : Seldeu's Will prefixed to his Opera Omnia edited by D. Wilkins, 1726, pp. liii — Iv. '7 Cambrian Register, 1818, Vol. iii. pp. 301-6 PREFACE. XV writing of it ; for (besides that it is an ancient MSS. that may require some skill in the reading of it) it contayneth many ancient charters and donations of lands bestowed upon the see and the bishops thereof, whose meares and bounds are therein written in the ancient British tongue, which now few can understand and truly write out Robert Vaughan To Mr. Vaughan of Trowscoed, March 2j, 1656. The cold of winter being now past, I finde myself in a good disposition to falle upon the writing of the booke of Landaffe, which you promised to lend me be pleased. ... to intrust somebody or other within the county of Merioneth to see me and my sureties scale and deliver a bond to your uses, of what penaltie you shall think fitt, for the restoring of it againe ; thereby to save me (being an old man) a journey, and much trouble to my friends, which otherwise we must undergoe, if we be driven to come to Trowscoed And as for the tyme of the restitution of it, I likewise humbly crave it may be as much prolonged as with convenience you cann, in regarde I must, according to my promise, write a copy for you, and another for myselfe ...'.. I have not such a command of my hand as young and nimble clerkes have, for I write very slowe, and therefore cannot performe in a moneth what they cann in a weeke ; but I am sure I shall thinke every weeke a moneth untill I have done. Robert Vaughan writes again on the 20th May, 1658, and after the lapse of sixteen months receives at last the following letter : I have, according to my undertaking, at my last being in London, procured that manuscript which you desired to transcribe, and have it with me for ydur use ; it now belongs to the publique library at Oxford, where Mr Selden's whole library is disposed. If you desire to make use of it at your owne home, for your better conveniency, I am required to take caution for the restitution by bond, to prevent accidents that may happen upon death or otherwise, which I suppose you will not scruple at, the property belonging to such a corporation as the University. . . . Trowscoed, Sept. 24th, i6sg. Jo. Vaughan. xvi PREFACE. The MS. was accordingly lent to Robert Vaughan, and his transcript* is now in the Hengwrt collection at Penjarth. Before it could be returned to Trawscod Charles II. was on the throne, and bishoprics left vacant by Cromwell were filled. This fact probably explains why the MS. was not, on its return, sent on to the " publique library at Oxford"; for it was once more the rightful property of the Bishop and Chapter of ILan Dkv. If Robert Vaughan made his promised second copy and sent it, along with the original, to Sir John Vaughan, this might be the Exemplar nitidis- simum of Lhuyd.= Prima facie this theory derives support'* from the antique style of the writing of R. Vaughan's copy at Penjarth. But even supposing this view to be correct, fresh difficulties arise. Why did Sir''' John Vaughan send the copy to ILan Ddv and retain the original at Trawscod ? Did he consider the times too unsettled to restore the original to the archives of the Cathedral, or did he keep it back because he intended it for the Bodleian Library, but owing to the pressure of official duties'' forgot or neg- lected to deposit it there, till death once more changed the home of the manuscript. =8 The chief difficulties in accepting this theory are : (l) The difficulty Robert Vaughan experienced in writing, and the time it would take to make two copies in the old characters ; (2) the reported inaccuracies of tte Ex- emplar as well as of the copy of the Exemplar in Jesus College ; (3) the fact that the Exemplar was evidently correct in some instances where the Hengwrt MS. is certainly wrong. Still, Robert Vaughan's failing powers might account for a second cppy being less accurate than the first, though the additional practice thus gained might improve the characters. And if both copies were made direct from the original there would inevitably be slight variations. Lhuyd unfortunately never saw the Hengwrt copy, and the question can scarcely be settled definitely unless we recover the missing Exemplar, or discover a direct account of its origin. The probability is that Robert Vaughan wrote a second copy in fulfilment of his promise to Sir John Vaughan. PREFACE. xvii The next link in the chain of evidence is the in- scription in small brass nails on the front cover of the MS. — Librwm hunc temporis injurias passum novantiquo tegmine munire curavit R.D. i6g6. This Robert Davies of Llanerch (1658-1710) was a keen antiquarian, and had presumably become possessed of the MS. through his marriage. 3° " From Mr. Robert Davies the MS. descended to the successive, owners of his estates, and finally to Mr. John Davies, his great- grandson, who died without issue in 1785 In 1792 the Welsh estates of the Davies family were divided by act of Par. liament between the two sisters of Mr. John Davies, and the MSS. were divided at the same time.'" The Liber Landavensis, among others, went (with Gwysaney) to Mary, who married Philip Puleston of Havod y Wern, co. Denbigh, Esq. ; of which marriage the sole issue was a daughter, Frances, who married Bryan Cooke, Esq., of Owston, CO. York, M.P. for Malton ; whose grandson and heir, Philip Bryan Davies-Cooke, Esq., of GiDysaney and Owston, is accordingly the present most careful and courteous owner of the never really missing MS."* The MS. itself is strongly bound in oak boards, "9 Mr. (afterwards Sir) John Vavighan, who became Chief Justice of the Court of Common Pleas in 1668, had a perfect right to retain the MS. under the terms of Selden's Will (see note 26) 5 and the ^t of the MS. to Oxford was perhaps never anything more than a pious intention, for neither Sir Thomas Bodley's Librarian, nor the Keeper of the University Archives can find any reference whatsoever to the MS., or to the bond of Robert Vaughan. Still this proves nothing, because whenever I have tried to trace how certain Welsh MSS. have come into the Bodleian I have never been able to discover a proper entry in the Records of the Library before the year 1882. Sir Matthew Hale also died possessed of some of Selden's MSS. The executors, being desired to part some of the books and MSS. among themselves, did so. Their case then is not one of other days, other ways. 3° Robert Davies owned the adjoining estates of Llannerch in Denbighshire, and of Gwysaney in Flintshire. He married Letitia, the grand-daughter of Sir John Vaughan, and the sister of John Vaughan, (ist Viscount Lisburne) of Trawscod or Crosswood, near Aberystwyth. Mr. Haddan' thinks the MS. passed to R. Davies " either by gift of Sir John, or upon his death in 1674", i.e. when R. Davies was 16 years of age! The brass-sprigs inscription on the cover, as well as the book-mark inside it, makes it likely that the MS. was a gift, to R. Davies, but from his wife's brother rather than from her grand-father. R. Davies "died on the 8th and was buried on the nth July, 1710, at Mold, aged 52." XVIU PREFACE, and has on its end cover a bronze figure^' in high relief as represented in our frontispiece. To protect this figure from accidents a padded 'casing' has been made to fit the covers, which bind together (i) a philosophical" treatise, (2) a Latin version of the first Gospel^t, and (3) the textual matter of this work. In the Book of ILan DAv proper, which contains 84 leaves of vellum in good preservation, the writing is not all the same, nor does it belong to the same time. The part-author, part-compiler began on column ']'] (=p. 68) with the words De prima statu Lanfiavensis Ecclesie ; and the writing of the principal hand (A) is so characteristic that he would be ill- advised who would venture to assume that it is the work of more than one scribe. The text also bears throughout the impress of so marked an individu- ality that I am convinced that it is the work of one man, whom I suspect to be no other than Geoffrey of Monmouth. Such a suspicion is a little startling 3» The method of dividing the Library was so original that it deserves to be commemorated. When a work was in two volumes one heiress took Vol. I, and the other Vol. II. But apparently in the case of single volumes and of the MSS. (including the Liber Landavenns) they were placed in a scale — some in one end, and some in the other ! Such is the family tradition as I understand it. 3» This figure according to Mr. Haddan' represents "our Lord standing on a crescent and uplifting His hand in the act of blessing." Others have thought it intended for St . Teilo, which seems far more probable. There is no nimbus, and there is a book which may typify St. Teilo's Book, the old name of the Gwysaney MS. At all events it is certain that the figure is not " standing on a crescent," but silting on some architectural device, 33 The subject as far as it could be made out seems to be philosophical : the writing is simply " horrible", and belongs to the (?) 14th century. 34 This copy of the Gospel was written earlier than any part of the Book of Llan Dav, but the earlier chapters, being either lost or injured, have been re- placed in a hand of about 1400. Mr.Haddan' says that it is the " Vulgate text, but with a trace here and there that the transcriber was familiar with the old Latin {e.g., the words ventura and omnes are interlined respectively at c. iii, V. 7, and c. vii, v. 23)." PREFACE. xix at first, but on examining the probabilities it becomes less and less so. Mr. Haddan' and others have as- sumed that this fine example of calligraphy was penned 'during the episcopate of Urban,' and possi- bly under his guidance. But what is the proof of this ? The MS. itself does not support such an assumption, for, at the very beginning of it, Urban is spoken of as the 'aforesaid bishop, a man of blessed memory ' (p. 85), a statement in itself suf- ficient to preclude the possibility of its being written during Urban's life. The exquisite style of the writing also points to a later time. At first sight one is apt to assign the MS. to the third quarter of the twelfth century. When, however, I came to tran- scribe it and to read it over carefully a second, third, fourth, and fifth time, the conclusion was forced upon me that hand A must have been written about 1 1 50. Other considerations support this conclusion. The large bold hand at the beginning of the Black Book of Carmarthen belongs, at the latest, to the first part of Henry I I.'s reign. In the Black Book the common plural termination is -eu ; the older form -ou never once occurs. In our text on the contrary the -ou as a plural termination is constant^'. Thus we find the time of composition limited on the one side by the death of Urban, and on the other by the closing years of Stephen's reign. 3SThe exception to the uniform use of -ou is furnished only by proper names such as Guore», Loude», Gurcen««, Oufre», L. Loude2« & Le»brit. These instances, though they do not afifect the plural -ou termination, are just enough to indicate the beginning of the transition period. 3* Ward's Catalogue of Romances in ike Brjtish Museum, 1883, pp. 203-222. XX PREFACE. That such a man as Urban, who spent his episcopal days in contending with his brother bishops of Here- ford and St. David's, and in travelling repeatedly to Rome to appeal to the arbitrament of the Holy Father, should hunt up and collect old charters on which to rest his case is precisely what we should expect. But that lives of Saints should be written in the midst of such unseemly strife is less probable; and in 1 133 Urban, in itinere Romano, died fighting to the last. The see was left vacant till 1 140 when Uchtryd, the archdeacon, was consecrated bishop; and then or soon after his more celebrated nephew succeeded to the archidiaconate.3^ The Prophecies of Merlin and the Historia Regum Britanniee were already ^^finished. What could be more natural than that Geoffrey, find- ing a large accumulation of documents in the archives of the Cathedral, and being now officially connected with the edifice, should conceive the idea of weaving them into a connected history? It is difficult to imagine that the author of so successful a work as the Historia Regum Britanniee should rest content for the re- mainder of his days with merely revising that work, and with the metrical recreations of the Vita Merlini. Besides, the writing itself has all the appearance of being spread over some years, and in the case of the grants the influence of a more archaic style is trace- able in the formation of the characters. All this we might expect in an original MS., but scarcely in the case of a transcript. Again, in the rubric to the late twelfth- century copy of the life of PREFACE. xxi Teilo in Vesp. A. 14, the author's name appears as ' Galfrid, the brother of Urban bishop of ILan Ddv.' It would be a strange coincidence indeed to find two Galfrids at ILan Div at the same time who were both possessed of marked literary ability. Urban had a brother named Esni, but of Galfrid there is, to my knowledge, no mention except in this rubric. The confusion might arise from the likelihood of the Vespasian copyist hearing that Geoffrey was a near relative of the bishop of ILan Div, and, without staying to inquire to what bishop or in what degree he was related, ' put him down ' as brother of Urban. To attribute the authorship to a 'brother' of Bishop Urban might also be to add to its authority, especially in the 'spiteful days'^^ of William of Newburgh, and immediately after. One more point must be mentioned. Whoever the author of the work may be, that he did not live to finish his task is very evident. The compilation is interrupted during the episcopate of Herewald, and nothing short of death would be likely to prevent the writer bringing his account down to the demise of Urban, who had done so much to revive, maintain, or extend the claims of his diocese. And not only is the story interrupted, but blanks^' are left here and there showing that the author considered there were more materials for his purpose, or that further in- vestigation was necessary. Had he been merely 37 The Bulls of Calixtus II (pp. 87-96), and the description of the Seven Cantreds of Morgannwg {p. 247-249) are instances of such blanks being utilize4 later to insert matter disconnected both with what precedes and follows. xxii PREFACE. drawing on his imagination we should have no breaks in the narrative, no gaps left to be filled in later. In certain portions of the lives of Dubricius, Teilo, and Oudoceus we have a pen emancipated more or less from historical facts, and revelling in traditions as generally is the case with the lives of saints. How different are the prosaic parts which deal with the grants^M No one who has any knowledge of Old Welsh will for a moment believe that Geoffrey or any of his contemporaries could have written the Welsh of Teilo's Privilegium, or of the boundaries. The forms of the proper names also bear their witness; and the names themselves will furnish the ethno- logist with many a lost link in the story of the past. It is when we come to deal with the ■♦"chronology that real difficulties arise. There were probably no materials besides the grants to guide the compiler, and many grants must have perished, while those which remain are often difficult to date. Evidently no complete list of the bishops had been kept, and the very names of some of them may have been ^'lost. Let a modern historian attack the subject and, by way of a beginning, tell us when Dubricius lived and died^s. We have probably most of the materials which the compiler had, and it behoves us to make a more scientific use of them. On page 7 1 we are told that Dubricius divided the charge committed to 38 For instance Bp. Cyvelach, killed in 756, is not mentioned. Councils, p. 147. 35 Dubricius was a contemporary of Samson, bishop of Dol, who attended the Council of Paris i-a A.D. SS7, and signed his name 'Samson Episcopus.' See Councils, p. 149 ; and Vita S. SaTnsonis in Mabillon's Acta Sanctorum. ' PREFACE. xxiii his care by sending a certain number of his disciples among those churches which had been given to him- self (in his native district of Erging). We find the names of these disciples on page 80, and they appear as suffragan bishops on pages 160-167. Godwin and others failed to grasp this fact, and in consequence the suffragan bishops appear as Bishops of ILan Div. Hence the unreasonableness of much of the old criti- cisms by which the trustworthiness of the Liber Landavensis was impugned. The inversion of the order of the documents does not invalidate their testimony, but rather enhances it, for it tends to re- move the suspicion of artifice and forgery. The misplacement of Bishop Grecielis, was discovered by the compiler, for he states on page 181 that Derthguin succeeded Oudoceus, and adds on page 184 that Grecielis followed 'a long time after,' and then ' after an interval ' came Cerenhir. A critical examination of the lists of witnesses fully bears out this statement.*" The names of clerics who become abbots or bishops, and especially the names of kings are helpful in matters of chronology. If a witness appears in one place -as filius regis, in another as rex, and in a third place as pater regis, we feel sure of the order in which the grants should be arranged. However these questions of chronology and history would require a volume to discuss them ; and as the ♦"The order of the succession of the Bishops seems to have teen as follows : — Dubricius«, Teliau, Oudoceus, Berthguinus, Trichan, Elvogus, Catguaret, ? Grecielis, Cerenhir, Nobis, Nud, Cimelliauc, Libiau, ? Gulfrit, Pater, Gucaun, Bledri, etc. The disciples of Dubricius appear as bishops on pp. 160-8 ; Gaodloiu and Edilbiu I cannot place. The above order is merely a tentative suggestion. xxiv PREFACE. Series to which this work belongs aims simply at providing reliable texts with adequate indices, we must revert to the question of authorship. The cjiarters pure and simple are, on the face of them, genuine*^- while the Synodical accounts, though based on facts, are clothed in the words of the compiler, and decorated by certain touches calculated to im- press rebellious subjects with a salutary fear of church discipline. Hence the interpolated passages about bells being inverted, about relics and crosses being removed from the altar and placed on the ground, at a time earlier by several centuries, than the com- mencement of such methods for enforcing obedience to the ecclesiastical power*'. Such words as 'Post hec' 'Post longum tempus,' 'Factd ' 'iterum' serve. generally to warn the reader of the amplifications or additions of the compiler. Then the lectiones in the lives of the saints were written ' for example of life and instruction of manners,' and can never have been intended to be accepted seriously as history, though even here certain incidents may be coloured rather than invented. We must remember that the writer was a divine 4' For instance in consequence of a broken vow and a foul murder we find (P: 147) that the crosses were removed from the altar to the ground, that the community was refused baptism and communion, and that in a full synod King Meurig, the offender, was laid under this curse : — " May his days be few, may his children be orphans, and may his wife be a widow." An excommunication affects only the perpetrators of crimes ; while an "interact is indiscriminating in its censure and condemns a whole nation, and that commonly for no crime." The time when interdicts were first promulgated seems to be a matter of dispute. Protestant writers seem to think that Gregory VII (=Hildebrand, 1015-1085) "was the originator of them, as he mentions them in his letters." Morinus thinks mterdicts were earlier, and Habertus makes them as ancient as St. Basil who said that " when the whole church make themselves partakers of another man's sms they may be censured together." PREFACE. XXV who took an ecclesiastical, not to say a ILandavian view of history. It is not without a purpose that Dub- ricius, Teilo and Oudoceus are styled archbishops, rather than bishops. And particularly the journey of Teilo, David, and Padarn to Jerusalem is cunningly and ingeniously introduced■•^ Giraldus Cambrensis says that, in the time of Bishop Bernard, the Chapter of St. David's earnestly entreated Honorius II. to restore to St. David's the metropolitan^ authority which had been transferred to Dol by St. Samson. Moreover in the year 1135 Henry of Huntingdon states that the ' Bishop of St. David's has received a pallium from the Pope tempore nostroi which would have the effect of establishing its supremacy over ILan Div*3. However, the author of the life of Teilo was equal to the occasion — he skilfully goes behind the controversy of his age, and shows how at Jerusa- lem the clergy there, instructed by an angel from heaven, proclaim Teilo to be ' exalted above his brethren ' David and Padarn'''. After this consecra- tion at Jerusalem, Padarn was presented with a '•'•staff 42 See pages 103-107 of the text. The journey to Jerusalem is given also in the Life of St. David, which is alledged to have been written by Ricemarch {Cambro British Saints, pp. 102- 144). In that life, St. David seems to receive all the gifts including the bell ! Whether Rhygyvarch did or did not write a life of St. David seems to me an open. question. In its present form it is almost certain that it is later than the pallium incident of 1135 ; and all the MSB. of it are later than the original of our text. 43Haddan and Studds' Councils, pp. 317; 344; 382-3. « The name of Padam's staff is Cirguen. Mr. Phillimore tells me that the 'Cerirguen' of the Cambro- British SS., p. 190, is a misreading of the MS., and he compares the name in the following quatrain in a nth century MS. of S. Augustine De Trinitate in the Library of C.C.C. Cantab. Amdinnit trynit trylenn Amtrybann teirbann treisguenn Amcen creirion gurth Cyrguenn Amdifiiys Written according to the late Mr. Brad- shaw by Johannes, son of Sulgen, bishop of St. David's, 1071-1089. See the Arch. Cambrensis, 1874, p. 340. xxvi PREFACE. and choral cope, because it was observed that he was an excellent singer ; St. David received a wonderful altar ; but to 'Blessed Teilo, the Pontifex,' was given a Bell more famous than great, more precious than beautiful, for in sweetness of sound it seemed to excel every organ ; it condemned the perjured, it healed the sick, and what is far more wonderful, it kept sounding every hour without being moved until, by the rash and constant handling of sinful men, it ceased from its sweet services/" Teilo ' the pontifex' receives the pastoral care of the church of ILan Div together with the adjoining''^ diocese which his predecessor Dubricius had held; and like as a bell invites men from sleep and slothfulness to the church, so Teilo by his preaching invited them to heaven. Then comes the Yellow Pestilence, which appears as a column of watery cloud, having one end trailing along the ground, and the other on high sweeping through the air, traversing the country like a shower passing through the bottom of valleys."" Passages such as these exhibit the consummate literary artist ; while Bernard's pallium, real or im- aginary, sheds a flood of light on the introduction of the journeys to Jerusalem with its special glori- fication of Teilo, and confirms, in a very unexpected manner, the palseographical evidence that the com- position is later than the time of Urban. In fact the *5 There is no church I believe dedicated to Dubricius outside Erging; there is no mention of him in the Book of St. Chad, which was placed on the altar of Teilo ; Nobis signs \axci&eVi bishop Teliav ; while the above passage confirms the supposition that Teilo, not Dubricius, founded LI. DS.V. When Urban re- built the Cathedral he rededicated it, and introduced the names of Dubricius & Ondoceus in order to claim their churches from Hereford& S. David's respectively. PREFACE. xxvii more one examines the subject the more reason one finds for attributing the composition to the time of, Geoffrey's residence at ILan Div ; while the text itself at times forcibly reminds one of the Historia Regum^Britannics. Moreover, among Latin MSS., the two works are distinguished by this striking characteristic in common — the orthography" of the Welsh names is singularly accurate in both, a fact that Mr. Phillimore would have me emphasize. And when we recollect that Geoffrey died suddenly while attending Mass** in 1 1 54, we seem to receive an explanation of the unfinished state of the original manuscript, whose historical value is neither enhanced nor diminished by such a conclusion. Every statement should be taken by itself, and tested in a scientific way. Even the most extravagant story may have a core of fact. The modern idea that Geoffrey ' invented everything ' is quite as unreasonable as the old atti- tude which accepted all he said as serious history. The judicial spirit will avoid uncritical extremes, and bear in mind that if none of the documents of the Liber Landavensis, in their present ''^form, 'can <* It would be very interesting to learn the result of a careful comparison of the style and language of the Hist. Reg. Britannice with that of the Life of Teilo. It is to be hoped that a competent student of Mediaeval Latin wiU take the matter into his consideration. « I need hardly explain that I mean the orthography of the best MSS. of the Hist. Reg. Britannice, not that of the printed editions. •f The Bruts, edited by Rhys & Evans, 1890, p. 318. "> Haddan & Stubbs' Councils, p. 126 ; and on p. 147 we are told that the Liber Landavensis " preceded Geoffrey of Monmouth and is wholly free from the legends about King Arthur, with which a few years later it would inevitably have been filled ; as it is also (naturally) from the S. David's fictions about "Archbishop" Samson, which occur first in Giraldus. But the internal evidence of the book is sufificient to prove that all the earlier charters contained in it were not contemporary with their professed dates the closely xxviii PREFACE. claim earlier date than the loth, or possibly in some cases the 9th ' century, still ' the bare facts alleged by them may probably be admitted upon their evi- dence, and are likely in themselves.' But apart from probability and internal evidence, the marginal and other entries^" in the Book of St. Chad prove beyond possibility of doubt that some sort of record was kept at ILan Div at least as early as the ninth century ; it also proves that there was a bishop Nobis^' at ILan Div, and thus establishes in a very satisfactory manner that, when documents had been taken away or lost, our compiler did not invent but was content, as in the case of Elvogus, Nobis, and Marchluid, with merely registering the bishops' names. Eu henw gawn, dyna i gyd. parallel charters of the abbey of Llancarvan in the Vita S. Cadoci (Cambro- Brit. SS. 86-93) ^rs of ^ similar character. The same lands indeed are in some cases granted by the same persons and for the same expressed reasons to Landaff [see pp. 180-2; 210 of our text] and to Llancarvan in the V.S. Cadoci,'" pp. 92-93. Again on p. 44 we read that "the general tenor of Geoffrey of Monmouth's narrative (obvious fable apart) is in accordance with probability, so far as regards the fortunes and acts of the British Church. Its details are wholly untrustworthy." We are further told (p. 142) that Geoffrey and Giraldus " are the first writers that systematically invent British and Welsh Archbishoprics respectively." The reader will do well to note (i) that the Liber Landwvensis is not free from the ArchiepiscopcU "fictions" ; (2) that the original scribe left columns loo-iio blank in the Gvrysaney MS., a fact which implies that he had more to add about Dubricius ; (3) that the references to the Archbishoprics of Kaer Evrog and Kaer Lhofi ar Wysc (see the Bruts, pp. 169 ; 184) may be later interpolations ; there is no reference to Dubricius crowning Arthur in the Epistola ad Warinam ; (4) that the earliest MS. of the life of S. Cadoc is about half a century later than the Gwysaney MS., and therefore can have borrowed the parallelisms (which are very slight) from it ; and (5) that the allegation that Geoffrey was Arthur-mad and could write nothing without introducing this hero is merely a pious superstition, which rests on no basis of fact. The most that can be said about Geoffrey is, that he cultivated the Arthurian germ and tried the experiment of innoculation. The period of in- cubation seems to have lasted fully a generation after he was laid in his grave. It was about 1 175 the infection began to spread with marvellous developments, and the effects are traceable through the centuries down to our day. 5° See p. xlvii. According to the Annates Cambria there was a Bishop Nobis at St. David's, 840-873. Probably this is a case of translation from LI. DSv to St. David's rather than of two men bearing a common name. PREFACE. XXIX Facsimiles are given of the principal hands, and the Table appended here indicates fully where the Hand Columns A 77—99 )> III — 294 »s 296—330 Bs' 1—30 C 33—35 Da 31—32 J) 36 D^ 37—62 )9 70—74 1) 100 — no E 63—70 )> 75—76 Fa 331—336 F6 62 & margin F£ 294—295 G 352-368 Ha 337 H^ 337—338 \a 339 lb 340 Ka 339—340 Kd^' 340 L* 341—342 M 342 Na 343 N^ 343 O 343 Pa 344 Pi 344 Pc 344 Q 345-350 Rs' 350-351 S Marginalia Pages 68, 1. I to 86, 1. 30 97, 1. I ta 247 1. 19 249, 1. 9 (0 27s, 1. 8 I, 1. I io 24, 1. 27 27, 1. I io 29, 1. 30 25, 1. I to 26, 1. 29 30, lines I — 18 30, 1. 21 to S3, 1. 4. 6r, 1. 18 to 65, 1. 13 87, 1. I to 96, 1. 13 54, 1. 14 to 61, 1. 17 65, 1. 16 to 67, 1. 17 275,1. 9/(?28o, 1. 19 S3, 1. 5 to 54, 1. 13 247, 1. 20 to 249. 1. 6 306, 1. 1 to 334, 1. 14 281, lines I — 6 281, 1. 9 to 283, 1. 34 284, lines I — 14 285,1. 19/^7286,1. 16 284,1. 15 to 285,1. 14 285, lines 15 — 18 286,1. 19 /17289, 1. 21 289,1. 22 to 290, 1. 33 291, lines I — 17 291,1. 18 to 2g2, I. 26 292,1.281/(7293,1.33 294, 1. 1 to 29s, 1. 17 29s, lines 18 — 20 29s, lines 21 — 31 296,1.1 to 303,1.31 303,1.32/(7305,1.25 335 ^0 344 Date, &c. 1136 to 1154; see facsimiles facing pp. 120 j 230; 255. 1154/(7 1 1 75. ? 1126J see pp. 27-29. ii6oto ii85jsee2°d col.offac. facingp. 29. 1 160 to 1 180; see facsimiles facing pages 31 & 43. 1160 to 1 185 ; by a firmer younger hd. cp. Da; see fac.p. 275. Late 1 2th century. Early 13th century. ?i348; seep. 327. Late fourteenth century. Earlier than 16. Apparently 1199. Thirteenth century. Thirteenth century. Thirteenth century. A.D. 1332. Thirteenth century. Thirteenth century. A.D. 1328. Circa A.D. 1300. ?A.D. 1305 ? 14th century. Circa A.D. 1400. 16 different hands. Mostly 15 th century. ' S'B represents probably more than one hand. The writing of cols, i — 8 resembles that of A ; a fresh hand possibly begins with col. g, and perhaps another with 1. 18 of col. 13. It is only towards the end of this hand that XXX PREFACE. different hands begin and end, together with their approximate dates ; it is therefore unnecessary to discuss each hand separately. The facsimiles facing pages 27, 29, & 230 show the exact size of the original MS. — the others are reduced more or less. Signs or contractions are numerous in the manu- script. To have reproduced these would have been to make the text unreadable to the great majority of the subscribers ; while the customary method of expanding them by the use of italics (that make- shift expedient of Philistine printers) is injurious as well as offensive to the sight. For example : — Innocentius G^iscopuf feruuf ieruozum del. Ven- erabilihus iratv'ihus . W. Cantuarienfi archieptscopo . eiusque fuffraganeif eptscopif (aluiem . et aposlolicam henedutionem . Ven^^^bilis irater nosier Yrhanus . landauenfif episco/>us . qui modo ad nosiram deuote uenit prefentiam ftudiofi de moze paftoris . pro utilitate ^cclesi^ {ib'i co»«miffe . quamuKetas et egritudo, enim, ianztx, heaf\, utriusque, tgitar, quomam, tamen, (p. 60). A new method has therefore been devised for the expansion of contractions, that of simply underdot- ting the ordinary types ; a method which is at once distinctive without being obtrusive, or in any way injurious to the eyes or patchy \n appearance. Britannia is used for Brittany in our text. K3 is in the hand which cut down by one-half the tithes in Ko, so that the Summae are false. L is in 4 distinct hands. The reader can distinguish R's 16 different hands by the extra distances between the lines of the text ; while the later additions from various pens are placed within brackets. Many of the Marginal hands are represented in our facsimiles ; and the reader by reference to the printed text of the Marginalia, can make out the classification of these hands, which with only one important exception belong to the isth century. Marginal hand V, except for the rustier ink, resembles that of the Cottonian copy of the Book of LI. D4v in ViteL C. la PREFACE. xxxi The characters aeioubcdhmnprstv ^, p, 2, y, / were specially cut'" for this work ; and the following is a complete list of the peculiar types used in it, together with their interpretation : — 9 = ae; jr = f; 5=g; 2 = r; ji = r;f = f;P = W;p = w;3 = Y; 3 (final) = ch orz; and d or 5 = ^^ in 7iee,' i.e. the dental spirant voiced. represent letters patched with red in the original, while ITALIC CAPITALS represent letters patched with yellow, and '^\%'^J\f> those patched with both red and yellow. Words italicised in the text have in the MS. a yellow line drawn horizontally through them. All proper names, as well as the dates at the end of the Bulls in hand X^b probably had this line across them originally ; but the yellow is now in most instances so very faint as to be practically invisible. No no- tice is therefore taken of any of the doubtful cases. LARGE CAPITALS, =*Head-Lines, Headings of Chapters, printed in any of these heavy-faced types, are all written in red ink in the original; while the open" Capitals and everything worded in English represent blanks in the manuscript. s= I have to thank Messrs Miller & Richards of Y.6Sxs!o\a^, facile principes among type founders, for the care with which the punches of the underdotted types were cut so as to secure an even effect when several letters are placed side by side. S3 In the Head-lines (which are those on a level with the paging of a book) the word Episcopus is spelt in two ways — EPISCOPVS represents a full spell- ing in the MS, and EPISCOPUS the contracted form EP'S. *» See first letter of pp. 25, 26, 30, &c., &c. xxxu PREFACE. In the preparation of the Book of ILan Dav the aim has been to reproduce letter for letter the text of the MS., neither adding, omitting, nor amending, even when the reading is obviously erroneous. And as with the previous volumes of the Series, so with this, the transcribing of the manuscript and all press arrangements devolved upon the writer. As soon as the transcript had been set up in type it was laid aside, and every proof-sheet was collated with the original, once by Professor Rhys and thrice by the writer ; while, both, as a rule, also read one of the three proofs of each sheet without reference to the MS. Moreover, after the book had passed through the press, the writer again collated the entire text with the original ; and he has thus been able to notice in the Pal^ographical Notes a few errata, chiefly due to breakages and transpositions of type in passing the sheets through the printing machine. If therefore any departure from the reading of the MS. remains still undetected in the printed work, it cannot be attributed to want of care. For the Appendices and Index I must accept the sole responsibility. And if it cannot be said that the same painful degree of precaution to secure so large a measure of accuracy has been taken with pages 335-424 as with those preceding, still less has there been anything bordering on carelessness; while in point of time and labour this part represents the greater half of the work. The text of Appendix I, which is now printed for PREFACE. xxxiii the first time, was often difficult to read, owing to the bad preservation of this part of the ''MS. In the case of the tithes on pages 327-331, it was found necessary to express the amounts by figures rather than by letters : this deviation from a strict repro- duction of the original was unavoidable, on account of the double columns. The list of the deaneries and churches on pages 318-326, should be compared with a similar, but older list in Cotton MS. Vitellius C. 10." The student of 'prices,' or the compara- tive value of money in the 13th and 14th centuries, will find the comparison instructive. The Marginalia which repeat the text verbatim et literatim have been omitted ; but all those which differ from it in the slightest degree, if only in orthography, have been included in Appendix II, and have been revised twice with the original. Some of them are by no means easy to read, while the bulk of them seem to have no particular interest. Still, it was thought best to include everything irre- spective of its apparent value, because an important fact may sometimes lurk behind what looks to the uninitiated like a commonplace remark. The lives of Dubricius, Teliau, and Clitauc in Cotton MS. Vesp. A. 14, are simply imperfect tran- ss The Estinuzciones (folios losfi-wob) of the Cotton MS. were written in the time of Henry III ; and the TaxcUio (folios iiSa-llSa) in the time of Edward I. The list of churches correspond very nearly with that on pages 318-331 of this work. I once intended to give this list as an Appendix, and copied the whole with that view ; but as Mr. Clark has already printed it in his CartcB et Alia Munimenta de Glamorgan vol. iii, I have abandoned my original plan. The orthography of Mr. Clark's readings should be accepted with caution. The MS. contains similar lists of the dioceses of St. Asaph (fol. ilia-ll4J), and of Bangor (fol. 1 19a &c. ) There is no mention of the diocese of St. David's. XXXIV PREFACE. scripts of the lives of these saints from the Gwysaney MS. Still, as I had collated our text with the Vespa- sian copy I have given the result in Appendix III; but, it must be confessed, without revising the proofs of the Variant Readings with the Cotton MS. Appendix IV contains translations of all the boundaries given in Welsh. Prof Rhys shares the responsibility for the sense of these, but not for the wording, ^^spelling, or italicised additions. Many places could not be identified, many more remain- ed doubtful ; and to modernize the spelling in such instances would be to mislead the reader. In many cases, therefore, the orthography of the text is fol- lowed, even so far as to spell some names in two ways even in the same boundary. In cases where the places are known, I have assumed that the ortho- graphy should bear some relation to the sound and accent, and that separate words should not be joined together. It not unfrequently happens that the same place-names are variously accented in different parts of Wales. For instance, if I write ILanarth, Penarth, Groeswen according to the received usage, who can tell me how to pronounce these ? But if we were to restrict this spelling to those cases where the first syllable is accented, and write ILan Arth, Pen Arth, Groes Wen when the stress falls on the final element the difficulty would be removed. In the former case s« I wish it to be clearly understood that I have not attempted to set up a new system of spelling the modernized forms, for every Welsh Press has a system of its own already. I have generally kept as close as I could to the original orthography in order to call attention to it. 5' Hengwrt MS. 135, possibly in the autograph of DavyS Nanmor. PREFACE. XXXV the emphasized first syllable shows that the two elements have become fused together, forming a genuine compound word ; whilst in the latter case the fact that the second part retains the accent proves that there has been no such fusion, and that we have to deal with two separate words, which it is therefore (apart from all phonetic considerations) incorrect to treat as a compound. Again, in modernizing the Old Welsh plural termin- ation -ou {-eu in Middle Welsh) I have deliberately rejected the unhistorical and irrational -au form of Welsh printers ; and for this reason : There is no evidence at all that there ever was a time when this -au was so pronounced in any commote of Wales. Over more than three-fourths of the Principality one never hears anything but -^ ; while over the remain- ing fraction the sound approaches that of -a. The earliest known instance of this perversion occurs in the MS. of a writer from Beth Gelart, who, having perhaps noticed that Mid. Welsh -ei- had in his time become -ai- in monosyllables, thought therefore he would simplify matters not only by extending the innovation to unaccented syllables (where no corres- ponding change of sound had or has taken place), but also by altering -eu into -au, despite the fact that the accent never falls on it. Besides, the etymological analogy is against such a change. The rising gene- ration of my countrymen would do well to consider whether the laws of sound and the practice of centuries should be set aside merely to follow a "bard. Why XXXVl PREFACE. should we discard the example of our best MSS ? If we change the -eu at all, we should adopt its present phonetic value in the mouth of the great majority of Welshmen, and write simply -e. We should thus stand on solid ground, both historically and linguistically. In our text the letter u has to do duty not only for the vowels u and w, but also for zy as a semi- vowel, as well as ior f=v. As a vowel it is retained or changed into w in accordance with Mod. Welsh usage ; as a consonant it is changed into v ; while as a semi-vowel always following g- it is retained for the convenience of non- Welsh readers, after the analogy of queen, Guinevere, Guise, and Guido. It is much to be desired that we should restore to the Welsh alphabet the character 6, used in the Golden Age of our literature, to represent w as a vowel. We should not meet with Welshmen unable to dis- tinguish between the w in ' gwyn' and the w in 'Hwyn,' if the latter were written IlCyn, and the former kept unchanged. In the first draft of the Index every name was entered in a strictly alphabetical order according to the orthography of the text. When, however, the work had been completed on these lines, it was often found that the references to a single individual, owing to variations of spelling, had become widely separated under half a dozen or more headings, and would therefore have required a bewildering number of cross-references. Consequently the modifications explained on page 385 had to be introduced — PREFACE. xxxvu modifications which made it necessary to recast and rewrite the whole. In cases where the ortho- graphy still presented a difficulty, the variants had to be grouped together under the leading form, as well as to be entered independently and provided with cross-references ; while variations too slight to be reproduced are indicated by italicising the references. Besides, until the first draft made it possible to refer to every name in the text, it was not feasible to apply the 'witness test' to the chronology, and as a consequence separate individualities bearing identical names had now and again been merged together. Still, as this and other tests left some difficulties un- solved, it can hardly be expected that the Index should be altogether free from errors arising from confusion of persons. But among such must not be reckoned those cases where the separate identities have been marked off by placing a colon (in place of the usual semi-colon) between the figures, although a common heading does duty for two men of like name. It is a curious fact that names of clerics and laics seem to run in pairs throughout the documents ; but all confusion from this source has been obviated by the addition of the letter c. or /. after their re- spective names. Besides, the insertion of these and other differentiating letters will greatly facilitate re- ference, and practically answer the same purpose as if the lines of the page had been given. The reader will further note that Cp. or cp. ( = compare) has a three-fold signification, that of calling attention (i) xxxviii PREFACE. to some difference in the forms of a name without distinction of personality, (2) to some similarity of forms without identity of persons, or (3) to cases which the writer could not determine one way or the other with any degree of certainty. In addition to the names of persons mentioned directly in the text, the names of their fathers, and the second elements of compound place-names have headings of their own. Another feature introduced into the Index has been the inclusion of the modern forms of the ancient names of places and streams, ^ wherever these have been'' identified. If the list of possible identifications has not been exhausted, at all events it has been considerably shortened ; and if those living in certain neighbourhoods could be 58 It is only he who has attempted to identify Old Place-names, often with no better help than such a broken reed as the Ordnance Survey Maps, can form any conception of the difficulty and tediousness of the task^ It is not how much time it takes to make your identifications, but how much fruitless labour you spend on those places which baffle your inquiries. Frequently nothing but old charters can solve difficulties ; still there are numerous cases where the native of the district specified, and he alone can give the information wanted. For instance, take Isceviog and Meithini near Llan Deilo Vowr. I had found on the Ordnance Maps Iscaio and MySyfai, but who could dream from such or- thography that these places are pronounced Skeio and MiSii/i respectively, as Mr. Lleuver Thomas tells me. Mr. Llywarch Reynolds has similarly solved other difficulties by making special pilgrimages to certain localities ; and I have to thank the Rev. R. J. Jones for making inquiries about Gavannog. In attempting these identifications I have travelled entirely outside the scope of the Series of Old Welsh Texts, and punished myself by a year's hard labour. • Without Notes it was not possible to indicate either the sources of the inform- ation, or the neighbourhoods in which certain places should be looked for. Among the works consulted were the following : (i) P. Nicholai Taxatio EcdesiasHca ; (2) Valor EcclesiasHctis ; (3) Calendarium Inquisitionum post mortem ; (4) Le Neve Fasti EccUsiae Anglicanae ; (5) Jaffe's Regesta Pontifi- cum Romanorum ; (6) Bibliothique de Pkole des Charles, 1879, Vol. 40, pp. 154-194 ; (7) Ughelli Italia Sacra ; (8) TrJsor de Chronologie ; (9) Foun- dation Charters in Monasticon Anglicanum ; (10) Carta de Glamorgan ; (II) Liber Landavensis, 1840 ; (12) Wakeman's Notes at the end of Cambro- BriHsh Saints ; (13) Rice Rees's ^jjoy o« Welsh Saints ; (14) Lewis's Toio- graphical Dictionary of Wales. PREFACE. xxxix induced to interest themselves in the matter, there is no reason why the Hst should not practically be reduced to a minimum. It would then be possible to carry out the idea of constructing a map of the diocese of Bishop Urban. With a view to this end may I ask every reader who makes a fresh identifi- cation, or discovers a mistaken one, to communicate the fact to me ? It is now my pleasant duty to acknowledge help of various kinds. First of all hearty thanks are due to Mr. Davies Cooke for his permission to reproduce the MS., and for placing it in the Bodleian Library for the con- venience of the editors. But I desire in a more special way to express my gratitude to the owner of the MS. for his courteous and friendly readiness to meet my wishes and difficulties of various kinds, and for allowing time to do deliberately a work which otherwise would have been better left undone. To the Marquess of Bute the subscribers are indebted for the expensive manner in which the book has been ' got up.' I use the word subscribers advisedly, for the gain is entirely theirs ; and I am sure they will feel with me that it is a matter of congratulation for us all, that there is at least one nobleman connected with Wales who takes a scholar's interest in her literature and her history, and who is ever ready to promote the knowledge of both. Since the present work was begun one of its warmest friends has passed away ; and it is only just xl PREFACE. to the memory of Mr. James Andrew Corbett, editor of A Booke of Glamorganshires Antiquities by Rice Merrick, to place on record here that his strong interest in the subject matter of the Book of Lan Dav exercised a determining force in undertaking its preparation. Moreover, it is to the Memorial Fund raised by his friends that we are indebted for the liberal number of Autotype Facsimiles, which illustrate the text and so greatly add to its interest. The name of Mr. Floyd should be specially men- tioned in this connection. At the commencement of this work Mr. Egerton Phillimore offered to read the sheets (without re- ference to the MS.) as they passed through the press: this he faithfully did, querying everything that struck him as being in any way peculiar. All passages so marked were afterwards collated with the MS. by the writer ; and if the harvest proved out of all pro- portion to the labour, the gain, at least negatively, was very considerable, as various irregularities thus singled out had to pass a special test. A similar examination of the Place-names in the Index was fruitful of results. Here Mr. Phillimore's long study of the topography of the Liber Landavensis, has enabled him to add to the number of identifications. A good many new identifications have been made by both of us independently, others by one of us only. Those specially contributed by Mr. Phillimore are marked by an asterisk, as for instance : L. Custenhin * Welsh Bicknor, Mon. & Hef. PREFACE. xli If there is safety in a multitude of counsels this book ought to be pre-eminently safe. Whenever there was a doubt about the reading of any word or part of a word, the opinion of fellow-workers in the Bodleian Library was always ''consulted ; and every fresh suggestion on any reading has been credited to its author in the Palaeographical Notes. Still, I must not omit to record here my obligation to the Rev, W. D. Macray for help of many kinds, rendered invariably with so much readiness and urbanity as to make one feel doubly grateful, I have also to thank the University Lecturer in Palaeography for allowing me to consult him frequently ; while I am indebted to my friend, Mr. W. H. Stevenson of the Record Office, for assistance in reading certain passages in Appendix I, which others had declared to be illegi- ble ; and to Sir Thomas Bodley's Librarian for his uniform kindness in undertaking the charge of MSS. deposited in the library for my use. I should also be ungrateful if I failed to acknowledge the personal interest taken in this book by my friend, Mr. John Bellows of Gloucester, who in matters connected •with the press -work has furthered my wishes in all 59 This remark applies almost exclusively to the text of Appendix I, as the formation of the letters in hand A is mostly very distinct with the exception of the letter /, which initially may be easily confused with / in a few proper names. The specialist should bear this in mind, because if he has good reasons for thinking that a name printed with an initial / should have an /, or vice versa, he might be justified in substituting the one for the other in afew cases. But an / can never take the place oij, nor an L that of either / or y. Here and there it was difficult to distinguish vrith certainty between iu and ui, in, ni, and m, especially in hands B and D ; but it struck me that the distance between the two limbs of n and u was greater than between that of the i and the limb of the n ox u flanking it ; while the limbs of m had even distances between them. The "clubbing " too seemed a trifle different. I was there- fore guided by these appearances in cases of difficulty. See Pal^o. Notes. xlii PREFACE. respects, and has cut, at his own expense, many of the large capitals. But I must not, to paraphrase Mr. Raskin's words, permit the chance of any names mentioned being in any wise associated with my errors. Much of the work has been done obstinately in my own way ; and even Prof. Rhys is never re- sponsible for me, though he has often kept me right, or at least enabled me to advance in a right direction. Absolutely correct no one can be ; nor does a day pass without convincing every honest student of some partial error, and showing him better how to do, and where to look. j Gwenogvryn Evans. Festo Sancti Teliaui, i8gj. P.S. The Extracts from the Book of St. Chad follow here at the end of the Preface, because it was thought that several facsimiles coming together would (if placed at the end of the Appendices) interfere with a ready reference to the Index. St. Chad, ' a Northumbrian by birth, spent his early years in Ireland, then the centre of intellectual life.' He became the fifth bishop of the Mercians, and was the founder and first bishop of the see of Lichfield, where he died on March 2, 672. The BOOK OF St. Chad, which was written in Ireland probably before 700, ' consists of 1 10 stout vellum leaves and contains the Old Latin Gospels (of SS. Matthew and Mark complete, and of S. Luke down to Chap, iii, 9 exciditur) as they existed in the period before the Roman Vulgate version had finally assumed its stereotjrped form.' In other words it follows Jerome's version only partially. Dr. Scrivener deals with the subject exhaustively in the Prolegomena to his edition of the Codex Ceaddae Latinus (Cantab. 1887). The Marginal and other entries, which were made in the MS. during its stay at Llan Div, alone concern our present purpose. Extract i explains how this copy of the Gospels came to be placed on the altar of St. Teilo ; and we may surmise that this was the very book which the petty Kings of Guent and Morgannwg in the ninth century carried on their backs when making the circuit of boundaries, and on which they took their solemn oaths. When the MS. was removed to Lichfield, and in consequence named the Book of St. Chad, is not known ; but it could not have been later than the time of Bishop Wynsi (974-992), whose name is on page i. It is unfortunate that Prof. Rhys has not yet had the opportunity of examining the Book of St. Chad. We have discussed the following readings together with the facsimiles before us, but as I alone examined the original, it would be unfair for me not to accept the full responsibility for the te:{t, especially of the Marginalia, p. xlvii. See Note at end of page xlviii. T G E Fold out »^«»il''1ll 'k^ "«>,. m im PREFACE— BOOK OF ST. CHAD, xliii JO 'W (U B 3 o 'XI E 3 13 3, 1 >2 A s ^ - el a> o en en j-0 Q Pi .2 SI C C O 3 u 3 ^ + C 3 i-i 53 •- ffi »-* O rt =■1 u 3 • 1-1 "5 J3 '3 :2 I 3 ni 31 m ■M. cnl T3 Pii (U Pi (U C (U c nJ o Pi 3 O c o rt 3 Vh Pi iS "0 tr\ ii _tn| -•->! - "2' 2i (Ul 3 Pi V c J3 13 (U 3 O -a 13 d c ni 3i 3 cr eg (U Pl •rt 13 It Pl -S _tn| 3 O o .2 OIh s o 13 S Pl w C o "tt ° ° « u •r! TJ to O fi a "■« ^ ■" S^ ,a u! a .. ? o 73 a - w ■* B ^ ffl in 9 •s s-g s b >,^ OJ M £'" ■" hH w .5 « _ tn «^'ri u u ^ u 53 1 a -o ^ ^ S o (U S - S "gas ■* "^ ^ a S > 'S '^. ^ -2 'SS o I S O 'C C fi !>■ a ■" s u u O QJ ni rC VH .n ,^ . . '^ "" g ° "-c 3 ^ .J- -3 ^ ° ^ jC " ,^ B ■a ■ •3 « ^- « S ■o o a -g -^ " ii 3 . S g -S i* m y (U S « c .2 ii a -M T) O C/3 ^ .a " a ^ Si" " s u a p-ig M .5' 13 ° C t, - a u S a o ,a ja <5 u} ^ 4^ n xliv PREFACE— BOOK OF ST. CHAD. 'now at length.' Gelhig ■mowli seem to date earlier than the shorter Gelhi; but as the name is obscure the value of the h is doubtful. For it m^ht be that of % as in Telih, or else Ih may have been intended for //. - This» how- ever, does not exhaust the possibilities as proved by other words in point, such as ha 'and,' ha 'who, which,' ho 'from' — in all three the h was in- organic: medichat = medic -hdt — here we might have expected medichligat= medic-hag-at. Lastly, we have h in eh (=%) in erchim to 'ask or demand'; and in uache, which gives the Welsh scribe's pronunciation of the Latin vacm ' cows ' ; but the same sound of ch is represented by c in Tuibulc, later Ttidvwlch, and it is worth noticing that c regularly stands for ch in the Juvencus Triplets. I can, however, only regard c (for ch) as derived from cc, which is proved to have been the early Welsh spelling by the borrowed use of it in Irish Ogam inscriptions. That is to say, the Welsh, who changed /\ T ^ y \ the sound of every cc to ch, appear to have continued to write cc until that ^ ' came to be carelessly virritten c or superseded by ch. To be more exact, the use of ch was at first perhaps confined, as in the present instances, to che, chi, and the antiquity of that spelling is proved by an occasional inscription with such a form as Decheti (Hilbner, No. 26), and by the agreement with Italian orthography, which has che, chi for ke, ki. As c does duty for cc=ch, so we have p for fp (,=ph or ff) in the name Gripiud, now written in Welsh GruffuS, Anglicized Griffith. According to this analogy we should have t for tt=th, but instead of that we have dt as in luidt, now llwyth ' a tribe.' This differs from the Juvencus Triplets where we have d for th as well as for S ; but the/( = S of other manuscripts) was doubtless derived from «= th. Amguccmt has been translated here as the T Preterite of am-gm-can-, in Modern Welsh ymogan-u which Pughe renders "to ridicule one's self; to banter mutually." Amtanndi would seem to mean 'respecting her' in reference, probably, to Tir Telih ; but tir is otherwise only known to me as a masculine. The difficulty is, however, not a very serious one as tir was originally a neuter, and hesitation between masculine and feminine is by no means unusual in such cases. The prefix in imguodant might be expected to have been am as in amtanndi and amgucant; but neither am nor im perhaps accurately represented the sound, which was probably m. I have ventured with much hesitation to treat imguodant as if standing for imgmtant, corresponding to a third singular imguaut parallel with dy-waut ' dixit ' and from the same root, which in the present tense was guet, now gwed as in dy-wed-yd to ' say. ' Guragun seems to be the old form of Mod. Welsh gwnawn ' let us make ' (Sev. Celtiqine vi. 31). In tagc the g stands, as commonly in later Welsh manuscripts, for «f, I take degion to be the plural of the adjective dag, now da 'good ' : hence the use ef the article ir ' the'— the other ir\% now er 'for, in consideration of.' Rodesit is an aorist like the Gaulish legasit ' posuit,' and the termination is it (rhyming with words ending in Mod. Welsh in -yd) as in pregethyssit ' (he) taught or preached to ' (Skene's Four Anc. Bks. ii. i8i) and other instances to be found especially in the Book of Aneurin : the -it, now wholly gone, was only retained when the verb was not compounded or preceded by a particle, the rule being approximately that observed in Irish as to forms absolute and conjoint. Igridu looks as if some confusion had here happened between - 01 .ti •3 .t; (*^ •3 ■§ 9 •§ of-- oT.rt '>>'oi ^s >.->?, I o a. wj Q .3 . 'a. fL, I 'I 3 .-a Hj O !U 3 ^ 3 3 0) tfli 3, cr oj O: 3i =^3 ^^ B U (L) (U .M V o 3 ct3 1 — * cn\ .3 .31 . r3i ^ .•^ " I . I I— I B (U 3 0) c 3 •*^ tni 31 Si 'E, o Vi O •M )-, 3 u C. O: 3 Si i 31 3! a, 'S' s o o 3 ^^1 1 PU u en 3 3 O U tni O! 01 Ui; r— 1 Oh 3 O 'o 3 * o tl. ft O! Oh -4-1: (Ul 5l o 3 3 * * V 3 T3 .S (U -O ■" CO 21 Oh S 3 Ih ni .21 'M ^ 0< iHjiiij •ELS 3 3 > .2 i^. n > 3' K3 -3 3 •" Oh 3 Oh 3i o (HI 3 H-l CJ TS 3 t-"^ *- .2 Jo O '^ „ « -i^ i^ ^S : 8 -s o ^ g "> i S c ^ %: ^ -.-^3 <", — -« ■4J o ■•>» to ^ 8 2 '^ S^ 43 u v.. ° cm B 3 Oh .^ (U J-0 3 c\J 3 S~ ^ ■« V_> Ul >,^ (I .^ -^ J ^ .3 - g ^=3- I -5 -S i ^ '! rl < s •* 2^ 3 iJ e o U O S «S B "I >. O ■) "» M ^ !i ^ I a ^ s jL- a.S .a S.-S 3 5> a .» • ^ S J o -^ ^« S o § -S 3 •i:^u I ., s j4 ^ p"*! -»* « il*' TS S S-s ^.^ i ^■'*§>'^ ■a « •§ g s g s; 8 t, •»**•* k. J? Jg tl ■■■! Fold out 1^ PREFACE — BOOK OF ST. CHAD, xlvii 0) e a 5 ^ J^ 3 gttj ■vj -a t-, ig «j ^ s ^ sS-'V + + §:+ + +cn +33 t-H HH ] ELGAR THE HERMIT. 5 reformerif adpriftinum ftatum habituruf mecum fola- men inuictu & ueftitu per fpatium. Auditif * hif fermonibus . ftatim feftinauit greffum adoraculum . & accepto fibi refponfo afanftif . dixit. O pater non eft michi audif licentia . non eft tanta audacia ut te fequar ampliuf inhac uita . recede frater cum fit tibi uentus profper . & data tibi mea pufilla benedictione. & accepta tua magna michi cum ingenti alacritate. Poft h^c duxit uitam prefente domino . & humano pectori incognitam . & contra finem preparauit fibi foffam paratam. in oraculo . & extenfif iuxta illam / amifit fpiritum. Adhuc cum effet co2puf tepefactum. uenerunt quidam naut^ ad^cclefiolam . & quod ibi inuenerunt paratum adfepulturam fepelieruiT. Mille- fimo . centefimo . uigefimo . bifextilique anno nonif maii . & in .vi. feria tranflati funt dentef illiuf ab infula enii . die ilia qua reliqui^ fancti Dubricii tranlat^ funt adlandauiam . & ab Vrbano eiusdem episcopo . & confenfu Radulfi cantuarienfif archi- episcopi . & affenfu Dauid bancorenfif episcopi . & Grifudi regif guenedoti^ . & totiuf cleri et populi collaudatione . & decima kalendif iunii menfif die dominica recepti funt inecclesiam LandauiaM. /itve lines are left blank at the bottom of this column. «- [2. INCIPIT VITA SANCTI SANSONIS ARCHIEPISCOPI ET CONFESSORIS. FVIT VIR AMON REGALI PRQSAPIA * deregione methiana . & uxo2 eius anna, cuiuf frateR umbrafelef iunioz fe accepit ann^ uxo2if fororem affrellam inuxorem . qu^ tref filiof genuit. Anna uero diu fterilif remanfit. Ambo fterilef . ambo dolentef pronimia fterilitate fua . et ti- mentef poft obitum fuum caput totiuf parentel§ ne fua hereditaf nullo poffe medicamine medicinari. nullo poffe conamine auxiliari . appropinquantef ni- mium fepultur^ et fenectuti . & fere fine fpe prolif dixerunt ad inuicem. Nunquid elifabeth fterilif poft nullam fpem prolif fa6la eft fecunda detanto iohanne ? Nunquid deuf qui cundla creauit exnichilo equalis femper per fecula . idem et inenerrabilis et mirabilis. &c cui omnia poffibiliaque uerbo qu^ opere qu^ cogi- tatione premeditantur et operantur omnia fibi mani- fefta . et qu^ nobif preterita . prefentia et futura fibi omnia prefentia . et qui uoluntate fua redemit hu- manum genuf aberroze fuo . & ab antiqua fece . ille idem inomnibus nof peccatoref liberet abo2bitate et fterilitate ifta. Faciamuf igitur ieiunium' et orationem et elemofmam . ut qui fidrac mifac et abdinago tref puerof incamino liberauit^ ab incendio et carcere fuo ipfe nof liberet apeccato & cum prole faciat nof leta, . ri fecundof & cum hereditario. Facta oratione curn ieiunio deprecati funt Dubricium fanctum occidentalif 3»] SAINT SAMSON. 7 britanni^ archiepiscopum limulque abbatem Ildutum ut eo2um. deprecatione fibi prolem fummuf creatoz et gubernatoz redderet & quam illif uouentef deo fi tribueret fummopere adfcientiam litterarum & addi- uinum officium peragendum illif nominatim redderent. Hif peractif .-^ audierunt quendam librarium uerfuf a- quilonem. longinquam terrain habitantem. uera multif prophetantem . cum muneribus adquam procefferunt. et die tertia adipfum peruenerunt. Quof ille benigne hofpitio recipienf . et caufam itinerif expofuit . dicenf. Caufam fcio aduentuf uestri. Fac uirgam argenteam coequatam tue uxozi . et eroga pauperibus christi . & habebitif prolem . et placitum defiderii uestri. Quod Ammon audienf . dixit. Tref dabo argenteaf fibi coequataf. Nocte fequenti beata anna uidit per fom- nium fibi dicentem angglum. Dominuf confortare dignatuf eft meroaem tuum . et lacrim^ tu^ uertentur tibi ingaudium. Nam parief filium et uocabif Sanfo- nern . episcopali officio condignum . & ipfe erit feptief candidio2 argento illo quod tuuf marituf donauit 'prote deo. Cuncta que ab angelo audiuit . ex re fadla uiro replicauit. Librariuf mane confurgenf ."^ annam allocutuf eft dicenf. Michi hac no6le domi- nuf reuelauit de te . & detua prole. Talem britannia nunquam genuit . nee umquam generabit. Nam ut dicitur . mirabilif deuf infanctif fuif deprecatione fanctozum uirozum concepit mulier . et peperit filium. impofito fibi nomine abeato uiro ildvto famfone. quoniam ipfe defacro fonte leuauit. et baptizauit. & re- du6luf ad paternum limen creuit de die indiem infanf 8 SAINT SAMSON. [3* honeft^ perfon^ et ftatur^ . ftatim poll tempuf fu^ maturitatif moderate amabilif uultu et hilari fpecie. non tarn parentel^ . uerum etiam genti extrane^. Qui cum crefcebat inco2p02e . crefcebat infapientia. & equali difcretione. Qui cum loquebatur avdiebatur. & mirabili audientia pronimia fagacitate. intantum quod cleruf et populuf aprimeua etate dicebat. Puer ifte uir nobif futuruf folamen et fpef totiuf patri^. uir mirabilif memori^ et fumm^ prudently . et ut dicitur . filiuf bonuf gaudium totiuf parentel^. D02- miente patre ammon quadam '° nocte exabrupto ftu- pefaftuf est . & experge%ctu.f pronimia et horribili uifione. 8^ clamanf dixit. Oquam pauiduf cur tre- mefco . oquam indebilif fentio . uix manum leuare nee pedem mouere conualeo. Audito ab uxore fua clamore fimul et ftupoje ipfiuf . domino dixit. O pie . omarite clamaf. Quid clamafti ? Lugef. Vnde luctuf tibi . aut infra fomnium . ayt ante aliquid in- conuenienf uidifti . quod folitum ut quicquid aliquif ante dormitationem precogitat . hoc idem ineadem euenit. Qui dixit. Cogitabam quidem deunico filio meo . & prenotabam qualitatef fuaf honeflaf inomni- bus et regi^ curi^ aptaf ut decet et parentel^. nee ad alium ufum preparandaf . nifi adregendum popu- lum fuum gladio . et laicali iuflitia . quod impie quod iniufle nunc cozdi meo fedet de iniqua precogitatio^e. ut quod michi deuf dedit adtempuf ut confolarer . et quod fibi ante tempuf concipiendi promifi . & poft tempuf parturiendi fibi ipfi . & fummo patri meo Pubricio . et patrono ilduto pepigi . et inprimeua 3,] SAINT SAMSON. 9 ^tate . hoc idem auferre uolui. Nunc quern propofui hereditarium infeculo . hereditariuf fit amodo inpara- difo . ut fimuf " fimul participef perhenni folacio et palatio. Ambo confentientef ad unum pater et mater duxerunt filium unicum uoluntarium bene agendum. & quamuif pufilluf parebat infpecie / tamen prenimio gaudio optabat iterum lldutum adire et uidere. & commendatum fibi inperpetuo filium cum effet anno- 2um. .V. edocuit. et adlitterarum ftudium coetaneof fuof deuicit . vt qui ftatirn erat difcipuluf / efificiebat- ur eo2um miro modo magifter. fimul et difcipuluf. Adeo diligebat eum magifter . & dominuf fanctuf il- dutuf / ut omnibus horif pre cundlif fcolaribus eum cario2em incundlif. & cum eo diligentiuf feruiebat ^celesi^. Sanctuf ildutuf laboranf ut requiefceret . & uiuenf labore ut uiueret . habebat fatum unum . ad quod feruandum autumnali tempoze uice mutua mit- tebat difcipulof ne pafferef exfolito fegetem ordei con- fummerent. Tandem adfratrem Samfonem peruenit obedientia. et cum fumma l§titia iuit adcuflodiam. Inuentof omnef pafferef albof coadunauit uolatilef uelut campeftref ouef . et duxit ad horrevm . claufo hoftio. rediit tamen ad fegetem. et ibi nuUo tamen "paffere manente obdormiuit per fpatium. Confocii quidem mirantef detanta famfonif mora . et tamen tafti quadam inuidia . dixerunt. Eamuf et uideamuf nefcienter quid faciet amabilif puer . & inuentum ilium infomno l^tati . redierunt ad magiftrum . & fimul cum magiftro redierunt adpuerum . et dixerunt adillum. Quem diligitif . inuenimus fomnolentum. lo SAINT SAMSON. [4* inobedientem et pigrum. Peruenientef adillum / ex- citauerunt dicentef. Puer nunquid dozmiunt pafferey I inimici tui et nostri ? Nunquid funda tua omnef in- teremifti ? Qui tamen difcrete et fine aliquo feruoze dixit. Jnueni uaflatoref infegete . et auxiliante deo referuo eof communiter nobif et uobif incarcere. Et ait. Referuatifillif omnibus inhorreo. nunquam oppo2- tebit nof ampliuf habere huiufmodi curam aut cufto- diam. Et ita factum eft. Abbaf ildutuf fancti germani difcipuluf Humana et diuina perituf. genere magni- ficuf . et futurozum prefciuf. gratiaf deo agenf. et refpicienf in celum . dixit. Hunc deuf famfonem dig- natuf eft nobif mittere patri^ lumen. En caput '^ auguftum omnium nostrum . & pontifex fummuf mul- tum ^cclesi^ dei profuturuf. en egregiuf facerdof. en peritiffimuf fundato2 ecclesiarum poft apostolof. miro modo in tantum conflagrauit ineo caritaf et fapientia . ut inpaucif annis magiftrum uideretur excellere prudentia . cum quo duxit uitam fanctam per dief et tempora . uitam pleclaram et honeftam. qu^ cum ducebat inlongiuf . emendebatur in meliuf. quod ore loquebatur . cozde credebat . quod credidit diligebat. Quadctm namque die ille et magifter eiuf quandam profundam queftionem inuenientef . nee 1 explanare ualentef . fanctuf Samfon ieiuniif & uigiliif incubuit . roganf per dominum quod per magiftrum non potuit. Tertia no61:e ieiunii audiuit uocem di- centem fibi. Ne ampliuf fatigerif h^c et qu^cunque adeo petierif impetrabif. Quodam itaque eftiuo tem- poze dum fratref adpurgandam meffem ibant ilider 4-J SAINT SAMSON. ii derubo exilienf. fratrem quendam momozdit inun- guine. Quern extremum anhelitum iam trahentem fanctuf Sanfon ferpentino mozfu. fignum fanct^ crucif impofuit . & aqua oleo I oleo mixtum dedit & fratri- bus incolumem reddidit. Beatuf uero eltutuf uidenf fanctum famfonem in "* uirtutibus crefcere / fecit eum diaconatuf ordinem confecrare. Cumque episcopuf nomine Dubricivs miffam ozdinationif eiuf cele- brauit. una cum magiftro ELtuto colu'mbam celituf emiffam fuper fanctum Samfonem . mirabiliter flare uidit. Et cum fuper eum episcopuf manum leuauit / columba indexteram fcapulam eius defcendit. & ibi confedit .-^ quandiu episcopuf officium celebrauit. Non multum post h^c annif tranfaftif / ab eodem episcopo confecratuf est inozdinem prefbiteratuf. Sed & columba decelo fuper eum ficut prius defcendit . & ele6lum dei innocentia fignauit. Hiq uero ELDUtuf infuo monafterio duof nepotef habuit germanof. quozum unuf facerdof . a^ter autem fine gradu eius fuit cellerarius. Sacerdof uero cupienf pofl auuncu- lum poffidere monafterivm / fed metuenf fanctum Samfonem . ne ob gratiam uirtutpm adabbatem abomnibus eligeretur . & ipfe fie monafterio priua- retur / moztiferum cum fratre iniit confilivm. Nam eiufdem loci fratref habebant inconfuetudine potio- nem herbarum poft miffaf habere. Cellerarius fratrif fui confilio uenenum confecit . & per pelacem mozti- ferum effe probauit . & infcifum fancti Samfonif fudit. Quod ille perfpiritum fanctum intelligenf . potumque benedicenf ^ totvm bibit . nichil mali exeo fentienf. 12 SAINT SAMSON. [4* Eodem die postprandium / fanctuf Samfon . '= cum cellerario amiciffimum habuit colloquium. Mi frater dulciffime / fanet te deuf abomni egritudine . quia magnam fanitatem coapori meo poculum prebuit quod mihi dedifti hodie. H§c illo audiente / com- pun6luf ingerriuit . fratremque fuum nefandi incen- to2em penitere commonuit . fed noluit. Sequenti dominica die cum idem facerdof facram communion- em demanu fancti Samfonif fufcepit . eodem momento diaboluf eum arripuit. I lie autgm pfallenf fe ilico totum dilanianf. & labia mo2denf . aftantibus dixit. Quid hie ftatif ? Si samfonem dominatorem mei prefentem non uiderem . minime deuobis curarem. Ildutuf uero ut hec uidit / ligari eum . ac fozas duci eum iuffit. FrateR autem eiuf hec audienf. utro2.umque culpam monftrauit . & ueniam afancto Samfone poftulauit. Sanctus uero Samfon dolore # * commotuf fleuit / aquam & oleum benedixit . & dari ei adguftandvm precepit / & fie eum adiaboli laqueif liberauit. Itaque factum eft iufto dei iudicio / ut primatum quod nequiter quefiuit . nunquam habere potuit. Erat autem non longe ab hoc c^nobio infula quedam inqua monafterium erat conflru6lum auiro nomine piro. lUuc fanctuf Samfon deo ducente ac magiftro fauente. feftinanter perrexit /& ibi gloriofam & '* angelicam uitam duxit. Amabilif moribus . piif infiftenf operibus. peruigil inorationibus. Poft hec autem quodam hiemif tempo2e . pater fancti Samfonis graui infirmitate . depreffuf . afuif commonitus efb uicinif ut iuxta morem fufciperet facrificium commu- 5.] SAINT SAMSON. 13 nionis. I lie uero obnixe affirmauit nunquam fe mortem guftaturum . nunquam facrificium fumpturum . nun- quam fanitatem recepturum . priufquam Samfonem filium fuum uideret / peripfum pariter corpozif et anim^ fanitatem reciperet. Parentef ergo adeum legatof miferunt . pofcentef ut patrem inconfinio mortif decubantem uifitaret. Sanctus uero Samfon dolore commotus . ait. Potenf est deuf abfque me egrotantem fanare. Tandem abbatif precibus con- uictus . legatof remifit . & fe uenturum esse conceffit. Mane itaque facto abbatif fui benedictione accepta .-^ cum iuuene diacono cepit iter agere. Cumque per uaflam folitudinem perrexiffent . horribilem uocem iuxta fe audierunt. Adhanc uocem diaconuf perter- ritus . equm dimifit . & pallium fuum. prgicienf . in fugam fe conuertit. Quern theomaca urfuta et C02- nuta cum lancea trifulcata per uaflaf filuaf uolitanf feminecem proflrauit. Beatuf uero SamfoN intrep- iduf progredienf . & theomacam alonge fugientem afpicienf / clamauit post earn dicenf. Innomine "' Ihesu christi impe*ro tibi expecta et loquere mihi. Cui ille dixit. Quif ef tu ? Ilia refpondit. Theomaca fum. Nam parentef mei hue ufque preuaritoref uobis extitere .'^ & nemo inhac filua remanfit . nifi ego de meo genere. Habeo octo forozef & matrenj qu^ ad- huc uiuunt . et inulteriori filua degunt . et ego marito tradita fUm in hac heremo .-^ fed quia mo^tuuf est. recedere dehac filua nequeo. Cui fanctuf Samfon ait. Potefne fratrem quern percuffifti rediuiuum reddere. et amalo declinare ? Refpondit. Nee ilium poffum 14 SAINT SAMSON. [5* fanare . nee inmeliuf reparari / quia abinfantia femper male uixi. Beatuf Sainfon dixit. Innomine ihesu christi precipio tibi ne ampliuf hominibus noceaf . fed citiffime ab hac uita difcedaf. Qu^ ftatim faltum danf precipitem . cozruit et exfpirauit. Sanctuf Samfon reuerfuf adfratrem pene moztuum / more helifei of ori . ac membra menbrif compofuit . & fic ilium fani- tati reftituit. Itaque ceptum iter perrexerunt . & die tertia adammonem peruenerunt. Ammon uero ut eof uidit / cum ingenti l^titia dixit. Ecce auxilium coz- pozif et anim^ me^ . quod mihi dominuf per fomnium dignatuf eft demonftrare. Ipfo namque die per benedictionem faijcti famfonis '' amozbo conualuit. ac fupplici petitione una cum fratre fuo umbrafele monachicum habitum fufcipere meruit. Sed et uenerabilis anna cum affrella fo2ore fua eius bene- diftione eft confecrata. Partim fubftantiarum parf pauperibus erogauit . partim admonafterium conftru- endum commifit . partim matrif et fratrum ufui con- ceffit. Ordinatif omnibus per gratiam fancti fpirituf. affumptif patre et patruele per aliam quam uenerat uiam adfuum monafterium reuerfuf est. Per eandem quoque uiam ferpentem mir^ magnitudinif repperit / quern folo fermone proftrauit. Cumque ad monaft- erium redirent .*' Dvbricivm episcopum initiante quadragefima ibi commanentem inuenit. Episcopuf autem adfe diaconum conuocanf . & abeo cundla qu^ gefta fuerant inuia condifcenf . maximo cum honore fanctum famfonem fociofque fuof fufcepit . & eodem die fanctum famfonem cellerarium illiuf loci conftituit. 5.] SAINT SAMSON. 15 I lie uero ac fi iuffuf effet diuinitus / cum magna dili- gentia feruiuit fratribus . et inquantum potuit . minif- trauit pauper ibus. Sed frater qui ante eum fuerat ineodem minifterio eius operibus bonif inuidenf dice- bat fanctum famfonem omnia ineffufionem feneraffe. & lenternaf melle plenas indecenter euacuaffe. Quod episcopuf audienf. et rei ueritatem fcire cupieKf. '' cellarium intrauit. Quod beatus famfon per fpiritum fanctum agnofcenf lenternaf quaf euacuauerat / fig- num crucif compofuit . et eafdem episcopuf plenaf repperit. Episcopuf autem admiranf. famfonem fpiritu fancto plenum effe credidit . & infullimium officio dignum effe iudicauit. Poft hec paucif interiacenti- bus diebus / piro mozte preuentuf . fanctuf SamfoN adabbatem illiuf monafterii ab omnibus efl ele(5luf Obediente autem illo nonuoluntarie / primatum an- no tertio et dimidio illiuf congregationif tenuit. Poftea uero quam peritiffimi fcothi roma reuertentef adeum uenerunt . quof perfcrutanf . fapientef agnouit . et ep- iscopo permittente . cum illif adpatriam illozum abiit. Ibique aliquantulum demoranf . ab omnibus religiofif ut angeluf eft receptus. Cecof illuminauit . leprofof mundauit . demonef exhominibus fugauit . et cunctif uiam falutif monftrauit. Cunqile inarce demoza- retur . uolenf adpatriam reuerti . et nauif iam parata inueniebatur = et ut nauim afcenderet . anautif preca- batur. Quibus ipfe refpondit. Opera dei priuf faci- emus . quam ab hac prouincia nauigemus. Naut^ uero ad irancundiam prouocati / carbafa fufpendebant. Quibus ipfe ait. Ite inpace hodie re^erfuri . & fimul 1 6 SAINT SAMSON. [6. erimus craf ituri. Euntibus autem illif . ecce quidam uenit ad eum roganf ut proximum monafterium '° uifitaret . dicenf. Abbatem nostrum diaboluf inuafit. et alligatum tenet . qui te uidere defiderat. Sanctuf Samfon . cum illo perrexit . & eum alligatum. repperit. qui in occurfum eius magna uoce clamauit. En quern femper quefiui . en quern uidere tota deuotione defi- deraui. Orante fancto Samfone . fanitati reddituf est energuminif . monafterium relinquenf fanctum fam- fonem eft fecutuf. Benedidlif inmonafterio fratribus abiit . et adportum nauim iam reuerfanj ficut predixit inuenit. Mane cum fociif nauim confcendit . et prgf- pero uento infulam inqua priuf habitaugrat altera die petiit. Ingreffuf itaque monafterium . patrem et patruum preceterif degentibus laudabiliter inconuer- fatione prgficere inueniebat . et exhoc omnipotenti gratiaf referebat. Sumenf itaque patruufn umbra- felem preftjiteratuf officio iam perfunctum admon- afterium inhibernia abbatem mifit . inquo priorem a diabolo liberauit. Beatuf uero Samfon cum Aijimone et fupradicto abbate et quodam fratre preftjitero uaf- tiffimum heremum adiit / ac iuxta habrinuin, flumen tugurivm. & ineo fontem dulciffimum repperit. ibique patrem cum duobus fociif collocauit. Jpfe interiuf heremvm " progredienf . fecretiffimum fpecum inue- nit . hoftiumque eiuf ad oaientem fitum . eumque quafi adeo preparatum adamauit . et in eo fontif uenam precibus promeruit. Vbi foli deo fine inter- miffione uacabat. uerfutiaf temptato2if non timebat. angelozum affuetuf colloquio . per quof fe commen- 6J SAINT SAMSON. \^ dabat altiffimo. Per cundlof autem dominicarvm dief . tref fratres quof uifitabat inheremo collocauit. et communionem abeif accipiebat. Facto itaque fino- do . ac percundlantibus terr^ principibus . ubi nam fanctuf Samfon habitaret . afifuit quidam qui dicebat fe fcire fpeluncam inqua celeftem uitam ageret. Miffuf itaque cum ceterif precibus adfmodum per- trahunt / uidentef eum quafi angelum excipiunt. abbatemque nolentem inmonafterio afancto Germano conftructo conftituunt. Jneodem itaque monafterio proreuerentia habebant . id est incathedra beati pe- tri apgstoli confedere episcopof cum cgnuenerant. Factum est autem annuali fefto appropinquante. episcopique confuetum expectarent conuentvm . qua- dam nocte uidit fanctus Samfon circumfeptari denfiffi- mif candidato2.um turmif . et tref egregiof episcopof diadematibus oznatof . aureif infaciem fibi affifhere. atque cum illif ecclesiam ingredi et 02are. '"^ Quozum nomina caufamque aduentuf eozum fubtiliter et hu- militer requifiuit. Cui princepf uifionif dixit. Ego fum petruf christi apostoluf. et hie frater domini iacobus . & iohannef euangelifla. Dominus ihesus christus te fibi inprefulem pre elegit . et te con- fecrare nof mifit. Quern cum benedictione c^lefti confirmauerunt. Ab oculif eiuf elapfi funt. Episcgpi autem ad diem condictum uenientef. duo? fecum ozdinandof adducentef / adhonozem fanct^ trinitatif tref ozdinare uolebant . fed quern eligerent ad hoc. ignorabant. Nocte itaque fequenti . beato Dubritio angeluf domini aftitit. eique fanctum Samfonem ad 1 8 SAINT SAMSON. [6, episcopum ozdinare precepit. Beatus uero Dvbritivs pre gaudio angelic^ uifionif inunum conuenire fecit fratref congregationif . & ouanter quod abangelo au- dierat expofuit eif. Statimque omnef occlamantef deo gratiaf egeruiT . eumque cum ceterif incathedra episcopali collocauerunt. Omnef ergo qui aderarT. columbam c^lituf emiffam fuper eum dum confecra- retur immobiliter flare uidebant. Eadem namque die fancto Samfone facrofancta mifleria celebrante / beatus Dvbritius cum duobus monachif uidit colump- nam ignif de 02e eius chorufcando procedere. J lie uero omni tempoze uit^ fu^ "^ quando miffam cele- brauit / angelof affiflentef fibique inaltarif facrificio feruientef uidere promeruit. Quadam autem nocte refurrectionif dominice uigilante illo . & orante in templo . angeluf domini cum magna claritate aftitit. & ne timeret confoztauit dice^f. Samfon deo dilect- iffime . uiriliter age de nostra et decognatione tua egredere. Predeflinatuf ef enim adeo ultra mare fundatoz monachozum magnificuf / recto^que in populo gloriofuf. Hec fimilia alia beato uiro angeluf pertotam noctem gratulando predixit. Et mane ue- niente clero et conuocato nil refiftenf uifioni angelic^, immo obtemperanf cum fumma caritate . dixit. O pater fancte cuiuf manuf impofitione fullimatuf fum quamuif indigne . cogit me angelicuf uifuf finef na^ tiuof relinquere . & ultra marinof feftinanter adire. et nominatim adarmoaicaf terraf brittannic^ gentif tranfire. Hif auditif / beatuf archiepiscopus Dubri- tiuf non dubitauit uirum permittere inter brittannof. 7»] SAINT SAMSON. 19 eoquod Hngu^ . et fcienf ilium precinctum diuino roboze . et oznatum mozibuf cum fanctitate. Dixit. Efto uir robuftuf . pugna inacie . hinc te conducant precef britannie cum gau^^dio et cum alacritate . & data fibi benedictione patrif Dubricij . abbatifque Elduti . et totius cleri et populi receffit. Confummato itaque pafcalis follempnitatif officio / ac pr^parato nauigio . affumptif quibjlsdam fecum fratribus citra abrinum mare perrexit . , terram matremque fuam uifitauit . & ^cclesiam abea factam confecrauit . mul- tofque egrotof illif inlocif fanitati reftituit. Poftquam matrem ceterofque parentef pleni deuerbif domini inftruxiffet . deo ducente auferreum mare cum fociif tranffretauit. Cunque perquendam pagum quern tricurrium uocant . tranfiret / uidit ibi hominef pro- fano ritu bachantef . idolum quoddam adorare. Quo uifo . fanctuf Samfon ingemuit . eofque precibus et doctrinif commonuit . ut idola humano generi inimica relinquerent . unum et uerum deum qui inc^lis est adorarent. Cui comef eo2.urn Gedianus refpondit. Deum quern predicatif ignoramus . deof uero quof colueruynt patref nostri .•' hof adoaamuf. Dum hec loquerentur / puer quidam equo infedenf . et circa idolum currenf adterram cozruit. fra6loq.ue collo mo2- tuuf iacuit. Flentibus cunftif .-^ fanctuf Samfon dixit eif. Ecce poteflif uidere quod fimulacrum uestrum non poteft huic mo2tuo uitam reddere. Si uolueritif idola vestfa deftruere . et indeum "^ meum credere, inuocato nomen domini faciam mortuum uestrum refurgere. Jllif autem adquiefcentibus / fanctuf Sam- B 2 20 SAINT SAMSON. [7. fon profufif abeo precibus. moztuum uit^ reddidit palam omnibuf. Super hec mira et inaudita attoniti uifione omnef unanimef idoladeftruentef . ba^tizati funt . inihesum filium dei credentef. ' Jneadem nan- que prouincia ferpenf quidam mir^ magnitudinif erat. qui mo2tifero flatu fuo pene duo pagof deleuerat. Quo comperto . fanctuf Samfon miferi^ hojtninum condolenf . puerum nuper refufcitatum fecum affumenf & iam precedente cumeo gediano comite cum uni- uerfo populo . ubi ferpentem inantro latitare nouerant perrexit. Poftera nanque die illufcefcente fole. antrum ubi ferpenf inerat ultra quoddam flumen uidere. Ibi- que fanctuf SamfoN comitem cum populo dimifit, Ipfe cum puero nuper fufcitato ultra flumen procefflt. Cumque adhoftivm antri perueniret / eminuf puerum. flare precepit. Ille uero figno fanctecrucif munituf. confeftim antrum intrauit . atque ferpentem linea zo- na qua erat precinctus . circa collvm ligauit . trahenf eum fozaf dequadam grandi altitudine precipitauit. precipienf ei innomine domini ne amplius uiueret. Puer autem recucurrit . & comiti Gediano deique populo '^ qu^ uiderat nuntiauit. Omnif itaque popu- luf fuper hac uifione magna gaudebat / & laudef deo fanctoque Samfoni exintimif profufaf uifeeribus pro- clamabat. Cui fanctuf famfon prggepit . ut monaft- erium prope antrum conflrueret. Ipfe ueiro interim inantro ieiuniif et ozationibus incumbebat. Vbi fontif uenam precibus promeruit / qu^ ufque hodie fluere non definit. Cunque populuf monafterium perfeciffet. & hoc beatuf Samfon dedicaffet / patrem fuum 7 J SAINT SAMSON. 21 Ammonejtn. et cum eo confobrinum fuum ineodem conftituit. Ipfe inbritanniam cum fuif deo ducente nauigauit. Cunque inpoztum perueniffet. atque de naui defcendiffet / uidit iuxta poztum tugurium . & ineo quendam priuatum miferabiliter plorantem / Semperque admare afpicientem. Cui Samfon ait. FrateR quid ploraf ? Qui dixit ei. Vxorem habeo leprofam in hac manfione . et filiam demoniacam. quaf michi dominuf fanare promifit per quendam tranfmarinum . quern triduo hie expe6lanf fpero uenturum inhunc poztvm. Beatus uero Samfon hec audienf . atque cum eo domum fuam introienf . fuper eaf fupplex orauit . fanitatique reftituit. Ineadem itaque manfione aptiffimvm repperit locum . inqua honozificum conflruxit monafterium . quod ufque hodie dolum nuncupantur. Vbi plurima infignia uirtutum miracula fecit / atque per prouinciaf °' multa monafteria conftruxit. Hif namque diebus comef commotuf . externuf feuuf et incaufluf omnibuf bri- tanniif preerat / qui ionam britannozum indigenam comitem occiderat . filiumque eiuf indualum regi Hildeberto et regin^ incaptiuitate cuflodiendum tra- diderat. Quo audito . fanctuf famfon miferi^ eozum condoluit . et adregem hildebertum feftinanter per- rexit / cupienf uidualum captiuitate redimere . et populum externo iudice libergfe. Jngrediente beato famfone regif palatium . quendam comitem ibi rep- perit energuminum . quern benedicto oleo in facie et pectore perunxit / et fic dediabolo liberauit. Rex au- tem cum hec audiffet . & quod pro nidualo fibi fup- 22 SAINT SAMSON. [7. plicare ueniffet . inito cum fuif obtimatibus confilio / beatum famfonem digno cum honoze fufcepit . et fecvm prandendum impetrauit. Regina uero cum. nidualvm uindlum infua captiuitate teneret . et eum dimittere nollet . beatum famfonem precibus eius obfiflendo. uerbisque contumeliofif concrepando. ir- ritauit / et ut eum perderet . mo2tiferum fibi poculum preparauit. Cumque rex et beatuf archiepiscopuf adepulandum cpnfediffent . & omnef qui aderant de eiufaduentu gratulaffent / regina infligante diabolo inuitro uenenum uino mifcuit . & beato famfoni "^ fldbibendum per fuum miniflrvm optulit. Turn ille diuinituf nimirum infpiratuf / uitro fignum crucif impofuit . uitrum autem in quattuoz partef crepuit . & effufo fuper manutenentif ueneno . cunctis intuentibus ufque adoffa corrofa est cutif & caro. Tunc beatuf famfon ait. Non efl conuenienf hoc poculum adbi- bendum. Turbato itaque rege . cunctifque admiranti- bus / beatuf famfoN manum lefi confignauit . & pxintegro reflaurauit. Poflquam pranfiffent . beatus famfon rege concedente adlocum ubi iudualuf ferua- batyr feftinauit / cui obuiain regina equum furibun- dum ut eum pgrimeret / deftinauit. Quem mox eledluf cum cruce confignauit . fuaque fella fuper- pofita confcendit. tamque mitem proceffit. quafi ipfum rex C9li fub fuo mili^fe domuerat. Adhuc etiam induratum cozde ferocem fibi obuiam leonem cum cuflodibus ut eum inuaderet . direxit . fed electum dei dextera protexit . & ueluti conto leo percijffuf / fe in fugam conuertit. Beatuf uero famfoN afpiqi^nf 8J SAINT SAMSON. 23 poft eum . ait. Jmpero tibi innomine ihesu christi .•' ne cuiquam ampliuf noceaf . fed ut uelociter per eaf. Qui ftatim faltum danf precipitem exfpirauit. Videnf autem rex tanta mirabilia infancto dei / iudualum catenif addu6lum ^' donauit ei. :]S.egina quoque cvm fuif fautoribus eius pedibus proflrata . ueniam poflu- lauit afancto. Quo facto .*' omnef pergratiam dei compagati . nimiumque letificati / rex ait beato Sam- foni. Eft ferpenf inhac prouincia . cirivm quoque habitantef . graui afHigenf peftilentia / et quia te uidemus uirtutibus fulgere . rogamus ut nof digneris abeo liberare. Gui fanctuf SamfoN dixit. Inuenite dudlorem itinerif / et in dei uirtute expellam eum partibus uestrif. Jtaque ductoze inuento .•' duobus fecum fratribus affumptif. ceterifque cum iudualo inpalatio relidlif / uiam carpebat fubito / confidenf et exultanf femper indomino. Gumque adantrum ubi ferpenf inerat perueniffet / ibique flexif genibus dominum exoraffet . ferpentem per collum arripuit . et extraxit . & ultra flumen quod Sigona uocatur natare. & ibi fub quodam lapide manere precepit . quern paulopoft folo fermone inmari demerfit. Jneodem namque loco monafterium conftruxit . & ineo fratres christo feruitvrof collocauit. i)eniq.ue rex hilde- bertuf protam magnif uirtutibuf beatum famfonem plurimum adamauit . fibique ingentia gratanter dona tribuenf . in auro fcilicet et argento . inuafif pretiolif. inprediif . et inpoffeffionibus plurimif .-^ fe fuif ora- tionibus commendauit. ^° Accepto fecum itaque iu- dualo lefiam angiamque adiit . ibique exercitum con- 24 SAINT SAMSON. [8* gregauit . et cum eo inbritanniam rediit. :6eato igitur Samfone ieiunante et orante / atque uidualo cum exercitu contra commozum preliante . iudualuf fancti precibus hoftem uno ictu proftrauit . et exinde ipfe et generationif eius fucefforef fuper britanniam domi- nium tenuit. jXLox autem iudualuf afuif ouanter fuf- ceptvs . & inducem totius britanni^ electuf / feipfum cum cunctif adfe pertinentibus beato Samfoni man- cipauit . & orationibus eius deuote commendauit. Gratiaf agat dux redemptoai . exultat populuf com- miffuf tanto paftozi. Vnde principatuf totius britan- ni^ apud dolvm iufte conftare uidetur ufque hodie. 12am quantaf uirtutef per eum dominuf ultra citraque mare fecerit . quantumque doctrinaclaruit . nullius fcriptozif uel doctozif eloquentia comprehendit. Per- fectuf itaque uita et ^tate . cunctifque adornatus uir- tutibus / acri mozbo cozreptus . indole monafterio circumflente clero . cozpus feculo animam reddidit celo. Gleruf fanctum co2pus cumunguentif fepeliebat. ipfoque audiente celeftif exercitus animam cumymnif et laudibus adchristum deducebat. Signum autem beatitudinif eius apud nof habemus . inhif fcilicet miraculis que cotidie pereum facit deuf adlaudem et gloriam nominif eius. Qui cum deo patre et fpiritu fancto uiuit et regnat deuf per infinita fecula fecu- lozum. Amen. FiNIT AMEN. 8 J DESCRIPTION OF ROME. 25 M Vruf roman^ ciuitatif habet turref .ccc. Lxij. Caftellaref turref . xlvui) . Pinnaculi . vT. Dcccc. Port^. Pofterul^.v. Jncircuitu muri funt. XXI]. miliaria . excepto tranf tiberim . et excepta ciui- tate Leoniana. Principalef ^cclesi^ rom^. Bafilica faluatorif . patriarchalif inlateranenfi palatio . maior omnibus. Bafilica fancti Petri . apostoli. Bafilica fancti Pauli apostoli. Bafilica fanct^ Mari^ maiozif. Bafilica fancti Laurentij extra murof. Tituli cardi- nalium prefbiterozum Sancti Pauli. Sanct^ Sauin^. Sanct^ Prifc^. Sancti Sixti. Sancti Nerei. etAchillei. Sancti Marcelli. Sanct^ Balbin^. Sanct^ Sufann^. Sancte Mari^ maiorif. Sanct^ Eufebij. Sancte Luci^ inardea. ' Sancti Vitalif Sanct02.um apo.stolo2.um. Sancti Cleme.ntif. Sanct^ Potentian^. Sancti Ciriaci. inthermif Sa.nc.t02.um Marcellini et Petri . hierusal.em. Jflo2um titulo2.um cardinalef debent miffaf celebrare incapella fancti Laurentij inpalatio. The remaining 14. lines of this column are blank. -^ 26 ELEUTHERIUS, ETC. [8, Leutheriuf natione grecuf . expatre habundio. deoppido nicopoli . fedit annof . xv . menfef .VI. dief quinque. Fuit autem temporibus antoni^ et commodi . ufque adpaternum et braduam. Hie ac- cepit epistolam a Lucio britannio rege ut christianuf efficeretur per eiuf mandatum. Hie eonftituit ut nulla cafualif repudiaretur aehristianif . maxime fideli quod deuf creauit . et tamen rationalef funt. Hie feeit ordinationef tref per menfem deeembrif pref- biterof .xii. diaeonof .via. episcopof per diuerfa loca .XV. & etiam fepultus eft iuxta eorpufbeati Petri, in nauatieauum. 06laua kalendis . iunij . et ceffauit ep- iscopatus dief .xvj. HNNO incarnationif dominie^ dueentefimo . o6l- ATY^ ogefimo fexto . dioclitianus inoriente . Maximi- anus hereulius inoceidente uaftari ^cclesiaf afifligi. interficique christianof . deeimo post neronem loco preceperunt. Qu^ perfeeutio omnibus fere anteaftif atque immanio2 fuit. Nam per .x. annof ineendiif ^cclesiarum, profcriptionibus innoeentum martirum ineeffabiliter a6ta est. Denique etiam britanniam turn plurima eonfeffionif deo deuote gloria fuUimauit. Siqvidem inea paffuf eft fanetuf Albanuf dequo prefbiter fortunatus inlaude uirginum eum beatum martirum quidem toto orbe uenirent ad deum. mentionem faeeret Ait. Albanum egregium feeunda britannia profert. Paffique funt iulius et aaron eum martirum eopia apud ciuitatem legionum fupra huife fitam. " Fold out I in 9J URBAN & ROBERT OF GLOUCESTER, 27 ,1 Hiiii I II imBf Anno ab incapnatione domini.M. c. xx. vj.lfuit hec concojidia facta inter Vrbajnum episcopum landa- uensem . et Robertum confulem Gldecej-tjvie de omnibus calumnij;- quaf jdem / episcopuj- habebat aduerj-uf predictuml confulem et j-uof hominej- in /^lif/et de illij- tejipij- quaj- ab episcopo felnon co- ^nofcebant tenepe. Idem conjul concej-pt episcopo unum molendinum quod pillelmuf de kajidi fecit et terpam eidem^ molendino pertinentem et unam pij-- cajiiam in Eley per tranj-uerj-um ipsiuj- flumini)-/et .c. acraj- terjve in majiefco deinter Taf et/Eley . ad aji- andum uel ad pratum . et ita quod caput /eajiundem .Centum, acrajium incipiat iuxta dominicam.| teraam ipsius episcopi . et continuatim in longum exten- dantur et communam pasturam cum hominibus conMis et in nemopibus conjulis excepto kybop/ materiem ad opus ecclesie de landauo . et ipsius » episcopi et clericopum j-uopum et omnium hominum delfeudo ecclesie. et paifponem et paftupam./ pal- enf ej" episcopi cum palenjibus conj-ulibus et nojpianni et anglici episcopi cum nopmannis /et anjlicif conj-uli- bus extra kybo2 et Capellam /de ftuntaf et decimam ipsius uille et terpam quam comej" eidem capelle donat . unde I facerdoj' cum decima posfit uiuere ita quod paqaochiani ad natale christi et pafca et pente- CQSten . uifitent matpem ^cclesiam de landauo . et de eadem uilla cozpopa defunctopum fepentur hu- pianda ad eandem matpem ecclesiam . et propter hec predicta que conful episcopo donat ^* et concedit.-' pemittit ipse episcopus et quietaf clamat cpnj-uli 28 AGREEMENT BETWEEN URBAN [9* omnej- calumpniaf quaf habebat aduerfuj- eum et aduerj-uj- hominej- yuoy de omnibus terj-if illis quaj- ad feudum conj-ulis aduocabant. Etfi aliquij- homi- num conjulis j-ua fponte fanus .uel. infijxmus uoluerit pecojnoj'cere fe terpam ecclesie . tenepe et ye uelle earn jieddere ecclesie et episcopo et hoc cojiam cpn- j-ule uel cojiam fuo uicecomite uel prepoj"ito de kajvdi. jiecognouerit y concedit conj-ul quod ipsam terpam ecclesie . et episcopo jxeddat. Et episcopus fie yui molendini defubtus ponte episcopi excluj-am admen- fupabit quod iteji j-emper peruium j-it nisi incjiemento aque uel fluctu majiiy impediatur Et comej" faciet dej-tjiui exclufam molendini fui de eley. Et hominej" comitij" et quilibet alij uendant . et emant cybum et potum / apud landauum . et ibi illof edant et bibant et nihil inde poztent tempope pejxjxe. Et omnes hominef de feudo episcopi habeant quelibet com- mertia apud landauum . ad uendendum et emendum omnibus tempozibus pacis. Et iudicia ferjii pozta- buntur apud landauum . et foyya. iudicialis aque fiet in terp.a episcopi propinquiopi caftello de kapdi. Et j-i aliquij- hominum episcopi calumpniabitur hdminem cgnfulis uel hominem baponum fuopum de aliqua pe unde duellum fiepi debeat ipsopum cupij's dabuntur uadimonia et tractabuntur iudicia . et in caj-tello de kapdi duellum fiat. Et fiquifquam homo calumpnia- bitur hominem episcopi de pe unde duellum fiepi debeat uadimonia in cupia episcopi dabuntur . et iudicia fient et ipsum duellum 3= in caj"tello de kaipdi fient et ibi habeat episcopus eandem pectitudinem Fold out 9.] AND ROBERT OF GLOUCESTER. 29 de illo duello quam habepet fifieret apud landauum. Et fi duellum agitur inter yoloy homines episcopi. in eius cupia de landauo tractetur et fiat. Et ipse episcopus habeat yuoy propriof palenj-ef in j-uo bpeui fcjviptoj- per uij-ionem et tej-timonium vicecomitif conj-ulis et extramittaNtur et ipse vicecomef conjulis habeat yuum contrafcriptum de ipsif palenfibus. Et episcopus habeat contrafcriptum de palenj-ibus con- .j-ulis )-imiliter. Et conjul clamat quietaf episcopo et hominibus de feudo j-uo denapioj* et omnej- con- j-uetudines quaf aduerfuf eof calumpniabatur. Hec ccNcopdia facta fuit in prefentia regif Henfici. Hi]")- teftibus Willelmo Cantuajiiensi . ajichiepiscopo. et GaufRido. Rotomagenfi apchiepiscopo . et Will- elmo pintoniensi . episcopo . et Rogero j-ajiej-bejiienf i episcopo . et Rannulfo . Dvnelmenji episcopo . et Johanne Luxonienj-i episcopo . et Oino ebpoicenj-i episcopo . et GaufRido . cancellapio . et Dauid pege j"cotie . et rotpocho coMite . depertico . et Rogero coMite . de papepic . et Bpientio . filio . coMitis . et roberto . doilli . et milone de ^loecestria . et edpapdo de fafefbepijf et Waltero filio Ricapdi . et paGano. filio . iohannij- et Richardo . de aquila . et Roberto . de figillo . et vchtredo archidiacono . de landauo. et yfaac capellano episcopi . et Radolfo . vicecomite . de kaf di. et paGano . de turbertiuilla . et Rodberto . filio . fogeri. et picardo . de . sancto . Quintino . et Maupicio . de lundoniis . et Odone popo . et Gaufrido. de maifi apud podeflioke. Et .R. comcs huius capte contrafcriptum. hafeet. Testibus . eifdeM 36 30 BULLS OF HONORIUS II. [\0, [Onoriuf episcopus feruuf feruozum del. Venera- bili fratri .V. landauenfi episcopo . falutem et apos- tolicam, benedictionem. Winebalduf debaeluna . ter- rain de Cairlion monachif demonte acuto pro anim^ fu^ remedio dare difpofuit. Jdeoque fraternitati tu^ mandamus . quatenys. ipfam terram prefatif monachif faluo tu^ ^cclesi^ iure concedaf. Datum Laterani. Kalendis . Julii. Ini Onoriuf episcopuf feruuf feruo2um dei. Venerabili fratri .V. landauenfi episcopo . falutem et apostolicam benedidlionem. Venienf adnostram prefentiam Vuil- lelmus archidiaconuf fancti dauid aduerfum innostro confpe6lu querelam depofuit . quia ^cclesiam quan- dam quam ei concefferaf . et fcripti tui pagina prout afferit confirmaueraf . iniufle abftulerif Vnde frater- nitati tu^ per prefentiam fcripta mandamuf . quatenuf ecclesiam ipfi reftituaf . aut inde fibi iuftitiam faciaf Datum . Laterani .mi. Kalendis . Maii. TAe remaining ten lines of this column are blank. -^ 37 bONORIUS E^ISCOPlJS S E RV- uf feruorum dei . uenerabili fratri Vrbano landauenfi ^cclesi^ episcopo . eiufque fuccefforibus canonice promouendif inperpetuvm. lineminenti apostolic^ fedif fpecula difponente domino confl;ituti . exiniundlo nobif officio fratres Fold out ^0,] ADDRESSED TO BP. URBAN. 31 nostrof episcopof debemus diligere . & ^cclesiif fibi ad eo commiffif . fuam iuftitiam conferuare. Proinde karissime indomino frater Vrbane episcope tuif rationabilibus poftulationibus annuentef . beati Petri . fanctozumque confefforum Dubricii . Teliaui. Oudocei . landauenfem ^cclesiam cui deo auctore prelidef. in apostolic^ fedif tutela excipimuf. J^'erpre-. fentif igitur priuilegii paginam apostolica auctoritate ftatuimuf. ut ^cclesia uestra cum fua dignitate ab omni fecularif feruitii grauamine libera maneat & quieta. Quecunque uero conceffione pontificum. liberalitate principum . oblatione fidelium . uel aliif modif ad eandem ^cclesiam iufte & canonice per tin- ere nofcuntur . ei firma inpofterum et integra confer- uentur. ^nquibus h^c propriif nominibus duximuf exprimenda. Landauiam fcilicet cum territorio fuo. ^c- clesiam elidon. ^cclesiam fancti Hilarii. fancti nifien. fancti teliaui demerthirmimor. ^^ fancti teliaui delann geruall . fancti petri . fancti ilduti . uillam lann gat- gualatir cum ecclesia fancti ciuiu . uillam fancti tauauc cum ^cclesia. uillam henriu cum ^cclesia. uillam mertyr teudiric cum ^cclesiif . uillanj fancti Oudocei cum ^cclesia , uillam fancti nuuien cum ecclesia . uillam tanafan cum ^cclesia . uillam lann cum cum ^cclesiif. uillam lannguern cinuc cum ^cclesia • uillam merthir dincat cum ^cclesia. Lanngarth . fajncti teliaui deporth halauc . fancti teiliaui decrifmic . ^cclesiam fancti cletauci . ^cclesiam fancti fulbiu . uillan penn iuei cum ^cclesia . uillam fancti teliaui detalipont . lann- helicon . lann mihag^el maur , uillam cairduicil cum 32 BULL OF HONORIUS II. [^0* ^cclesia . ecclesiam fancti catoci . lann coit . talponef- cop . lann gunhoill . riu brein . cair caflell . penn i prifc . tref meibion ourdeuein . tref main . tref meibion guichtrit. tref rita. lann dineul cum ^cclesia. iftrat elei . tref ginhill . tref laur . tref crintorth . tref miluc . earn elfin . merthir onbrit . inif marchan cum molendino . & maritimif infra taf et elei . inif brat- guen. tref gillie, inif peithan. Lann diluU. pennonn. lann fanfreit . tref meibion ambrus . ecclesiam penn- tirch . merthir cimliuer . merthir buceil . duodecim acraf quaf willelmus decantolo per uim.^^ poffederat. et tandem uestr^ reddidit ^cclesi^. Lann gemei. Lann cingualan . cilciuhin . pozth tulon . penn iuei. lanndotei . culalan . crucguernen . guocof. nant ba- raen . gulich . luin Elidon . tref bledgur mab achef. tref bledgint . henriugunma . merthir ilan . lann meir penn rof. lann dipallai . porth ifceuin . lann mihagel liclit . tref iridiouen . tnou mur . uillam lann cinmarch . cum prato et coretibus fuif fuper guai. et terram infra caflellguent . penn celli guenuc . ceftill dinan . cum filua et prato et maritimif. et guorinid penichen . guonliuiuc . diu guent . euiaf . iftratour ' cum decimif . oblationibus . fepulturif . territoziis . re- fugiif . et libera communione earum. Qu^cunque pre- terea infuturum largiente deo iuftif modif poterit adipifci . quieta ei femper et illibata per maneant. jDecernimus ergo ut nulli omnino hominvm liceat predictam ecclesiam temere per turbare . aut eiuf poffeffionef auferre . uel ablataf retinere . minuere. uel temerariif uexationibus fatigare. ^ed omnia ei ;0J ADDRESSED TO BP. URBAN. 33 cum parrochi^ finibuf Integra conferuentur , tarn tuif quam clericozum et pauperum ufibuf profutura. ^qua igitur infuturum ^° ecclesiaftica fecularifue per- fona banc nostr^ conftitutionis paginam fcienf contra earn temere uenire temptauerit . fecundo tertioue commonita . finon fatiffactione congrua emendauerit. poteftatif . honorifque fui dignitate careat . reamque fe diuino iudicio exiftere deperpetrata iniquitate cognofcat . et afacratiffimo cozpore ac fanguine dei & domini redemptorif nostri ibesu christi aliena fiat, atque in extreme exartiine diftridl^ ultioni fubiaceat. jTundlif autem eidem ^cclesi^ iufta feruantibus fit pax domini nostri ihe.su christi. Quatenus et hie frudlum bon^ adlionif per cipiant . et apud difl:rictum iudicem premia ^tern^ pacif inueniant. Amen. difxf Cfii(a>yuC Xu] . Kalendis maii. Indictione . vi. incarnationis dominie^ anno.M. c .x°xviii. Pontificatuf autem domni Honozii fecundi Pape anno quarto. ^^ c 34 BULL OF HONORIUS II. [U* I JONozius episcopuf feruuf feruozum dei . uene- K I rabilibuf fratribus Willelmo cantuarienfi archi- episcppo apoftolic^ fedif legato . et episcopif per angliam conftitutif falutem et appstolicam benedicti- onem. 1|rater noster Vrbanus landauenfif episcopus adfedif apostolice clementiam uenienf . fe inconuentu et ante uestram prefentiam fuper episcopis BeRnardo fancti Devi . et Ricardo herfo2tenfi deparrochia epifcopatuf fui ab eif detenta querelam depofuiffe afferuit. Ceterum fratres ipfi nullum eide querimonia fua refponfum reddentef . ordine tranfpofito . eandem fuper aliif ceperunt impetere. Quod tarn facrozum ftatvtif canonum . quam legalibus fanctionibus obui- um effe non extat ambiguum. iNiudicio namque et uniuf difceptatione negotii . reuf nifi per excepti- onem actoz effici nequaquam poteft. ^pfe uero ordi- nem iudicii poftulanf . ut priuf dehif qu^ obiecerat fibi rationabiliter refponfum daretur. atua difcretione frateR archiepiscope qui proiudice refidebaf expetiit. Quia uero quod optabat optinere non potuit . mag- num fibi grauamen fentienf irrogari. :Romanam audientiam qu^ oppreffif commune fuffragium eft appellauit . et pr^nominatof episcopof. B . R. ut in nostra prefentia mediante quadragefima *' fuif re- fponderent querimoniif inuitauit. Verum ipfe nobif- cum aliquandiu moratuf eft . inuitati uero prefixo termino nee uenerunt . nee refponfalef miferunt. Nof igitur excommuni fratrum npstrozum episcopo- 2um et eardinalium deliberatione audita fuper hoc duozum teftium affertione . eum deparrochia tiiide UJ BULLS OF HONORIUS II. 35 conqueftio fuerat uidelicet. Ergin . Iftratiu , GuhiR. cetgueli . cantref bichan . falua iuflitia ^cclesiarum herfbztenfif et fancti Deuvi inueftiuimus. Terminum uero tarn Vrbano landauenfi episcopo . quam. B. R. episcppif mediantem quadragefimam ftatuimus . et tunc utraque parf expofitis fuif innostra prefentia rati- onibus quod iufti^ ratio dictauerit optinebit. Interim aiitem precipimus ut frateR .V. parrochiam illam dequa difceptatio fuerat . integre quiete . et abfque alicuius contradictione optineat. Tu ergo frateR archiepiscope fupradictof episcopof .B. et R. parro- chiam ipfam occupare . aut peruadere . uel per fe uel ofificialef fuof nullo modo permittat. Datum Laterani. xii]. Kalendis Mail bONORI.U..S episcopus feruuf feruoaum dei. karissimo inchristo filio Henrico illuftri an- glo2.um regi . falutem et apostolicam benedictionem. FrateR noster Vrbanvs landauenfif episcopuf adapos- tolic^ fedif clementiam fe inconfpectu. Willelmi Kan- tuarienfif archiepiscopi. grauatum fuiffe afferuit. Cum enim deparrochia fua ab episcopif . uidelicet BeR- nardo *^ fancti deuui . et Ricardo herfoztenfi detenta. iuftitiam quereret optinere non potuit. ^deoque ro- manam audientiam qu^ oppreffif commune fuffragium eft / appellauit . et terminum eif preteritam median- tem quadragefimam ut innostra prefentia depredicta parrochia quod ratio dictaret fibi facerent indixit. Ipfi uero uenire contempnentef . nee etiam refpon- c 2 36 BULLS OF HONORIUS II. [\h falef miferunt. !f of ergo habito fratrum nostrozum confilio . denominatum . V. episcopum deparrochia unde caufatio fuerat . falua iuftitia ^cclesiarum fancti Devvi . et herfoztenfis inueftiuimus . futuram median- tern quadragefimam utrifque ftatuentef . ut tunc utra- que parf noftro confpectui prefentata quod iuftum fuerit ualeat optinere. I[fua igitur nobilitaf ipfum fratrem . V. episcopum habeat commendatvm . nee deparrochia de qua eum inueftiuimuf . nee de aliif fibi iniuriam permittaf . fed eum proreuerentia beati Petri et nostra manuteneaf. i)atum Laterani. .xnj. Kalendis Maij. bONORIVS episcopus feruuf feruozum dei. Clericif et laicif per parrochiaf ergic . iftrat iv . Guhir. cetgueli . cantre bichan . conflitutif. fal- utem et apostolicam benedictionem. 1|rateR noster Vrbanvs landauenfif episcopuf Bernardvm fancti Devvi . et RicaRdum herfo2tenfem episcopof ut pre- terita mediante quadragefima fuper parrochiif per nominatif adnostram refponfuri uenirent prefentiam inuitauit. Ipfi uero nee uenerunt . nee refponfalef fuof miferunt. ** Nof autem exdeliberato fratrum nostroz epi.scopo;J.um et eardinalium Confilio . fupra- dictum Vrbanum . landauenfem episcopum depre- fatif parrochiif inueftiuimuf. Termihum uero tarn . B . et R . quam . V. episcopif proxihiam mediantem quadragefimam prefiximuf . utraque parf nostro confpectui prefentata . quod iufliti^ ratio dictaue- rit . ualeat optinere. Jdeoque uobis mandando pre 112.] BULLS OF HONORIUS II. 37 cipimuf. quatenuf fratri nostro . V. landauenfi obedi- entiam et reuerentiam deferatif. Datum Laterani •XU). Kalendis . maij. HONORIUS episcopuf feruuf feruo2um dei. Dilectif filiif. Monachif. Capellanif. Canonicif, Waltero filio Ricardi . Briano filio comitif . Pagano filio iohannif . Miloni degloefceftria . Batrun filio Willelmi. Winbaldo debadlon. Rotberto decandof. Ricardo filio puntii . Roberto filio martini . Roberto filio rogieri . Mouritio filio Willelmi delundriif . et ceterif perlandauenfem episcopatum nobilibus falu- tem et apostolicam benedictionem. ^[ama referente comperimus . quod matrem . uestram landauenfem ^cclesiam contra honorem et falutem animarum ues- trarum aufij temerario expoliare . et eam adnichilare prefumitif. Vnde paterno affefto compatientef . uni- uerfitati uestr^ per prefentia fcripta mandamuf atque precipimuf . ut quicquid interrif . decimif . oblationi- bus . fepulturif. et ceterif bonif. eidem ^cclesi^ . aut aliis deipfiuf parrochia ^cclesiif iniufte *^ tulifhif et de- tinetif . abfque mora reftituatif ^i enim reprehen- dendi funt filii . qui matrem carnalem inhonorant . & ei iniuriam inferunt / multomagif qui fpiritualem moleftant . et bona eius uiolenter deripiunt. ^t quod flagifiofum efl et christiano nomini inimicum . ueni- entef adfanctozum limina et ^cclesiarum dedicationef depredari . afitligere . et die etiam mercationif uenien- tium et redeuntium . bona auferre . & quofdam inter- ficere . ferali more non erubefcetif. ^a propter uobis 38 BULLS OF HONORIUS II. [\2, precipimus . quatenuf atantif flagitiif omnimodif de- fiftatif . et preceptif uenerabilius fratrif nostri Vrbani episcopi humiliter pareatif. Quod fi contemptoref extiteritif . canonicam quam ipfe inuof promulgabit fententiam . auctore deo confirmabimuf. i)atum La- terani . Xii) . Kalendis . Maij. hONORIVS episcopus feruuf feruo2um dei. Dilectif filiif clero et populo landauenfi falu- tem et apostolicam benedictionem. Venientem ad apostolic^ fedif clementiam . uenerabilem fratrem nostrum. Vrbanvm episcopum uestrum debita cari- tate recipimus. Ipfum itaque cum gratia nostra et litterarvm nostrarum profequutione aduof remitten- tef uniuerfitati uestr^ mandamuf. Quatenus eundem fratrem nostrum , Vrbanvm. episcopum benigne re- cipiatif . et ei tanquam proprio paftori . et animarum uestrarum cuftodi obedientiam et reuerentiam ** humiliter deferatif. et uelut christi uicario pareatil. Adrecuperandaf igitur poffeffionef et bona landau- enfif ^cclesi^ qu^ diftracta funt . unanimiter uti boni filij prebeatif confilium et auxilium. Datum Laterani .xmi. Kalendis. Maij, HONORIUS episcopus feruuf feruozum dei. Venerabili fratri, W. cantuarienfi archiepis- copo apostolic^ fedif legato falutem et apostolicam benedictionem. ^xiniunfla nobif adomino . ^cclesi^ dei cura . et prouidentia . fmgulif fuam debemuf iu- flitiam conferuare . ut controuerfia qu^ inter fratrem \2.'] BULLS OF HONORIUS IL 39 nostrum Vrbanvm landauenfem episcopum et ^ccle- siam fancti Devvi . et herfortenfem agitata eft . iuxta rationif et iuftiti^ tramitem terminetur . proximam mediantem quadragefimam terminum indiximuf. "^e igitur prediftuf frater noster .V. episcopuf aliquid inueniendo adnof. aut inaliif rebus incommodum uel detrimentum fuftineat . fraternitatif tu^ follicitudo pro- uideat. Datum Laterani . Nonis Octobris. I JONORIUS episcopus feruuf feruozum dei. _| I Dilecto filio Henrico illuflri anglo2um regi falutem et apgstolicam benedictionem. Vt liberiuf et fine querela ferui dei . ualeant diuinif uacare obfe- quiif controuerfi^ intgr fratrem nostrum Vrbanvm landauenfem episcopum et ^cclesiaf Devvi . et her- fortenfem agitate terminum. proximam mediantem quadragefimam indiximus. Quo circa nobilitati tu§ mandamus . quatenuf eidem . V. episcopo nullum *' inueniendo adnof aut rebus fuif impedimentum aut incommodum facias neque abaliif inferri permittaf. Datum Laterani . Nonis Octobris.. hONORIVS episcop.us feruuf feruozum dei. "Venerabili fratri Vrbano . landauenfi epis- copo . falutem et apo.stolicam benediftionem. Ad hoc infancta matre catholica et uniuerfali romana ^c- clesia . qu^ iuftiti^ fedef eft abauctore omnium bono- 2vm deo cognofcimuf conflitutof. ut fuam ^cclesiif omnibuf iuftitiam conferuem.us. . & fiquid perperam 40 BULL OF HONORIUS II. [\2. geftum esse nouerimuf. rationif confilio adrectitu- dinif tramitem reducamuf. Quatenuf et qu^ cozri-' genda funt . ordine iudiciario coarigantur , & qu^ redle ftatuta nofcuntur , infui uigorif robore perfeu^rent. £roinde uenerabilif frateR Vrbane . landauenfif epis- cope anno preterite ad apoftolic^ fedif clementiam uenienf, te aduerfuf episcopof. Bernardum fancti Devvi et Ricardvm herfortenfem inprefentia fratrum nostrozum. Willelmi cantuarienfif archiepiscopi apos- tolic^ fedif legati . & episcopozum angli^ deparrochia epifcopatuf tui abeif detenta. querelam depofuiffe afferuifti. Ceterum quia tibi grauamen fentiebaf inferri eof proxima tunc mediante quadragefima ut adnostram uenirent prefentiam tuif refponfuri queri- moniif inuitafti. Jpfi uero prefixo termino nee ue- nerunt . nee ref*^ponfalef miferunt. Vnde communi- cato fratrum nostro2.um confilio . duo2.um teflium affertione fufcepta te deparrochia unde conqueftio* fuerat . inueftiuimus . falua tamen iuflitia ^cclesiarum herfo2tenfif et fancti Devvi. Terminum uero dedi. et illif proximam tunc futuram mediantem quadra- gefimam ftatuimus . ut pleniuf cognita ueritate atque difcuffa . fuam unicuique iuftitiam feruaremuf Porro ipfi . nee etiam illo termino uenerunt . nee perfonaf qu^ eaufam fuam agerent adnostram prefentiam di- rexerunt. Tu autem frateR Vrbane ftatuto termino paratus cum teftibus nostro te eonftitui pr^fentafti. Jit nof inuitatof aliquandiu expectantef . fex teftium iuramenta fufcepimuf Quorum duo uidelicet quidam prefbiter Sapienf et Maiuf laicuf iurauerunt parro- \3j BULLS OF HONORIUS II. 41 chiam illam dequa controuerfia agitabatur . fcilicet Guher . Cedgueli . Cantrebachan. Eftrat iu . Ergin. infra landauenfif epifcopatuf terminof contineri. Scili- cet inter fluuiof Tyui et Gui . et fe uidiffe Ervaldvm episcopum antecefforem tuum pep quadraginta annos eandem parrochiam quiete . et abfque interruptione canonica tenuiffe. Alii uera quattuoz uidelicet Rob- ertuf et lohannef prefbiteri. Gulfreduf et Adam diaconi iurauerunt patref fuof . qui "*' propter fenium adfedem apostolicam uenire non poterant . hoc idem iuraffe . et ut innostra iurarent prefentia precepiffe. !]|of igitur excommuni frat;rum nostrozum episcopoz- um et cardinalium deliberatione prenominatam par- rochiam abfque inquietatione ^cclesiarum herfoztenfif et fancti Dewi . uel alicuius alteriuf tibi et fucceffozi- bus tuif perpetuo iure habendam poffidendamque cenfuimuf. ■f ^go HoNoriuf catholic^ ^cclesi^ episcopuf. Datum Laterani .u. Nonis. Aprilif. Jndictione. VI). Anno incarnatignis dom,Inic9. u. t, 5&; viu). Ponti- ficatuf autem domni Honozii PaPe fecundi anno .v. ;f HONoRius Episcopus Serws SERVozum dei. Venerabili fratri Vrbano landauenfi episcopo. eiufque fuccefforibus canonice fubftituendif in Per- Petuum. In eminenti apostolic^ fedif fpecula difponente domino conftituti . exiniuncto nobif officio fratres nostrof episcopof debemuf diligere . et ^cclesiif adeo commiffif fuam iuftitiam conferuare. Proinde karis- 42 THE DIOCESE OF LLANN DAY. [13, sime . indomino frater Vrbane episcope tuif rati- onabilibus poftulationibus annuehtef. beati Petri. fanct02umque confefforum . Dubricii . Teliawi . Ou- docei . Landauenfem ^cclesiam . cui deo auctore pre- fidef. in apostolic^ fedif tutelam excepimuf. Ser prefentif igitur priuilegii paginam ^° apostolica aucto- ritate ftatuimuf . ut ecclesia uestra cum fua dignitate ab omni fecularif feruitii grauamine libera maneat et quieta. Qu^cunque uero conceflione pontificum. liberalitate principum . oblatione fidelium . uel aliif modif adeandem ^cclesiam iufte. et canonice per- tinere nofcuntur . ei firma inpofterum . et integra conferuentur . Jnquibus h^c propriif nominibus duxi- muf exprimenda. Landauiam fcilice't cum territorio fuo et parrochia . uidelicet Cantrebachan . Chedueli. Guoher . Eftrateu . Ercincg . Guorinid . Penn echenn. Gunliuiuc . Diuent . Euiaf . Eftrateur. Finef autem landauenfif episcopatuf hi effe dicuntur. Ab hoftio tyui inmare . furfum ufque iblain. Deinde adpen- douluinhelic adblain huifc . admynid du . adblain turc. ufque taui furfum . ufque cingleif. Deinde halunguer- nen . adblain peurdin . deorfum . ufque ned . furfum ufque meldou. adgauannauc ad deriemreif. adcech- enclifti . adblainfrutiguidon. ufque tafmaur . ufque ychimer. Surfum riticambren . adhaldu . dinant craf- nant. arhit ufque hufc. trui huifc dichilidrif. diraltluit. dilech bichlit . ipinnmarch . diguornoid . diritnant. di banner . dinmarchtan . dioligabr . dibronncateirneu- eni . di ^' licat guerinou . diguarthaf buch . dirmincul. dirpridell . di halruua. di main i bard, nant ibard nihit ™^p ttmtnfryVi'i tthx hm^aumfif tin emwi^Cidiam cUAm . ikon (um cd^ ftr cyutii^ itw cum ecct^ . tt^ii^tfun^ t^ewteiaami cccmf.tviiU tyt«fc.a)«tbtra6littm(>5#tT(nH itcltr.Ttvf in4tOttm .Ti»p^i ViU4tttt4it, cintttAXt.ami n tmvf^cum decmm- ^y^'^^^ $epiAamf. termani(vSa torn tnltttww fv4xm.jt^ ctwe d« *;-*'?si rf''**!^^ 13«] THE DIOCESE OF LLANN DAY. 43 ufque dour . ni hit ufque guozmui . nihit ufque hiblain. jOeinde adcairrein adblain taratyr. per longitudinem ufque guy . et per longitudinem flu- minif gui . admare hafren . deinde ad hoftivm flumi- nif tywi ubi landauenfif episcopatuf parrochia incipit. Gonfirmamus etiam uobis ^cclesiam elidon. ^cclesiam fancti Hilarii . fancti Tuflien . fancti teliawi demerthir mymo2. fancti Teliauui delanguergualt. Sancti Petri, fancti iLduti . "uillam lanncatgualatir . cum ecclesia fancti cyiiiu . uillam fancti tauauc . cum ecclesia. uillam henriu cum ecclesia . uillam merthir theo- derici . cum ecclesiif , uillam fancti oudoeci cum ecclesia . uillam fancti nuuien cum ecclesia . uillam tanafan cum ecclesia . uillam lann gum cum ecclesiif. Villam lannguerncynuc cum ecclesia . uillam merthir dincat cum ecclesia. Lann garth fancti teliawi de pozthalauc . fancti Teliawi criffmic . ^cclesiam fancti clitauci cum pertinentiif fuif . ecclesiam fancti Sulbiu cum pertinentiif fuif. Villam penniuei cum ecclesia fua. Villam fancti teliauui detalipont . lann helicon, lann mihaggel maur . Villam cairduicil . cum '" ^ccle- sia. ecclesiam fancti catoci. lann coit. talpon efcop. lann guonhoill . Riu brein . cair caflell . penniprifc. Tref mebion ourdeuein. Tref main . tref meibion uchrit . tref rita . tref din I neul cum ecclesia. Eftrat elei . tref gynhil . Tref laur. Tref cyrinto2d . Tremi- luc. earn elfin, merthir onbrit . Ynif marchan . cum molendino et maritimif . infra taf et elei . Ynif brat-, guen . Trem gyllicj . Ynif peithan . Lann tylull. penn onn . Lann Sanbregit . Tre meibion ambruf. 44 THE DIOCESE OF LLANN DAY. [U* !f cclesiam penn tyrch . Merthircibliuer . Merthir bu- ceil . duodecim acraf quaf Willelmuf decantelou landauenfi ecclesi^ reddidit . Lanngemei . Lann Cin- gualan . Cilciuhinn . Po2thtulon . Penniuei . Lann dotei . Culalann . Cruc guernen . Guocob . Nant baraen . Gulich . Luin Elidon . Tref bledjur mab achef. tref bledgint. Henriu gunua. Merthir ilan, Lannmeir penn rof. Lann di pallai. Forth ifceuin. Lann mihagel Hclit . Tref iridiouen . Tnoumup . Vil- 1am Ian cinmarc . cum prato fuper gui et coretibuf fuif . & terra infra caftell guent . Penn ceUiguenhuc. Ceftilldinan . cum filua . et prato . et maritimif . cum decimif. oblationibus. Sepulturif. teri"itoriif refugiif. et Hbera communione earvm. Quicunque preterea infuturo prefata ^cclesia largiente deo iuflif modif poterit adipifci .■' " quieta ei femper et ilHbata per- maneaST. Decernimuf ergo ut nulli omnino ho- minum Hceat eandem ^cclesiam temere perturbare. aut eiuf poffeffionef auferre . uel ablataf retinere. minvere . uel temerariif uexationibus fatigare. fed omnia ei cum parrochi^ finibus Integra eonferuentur. tarn tuif quam cleric02um. et pauperum ufibuf pro futura. _piqua igitur inpofterum ^cclesiaftica fecular- ifque hanc nostr^ conflitutionif paginam fcienf contra eam temere uenire temptauerit . fecundo . tertioue commonita. finon fatiffactione congrua emendauerit. poteftatif . honozifue fui dignitate careat . reamque fe diuino iudicio exiftere deperpetrata iniquitate cognofcat . et afacratiffimo corpore et fanguine dei et domini redemptozif nostri ihesu christi aliena w BULLS OF HONORIUS II. 45 fiat . atque inextremo examine diflrict^ ultioni fub- iaceat. Cun6lif autem eidem loco iufta feruantibus. fiat pax domini nostri ihesu christi. Quatenus et hie fructvm bon^ a6lionif percipiant . et apud diftriftum iudicem premia ^tern^ pacif inueniant. Amen. Datum Laterani permanum Aimerici fanct^ Romany ^cclesi^ diaconi . Cardinales . et Can- cellarii . Nonis aprilis . Indictione.vij.anno incarna- tionis dominie^, m. c. XX. Viiii. Pontificatus autem domni Honorii Pape fecundi Anno .v. IjONORIUS Episcopus feruuf feruorvm dei. %^\ Venerabili fratri . W . cantuarienfi archi- episcopo. apostolic^ fedif legato falutem et apostol- icam benedictionem . Fratribuf nostris Bernardo iancti Dewi . et Ricardo herfortenfi episcopif . medi- antem quadragefimam terminum ftatuimuf ut ad nostram uenirent prefentiam . et fiquid aduerfiaf 46 BULLS OF HONORIUS IL [U» Vrbanvm landauenfem episcopum deparrochia unde controuerfia inter eof agitata fuerat . fe habere con- fiderent . quod dictaret iuftitia optinerent . Jpfi uero nee uenerunt . nee que proeif agerent perfonaf mi- ferunt. Nof ergo communicato fratrum npstrozum epifeopozum et confilio . teftium quof fratea npsteR Vrbanvs produxerat iuramenta fufcepimus . que taftif facrofanetif euangeliif firmauerunt illaf quinque plebef . uidelieet Guoher . Chedueli . Cantrebachan. Eftrateu . Erchin . infra landauenfif episcopatuf terminof eontineri . fcilicet inter fluuiof Gui et Tyui. et fe uidiffe Herwaldum episcopum antecefforem Vrbani . per .xl. annof eafdem plebef quiete . et abfque uUa interruptione canonica tenuiffe. Jdeoque exeanonica cenfura ^^ nof ei et fuecefforibus fuif pr^- nominatam parrochiam perpetuo habendam adiudi- cauimuf. Fhde fraternitati tu^ rogando mandamus, quatenuf quod iudicatum efl afancta romana ^cclesia faciaf obferuari . et depredictif quinque plebibus nul- 1am ei patiarif iniuriam irrogari. Datum. Laterani .ij. Nonis. aprilis. bONORIVS epifcopus feruuf feruo2um dei. Venerabili HenRico Anglozum regi faluteto et appstolicam benedictionem. '^ratribus nostrif Bernardo fancti Dewi . & Ricardo herfo2tenfi epis- cppif . mediantem quadragefimam terminum ftatui- muf . ut adnostram uenirent prefentiam . et liquid aduerfuf Vrbanvm landauenfem episcopum depar- rochia unde controuerfia inter eof agitata fuerat. fe H^J BULLS OF HONORIUS II. 47 habere confiderent . quod dictaret iuftitia optinerent. I^pfi vero nee uenerunt nee que pro eif agerent miferunt. !f of ergo eommunicato fratrum n0.str02.um ep,i.sc.Qpo2.um et cardinalium confilio / teftium q.uof frateR no.s.te.R Vrbanvs produxerat iuramenta fufcepi- m.us . que ta<5lif facrofa.n.e.tif euangeliif firmauerunt illaf quinque plebef . uidelicet . Guher . Cetgueli. Cantrebachan . Eftrateu . Ergic. infra Landauenfif episcopatuf terminof eontineri . feilicet fluuiof . Gvy et Tyui . et fe uidiffe hejijualdvitn epi.s.cop.u.m an.tecef- fozem .V. per .xL. annof eafdem '^ plebef quiete . et abfque uUa interruptione eanoniea tenuiffe. Jdeoq.ue exeanoniea cenfura nof ei et fucceffozibus fuif . pre- no.m.i,natam parroehiam perpetuo habendam adiudi- cauim.us.. Vnde fraternitati tu^ rogando mandam.us. quaten.us. quod iudicatum e.s.t afan.e.ta romana ^cclesia faciaf obferuari . & depredictif q.uinque plebibus nullam ei patiarif iniuria.m irrogari. Datum Laterani .ij. Noni.s. Aprilis. HONORivs epi.sc.op.us feruuf feruozum dei . Di- leetif filijf. elero . pop.u.lo perparrochiaf Guhir. Cetgueli . Cantrebichan . Yflrateu . Ercyeg confli- tuto . falutem et apgstolicam benedic.tio.nem.. "^of exeanoniea eenfura uenerabili fratfi no.stro Vrbano Landauenfi episcopo e.t fueeeffozib.us eiuf predietaf quinque plebef dequibus interipfum et Bernardum faneti Dewi . e.t Ricardum herfo2tenfem epifcopof contentio fieret . perpetuo habendaf adiudicauimuf. Jdeoque uniuerfitati uestr^ mandando precipimuf. 48 AN EXHORTATION [^5. quatenus ei tanquam proprio paftoai . & animarum uestrarum cuftodi . obedientiam . et reuerentiam hu- militer deferatif. i)at.um.. Laterani .i). Nonis Apeilis. The remaining 8 lines of this column are blank. 57 ■* Exortatio lohannif prefbiteri cardina- lif et iegati romanf §cclesi§ fimul et perdonatio abeo data omnibus auxiliatoriif landauenfem f cclefiam. ._ ■ RA TER IoHannes Samcte Rovaaxi^ H~~H ^cclesi^ prefbiter cardinalif et legatuf fidel- ■ ibus omnibus per agliam et Waliam confti- J tutif falutem et benedictionem. y^d landauien- fem ^cclesiam exdebito nostr^ legationif accedentef. & paUpgrtate oppreffam. et bonif fuif ac poffeffion- ibus expoliatam inuenimuf. Veruntamen uenerabilif frater noster Vrbanvs eiusdem loci episcopuf ^ccle- siam ipfam re^dificare afundamentif incepit. iQuod fine elemofinarum uestrarum auxiliif non poterit con- fumare. !]|ogamuf itaque uniuerfitatem uestram . et remiffionem uobis iniungimuf peccatozum . ut locum ipfiim beneficiif uestrif et elemofinif iuuare et fiif- tentare uelitif. !l|of quoque inbeneficium uof et orationef matrif nostr^ roman^ ^cclesi^ fufcipimuf. indulgentiam cantuarienfef archiepiscppi fecerunt. apostolica auctoritate firmantef. ^freterea dehab- undantia fedif apostolic^ .xin). uobis dief deuestra remittimuf penitentia . obedientef uof monitif nostrif. gratia diuina cuftodiat. Three lines and a half are left blank. 58 t5j A COUNCIL OF LONDON. 49 I Svminonitio Willelmi cantuarienfif Varchiepifcopi. Villelmuf cantuarienfif archiepiscopuf. Vr- bano landauenfi episcopo falutem. Litterif iflif tibi notum facere uolumus . quod lohannes ^cclesi^ romarl^ prefbiter cardinalif atque legatuf legif ordinatione . npstraque coniuentia con- cilium celebrare difpofuit . lundoni^ innatiuitate be- at^ femper uirginif Mari^ . ]^ropterea precipimuf ut inprefato termino in eodem loco nobif occurraf . cum archidiaconibus et abbatibus et prioribus tu^ dyo- cefiof. ad definiendum fuper negotiif ^cclesiafticif. et adinfo2mandum feu cozrigendum . qu^ informanda uel docenda feu corrigenda docuerit fententia conuo- cationif nostr^. Capitula Lundonienfif concilii cele- brata per yohannem [presbijterum cardinalem legatum romane ecclesif inprefentia [Wil]lelmi cantuarienfif archiepiscopi et omnium comprpuin- ciali[um] episcoporum. Inquorum [presen]tia Vr- banuf [Lanjdauenfif episcppuf [ualde] oppreffuf grau[atio]ne . illata fibi [ab episcopis] herfordif et fanct[l Dauid] appellauit co[ntra eos] ad maiore.m au[dien]tiam et fubfugium [Romajni concilii et a| |et terminura prp[ximum] illiuf anni qu[adra-] gefim§ medif [uijdelicet. SANCTORVM patrum ueftigiif inherentef. quemquam in^cclesia perpecuniam ordinari auctozitate appstolica prohibemus. Jnterdici- muf etiam ut procrifmate . pro oleo . probaptifmate. prQp^nitentia prouifitatione infirmozum. feu unctione. 50 A COUNCIL OF LONDON. [^5* pro communione co2po2if christi . pro fepultura nullum omnino pretium exigatur. ^tatuimuf preterea et apostolica auct02itate decernimuf . ut inconfecra- tionibus episcopozum uel abbatum benedictionibus. feu indedicationibus ^cclesiarum . non cappa . non tapet^ . non manutergium . nonbacinia . et nichil- omnino per ufolentiam nifi fponte oblatum fuerit. ^s penituf exigatur. NuUuf abbaf . nulluf prior . nulluf omnino monachuf uel clericuf ^cclesiam fiue decimam. feu quelibet beneficia ^cclesiaftica dedono laici fine proprii episcopi auctozitate et affenfu fufcipiat. Quod fi prefumptum fuerit . irrita erit donatio huiufcemodi . et ipfe canonic^ ultioni fubiacebit., Sanximus preterea nequif ^cclesiam fibi fiue preben- dam paterna uendicet hereditate . aut fuccefforem fibi inaliquo ^cclesiaftico conftituat beneficio. Quod fi prefumptum. fuerit . nuUaf uiref habere permitti- mus . dicentef cum pfalmifta. Deuf meuf pone illof ut rotam . qui dixerunt . hereditate poffideamus fanctuarium dei. Aditientef quoque ftatuimuf ut clerici qui ^cclesiaf feu beneficia habent ecclesiarum. et ordinari quo liberiuf uiuant fubterfugiunt . cum abepiscopif inuitati fuerint fi adordinef promoueri contempferint . ^cclesiif fimul et beneficiif eo2.um pri- uentur. Nulluf indecanum . nulluf inpriozem . nifi prefbiter . nulluf inarchidiaconum . nifi diaconuf pro-, moueatur. Nulluf inprefbitemm. nulluf indiaconum. nifi adcertu.m titulum ordinetur. Qui uero abfolute fuerit ordinatus . fumpta careat dignitate. Nulluf abbaf. nulluf omnino clericuf .uel laicuf quemquam ^6,] A COUNCIL OF LONDON. 51 per episcopum in ^cclesia ozdinatum abfque proprii ^"episcopj iudicio prefumat eicere. Qui autem fecuf facere prefumpferit / excommunicatiorii fubiaceat. Nulluf episcopozum alteriuf parrochianum ordininare aut iudicare prefumat . unufquifque enim fuo doimino flat aut cadit . nee tenetur aliquif fententia ante fuo iudice prolata. Nemo excomunicatum alteriuf pre- fumat incommunionem fufcipere. Quod qui fcienter fecerit . et ipfe communione careat Christiana. Pre- cipimus etiam ne uni perfon^ in^cclesia archidia- conatus . aut diuerfi tribuantur honoref. Prefbiterif. diaconibus . fubdiaconibus . canonicif uxozum . con- cubinarum . et omnium omnino feminarum contu- bernia auctozitate appstolica inhibemus . preter ma- trem aut fororem . uel amitam . fiue illaf mulieref qu^ omnino careant fufpitione. Qui autem decreti uiolator extiterit . confeffuf uel conui6luf . ruinam proprii ozdinif patiatur. Vfuram et turpe lucrum clericif omnino prohibemus. Qui uero fuper omne tali confeffuf fuerit . aut conui6luf . agradu proprio deiciatur . Soztilogof. Ariolof . et auguria queque fectantef . eifque confentientef excomunicari pre- cipimuf . perpetuaque notamus infamia. Jnter con- fanguineof feu affinitate propinquof. ufque adfeptimam generationem matrimonia *' contrahi prohibemus. Si qui uero taliter coniun6li fuerint .-^ feparentur. Jn- terdicimuf etiam ut uiri propriaf uxoref deconfan- guinitate impetentef . et teftef quof adducunt non fufcipiantur . fed prifca patrum inomnibus feruetur audlozitas. D 2 52 BP. URBAN'S JOURNEYS. [16. De primo itinere Landauenfif episcopi Yrbani Mpoft factam appellationem. ILLefimo centefimo uigefimo octauo in- carnationif dominie^ anno . Vrbanvs landauenfif episcopus romam requifiuit cum clericif fuif . inuitatif episcopif Bernardo minvenfi episcgpo. et Ricardo herfoztenfi cum facta ab eo appellatione inpleno concilio . facta lundoni^ prefente Willelmo # cantuarienfi** archiepiscopo* . et audita fua queri- monia abbeato Honozio papa . et aromano conuentu. rediit faifituf deparrochia . Guhir . Cetgueli . Cantre bican. et Ercycg. et ita inueftituf permanum apostoli- cam . et data fibi in monimento inueftitur^ baculo ' fuo . et cum datif litterif archiepiscopo . W. regi Henrico . et parrochianif fimul et priuilegio. IDe fecundo itinere Landauensis episcopi . Y. N fequenti anno predict^ memori^ Vrbanvs landauenfif episcopuf fummonituf abeato Hon- 02io apoftolic^ fedif apgstolico cum priuilegiif fuif et antiquiffimif kartif cum clericif et laicif afifirmantibus iuflam inueftituram depredictif contra ^cclesiaf herfordi^ et minuenfif iuit romam contra ftatutum terminum mediam quadragefimam ^''uidelicet . & quia episcopi illarum ecclesiarvm nee uengrunt . nee refponfalef fuof miferunt . iudicio archiepi.scopo2,um . episcopo2um . et cardinalium ro- man^ ^cclesie . predict^ quinque plebef adiudicat^ funt Vrbano episcopo landauenfi . et omnibus fuccef- fozibus fuif habend^ inperpetuo . et cum datif fibi litterif archiepiscopo . regi . et parrochianif . infra ^6J BULLS OF HONORIUS 11. 53 pofitif . fimulque karta difceptionif et priuilegio cum gratia et permifericprdiam apostolic^ dignitatif pre- diftuf uir reuerfuf eft incolumif cum fuif hif munituf ad ^cclesiam fuam cum gaudio. T[_J[ ONORIVf episcopuf . feruuf feruozum dei . Ve- InL nerabili fratri . Vrbano . Landauenfi episcopo. Salutem . et apostolicam benedictignem. Winebal- duf debaeluna . terram decarlione monchif demonte acuto pro anime fue remedio dare difpofuit. Jdeoque fraternitatj tu^ mandamus . quatenus ipfam terram prefatif monachif faluo tu^ ^cclesi^ iure concedaf. Datum . Laterani. .xvj. Kalendis. Julij. Jf^^onorius . episcopuf feruus feruozum dei .Venerabili fratri .V. landauensi episcopo falutem et apostolicam benedictionem. Poft tuum anobis difceffum uene- rabilis frater noster . B. episcopuf fancti dauid . ad nostram prefentiam uenienf litteraf afratribus nostrif G. cantuarienfi archiepiscopo . et aliif angli^ episcopif. Arege . et quibusdam baronibus inquibus continebatuz cpntrouerfia que interte . et wilfridum predeceffozem eius determinif parrochialibus olim agitata est per quadraginta .vii]. teftef .xx.iu]. uidelicet de tua par- rochia . et uiginti quatuoz , de fua fuiffe decifam prefentauit. Duo etiam de illis xxiiTj. qui fe hec iuraffe afferebant . et aliof qui fe hoc uidiffe et audiffe dicebant . Ante nostrum et fratrum nostrozum con- fpectum produxit. Vnde ualde mirati fumus uerum ne mutare aliquid leuiter uideremur . quam abeif dictum est diligenter attendimus . et ut ueritatem 54 BULL OF INNOCENT II. [IG* plenius nofceremus fratrum n0s.trp2.um epi.s.copo2.um. et cardinalium confilio . feftiuitatem beati luce proximi futuzi Anni . terminum tibi et prefato . B. episcopo prefixim.us. . Eapropter tibi ma.n.dando precipimus. q.u.aten.us. occafione remota predicto termino c.um i.n- ftrum.e.n.tif que anobis habuifti . et ratio.n.ib.us. q.u.af habef ad no.stram prefe.n.tiam fibi ueniaf refpo.nfur.us.. vt ueritate plene comperte fua cuique i.us.titia .confer- uet.u.2 . et pacem utraq.ue ^ccl^.sia patrante domino confequatur. Ad hec de pago Ewiaf et terra talabont de quibus i.n,ter uof olim agebatu2 con.te.n.tio nichil- omin.us. ueniaf refpondere paratus. Datum . Laterani. .V. Kale,ndi.s.. Maij. «3 liNnocentiuf episcopus feruuf feruo2.um dei . vniuerfif uenerabilib.us. fratribus archiepiscopif. episcopif. ab- batibus . baronibus . clericif . & leicif dei fidelibus perregnum anglo2.um . co.nftitutif / falute.m et apo.sto- licam benedidlionem. Placuit ei q.ui abeterno cuncta difponit me licet i.ndignum & i.n,utile.m feruum afancte roman^ ^celesi^ regimen per electionem fratrum no.s.tro2.um Willelmi predeflini. Matthei Albanenfif. lohannif hoftienfif Chun fabienfif . et episcopozum catholico2um cardinalium euocare. Et quo.n.iam me imparem et ad tarn glorioftim opus minus fufficientem credebam / q.uantum potui refliti. Sed i.niun6la mihi ex parte dei et eccle.s.i5 et fratrum no.stro2.u.m obedi- entia / cgnfifuf de fuftentatione diuine gratie obediui. Poftmodum uero petruf leonif quod a longif retro tem- po2ibus me.n.te conceperat / per fratrum et parentum ^6.] BULLS OF INNOCENT 11. 55 fuo2.um potentiam . et aliozum laiGOzum uiolentiam / rubbeam cappam fibi affumpfit . et fic matrem Ro- manam ^cclesiam per ecclesiafticarum rerum de|lapi- dationem . et efFufionem fanguinis nititur occupare. Nemo ergo uof inanibus et fallacibus uerbis feducat. nemo firmitatem uestram abunitate ^cclesi^ diuidat. Antichristus enim infinem mundi ecclesiam dei durif oppreffionibus infeftare labozat. Nauif fiquidem beati petri inqua christus fedet inundatione fluctuum ali- quando concutitur . uerum christo earn gubernante mergi nonpoteft. ^* Quod fi nuntius antichristi aliud uobis perfuadere conatus fuerit / procul abiectis ipfius delationibus tanquam columne immobilef in fide beati petri et amoze . & reuerentia fancte matrif ^cclesi^ immobiliter perfiflatif. Nof autem prefatum petrum leonif tarn de communi predictozum episcopo- 2um et catholicozum cardinalium confilio et uolun- tate quam etiam aliozum episcopozum qui de diuerfif mundi partibus congregati fuerant / defiderio prima die dominica menfif martij excommunicantef/fathane ininteritum carnif tradidimusut fpiritus indie domini faluuf fiat. Datum . apud . palladium .v. Nonis . Martii. JiNNocENTivs episcopus feruozum dei feruuf. Dile6lif filiif Clero et populo perparrochiaf Goher Chedueli . Cantrebachan . Eftrateu . Eirgin . confti- tutif. Salutem et apostolicam. benedictionem. Quem- admodum predeceffoz noster felicif memozie. PaPa. HoNORius . uobis perfcripta fua mandauit ut ue- nerabili fratri nostro Vrbano Landauenfi episcopo 56 BULLS OF INNOCENT II. [\7. obediretif. ita et nof . quoque uobis mandamus ut ei tanquam patri . et episcopo uestro . obedientiam et reuerentiam humiliter deferatif. Datum, apud. Palladium, v. Kalendis . Martij. JInnocentivs Episcopus feruuf feruozum dei. Venerabili fratri bernardo de fancto . dauid . falutem et apostolicam benedictionem . Venerabilis frater noster .V. Landauienfif episcopus pro obtinenda iusticia ^cclesi^ fue bif cum multa ^= . fatigatione ad fedem apostolicam peruenit. Poflmodum uero a predeceffoze nostro felicif memozie papa. Honorio. ut proxima feftiuitate fancti luce . ad fedem aposto- licam de parrochialibus terminif tibi refponfurus ueniat euocatuf eft. Verum ficut ipfe perlitteraf et nuntiof . fignificauit egritudine . feneftute . et inopia ualde grauatus eft . ideoque prefato termino fe non poffe uenire afferuit. Nof igitur ei compaffe indu- ciaf ei romam ueniendi ab hac media quadragefima ufque ad .ii]. annof habito fratrum ngstrozum cgnfilio indulfimus. Eo. igitur. termino delanteliau maur cum pertinentiif fuif . et de lanteliau pimpfeint kaircaiau penntiwin . et delanteliau pennllitgart . et delanteliau kilredin.en emelinn.et delanyffan cum pertinentiif fuif et debrodlan . et delanwozfrit que omnia iurif landau- enfif ecclesie ficut ipfe afferit episcopus effe uidentur ante nostram prefentiam ueniaf refpondere paratus. Unnocentius episcopus feruuf feruozum dei. karissimo inchristo filio . H . illuftri anglozum regi XZJi BULLS OF INNOCENT II. 57 falutem et apostolicam benedictionem. Hono2 dei eft et faluf populi fi principes quibus funt iura regni adeo commiffa ^cclesiaf diligant . et ab iniuriif 9c- clesiaf perfonaf defendant. Nobilitatem igitur tuam rogamus et exho2tamur indomino . quatinus venera- bilem fratrem nostrum .V. Landauenfem episcopum manuteneaf . nee ipfi nee ^eclesi^ fibi commiffe in- iuriam aut grauamen ^* inferri permittaf. Datur. ianue. .i], idus . Augufti. JiNNoeentius episcopus feruus feruozum dei . Vene- rabili fratri . W . eantuariensi arehiepiscopo falutem (St apostolicam benedictionem. Equitati et iuftici^ conuenire eognofcitur ut quod aprelatif fuif honozari et benigne traetari defiderat . fubiectif fuif nullum grauamen nuUam iniuriam contra rationem irrogare contendat. Frater fiquidem noster .V. Landauenfif episcopuf aduerfum te conqueritur . quod quibusdam parrochianif fuif deurceneuelde inquof ipfe ana- thematif fententiam promulgauerat . ab herefozdenfi ^eclesia communieari permittif. Propterea quendam prioaem fuum fibi familiarius adherentem qui ad ep- iscopatum herefozdenfem prout idem episcopus afferit impudenter anhelat . in eadem eeclesia qu^ fuif ex- communicatif communieat . episcopum oadinare eon- arif. Ideoque fraternitati tue per prefentia feripta mandamuf . ut nullam ei iniuriam uel moleftiam in- feraf nee parrochianif fuif ab ipfo excomnmnicatif communicef uel abfoluaf. nee elericum fuum eo in- uito per maneas. Datur ianue. .i). iduf. Augufti. 58 BULL OF INNOCENT II. [U. .V. Venerabili landauenfi episcopo frater Johannef fancte romane ^cclesi^ presbiter cardinalis falutem et ozationem. Quod pro cauf uestra dominuf' papa . regi anglozum ^' nichil fcripfit . hoc est quia fauozem eius ad plenum non dum obtinuit. Neque nuntium epis- copi fancti dauid domino pape . locutus est . nee de fua caufa mentionem aliquatenus fecit. Vtile con- filium uestrum est '. ut inparrochia uestra remanentef ad nof hiif diebus non accedatif . donee certius aliquid de domino papa et rege audieritif. REGORiys fancte romane ecclesie diaeonuf car- dinalis .V. Landauenfi uenerabili dei gratia episcopo falutem et benedictionem ualere. Scire uestram uolu- mus . amicitiam quoniam non minimum pro uobif iam laborauimus . et Uestram ficut boni amici caufam fieut manutenuimus . modif omnibus quibus poffumus man- utenemus . et inantea faciemus. Vof itaque mihi uti uestro karissimo amico plurimum indigenti fubuenite. ut quando ad uestraf deuenerimuf partef uel per uof. uel per uestrum legatum fie nobif feruiatif quatinus nostrum femper retinere feruitium poffitif . Vale. llNNocentius episcopuf. feruuf feruozum dei / Vene- rabili fratri . VRbano . Landauenfi episcopuf .-^ falu- tem . et apostolicam benedictionem . Defiderium nost- rum est . ^cclesiif dei paeem tribiiere . et fiqua inter eaf controuerfia est ozdine iudiciario terminare . Quia igitur inter te . et fratrem nostrum. B. episcopum. Sancti dauid. De iure parrochiarum Goher . chedueli. 17,] BULLS OF INNOCENT II. 59 cantrebachan . Iftrateu . et heuiaf con^^trouerfia agita- tu2 . fraternitati tu^ mandando precipimus , quatenus proxima beati Luce feftiuitate nostra te confpectui reprefentef . eidem fratri npstro. B . episcopo. tarn de prefatif parrochiis . quam deuilla talebont omni oc- cafione fe pofita refpondere paratus. Datum . Pirerij .V. idus . maij. liNNocentius episcopus feruuf feruo2um dei . Venerabili fratri . Vrbano . landauensi episcopo falutem et apostolicam benedictionem. Quem- admodum tua nouit dileftio fratribus nostrif . Vrbano. landauensi . et . B . fancti dauid episcopif procontro- uerfia que inter eof agituz proximam beati luce fefti- uitatem terminum conftituirnus. Ceterum idem frater noster . Vrbanus . episcopuf directif ad nof nuntiif aduerfuf Rabel camerariunj de tancaruilla queftus est quod eum depoffeffione uille Sancti Teliawi de lan- merwalt uiolenter eiecit. Quo circa foUicitudini uestr^ mandamus quatenus inuenta opoztunitate fuper hoc karissimum filium nostrum. H. regem adeaf. ut landauenfi ^cclesi^ non patiat.u2;i.niuriam irrogozi fed fua ei faciat iura reftitui. Datum . Compendij . vi). Kalendis . lunij. liNNocentius . episcopuf feruuf feruo2um dei . karissi- mo in christo filio . Henrico . illuflri angIo2.um regi. falutem . et apostolicam benedictionem . Hono2 dei gst et faluf populi . fi principef quibus funt iura regni a deo commiffa ^cclesiaf diligant. et abiniuriif ecclefi- afticaf perfonaf defendant . Nobilitatem igitur tuam 6o BULLS OF INNOCENT II. [^8. rogamus . et exhoztamur iridomino . quatenus uene- rabilem fratrem nostrum . Vrbanum landauenfem episcopum manuteneaf . nee ipfi nee ^celesi^ fibi eom- ^'miffe iniuriam . aut grauamen inferri permittaf. Datum . Janue .ij. idus . Augusti. liNNoeentius. episcopuf feruuf feruozum dei . Vene- rabilibus fratribus . W. Cantuarienfi arehiepiscopo. . eiusque fuffraganeif episcopif falutem . et apostolicam benedictionem . Venerabilis frater noster . Vrbanus, landauenfif episcopus . qui modo ad nostram deuote uenit prefentiam ftudiofi de mo2e paftorif . pro utilitate ^eelesi^ fibi eommiffe . quamuif etas et egritudo re- fifterent . plurimum eognofeitur labozaffe. Verun- tamen irifpeeto eo . quod ei de parrochialibus terminif d predeeeffoze nostro fancte reeozdationif. papa, hon- orio . iudieatum est quia utriusque ecclesi^ iusticiam plenius eognofcere defideramus . adhibito fratrum nostrozum eonfilio niehil innouauimuf . per prefentia igitur feripta fraternitati uestre rogando mandamus, quatenus ipfum ut pote religiofum uirum honozetif ae diligatif . et ne interim deparroehia ilia . fuper quam . B . de fajieto . dauid . aduerfuf eum egnqueritur aliquam imminutionem fuftineat . fed inpaee pof- fideat . et quiete prudentia uestre difereeionif efficiat. Ad hec niehilominus dileetionem tuam frater archi- episcope deprecamur . quatenuf procaritate beati petri et nostra clericif fuif. Vftredo archidiacono . et yfidc bonam uoluntatem tuam . et gratiam reddaf. Datum, apud fanctum quintinum .1]. idus . Martij. \SJ\ BULLS OF INNOCENT II. 6 1 INNocentius. episcopuf feruuf feruo2um dei . Vene- rabili fratri . B. episcopo . fancti Dewj falutem. et apostolicam '° benedictionem. Vt pax ecclesijf tribuatm . & fua cuique iusticia c0n.feruet.u2 . proxi- mam beati luce feftiuitatem tibi & uenerabili fratri nQ.stro . Vrbano Landauenfi episcopo terminum con- ftitvimuf. Q.UO utrifq.ue confpectui no.stro prefentatif / controuerfia que de parrochialibus terminif inter uof agitat.u.2 / finiret.u2. Uerum poftea ipfe litterif fuif & nuntijf nobis fignificauit archidiaconof tuof eum de pofffeffione parrochiarum de q.uib.us aduerfuf eum q.ueft.us. ef . uiolenter eieciffe. Ne igitur ei litif extendende occafio prebeatu2 .•' per prefentia fcripta tibi mandam.us. . quatenuf in pofffeffione parrochiarum abfq.ue moleflatio.ne reducaf Vt poffeffo2 confl;itut.us prefixo termino ualeat tibi iudiciaFio i'jdicario iure refpo.ndere. Datum . compendij .Vij. Joys Aprilis, ilNNocentius episcopuf feruuf feruo2.urn d.ei . uene- rabili fratri Bernardo defancto dauid falutem. . et apQ.stolicam. benedi6lionem . Venerabili.s. frateR ngster Vrbanus landauenfif episcopuf pro optinenda iuftitia ^cclesi^ fu^ bif cum multa fatigatione ad fedem apostolicam peruenit. Poftmodum uero apredecef- fore nostrl felicif memori^ papa honorig ut proxima fefliuitate fancti Luc^ ad fedem apo.stolicam. depar- rochialibus terminif tibi refponfurus ueniat euocatus e.s.t. Verum ficut ipfe per litteraf et nuntiof fignifi- ''cauit egritudine . fenedlute . & inopia ualde grau- atus eft . ideoque prefato termino fe non poffe uenire afferuit., Nof igitur ei compaffi indutiaf ei.us. roma.m 62 BULLS OF INNOCENT II. [\8. ueniendi . ab hac media quadragefima . ufque ad .111. annof habito fratrum nostrozum conlilio indulfimus. Eo igitur termino delannteliau maur . cum perti- nentiif fuif . et delannteliau pimfeint caircaiau . et delann teliau mainaur cum pertinentiif fuif. et de lann toulidauc ig cair mirdin . et delann teliau penn- tuin . et delann teliau pennlitgarth . et delann teliaui cilretin inemblin . et delann ifann cum pertinentiif fuif . et de brodlann . et delann gurfrit . qu^ omnia iurif landauenfif ^cclesi^ ficut ipfe afferit episcgpuf effe uidentur . ante nostram prefentiam ueniaf re- fpondere paratus. ilNNocentius episcopuf feruuf feruo2um dei . Vene- rabili fratri Vrbano Landauenfi episcopo falutem. et apostplicam benedictionem. Quemadmodum per alia tibi fcripta mandauimiis / ita ftaternitati tu^ ite- rate mandamus quatinus indominica qua legitur Ego fum pafto2 bonuf . adprefentiatn uenerabilium fratrum. W. cantuarienfif . T. eboracenfif. ^'^ H. rotomagenfif . archiepi.sc0p02.um accedaf. et allega- tionef tuaf eif abfq,ue tepidatione aliqua diligenter exponaf. Nof fiquidem caufam tuam illif difcutien- da.m commiffim.us . et nobis referuauim.us. terminan- dam. Non igitur fupgr hoc difcretio tua moueatur. q.uoniam te in eccle.s.i9 tu^ iuftitia patern^ prouifionif. intuitu au6lore domino manutfenere curabimuf. et iure fuo earn priuari . nullatenus permittem,us.. Datum Helioci idibus februarii. llNNocenti.u..s episc.op.uf. feruuf 'feruo2um dei. Ven- erabili fratri . Vrbano • landauenfi epi.scopo falutem. 19*] BULLS OF INNOCENT II. 6 o et apostolicam benedictignem. Defiderium nostrum eft ecclesiis dei pacem tribuere . et fiqua inter eaf controuerfia eft ordine iudiciario terminare. Quia igitur inter te . et fratrem nostrum . B . episcopum fancti Dauid de iure parrachiarum . Guhir . Cet- gueli . Cantrebichann . Stratyu . Euiaf . controuerfia agitatur . ftaternitati tu^ mandando precipimus qua- tenus proxima beati Luc^ feftiuitate . nostro te con- fpeftui reprefentef eidem fratri nostro . B. episcopo. tam deprefatif parrochiif . quam deuilla Talipont . om- ni occafione fepofita refpondere paratus. Datum. Pireti .v. ydus . Maij. liNNocentius episcopuf . feruuf feruozum dei . Ven- erabili fratri . Vrbano • landauenli episcopo . falu- tem et ap[osto]licam benedictignem. Herfo2tenfif ecclesia proprio uiduata paftore . Robertum . priorem delantoene religiofum et litteratum prout fertur uirum unanimi uoto et communi affenfu uti " accepimus ficut in episcopum et paftorem eligit. Sed quoniam ad tam facrum opus . et animarum faluti neceffarium idone^ perfon^ exquirend^ funt diligentius et tra- hend^ . per apostolica fcripta fraternitati tu§ man- dando precipimus . quatenus prefatvm . R. herfortenii ecclesi^ libere adregimen ipfius concedaf Et ut idem electoribus fuif prebeat affenfum .-^ fibi iniungaf Ad hec .-^ qugniam ficut adauref ngstraf perlatum est . R. herfo2tenfif episcopuf aduerfuf quern deparrochialibus terminif conquerebarif . antequam romam ueniref rebus humanif exemptuf eft / precipimus tibi . ut p[r5]fat9 herfo2tenfi ecclesi^ quemadmodum uiuente. 64 BULLS OF INNOCENT II. [^9* Ricardo . episcopo tenuerat . parrochiam fuam refti- tuaf . et ufque dum episcopus ibidem confecretur / abfque inquietatione tenere permittaf. Poftmodum uero controuerfia qu^ inter uof eft / ordine iudiciario decidatur. Non eft enim confentaneum rationi . ut fi episcopus adiudicium uocatus . mo2te pr^uentus est / eius occafione ^cclesia aliquid fuftineat detri- mentum. Datum . carnoti .Xvi. Kalendis . Februarij. LJinnocentius] episcopus . feruuf feruo2.um dei . Ven- erabilibuf fratribus . W. cantuarienfi archiepiscopg. eiusque fufFraganeif episcopif falutem et apostolicam benedictionem . Venerabilis frater noster . V. landau- enfif episcopus qui modo adnpstram deuote uenit prefentiam ftudiofi demoze paftorif pro utilitate eccle- si^ fibi commiff^. quamuif ^taf et egritudo refifterent. plurimum Gognofcitur laboraffe. Veruntamen in- fpecto eo quod ei deparrochialibus terminif apre- deceffore ngstro fanct^ recoz''*dationif papa Honorio. iudicatum est . quia utriufque ecclesi^ iuftitiam plen- ius, cognofcere defideramus . adhibito fratrura nost- rozum confilio ni | nouauimus. Per prefentia igitur fcripta . fraternitati uestr^ rogando mandamus . qua- tenus ipfum utpote religiofum uirum honoretif . ac diligatif . et ne interim deparrochia ilia fuper qua . B. defancto dauid aduerfuf eum conqueritur . aliquam immunitionem fuftineat . fed inpace poffideat . et quiete prudentia uestr^ difcretionif efficiat. Ad hec nichilominus dilectionem tuam fratCR archiepiscope deprecamus . quatenus pro caritate beati Petri et nostra clericif fuif . Vchtredo archidiacono et Jfaac J'i 19*] BULLS OF HONORIUS II. 65 bonam uoluntatem tuam et gratiam reddaf. Datum apud faEctum Quintinum .ij- idvs . Martii. llNNocentius episcopuf feruuf feruozum dei . Ve- nerabili fratri . W. cantuarienfi episcppo . apostolic^ fedif legato falutem . et apostolicam benedictionem. Fratrem nostrum . V. landauenfem episcopum incau- fa fua que intua et aliozum prefentia debet traftari tarn fuo2um clericozum . quam et aliozum amicozum egere confilio et auxilio non excitat ambiguum . Pro- inde dileftioni tu^ per apostolica fcripta mandamus, quatenus clericof eiuf donee caufa fine debito ter- minetur . inpace dimittaf . et ire adiudicivm non compellaf. Datum . Valenti^ . Nonis martij. The remaining three lines of this column are blank. 75 -** JiNNocentius episcopus feruuf feruozum. dei . Vene- rabili fratri. Vrbano. Landauenfi episcppo. falutem. et apostolicam. benedi.ctio.n.em . Religiofo2.um. anim.us. quietem poftulat . quoniam dum indiuerfa rapitur ad contem.platio.n.if req.u.iem pertingere no.n ualebit. Expedit igitur frater karissime ut cuius iurif fint parrochialef tei'mini . fuper q.u.ibus inter te . et B. episcopum fa.ncti . dauid . co,n.trouerfia e.st plene cog- nofcaf. Ad co.ncilium itaque quod Remif prpxima feftiuitate beati luce preftante domino celebraturi fumuf . omni occafione fepofita ueniaf . prefato ep- iscppo de parrochialibus terminif . refponfurus. Vt quid iurif ecclesi? tu^ fit :' fapientium et religiofo2.um 66 BULLS OF HONORIUS II. [119* uiro2.um iudicio decidatuz . et demum ueritate com- perta . pax & tranquillitaf landauenfi ^cclesi^ diuina fuffragante gratia tribuatuz. Satiuf enim eft eandem litem fine multa fatigatione in Remenfi concilio di#rimi / quam Rome multif expanfif et labozibus terminari. Datum. Altifi odozi .i). |duf Augusti. llNNocentius . episcopus feruuf feruozum. dei. Ve- nerabili fratri . v. Landauenfi episcopo . falutem et apostolicam benedictionem . Ut lif et controuerfia que inter te . et fratrem nostrum . B. episcopum fancti . dauid . de parrochialibus terminif agitatuz finem acciperet . et utraque ^cclesia de c^tero con- quiefceret . feftiuitatem beati luce quo ad nostram ueniref prefentiam . eidem episcopo de fiaa querimonia refponfiarus . tibi terminum conftituimus. Predictus '^ autem frater noster . B. episcopuf. clericozum et laicozum caterua ftipatus / eodem termino nostro fe confpe6lui optulit . Agere preparatus . Veruntamen cozporali egritudine detentum npn poffe uenire . tref facramentalef qui atua parte fuerant delegati . tactif facro fanctif euuangeliis firmauerunt. Nof igitur utriufque ^cclesi^ inopie et labozibus prouidentef .-^ negfotium hoc uenerabilibus fratribus nostrif. G. cantuarienfi. T. ebozacenfi. et Hugoni. Rotomagenfi. Archiepiscopif. in regno Anglie per tractandum com- mifimuf . Placet autem nobis ut fi fieri poteft inter te . et prefatum . bernardum . episcopum . per eozum confilium et deliberationem . pax et concozdia refozmet- ur. Precipiendo ergo tibi mandamus, ut pmni occafione \%] BULLS OF HONORIUS II. 67 fe pofita . et abfque apellatione . proxima dominica que legituz . ego fum pafto2 bonuf cum litterif . & pri- uilegio predeceffozif nostri felicif memozie . pape. Honorii . et aliif inftrumentif . Ac fuperftitibus tefti- bus quof ante ipfiuf prefentia produxifti . eifdem te fratribus reprefentef. Quatenus ipfi & tuaf . et pre- dicti fratribus nostri . B. episcopi rationef audire . et plenius intelligere . et quod preceperint . nobis ua- leant intimare. Quod fi fubter fugerif et te prefentare. et agere contempferif . cauendum est ne dampnum de abfentia tua fuftineaf. illumque poffeffozem . et te petitoaem conflituamus. Datum. Trecis .xi. Kalendis Decembris. llNNocentius . episcopus . feruuf feruozum dei . Ve- nerabili fratri . Vrbano . Landauenfi episcopo . falu- tem . et apostolicam benedictionem . Quemadmodum per alia tibi fcripta mandauimus . ita fraternitati tu^ ***************** T&ere is a lacuna in the MS. here. The remainder is in an earlier hand. 77 *• E 2 Deprimo ftatu landauenfif § cclesif . Et uita archiepiscopi Dvbricii. /^NNO AB INCARNATIONE domini. h^^ CLVI. Luciuf britannorum rex adeleu- / M therium duodecimum apostolic^ fedif JL J^ papam legatof fuof fcilicet Eluanum & Meduuinum mifit . implorant ut iuxta eiuf ammo- nitionem christianuf fieret . quod ab eo impetrauit. Nam gratiaf agenf deo fuo q.upd ilia genf aprimo regionif inhabitatoae bruto gentilif fuerat . tarn ar- denter adfidem christi feftinabat . confilio feniozum urbif rom^ placuit eofdem legatof baptizari . & ca- tholica fide fufcepta ordinari . ELuanum inepiscop- um . Meduuinum autem indo6lorem. Et propter eloquentiam & fcientiajtn quam infacrif habebaiT fcripturif. predicatoref adLucium inbritanniam reuerfi funt . quo2um fancta predicatione Luciuf . & totius britanni^ primatef baptifmum fufceperunt . & fecun- dum iuffum beati ELeutherij pap^ ^cclesiafticum or- dinem conftuit episcopof ordinauit . & bene uiuendi no2mam docuit. Quam Christian^ religionif fidem. fine aliqua praui dogmatif macula finceram conferua- uerunt . ufque dum pelagiana h^refif orta efl;. Ad quam confiitandam . fanctus Germanuf episcopuf & Lupuf agalli^ antiftibus adbritannof miffi funt. Sepe tamen antemiffif legatif abritannis '* adeof implo- rantibus auxilium contra tam execrabile periculum quia prau^ doctrin^ hereticozum non ad quiefcebant. 20J THE CHURCH OF LLANN DAY. 69 neque tamen confundere ualebant. Poftquam pre dicti fenioref pelagianam herefim extirpauerant. episcopof inpluribus locif britanni^ inful^ confe- crauerunt. Super omnef autem britannof dextralif partif britanni^ beatum Dubricivm. fummum dodlo- rem arege & abomni parrochia eledlum . archiepis- copum confecrauerunt. Hac dignitate ei aGermano & Lupo data . conftitueruiT ei epifcopalem fedem conceffu Mourici regif . principum cleri & populi. apud podum Lanntam. inhonore fancti Petri apostoli fundatam. & cum finibus iflif A Henriu gunua ufque adriu finion . & agungleif ufque ad mare totum infra taf & elei cum pifcibus & coretibus fuif omnibus . & cum omni fua dignitate & libere abomni regali & feculari feruitio. nifi tantum oratione cotidiana & ^cclesiaftico feruitio proanima illius . & animabus parentum fuo2um regum & principum britanni^ . & omnium fidelium defun6lo2.um. & cum ifto priuilegio. fme confule . fine proconfule . fine conuentu intus nee extra . fine expeditione . fine uigilanda regione intuf nee extra . & cum libera communione totiuf epifcopatuf ineolif. in campo & in filuif. inaqua " & inpafcuif . & cum tota fua curia infe plenaria libera & Integra ut regia. & cum fuo refugio non ad finitum tempus fed fine termino . ideft quandiu uoluerit pro- fuguf maneat tutuf fub eius afylo . & cum datif corpo- ribus & commendatif regum totiuf parrochi^ Landa- ui^ inperpetuo. Parrochiam uero quineentaf tribuf finuf fabrin^ Ercic & Anercyc amoehrof fuper ripam Guy ufque adinfulam Teithi . & propter fanctitatem 70 THE FIRST STATE OF THE [20* fuam & predicationem preclaram beati paftorif & regalem parentelam fuam pluref ^cclesi^ cum fuif dotibus . decimif . oblationibus . fepulturis . territoriif & libera communione earum date funt fibi ^cclesi^ Landaui^ & fuccefforibus fuif omnibus aregibus & principibus totiuf regni dextralis britanni^ & cum predi6la dignitate. Statutum est enim appstolica auctoritate iftiuf ^cclesi^ priuilegium ut cum fua dignitate abomni fecularif feruitii grauamine libera inpofterum maneat . & quieta. Quecunque uero conceffione pontificum . liberalitate principum . obla- tione fidelium . uel aliif iuftif modif eidem pertine- bufT ei firma inpoflerum & Integra conferuentur. Quecunque preterea infuturum largiente deo iufte atque cationice poterit adipifci . quieta ei femper & illibata permaneant. Decretum que (est) ut nuUi omnino *° hominum liceat prediftam ^cclesiam teme- re perturbare . aut eius poffeffionef auferre . uel ab- lataf retinere . minuere . uel tpmerariif uexationibus fatigare . & omnia ei cum parrochi^ finibuf conferu- entur. Siqua igitur infuturum. ecclesiaflica fecularif- ue perfona contra banc temere uenire temptauerit. fecundo tertioue commonita . fi nonfatiffactione con- grua emendauerit poteftatif honorifque fui dignitate careat . reamque fe diuino iudicio exiflere . deperpe- trata iniquitate cognofcat . & afacratiffimo corpora ac fanguine dei & domini redemptozif nostri ihesu christi aliena fiat . atque inextremo examine diflridl^ ultioni fubiaceat. Cun6lii autem eidem ^cclesi^'ita feruantibus . fiat pax domini nostri ihesu christi . qua- 2^] CHURCH OF LLANN DAY. 71 tinuf & hie fruftum bone adlionif percipiant . & apud di6lum iudicem premia ^tern^ pacif inueniant. EOST h^c furrexit rex circuenf totum terri- torium . & portanf euangelium indorfo cum icif ferentibus crucef inmanibus fimul & re- liquiaf . & afperfa aqua benedifta fimul cum puluere pauimenti ^cclesi^ inomnibus finibus territorii per- ambulauit per totum data benedi6lione omnibus con- feruaturif elemofinam cum omni predicta dignitate priuilegij & refugii . maledidlione autem uiolaturif inmagno aut inmodico ut predi6lum est. Videnf autem fanctuf Dubriciuf largifluam pot- entum manum erga fibi *' commiffam ^cclesiam partituf eft difcipulof . mittenf quofdam difcipulo2um fuo2um per ecclesiaf fibi dataf . & quibufdam fundauit ecclesiaf & episcopof per dextralem britanniam co- adunatoref fibi ordinatif parrochiif fuif confecrauit Danielem inepiscopum bancorenfi ciuitate & pluref aliof abbatef & preftiiterof cum inferioribus ordinibus Ildutum inabbatem apud podum uocatum ab eodem Lannildut. LOCuf mocrofi fuper ripam Guy quem priori tempore beatuf uir Dubricius priuf inhabitau- erat dono & conceffione Mourici regis & principum datuf eft ecclesi^ Landaui^ & paftoribus fuif inper- petuo . & ut ille prior locuf pofteriori femper feruiret cum omni fuo territorio & omni libertate libere ab omni regali feruitio inperpetuo. 72 DYBRICIYS AR- [2h Lann Cuftenhinngarthbenni inercicg. Sciendum eft nobis quod Peipiau rex filiuf erb. largitufeftmainaur garth benni ufque adpalu- dem nigrum inter filuam & campum & aquam & iaculum conftantini regif focri fui tranf Guy amnem deo & Dubricio archiepiscopo fedif landaui^. & iunapeio confobrino fuo proanima fua & profcrip- tione nominif fui inlibro uit^ cum oinni fua libertate fine uUo fenfu terreno & principatu paruo & modi- ^''co nifi deo & fancto Dubricio feruientibus ^cclesi^ Landaui^ inperpetuo tenuitque peipiau grafium fuper manum Dubricii fancti ut domuf orationif & peniten- tly . atque epifcopalif locus in^ternum fieret episcopif landaui^ . & in teftimonio . relidlif ibi tribus difcipu- lif fuif ^cclesiam illam confecrauit. Declericif teftef funt inpririio Dubriciuf. Arguiftil . Vbeluiu. louann. lunapiuf. Conuran . goruan. Delaicif uero Peipiau rex teftif . Cuftenhin . guourir . dihiruc . Condiuill. guidgol . clem . Quicunque cuftodierit banc elemofi- nam deo datam. cuftodiat ilium deuf. qui autem non feruauerit . deftruat ilium deuf. EDe Lann Cerniu. OTU.M fit omnibus christianif quod peip- iau rex dedit Lann Cerniu cum uncia agri & dubricio & ecclesi^ landaui^ . & omnibus fibi feruiturif cum omni fua libertate fine ullo cenfu ulli homini terreno nifi dubricio fancto & fibi fuc- cedentibus inepifcopali fede landaui^ inperpetuo. Finif eiuf or nant dylicat nant yreguic. Onant ireg- 2\J CHIEPISCOPVS. 73 uic . cehit inant . dirheith tirrud ini perued . ircoit behit pan a nir halmelen . ynhiaun behet pan cuid inloft irinif. O loft irinif hit bronn iralt. Teftef funt Elgiftil . lunabui . Cenguarui . merchuit. De laicif uero Peipiau rex . ColP^bJu centiuit . Seruaturif fiat benedidlio . Violaturif autem excommunicatio. Amen. Delann lunabui. REX peipiau humili corde contrituf & fuorum . facinorum memor fuam uitam uertenf inmel- iuf pro commertio regni c^leftif podum Junabui cum uncia agri dedit Dubricio fancto & fibi fuccedentibus inecclesia Landaui^ cum omni fua libertate fine uUo cenfij homini terreno nifi fancto Dubricio & ecclesi^ Landaui^. Finif autem huiuf agri eft . or rit diuch ilan . dirguoiret huch irguduit dir bronn ir alt . recte truf ircecg . ufque dum defcendit guar irhennrit . iffid arifrut . inircoit maur . per filuam re6le diguartham campull . Orcampull refte ufque Gu^, Declericif teftef funt Arguiftil . iunabui prefbiter . cinguarui. cimmeired . ludnou . elharnn. Delaicif Peipiau teftif. cinuin . Colt . arcon . guobrir . guodcon . cintimit. cingint . Fiat pax feruaturif . Violaturif autem maledi6lio. Amen. SDe Cvm Barrvc. ciAnt omnef quod dup filii pepiav Cinuin uidelicet & guidci dederunt tref unciaf agri cum barruc fancto dubricio & omnibus fibi fucce- dentibus inecclesia Landaui^ inperpetuo cum omni 74 DYBRICIVS AR- \22. libertate fine ullo cenfu homini terreno nifi fancto ^'' Dubricio & fia^ famili^ & fuif fequacibus & cum omni communione data circumcirca . incampo & in aquif infilua & inpafcuif. Finif huiuf agri eft a ualle ufque adlech . longitude latitude delech ufque ad petram crita. Teftef fuper hoc padlum declericif Arguiftil . iunabui . cinguarui Elheiarun , cimmareia. Delaicif teftef . guoidci & cinuin . collbiu . & arcon. Qui infacrato ifto peccauerint . execrentur. Delann Bocha. Sciendum eft nobis quod dederunt britcon & iliuc lann mocha pro animabus fiiif cum omni fua libertate incampo & infilua inpafcuif & inaquif dep & fancto Petro apostolo & archiepiscopo Dubricio archimonafterii landauie . & fuif omnibus fucceffor- ibus inperpetuo uerbo & confenfu mourici regif fimul cum dono filiozum Guoleiduc . Caratauc uidelicet & cincu . fine principatu & poteftate alicuius fuper earn, nifi episcopozum Landaui^. Quicunque ab ecclesia Landaui^ & apaftozibus eiuf earri feparauerit . per- petuo anathemate feriatur. Finif iftiuf podi eft de foffa ad caftell merych . exhinc tendit aduallem lembi ufque aduallem cilcirch re6le tendit inlongitudinem uallif ufque adbaudur . deinde inlongitudine uallif eclin ufque ad caput filuf . deinde medium filu^ ufque adcaput nan pedecon . & inhit dirtnou guinn ufque aduadem rufum fata tinnu ^= hue dirauallen hendreb iouoniu deinde exit adrubum faliculum & deftendit inprimam foffam ubi inceptuf eft finif agri iftiuf podij. 22»] C H I E P I S C O P V S . 75 Teftef funt declericif. Num . fimon . fciblon . araun. blainrit. iudon. loubiu. guoren. cinguan. & multi alij teftef qui hie non nominantur. De laicif britton & iluic. gloiu . biuonui . lilli . cimuireg. Coram illif omnibus pofuerunt hanc dotem fuper quattuor euangelia inper- petuo fine herede nifi ecclesia landaui^ & benedicentef omnef uno ore omnibus feruaturif hanc elemofinam. maledicentef autem communiter hif qui' iftud podum cum fua tellure & finibus iftif ab ecclesia Landauia feparauerint. donee ademendationem uenerint. Amen. De Cil Hal. VIDenf erb rex Guenti & ercic quod caduea effet ambitio huiuf mundi & poteftaf . accepit unam tellurem de propria fua hereditate nomine Cil hal. & dubritio archiepiscopo archimonafterii landa- ui^ & fuif fuceefforibuf cum deuotione dedit . cum om.ni fua libertate & comunione ineampo & inpafcuif. infilua & in aquif . fine uUo herede nifi inucluntntc inuoluntate episcopi landauie & poteftate fine uUo cenfu uUi homini terreno magno uel modico. Rex prediilus mifit manum fuper quattuoz euangelia tenente beato dubricio cum predicta tellure. Finif illiuf apalude ^* magno ufque adarganhell. benedicenf pofterif fuif qui feruauerint iftam donationem . qui autem uiolauerint & ab ecclesia Landaui^ feparau- erint . maledicentur & inignem ^ternum mittentur. Declericif teftef funt archiepiscopuf dubriciuf . el- hearn . iudner . guordoeui . guernabui. Delaicif uero rex erb . pepiau . gurtauan . mabon . eondiuill. 76 DVBRIC^IYS AR- [22, TiR CONLOC. Confirmanf fcripturam dicentem Date & dabitur uobis . Rex pepiau filiuf erb dedit pro falute aniin^ fu^ & proremuneratione futuri premii . quat- tuor unciaf agri Conloc fuper ripam gui infra infulam ebrdil ufque Cumbarruc ynif ftratdour fine ullo cenfu homini terreno nifi landaui^ archi- episcopo dubricio & fuif fuccefforibus inperpetuo. Declericif teftef funt dubriciuf archiepiscopuf . ar- guiftil . uuelbiu . louan . lunapiuf . conuran . guruan. Delaicif uero pepiau & filii eiiis cinufl & guidci . & heredef conloc . congual & multi alii demelioribus totiuf regni . Qui inhoc dono facrilegium fecerint / execrentur. Amen. R Forth Tvlon. Egnante merchguino filio gliuif. immola- ^ uit guorduc filiam Tuam dulon uirginem archiepiscopo dubricio landauenfif ecclesi^ quam confecrauit monialem . datif fibi quattuoz modiif agri infempiterna confecra^'tione fine ullo cenfu homini terreno nifi deo & archiepiscopo landaui^ . & cum omni dignitate fua & libertate & communione tota regionif guhiri incampo & infiluif . inaqua & inpaf- - cuif. Teftante archiepiscopo dubricio & prefente cum clericif fuif Vbeluiuo . merchguino . Cuelino. De laicif uero Merchguinuf rex . matauc . garu. Lugobi. Luuaet . & alij innumerabilef. Teftef funt fa6la male- didlione ab omni ore & excommunicatione omnibus 22.'] C H I E P I S C O P V S . 77 hif quicunque illam terram ab ecclesia landaui^ & apaftoribus illiuf abillo infuturo feparauerint. Amen. Data autem benedictione feruaturif. De Penn Alvn. "^^yoE filiuf arthur implenf apgstolici mandatum I ^ dicentef Date & dabitur uobif. Et alibi '•^dicitur. Manuf porrigenf non erit indigenf . dedit pro commercio regni c^leftif inprimo tempore terram Pennalun cum fuo territorio fine uUo cenfu homini terreno nifi dec & archiepiscopo Dubricio & Lan- daui^ inhonore fancti petri fundat^ & omnibus fibi fuccedentibus . & Lann maur fuper ripam tyui . cum duobus territoriif fuif ubi conuerfatuf est Teiliauf alumnuf fancti Dubricii & difcipuluf . & territorium aquilentium fuper ripam Tarn fluminif . mittenf noe manum fuper quatuo2 euangelia & commendanf in manu archiepiscopi Dubricij banc elemofinam inper- petuo '^ cum omni refugio fuo . & cum omni libertate fua incampo & in filuif inaqua & inpafcuif . fub per- petuo anathemate quicunque ab ilia die inantea fep- araret ab ecclesia landaui^ terraf prediftaf & cum fua dignitate. Amen. Delaicif noe foluf teftif eft cum innumerabili copia hominum. Declericif uero archiepiscopuf dubriciuf. arguiftil . ubelbiu . louann. iunabui . conbran . guoruan . elhearn . iudnou . gur- docui . guernabui. Fiat pax indiebus fuif & habun- dantia rerum firmaturif donum . & filij eo2.um orphani. & uxoref eorum uidu^ . uiolaturif iftud deo comen- datum. Amen. Finif territorii ecclesi^ aquilenfium. 78 LIFE OF ST. DUBRICIUS. [25* Maliduc guern iduon intaf. tranf iminid inhiaun ipenn nant eilon , nant eilon nihit di cehir . O cehir iuinid dinant bachlatron maliduc nant bachlatron iui- nid . intrauf digirchu blain nant duuin . maliduc nant duuin ditaf . oapernant duuin maliduc taf dirguairet diaper guern iduon . ubi incepit. Finif territorii Lann Teiliau maur. Yfinnaun ida. ypenn yglafpuU . artyui. arpenn arall nir hytyr melin. Or hytyr melin hit yn euyrdil. Euirdil nihit bet indubleif. Odugleif hit icimer. Ycimer ynniaun bet inant luit. Onant luit icecyn meryrc. O cecin meirch nihit bet icruc petill bechan. O dina hit ^' irhebauc mein. Orhebauc mein yndugleif bifgueiliauc. O dugleif bif gueiliauc bet nant ireilin. O nant ireilin bet ichruc cuft. O cruc cuft icruc corn cam. O dina bet imblain ifceuiauc. ifceuiauc nihit bet arueithini iniaun irhen alt. O dina icil ir adar ilicat tauern iniaun ibiftill deui nihit bet igueithtineuur. O gueithtineuur dirgairet bet inletuer cell artyui. Six lines are left blank in the MS. here. [Le6liones de vita fancti Dubzicij.] QVIDAM rex fuit ercychi regionif Pepiau nomine clauorauc uocatuf . britannice. La- tine uero fpumofuf qui fuper inimicof fuof iuit inexpeditionem . & inde redienf precepit fili^ fu^ Ebrdil ut ablueret fibi caput . quod cum conaretur percepit exipfiuf grauitate fuiffe pregnantem. Vnde rex iratuf iuffit illam includi inutre quodatn & 23j LIFE OF ST. DUBRICIUS. 79 precipitari influuium . ut quocunque forf uoluiff&. deferetur. Quod econtrario euenit . nam quotienf ponebatur influmine . totienf adminiftrante deo im- pellebatur adripam. I nde pater indignanf quam non potuit fub'°mergere flu6lib.us. deftinauit igne comburi. Preparatur itaque roguf inquem filia uiua intruditur. Mane autem facto miffif legatif apatre fcitum fiquid offium nate refiduum foret . tenente.m filium ingremio quern pepererat adfaxum quod ibidem pofitum eft inteftimonium mire natiuitatif pueri. Locuf autem auulgo matle apellatuf est . eo qugd ineo natuf fuiffet beatuf homo. Hoc audi to apatre . iuffit adduci filifim cumfilio. Et poftquam adeum pgruenerunt . materno affectu ut folet fieri, amplexatuf eft. & eum deofculanf. exinftabilitate infanti^ faciem aui palpitabat & of. nee fine diuino nutu. Nam excontaftu manuum infantif ab incurabili mozbo quo laborabat curatuf eft. Spu- mam enim abore inceffanter emittebat . quam duo clientef fine alicuius hor^ interuallo uix extergere poterant manutergiif. Qui poftquam fe curatum tactu infantif cognouit . gauifuf eft nimium ut aliquif pofi- tuf innaufragio cum peruenerit ad portum . & in primo ut leo rugienf . poftea uerfuf eft inagnum . & fuper omnef natof & nepotef cepit diligere infantem. & deloco illo matle fcilicet . mat bonus . le locus, inde Matle . hoc eft bonuf locuf Fecit ilium her- editarium cum tota infula . fumpto fibi nomine 9'amatre ebrdil . ideft inif ebrdil . qu^ ab aliif uo- catur maif mail lochou. Et ab ilia hora creuit in ^tate . & intempore fcienti^ miffuf adftudium litter- 8o LIFE OF ST. DUBRICIUS. [23* arum hilarif cum magna deuotione. Et quamuif puer ^tate . uir maturuf ftatim cum magna prudentia & fcienti^ eloquentia . & poftquam uir effe6luf eft. corpore ^tate & fapientia . creuit illius fama cum utriusque legif noui & ueterif peritia pertotam bri- tanniam . ita quod exomni parte totiuf britanni^ fco- laref ueniebant . non tantum rudef . fed etiam uiri fapientef & doctbref adeum ftudendi caufa conflue- bant. Jnprimif fanctus Teiliauf. Samfon difcipuluf fuuf. Vbeluiuf. Merchguinuf. Elguoreduf. Gunui- nuf. Congual. Arthbodu. Congur. Arguiftil. lu- nabui. Conbran. Guoruan . Elheharn. ludnou. Guor- docui. Guernabui . Louan. Aidan. Cinuarch. Et cum hif mille clericof pgr feptem annos continuof inpodo hennlann fuper ripam Gui inftudio litterarum diuin^ fapientie & human^ retenuit . exemplum eif prebenf infemet ipfo religiof^ uit^ & caritatif per- fe6l^. Et per aliud fpatium innatiuitatif fu^ folio hoc eft inif ebrdil eligenf locum unum inangulo illiuf inful^ opportunum filua & pifcibus ^^ fuper ripam Gui cum fuif innumerabilibus difcipulif manfit per pluref annof regendo ftudium . nomen loco imponenf Mochrof. Moch ideft porci . rof hoc eft locuf. Moch^ rof britannico fermone locuf porcozum interpretatur, Merito locuf porco2um quia precedente no6le appar- uit ei angeluf perfomnium dicenf ei. locum quern pro- pofuifti & elegifti incraftino uide ut circuaf pertotum & ubicunque inuenerif fuem albi colorif cubantem cum fuif porcellif . ibi funda & conde innomine * fanct^ trinitatif habitaculum fimul & oraculum. 24J LIFE OF ST. DUBRICIUS. 8i Homo dei excitatuf afomno memo2 angelici pre- cepti ut folito ftatim locum cum fuif difcipulif cir- cuiuit . & ut uox angelica ei promiferat . fuf albi colorif cum fuif porcellif deloco iflo ante illof pro- filuit . & ibi profecto oraculum fimul & habitaculum fundauit & circumfcriplit . & ibi perpluref annof re- gulariter uixit . predicanf & docenf clerum & popu- lum . radiante eiuf doctrina pertotam britanniam ut lucerna fuper candelabrum fine aliqua praui dogmatif macula fmceram fidem tota genf britannica conferu- auit. (^um beatuf uir clareret indoftrina largita fibi nobili parentela fimul & patenti facundia creuit in patria eiuf uirtuf . creuit populo paradifi introituf Cum labor crefcebat incorpore .•' pluf gau'^debat pro tanto onere . expectanf retribiitionem inatrio celeftif patri^. Sanabantur egroti eiuf manuf impofitione. curabantur amultiplici egrotatione . & ut quiddam demultif enarrem . uir beat^ memori^ Dubriciuf uifi- tauit locum beati llduti tempore quadragefimali . ut qu^ emendanda corrigeret . feruanda confolidaret. Ibidem enim multi conuerfabantur fanctiffimi uiri. multi quodam liuore decepti. Inter quof frater Sam- fon morabatur filiuf Amon qui meruit abeodem predicto patre die fu^ ordinationif apud fedem epif- copalem diaconatuf primo . prefbiteratuf fecundo. pontificatuf tertio . ut alba columba incapite fuo de- fcenderet qu^ uifa fuit abeato archiepiscopo & ab abbate llduto fpatio ordinationif fu^. Domuf beati llduti diuifa inter fratref . diuifjque ref ^cclesiaftic^ prout unicuique opuf erat . diuifaque mifteria 82 LIFE OF ST. DUBRICIUS. [24. fratribuf . obedientia quidem cellarii conceffa eft aprelatoribus fuif beato Samfoni . qui die ac nocte adfufficientiam feruiebat clero . uerumetiam placebat communi populo. Quadam die cum omnia pocula erogauerat hofpitibus euacuatif cellarii uafif omni- bus . & obtantam l^titiam aduentuf domini Dubricij & famili^ fue propalatum eft cuidam inui'Menti quod cellariuf fundituf deuaftauerat potuf . nam ipfe idem potituf fuerat eadem obedientia . & ablata fibi inui- debat fratri Samfoni pro fua manu largiflua. Audito fibi congregationif murmuratione . uenit adfanctum Dubricium erubefcenf protanto murmure . denuntia^f omnia ordine . dicenf. O pater fancte . Oflof patri^ michi fuccurre. Audita prece fanctuf dubriciuf pre- catuf deum ut deanguftia quam Samfon patiebatur eum liberaret . inftigatuf paterno pectore intrauit cellarium comite Samfone . & ut dicitur. Mirabilif deuf infanctif fuif. mira relatione eleuauit manum cum impofita benediftione . & data ilia . ftatim ex integro fuperhabundant uafa ueluti eadem hora fuiffent liquoribus exfolito impleta . & euacuato liuore inuidi^ funt reintegrata . & qu^ tributa funt largiendo . redacta funt precibus remunerando. GONfugientibus populif exfolito ad beatum ui- rum dubricium . & recuperantibus fanitatem animarum & cozporum . aduenit quidam potenf uir regali profapia procreatuf Guidgentiuai oranf & flexif genibus ut filiam fuam Arganhell nomine captam ademonio liberaret . qu^ in tantum uexabatur quod uix funibus cum ligatif manibus poterat retineri quin 24>] LIFE OF ST. DUBRICIUS. 83 mergeretur flumine '^ quin comburetur igne . quin confumeret omnia fibi adherentia dentibus O quam clarum deo feruire . qui cuncta tenet infuo moder- amine & refrenat adfuum uelle. Audita prece priuf pater orauit addominum . & effufif lacrimif procidenf interram deprecatuf eft deum ut interceffione beati petri ap0st.0l02.um principif omniumq.ue fanctozum fuccurreret languenti. Qu^ inproximo prefentia patrif fui & parentum fuo2um ruptif funibus fine macula euacuato maligno fpiri.tu cum recuperata fani- tate & plenaria fcientia recepit exintegro priftinam fanitatem & inomn.ib.us. melioratam qu^ftatim recog- nouit fuam fragilitatem . inflata fancto fpiritu poftpof- uit fecul.um . & feruato pudore uirginitatif permanenf fub refugio fancti uiri . uitanj duxit inmeliuf & finiuit. Videnf beatuf uir uita.m fuam non fufficientem fibi ipli & pop.u.lo . infirmitatibus quibufdam & fenio fatigatuf laboriofum opuf epifcopii dereli- q.uit . & heremitalem uita.m. cum pluribus fanctif uirif & difcipulis fuif labore manuum fuarum uiuenti- bus ininfula Enli multif annif folitarie uixit . & uitam gloriofe finiuit . qu^ more britannico uocatur & antiquituf & inprouerbio roma britanni^ propter lon- ginq.uitatem & periculofum tranfitum marif inextre- mitate regni fita . & ^ propter fanctitatem loci & honeftatem . fanftitatem / cum .xx. milia fanctozum ibi iaceant corpora confeffo2.um. tam . quam martirum. Honeftate.in / cum fit circundata undiq.ue mari & eminenti promuntozio orientali plaga . occidental! uero plana & fertili gleba . humida fonte dulcifluo F 2 84 LIFE OF ST. DUBRICIUS. [25. & partim maritima . & delfinif copiofa . qu^ omni caret ferpente & omni rana . & inqua nulluf fratrum inea conuerfantium iunior quidem morte preoccupatur. cum fenior fuperftet hac prefenti uita. ■ it quoniam uenerabantur indigent coaporaliter. & habebant & patrem eundem fuperftitef apud deum interpell'ant intercefforem . & apud omnium fancto- 2.um illiuf inful^ & totiuf patri^ defenforem. Pauca miracula quidem demultif fcripto commendata funt. quippe cum fuerint aut ignibus hoftium exufta. aut exilij ciuium claffe longiuf deportata. Quod uero poftmodum inueftigatum eft & adquifitum moni- mentif feniorum . & antiquiffimif fcriptif litterarum quo loco fepultuf eft infra fepulturam fanctozum uiro2um Enli . quoue fitu firmiter humatuf eft . & aquo & qualiter quorumque principum tempore apoftolici imperatorif . archiepiscopi cantuarienfif . episcopi ban- cornenfif . inde adlandauiam tranflatus est . fcripto & memori^ commendamus ; ^^ \f^empore Calixti pape. Henrici romanorum imperatozif* Radulfi cantuarien- fif archiepiscopi. Henrici agglorum regif . DAuid bancorenfif episcopi. V^bani landauenfif episcopi. SEXcentefimo duodecimo anno incarnationif dominie^ fanctus Dubricius landauenfif 9c- clesi^ episcopuf . o6laua decima kalendif decembrif migrauit addominum. Millefimo uero centefimo ui- gefimo biffextilique anno nonis mai . & in .vi. feria tranflatuf est abinfula Enli . & ab Vrbano eiusdem ^cclesi^ episcopo uerbo & confenfu Radulfi cantuari- 25.] LIFE OF ST. DUBRICIUS. 85 enfif ecclesi^ metropolitani . & affenfu Dauid bancor- enfis ecclesi^ pontificif . &inprefentia fimul & Grifidi regif guenedoci^. & totius cleri &populi collaudatione. & decima kalendif iunii menfif die dominica receptus est infuam ecclesiam landauiam cum proceffione facta, preuia fancta cruce cum reliquiarum copia. Et in cuiuf aduentu fit pluuia copiofa multum populo ne- ceffaria. Nam non pluerat odlo feptimanaf aut eo ampliuf pertotam parrochiam gulatmorcanenfem . nee etiam ftillauerat gutta . Quarta nonif eiufdem menfif & inquarta feria idem predi6luf episcopuf uir bon^ memori^ & pofl laborem . & pre tan to fibi & ecclesi^ fu^ gaudio adepto pro'^tahto patrono. Et facto ieiunio & oratione facta . aduocauit canonicof fuof fratrem Efni decanum eiusdem ecclesi^ & uirum caftimoni^ & fumm^ prudenti^ . Capellanumque fuum Jfaac nomine uirum magn^ aftuti^ & ualenti^. Et ap- pofitif ad terram facrif reliquiif beati Dubricii . & locatif adunum ut preparentur & feparato puluere aqua lauarentur protanto itinere . & miffif propriif fuif mapibus adreuerentiam tanti thefauri . & toti | patri^ intria baccinia ante altare petri apgstoli & fanctozum confeffoaum Dubricii . Teiliaui . Oudocei. ftatim tactu facrarum reliquiarum ebulliuit aqua un- dique miro ac ueluti miffo grandi calido & rubeo lapide. Non tantum pro ebullione multimoda per totum baccinium mirabantur fliupefacti . uerum etiam tantam aquam nimium calefactam fentiebant . Nee parua hora aut fpatio momenti . fed etiam quandiu alternatim mouebantur abillif communiter in aqua 86 LIFE OF ST. DUBRICIUS. [25, tandiu ufque adfinem ablutionif crefcebat calo2 In aqua . non tantum uifuf & tactus fentiebant miracu- lum . immo audituf audientef calorif . & humidi foni- tum & tumultum. Hif uifif auditif & ta6lif . ut eft Mirabilif deuf infanctif fuif . Accepit episcppuf unum OS debrachio . & traftanf prenimio ^ gaudio remifit inaquam . & miffum adfundiim aqu^ . mouit fe in fundo per fpatium nullo fe mouente nifi diuino tuta- mine pernimiam horam. Quod cum uidiffet foluf in primif aduocauit decanum fjbi adherentem ut uideret offif & aqu^ motionem fimul &; qapellanum . & re- ferunt gratef deo ut in ore duorijm aut trium fit omne teftimonium protanto miraculo . Quibus uifif adlaudem & exaltationem ^cclesi^ dei pofit^ funt reliqui^ fancti Dubricii intumbam adhoc aptam . & inantiquo monafterio ante fanct^ Mari§ altare uerfuf aquilonalem plagam . & predidluf antiftef uir bon^ memori^ uidenf loci paruitatem inlongitudine .xxvui. pedum, inlatitudine .xv. altitudine .xx, & curn duabus alif exutraque parte admodum paru^ quantitatif & altitudinif & cum porticu ,xi). pedum longitudinif . & latitudinif rotund^ molif . Confilio Radulfi cantuarien- fif ^cclesie archiepiscopi , ^ totiuf cleri & populi eiufdem . cepit monafterium maiuf conftrui inhonore Petri apostoli & fanctozum confefforum Dubricii. Teiliaui . Oudocei . Millefimo . centefimo . uigefimo anno.xvu]. kalendis maii menfif. & inquarta feria paffionif . & acceptif fibi & ^cclesi^ fue hif litterif domini archiepiscopi cum data benedidlione & per- donatione '°° omnibus auxiliaturif inceptum opus. 26.] THE CHURCH OF LLANN DAY. 87 RADVLFVS dei gratia cantuarienfif archi- episcopuf. omnibus ^cclesi^ filiif francif & anglif atque gualenfibus . & cuiufcunque fint natio- nif hominibus falutem & benedidlionem dei & fuam. Rogamuf karitatem uestram ut oculif mifericordi^ refpicere uelitif indigentiam landauenfif ^cclesie. Confifi & enim deuestrarum elemofinarum auxilio. eandem ecclesiam edificare difpofuimuf . ut ibidem populuf dei conuenire poffit adaudiendum uerbum domini . Quicunque igitur adedificationem predict^ ^cclesi^ aliquid defuo impertiri pro karitate dei uolu- erit . fciat fe nostrarum orationum atque benefactozum effe participem. Sed & de onere penitentie fu^ quod fibi afuif confefforibus impofitum eft / quartam partem ei de mifericordia dei & poteftate nostri minifterii confifi relaxamuf. Requisitio vrbani Landavensis ecclesie episcopi V'' versvs calixtvm papam apud Remis. ENerabili Calixto apostolico. & totius christianitatif fummo patrono . Vrbanuf landauenfif ^cclesi^ episcopuf fidele feruitium & orationef debitaf Ecclesia dei nostraque fub deo & uobis uestre mifericordie & pietati banc dirigit epistolam . & fuppliciter rogat ut profummo rege christo eam precipiatif diligenter uobif recitari . & auobif mifericorditer exaudiri. Atempore antiquoz- um patrum dilec'°'tiffime pater & domine ficut cyro- grafum fancti patroni nostri Teiliaui teftatur hec ^cclesia predi6la priuf fundata in honore fancti Petri apostoli aliarum omnium ^cclesiarum guali^ femper 88 BP. URBAN & CALIXTUS II. [26. magiftra extitit indignitate & inomni priuilegio. donee tandem perfeditionef . & tot bellozum flagitia. & inueterato anteceffore meo HerWoldo & inde debilitato . ^cclesia cepit debilitari . & fere uiduata paftore . & annichilata indigenarum crudelitate . & . inuafione fuperuenientif gentif normannic^. Semper tamen religiofi uiri adferuiendum inea heferunt . tum propter anglozum uicinia aquibus inecclesiaftico qui- dem minifterio nichil difcrepabant . quia apud eofdem fuerant tam nutriti quam eruditi. Tum etiam quod abantiquif temporibus ideft atempore Eleutherij pap^ fedif roman^ epifcopus illiuf loci . & poll aduentum Auguftini inbritanniam infulam dorobernenfif ^cclesi^ metropolitani eiufdem archiepiscopo fimul & regi an- glo2um femper fuerat fubdituf & peromnia obedienf. Nouiffime autem Willelmo rege regnante . maxima cleri parte iam deleta .xxui]. tamen canonicif ^cclesia fuerat munita. Quorum inprefenti nulli preter duof inea remanent . & indominio ^cclesi^ quattuor carruc§ & quattuor libr^ . nee tantum interritoziif '°^ ablatif. Nunc ecclesia defolata . & difpoliata / uerumetiam indeeimif ablatif fibi & omnibus clericif totiuf epif- copatuf . tam laicali poteflate . quam monaehorum inuafione. quam etiam fratrum ngstrozum episcoporum Herfordi^ uidelicet . & fancti Deui territorii fimul & parrochie grandi inuafione. Nunc precor uof ut pat- rem uelut inermif armatum . & debilif fortem, quatinuf ^cclesie noflre uobis commiffe fuccurratif . Vt qui uof fecit . ipfe uof manuteneat . & poft laborif terminum. perducat uof adperhenne folacium. Amen. 26J COUNCIL OF RHEIMS. 89 MILLefimo. centefimo. nono decimo anno incarnationif domini Concilium Remenfe a Calixto papa . & prefente Lodguino franci^ rege cum prefentibus centum baculif quinquief tam archi- episcopozum & episcopoaum . quam etiam abbatum cum innumerabili copia clericoaum & laicorum in- ceptum eft .xiij. kalendis menfif nouembrif . finitum uero .ni]. kalendis eiufdem nouembrif. cui interfuit VRbanuf landauenfif ^cclesi^ episcopuf . & renouato priuilegio ecclesi^ ipfiuf cum omni dignitate fua datum fibi fuit priuilegium illud figillatum cum litterif aliif falutatoziif archiepiscopo regi populo. '°^ CALIXTUS EPISCOPUS SERVUS SER- VOrum dei uenerabili fratri Vrbano Landauen- fif ^cclesi^ episcopo . eiufque fuccefforibus canonice fubftituendif inperpetuo . Pi^ poftulatio uoluntatif effeftu debet profequente compleri . quatenuf & de- uotionif finceritaf laudabiliter enitefcat . & utilitaf poftulata uiref indubitanter affumat . Quia igitur dile6lio tua adfedif apostolic^ portum confugieiif . eiuf tuitionem . deuotione debita requifiuit . nof fupplica- tioni tue clementer annuimuf . & beati Petri . fancto- 2.umque confeffozum Dubricij . Teliaui . Oudocei. landauenfem ecclesiam . cui deo auctore prefidef in apostolic^ fedif tutelam excipimuf Per prefentif igitur priuilegij paginam apgstolica auftoritate ftatui- muf . ut ecclesia uestra cum fua dignitate abomni fecularis feruitij grauamine libera maneat & quieta. Quecunque u^tro conceffione pontificum . liberalitate 90 THE DIOCESE OF LLANN DAY. [26. principum . oblatione fidelium . uel alijf iuftif modif adeandem nofcuntur ^cclesiam pertinere , ei firma inpofterum & Integra conferuentur. Jnquibus h^c propriif duximus nominibus annotanda. Landauiam fcilicet cum territorio fuo. Ecclesiam Elidon. Eccles- iam fan6li ^°* Ylarij . Sancti nifien . Sancti Teiliaui de merthir myuor . Sancti Teiliaui de lann mergualt. Lann Jldut . Lann Pet^r . Culalann. Lann Cyn- gualan . Lann Teiliau portulon. Lan Teiliau talypont. Lann Gemei . Lann Dodei . Cilcyuhinn . Cruch guernen . Villam Lann Catgualatyr cum ecclesia fancti Cyuiu . Villam fancti Tyuauc . cum ^cclesia. Villam henriu cum ^cclesia . Villam Merthir Teudiric cum ecclesijf . Villam fancti Oudocei cum ecclesia. Villam fancti Nu|uien cum ecclesia . Villam Tynyfan cum ecclesia. Villam lann Cdm cum ecclesiif. Villam Lannguern Cynuc cum ecclesia . Villam. merthirdincat cum ecclesia . Lanngarth . Sancti Teiliaui deporth halauc . Sancti Teiliaui decreffinic . Ecclesiam fancti Cletauci . Ecclesiam fancti Sulbiu . Villam penuei cum ecclesia . Lan helicon . Lann Mihacgel maur. Villam cairduicil . cum ecclesia. Ecclesiam fancti Cat- oci. Lann coit. Talpontefcop. Languonhoill. Riubreinn. Caircaflell . Penniprifc . Trefmeibion . our | deuein. Tref main . Tref mebion guichtrit . Tref rita . Lann diniuil cum ecclesia . & cum decimif . oblationibus. fepulturif . territoriif . refugiif . & libera cornmunione earum . Qu^cunque preterea infuturum largiente dec iufte atque canonice poterit adipifci . quieta ei femper & illibata permaneant . Decernimuf ergo . ut nuUi 27.] BULL OF CALIXTUS II. 91 omnino hominum liceat predi6lam '"^ ^cclesiam te- mere perturbare . aut eius poffeffionef auferre . uel ablataf retinere . minuere . uel temerariif uexationibus fatigare . fed omnia ei cum parrochi^ finibus Integra conferuentur . tarn tuif. quam clericozum & pauperum ufibus profutura . Siqua igitur infuturum ^cclesiaftica fecularifque perfona banc nostr^ conftitutionif pagi- nam fcienf . contra eam temere uenire temptauerit / fecundo. tertioue commonita, finon fatiffaftione con- grua emendauerit . poteftatif honorifque fui dignitate careat . reamque fe diuino iudicio exiftere deperpe- trata iniquitate cognofcat . & afacratiffimo corpore ac fanguine dei & domini redemptorif nostri ihesu christi aliena fiat . atqug in extreme examine diftrift^ ultioni fubiaceat. Cunftif autem eidem ^cclesi^ iufta feruantibus . fit pax domini nostri ihesu christi . qua- tenuf & hie firu6lum. bon^ aftionif percipiant . & apud diflum iudicem premia ^tern^ pacif inueniant. Amen. lOfi 92 BULLS OF CALIXTUS II. [27. DAtum Sueffioni . per manum Grifogoni fanct^ roman^ ^cclesi^ diaconi Cardinalif ac biblio- thecarij .xvi|. kalendis nouembrif. fndi6lione .xil), Jncarnationif dominie^ anno millefimo . centefimo .xviii). Pontificatuf autem domni Calixti . fecundi pap^ . Anno PRimo. CALIXTUS episcopuf feruuf feruozum dei. karissimo inchristo filio Henrico illuftri & gloriofo anglo2,um regi . falutem & apostolicam beni- uolentiam . Venientem adnof uenerabilem fratrem nostrum Vrbanum landauenfem episcopum uirum uti accepimuf honeftum ac religiofum benigne fufcepimuf. & Landauenfif ^cclesi^ tribulationibus affedlione de- bita compaffi fumuf. Eum itaque adte cum litterif prefentibus dirigentef . nobilitatem tuam rogamuf & obfecramus in domino . ut eum pro beati Petri reuer- entia & amore nostro ficut regiam maieftatem condecet honorare . & ei commiffam ^cclesiam fecundum datam fibi adomino facultatem defendere ftudeaf adiuuare. quatenuf adeo & abeato Petro retributionem . & de peccatif tuif remiffionem & indulgentiam confequarif. Datum Remif .xi. Kalendis . Nouembris. CALIXTUS episcopif feruuf feruoaum dei. Venerabili fratri . Radulfo cantuarienfi archi- episcopo . falutem & apostolicam beniuolentiam. Siciit fratrum quam plenius id nouerunt '°' fuggef- tione cognouimus. Landauenfif ecclesia ita bonif fuif & perepifcopof & perlaicof exp.oliata eft . ut redadla pene innichilum uideatur . Rogamuf itaque follicitu- 27.] BULLS OF CALIXTUS II. 93 dinem tuam & precipimus ut ei fuper iif qui bona eiuf detinent . iuftitiam faciaf . & precipuq fuper episcopo fancti Deui . & fuper episcopo Herfordi^ . qui iniufle terraf & parochiaf eiufdem dicuntur ^cclesi^ obtinere. Datum Sueffioni .xvii. Kalendis novembris. CALIXTVS Episcopuf feruuf feruozum dei. Dile6lif filiif . monachif. capellanif. canonicis. Waltero filio Ricardi . Briano filio comitif . Willelmo filio badrun . Roberto decandof . Gefrido debroi. Pagano filio iohannis . Bernardo denouo mercato. Guinbaldo debadalon . Rogerio deberkele . Guillelmo uicecomiti decairti. Guillelmo filio rogerii derenni. > Roberto filio rogerii . Roberto cum tortif manibus & ceterif perlandauenfem epifcopatum nobilibus. falutem & appstolicam beniuolentiam . Matrif uestr^ landa- uenfif ^cclesi^ adnof querela peruenit . pro eo quod peruof bonif fuif expoliata . & fere innichilum redafta fit . Vnde nof affe6lione debita condolentef . prefentef aduof litteraf deftinamuf . monentef ac precipientef. ut terraf . decimaf . oblationef . fepulturas . & bona cetera . qu^ aut eidem ^cclesi^ aut aliif deipfiuf paro- chia ^cclesiif '°^ nequiter abftuliftif & detinetif . fepo- fita dilatione reddatif. Iniquum eft enim ut filii matrem lacerent . & illiuf bona diripiant , quam omnino tueri. & defuif debuerant facultatibus adiuuare . Sane fi npstrif monitif obedire . & prediftam matrem uestram curaueritif adiuuare . Omnipotentif dei. & beati Petri. & nostram poteritif gratiam optinere . Alio quin nof preftante deo in uof tanquam incontemptoref & facri- 94 BULLS OF CALIXTUS II. [28. legii reof . fententiam quam uenerabilis frater noster Vrbanuf episcopuf uester canonica ^quitate protu- lerit confirmamufi Datum Sueffioni .Xvn. Kalendis. Nouerrlbris. CALIXTVS episcopuf feruuf feruozum dei. Dilectif filiif. clericif. monachif & laicif inlan- dauenfif ecclesi^ parochia conflitiltif . falutem & apostolicam beniiiolentiam. Venientem adnof uenera- bilem fratrem nostrum Vrbanum episcopum uestrum benigne fufcepimuf. & oppreffionem uestr^ ^cclesi^ audientef . debita ei affe6lione compaffi fumuf. Siqui- dem infmuauit nobis . matrem uestram landauenfem ^cclesiam ufqueadeo monachozum quorundam . cleri- co2.um . nee non 8c laicozum inuafionibus & rapinif attritam . ut inea episcopuf manere uix poffit . Quod profe6lo & nobif graue eft . & aduestrozum fpedlat periculum animo2um . Vestram itaque uniuerfitatem litterif prefentibus uifitantef. monemuf atque precipi- muf ut eundem fratrem nQstrum affectione debita diligatif . & debitam ei '°' tanquam patri & paflozi ueflro reuerentiam & obedientiam impendatif ^orro commiffam fibi ^cclesiam matrem ueflram ficut boni filii acjiuuare . & ablataf ei poffeffionef & bona recuperare . fecundum datam uobif a domino faculta- tem uiriliter ftudeatif. Aliif quoque ^cclesiif landa- uenflf parochi^ debita perfoluentef . releuationif & reflaurationif eif manum apponere procuretif. Per hoc enim & omnipotentif dei benediftionem & gratiam & remiffionem uestrozum confequimini peccat02um. Datum Sueffioni .xvl). Kalendis Novembris. 28,] THE COUNCIL OF RHEIMS. 95 PapA SecunDus Calixtus iNcon- Qcilio remenfi. VE fanctozum patrum fanftionibuf depraui- ^tatif fimoniaca flabilita funt / nof quoque fpintuf fancti iudicio & audloritate fedif apostolic^ confirmamus. Siquif uero uendiderit aut emerit . uel perfe . uel perfummiffam quamlib& perfonam epifco- patum . abbatiam . decanatum . prefbiteratum. archidiaconatum . prepofituram . prebendam . altaria. uelqu^libet ^cclesiaftica beneficia . promotionef . ordi- nationef . confecrationef . ^cclesiarum dedicationef. clericalem tonfuram . fedef inchoro . aut qu^libet ecclesiaflica beneficia . & uendenf & emenf dignitatif & officii fui . ac beneficii periculo fubiacebit . Quod nifi refipuerit / anatherrtatif mucrone percuffuf ab ecclesia dei quam lefit . modif omnibuf abfcidatur. ^^ Gpifcopatuum . abbatiarum inueftituraf permanuf laicaf fieri penituf prohibemuf. Quicunque igitur laico2.um deincepf inueftiri prefumpferit / anathematif ultioni fubiaceat . Porro qui inueftituf fuerit . honore quo inueftituf eft . abfque ulla recu- perationif fpe omni modif careat. Vniuerfaf ^cclesiarum poffeffionef qu^ liberalitate regum . largitione principum . uel obla- tione quozumlibet fidelium eif conceff^ funt. ' '" inconcuffaf inperpetuum & immolataf permanere difcernimus . Quod fiquif eaf abftulerit . inuaferit. aut poteftate tirannica detinuerit / iuxta illud beati Simachi capitulum anathemate feriatur. m 96 THE COUNCIL OF RHEIMS. [28. T^^VLLuf episcopuf . nulluf prefbiter. nulluf om- J nino de clero ecclesiafticaf dignitatef. uel beneficia cuilibet quafi iure h^reditario derelinquat . Illud etiam addicientef precipimuf . ut probaptifmatif crifmatif olei facri & fepultur^ accep- tione . & infirmo2.um. uifitatione . uel undlione . nullum omnino pretium exigatur. ^ PRefbiterif . diaconibus . fubdiaconibus . concubin- arum & uxorum contubernia prozfuf inter- dicimus . Siqui autem huiufmodi reperti fuerint. & ecclesiafticif priuentur officiif & beneficiif . fane fi neque fic immunditiam fuam correxerint . communi- one careant Christiana. DEVita Sancti Teiliavi Landauenlif S^cclesi? archiepifcopi. Anctus iste Fratres Karissimi ab infantia dei cultor extitit. Nee mirum. cum ante infantiam eum futurum fibi feruum deuf predeftinaffet. Predeftinauit quern elegit . elegit quern dilexit / dilec- tumque uer^ confeffionif palma coronauit. Militauit itaque uir dei deo . orationibus infiftendo . omniaque qu^ poffidebat indigentibus erogando. Quid ampliuf ? Sex opera mifericordi^ diligenter exequtuf. Nun- quam dei famulus ab ^cclesiafticif uacabat inftitutif. Omnia fua faciebat non fua . & qu§ non erant fua / faciebat fua. Nichil enim feliqui fibi defuo relinquenf. bene caduca pro ^ternif cambiebat . O quantuf & qualif mercator qui fua deo dabat / ut abeo cent- uplum acciperet . O commercium pretiofum . O ufura laudabilif / O fenuf fine crimine . O lucrum fine repr^- henfione . Lucremur igitur fie nofmetipfof fratref / ut lucrum non perdat feneratoref. Oquant^ fapienti^ & fcienti^ uirum . qui fua aliif diflribuebat ut ditef- eeret / feipfum macerabat ut aliof impinguefeeret. Aliorum miferebatur. ut mifericordiam eonfequeretur. Talia equidem eonftat faneti uiri fuiffe rudimenta / inquibus perfeue^^'rabat fine intermiffione ufque in eonfummationem uit^ . Egregiuf igitur confeffor fuit / qui preter uirtutef quid confiteretur non habuit. Quippe . bonuf ininfantia . iniuuentute melior . in fenedlute optimus. Sed ne tanti uiri genuf taeeatur. G 98 LIFE OF ST. TEILO. [2% quafi nefcitum .-' exnobilibus ilium parentibus fcimuf fuiffe ortum. ut carnis nobilitaf honeftaret eum inter homines . qui iam animi nobilitate apud deum erat acceptabilif. Poft incrementum autem ^tatif uirtutum & fapienti^ / congruo nomine ELios a fapientibus nuncupatuf eft . ELiof autem grece / Latine fol interpretatur . Fulgebat enim ut fol eiuf doftrina . fidelium illuftrando do<5lrinam. Sed illiterati? hominibus extremum uocabuli corrupte proferentibus . adoleuit quod non Eliof . fed ELiud appellatuf eft. A fancto autem dubricio archiprefule cuiuf proximuf fucceffor extitit . legimuf ilium in pueritia infanctif fcripturif fuiffe eruditum / donee eum tandem uidit tant^ indolif puertim . ut non folum ilium crederet feipfo infcientia non effe inferiorem / fed fpiritu fancto cooperante fcripturarum nodof meliuf perfe . quam aliquo fibi magiftrante exped- iebat. Quo uifo / fanctuf Dubriciuf qui hue ufque fuerat fuuf preeept02 . quique iam intelligebat . fe non poffe fibi magiftrari / uoluit ut fibi fueeederet in magifterio . cum eum "' excederet do6lrina & inge- nio. Sed tanta gratia eum eomittabatur . tantufque eum ftudii faer^ lectionif feruor ineendebat / ut ille qui iam aliif magiftrari poterat . & adhue magiftrum querebat. Turn quia fub alteriuf mallebat effe dif- eiplina . quam diffolute uiuere / tum etiam quia mifterivm & fubtilitatef feripturarum uolebat intel- ligere. Sed non more ftulto2um philofofozum ut aliof eonfunderet / immo ut heretieozum erroref eonfun- dere poffet . Confudit itaque multozum herefef. 29.] LIFE OF ST. TEILO. 99 multozumque correxit erroref. Plufque fimpliciter & catholic^ tarn** argumentando profuit fidelibus / quam fuif fubtilibus argurtientif feciffet unquam aliquif philbfophuf. Illi enim uiam querentef . femper deui- abant / ille uero uiam ueritatif nunquam preteribat. fed per earn gradienf quafi lucerna preeunte [nullo] eum impediente / adeum qui eft uerum lumen tendebat. Quippe . per eum gradiebatur qui eft uia. & ab eo docebatur qui eft fapientia . Deinde audita fibi Poulini cuiufdam fapientif uifi fama. eum adiuit / & apud eundem aliquandiu moratuf. fiqua eum fcripturarum fecreta priuf laterent / conferendo ad inuicem . omnia fane expofita intelligebant. Ibique fanctum Dauid perfeftiffim^ uit^ hominem fibi affo"*ciauit. Quof tanta coniunxit dilectio . & fpirituf fancti gratia . quod iriagendif rebuf . idem uelle & idem nolle effet ambobus . Ecce fratref karissimi qualiter deuf fanctof fuof adunat interrif .'' quof futurof eligit ciuef inc^lif Elegit duof. ut perduof eligeret pluref. O beata duoaum uita / per quam multorum anim^ habuerunt refrigeria. IN iLLORum autem fanctozum diebus . quidam populi defcithia qui fiue api6lif ueftibus . fiue propter oculozum ftigmata pi6li dicebantur / innumera claffe adbrit[tanniam deuenerunt . & capti amore terr^ potiund^ propter bonarum rerum copiam qua fuper omnef infulaf tunc temporif polle- bat / magif fraude quam uiribus britannof inuaferunt. & in eof miram tirannidem adtempuf exercuerunt. G 2 lOO LIFE OF ST. TEILO. [29* Nee mirum iftam fuperari abilla/ nam picta genf erat fubdola . & multif confliftionibus terra & mari exercitata / ifta autem quamuif uiribus corporif effet predita . tamen fimplex & pacifica . & quia non dum effet aquoquam temptata . quafi bellandi nefcia .-^ leuiuf fubiugari potuit. Siquif autem inde pleniuf fcire defiderat / inhifhoria Gild^ britannozum hiftorio- grafi repperiet. Cunque quidam illiuf nefarie gentif princepf trucidando miferof incolaf & comburendo edef & templa fanctozum anaualibus appulerant. ufque minuenfem ciuitatem proceffiffet / ibi conftitit. ibique fuum "^ palatium conflruxit. Qui uidenf fancti Teliaui . Dauid . aliorumque feruo2um dei qui cum illif ibidem degebant uite probitatem / ficut prauorum femper confuetudo eft bonif inuidere . non folum illif inuidebat / fed etiam quia illof tam attentof in dei feruitio uideret . multa eif opprobria fepe dicebat . ut fie eof achristo fepararet. Sed quia minif & uerbis turpibus quod uolebat efficere non potuit . multif machinationibus eof temptare conatuf . uidit fe nullo modo commodiuf . quam permuliebref blanditiaf illud efficere poffe. Precepit itaque mulieri fu^ ut adfanc- tof fuaf pedifequaf dirigeret . & fanctozum fenfibus fe offerrent. ut fatuif motibus fui corporif. & meretriciif blandimentif fa.nct02.urr1 mentef afancto propolito conarent.ur peruertere. Que dum domine fu^ exe- quendo mandata fe quafi infanaf effe fimularent / infan^ fact^ funt. Quippe . q.u.ia ficut dicitur. Qui infordib.us eft / dignum e.s.t ut magif fordefcat. Quo uifo / predictuf perfequtoz . & tota domuf fua per 29-] LIFE OF ST. TEILO. lOl gratiam feruoaum dei catholicam fidem fufceperunt. & ab eifdem inchristi nomine baptizati funt. Bea- tuf itaque fuit qui fcienter perfequebatur iuftof . ut nefcienter iufluf efficeretur. Sanctof temptabat / ut fanctuf fieret . Litigabat cum hominibus / ut cum deo reconciliaretur. Defpiciebat humilef /ut humili- tatem diligeret. Poflquam uero deuf illaf im"^pudicaf mulieref tali immedicabili opprobrio deturpauit / eofdeni fanctof peraliud opuf mirabile & dignum memoratu decorauit. Nam cum beatuf TeLiauf & Maidocuf inatrio monafterij non figmenta poetarum nee ueterum hifhoriaf . immo ieremi^ prophete lamen- tationef . ut amore celeftif patri^ magif accenderen- tur / fuperuenit quidam famuluf . dicenf ligna deeffe quibuf c^na fratrum preparari poffet. I Hi autem hoc egre ferentef . non quia inobfequio fratrum pigrita- rent / fed quia ad preparandam confratrum cenam tempeftiue defilua non poffent reuerti . nimia feflina- tione perrexerunt adnemora. Quibus grauiter follici- tantibus qualiter cito redirent . & qualiter tantum ligno2um poffent deferre quod in multof dief fufficere poffet ad opuf preparandozum / quatinus poftea facr^ lectioni & orationibus diutiuf poffent infiftere . duo biiugef cerui manfuetiffimi occurrerunt . & colla pre- bentef adfubiugandum / dei nutu feruitium prebue- runt. Quafi dicerent . Deuf uidenf quare folliciti fitif. exuit nobif ferocitatem nostram . & fecit nof manfueta pecora . ut laborem quem uof initif fubeamus. Qui- bus fubiugatif / laudabant dominum dicentef. Bene- diftuf deus & pater domini nostri ihg,s.u christi qui 102 LIFE OF ST. TEILO. [30. mifericorditer feruof fuof profratribus refpexit labor- -antef . faciendo manfueta pecora deferif filuarum / qu^ "' nostri laborif farcinam fuftinereiT. Cunque fancti honerato plauftro domum redirent , non fe- cundum hominum confuetudinem honeratof ceruof ftimulabant ut citiuf incedereiT / immo illof alonge precedebant . cerui uero nullo cogente fequebantur. Et ne ampliuf eorum oratio interrumperetur pro huiusmodi nggotio ^dem fere multo tempore poft / deo ififtimulante ligna eif amminiftrabant . & ea qu^ fanGtoaum ufui neceffaria forent . Quif dubitat igitur talef fuiffe fanctof proquibus deuf miniftrare cogebat ceruof ? Alij quidem feraf occidere poffunt . fed ita manfuere non poffunt. Appropinquantibus autem illif adlocum fuum . omnef illiuf loci incol^ occur- rerunt eif dicentef. O domini fratref quam manifefte hodie illuftrati eftif diuina gratia , quibus irrationa, bilef fer^ famulantur. Nof uero infelicef / qui fanctif non obediuimuf . donee per bruta anin;alia monemur ob^dire. Jnterea fanctuf Dauid exienf de tabernaculo fuo . ante hoftium tabernaculi librum nefcienter derelidlum afratribus / inuenit apertum . Si quamyif uehementiffime plueret / apluuia prorfuf immunem, Quod admiranf . ait , Mirabilif deuf infanctif fuif. ^ fanctuf inomnibus operibus fuif. Continuo quia bonum non fuffocari fed femper "^ dilatari debet y' aduocauit fenioref populi ut uidentef magnalia dei, uouerunt domino precef & uota .-^ & ut propalaret fanctitatem fratrum fuozum hominibus . quia deuf liberauerat librum eozurn ab imbribuf. 30j LIFE OF ST. TEILO. 103 bl ut magif magifque peruirtutem christi florerent miraculif / ficut deuf ifrahelitico populo fitienti aquam depetra manare fecit / fic fanctif fitientibus nouof fontef iuffit oriri . & ut aueteribus illiuf loci incolif accepimus . deillif fonti- bus potantef non aquam fed uinum protam dulci fapore potauiffe afferebant. Hif mirificif operibus qu^ diuina uirtuf operabatur proillif r' infra curriculum tempozif ut boni meriti celebrabantur ubique. Deuf autem uidenf eof tot decoratof effe uirtutibus / iudicauit eof promouendof effe ex^cclesiafticif digni- tatibus. Mifit enim angelum fuum adfanctof qui nuntiaret eundum eif effe adfanctam ciuitatem ierufa- lem / ut ibi fu^ militi^ donatiua recipe^ent. Sancti uero Teliauf uidelicet & Dauid deo fuo per omnia obedientef non funt auf^ refiflere diuino nutui . fed Paternum uirum deo carum fibi affotiantef/ tref intrinitatif nomine iniunftum fibi iter inceperunt. fed non ut multi peregrinozum faciunt multa adunata pecunia . immo fine baculo & pera / fperantef potiuf inillum qui dat iumentif efcam ipforum & pullif coruo2.um inuocantibuf eum. "^ Nee fruftra fperan- tef/ deuf enim per fidelef fuof cun6la eif neceffaria miniftrabat intempore . Jlluftrati fiquidem erant luce c^leflif grati^ ita ut eozurn aduentuf cundlif effet acceptabilif . prefentia fanitatem preberet infirmif. Reliquerunt itaque perdiuerfaf prouinciaf fu^ fanct- itatif ueftigia cun6lo2.u.m fibi obuiantium alleuiando doloref . fi inchristi nomine infirmitatif fu^ rogarent medelam . & ineiufdem uirtute fperarent recuperare I04 LIFE OF ST. TEILO. [30, poffe fanitatem, Cunque perfecutdzef inuia obfifter- ent .-^ non tantum fpolia illif pacifice concedebant. fed fiquid pred^ ipfi immemozef relinquerent .-^ predatoribus hilari uultu porrigebant. J Hi autem uidentef fanctoaum bonam fimplicitatem . ueniam fupplicando commifforum / non tantum reddebant eif fua . fed eof conducebant ufque dum peruenirent adtuta. Sic deignotif fiebaiT noti . & perfecutozibus fummi efiiciebantur amici. Confummato tandem tanti itinerif curfu / ierofolimam peruenerunt. Ouibus ciuitatem introeuntibus / occurrit eif omnif populuf pfallendo incanticif & ymnif fuper aduentu eozum. & ita cum celebri pompa condu6li funt intemplum domini. Qui quamuif tanto itinere defatigati fuiffent / non mollia ftrata quefierunt ubi quiefcerent . fed innudo templi pauimento proftrati . triduo precef fuaf continuauerunt . adeo c^leftia contemplan"°tef. quod terrenozum penituf effent immemoref. Jnterea totuf cleruf attente expectabat qui fanctozum quam fedem oratione finita fibi eligerent / ut in ele6lione fedium notarent ficut celitus per angelum premoniti fuerant . quern illozum ceterif prelatum conftituerent. Erant enim intemplo abantiquif temporibus tref cathedre fenioribus conflitut^ . du^ diuerfif metallif & miro artificio fabricate . tertia cedrina . nichil ornati habenf extrinfecus . preter hoc quod natura dederat. Quam humilem / humilif Eliud elegit fibi infedem . pretiofioref concedenf fratribus propter reuerentiam. Quo uifo / omnef illi qui aderant ceci- derunt infacief fuaf . ante fanctum ELiud . dicentef. 31.] LIFE OF ST. TEILO. 105 Salue fancte dei Teliaue . & concede ut ualeant nobis tu^ precef apud dominum / quia hodie pluf ceterif fublimatuf ef confratribus tuif . refidenf in fade domini nostri ihesu christi inqua patribus nostrif predicabat regnum dei. Sanctuf uero hoc audienf / cum magno ftupore furrexit . & proftrauit fe inter ram dicenf. Beatuf uir qui non abiit inconfilio impiozum. & inuia peccatozum non ftetit . & incathedra pefti- lenti^ non fedit. Et benedidluf faluat02 qui fibi fedem fieri elegit deligno / qui per lignum fuccurrere uoluit pereunti mundo. Sic humilif humiliter adorabat cathedram . immo cathedr^ fefforem / eoquod crea- tura confiderat increatorif "' fedem. Vnde contigit. quod eum rogauerunt quatinuf adinftructionem uirtu- tum parabolam eif diceret dechristo . ut ficut ilium imitatuf fuerat incathedra refidendo .-^ eum imitaretur inpredicando. Qui uidenf amorem diuini uerbi fla- grare incordibus eo2um . miro modo follicitabatur. non quod nefciret quid doceret / fed dubitabat quod rogauerant qualiter eif expediret . cum lingu^ eorum penituf experf fuiffet. Jncepit tamen fanctuf facraf fcripturaf exponere. ut fatiffaceret fupplicanti populo.-' ita ut unufquifque circunftantium audirent ilium fua lingua loquentem. Omnef autem qui eum audiebant predicantem / tanta dulcedine fermonif illius funt affedli . quod in quantum eum diutiuf audirent.-^ magif magifque ilium audire defiderarent. Sed tandem poftquam refe6li funt uniuerfi faporifera illiuf do6lrina . ne predicandi officium uideretur prefumere fi foluf predicaffet / ait populo. Audite io6 LIFE OF ST. TEILO. [3^ iam afratribus meif uerba uit^ . qui me perfedlioref funt inuita / & diligentioref indoctrina. Surrexerunt itaque farictuf Dauid . & humillimuf dei feruus Paternuf. & predicauerunt populo in domino con- fidentef/'qui dicit '" Cum ueneritif ante regef & prefidef nolite cogitare quomodo aut quid loquamini. dabitur enim uobif in ilia hora quid loquamini. Sic fancti alterna fua predicatione . quafi diuerfif ferculif audientium- mentef reficiebant . ut fiqui eozum priuf infide uacillarent / fanct^ trinitatif fidem per gratiam predicationif fanctogum perfedliffime tenerent. Poll h§c . ficut nuntiatum fuerat perangelum / abuniuerfa plebe ele6li . fullim&ti funt pontificali dignitate Teliauf uice Petri . Dauid nice Jacobi. & quafi inteftimonium. grati^ quam ibi domino largiente fufceperant / data funt eif tria munera pretiofa prout unicuique compe- tebat. Paterno baculuf & choralif cappa pretiofiffimo ferico contexta . eoquod ilium egregium cantorem uidebafT. Sancto autem Dauid altare mirificum / nulli bene notum . dequa materia fuerit compofituim. Nee abre tale quid ei datum eft . nam iocundiuf ceterif celebrabat. Nouiffime autem beato pontifici Teliauo . non extremum tamen donozum acceffit cimbalum . magif famofum quam fit magnum / magif pretiofum quam pulchrum . quia dulci fono uidetur excellere omne organum. Periurof dampnat . infirmof curat . & quod magif uidetur mirabile .-' fmgulif hozif nullo mouente fonabat . donee peccato hpminum pre- pediente quin illud pollutif manibuf "^ temere tra6l- abant / a tarn dulci obfequio ceffauit. Nee ineongrue 3U] LIFE OF ST. TEILO. 107 tali munere donatuf eft /quia ficut cimbalum detorpore fompnij & inerti^ hominef inuitat ad ^cclesiam . fic claruf pontifex Teliauf christi preco factuf/ incef- fanter predicando inuitabat adc^lum. Hif gloaiofif donati muneribus . utrinque benedictione accepta/ cum fumma profpgritate reuerfi funt inregionem fuam . fanctufque Teliauf ^cclesi^ Landaui^ cui con fecratuf eft , curam paftoralem accepit cum tota parrochia fibi adiacente qu^ fuerat Dubrici) antecef- fozif fui. Inqua non diu commorari potuit propter peftilentiam qu^ fere totam gentem deleuerat. Peftif autem ilia flaua uocabatur . eo quod flauof & exanguef efificiebat uniuerfof quos perfequebatur. Qu^ incol- umpna aquof^ nubif apparebat hominibus unum caput uerrenf perterram / aliud rurfum trahenf per aerem . & difcurrenf per totam regionem admodum imbrif difcurrentif perima conuallium. Quecunque autem animantia fuo peftifero afflatu attingeret . aut ilico moriebantur / aut egrotabant inmortem. Si quif uero medelani conaretur adhibere egrotanti . non tantqm medicamiija non habebant fuum efifedlum y fedetiam medicanten^ cum egroto atra luef trahebat adinteritum . Traxit enim Mailconvm "♦ regem Gueijedoti^ deleuit & patriam fuam . & intantum incanduit pr^difta cladef . & per totam illam gentem quod patriam pene reddidit defgrtam. Jnterea dum ifta pgcfecutio feuiret . non tantum inhominibus. fed etiam inferif & inreptilibus / fanctuf TeHaus inieiunio & plan6lu clamabat ad "dominum dicenf. Parpe dgmine parce populo tuo . qui non uif moztem io8 LIFE OF ST. TEILO. [52. peccatorif . fed uitam . & ne def hereditatem tuam inperditionem . Deinde ira dei adtempuf paccata oratione eius aliorumque fanct02.um . celituf am- monitus eft cum hif qui refidui fuerant degente. receffit inlonginquaf regionef. «Quo2um quidam perrexerunt inhiberniam . pluref uero ducente eo infranciam . donee deuf eif innueret reditum in patriam . Et factum eft ita dicente 'angelo & . iubente ^^ fanctum Teliaum . Surge & uade ultra mare . & congrega reliquiaf gentis tu^ ut te fequantur donee deuf mifericordia plenuf . refpicienf miferiam gentif & te famulum dei laborantem progente pre- cibus & oratione concefferit . femota perfecutione eif & uobif deexilio reuerti . & ab omni huiufmodi periculo inperpetuum liberari. Et iterum .ait angeluf Perge . nichil hefitanf . comittetur enim angeluf domini tecum eundo & redeundo & reducet te cum tuif fequacibus iterum adtuam regionem cum prof- peritate. Surrexit igitur "= fanctuf Teliauf . adducenf fecum quofdam fuffraganof episcopof fuof . & cetero- ■ rum ordinum uirof cum utriusque fexuf hominibus uirif & mulieribus . Et deuenit primituf adcornu- bienfem regionem.. & bene fufceptuf eft a Gerennio rege illiuf patri^ . & traftauit ilium & fuum populum cum omni honore. Et inillo interuallo hofpita|li|tatif eius / rex Gerennius allocutuf eft familiariter fanctum Teliaum episcopum dicerf ei. Pater & domine rogo & uolo ut meam confeffionem accipiaf . & fif meuf confesfor indomino . Et pontifex confentieisf accepit confeffionem fuam . & promifit illi dicenf cum fiducia. 32,] LIFE OF ST. TEILO. 109 non uifurum fe mortem nifi priuf acciperet C02puf domini quod ipfe confecraffet . Et inde hif peraftif perrexit fanctuf cum fuif comitibus adarmoricaf gentes. & bene continuo fufceptuf eft ab eis. Audiente Samfone dolenfif ecclesi^ archiepiscopo aduentum confratris fui inpatriam / occurrit ei cum gaudio. Nam de una regione procreati fuerant . & uniuf lingu^ uiri . & fimul cum beato Dubricio archiprefule edofti . & cuiuf manus impofitione fanctuf Samfon confecratuf eft in epifcopium. Vt inuita fua teftatur.' Rogauitque fanctum Teliaum ut cum illo habitaffet. & adquieuit ei . & cum eo commoratuf eft multo tem- pore . & ibi reliquit quedam patrocinia fu§ fanctitatif ideft fontem fa^^nifluum Cai nomine . quern ipfe meruit adomino diriuare. Et inter cetera fanitatum quaf infirmi deillo impetrant indei nomine & Teliaui / unum inclitum miraculum permanet inibi ufque hodie. Nam naut^ iUius gentif armoric^ propter uentum confuetum adnauef illozum ut indirigium nauigare poffint adredlum iter / ubi uelint . confuetum, habent ilium faluificum fontem purgare . & fepiuf ac fepiuf perinteruentum fancti pontificif dominuf largitur pre- cariutn illorum ideft uentum aduelum nauigii . ut cum gaudio gradiantur perequorevm iter ubi fibi uelle uideatur. Et aliud patrocinium fui teftimonii ibi reliquit. Ipfe enim & predi6luf fanctuf Samfon plantauerunt magnum, nemus arboreti fruftiferi. quafi adtria miliaria, ideft adol ufque adcai . & decorantur ipfa nemora exeozum nomine ufque inhodiernum diem . Vocantur enim arboreta Teliaui & Samfonif no LIFE OF ST. TEILO. [32. Et exillo tempoze & deincepf epifcopatuf dolenfif decoratur & celebratur fubteftimonio omnium armo- rico2.um brittonum . ob conuerfationem & reuerentiam fancti Teliaui. jNterea dum h^c agerentur & tra6l- arentur. contigit quod christus per mifericordiam fuam preciperet . ut ilia predidla luef qu^ flaua dicebatur exiret & euanefceret debritannia infula tota. Quo audito / fidelif du6lo2 Teliauf "' in modicum exhil- aratuf . & fancto fpiritu fummonitus , & ab utrifque miffif legatif infranciam . & ultra alpef initaliam . & quocunque cognitunj. fibi erat eof aufugiffe . recollegit compatriotaf diligenter inunum . ut omnef extinfta peftilentia cum data pace per omnia redirent adpro- pria. Preparauit igitur nauef tref maximaf adpopuli turbaf tranfituraf. Peruenit fanctuf uir flentibus & lugentibus obtanti patrif difceffum ad maritimum portum. Et dum uentum expedlaret profperum ad^quorale nauigium . ecce rex terr^ Budic nomine obuiam illi uenit cum magno exercitu armoricozum. Et ftatim ipfe rex & totuf fuuf exercituf genua flex- erunt ante eum. Et interroganf quidnam hoc effet. refpondit ei rex. Ad hoc genua fleximuf . ut prome & promea patria deum rogef propter peftilentiam quam modo fuftinemus. Nam ingenf uipera appar- uit nuper inmea patria . qu^ tertiam partem regni mei pene deleuit. Et continuo fanctuf pontifex hefitanf . timuit illo ire. Ferebantur enim horribilia deilla beftia. Et fubito apparuit ei angeluf domini. & confortanf eum ait illi. Ne timeaf exire cum illif | aderit autem tibi uirtuf christi qu^ illam uiperam fub 33.] LIFE OF ST. TEILO. in tuif manibus confum& . "^ & propter te ipfe redemp- tor ac faluator faluet ac liberet iftam totam patriam. Et fequenf euangelicum confilium . fanctuf preful aufuf eft adire ilium draconem uolucrem ac pennatum. Et ftatim c^lituf infpiratus accepit orarium fuum . & de eo cinxit ac ligauit eiuf collum . & pr^cepit illi per dominicum preceptum ut ilium fequeretur ufque admare . & fua uenena ac nefaria flammina ceffaret emittere. Et denuo peftifera beftia fecundum pre- ceptum pontificif mitif ac lenis effedla . nee pennam leuauit adterrendum . nee dentem nudauit ad ftriden- dum . nee linguam erexit ademittendum igneum flatum. Et ftatim piuf facerdof deduxit illam ad mare . trahenf poft fe monftrum enorme per orarium fuum ligatum. Et continuo illud in medio tethif ad magnum fecopulum . irinomine domini irretiuit. Et h^c uidentef armorici / confilium inierunt cum Sam- fone pontifiee . & dixerunt ei. Pater fancte fit tibi cur^ denobif. Nam fi nof reliquerit ifte homo dei ueniet iterum ifte ferpenf . & deuaftabit nof & patriam nostram. Placeat igitur tibi ilium nobifcum retinere. & hoc rogate precarie ut adquiefeat nobifcum com- manere ne pereamuf exifta clade. Et hoc audienf piuf pater quod tale eonfilivm inierant . pontifex Samfon & rex budie cum populo fuo . ut ilium "' cum eif adtempuf precibus retinerent graue tulit . & in femetipfo ftatuit adhuiufmodi conuentum & confilium illif non adquiefeere. Et eece angeluf domini inilla nocte apparuit illi eonfortanf eum & dicenf ei. Ne dubitef cum illif commanere . perte enim erit refugium 112 LIFE OF ST. TEILO. [33* & patri^ auxilium . & hoc erit tibi fignum quod adte adeo miffuf fum . Craf &enini mane adte uenient rex & pontifex prediftuf cum magna frequentia populi fui. Et te rogantef fuppliciter & obnixe tibi efferent epifcopalem curam . & priuilegium totiuf gentif armo- ric^. Et eif adquiefcenf fecundum meum oraculum accepturuf quod abeif tibi oblatum fuerit adtempuf. interim conueni& genf tua undique adhuc difperfa & dicaf illif. Manebo uobifcum quandiu deo placue- rit . expedlanf totiuf gentif me^ exulat^ conuentum. Et iterum angeluf . Ecce tibi aliud fignum per me adeo erit monftratum. Nam die craftina obuiam tibi habebif pontificem & regem cum frequentia multi populi ut te deducant honorifice & cum gloria ad epifcopalem. fedem. Et cum ipfi fluduerint offere precipuum caballum defuif equif tibi ad fedendum. non confentiaf ut ilium abeif omnino fufcipiaf. Habebif enim continuo ad diuin^ licenti^ teflimonium fonipedem pre'^°cipuum per me tibi adeo miffum. Et ilium afcendenf ouanter & licenter ibif cum eif ad dolenfem epifcopatum tibi adtempus adeo preparatum & predeftinatum. Jgitur h^c omnia impleta fuerunt die poflera ficut angelica promiferant affamina. Nam rex & pontifex cum multitudine populo2um obuiaue- runt ei ut ilium deducerent cum condigno honore ad epifcopatum dolenfem ut fublimarent ilium inpon- tificalem fedem. Et ecce fubito ficut celepf nuntiuf predixerat . offerentibus illif precipuum equum defuif. & illo interim rennuente abillif accipere . iuxta eum apparuit pulcherrimuf fonipef adeo fibi miffuf. Et fry 33»] LIFE OF ST. TEILO. 113 fuper eum afcendenf . uenit cum eif ufque indol & ficut illi adeb fuerat iuffum . adquieuit cum eif com- manere ufque ad prefinitum tempus iterum adeo patre. Et inillo articulo temporif. uocauit adfe regem Budicum . & multa benediftione benedicenf eum . prebuit ei predi6lum caballum . & coram omni populo fanctuf Teliauf episcopuf rogauit deum & imprecatus eft fuppliciter ut militef armorici fortioref fierent inequitando omnibus gentibus. Et inde patriam fuam tuerentur . & uiftoriofe fe deinimicis fuif ulcifcerentur. Et illud priuilegium quod fanctuf Teliauf impetrauit adeo fibi collatum ufque hodie permanet inibi . fecundum teflimonia & commentaria '3' omnium illiuf patrie feniozum. Sunt enim armorici ampliuf uidloriofi inequitando feptief quam ut effent peditef. Jnterea dum h^c agerentur fanctuf Teliauf episcopuf quadam die uocauit adfe familiam fuam hoc eft plebem fu^ patri^ . & conferenf cum eif affabiliter adultimum intulit eif Scitif filioli mei quia noster rex Gerenniuf inmagno dolore aggra- uatur . & angelo michi prenuntiante credo ilium exiturum inhac infirmitate de feculo. Nam cum ueniebam adiftam patriam tranfienf perterram fuam ilium uifitaui . & me meofque quibusdam diebus hofpitando fecum honorifice fufcepit. Et pepigi illi promittenf indomino non uifurum fe mo2tem . nee fuum ultimum diem donee corpuf domini ame fuf- ciperet. & fic demundo exiret. Preparate igitur nobif nostram nauim . ut per diuinam licentiam diu nobis defiderabilem . & diuinituf promiffam poffimuf H 114 LIFE OF ST. TEILO. [33* repatriare - adnatiuam patriam. Preparata itaque magna barca peradlifque feptem annif ac feptem menfibus quof fanctuf Teliauf duxerat inarmoricozum patria intrauit ineam cum multif doftoribus & qui- bufdam aliif epifcopif . dequibuf genf brittannorum defanctitate poft peftilentiam recrearetur. Et tunc precepit fuif dicenf. Tollite nobifcum hunc far'^'^co- fagum ut ineum corpuf Gerennij condetur. Et admirantef dixerunt . quia non poterant pr^mag- nitudine eiuf hoc preceptum implere. Vix enim inquiunt decem iuga bourn poterant eum defuo loco fubmouere . Et precepit illif indomino confidenf. & oratione episcopozum fuorujrn fimul & populi ut mitteretur inmare ante proram nauif . & gubernante deo mitteretur adripam fine remo . & ita factum eft. Nauigantibus illif in medio marif obuiauit eif altera nauif. & conuenientef naut^ utriusque nauif collocuti funt adinuicem. dicente episcopo aGerennio miffo quod rex moriebatur . e;xpe6lanf tamen fancti Teliaui aduentum & conuentionem. Et inde pariter nauigantef applicuerunt inportum uocatum din gerein. Et ecce continuo lapif pr^didluf miffuf inmare inter duaf nauef applicanf apparuit . & fecundum fidem fancti paftorif christus gloriam fu^ maieftatif mani- feftauit. Sanctuf Teiliauf peruenienf adregem . inuenit eum adhuc uiuentem . & accepto corpoae domini demanu illiuf letuf migrauit addominum . & diligenter abeato confeffore fuo corpuf inhumatum eft inpre- , diftum farcofagum . & deo commendatvm. Poft h^c fanctuf uir repetiuit fedem fuam epifcopalem . com- 3^*] LIFE OF ST. TEILO. 115 mittante eum cleri & populi copia & habitauit ibi ufque inconfummationem uit^ prin'^cipatum tenenf fuper omnef ^cclesiaf totiuf dextralif brittanni^ fecundym traditionem patrum qui eum hierofolime confecrauerant ficut predic^um eft. Sed genf citiffime creuit quamuif depaucif inmagnam multitudinem . & hoc nimirum fiebat . quia iam obedienf facta eft ad omne fancti ediftum. Sic fancta ^cclesia qu^ multo tempoze fuerat difperfa . interueniente Teliauo fanct- ozum fanctiffimo fuit exaltata . adquem conuenerunt difcipuli qui fuerant beati Dvbricij . lunapeiuf. Gurmaet . Cynmur . Toulidauc . luhil . fidelif. Hif- mael . Tyf hei . Oudoceuf . & multi alii difcipuli ut eum moribus & do6lrina imitarentur. Dequibuf hifmaelem confecrauit inepiscopum . mittenf ilium adconfulendam ^cclesiam minuenfem & iam uiduatam paftore. Nam fanctuf Dauid ad dominum migra- uerat . & multof aliof eiufdem ordinif uirof fimiliter fublimauit inepifcopium . mitte^f illof per patriam. diuidenfque parrochiaf fibi adopportunitatem cleri & populi. Nuncqu^ fcripto cognouimuf fa6la per eum miracula ea litterif & memorie commendamus. Nam tacendo dei & fanctozurn uirtutem grauiter delinquimus . predicando uero congaudemuf. Habe- bat quidem tref fummariof. & nullo ducente eof ibant adfiluam : onerati alignato'^'triif fuif rediebant fimili modo fine aliquo ducente . & fie feruiebant fratribus cotidie. Dicunt enim ilium refufcitaffe mortuum fuper fluuium Couin nomine diftinnic. Dicuntque paraliticum in^cclesia Radh . coram omni H 2 Il6 LIFE OF ST. TEILO. [34* populo abeo fanatum die dominica . & quocunque dolore egrotabantur infirmi . curabantur eiuf manuf impofitione. I Hi uero qui aliquam iniuriam fibi faciebant aut ilico moriebantur . ut femina temeraria qu^ ineo peccauit coram omni populo liquefacta eft. Quidam etiam reguluf Guaidan nomine uiolauit re- fugium illiuf inquadam fua ^cclesia Lanteliau bechan uulgaliter uocata . unde frangendo bachatuf eft . & ftatim uiliter ineiufdem cimiterio amifit fpiritvm. Recognofcentef autem culpam protinuf eiuf precibus recuperabant falutem & ueniam. TN no6le autem depofitionif eiuf magna diffentio orta eft intgr tref clerof trium ecclesiarum illiuf. fmgulif pretendentibus fuaf auftoritatef & priui- legia de halpendo corpore. Vna quidem ob fepulturam patrum fuoEum . & hereditarium iuf Pennalun uide- licet . fecunda ob conuerfationem fuam & folitariam uitam quam inibi duxit per tempus fuper ripam Tyui . & quod ibi uitam gloriofe finierat. Tertia uero landauia . ob fedem epifcopalem . ob eiuf priui- legia . & dignitatef . ob confecrationef & obedientiam. obtotius '35 parrochi^ concordem uocem . & fancti Dubricij per omnia & aliorum patrum priorem ftatum & conftitutionem. Sed tandem confilio difcretorum hominum adquiefcentef . infifterunt ieiunio & orationibus . ut fummuf arbiter christus qui eft uera au6loritaf . & fanctozum priuilegium . ^ euidenti figno innuerest cui illoz.um fancti fanctum corpuf digniuf effet committendum. Mane autem facto .-' quidam. 3iJ LIFE OF ST. TEILO. 117 fenior refpicienf ubi erat corpuf . clamauit uoce magna dicenf. Exaudita eft fratres mei oratio nostra adomino . qui neminem priuat promerito. Surgite & refpicite que facta funt amediatore dei & hominum christo / ut nostra diffentio fedaretur . & ut inbeati confefforif Teliaui uita . fic & ineiuf mo2te fierent miracula. Ecce enim uident ibi tria corpora quibus par erat quantitaf inco2pore . idem decoz infacie. quid ampliuf innuUo difcrepantia . habebant totiuf compaginif liniamenta. Sic fedata pace finguli cum fuo corpore remeauerunt ad fua . & diuerfa inillif diuerflf locif cum fumma reuerentia fepelierunt. Miraculif quidem quam pluribus cognitum eft omni populo & monimentif antiquoaum feniozum indubi- tanter Landauie efle allatvm. Ad cuiuf ftimmi pontificif tumbam frequentiffime abomnibus fuif languoribus curantur infirmi . '^e cecif illuftrando uifum . & furdif largiendo auditum. Hec & hif plura fratres karissimi operata eft diuina uirtus pro fanctiffimo confeffore Teliauo. Quare tanti uiri feft- iuitatem cum toto mentif affedlu celebrate . ^cclesiam frequentate . & fecundum uniufcuiufque facultatem deuestra fubftantia pauperibus erogate . ineiuf nomine qui magna accipit pro paruif . & parua pro magnif. ficut accepit calicem aqu^ frigid^ demuliere famari- tana. Ac fi dediffet auri mille talenta / ut eum imitando inbonif operibus mereamini cum eodem gloriari infupernif fedibus . Adiuuante domino nostro ihesv christo . qui femper uiuit & regnat infecula feculorum A 3 — C E N . Il8 THE PRIVILEGE OF TEILO & [35» IN cuiuf uita creuit ^cclesia Landauia profanctitate fua tarn moribuf quam doftrina . in^cclefiif & territoriif fibi datif cum omni libertate fua dignitate & priuilegio aregibus contemporaneif fuif Teudiric filio teithpall. I don filio ynyr guent. Gurcant maur . Mailcun . Aircol lauhir . Catgucaun tredicil . Rein . & amultif aliif regibus & principibus dextralif britanni^ . & ita ^cclefiif nominandif . cum fuif terrif & dotibus cum finibus fubfcriptif & teftantibuf legitimif uirif |Riuilegium fancti Teliaui eft & ecclesi^ fu^ landaui^. datum fibi & omnibus fucceffor- ibus fuif inperpetuo . aregibus iftif & princip- ibus brittanni^ confirmatum apostolica auctoz- itate cum omnibus legibus fuif in fe plenariif fibi & terrif fuif libera ab omni regali feruitio . fine confule. fine proconfule . fine conuentu intuf nee extra . fine expeditione . fine uigilanda regione . & cum omni iuftitia fua . Defure et furto . Derapina . dehomicidio. de arfione . derixa . defanguine . derefugio uiolato ubique interra fancti . de affaltu u,iarum et extra uiaf. de faciendo iudicio et patiendo . de omni populo fancti teliaui incuria landauie . de communione aqu^ & herb^ . campi et filu^ populo ecclefi^ fan6li teliaui cum mercato et moneta in landauia . cun\ applicatione nauium ubique per terraf fancti teliaui libera pro regibuf et omnibus nifi ecclesi^ landaui^ et episcopif eiuf Deopprobrio & omni iniuria quod rex morcan- 35.] THE CHURCH OF LLANN DAY. 119 hue et fui hominef fecerint epifcopo fancti teliaui et fuif hominibus idem rex morcanhuc . et fui hominef reftum faciant episcopo et fuif hominibus. • & indi- cium patiantur incuria Landaui^ . '^^ Omnif lex qu^ fuerit regaU / omnif etiam et incuria plenarie epif- copali landauenfi. STatutum eft enim apostoHca au6loritate iftiuf ^cclesi^ priuilegium ut cum fua dignitate ab omni fecularif feruitij grauamine Hbera inpofterum maneat & quieta. Quecunque uero conceffione pon- tificum . Hberalitate principum . oblatione fidelium. uel aliif iuftif modif eidem pertinebunt . ei firma in pofterum & integra conferuentur. Quecunque pre- terea infuturum largiente deo iufte atque canonice poterit adipifci . quieta ei femper et illibata permane- ant. Decretum namque eft ut nulH omnino hominum liceat predictam ^cclesiam temere perturbare . aut eiuf poffeffionef auferre . uel ablataf retinere . minuere. uel temerariis uexationibus fatigare . & omnia ei cum parrochi^ finibus conferuentur. Siqua igitur infutu- rum ^cclesiaflica fecularifue perfona contra hanc temere uenire temptauerit . fecundo tertioue com- monita . fi non fatiffa6lione congrua emendauerit. poteftatif honorifque fui dignitate careat . reamque fe diuino iudicio exiftere . deperpetrata iniquitate cognofcat . & afacratiffimo corpore ac fanguine dei et domini redemptozis nostri ihesu christi aliena fiat, atque In '^9 extremo examine diftrict^ ultioni fub- iaceat. Cunftif autem eidem ecclesie ita feruantibus. I20 THE PRIVILEGE OF TEILO, ETC. [35. fiat pax domini nostri ihesu christi . quatinuf & hie fru6lum bon^ aftionif perciptant . et apud diflridlum Liudicem premia ^tern^ pacif inueniant. ymma ycymreith habryein | eccluyf Teliau i olanntaf arodef breenhined hinn hatouyffo- cion cymry yntrycy^uidaul dy eccluyf teliau hac dir efcip oil gueti ef amcytarnedic oaudurdaut papou rumein yholl cyfreith didi hac dy thir . hac di dair. ryd o pop guafanaith breennin bydaul . heb mair. heb cyghellaur . heb c^hoith . dadlma ymeun gulat hac nydieithyr . heb luyd . heb gauayl . heb guylma ycyfreith idi ynhollaul . oleityr olatrat . otreif . odyn- nyorn . ocynluyn hac olofc. oamryfon canguayt ahebguayt . f diru^ haycamcul yndi didi yn hollaul. odorri naud ynnlann hac yndieythyr lann . orachot ynn luhyn hac dieith^^r luhyn . ocyrch ypopmyn- nic artir teliau . hay guir . hay braut dy lytu yrecluyf ygundy teliau ynnlan|taf. hac ny lyf. dufyr ha guell . hac choyt ha mayf ^ncyfrytin dy lytu teliau. cyfnofut habath"'°oriayth ynn lanntaf hac aperua ardir teliau dyr loggou adifcynno nythir ypopmynnic yt uoy. ryd rac brennin aracpaup namyn dy teliau a*yeccluyf lantam. ha dy efcyp . harmefyl harfarhayt harcam . har ennuet agunech brennhin morcannhuc hay gur ha^^ guaf dy efcop teliau hac dygur hac dy guaf . dyuot brennhin mozcannhuc ygundy teliau ynlann taf . dygunethur guir ha cyfreith . hadiguadef braut diam y cam adiconher dy efcop teliau ha dy gur ha dyguaf . ythir hay dayr dy luyd . dy uuner. 'm -s'l pjt.* V «-^ v» Cvwtmo pcAtnmc diltrurp ufet^ ^>^i fubtdoswi Cfinmf duct adf I . fvcimA.J'cf-mrady ba^brvcmr m brennhtn mat^B^^uc hc^ hAcd^6^.dfuo^brvnvhifviai caft> j 6nctf>ur (^iwr Acffrc? * (;iir V>ac|rqitar.^thir tiaf «3 df^rctd^ 2i\xo 4f btmtimtTKtt- cannVicj^ljf ^b<>r i)(ljf'nhi>ll Uul^^cop ceUau tijl^fynwu . ^ Cp-lm/ pUnrriJi^if. ^jnti ben dt^^ W ef bar pLutc^4rf!«^' C^t^O' * (il-^4«^. -£— -t« — ^.._ TtiM-f &•'»» ^)n\0 ^l^^rC ;.'u-Ai-nrtw^^l^t' f,ut W fcfT''^^ f 'f trill 111 X'mi'HfW Km.-^i^'' 36,] TEILIAVS ARCHIEPISCOPVS. 121 digauayl . ha pop cyfreith auo dy brennin mozcann- huc yn lyf . oubot oil ynhollaul dyefcop teliau nylyf yntou . haybot ynemelldicetic hae yn yfcumunetic yr neb aitorro hac aydimanuo ybryeint hunn . hac ef hay plant guety ef . Hynn bendicetic hac ef hay plant ay enrydedocao ybreint hunn hac ay cat***. jSn^^en. The remaining ten lines are filled in by a late hq,nd. See Notes. -*^ 141 IDE Lann Garth. Don rex filiuf yn;^^ guent . pro commertio ^tern^ patri^ unam de domibus fuif Lann garth uidelicet cum omni territorio fuo qu^ apriori tempore fuerat fancti Dubricii archiepiscopi immolauit cum omni fua libertate . & cum refugio ^cclesi^ fancti petri deLandauia archiepiscopo Teliauo . & omnibus fuc- cefforibus fuif fine ullo cenfu terreno magno uel modico . nifi deo & ^cclesi^ landaui^ . & cum tota communione intuf uel extra incampo & infiluif . in aqua & inpafcuif . & rex circuenf totum territorium & portanf euangelium indorfo cum clericif ferentibuf crucef inmanibus et afperfa aqua benedifta fimul cum puluere pauimenti ^cclesi^ et fepulchri inomnibus finibus perambulauit pertotum . fa6la malediflione et excommunicatione abomnibus uno ore illif fpecia- liter quicunque locum iftum cum fuo territorio et finibus iftif fubfcriptif ab ^cclesia Landauia et a pafto2ibus illiuf ineternum feparauerit , data autem benedidlione feruaturif inpace. Declericif teflef funt. Teliauf archiepiscopuf . Arguifhil . Elguoret . Con- 122 TEILIAVS ARCHIEPISCOPVS. [36* guarui. Conbran. ludon. guordocui. gurmoi. gurhal. Delaicif rex ludon. t. morguid. merchion. freudubur. erbic . guinabui. Finif iftiuf podi eft . Clougur per uiam magnam ufque adcumulum frutmur. "*^ acumulo frutmur redle dir fof. ufque adpetram inquattuor confinibus . orlech cihitan dital ircecyn . behet tal ir fof. openn ifof. ufque adfontem nigrum, afonte per filuam diclour eminuf tal ifof cihitan clouuric diclour. I Lann Maur. id est Lann Teliau pozth halauc. DEM rex Jdon largituf eft inelemofina proanima fua et animabuf parentum fuorum regum et prin- cipum deo et fancto petro et archiepiscopo Teliauo . & omnibus, fuccedentibus fibi in^cclesia Landaui^ Lann maur id eft lann Teliau po2t|halauc. ubi biuan cum quattuor fociif fuif iacet . cum omni territorio fuo & omni dignitate et refugio et cum tota libertate et omni communione incolif in campo et infiluif. inaqua et inpafcuif . & cum finibus iftif fubfcriptif . et atteftantibus legitimif uirif . clericif et laicif . & ita fme ullo cenfu magno uel modico ulli homini terreno nifi paftoribus ^cclesi^ Landaui^ inperpetuo. Declericis teftef funt Teliauf archi- episcopuf . Arguiftil . Elguoret . Conguarui. De laicif . Hon rex . Morguid . merchion . guinabui. Data benediftione feruaturif elemofinam inquieta pace . uiolaturif autem ab omni ore maledi6lione fub anathemate , & cum finibus iftif . O blain cubi . truf mailuannon . diblain diufrut . Arhit diuprut dirguairet 36 J TEILIAVS ARCHIEPISCOPYS. 123 bet gebenni trio diaper nantmaur. maliduc nantmaup. diuinid betiblain . inifcijvitmauji . trufifcirit diblain mo2'«(Juc . arhit morduc dirguairet trui icoit . dir iulen . ar hit inant moaduc bet geuenni . geuenni dirguairet betirit . lechauc . orrit dirlechluit ni cruc bracd diguern idrution . di luch icrecion . dicubi. maliduc cubi diuinid . betiblain ubi incepit. 7"^ Lann Teiliau Crefflnych. EMpore predi6li regif I don uenerunt faxonef inregionem fuam depredari . et ipfe cum fuo exercitu fecutus eft illof. et inula fua uenit ad fanctum Teliaum manent- em tunc temporif cum fuif clericif apud podum fuum langarth . et deprecatuf eft ilium nimium & omnef clericof fuof ut proillo et toto exercitu fuo deum deprecaretur . Et uenit fanctuf Teliauf cum eo ufque admontem unvm inmedio Criffinic prope trodi . ftanf et oranf deum omnipotentem ut populo fuo depredato fuccurreret . et exaudita prece fua . et adepto magno gaudio . uerfif hoftibus infugam . re- uerfuf eft rex capta preda . & tunc tref modiof terre circa cumulum ilium fancto Teliauo et ecclesi^ landaui^ cum omni communione fua incolif incampo et infiluif. inaquif et in pafcuif Ita excommunicatione fa6la ab omnibus communiter illif . quicunque abilla die inantea fepararent ab ^cclesia Landaui^ . et exalia parte facta abfolutione illif feruaturif banc elemofmam in pace, ^inif oaper ciuerdiued icaruan . ciuerdiued nihit bet aper guaech . oaperguaech irgubep bichan . nihit bet 124 TEILIAVS ARCHIEPISCOPVS. [37* penn claud "•♦ etern n;y^hit . betfof cinahi . nihit bet aper grenin . grenin nihit bet inlicat grenin . O licat grenin intraufynniaun icarn gunftan. O carngunftan icaftellmei. O caftell mei. diaper caruan. iciuerdiued. Dat^ funt 1(19 ecclefi^ cum fuif dotibus et territoriif omnibus & omni dignitate fua et priuilegio . libertate et refugio et omni communione incolif. incampo et in filuif . inaqua et inpafcuif. et aregibus predidlif. fancto Teliauo et omnibus episcopif landauenfif ^cclesi^. data malediftione uiolaturif. benedi6lione autem fiat pax indiebuf eo2um. & habundantia pacif hie et inperpetuo. jLyAnn Teliau nant Seru. uilla tantum incantref maur fuper ripam cothi. Lann Teliau garth teuir uilla tan- tvm fuper ripam cothi . Lann Teliau bechan indifrin teiui uilla tantum. Lann teliau tref icerniu . Lann Toulidauc icair. Lann teliau aper Couin . Lann teliau penntyuinn . Lann teliau luin gaidan uilla tantum in euelfre. I pennbro. Lanrath. halann cronnguern cum tribuf territoriif amrath. Finif illozum ofrut gurcant hit glann rath . Xrem earn, uilla tantum fine ^cclesia Laithti teliau fuper ripam ritec . uilla tantum iuxta pennalun. Menechi arglan ritec iuxta pennalun. Pull arda iuxta mainaur pir . uilla" tantum . Luin teliau . uilla tantum . Eccluif gunniau ubi natuf "^^ eft fanctuf Teliauf . Porth medgen . uilla tantum . Porth manach mainaur inamithieil. Din guennham in Ion- ion . uilla tantum . Lann teliau litgarth indou cledif. mainaur . Lann teliau cilretin . inemlin. Inrof Lann iffan mainaur . B^odlan . Lanngurfrit. Lann ceffic intalacharn . cum centum acrif terre et quinque. 37 J TEILIAVS ARCHIEPISCOPVS. 125 MAinaur brunuf & telichclouman. Tref canuf. REX demetic^ regionif Margetud filiuf Rein commotuf furore nimio et crudelitate occidit gufrir hominem fancti Teliaui inrefugio dei & illiuf manentem ante altare illiuf. poftmodum requifita ab eo penitentia cum data fibi uenia ob emendationem ab eo promiffam in ieiunio . oratione . et elemofina largituf eft cum promiffa in omni emendatione fua deo fanctoque Teliauo & ^cclesi^ landaui^ omnibus pafloribuf illiuf inperpetuo mainaur brunuf cum ^c- clesia et pifcibus et filuif . fimul et Telichclouman. fimulque etiam Trem canuf. liberaf illaf terraf ab omni regali feruitio . & ita cum omni dignitate fua et priuilegio fancti Teliaui illif conceffo inomnibus. cum peruia communione incolif . incampo et infiluif inaqua et inpafcuif . inperpetuo . data maledidlione uiolaturis . be.nedi6lione autem conferuaturif. ^^^ T Ref earn . Laith ti Teiliau. M E N E c H I. REgnante Aircol lauhir filio tryfun rege demetic^ regionif contigit cum uice fua curiam fuam apud lifcaftell caput totiuf demetic^ regionif teneret. ita quod omni no6le cum difpenfatoref regif uice m#tua regi feruirent incibo & potu fuadente diabolo prenimia copia liquorif quod femper unuf demilitibus aut defamilia regif, occideretur. Quod cum rex foli- tum uidiffet homicidium . cognouit quod nullo modo diffolutum poffet fieri nifi elemofinif et ieiuniif et or- 126 TEILIAVS ARCHIEPISCOPVS. [37. atione fan.ct02.um fafta ieiunio et oratione. Mandauit rex propter fanctum Teliaum conuerfantem tunc apud pennalun podum fuum ut cito ad eum ueniret ut fibi et curi^ fu^ benedixiffet ne tarn folitum homicidium ampliuf incuria fua eueniffet. Et poftquam fanctuf Teliauf ad ilium uenit . fibi benedixit & curi^ fu^ et duof difcipulof fuof. louil & fidelif mifit ut curi^ feruirent diuidendo cibum et potum omnibus ad menfuram et fufificientiam & gratia fpirituf fajncti q.u.od nullum ilia n,o6le factum eft homicidium . nee poft infua curia ut folitum. Cognofcenf rex q.uod per orationem fancti Teliaui euacuatum eft illud pericu- lum. Dedit fancto Teliauo depropria hereditate fua tref uillaf. id eft tref earn. Finif '"' ouinyd garthon diblain nant brat yr^uairet hit in ritec. Exalia parte ouinid garthon hit naiT yclauorion bet inritec. Laith ty teliau o earn baclan dieilmeiniaue bet in ritec. Menechi . otref eithinauc dinant hirotguidou bet inritec. Exalia parte otonou pencenn diblain nant eaftell cerran bet inritec . cum omni fua libertate incampo et inaquif infilua et inpafcuif . intuf et extra fine ullo cenfu ullo homini terreno ni.s.i deo et archi- epi.sc.opo Teliauo et ecclesi^ & fuccefforibus illiuf inperpetuo . teftantibuf rege Aircol cum fuif principi- bus. Declericif fanctuf Teliauf teftif. louil . fidelif difcipuluf fuuf . fafta benedidtione abomnibus uno ore illif abilla die feruaturif inantea inpace hanc elemofinam inperpetuo. Qui aute.m ab eccle.s.ia lan- daui^ fepara|rauerint .-'feparentur indie iudicii ut edi ab agnif. Amen. I 37 J TEILIAVS ARCHIEPISCOPYS. 127 QCiL tutuc.& pennclecir. Vadam die contigit quod porci uniuf hominif ^depennalun intrauerunt infegetef uniuf diuitif nomine Tutuc . qui cum hoc dampnum uidiffet . que- fiuit fubulcum ut uindidlam ineum facer& . & non inuenit eui;n donee ad locum pennalun peruenit . et ibi fubulcum inuenit . & uolenf eum feriri cum lancea. interueniente infante quodam "*' nomine Typhei nepote fancti Teliaui & fe fubulco defendente in- fantem . crudelif uir perforauit lancea et mortuuf efl, & poftea penitenf feciffe ueniam quefiuit apud fanctum Teliaum . & femetipfum fibi uerbo et confenfu regif Aircol cum duabus uillif fuif Ciltutuc & penclecir' dedit cum magna deuotione inperpetua feruitute . & cum tota fua progenie . et ^cclesi^ landaui^ & paflor- ibus illiuf inperpetuo . cum fua omni libertate fine aliquo cenfu ulli homini terreno nifi deo et ecclesi^ landaui^. Declericif teflif eft archiepiscopuf Teliauf cum fuif difcipulif . louguil et fidelif Delaicif uero rex Aircol . Liuathru . Letclit . Ina . rec douid. Finif eft ocaftell cerran dinant torr icair bet hi locnhty, Exalia parte . o nant caftell carran bet in ritec. Mainaurmathru et cenarth maur. F'^Vit uir Cynguaiu nomine de doucledij? . natuf ^ nobili parentela fed egenuf et uxoratuf qui infantum utebatur uxore fua quod fingulif annis fingulum procreauit natum . quo magif gaudere debebant. eo ampliuf triftabantur ob penuriam et frequentem partum . adeo tant^ fimplicitatif quod 128 TEILIAVS ARCHIEPISCOPVS. [38* inde requifierunt confilium apud fanctum Teliaum detanta copia filio2um et inopia . et inantea quidue agendum. Beatuf Teliayf audita fibi hac tarn querula requifitione dixit. Nullam aliam caufam "*' uobif uideo ad euitandam prolif fecunditatem . nifi ut acarn- alitate ambo abftineatif. Quo audito .-' perceperunt fibi hoc confilium effe faluberrimum . & per .vn. annof abftinuerunt. Qui cum ita effent ueluti indefperatione femper inantea prolif fimul peccato fuo ***nuerunt. concepit mulier et peperit .vij. filiof . & ita paganof portauerunt eof uerfuf fanctum Teliaum . & dicentef malo omine recepimus confilium fancti Teliaui . male etiam fumuf honerati. Nof quidem eof fubmergamus inaqua . aut etiam fibi commendamus . accepta fibi eo2um cura . Tranfeunte autem euentu fancto Teliauo peruiam fuam . inuenit patrem illozum in rytfinetic fuper Taf flumen filiof fuof fuadente diabolo mer- gentem fingillatim influmine propter inopiam fuam et paupertatem. Videnf fanctuf xeliauf tam execra- bile opuf . accepit eof fingulof femiuiuof . & baptizauit eof innomine patrif et filii et fpirituf fancti cum gra- tiarum aftione. Ablatif filiif .vi]. patri funefto .-^ uir magn^ pietatif nutriuit eof . et ad fludium litterarum mifit quof in podo fuo lannteliau dimifit. abaliif quidem fumpto loco nomine Lanndyfrguyr . eo quod nullo alio ui6lu uiuebant obreligiofam fuam uitam . nifi aquatilibus pifcibus . et adnumeri eorum fufficientiam. vi). cotidie fuper faxum unum fumpto fibi nomine, id eft Lech '^° meneich intaf flumine adeo fibi miffif. & iterum. Ideo uocati funt dufuyrguyr eoquod inuenti 38.] ARCHBISHOP TEILO. 129 funt in aqua . & peraquam euafi . et deaquaticif pifcibus procurati. Dybrguyr ideft aquatici britannico fermone . ideft aquatici uiri. Quadam uice fanctuf Teliauf ad eof uenit defideranf eo2um conuerfationem uifitare frequentem hofpitatus eft cum illif ut cum dif- cipulif. et infolito unuf defratribus iuit adaquam prop- ter pifcef qui .vi). adnumerum fratrum inuenit fuper predidlum faxum. & unum maiorem illif .vi). o61;auum. quof omnef domum adduxit . & inde mirati funt frat- res ut dicitur . mirabilif deus infanctif fuif. Qui bene cognouerunt quod propter aduenientem hofpitem fanctum Teliaum patronum fuum et magiftrvm creator omnium pifcef multiplicaffet. Et poftquam dief et tem- pera religiofe diu inloco illo duxerunt.&alio multo tem- pore cum beato Dubricio conuerfati funt. Mifit eof ad alium locum fuum qui uocatur Marthru inpepitiauc. & ibi uocati funt feith feint mathru. Et poftquam ibi per aliud fpatium morati funt . inde uenerunt ad Cenard maur ubi morati ufque ad finem obituf fui . & totam terram illozum mathru et cenarthmaur fancto patrono fuo Teliauo et magiftro & ecclesi^ landaui^ et paftor- ibiis fuif omnibus inperpetuo dederunt uerbo & con- fenfu regif aircol et principum ^^' fuozum quibus ipfe terraf illaf dederat propter fanctitatem eorum infempi- terna confecratione fme ullo cenfu ulli homini terreno nifi deo & fratribus illif et fancto Teliauo cum omni fua libertate incampo et infiluif in aqua ej inpafcuif Fa6la excommunicatione ab omnibus uno ore feparaturififtaf terraf abarchimonafterio landaui^ et apaftoribus illiuf inperpetuo. Benedi6lione autem feruaturif. Amen. I iNcipit uita beati Ovdocei, Lan- f dauensis Archiepiscopi. VIT uir BuDic riliuf Cybrdan natuf de ^ Cornugallia. qui indemeticam regionem tem- pore Aircollauhir regif eiufdem regni uenit cum fua claffe expulfuf patria fua. Qui cum moraretur inpatria . accepit fibi uxorem Anau|ued nomine filiam Enfic . mater autem illiuf Guenhaf filiam Liuonui . de qua anaumed nati funt fibi Ismael et Tyfei martir iacenf inpennalun. Qui cum mora- retur inpatria . miffif legatif adeum denatiua fua regione cornugallia ut fine mora cum tota fua familia et auxilio brittanno2um ad recipiendum reg- num armozic^ gentif ueniret defundlo rege eozum ilium uolebant recipere natum de regali progenie. Facto abillif confilio uno ore . audita legatione et accepta . afifeftuofe accepit uxozem fuam pregnantem cum tota familia fua "^^ & claffe applicuit inpatria. et regnauit pertotam armoricam terram. Et in tempore fuo tandiu durantem ufque ad alpef. Et uxor eiuf peperit filium nomine Oudoceum . quem pofl tempuf maturitatif mifit adftudium litterarum ficut promiferat fancto Teliauo antea inbritannia quod fi filium haberet . ilium deo commendaret. ficut commendauerat ambof fratref fuof quof pre- diximuf. Et fanctuf Oudoceuf abinfantia cepit ditari fcientia et eloquentia intantum quod fuof contemporaneof et fimul confociof excellebatm oribuf 390 LIFE OF ST. OUDOCEUS. 131 et fanctitate. Et poft immenfum tempuf uenit flaua peftif per maiorem brittanniam. Flaua quidem uocabatur . eo quod flauof et exfanguef efificiebat uniuerfof quof perfequebatur. qu^ incolumpna aquofe nubif apparebat hominibus . unum caput uerrenf per terrain . aliud furfum trahenf peraerem . & difcurrenf per totam regionem admodum ymbrif difcurrentif per ima conuallium. Quecunque autem animantia fuo peftifero afflatu attingeret . aut ilico moriebantur. aut egrotabantur inmortem. Siquif uero medelam conaretur adhibere egrotanti. non tan turn medicamina non habeba^ fuum effedlum / fed etiam medicantem cum egroto atra luef trahebat ad interitum. Et poft immenfum tempuf fedata eft oratione fandli '" Teliaui et fa.ncto2um brittanni^. Et antequam omnino extir- paretur . uenit diuina uox adfanctum Teliaum ut cum fuif clericif et populo iret cornugalliam qu^ poftea uocata cerniu budic . et ibi inuenit nepotem fuum Oudoceum uirum preclarum et manfuetum et utriuf- que legif peritum . ut candelam fuper candelabrum. Et post tempuf fue conuerfationif . fanctuf Teliauf archiepiscopuf landauie ecclesie fancti Petri apostoli rediit adnatale folum cum fuo nepote ilium commit- tante . qui tantum creuit in bonitate & fcientia quod fibi eledlione cleri et pppulil & populi fuccedit in epifcopatu landauenfif ecclesi^ eledlione cleri Merc- guini et Elgoreti et Gunnuini magiftri & trium abbatum . Catgen abbatif llduti . Concenn abbatif Catmaili . Cetnig abbatif Docguinni . Laicorum regif Mourici et filiozum Athruif et idnerth . Guidgen et I 2 132 LIFE OF ST. OUDOCEUS. [39* cetiau brocmail . Gendoc . Louhonerd . Catgualatyr. & omnium principum totiuf parrochi^ . Miffuf eft fanctuf Oudoceuf cum clericif fuif predidlif merchui et Elguoret et gunnbiu cum legatif trium abbatum et regif et principum ad doroborenfem ciuitatem ad beatum archiepiscopum ubi facratuf eft ecclesie lan- daui^ inhonore fancti Petri fundate. Rex mouricuf cum duobus filiif fuif & uxore fua Onbrauf filia gurcanti magni et tribus abbatibus '^^ trium cenobit- arum . et cum omnibus principibus regni fui et tota - familia fanctozum Dubricii et teliaui ecclesi^ landa- uenfif fufcepit eum cum gaudio . danf et confirmanf idem priuilegium datum antea fancto dubricio fancto- que teliauo et fuif fuccedentibus cum omni dignitate fua et libertate . & circuerunt omnef cum rege . quat- tuor euangelia inmanu fua tenente . & fancte ecclesi^ quafi dotem confirmante . fancta cruce precedente . et fancto cho20 fequente cum fummo paftore pfallente. Fiat pax inuirtute tua -. et abundantia inturribus tuif. Gloria et diuiti^ indomo eius . et iuftitia eiuf manet in feculum feculi . & cum afperfione aqu^ benedi6le per totum confinium . & confirmando idem priuilegium datum antea fancto dubricio . id eft fine confule . fine procbnfule . fine conuentii . intuf nee extra . fine expeditione . fine uigilanda regione infra nee extra. & cum tota curia fua plenaria . & libera et integra ut regia . et cum fuo refugio non adtempuf . fed fine termino . quandiu uoluerit profuguf. maneat tutuf fine protegente clipeo humano fub eiuf afylo . & cum datif corporibus et commendatif regum dextralif 39.] LIFE OF ST. OUDOCEUS. 133 brittannie . landaui^ inperpetuo . & ficut romana ecclesia excedit dignitatem omnium ecclesiarum catholic^ fidei / ita ecclesia ilia landauia excedat omnef ^cclesiaf '" totiuf dextralif brittannie indig- nitate et inpriuilegio et inexcellentia . & cum tota communione peruia incolif. et habitaturif incampo et inaquif . infilua et inpafcuif . & cum finibus iftif. aGungleif infra taf et Elei . totum territorium ufque ad mare . & perdief et tempora totam parrochiam amochrof ufque adinfulam Teithi inpace tenuit. donee' rex Catguocaun quadam uice fuadente diabolo uulnerauit unum de clericif Oudocei episcopi . & ita furgente fauilla iniquitatif motuf eft ira rex . uolenf fanctum uirum cum fua familia expellere depatria fua ultra Tyui . & fanctuf Oudoceuf reliquit patriam illiuf fub malediftione . & ab illo tempoae remanfit parrochia diuidente T^ui duof epifcopatuf ficut diui- debat duo regna . Mourici exifta parte . Catgucauni ex alia. j='oft interuallum rex Catgucaun ueniam requirens . penituit fe feciffe quod fecerat erga fanctum Oudoceum et familiam fuarn . mifit propter ilium et reddidit ei terraf ecclesi^ landaui^. Pennalun uidelicet et Lannteiliau maur. et landyfuyrguyr que priuf fuerant archiepiscopi Dubricii . & atempore regif Nouy filij Arthur . et omnef ecclefiaf cum terrif fuif qu^ antea fuerant fancti Teiliaui . & ita cum omni fua dignitate et priuilegio et perpetua '=^ libertate . & intempore fuo uenerunt tribulationef . et uaftationef faxonum indextralem britanniam. & maxime inconfi- nium episcopatus fui . intantum quod ui fuperuenientif 134 LIFE OF ST. OUDOCEUS. [40, gentif faxonic^ parrochiam fuam amochrof fupra ripam Guy exilla parte ufque ad riuulum Dor . exifta parte et ufque ad Gurmuy . & ad hoftium Taratyr in Guy flumine . & fa6lif hif uaftationibus exutraque parte fuper parrochiam epi.scopatuf . H^c eft diuifio. aper Tyui nyhyt . hyt aper pyfcotvc . yntyui . O pyfcotuc hyt teirguernen buell . Oteirguernen buell y uynyd nyhyt dy caftell teirtut . ideft cantref bychan. ha cantref felif . ha buell . O caftell teirtut iuynyd nyhyt dydouluyn helyc . O douluyn helyc yblayn uyfc . hyt ymynyd du . Y mynyd du ny hyt hyt blain turch . Turch nyhyt yguair& hyt Tauuy . Tauuy nyhyt hyt cingleif. Cingleif nyh;f^t bet yblayn. O blayn cygleif yall unguernenn . O all unguerh|nenn hyt blayn peurdin . Opeurdin hyt pandifcynn yn ned. Ned iuinyd hyt melltou. Melltou nyhyt yuynyd hyt hepftur. Hepftur yuynyd dyguyragon. Guyragon hyt yblayn . Oyblain hyt gauanhauc . O gauanauc bet deri emreif . O deri emreifycecin clyfty . Cecycin clyfti nyhyt bet blain frut ;^guidon . aryhyt bet taf maur. Taf maur yguayret hyt cymer . Ocymer iuynyd arhyt taf bechan . Taf bechan '" nyhyt bet ryt ycambrenn . Orft ycamprenn hyt hal du . Or hal du dyr hir cemyn . d;^ nant crafnant hyt crafnell bet pandifcynn fn uyfc . Truy uyfc dycilydrif . dyr all luyt . dy lech bychlyt dy cecyn ypennypyn|march diguornoyd d^^rytnant . dy hanher din march lythan. dyol ygabr dybron cateir neueni . dylatguerinou. dyguarthafbuch . dyr uyncul . dyr brydell . dy hal ruma . dy main ybard ynlycat nant ybard. nant ybard 40j WFE OF ST. OUDOCEUS. 135 nihyt yrguayret hyt pandyfcin yndour. dour nyhyt yguairet hyt pandyfcynn yguormuy . guormuy n^ hyt iuynyd hyt yblayn . O blayn guormuy dicayr rein . O cayr rein dyblayn taratyr . taratyr nyhyt youayret hyt pandifcynn yguy . Guy ny hyt . hyt pandifcynn ynn Hafren . Hafren nyhyt can ynyf Echni bet aper Tyui. SANCTUS Oudoceuf poft tempuf fue maturitatif uifitati* abeo limini** fancti Petri cum accepto fibi priuilegio fanctozum Dubricii et teiliaui apostolica dignitate. & confirmato inperpetuo pofterif fuif . loca fanctozum defideranf uifitare cum fua deuotione re- quifiuit locum fancti Dauid ob uenerationem illiuf & memoriam cotidianam inorationibus & quod fibi placuit de facrif reliquiif fumpfit cum magna reuela- tione . & fecum attulit . & deloco fuo proprio Lan Teliaumaur fumpfit fecum dereHquiis '=° difcipuloaum fancti teliaui matruelif fui . & fimul pofuit inarcam ad hoc conuenientem. Et ita cum tranfibat per episcopatum fuum uerfuf ecclesiam fuam landauiam peruiam pennalt inCetgueli . famiHa fua ferente reliquiaf honorifice preuia fancta cruce et pfallente pfalmof cum laudibus . aduenerunt quidam derupibus pennalt . malum animum habentef erga fanctum uirum. & dicentef. Nunquid clerici ifti honerati auro et argento et ut fie dicamuf thefauro fanctozum Deui et Teliaui demanibus nostrif euadant ? immo capientur . & ablatif illif omnibus rebuf fuif ditemur multo pondere metalli auri et argenti . et liuore 136 LIFE OF ST, OUDOCEUS. [40* inuidi^ preoccupati . & nimia cupiditate repleti adheferunt cum nimio furore portantibuf. arcam portabilem . et ita extenfif manibuf et tenentibus lanceaf uerfuf fanctum uirum et familiam oculi eo2.um qui infantum uirum et familiam peccauerunt uifum amiferunt . et brachia adfanguinem iuftozum effun- dendum prompta. riguerunt quod ad fe refledlere non ualebant . neque inantea ullo modo extendere poterant. Videnf fanctuf Oudoceuf mortem et orbitatem peccantium cepit **orare deum flexif genibus pro peccantibus . implenf diuinum manda- tum . et dicenf . nolo mortem peccatorif . fed uitam. & exalia parte . orbatif illif requirentibus ueniam et recognofcentibus culpam . et audita '=' oratione fancti . uifum recuperauerunt . & fenfum reflauratum fenfibus refumpferunt . et obedientiam perpetuam beato uiro et fuccefforibuf eiuf et ecclesie landaui^ et uitam fuam melioratam cum accepta penitentia et iun6la fibi admodum culpe inieiunio et oratione et elemofma promiferunt. Beatuf Oudoceuf pofl labor- em fuum fitienf magif folituf aquam bibere quam alium liquorem . peruenit ad fontem inualle landaui^. ngn multum abecclesia remotum . ut biberet . inuenit feminaf lauantes butirum admorempatri^ . et miffif legatif fuif et difcipulif ut fibi uaf accomodaffent . ut inde eorum paftoz potaret. Que hironice ut fili^ iniquitatif dixerunt. Nullum aliud uaf preter hoc quod manibuf tenemuf . butirum uidelicet habemuf. & accepto fibi . et formato admodum tintinabuli . uir beat§ memozi^ leuauit manum ut inde biberet . et 40j LIFE OF ST. OUDOCEUS. 137 potauit . & intali fozma remanfit aureum uidelicet. In tantum quod uidentibus apparet esse fundituf exauro puriffimo . qu9 uirtute dei abillo die in |v ecclesia landauie obmemoriam beati uiri honorifice |l referuatur . & languentibus tadlum ut dicitur tribuitur p; faluf. Enniaun rex gleuiffic cum inrupibus et infaltibus '^Guy fluminif ut folituf uenabatur ceruum . miratuf f eft nimium quomodo et qualiter faciebat curfum ilium I fequentibus canibus cum clamore tubarum et uenato- 2um ftrepitu perima conuallium. diuino nutu preuidente % et cuftodiente ilium pertotum donee faltum perduxit adpallium fancti Oudocei . & ibi iacenf requieuit anhelanf et tutuf . at fi poft naufragium qui perue- nerit ad portum . aut poft triftitiam qui uenit ad I' gaudium . remotif uenatoribus alonge et refidentibus fimul et canibus mutif et ftupefaftif. & quoniam priuf fequebantur inimicum . nunc ftupefadli genibus flexif ad dominum refpexerunt ilium ut proximum. et amicum. Pallium quidem beati Oudocei uiri perfefte ^tatif et moderate maturitatif feruientif deo prope flumen Guy fupra riuulum Caletan . remoto afe interim pallio fuper quern cubabat . ceruuf refugium fibi & firma foluf refpexit beftiam mitem quam domauerat diuina uirtus . & regem enniaun et uena- toref cum ftuporfe nimio et flexif genibus et ad c^lum furfum leuatif manibus ueniam requirentef cum magna deuotione ac ueluti quoddam peregiflent facinuf apud deum & fanctum Oudoceum. Inprimif fibi clamauit rex ceruum quietum et pacificum . poftea totum territorium quod perdiem integrum, circuerat 138 LIFE OF ST. OUDOCEUS. [4^« fequenf uefligium . largitus est deo et fanctif Dubricio. Teliauo et Oudoceo episcopo . et omnibus episcopif landaui^ inperpetuo . predi6lo ueftigio '^' diuidente per montef et riuulof & rupef territoriif ecclesi^ in ^ternum. Beatuf ille fanctuf poft datam fibi tellurem cum finibus fuif . & fumpto fibi nomine Lann Enniaun creuit inuirtutibus . & ibi fundauit locum fimul et oraculum oportunum locum pifcofum et mellifluum et folitarium . & laboranf fimul cum familia fua reli6lo afe honere paftoralif cure Landaui^ non quia non fufficiebat populo . fed quia non fatagebat fibiipfi populo . immo poftpofita paftorali cura folitarie uiuere defiderabat deo. Et aduocatif adfe fratribus j duxit uitam communem annif pluribus uitam fanctam uitam claram uitam dedie indiem melioratam . & quot- quot adfe ueniebant obconfilium . tot renouabantur per paternum fubfidium. Nee ullatenuf parcebant labori. immo undique concurrebant plebei. ut fumma fibi leni atque graui fententia ad fufificientiam et tollerantiam patienter ut folitam recuperaretur faniuf prefidium apud pium do6lorem tam uidu^if quam orbatif. tam magnif quam pufillif defiderabilem. qui clarebat infpecie clarebat inuirtute . corufcabat dodlrina . eminebat nobilitate. Qui cum uacabat orationi intermixt^ fletibus et fingultui . aduenit quidam defratribus dicenf. O patpr pie egredere ut uideaf lignea qu^ tuif '^° edificiif parata funt. Queque ut uidit . ecce uir bonuf & iuftuf & totiuf brittanni^ hiftoriographuf Gildaf fapienf ut inhiftoriif nominatur . qui eo tempore conuerfabatur in infula 4M LIFE OF ST. OUDOCEUS. 139 EchnI ducenf anchoritalem uitam . tranfibat perme- dium flumen nauicula cum predidlif lignif. ac uelut fua portabat . qu^ etiam inmedia filua fine aliquo poffeffore inuenerat . & multum aconijerfatione ho- minum fequeftrata. Cum beatuf Oudoceuf expertuf fuerat . aduocauit fratrem ut fibi lignea edificia fua terre proi|ceret . aut fraterno more condonationem deillicita fraude apud deum & hominem fupplex im- petraffet. ' Oblita fua admonitione & euacuata prece nauiuncula tranfmit . & uelud quadam indignatione frater Oudoceuf accepit fecurim . nonquia feriret. fed ut uirtuf dei per ilium ufque inperpetuum in creatura dei appareret . fecurif defcendit in lapidem integrum . & per medium diuifuf est induobus . Ac fi artificio manufafto diuideretur funditus. Nee ulli hominum peruiam illam euitandi lapidef funt . quin femper prope ripam fluminif Guy miro i6tu uideantur incifi & immobilef. Pauca quidem miracula illiuf fancti uiri & beat^ memorie de multif fcripto com- mendata funt . quippe cum fuerint aut ignibuf exufta, aut exilij ciuium claffe '^^ longiuf deportata. Quod uero poflmodum inueftigatum eft . et adquifitum monimentif feniorum . & antiquiffimif fcriptif litter- arum memori^ et fcripto commendatum eft . & per- acta uita illiuf fancta et gloriofa cum adquifitif fibi et ^cclesi^ fu^ Landaui^ multif terrif . indomino requieuit .VI. Nonaf iulij. I40 OVDOCEVS ARCHIEPISCOPVS. [4^ Cilciuhinn et .vi. modiof terrf T^y conuoi et lanngemei. ^^ OTandum eft nobif quod Mouric rex mor- 1 1 canhuc filiuf Teudiric & uxor eiuf Onbrauft I filia Gurcanti magni dederunt tref modiof terr^ Cilcyuhynn . & .vi. modiof terre Conuoy. ideft Lann Gemei fimul et Ian Teliau talypont qu^ antea illiuf fuerat reddiderunt deo et Oudoceo episcopo fanctif- que antecefforibus fuif Teliauo Dubricio. omnibusque fuccedentibuf fibi inecclesia Landaui^ proanimabus fuif et parentum fuo2um libere abomni regali feruitio cum omni fua dignitate et libertate refugio et libera communione incolif habitantibuf et habitaturif. in campo et infiluif. inaqua et inpafcuif. inperpetua confecratione . Delaicif teftef funt . Muricuf rex. uxor eiuf Onbrauft filii fui Athruif et Idnerth. condaj? . Louheithi . catgual . catleu . riacat . conbri- nun . merthyr . gurcon. Declericif . Oudoceuf fummuf episcopuf lacob abbaf fancti Catoci cum fuif feniori- bus . Catgen abbaf fancti Ilduti . '^^ cum fua familia. Eutigirn abbaf Docguinni . Conbran . Conueon. Conguare . Maiuc do6lor . gunbiu magifter . & cum finibus iftif. Finif lann Gemei adorfo montif diui- dente filuam et campum inmare et ufque adoculum diugurach malyduc dirguairet betymor. Finif lan- teliav talypont. Oaper morcleif dyguailaut lannerch Onnuiu . truf cum Onnuiu dyr guyth lunguyd dycam- guili . truy camguili dyr hitir melin . Or hytir melin hyn hiaun di Luchur exalia parte . Arhit luchuc dyuinyd bet camfrut . arhit camjrrut inparte ecclesi^ 42 J OVDOCEYS ARCHIEPISCOPVS 141 bet iblain . dyalt minchei arhyt iralt di dubleif . truy dubleiffou bet dinaf cynlyuan . arhit yrochyr bet ar cyueyr blain Cynbran. arhit cinbran eithap bet lychur REX Teudiric cum effet inregno fuo tenenf pacem cum populo et iuftitiam . poftpofuit temporalem poteflatem pereterna . ita quod regnum fuum commendauit filio fuo Mourico . et uitam heremitalem inrupibus Dindyrn cepit ducere. Qui cum effet inuita ilia . ceperunt faxonef terram fuam inuadere fuper filium fuum Mouricum . & ita nifi ipfe foluf adhuc eif fuccurreret . quod omnino filiuf fuuf ab extraneif exhereditaretur. Dequo teudiric dicebant cum regnum fuum teneret . quod nun- quam ui6luf abhoflibus fuerat . fed femper ui6lo2. & ita uifa facie fua inacie bello2.um . ftatim hoftef uertebantur infugam . & angeluf domini ei * dixit no6le precedente . "^^ uade incraftino iriauxilium populo dei contra inimicof ecclesi^ christi . & hoftef uertent faciem infugam ufque pull brochuail . & tu armatuf inacie belli fla . et uifa facie tua ut folita et cognita inibunt infugam. Et poftea ufque ad .xxx. annof non audebunt intempore filii tui adire patriam. & erunt indigent et hereditarii inquieta pace . & tu tamen uulneraberif una plaga inryt tindyrn . et morierif inpace poft triduum . & ita mane furgenf cum adueniente exercitu filij fui Murici equm fuum afcendit . & iuit cum illif letuf angelico iuffu . & armatuf ftetit inacie belli fupra ripam Guy prope uadum tindirn . & uifa facie fua ftatim dorfum uerte- 142 OYDOCEVS ARCHIEPISCOPYS. [^2. runt . & inierunt fugam . & tamen unuf ex illif proiecit lanceam . et ilium uulnerauit lancea ficut predi6lum ei fuerat . & inde gauifuf eft . ac fi hofte ui6"to capta preda. Poftquam mouricuffiliuf fuuf reuerfuf eft cum ui6loria capta preda / dixit patri ut cum eo uenir&. Et dixit ita . nolo hinc recedere donee dominuf meuf ihesus christus hinc me ferat ad locum meum defiderabilem ubi difpofui iacere poft mortem . ininfula uidelicet echni . & mane diluculo affunt duo cerui fubiugati. et cum plauftro fuo parati ante hofpitium . Et uir dei cognofcenf quod exparte dei effent miffi afcendit feretrum . & ubicunque re- quiefcebant ibi fontef emanabant '^^ donee ad locum unum uenerunt iuxta pratum unum uerfuf Sauernam. Et poftquam ad locum ilium uenerunt . ibi fonf emanauit lucidiffimuf . et feretrum fuum totum dirupit . et ftatim fpiritum deo commendauit . & precepit ceruis ut difcederent . et ibi foluf remanfit. & poft fpatium emifit fpiritum. Audita morte patrif afilio Mourico . fecit ibi oraculum et cimiterium afancto Oudoceo episcopo benedi6lum . & totum territorium proanima patrif dedit episcopo Oudoceo et ecclesi^ landaui^ et paftoribus eiuf infempiterna confecratione fine ullo cenfu ullo homini terreno. nifi fancto Oudoceo et ecclesi^ landaui^. Finif Oaper pull Muric furfum yrpuU . yrlech lybiau. orpull yrlech bet blain dyr ardir yr ardir nyhyt bet fynnaun elichguid furfum arhit yrnant dy finnaun cruc leuyrn. O finnaun cruc leuyrn eminuf dygenou nant byuguan . nant biuguan yny hit bet pullou 42.] OYDOCEVS EPISCOPYS. 143 rinion dyr dou pull. Or dou pull hynyaun dyr- guayret dyr cam . orcarn dirguairet dirfoff indorfo montif. orfoff uerfuf orientem yntrauf truf blain pant nant ruifc arhyt yclaud aryhit bet otyn Lunbiu. Or otyn dyrguairet hyt yclaud bet cam perth yronn dyr guayret dyr macyrou dyrpull . ar hyt ypull dyaper pull neuynn yGuy. Ar hyt Guy hahafrenn can ychoretov haidifcynua yloggou betaper muric. '^'Quicunque cuftodierit banc elemofinam . cuftodiat ilium deuf. Qui autem abecclesia landaui^ fepara- uerit / anathema fit . Amen. ECCLESIA GYRVID. FBOST intelluallum rex idem Mouricuf uerbo et confenfii heredif Liliau fimul cum dono illiuf dedit ^cclesiam Guruid cum fua tellure deo et fanctif Dubricio et Teliauo & ecclesi^ landauie . et prefenti Oudoceo & fuif fuccefforibus inperpetuo cum omni dignitate fua et libertate . et tota communione incampo et infiluif . inaquif et in pafcuif . fine ullo cenfia ulli homini terreno nifi deo et fancto Petro & ecclesi^ landaui^ & fuif paftoribus. fubperpetuo anathemate. Quicunque eam abecclesia landaui§ feparauerit. Delaicif tefl;if eft Mouricuf Conuelin . tutir . loubran . abrgen . Anuin . unhu. Conbroin. catleu. briauail. guinoc. mathuf. conuonoc. Declericif. Oudoceuf episcopuf . lacob abbaf catoci. Catgen abbaf ilduti . eutigirn abbaf docunni. , Finif autem huiuf agri efl: . apalude nigro ufque adfedem cetiau . & ahefcenn iudie ufque ad arboref foton. 144 OVDOCEVS EPISCOPVS. [42* Lann cingualafl et lann arthbodu. SLann conuur . et lann pencreic. Ciendum eft fane quod Oudoceuf episcopuf fuum proprium adquifmit agrum . idej-t podum Cyn'^^gualan . Agrum quidem fancti Dubricii inpatria Guhyr . quern fanctuf Oudoceuf atempore mortalitatif . ideft ydylyt melen . perdiderat ufque adtempuf ad|temp.us Athruif filij mourici. Poft uero contentionem magnam inter Oudoceum episcopum et abbatem ilduti biuon quidicebat fuum effe agrum. Infine uero iudicio iudicatuf eft ager prediftuf oudo- ceo episcopo et altari landauie inperpetua hereditate. Cella quidem Cyngualan cum fua tota tellure . & cella arthuodu . conguriqjae & penncreic . Et fanctuf Oudoceuf accepit demanu Athruif. gurcanti magni nepotif tref cellulaf predi6laf inperpetua confecratione. & cum omni dignitate & tota communione incampo et infiluif inaqua et inpafcuif . & fubperpetuo anathe- mate . quicunque illaf prediftaf ^cclesiaf amonafterio Landaui9 feparauerit. Qui autem cuftodierit y cuf- todiet ilium deus. Amen. Declericif teftef funt. Oudoceuf episcopuf. catgen. biuan. cum fua familia. lacob abbaf altarif fancti Catoci . Eutigirn abbaf Docunni cum fuif clericif.. Delaicif rex Mouricuf fuper filium fuum Athruif . Conuonuc . guallonir. morcenou . Eithin . Conuetu . gueithgen broch- maili filiuf . gindoc . matuc . arthcumanu . Oguhyr. gurdilic . gurguiftil . arguiret . abel . cum preflDiter- if Conhail . Conhibrit . gueithgno . Finif Lann .] fb 43.] OVDOCEYS EPISCOPVS i45 Cyngualan infra duaf foffaf admare malyduc irdiu foff dyr mynyd arhyt yrcecyN '^» fin Lann Gemei. MLann Merguall. ORCant rex morcannhuc filiuf athruif clamauit quietam in die natalif domini. & prooblatione fua ecclesiam c^ngur trofgardi qu^ fuerat antea fancti Teliaui fimul et reddidit fummo pontifici oudoceo fanctifque Teliauo Dubricio . om- nibus paftoribus landaui^ inperpetuo. & cum omni territorio fuo et finibus fuif fimulcum mergualdo illiuf ecclesi^ principe fub episcQpo . & totam liber- tatem dedit ^cclesi^ & territorio illiuf et dominantibuf et inhabitaturif incolif inperpetuo . & fine confule et proconfule et cum refugio . & fine expeditone infra regionem nee extra . nee aduigilandam die nee nodle. & cum omni communione incolif incampo et infiluif IN aqua et inpafcuif. Declericif teftef funt Oudoceuf episcopuf . Sulgen abbaf nafT carban . Saturn abbaf Dochou . Gurhaual abbaf Lannildut . Guencat prin- cepf lann cynuur. Delaicif mo2cant rex . Guedguen. briauail . lunet . guidnerth filiuf gullonar. Qui cuflodierit cuflodiat ilium deuf. Qui autem non feruauerit anathema fit. Amen. Finif illiuf Oaper finnaun canthed ynymor arhyt irpant dyuynyd dyr p^llou dycarn cymlyr dymain dyaftur dycecin yr mynyd truf yrmynid "'° dyguoun brechmil dyblain yr hytyr . orhytyr dyrnant . arhyt yrnant bet dubleif . dubleif bet ryt ideueit. oryt dy K 146 OUDOCEVS EPISCOPVS. [43* nant bychan . arhyty nant ad finiftram dipenn Luhin latron. orluhinn dinant aryhit bet ymor hafreN. Lann Cozf. SCIANT omnef christiani quod aguftuf rex brech- einniauc & filii fui elilud et riuallaun propter deum et amicitiam carnalem dederunt Oudoceo Lann corf episcppo et fuif omnibus fuccefforibus in ecclesia petri apostoli et fanctoiunj Dubricii & teliaui delandauia & cum corpozibiif fuif adfepulturam fuam inelemofina & cum fuif pifcibus & coretibus anguil- larum . & cum toto territorio fuo . & inmodum dotif inperpetuo. & cum fua tota libertate incampo & infiluif . inaqua & inpafcuif . & cum fuo refugio et etiam priuilegio fine confule fine proconfule fine expeditione infra regionem nee extra fimili modo. Declericif teftef funt Oudoceuf episcppuf . Sedoc teftif Conbran . Conocan . conueon . conlec filiuf conluip. bran . conbau . conlouern . gellan . Atgar . guengarth. Delaicif . Aguft rex cum filiif fuif Elguid & rigua- Uaun cum aliif. Quicunque cuftodierit . cuftodiat ilium deuf. Qui autem ab ecclesia landaui^ fepara- uerit / feparetur aconfortio angelozjinj. Amen. Finif illiuf eft Oaper finnaun doudecfeint ynlinn Syuadon. arhyt '^' yrguuer dyuinyd bet lycat yrfinnaun dypenn claud lyuarch hen arhyt irclaud betpandyj"cynnyn Lyj?ni aryhit dirguairet bet ypenlbrynn eital . ad finiftram truf dipen I ybryn diblain nant tauel. arhyt yrnant bet lyfni . Lyfni ynyhit bet y lynn . arhyt yrlynn betoper finnaun ydoudecfeint . ubi incepit. 43*] OUDOCEYS EPISCOPYS. 147 Riu graenauc. Nant AuaN Villa -]^ y«- guerberth. I^' loURICVS rex et Cynuetu conuenerunt infimul j^ JiL landaui^ . & prefente Oudoceo episcopo iurauerunt antepofitif reliquiif fa.n.cto2.um ut firmam pacem inter fe tenerent. Fadla iuratione . poll in- teruallum occidit rex Mouricuf dolo Cynuetu . & poftea episcopuf Oudoceuf conuocauit omnef clericof fuof ab hoftio taratyr ynGuy ufque adtyui cum tribus abbatibus fuif . Concen abbate carbani uallif . Catgen abbate Ilduti . Sulgen abbate docguinni . & plena finodo excommunicauit regem Mouricum propter homicidium abeo perpetratum , & propter pa6lum fadlum prefentia fui . et fuper altare petri apostoli . & fanct02um Dubricii et teliaui tranfgreffum , & ita inclinando crucef adterram fimul & patriam dimifit fine baptifmo et communione Christiana maledixit regem cum progenie confirmante fmodo & dicente. Fiant dief eius pauci . & fiant filii eiuf orphani . & uxor eiuf uidua . & remanfit rex cum '''^ tota regione fua fpatio duozum annozum . & eo ampliuf fub eadem excommunicatione. Poll h^c rex non potuit tandiu durantem excommunicationem tantam ampliuf fufti- nere uidenf perditionem anime fu^ et dampnationem regni ueniam requilluit apud fanctum Oudoceum lan- daui^ . & elifulif lacrimis cum inclinato capite . & coram tribuf abbatibus Oudoceuf episcopuf impofuit ei iugvm penitenti^ admodum qualitatif & quantitatif. commendanf ei ut tribus modis emendaret apud deum & ecclssiam landaui^ uidelicet ieiunio . et oratione. K 2 148 OVDOCEVS EPISCOPVS. [44* et elemofinif. Rex Mouricuf accepto iugo penitenti^ dedit quattuor uillaf pro redemptione anim^ fu^ & pro anima Cynuetu ecclesi^ Landaui^ . & inmanu. Oudocei episcopi & omnibus fuif fuccefforibus cum tota fua libertate & ab omni feruitio liberaf inperpetuo. & cum tota communione per patriam fuam manentibus inhif terrif . incampo et infilua . inpafcuif & in aqua. .1. Riugraenauc .i]. NantauaN. .11]. eft inqua occifuf eft Cynuetu ultra Nadauan .ul). tranfnadauan ubi filiuf regif mechatuf eft . Apalude Elleti ufque nad- auan. ideft uilla Gurberdh . deillif quattuor .xxn?). modii terrarum. Declericif teftef funt . Oudoceuf episcopuf . Concen abbaf carbani uallif . Catgen abbaf llduti . Sulgen abbaf docunni . Conbran . Sedoc . Cynuur . Cetcu. Lyggeffauc. gunguare^ Delaicif. Mouric rex cum filio fuo frioc et nepote morcant filio Athruif '" Cun- bluf . briaiiail . gendic . guedgen . guengarth. Qui cuftodierit . cuftodiat ilium deuf. Qui autem fepar- auerit ab ecclesia landaui^ . anathema fit. Finif Riugraenauc anadauan ducente foffa per longitudinem furfum adrufum lacum intritiio montif. MVilLa Gvilbiv. ORCant rex filiuf athruif dedit uillam Guilbiu . cum hereditario fuo Gurhytyr pro anima fua et anima Mourici aui fui filij teudiric Oudoceo episcopo & ecclesie landaui^ et fuif paftoribus inper- petuo fine ullo cenfu homini terreno & cum fua 44J OVDOCEVS EPISCOPVS. 149 llbertate . & tota communione. Declericif teftef funt Oudoceuf episcopuf. Concen abbaf carbani uallif . Colbrit abbaf ilduti . Confur . trycan . berth- guin . catguare. Delaicif Morcant rex . guinan filiuf llud . iudic filiuf cetuur . iunet filiuf letric . gin- doc . guaidnerth filiuf guallonir . brocuail . rihoithil. guengarth. Finem eiusdenj agri fupradiximuf . afine illiuf uill^ inqua occidit Mouric c^nuetu ufque ad cumulum lapidum . & ufque ad cumulum alium . & poflea ufque innau|dauan. Qui cuftodierit . cuftodiat ilium deuf. Qui autem fepararauerit abecclesia lan- dauie. Anathema fit. A MEN. Podum liuheff in eluail. QORcant rex dedit Oudoceo episeopo inelemo- fma podum Liuhefi & ''* landaui^ & fuif omnibus fuccefforibuf inperpetuo firje ullo cenfu ulli homini terrene . & cum fua tota libertate in campo et infiluif inaqua & inpafcuis - ^ fuper fepulchrum mourici regif iacentif landauj^ auj fui coram idoneif teflibus. Declericif Oudoceuf episcopuf teflif eft. Concen abbaf carbani uallif . Colbrit abbaf ilduti. ludhurb abbaf doeunni . guencat prineepf aluni capitif . Sedoc . guorceniu . Conoc . conbran . cle- menf . conueon . cetiu . faturn prineepf Taui urbif. Delaicif. Morcant rex. briauail filiuf Itimarch. gindoc filiuf ifael . iunet filiuf letric . guaidnerth filiuf guallonir . guidgen filius brochuail. Qui cuf- todierit . benedicetur . Qui autem feparauerit ab ecclesia landauif . anathema fit. Amen. ISO OVDOCEVS EPISCOPVS. [44* MPoRTh Caffecc. OVRICUS rex fimul & iudic filius nud dede- . runt agrum porthcaffec deo & ecclesie landauie & fanctif dubricio & teliauo & inmanu epis- copi Oudocei & fuif omnibus fuccefforibus inperpetuo. cum fua tota libertate . & cum duobus coretibus fuif, & communione incampo et infiluif inaqua & inpafcuif Declericif teftef funt . Oudoceuf episcopuf . bertguin. gurbiu . iaco. Delaicif . Morcant rex . iudic heredi- tariuf filiuf nud . Eluoid . morclaf. dallon filiuf guoid- gar . Eliud filiuf guerith. Qui cuflo'"dierit cuftodiat ilium deuf Qui autem abecclesid Landaui^ et a paftoribus illiuf feparauerit . anathema fit. Amen. STir hiernin et tir retoc. CIANT Katholici uiri quod iudic rex filiuf nud & cinan filiuf cinuedu ambo regef dederunt duofagrof . agrum redoc . & agrum hiernin profalute animarum fuarum fummo episcopo et fanctif Dubricio et Teliauo & omnibus paftoribus ecclesi^ landaui^ inperpetua confecratione cum omrii fua libertate incampo et infiluif. inaqua et inpafcuif. fine ullo cenfu ulli homini terreno nifi ecclesie landaui^. Declericif teftef funt . primuf Oudoceuf episcopus. Cunbran. cunueon . cunuaretprcisbiter. gurceniupresbit- er. Delaicif iudic & cinan regef. Elgued. atoc. milgen. haiuoen . hirel . conuoet . cinuoc . protec . aerthirn. loudoce. Quicunque cuftodierit. cuftodiat ilium deuf Qui autem nonferuauerit. fiat fub perpetuo anathe- rnate donee ad emendationem uenerit. Amen. 44.J OVDOCEYS EPISCOPYS. 151 Coupalua pennipozth . Villa gregurii id est uilla filiozum .v. ourdeuiST t— ^ fuper ripam Tarn. ACTVM eft quod Oudoceuj- episcopuj- ac- ^ cepit uillam Greguri qu^ ''* dicitur coupalua fuper ripam taf . ideft penn yporth aguedgueno brochmaili filio cum fuo to to agro . ideft cum tribus modiif terrarum proanima fua & commercio regni c^leftif cum omni fua libertate & tota com- munione fine uUo cenfu homini terreno nifi ecclesi^ landaui^. Declericif teftef funt. episcopuf Oudoceuf Concen abbaf carbani uallif . Colbrit abbaf ilduti. ludhubr abbaf docunni. Delaicif. Rex foluf . Guid- gen cum fuif Qui cuftodierit . cuftodiat ilium deus. Qui autem feruauerit . benedidluf fit. Amen. S Villa Lath. CIENDVM eft omnibus, indextrali britannia habitantibus quod Morcant rex athruif filiuf procommertio regni celeftif dedit uillam Lath landaui^ ecclesi^ fancti Petri fanctozum Dubricii & teliaui beato episcopo Oudoceo & fuif fuccefforibus omnibus cum fua tota libertate fine ullo cenfu homini terreno. nifi ecclesi^ landaui^. Declericif teftef funt . beatus episcppuf Oudoceuf . Concen abbaf carbani uallif. Colbrit abbaf ilduti . Sulgen abbaf docguinni cum familia eo2.um. Delaicif uero . Morcant rex . guono- catui princepf aluni capitif . Sadoc presbiter . gur- ceneu faber . briauail filiuj- luuarch . gendoc filiuf 152 OVDOCEVS EPISCOPVS. [45, ifmael . lunet . rioidyl. Qui feparauerit hanc elemo- finam ab ecclesia landaui^ . deftruat ilium deuf. Qui autem feruauerit / benedidluf fit. Amen. ,„ *«- INfinuandum eft quod fanctuf Oudoceuf cum fua congregatione & ConceN abbaf fancti. Catoci. & Sulgen abbaf Docunni . & Congen abbaf Ilduti cum omni fua congregatione, & Morcant rex & Frioc patruuf fuuf uenerunt omnef adpodum fancti Ilduti , & ambo mo2cant rex & frioc prefenti- bus illif omnibus, fuper altare fancti Ilduti antepofitis fanctif reliquiif iurauerunt ita ut fimul firmam pacem inter fe fine dolo tenerent. Et ita tali conuentione ut fl unuf alterum occideret . aut ei dolum inferret. nullo fe alio modo redimeret agro nee argento . fed regnum fuum quietum clamaret . & uitam fuam totam duceret inperegrinationem. Poft multum uero tem- porif fuadente diabolo . occidit rex morcant frioc patruum fuum dolo . & eo occifo . uenit rex Morcant ad Oudoceum episcopum ueniam requirenf deperiurio facto fimul cum homicidio perpetrato ad^cclesiam Landauiam. Et audita eiuf petitione . mandauit episcopuf Oudoceuf propter abbatef trium congre- gationum fuarum. Concen abbatem Catoci . fulgen abbatem docunni . Congen abbatem ilduti cum fuif clericif congregatif inunum In fancta finodo omnibus, ab hoftio Taratyr ''^ yg guy ufque abhoftium tyui. Et uenit rex cum fenioribus morcannuc obuiam illif adpodum carbani uallif & adrecipiendum iudicium ^5J OYDOCEYS EPISCOPVS. 153 demalefacto fuo cum fumma fatiffaftione . & plena finoduf prefentia Oudocei episcopi iu- _ ,. ., , , ., , ^ . ' SiNODVS. dicauit propter orbitatem regni ne fieret fine protegente clipeo domini naturalif peregri- nationem illiuf ieiuniif et orationibus et elemofinif redimere fimul cum homicidio periurium expurgare. Et rex.Morcant affenfu feniorum morcanhuc pofuit manum fuam fuper quattuor euangelia & reliquiaf fanctozum tenente ilia fancto Oudoceo . & promittit inprimif fe emendaturum depredi6lo facinore ficut predidlum eft ieiunio et oratione & elemofina. Et infuper promittit fe nunquam tale quid ampliuf fa6l- urvm. & fe inomnibus regalem iuftitiam mifericorditer adlurum . iundla ei penitentia admodum facino2.um & ad illiuf qualitatem & quantitatem potentiam . & data fibi communione Christiana . ablata priuf fibi ab episcopo Oudoceo clamauit tref congregationef catoci. llduti . docunni . liberaf ab omni regali feruitio deo & fanctif Teliauo Dubricio . Oudoceo . & omnibus fuccefforibus fuif . & ita cum omni fua dignitate et priuilegio fanctOEum Dubricii Teliaui inperpetua confecratione ^cclesi^ Landauie . & utrem mellif et lebetem ferream . qu^ ^cclefia '" fancti llduti regi debebat reddere quietam rex Morcan clamauit fine fine . & uouit deo et oudoceo in prefenti finodo nunquam inantea inaliquo dpminari intribus congre- gationibus nee inearum poffeffionibus . nee in refugiif uiolandif , neque glebam unam fcienf unquam abla- turuf ui aut aliquo malo ingenio defuif territoriif & ita liberaf fine uUo cenfu ulli homini terreno magno 154 OYDOCEVS EPISCOPYS. [45* uel modico. data malediftione uiolaturif. benediftione autem conferuaturif inpace. Declericif teftef funt. Oudoceuf episcopuf. Concen abbaf carbani uallif. Sulgen abbaf docunni . Congen abbaf ilduti . cum fuif clericif conuoge. gurcenou. coilbrit. conoc. fulgen. con- bran. Delaicif. Morcan rex. guidgen. gindoc. iuthel. iunet. iurthir. iudic. iudguallon. cum magna copia cler- ico2.um et laico2um . tam finodo quam extra finodum. /^ Lann Guruaet. ^^L VGUST rex becheiniaun & filii eiuf eliud et ^ J^riuallaun reddiderunt deo et fanctif Teliauo et Dubricio & inmanu oudocei fummi episcopi . & omnibus episcopif landaui^ inperpetua confecratione. Lannguruaet . qu^ antea fuerat inprimo tempore fanctozum Dubricii et Teliaui cum omni fuo territorio. & ita fine ullo cenfu ulli homini terreno magno uel '^°modico nifi ecclesi^ landaui^ . & cum refugio fuo & omni dignitate fancto2um Dubricii et Teliaui . et priuilegio . & tota communione incolif inperpetuo. incampo et infiluif . inaqua & inpafcuif . & cum finibus fuif, data maledictione uiolaturif. benediftione autem feruaturif Declericif teflef funt . Oudoceuf episcopuf . fedoc . conbran . Conocan . conueon . con- lec . bran . Conlouern . gellan . atgar . guengarth. Delaicif uero Augufl rex . filii eiuf eliud et riuallauN cum multif aliif. Finif illiuf eft . blain ethrim arhit ircecin iuinid nihit dicarn erchan . orcarn erchan dir henford iford nihit bet porth idorcluit hit cecin nihit bet blain nant dincat inant nihit betpan dif- 46.] BISHOP OUDOCEUS, 155 cinn innant cilieni . cilieni nihit dirguairet betianper nant irhen nihit beticruc hifbernn . ocruc hifbernn cecin iminid nihit bet imon | croif guerion dirguairet bet iguoun teirfin dinant cenou . nant cenov nihit bet arcilieni . ciHeni nihit bet inaper ipoft du . poftdu nihit bet ar cloutac . cloutac nihit betiblain dir guern trauf iminid nihit bet brinn bucelid irbrinn nihit betiblain mauan. oblain mauan iminid nihit betiblain ethrim ubi incepit. MLanN Cynoyrill. ORCANT rex athruif j?iHuf pro anima frioc rilio mourici quern ipfe occidit . & pro redemp'^'tione anime fu^ accepto iugo penitenti^ inieiunio et elemofina & oratione dedit fusrnmo Oudoceo episcopo Lann Cincirill & agrum Cynfall. & ecclesii^ Landaui^ et fanctif Dubricio et TeHauo cum fua tota libertate et tota communione incampo et infiluif . inaqua et inpafcuif . omnibus habitantibus inperpetuo. Declericifteftef funt. Oudoceufepiscopuf. Concen abbaf carbani uallif . Congen abbaf ilduti. Sulgen abbaf Docguinni. Maioc. fulgen. colbrit. De laicif. Morcant rex. Grucinan. guedgen. Elcu. petyr. rihedl . famuel . titgual . bleidcu . citoc . guelbiu. Qui cuftodierit cuftodiat ilium deuf, Qui autem ab ecclgsia Landaui^ feparauerit / anathema fit. Amen. Finif ifliuf agri . Cepetic trican . hoc eft auado rufo fuper rudlan Elei dehinc furfum eregione perfiluam fuper cliuium filu^ ufque adcruc cynfall fcoti . Exin foffa diqidente furfum Supra montem perlongitu- 156 BISHOP OUDOCEUS. [46. dinem foffe ufque adfontem . defonte deorfvm per fpatium ufque adcapud claudtrycan inualle foffa ducente ufque ad montem defcendente deorfum perfoffam perlongitudinem adtalpon brinan aduiam latam . perlongitudinem ui§ foffa ducente ad Elei. LAnn Oudocui. QORCANT rex gleuiffic procommertio regni celeftif cum magna deuotiohe humili et contrito '^^ corde reddidit Oudoceo episcopo et fanctif Dubricio et teliauo & ecclesi^ Landaui^ in , , .i. lannoudocui . , honore fancti petri fundat^ . Lannenniaun . cum fua tota digitate et cum tota libertate & tota commu- nione infilua & incampif. inaqua et inpafcuif. & cum quattuor fuif gurgitibus . et cum coretibus & filuif & fine aliquo cenfu ulli homini terreno nifi deo & ecclesie landauie inperpetuo . & cum refugio fuo ■* > i J. c? .^ inmari & uelut infulam undique liberam pofitam infalp. Declericif teflef funt. Qudoceuf episcopuf. Sulgen abbaf carbani uallif. Gurthauar abbaf ilduti . Saturn abbaf docguirini . Conbran . berthguin. Dalaicif. Morcant rex . eifeft . conuiu . ihuc . iudic . guengarth, biuan . iunet . ceriau . rihedl. Finif iftius podi eyt. orciuilchi dilech oudoucui dicribiralt irtu guartha nihit dir rit hit caletan . cemn nihit hetguailaut iguoun dihannlher irminid . dir rudpull . ufque adylui. & deinde aguenfrut ufque adtrylec bechan. Qui cuflodierit cuflodiat ilium deuf. Qui autem abecclesia landaui^ et apafloribus illiuf feparauerit. anathema fit. Amen. ^6,1 OVDOCEVS EPISCOPVS. 157 IEcclesia EliDon et Gucoi?. VDhail rex. athruif filiuf. equitaisf quadam die pertellurem Guocob titubante equo fuo cecidit adterram . & refurgenf fanuf gratiaf egit deo. & refpexit uerfuf ^cclesiam ElidoN '^^ dixit eleuatif manibus addeum. J flam ecclesiam quam uideo cum fua tota tellure . & uillam Guocoj? inqua fto commen- do deo omnipotenti qui me fanum fecit depericulo. Et aduocato adeum Oudoceo episcopo cum tribus abbatibus Concen abbate carbani uallif. Colbrit abbate ilduti . ludhubr abbate docunni. Declericif teflef funt . Trychan . fatuc . cinbran . Cinuchan. Conguean . Conlec . Oran . Conuan . & Oudoceo ep- iscopo et omnibus fuccefforibus fuif inperpetuo in ecclesia landaui^ fanctozum petri & dubricii et teliaui . & cum fua tota libertate et omni commu- nione habitantibus & habitaturif perenniter interrif iftif incampo & infilui? . inaqua & inpafcuif . ubique pertotam regionem gleuiffic. Delaicif testef funt. Ithail rex . brochmail . gellan . adgar . guncar. Finif illarum uillarum est| Orpant nefhaf dilicatgurrimi. Ogurrimi hinniaun genou pant ciu iuinid nihit hit guartha iralt dirclaud . claud nihit intrauf truf iford iclaud nihit trui i coit iguairet irpant arhit iclaud dircarn . claud nihit irfinnaun . orfinnaun dirclaud. claud nihit dirfinnaun arall . orfinnaun ar hit ifoff iuinid trui icoit . dirminid arirall arhit foff . foff nihit irpant . pant nihit iuinid truf iford maur arhit iclaud truf imi'^-^nid iniaun iblain pant gulich . dihen lotre elidon iblain ipant. ipant iguairet per medium uallif 158 OVDOCEVS EPISCOPUS. [^Z, dirfinnaun Heat gulich. gulich irguairet arihit hi iciueir pouifua deuui ipenn i earn, ynif teireru ipartharall ir nant. nant iguairet arihit hit ni aper iguorrimi. guor- rimi ni hit furfum hitpennguociueir ipant ubi incepit finif. Quieunque cuftodierit cuftodiat ilium deuf. Qui autem abeeelesia landaui^ fepafauerit .-^ anathema fit. Emricozua inguent if coit fuper Iripam guy. VDhail rex morcanti filiuf . & filii eiuf Fernuail atque mouric dederunt tref uneiaf agri pleni nauigationif guy fluminif ideft . Emricorua . & gurdoeiuf hereditariuf filiuf catdem fimul cum eif deo & fanctif Dubrieio et teliauo & oudoeeo . et omnibus fiiif fiiccefforibus ecelesi^ landaui^ inperpetuo cum omni libertate fiia et coretibus fuif omnibus . et cum tota communione incampo et infiluif inaqua et inpaf- cuif. Declerieif teftef funt. Episcopuf Oudoceuf. Daganuf abbaf carbani uallif. Eluoid abbaf llduti. Saturn abbaf docunni. Delaicif Ithail rex et filii eius fernuail et Mouric . gabran . Elfin . guinan. mabfu . guallonor . guruodu . nud . arcon , tutnerth. etelie . datlon . Conocan. Quieunque cuftodierit cuf- todiat ilium deuf Qui autem ab ecclesia landaui^ fepauerit .-^ anathema fit. Finif illius eft. Vallif annue fupeji '^= ripam Guy . finif lanncinuarch ex alia parte pant annue diuinidbetpennfoff inhipantdiuiniddirpant arall arifcuid uerfuf orientem diguairet bet irallt dir finnaunarhit iguuerbetguy. arhit guy diuinid cum coret- ibus fuif bet pant annue fuper ripam guy ubi incepit. 47 J OYDOCEVS EPISCOPUS. 159 ILann EmRd.il. thail rex immolauit deo & fanctif Dubricio et Teliauo . & inmanu oudocei fummi episcopi et omnibus fuccefforibus fuif inecclesia landaui^. Lann efrdil inbrehef cum omni territorio fuo et omni libertate fua . & tota communione incolif in campo. & infiluif. inaqua et inpafcuif. & cum finibus fuif . et atteftantibus bonif hominibus . data maledic- tione uiolaturif . benedi6lione autem conferuaturif in pace inecclesia landaui^. Finif illiuf eft. Oritimain arilgui arhit irnant maliduc diuinid . bet iblain bet allt ircicbran diblain nant irhebauc arihit bet pan difcinn hi guefrduur maliduc dirgUairet bet ilgui . maliduc ilgui dirguairet bet rit irmain arylgui ubi incepit. BLanN Menechi. Rochmail filiuf guidgentiuai uillam meneich cum .VI. modiif agri immolauit* deo et fanctif Dubricio et Teliauo . et inmanu Oudocei ''^episcopi et fuif omnibus fuccefforibus inecclesia landaui^ pro anima fua & in elemolina . et cum fua tota libertate et omni communione incampo & in filuif inaqua et inpafcuif. Finif illiuf uille efl . uilla Giurgii exaltero latere quam dederat brochmail idem antea fimili modo oudoceo episcppo. Finif iflius uill^ eft . ideft meneich hoc eft ad aquilonem tref irgillic^ . id eft trey ircil antiquo nomine . & idem brochuail iterum dedit oudoceo episcopo inuno die tref modiof agri |nuc bacan deo et oudoceo episcopo cum fuo territorio. Finif auia magna l6o VBELYiY EPISCOPUS. [4^* qu^ ducit qu^ ducit aporta halan ufque adriu finion extendente permarginem monticuli ufque adriu tinuiu . id eft henriu. Iterum per circuitum ufque aduiam magnam . qu§ ducit adriu finion. Declericif teftef funt . episcopuf Oudoceuf . Concen abbaf car- bani uallif . Colbrit abbaf ilduti . ludhubr abbaf docguinni. Delaicif brochmail cum fuif. Qui cuftodierit cuftodiat ilium deuf. Qui autem ab ecclgsia landaui^ feparauerit . anathema fit. J\ LanN Sulbiv. ^^^^Nimaduertendum eft quod rex Mouricuf ^^ jk». dedit proredemptione anim^ fue deo & fanctif Dubricio & teliauo podum LannSuIuiu cum fua tota tellure & in '*' manu Vueluiu episcopi & omnibys fuccefforibus fuif inperpetuo cum fua tota libertate & tota communione incampo & in filuif. inaqua & inpafcuif fine ullo cenfu homini terreno nifi deo & ecclesi^ landaui§ fanctif teliaui & dubricij. Declericif teftef funt. Vueluiu episcopuf. Cu abbaf. lohannefque cum clericif fuif Delaicif rex mouricuf. Cinuin. Eicon. Quicunque cuftidierit. cuftodiat ilium deuf. Qui autem fepararauerit abec- clesia landaui^ et apaftoribuf illiuf. anathema fit. Amen. Finif illiuf eft. opennclaud ifmael arnant igallef iclaud nihit trui icoit betimaif . dilicat finna|- naun guualon . guualon nihit bet nant greitiaul. arihit bet mingui . mingui nihit bet aper nant igallef. nant igallef nihit bet pennclaud ifmael ubi incepit. 47*] VBELYIV EPISCOPVS. i6l SB O L G R O S. CIENDVM eft fane omnibus indextera parte brittannie habitantibus quod Guruodiuf rex ercycg habita fibi ui6loria indie belli fuper faxonlcam gentem et gratiaf agenf dec et precibus Vueluiui episcopi et clericozum illiuf dedit fibi inelemofina & fuif omnibus fuccefforibus fub refugio fanctozum Dubricii et teliaui inperpetuo . agrum nomine bolgrof fuper ripam guy eminuf mochros '*^ id eft menfuram trium unciarum. Et data elemofina inmodum dotif Vueluiu episcopuf cum fuif clericif circuiuit totam terrcun per confinium . fpargenf aquam benedidlam fancta cruce antecedente cum fanctif reliquiif et prefente rege cum fuif atteftantibus inmedio fundauit ecclesiam inhonore fanct^ trinitatif et fancti petri. et fancto2.um DubrLcij & teliaui . & ita totum agrum liberatum abomni fifcali tributo commendauit deo et episcopo prefenti et fuccefforibus omnibus Landaui^. & cum omni tota communione incampo et infiluif in aqua & inpafcuif Declericif teftef funt . episcopuf Vuelbiu . meilic le6lor filiuf merchuiu . deui filiuf circan facerdotif . uuelauc filiuf guozdbrit equonimi. gurdauau filiuf leliau. Delaicif . guruodu . & eruic filiuf eius . guorbur filiuf eifeft . Elionor filiuf gurbud. leuhaiam filiuf loumic. Circan filius famauelis. con- hoe filiuf louri . congual filiuf catguc. Qui cuftodierit. cuftodiat ilium deuf. Qui autem feparauerit abec- clgsia landaui^ . anathema fit. Amen. w l62 AIDAN EPISCOPUS. [48, @L anN Guozboe. VORuodu rex ercycg regionif dedit alterum agrum . id eft unciam agri procommercio regni celeftif deo et fancto Dubricio et fu^ congre- gationi . et ecclesie fue dextralif brittannie inful^. & inmanu Vuelbiu episcopi et omnibus fuccefforibus fuif intraturif inperpetuo . & cum tota liber'^'tate et omni communione incampo & infiluif inaqua et in pafcuif . & circuenf agrum antecedente fancta cruce cum fanctif reliquiif et cum afpergine aque benedift^ inmedio fundauit locum inhonore fancte trinitatif. et ibi guo2uoe facerdotem fuum pofuit . & fibi locum commendauit feruiendum ad utilitatem ecclesi^ per- manfurum. Declericif teftef funt. Vueluiu episcopuf. deui fummuf facerdof filius circan . meilic ledlor filiuf merchuiu . guruol facerdof filiuf merchion. Delaicis . Guruodu rex ercicg et eruic filiuf eiuf guebrgur filiuf eifeft . morheb filiuf moriud . crican filiuf famuel . cuelin filiuf iacob . Elifail filiuf gurdaual. lunet filiuf iumail. Quicunque cuftodierit . cufto- diat ilium deuf Qui autem abecclesia landauie feparauerit / excommunicetur. SM A F V R N . CIENdum eft quod Cinuin rex filiuf pepiau dedit deo et fanctif Dubricio et teliauo Mafurn . & inmanu Aidan episcopi inperpetila con- fecratione pro redemptione anim^ fu^ & falute . & omnibus episcopif landauie in perpetuo . cum fua tota libertate & tota communione fine ullo cenfu If-!. 48.] ELGISTIL EPISCOPUS. 163 homini terreno magno uel modico incampo et infiluif inaqua et inpafcuif. ''° Declericif teftef funt. episcppuf Aidan . guenopoui . Lilli . gurguarui . guern . eloc. iudnerth. Delaicif . CinuiN rex et guidci frater eius filij peipiau clauorauc . coluiu et Aircot . cintuiT. Quicunque cuftodierit / benedidlus fit adeo. Qui autem feparauerit ab^cclesia landaui^ et apaftoribuf eiuf/ excommunicetur. Finif illiuf eft mafurn di guar alt rudlan dour. CCVM Barrvg. iNVin rex & guidci frater fuuf reddiderunt deo et Elgifto episcopo tref unciaf agri Cumbarruc. cum fua tota libertate & omni communione incampo et infiluif inaqua & in pafcuif . quaf inpriori tempore accepit fanctuf dubriciuf archiepiscopuf dextralif bri- tannie & fedif landaui^ apeibiau rege ercicg cum fiia tota libertate. Declericif teftef funt . Elgiftuf episcop- uf . iunabui . cinguariu . Elhearn. Delaicif . cinuin & guidci frater eiuf. colluiu. aircol. cintiuit. Quicunque cuftodierit cuftodiat ilium deuf. Qui autem abecclesia landaui^ et apaftoribus eius feparauerit y anathema fit. IvNAPEivs Ep is copy s . SLann Loudeu in ercycg. CIENdum eft quod Gurcant rex ercicg filiuf Cinuin dedit iunapeio episcopo & fanctif Dubricio & teliauo et ecclesi^ landaui^ & omnibus paftoribus eiuf inperpetuo podum ''' Loudeu cum L 2 1 64 lYNAPEIVS EPISCOPUS. [48* tribuf unciif agri . & cum fua tota libertate fine ullo cenfu homini terreno magno uel modico nifi ecclesi^ landaui^ et episcopif eiuf . & cum tota communione incampo et infiluis inaqua et inpafcuif. Declericif teftef funt . lunapeiuf episcopuf . Comereg | mochrof, ludnou abbaf bolcrof . helhearn abbaf lannguorboe. guordoce abbaf lanndeui . bithen princepf lanndou- garth . guenuor abbaf lann garth benni . & alumnuf eiuf gurguare. Delaicif. gurcant rex et filii eiuf morcant et caratauc . gubruc . guruthon filiuf mabon. gurtauau filiuf leliau . guidcon filiuf gurhauar . conuc. guorguol filiuf clemuif Quicunque cuftodierit cuf- todiat ilium deuf Qui autem abecclesia landauie feparauerit . anathejna fit. RLann BudgualaN EX Gurcant cinuin filiuf fedenf fuper fepulchrum ^ patrif fui & proanima illiuf dedit deo & fanctif Dubricio et teliauo & inmanu lunapei episcopi podum fancti budgualan . cum duabiis unciif . & media uncia incircuitu podi . & cum tota libertate fine aliquo cenfu magno uel modico ulli homini terreno nifi ^cclesi^ fa.ncto2.um Dubricii ''° & teliaui delanndauia et in perpetuo. Declericif teftef funt . iunapeiuf episcopuf. comereg abbaf mochrof . ludnou abbaf bolgrof. guordocui abbaf lann deui . anauoc magifter . bithen princepf lanndougarth . guernabui pirincepf garth- benni . et alumnuf eiuf gurguare. Delaicif. Gurcant rex . uebrerfel filiuf eifeft . gtiozdoi filiuf mabon . gur- tauaui filiuf leliau . gurcon filiuf gurgauarn , conoc r %■ 49J COMEREGIVS EPISCOPUS. 165 filiuf condiuil. Finif illiuf eft . A uado felinam fuper tranfuerfum ufque influmine magno iuxta riuulum circhan incircuitu fluminif guy . totuf anguluf datuf eft deo & dubricio et iunapeio episcopo. Quicunque cuftodierit cuftodiat ilium deuf. Qui autem abecclesia landauie: feparauerit et apaftoribus eius . anathema fit. Lann Cinmarch . et Lann Deui. et Lann iunabui. et lann gurboe. et podum mafurn . et Slann calcuch. et lann Cernlv. CIAT cleruf et populuf dextralif britanni^ quod athruif rex Guenti regionif dedit deo et fanctif Dubricio et Teliauo &. inmanu Comegerii episcopi ^cclesiam Cynmarchi difcipuli Dubricii fancti cum toto territorio fuo. ideft manaur tnoumur. & lann deui. & Lann iunabui . & lannguoruoe . incampo malochu. & podum mafurn . & lann calcuch , & lann Cerniu cum ftiatota terra fine aliquo herede nifi aduoluntatem episcopozum landaui^ ''' & cum fua tota libertate & tota communione incampo et infiluif . inaqua et inpafcuif inperpetuo. Et rex Athruif circuenf terri- t02i|torium totum ingiro fuo fparfo puluere fepulchri fancti Cinuarchi difcipuli fancti Dubricij per totum confinium antecedente fancta cruce cum afpigrgine aqu^ benedift^ . & prefente episcopo Comeregio cum fuo clero folus rex portabat euangelium indorfo. confirmanf elemofmam factam pro anima patrif fui mourici inperpetuo . & data fibi benediftione fimul & abfolutione facta commendauit femetipfum anima i66 ARGVISTIL EPISCOPYS. [49» et corpore prefenti episcopo et fuif fuccefforibuf in ecclesia landauie. Declericif teftes funt . Comeregiuf episcopuf . ludon abbaf bolgrof . Elhearn abbaf lann Guruoe . gurdocoe abbaf lanndeui . guernapui gurit- penni . guruarui lann enniaun . bithen lann ceuid. Delaicif rex athruif. gruediau . gurguol cum agro fuo . catrgueidan . iudguallaun . morgon. Quicunque cuftodierit. cuftodiat illuni deuf. Qui autem ab ecclesia landaui^ feparauerit / Anathema fit. Finif efl mainaur tnoumur . afiffura uallif annuc inguy. furfum longitudine uallif ad foffam inualle . foffa cuflodiente iuxta uiam latam per longitudinem ad pull mburic . furfum diuidente pull ''■' mouric dir pant maur nant catguiflil arihit iuinid diol huch dirtaranpull dir taijc ad cumulum iriuenn trui ir coit dirguairet dirclaud ari hit bet iguy cann ichoretou dirguairet bet pant anhuc ubi incepit. SL anN Coit. cienf Idon rex fe effe corruptilif natur^ & putride & memor facinorum fuozurii fa6luf efl amator mandatorum dei . ut tranfafta uita pre- fente peruenir& ad gaudia paradifi . & ita quadam die cum effet inter principef fuof dixit. Immolo deo et fancto petro et fanctif Dubricio et teliauo . & prefenti Arguiftlo pontifici & omnibus fuccefforibus fuif inecclesia landauie inperpetuo. Lanncoit cum tribus unciif agri . & cum omni fua libertate infilua et inaquif incampo et inpafcuif . & cum Ancipitre fme ullo cenfu magno uel modico ulli homini terreno 490 GVRYAN EPISCOPYS. 167 nifi ecclesie landauie & paftoribus eiuf inperpetuo. Declericif teftef fun t . Arguiftil episcopuf. Conan. Elguaret . adguen . conuran. Delaicif . I don rex. gurhai . iouaN . biuoc . biuan . gurgal . guinaN. Qui- cunque cuftodierit cuftodiat ilium deuf. Qui autem ab ecclesia landaui^ feparauerit . anathema fit. Lann Mihacghgel trejrceriav ''= In Brechenniauc. REGES Teudur filiuf reiN. & elgiftil filiuf , auguft regef brecheniauc iurauerunt fuper altare fancti Dubricii per fancta fancto2um antepofitif facrif uoluminibus et reliquiif quod nulluf alteri infidiaffet . & quod firmam pacem interfe tenerent fine dolo . & prefente Guruanno episcopo cum cleri- cif fiiif . & tali pa6lo infiaper quod fi unuf alteri dolum faceret / totam fuam hereditatem quietam clamaret . & iret inperegrinationem , uiduato regno fiio et manfijruf femper exilio. Poft h^c diaboluf qui patrem nostrum adam primum parentem nostrum fiibdola admonitione fua proiecit deparadifo . ideft defede deliciarum cum pace quieta. Ille idem fecit fraude fua quod teudur rex rupta pace occidit Elgift filium Auguft . utrumque facienf homicidium fimul et periurium. Quo facto et audito . epifcopuf GuruaN fimul cum clero fuo homicidam fimul et periurum excommunicauit . denudando altaria dei & profter- nendo crucef ad terram fimul et reliquiaf fanctozum. & ablata fibi tota communione christianozum. Poft heg uidenf rex Teudur pati non poffe maledidlionem 1 68 GVODLOIV. EPISCOPUS. [50, & iuftiti^ rigorem . quefiuit ueniam compu6lo corde cum effufif la^'^crimif. & impofito fibi iugo penitently admodum qualitatis et quantitatif ne terra fua def- poliata fieret carenf principe confilio fratrum totiuf parrochi^ ilium fecit remanere inregno emendaturum inomnibus fuum fceluf elemofma et oratione et ieiunio. Rex teudur inprimif offert deo data fibi , tanta remiffione & fancto Dubricio & guruanno prefenti et fuif omnibus fuccefforibus inecclesia landauie & fanctoaum Dubricii et teliaui Lann Mihacel trei? ceriau cum fua tota terra et cum omni fua libertate & tota communione incampo et infiluif inaqua et inpafcuif fine ullo cenfu homini terrene nifi ecclesi^ Landauie & paftoribus eiuf Declericif teftef funt . Guruann episcopuf . Eluid . Cuan . Concu. Delaicif . Teudur rex . Conurit filius Concolen. Petran . Eluiu. bacuc. Quicunque cuftodierit. benedi- cetur. Qui autem abecclesia landaui^ feparauerit. anathema fit. Amen. Finif illiuf eft deuia magna qu^ eft ab auftro per fpineum fubum inde ufque ad riuulum tauguel . qui eft abaquilone . inde per riuulum orientem uerfuf ufque ad fontem ceneian. poftea afonte ceneian perficcam uallem qu^ ducit furfum ufqug ad predidlam uiam magnam . iterum qu^ eft ab auftro ubi incepit. 197 S Villa hirpaiT. CIENDVM eft quod Cuchein filius Gloiu dedit uillam uallif cum tribuf modiif fuif deo & fanctif Dubricio et Teliauo & inmanu Guodloiu 50»J GRECIELIS EPISCOPUS. 169 episcopi . & guingualum cum fua progenie feruiturum ecclesi? landaui^ & paftoribus eiuf inperpetuo . cum tota libertate fua incampo & in aquif infilua et in pafcuif. Declericif teftef funt . Guidlouiuf episcopuf. Auner . fcituc . Edilfred . Conan . ludguoret . leui. guingual. gurcinnijr . dofran. Delaicif . Cuchein filiuf gloiu . dofngarth . reu . gurdocui . Eudeat . abraham. Quicunque cuftodierit . cuftodiat ilium deuf. Qui autem abecclesia landaui^ feparauerit : excommuni- cetur. Amen. DE D I L B I V E P I S C O P U S . EDIT quoque Gurcant partem agri tranf uiam pro anima fua deo et fancto Dubricio & inmanu hediluiu episcopi & omnibus fuccefforibus eiuf in ecclesia landaui^ inperpetuo . cum fua tota libertate. Et bonuf dedit alium agrum defua uncia ficut dedit gurcafT. Declericif teftef funt . Hedilbiu episcopuf. cum clericif fuif Delaicif. gurcant. bonuf. cuchein . Eicon. Quicunque cuftodierit . cuftodiat Hum deuf. Qui autem abecclesia landaui^ fepa- rauerit . anathema fit. Amen- m^T CiLPedec in Ercicg.^gg ^k^ OTandum eft omnibus christianif indextrali i ^ parte brittanni^ habitantibus . & maxime jj infra guy et Tyui cognitum quod fauu filiuf ben- iamin dedit ^cclesiam Cilpedec cum agro fuo circa fe pro anima fua deo et fancto Dubricio & inmanu Grecielif episcopi fine ullo cenfu homini terreno . & ■1 170 GRECIELIS EPISCOPVS. [5a liberam ab omni debito habitantibus inea et habi- taturif inperpetuo . & omnibus fuccefforibus fuif inecclesia fanctozum dubricii et teliaui . & ita clamauit earn quietam abomni re fauu fimul et gedeon uerbo Mourici regif qui iuffit omnibus refoluere ^cclesiaf infua regione omnef iuxta legem dei ampliuf per- manfuraf. Declericif teftef funt . grecielif episcopuf. nud le6lo2 . CanaN . guoruoe . apif . conguoret . por- tur . loguanaul . iudiu. . merchioN . iudon . ioubiu. Delaicif uero . rex mouricuf . fauu et filiuf enniaun. et gedeaun . concum . guincum . cinum . bonuf . nir. aircol. Quicunque cuftodierit cuftodiat ilium deuf. Qui autem uiolauerit anathema fit. RCvM MovRic in ercicg. ESOLuit quoque Guinncum ^cclesiam Cum mouric uerbo mourici regif et imperio . & reddidit eam deo et fancto dubricio & inmanu ^''grecielif episcopi liberam cum fua tellure abomni fifcali tribute. Finif illiuf ariuulo iguern ufque ad cliuium . & augmentum tranf uiam dedit morgen deuilla fua fimili modo liberum abomni re . & iterum uerbo et confenfu regif mourici cum omni commu- nione inaqua et infiluif incampo & inpafcuif. De clericif teftef funt. grecielif episcopuf, nud le6lor. Conan . guruoe . apif . conguaret . portur . loguonaul. iudio . merchion . iudon . ioubiu. Delaicif rexmou- ricus . guincum . conuin . bonuf. nir. aircol. Quicun- que cuftodierit .-^ cuftodiat ilium deuf. Qui autem abecclesia landauie feparauerit y anathema fit. Amen. 50.] GRECIELIS EPISCOPVS. 171 'T'l^""'OTUM fit quod Gulferi & cinuin et nir filii ^L gurcan . & bonuf cum filiif fuif dederunt w ^ agrum indeferto fuper ripam meinbui cum J duobus modiif fuif fine uUo cenfu homini terreno nifi ecclesie landaui^ et paftoribus eiuf deo & fanctif dub- ricio et teliauo et grecieli episcopo et omnibus fuccef- foribus fuif iN ecclesia petri apostoli et fa.nct02.um Dubricii et teliaui landauie . & cum tota communione incampo et infiluif . inaqua et inpafcuif . inperpetuo. '°° Declericif teflef funt. Grecielif epi.scop.uf . nud. cinan. iudon. loubu. guordoc. riceneu. Condiuit. De laicif. gulferi. Cinuinon. nir filii gurcaiT. bonuf. Calan- can. guruan . rubunren . lilli . guinalan. morhed. coll. Quicunq.ue cuftodierit cuftodiat ilium deuf Qui autem abeccle.s.ia landaui^ feparauerit / anathema fit. •Vi. §cclesie. i. Lann budgualan in hoftio crican fuper guy. 11. merthir cynfall. 111. lannmocha. 1111. lann typall- ai. V. Lanndiniul. vi. mafurn. vii. Mab le. SCIANT om.nef christiani q.uod britcon hail filiuf deuon immolauit .vi. ^ccle.siaf inuna die deo et fancto Dubricio pro falute anime fu^ et inmanu grecielif episcopi et omnibus fuccefforib.u.s. fuif in ecclesia fan.ct02.um. Dubricii et teliaui . & cum fua tota libertate et omni communione incampo et infiluif IN aqua et inpafcuif. & cum fuif territoriif om.nibus.. Inprimif ^ccle.sia . ideft 9ccle.s.ia lannbud- gualan . inhoflio circan qu^ dudum fuerat fa.nc.ti dubricii & Methirchinfall cum om.n.i tellure fua . id 172 BRITCON HAIL'S SACRIFICE. [5^, est tribus modiif terr^ . & agrum quern dedit iudhail et augmentum preterea quam biuon dederat huic ^cclesi^ . & Lann Bocha dederunt fimul britcon et iliuc deo & fanctif dubricio et teliauo et grecieli episcopo landaui^ et omnibus paftozibus illiuf in perpetuo cum toto agro fuo et tota °°' libertate et finibus iftif fubfcriptif . & uerbo mourici regif liberam ab omni feruitio. Declericif teftef funt. Greciel episcopuf . nud . fimon . ifciplan . araun . blainrit. iudon . ioubiu . gurou , cincuan. Delaicif . Mouricus rex . britcon . et iliuc . gloiu . biuonui . lilli . cimuireg. Finif illiuf eft. Jncipit afoffa ufque adcaftell meirch. Exhinc tendit aduallem lembi ufque aduallem cilcirch . refte inlongitvdine uallif ufque baudur. deinde in longitudine eilin ufque ad caput filue . de- inde permedium filu^ tendit ufque adcaput nant pedecou . deinde dirtnouguinn ufque adrufum uad- um. fata tinnu hue diraballenn henntreiguonui deinde adrubum defalicibus defcendit inprimam foffam ubi inceptuf finif eft. Quicunque cuftodierit. benedicetur. Qui autem abecclesia landaui^ fepa- rauerit / excomunicetur. Ecclesiam Tipallai . et ec- clesiam Diniul atque Mafurn . et ecclesiam Mable habenf vi . modiof cum filua et campo. Finif illiuf eft . Orglafguern dir dubnnant du . dehinc pertranf- uerfum inter flumen iacob et brinn cornou . iterum perfiluam dehinc defcendit inmanach riuulo . refte dirhalannauc redle perfiluam dironcir bet irfinnaun eithaf. fraxina cuftodiente tendit recte inter duo caftella ad longam '°' infulam iftius donee defcendit ii/'i, FiV 5Uj GRECIELIS EPISCOPUS. 173 in riuulo trodi. Finif lanntipallai . Licat arganhell artrauf ir coit arhit iclaud diluch ireilin hit irpant nihit diceftill meirch iniaun dicil fotul trauf imaif arhit iclaud bet duuir indair arhit ipant trui icoit bet licat argannel . ubi incepit. Finif Lann Cinfall. Cirn cinfall italirfoff arhit irfoff dilicat finnaun efrdil iguuer nihit bet mingui . mingui nihit bet pull rud diuinid bet tal irbrinn diguairet dilech forch diaper gefiat . gefiat nihit dital iraithnauc ad dexteram irall. maliduc iclaud bet cirn cinfall ubi incepit. Finif lann diniul . Mouric digenou pant pull penhic per medium maliduc irpant diuinid betiford maur dipull iceth iuxta uiam magnaiji orpull dirguairet maliduc irpant trefguid ad dexteram dircarn dirford . arhit irford cilliuen nihit trui icoit . arhit iford bet Mouric inhifich pull . maliduc mouric diuinid arihit bet genou pafT pull pennic ubi incepit. Finif mafurn Diguarr alt rudlaN dour. IL A N N Cum. Nfinuandum eyt quod cinuehN refoluit immo- lauitque lann Ciim cum fuo agro . id est tribus modiif ^°3 terre deo et fancto Dubricio et teliauo et Grecieli episcopo & omnibus fuccesforibus eiuf inecclesia landaui^ in perpetuo pro anima fua cum fua tota libertate et tota communione incampo et infiluif inaqua & in pafcuif fine ullo cenfu homini terreno nifi ecclesi^ landauie et paflozibuf eiuf. Declericif teftef funt . Grecielif episcopuf . conguaf . nud . balcaf. mid. feitir. idnerth . clutif. guozou. Delaicif. Gin- 174 BERTHGYINVS EPISCOPUS. [51. uelin . gloiu . iudnov . gurci . gefci. Qui cuflodierit cuftodiat ilium deuf. Qui autem abecclesia landaui^ feparauerit .-^ anathema fit. Finif illiuf eft. Oaper nant bif imich maliduc bif diminid arihit betimblain betiford orford dirard arhitirard uerfus occafum betcecin iralt or dirguairet bet rit yronnenn arnant broueni arihit bet nant foff plulum arhit diuinid iftrathafren . orblain beticecin arhit irceciN betirford dirard arhit irard bet licat irfinnaun arhit dirguairet bet ibic maliduc bic dirguairet oper bif ubi incepit. MAINerch jriliuj- miljrrit . et guiner jriliuj- iacuan dederunt agrum trium modiozum deo et du- bricio fimul et teliauo et grecieli episcopo & omnibus fuccefforibus fuif inecclesla landaui^ inperpetuo fuper ripam '^* amhyr fluminif . & liberum ab omni tributo paruo et magno. Finif illiuf eft . uadum pallan ad foffam . foffa ducente ad cumulum glaf . et acumulo eregione ufque ad amyr flumen cum parte illiuf agri defilua mamilet. Declericif teftef funt. Grecielif episcopuf . Canan . nud . iouanaul . diffaith . Ebin. ioubiu . iudon . gejrci . cian. Delaicif . Mainerch. guinier . canna . ciuann . iacann . guodnij- . Lemenic. Qui cuftodierit . cuftodiat ilium deuf. Qui autem ab ecclesia landaui^ fepauerit .-^ anathema fit. Amen. Secclesia y ft rat hajrreN. CIENDUM eft quod dedit Morcant filiuf athruif ^cclesiam iftrat hafren cum uncia agri deo & fanctif Dubricio et teliauo . & inmanu M Im f\, 52J BERTHGYINVS EPISCOPVS. 175 berthguini episcopi et omnibus fuccefforibus eiuf in ecclesia landaui^. Finif illiuf eft , afilua ufque ad mare, et ufque adpodum ceuid. & cum fua tota liber- tate in campo et infiluif inaqua et inpafcuif. Finif oguarthai? luin ili ufque admare . et agkfguern behet louern. Declericif teftef funt . berthguinuf episcopuj-. Samuel magifter . trycan. Delaicif Morcant rex. iudhail . biuhearn . conuin riliuj- hiubilin . bace . gur- uithon jriliuj- Eicon. ,Quicunq.ue cuflodierit cuflodiat ilium deuj. Qui autem abecclesia landaui^ fepar- auerit .•' anathema fit. Poftea ithail rex filiuf morcant ablata predifta ^cclgsia cum fua tellure '"^ ^cclesi^ Landaui^ & paftori fuo berihguino qua- dam ui et laicali iNuafione reddidit eidem berthguino episcopo ej; fuccefforibus eiuf inperpetuo . totam cum predicta libertate et cum prediftif finibus & omnibus coretibus UNdique et prediftif atteflantibus. SCIENDUM eft nobis quod dedit lliaf podum quattuor modio2,um agri circa fe ,cum omni cenfu fuo magno uel modico deo et dubricio . & teliauo . & berthguino episcopo . & omnibus fuif fuccefforibus ^cclesi^ landaui^ inperpetuo. Facta eft ifta elemofina inaper Mynuy uerbo et confenfu ithail patrif et j?ilio2.urn fernuail & mouric & cum omni fua libertate et omni communione incampo et infiluis inaqua et inpafcuif . & tribus abbatibus atteftantibuj". Dagan abbate carbani uallif . Saturn abbate docunni. Eluoed abbate ilduti . Trican leftoze. Delaicif teftef funt. ludhael rex cum filiif fernuail et mouric . lliaf. 176 BERTHGYINYS EPISCOPVS. [52* Elcun. mabfu. iudnerth. filiuf iudgualon.dounerth jriliuj- iudic . ceriau . iudnoe. Quicunque cuftodierit benedicetur. Qui autem uiolauerit / maledicetur, S Villa Convc. CIENDUM eft quod Conuiliuf jriliuf Gurceniu uerbo morcanti & rilii eiuf ithail dedit uillam °°*inqua fepulcrum eft Gurai , ideft uillam Conuc deo et tribus fanctif Dubricio . Teliauo et Oudoceo cum fua tota libertate et tota communione incampo et inaquif infilua et inpafcuif. Et berthguino episcopo et episcopif omnibus landaui^ inperpetuo . & cum data elemofina . precepit co2mil jrilio ftio conuc et filiif ftiif ageneratione ingeneratione ut femper fer- uirent altari landaui§ depredicto agro. Finif illiuf Auertice montif gurai ufque adamnem Euenhi. Latitudo autem afoffa magna ufque ad foflam contra mare. Declericif teftef funt . berthguinuf episcopuj-. Sulgen abbaj- carbani uallif . Saturn abbaf Doc- guinni . Gurhaual abbaf ilduti. Delaicif . Morcant rex et jriliuj- eiuf ithail . conuil . iunet . condiuit. cuncuman . mabfu . gurhitir . famuel . iudic . gued- nerth pratep morcanti. Quicunque cuftodierit cuf- todiat ilium deuf. Qui autem abecclesia Landaui^ feparauerit .-^ anathema fit. Amen. RAger helic. & ager tencu. EGES CLotri et ludguallauN antepofitif euangeliij* ^ facrif & reliquiij" fuper altare ^cclesi^ Garth benni coram episcopo berthguino fimul cum clero W'-: 520 BERTHGVINVS EPISCOPYS. 177 iurauerunt ut fimul inter fe firmam pacem tenerent fine dolo et dampno inomnibus . & tali pacto quifquif illozum rumperet / totum regnum fuum quietum clamaret . pergenf inperegrinationem ufque adirinem '"'inexilio nee poffet redimere fe . neque regnum auro nee argento. Poft interuallum, oeeidit rex Clotri rupta paee fua iudguallaun . utrumque faeienf homi- cidium & periurium fraude fubdola. Audito tarn grandi faeinore et uiolata pace . furrexit episcopuf & fecit conuenire adfaeram finodum landaui^ omnef clerieof totiuf par- rochi^ abhoftio Taratyr fuper Guy ufque adripam Tyui . & plena finodo exeommunicauit regem cum fua progenie fimul & regnum . denudando altaria dei et deponendo crucef adterram . & dimifit patriam fine baptifmo et eommunione. Poft h^c rex non potuit pati tantam exconimunicationem. quefiuit ueniam cum magna deuotione . & aduocauit episcopum berthguinum cum tribuf abbatibus fuif Sulgen abbate carbani uallif . Saturn abbate Docun- ni . Gurhaual abbate llduti . ut uenirent obuiam ei ad^cclesiam Garthbenni . . ut ficut eam uiolauerat. et eius refugium farfenf homicidium & periurium. Exalia parte faceret eafti emundatajtn fufferenf diui- num iudicium cum emendatione tam corpore quam anima cum ieiunio & oratione et elemofina. Qui postquam conuenerunt adecclesiam Gartbenni iudi- I R; cauerunt ilium tranfgr^fforem mandatozum dei . ut quod promiferat iurando et fimul uouerat . facramento "^faceret fine aliquo obftaculo . & obtemperanf deo M »v P*/. W, 178 BERTHGVINVS EPISCOPVS. [53. et mandatif dei & episcopi . reliquit patriam et iuit inperegrinationem. Et poft multum temporif rediit adpatriam fuam . et quefiuit ueniam apud episcopum per morcant regem intercefforem fuum . & audita eiuf prece dimifit eum inpatria emendaturum fe in omnibus et fadlurum condignam iuftitiam . & accepto fibi iugo penitenti^ inomnibus immolauit deo et fanctif Dubricio . Teliauo Oudoceo et berthguino episcopo . et omnibus fibi fiiccedentibus inecclesia landaui^ agrum helic cum tribus unciis agri. & agrum Tencu cum duabuf unciif agri cum omni libertate fua & tota communione peruia incolif in campo et infiluif inaqua et inpafcui9. Declericif teflef . Berthguinuf episcopuj- cum tribus abbatibus fuif predidlif. Delaicif . Clotri . morcant . iaco . gued- nerth . Elioc . gurgauarn . comereg . cuguaret . catem. conuiu . lourone . moadoc . biuhearn mab ibleid. Qui cuftodierit cuflodiat ilium deuf. Qui autem ab ecclesia landauie feparauerit / anathema fit. Amen. CONbluf filiuj- Jaco immolauit agrum trium modio2.um fiapgr ripam Guy pro anima fiia deo et fanctif Dubricio. Teliau. Oudoceo et berthguino episcopo landaui^-SomnibuspaftoribMilliufin^ternum =°9 Declericif tefteffunt . Berthguinuf episcopuf gur- ciueith . conuoe . iouan y'lliuy meilic . rioual . confur. & hoc factum eft inecclesia garthbenni. Delaicif Conbluf. conon. guoithgual. guorcon. guefinut. Qui- cunque cuftodierit cuftodiat ilium deuf. Qui autem ab ecclesia landaui^ feparauerit / anathema fit. Amen. ff f-- i|w 53.] BERTHGVINVS EPISCOPVS. 179 S Villa Strat. CIENDUM eft quod Elfin dedit uillam Strat hancr proanima fua deo et fanctif dubricio. teliauo et Oudoceo & omnibus paftoribus ^cclesi^ landaui^ cum tota fua libertate inperpetuo. Villa Gvinnonvi. Thail rex et iudon hereditariuf filiuf ceriau immo- lauerunt uillam Guinnoui iuxta paludem mourici deo et fanctif dubricio teliauo et oudoceo et berthguino episcopo et omnibus fuccefforibus fuif inecclesia landaui^ cum fua tota libertate incampo et infiluif In aqua et inpafcuif . inperpetuo. Declericif teftef funt berthguinuf episcopuf . guruodu . tutnerth. etelic . candau . iudonail Delaicif luthail rex . Iudon & ceteri. Quicunqug cuflodierit . benedidluf fit. Qui autem abecclesia landaui^ feparauerit .-^ male- di6luf lit. A M E N. ICfM Cerrvc. VThail rex filiuf morcanti . & filii eiuf Fernuail et mouric immolauerunt tref unciaf agri pleni inmedio "° Cumcerruc id eft uillam qu^ yuit guroc deo et fanctif Dubricio teliauo & Oudoceo et berthguino episcopo et omnibus fuccefforibus fuif Landaui^ & cum tota fua libertate et omni commu- nione incampo et infiluif in aqua et inpafcuif Decle- ricif teflef funt . berthguinuf episcopuf . Danoc abbaf carbani uallif . Eluod abbaf ilduti . abbaf docguinni. Delaicif. Ithail rex et filii eius fernuail M 2 i8o BERTHGVINVS EPISCOPVS. [53, et mouric . mabfu . Elfin . iuthnerth . j?ili,uf iudguellon. deunerth iriliuf iudic . Cuii jriliuj- iudaltcan . Agemar- han . iudane. Qui cuftodierit . cuftodiat ilium deuf. Qvi autem abecclesia landauie feparauerit. anathema fit. Amen. •I iNguent uch coit Apermenei iuxta frut F^mur fin mainaur LanN Garth. ■ OST h^c iuthail rex commendauit pro anima fua aper Menei deo & fanctif dub- ricio teliau et oudoceo qu^ priuf fuerat data fibi amorcanto rege et berthguino episcopo et omnibus fuccefforibus fuif landaui^ cum fua tota libertate et omni communione incampo et infiluif inaqua et inpafcuis. Declericif teftef funt . berth- guinuf episcopuf . gnouan abbaf altarif Catoci . et fomre abbaf ilduti . abbaf docunni. Delaicif iudhail rex cum j?iliif fuif mouric et fernuail . gafraN hereditariuf . elfin filiuf guidgeN . gurcant . guallonir. iudnerth . mabfu . iudic , guellerion . ceri . cunuoz. gleu . guruodu . gurdoc . Arthuo . ""■ conocan . conet. Quicunque cuftodierit . benedicetur. Qui autem ab ecclesia Landaui^ feparauerit . excommunicetur. SLann CatgualatyR. CI TOTE Karissimi fratres quod intempore ou- docei episcopi diabolica admonitione occidit Guidnerth fratrem fuum merchion caufa contentionif regni . & perpetrate homicidio .-^ fratricida excommu- 53J BERTHGVINVS EPISCOPVS. i8i SiNODVS. nicatuf eft abeato Oudoceo. et afinodo fimul congregata ab hoftio Guy ufque adhoftium tyui landaui^ . & ita remanfit depofitif crucibus adterram fimul & cimbalif uerfif tribus annif fubeadem excommunicatione . & extoto fine aliqua christianozum communione. Finitis tribus annif . requifiuit ueniam apud beatum oudoceum . & data ei uenia / mifit eum inperegrinationem ufque adarchiepiscopum dolenfem incoznugalliam propter ueteranam amicitiam & cognitionem quam fancti patref habuerant antecefforef fui interfe fanctuf Teliauf uidelicet et fanctuf Samfon archiepiscopuf primuf dolenfis ciuitatif. Et propter aliam caufam eo quod ipfe Guidnerth et brittonef & archiepiscopuf illiuf terr^ effent unius lingu^ et uniuf nationif quam- uis diuiderentur fpatio terrarum . & tanto meliuf poterat renuntiare fceluf fuum . & indulgentiam re- quirere cognito fuo fermone. Poft hec data fibi remiffione cum figillatis ''" litterif rediit ante caput anni ad patriam et ad beatum Oudoceum . & quia nondum fecerat annum quern promiferat inexulatu neque finierat . noluit ilium abfoluere . fed. potiuf ineadem fieret excommunicatione . non feruato abeo primo iugo penitenti^ . manente eo in eadem pre- uaricatione et excommunicatione . Ante finem anni fanctuf Oudoceuf famofiffim^ uite episcopuf landaui^ tranfiuit ad dominum. Cui fucceffit berthguinuf landaui^ . quem morcant rex fimul & guednerth re- quifierunt apud landauiam cum multif fenioribus morcannuc uno ore deprecantef episcopum . uidentef I32 BERTHGVINVS EPISCOPVS. [54. crucef adhuc depofitaf adterram fimvl et reliquiaf cum cimbalif fuper Guednerth ut ueniam daret guednerth fratricide . & ut folueret excommunicati- onem eleuando crucef de terra et reliquiaf fa.n.ct02.um. ;^oft h^c guednerth promittenf emendationem uit^ fu9 ampliuf inieiunio et oratione et elemofma fufif lacrimif cum magna deuotione abfolutuf est de episcopo . & iunfta fibi penitentia plenaria admodum culp^. Poftmodum guidnerth memor diuni fermonif. ficut aqua extinguit ignem . ita elemofma peccatum. donauit deo et fanctif dubricio teliau et oudoceo . et inmanu berthguini episcopi et omnibus fuccefforibus fuif ^cclesi^ landaui^ Lann Catgualatyr cum omni fua tellure cum filua et cum maritimif et cum omni fua libertate fine ullo cenfu honuni terreno nifi ecclesi^ landauie et paftozibus eiuf °'' & cum refugio fuo inperpetuo. Declericif teflef funt Berthguinuf episcopuf . gunuiule^_,„,_„,.__ .„,„ Sancte Crucis Sancti Andree De kayr. Magistri Roberti de Baxby Domini Henrici de Edeneftowe. Dignitas. Archidiaconalis Wchicorr.b . lancomb. Warthcomb Cancellarii.^ Sancti Dubricij. Sancti Nicholai. lHo2.um stalla/ de- figruiri debent per vicarios sacerdotes. xni) sunt canonici ir^02um. stalla/ de- feruiri debent per jvkarios. dyaconos. TH^ZMm^aUay^eferuiri debent per vicarios subdyaconos. ■•«- 364 ti •^e^ «t.C4*A^v-ui»-^, .--^a?*? I * %] APPENDIX I. 327 EaJendarejeu^^gHlrum de decima colligenda ad opus dgojini^^pe . vel domini Regis anglie de singulis ecclesijs per dyocesim landauensem conftitutis . quazum taxacio excedit summam sex Marcazum , videlicet. Bergeueny Fzioz de Bergeueny pro fpiritualifcus et temporalibus Abbas de Mans pro temporalibus Abbaf de dora pro affartis mobili- bus et immobilibus. Ecclesia de Skenefrith'., Abbaf de gratia dei pro Hiobilibus et immobilibus :^_ Pripz de Monemuta pro fpiritualibus et temporalibus- ~«™ Procuratoz de lyra . pro spiritualibus et temporalibus. Ecc'ia de Lamyhangel. eftomlowern. Ecc'ia de Lanwytheryn. ..._„, Ecc'ia de Lanueyrculcudyn. Ecc'ia de Lanwaynarth Ecc'ia de Lancaddoc iuxta vfk'. . Vicaria de Skenefryth. Vicaria de Grofemond., Vicaria de Bergeueny.^ Prio2 de Tutteley., Abbaf de Talila3hau. Prioziffa de Acozneburye , Prio2 de Maiozi Maluernia. ^ Summa . xvi)|'- nf .Decima .Medietaf jntegra. decime. £ s d £ s d 4 13 5 2 6 8* 10 H 5 4i 3 2 3i I II li 13 4 6 8 19 10 9 II I 2 6i II 3i I I 10 10 II II 5 6 12 6 10 8 5 4 13 4 6 8 13 4 6 8 13 4 6 8 10 5 0, 8 8 4 4 5 2 6 2h li Ij of 9 4k 328 APPENDIX I. Vfk' Decima jntegra. s d i6 n o o 12 O lO 6 lO 4 Prioziffa de vfk' pro .s'. et t'.___ Prio2 de Lantony iuxta Gloucestriam videlicet pro ecc'ia de Lantriffan^. Ecc'ia de Troia cum Capellano Ecc'ia de Landefoy. Ecc'ia de Woluefnewtoii. Ecc'ia de Kemmeys. Ecc'ia de Treygruk. Ecc'ia de Tredenauk, ffratres de Everbechyn. pro s'. et. t'. o 1[ Summa ; x]'!'- iij'^- Prio2 Struguir. pro spiritualibus et temporalibus ™™ 3 Jdem pro tercia parte ecclesie de Martherne „. o lo Abbaf de Tynterna pro mob', et t'. lo 17 Jdem pro ecclesia de Magor 2 13 Prioz de s'. Kynmarco. pro.s'. et t' i Prio2 de Goldclyf . pro s'. t'. et mo. 1 3 Abbaf de Malmefbury. .,„,„„,., Abbaf de Kaerlyon pro mo. et t'. „. 3^5 Prioz de Lanthony pro ecclesia de Caldekote cum temporalibus Ecc'ia de Lanmartyn. Ecc'ia de Penho.. Ecc'ia de sancta Brigida. Ecc'ia de Wondy. Ecc'ia de Koge3ate Ecc'ia de Po2tfcuwet.„ o o o o o 8 o Hi 16 9 16 8 I 9 o 4 I I o 16 1 6 o 12 o 16 14 o 16 5 o o o 8 o o [97* Medietaf .decime. £ s d I 18 3i 10 1 o o 6 O 10 o 5 o 13 o 5 o 2 5 8 6 18 6 14 o o 2 4 o 17 o 10 o 8 o 8 o 13 o o o o o o o 4 o 03 I 18 4^ 6 8 4 4 8 o\ 8 9 2a O O O 4 o o 9?.] APPENDIX I. 329 [Nether Went.] Ecc'ia de Lanmajweys. Ecc'ia de Schirreuef newton. Ecc'ia de Kaerwent., Vicaria de Magor.^^,™,,™,^, Vicaria de christi ecc'ia. .,™™^„ Pzioz de ffarley.^, 1 Summa . !.'*'• v) .Decima jntegra. o o 2 b o o 16 16 13 10 16 o VU)" Newpi^^t^ Ecc'ia de Nouo burgo cum capella. i o Abbas sancti Augustini briftoU'. pro ecc'ijs de Rempny Petrefmor . et Sancto Melano cum Mobilibus._ 3 2 Ecc'ia de Merffeld._™„ o 10 Prioz de Malo paffu. pro fpiritualibus et temporalibus „ _. o 12 Ecc'ia sancti Michaelis — ™™__™_ o 10 Abbas de Keynefham pro mobilibus. o 16 Summa. v)."'- xi'- U)"^- d o 4 8 o 6 8 6 o 10 Episcopus Landauensis pro tempor- alibus cum ecc'ia de baffelec. 11 * *{ Capitulum Landauense pro .s'. et t'. 10 13 9 Archidiaconus Landauensis pro.s'.et .t'. cum pozcione ecc'ie de Newton 2 i Precentoz landauensis. pro . s'. et. t'. o 11 Thefaurarius land, pro s'. et .t' o 14 Cancellarius land, pro .s'. et t' o 10 Pzebenda sancti Andree._™™™,_ o 6 Prebenda de Kayr cum capella o 14 4 6 8 Medietaf decime. o 8 8 6 5 8 I o o o o o d o o 8 4 o 3 o 10 o I II 054 t3 063 050 o 8 5 5 10 9| 5 6 \o\ o 5 7 5 3 7 24 330 APPENDIX I. [Landaf.] Prebenda Henrici de Edeneftowe pro spiritualibus et temporalibus Prebenda Robert! de baxby Prebenda de Lancomb, Prebenda de Warthcomb. Prebenda sancte Crucis. Prebenda sancti Dubricij. Ecc'ia de Lanririd. Ecc'ia de Petrefton cum capella. Ecc'ia de sancto Geo2gio. 3^^ Ecc'ia de fancto ffagano, (Ecc'ia d)e Penmark (Ecc'ia d)e sancto Nicholao. E(cc'ia de La)ncaruan Abbaf Glouc'pro Manerio deTreigof. Ecc'ia de Sully.. ^ Ecc'ia de Wenfo, Ecc'ia de Kerdyf. Ecc'ia de Cogan, Ecc'ia de Sancto Andrea, Ecc'ia de Lantriffan cum Capella, Ecc'ia de Boneuyleftoii Ecc'ia de Merthyr, Summa . xlvii].'*' v^' v)*^- Prio2 de Ewenny . pro sp'ual' et .t'. Abbaf de Teukesbury pro ecclesijs de Lanyltwyt et Lanblethian cum temporalibus. Ecc'ia de Coyt churche.. Ecc'ia de Coytyf. Decima jntegra. d II lO 14 15 o o 10 13 o 6 12 6 o 9 o o I 5 6 8 13 10 o 2 7 2 7 o 4 o 8 o 8 o 2 o o o 4 8 o 4 o 446 2 o o o o o 08. Medietaf decime. £ s d 5 7 7 o o 5 6 o o o o o o o o 10 o 13 o 16 o 13 O 10 o 14 o 10 10 1 o O 2 13 4 1 4 o 068 050 o I 9h I 3h o 8 o 4 o 4 o 7 o o 6 8 3 I o o 10 o o 10 o 98J APPENDIX I. 331 [Gronyth.] Ecc'ia de Penthlyn.. Ecc'ia de Landowe. Ecc'ia de Lamyhangel. Ecc'ia de sancta Tathana., Ecc'ia de Lanmays. Ecc'ia de sancto Donate. Ecc'ia de Markeros.. Ecc'ia de Langan., Ecc'ia beate Marie fupra montem. Abbas de Neth' pro ecc'ijs de Kilthy- karn. Caddokeftoii et Kilthibebul Ecc'ia de Eglyf pzuwys.^ Vicaria de Laniltwyt.^ Vicariade (Lan)blethyan. Summa . xxi).'"'. liif • vj**- Kejoefe^ Ecc'ia de Abbona cum Capella.^ i o Ecc'ia de Langunyth ^ o 13 Ecc'ia d(e N)eeth..„_„,^ ^ o 10 Ecc'ia de Newetoii.__ „ o 6 Ecc'ia de Kenefeg , i o Ecc'ia de Nouo Caftro i 12 Vicaria de Caddokefton o 10 Vicaria de Kenefeg ^ o 10 Vicaria de Nouo Caftro o 10 Abbas de Mo2gan pro .mo. et .i'mo. 24 6 Abbaf de Neth pro . mo', et i'mo.'_20 18 IT Summa . xl).'"'- xv).'- ix*^ o 4 o 3 o o o o o 8 6 .Decima Integra. £ s d 13 4 13 4 Medietaf decime. £ s d 068 068 10 5 I 6 I 6 I 6 8 8 8 13 4 13 4 13 4 I 10 10 5 10 5 9 4 4 8 10 5 12 6 10 5 o 10 o 6 o 5 o 3 o 10 o 16 o 5 o 5 o 12 10 5 3 9 1 Summa totalis decime tocius Episcopatus. 4£1L™£. 1[ Summa medietatis decimejugmdjcte^ ;^io8 14 o 8 o I* o o o o o 4 3i 8 332 APPENDIX I. [98* '^' Qua beneficia ecclesiaftica fpectant ad collacionem Episcopi landauensis ****** ******, ffiemo2andum de quibufdam beneficijs ecclesi- aflicis mere pertinentibus et fpectantibus ad collacionem domini Episcopi landauensis abfque con- fenfu Capituli sui landauensis uel confilio aliqualiter requirendo . videlicet. st Omnes dignitatef et prebende in ecclesia landauen- si cum et quociens vacauerint sede plena, sif Jtem Cantaria perpetua Capellani celebrantis Miffam beate virginis in ecclesia landauensi quociens vaca- uerit. / Qui quidem Capellanus quicumque fuerit / eft et erit etiam perpetuatus quasi Rect02 cuiusdam exilis ecclesie. videlicet de beganeftoii/ curam. gerenf animazum parochiano3um illius parochie./ Et idem td etiam Capellanus sequi debet cho2um in ecclesia landauensi ad ho2af eanonicaf nocturnas pariterque diurnas in habitu decenti / prout ceteri vicarij faciunt in eadem. / Cuius quidem Capellani suftentacio / confiftit in certis terris/ pratis/ tenementis./ redditibus ^ et decimis dicte Cantarie loco tituli antiquitus appli- catis pariter et collatis. st Jtem Cantaria perpetua vnius Capellani o2dinati ad celebrandum continue in ecclesia landauensi pro anima domini Willelmi de Brewys quondam Episcopi | landauensis predeceffo2.um et succeffo2um eiufdem. ' Qui etiam Capellanus sequetur chorum in habitu cantando et legendo ficut ceteri Capellani perpetui faciunt in eodem./ Cuius quidem suftentacio.*^ con- fiftit in certis terris et pratis per dictum dominum Willelmum de Brewys tempore fuo perquifitis et 98*] APPENDIX I. 333 dicte Cantarie per confirmacionem Capituli applicatis loco tituli et suftentacionis Capellani perpetuo cele- braturi pro animabus pontificum predictozum. sH J tern Cantaria perpetua vnius Capellani chorum fequentis in habitu et continue celebrantis in ecclesia landauensi pro animabus Regum Anglie . et Episcop- 02.um landauensium preteritozum fimul et futurozum. 3*7 Qui quidem Capellanus recipiet ab Episcopo lan- dauensi qui pro tempore fuerit *** M areas argenti pro suftenta(cione) fua de tgrris et emoIum(enti)s ** *** et aliazum rezujrn quas dominus Episcopus per- cipit de ecclesia et Manerio fuo apud le Newelond in foaefta de Dene. =1[ Jtem dominuf Episcopus pgr se ipsum prefentabit ad perpetuam vicariam ecclesie de la Newelond predicte quociens vacauerit sede plena . que quidem ecclesia / exillit infra limites dyocesis Herfozdejisis. sif }tem dominus Episcopus landauensis per se ipsum conferet vicariam perpetuam ecclesie de baffelec quocienf vacauerit . ratione firme sue perpetue quam habet, in eadem ecclesia de Abbate et Conuentu Monafterii beate Marie Glaftonlensis. sir Jtem dominus Episcopus landauensis per se ipsum pzefentabit ad ecclesiam seu rectoziam ecclesie que vocatur/ Byffchopefton in Goweria exnunc in dyocesi Meneuensi / quociens vacauerit fede plena. *1 Jtem Memorandum quod dominus Episcopus Lan- dauensis qui pro tempore fuerit / soluet annuatim vicariis ecclesie landauensis .v. solidos de Cofris fuis pro obitu Elye quondam Episcopi landauensis sole- mpniter celebrando in ecclesia Landauensi. sir Jtem idem dominus Episcopus landauensis soluet annuatim Miniftris ecclesie landauensis pro obitu 334 APPENDIX I. [98* domini Johannis de Monemuta quondam Episcopi landauensis quater per annum folempniter cele- brando / duas Marcas. sir Et dimidiam Marcam (de p)ane pauperibus diftri- buendo die quo obiit idem Johannes de Monemuta. ¥3 / Et hoc de emolumentis terra2um. ecclesie de la Newelond in fozefta de Dene. sir Jtem idem dominus Episcopus (La)ndauensis. foluet annuatim dictis vicariis .ij. solidgs. videlicet pro obitu domini Henrici quondam Comitis Lancaftrie in ecclesia landauensi folemp[niter] celebrando. videlicet pro qilodam hofpicio londonie quod dictus dominus Episcopus landauensis habet ibidem, ex dono dicti Comitis vt patet per Munimenta inde confecta ^ TAere is nothing to indicate whaher the MS. endt here or not. The last word ends exactly with the end of the last line of the folio and, if nothing is missing, the coincidence is remarkable. 335 2lppcnbtx it. MARGINALIA. PAGE LINE I 2 28 3 lo i6 4 26 8 13 9 9 9 21 lO 10 28 II 3 6 IX 3° 12 19 13 14 'i6 '3 22 i8 28 19 9 19 11 20 21 19 17 22 24 8 23 S 23 4 17 7 "de Elgaro heremiticaw vita»z in hibemia dxicente: Cui accessit CarodoGus." V. Wr. at top of columns 1-2. " Carotocus quisqais doctor." V. " q«omodo angeli Elgaro ministrawt." V. [col. 4. "(r)eferu«t angeli, q«od vita Tpresens et futura.'' V. Wr. at top of "qaomodo aqujie Elgaro ministrant. " & p. 5, 1. 12, "de morte " Ammonis vifio de filio fuo iumfone." V. [Elgari." V." " Sawfon .5. annos natus ab Iltuto edoctus coetaneos fuperauit." V. " pafseres in horreuw congregauit." V. "scilicet altiffiodore«fi!i q«i 'herefim pelagiana»« cuw? doctoribaj brita«ie dubricio. Teliao et dauid felicito' extiwxit." B. .s. altijflodoren/' is wr. over the word discipu^Lxs in the text and the rest lengthwise down the inside margin. " Sa»«fon vocem audiuit de q»estio«e" V. " Quoraodo fa»«fon fanauit herewtom qaem Jlider momordit." V. "]Itutus Sawfoneffj in dyaconatus ordinew? co«fecrauit dubricio diuina. celebrawte./" V. Wr. at top of col. 14. " famfon venenu?« bibit et ei no« «nocuit " V. "nota aquaw et oleu»» benedixit" C "q«ibus facerdotem liber- auit a demone dilaceratuwj q«i prius venenuw? ei p^^arafset ne in abbatew post JltutuOT eligeretur./" V. " Quomodo famfon Theomacawz imperauit quae diaconu»« femimor- taam proftrauerat, quern refufcitauit." V. At top of col. 17. " Qaomodtf Sawjfon pafte segrota«te liberat reU«-fus ". V. " HabrinuOT flume» nota. et q«ere an illad iam Sabrinuw vocetur / Walice en«OT . Hafren. vocat«?-. " C. At foot of col. 20. " Nota recefluOT fo«cti fawzpfonis ad armoricuare reg««m vlt?"a mare." C. abrinum mare. "Nota habrinuOT mare / Wa/j'ce hafren mor." C. " Vnus deus adora»dus ". V. [At top of col. 24. " mortuum puerum rediuiuit " V. ' " Nota ydola iuste deftructa per christamet fanctuw? fampfone»z famaluOT aus " C. At foot of col. 24. " Q«omodo ferpe»tem necauit " V. "Gedian iufsu fawfonis monasteriuOT const[r]uxit." V. ' ' lep?-ofa»i fanauit demoniacam liberauz't " V. " Nota bene de ArchiepiscopaivL dolenH/ei Sancto Sampfone Archi- episcopo dolenfi." C. At top of columns 27-8. [V. " famfon rege»j hildebertuw afsefsit vt nidualuw captiuuw liberaret" " ArchiepwfO/»s doleniis et nota infra quomodo fanct».r Theliaaj fuzt etiam a.ichieTpiscopus dolenfis" C. "nidualuffj captiuuw liberauit fawfon . tundem penitenczam egit regem quae malif»»»»*fe enm p^^deret." V. At top of col. 29. " de ferpewte a famfo«e rogatu regis destmctu." V. " nidualus dux brita«nise constitutus./" V. 336 APPENDIX II. PAGE LINE 26 19 28 27 8 16 28 20 29 31 26 28 29 32 16 17 19 20 34 I 37 15 39 17 44 10 48 4 SS 23 56 9 27 S7 18 58 22 60 23 61 3 24 28 63 17 64 9 18 30 65 3 14 67 18 68 I 23 24 25 69 6 10 20 " de morte faOTfonis Archiepwci7/i dolenfis "V. ^ [of col. 32. lesionum. " at kayrlyon vpon vfke. iux^a Isindauiam " C. At foot " kardi idesi kardiuia" B "icilicei kerdyf " ? E. Also p. 28, 11. 7_& 21. " Noto bene fupra pro arborib«j ac m«?-emijs ad ediUcacionem ecckfie Landa«e»f/r .•'^^ ad opaJ Episcopi haniiauensis et clericorum inorum et omnium hominum de feodo Ecclarie Lan- Aauensis ex a«tiqaa laudaiSili confaet-adins ac etiam ex debito, nota bene." B. Wr. at foot of cols. 33-34. " Noto la»dauuOT id est landauiaOT" B. B. At foot of cols. 33-34. Folios "44- 46" are missing. " Iftud meli«J est fcnptura ire fine ) j-^^ g_» " iftiaj quatemi, videatar bene ) merthir 'dincat. " ^ dynftow." ? D. " bettws clidda " ? D. uillam sancti ' teliaui. " ' yn gower" ? D. merthir ilan. " .■. ylan " F. porth isceuin. "portfkywet" D. lann cinmarch. "feint kyKmark " D. castellguent. " Caftle-Guent. " In a modem hand. " Wharton^' Angl. sac. V. 2. p. 674." R.D. I at top of " de epwfo/o fffiKCti de6i." C. ) col. 41. " Noto expoliatores ecclarie laxiAauensis excommunicatos." C. " Noto {emper bene de fancto vrbano landauensi episcopo" C. Villam Ian cinmarc. ' ' kynmarci. " E. " No/o bene ««clufio«e?» tociaj opens rf obfenia" C. Wr. on space left blank on col. 56. This bull is numbered " 3 ". and the bull following " 4 "- "hizc eadem Uiera. pastes, habttur 2' . fo" C. At foot of col. 64. This bull is numbered " l," and the bull following "2." " No^a vrchi«veld de et in episcopAu laxiAatiensi" C. This bull is numbered "5," and those which follow " 6, 7, 8, 9, 10, II " successively, in the order in which they are printed. "Note optima" C. " Sarerte vrbane ora pro nobis" ? B. At top of col. 70 " Noto quomodo papa honoriaj- fu«t p?-edeceffor ]nnocencii huius." B. " Noto maltas ecclwias fancti teliai ab eccl«ia Cathedrali fancti teliai iraufte ablatas ac detentas etcj" B. " Note pHorcOT de Lantony " C. At foot of col. 72. " ]nnoce»ciaj " C. This bull is numbered " 15." "Nota contra episcopura Herfordhenfem e^ pl«J inqaire alias " C. .•.clericis. ".'. id est yxbaxa ]3.nAauensis episcopi" C. [tively. This bull is numbered " 12 " and those following " 13, 14," respec- " Cont^o 'Episcopal Herfordie et Dewi ac alios malefactores ecclarie \^3.nAauensis Nota bene req»ificro»em vrbani L,a,Ddavensis epis- copi. apud CalixtuOT Papa»«. fo. 53. parte pnma. Nota et bene note" C. Wr. partly on the space left blank at foot of col. 74- Folio "53 "=fol. 26. = cols. 101-4. " Note hie no» fequita?- " H. At foot of col. 76. " 3 foha dedciunt " At top of cols. 75-6 in a xvil century hand " V. Wharton Angl. Sac. Vol. 2. p. 667 "- R.D. "herefis pellagiana regnau/t Aimo incamationis dffmini .CCCC. xlvi] " I. At foot of col. 77. "sanctusgermaaus" C. "altiffiodorenfis" B. (=of Auxerre) [gallie. " tricaffine ciuitatM episcopus "I. ( = of Troyes). Wr. over Lupus a " ArchiepjVcu^am Landa««»fe»« scilicet vt inf?-3 patebit Et sz'c vt yidetUT fait fimal Archiepwca/us la«daue»fM et ciuitatw legio- nuOT iupet fluaiam oika»« fite /nota bene." C.^ Lanntam' "' lantaf " and 1. 11, " Limites twritorpi] de landaf." D. "Angl. Sac. p. 668." R.D. & "limites diocesis antiquiores" (1. 28), D. MARGINALIA. 337 PAGE LINE 69 29 70 2 16 18 71 18 71 22 72 s 7S 12 23 77 4 12 18 21 78 7 22 23 23 27 29 79 5 20 28 80 I 9 18 23 27 81 3 II 14 82 4 22 24 83 8 84 II 84 23 26 8S 13 IS 86 4 26 " No^'a hk Erging et anergyng i«f«z diocefiw Landa«««fe»? ''. C. " Noto regalcOT parewtelaw? faticti dubncij lawdaueKfw q«ond«m Archipj-ifulw. metropoUta«i toci«j dextrolw magne brita»ie pn- matzV / ac apoj&lice fedw legati i» ciuitate metropolitana la«da- uenfi del" C. " Noto bcK? contra violatores pnuiIegior«OT eccl«rie hmdaMeniis" ? D. " Note fupra tiw-ribilew tentenciam contra qKofdam domi»os Anglie q«i poffeffio«es ecclejie \iZxAaumsis abftuleru»t retine«t minuuKt ve\ temfiyarijs vexac20«ib«j fatiga»t dictuw Landa- »^«fe doffzmiam e/c" C^. At foot of col. 80. " No& hk o^omoda fanct«j telia»; coni^craaA danielew \n Epif- copura bancore»fi ciui&te Et quomodo ciuitas bancore«fw erat f«b archiepifcopatu \and.auensi. ac etiam 'E^iscopus bancore«fis. fab archiepjjco/atu landaaOTfi fuit ^ note bene " B. At top of cols. 8i-2. " Teliaus " is evidently a mistake for Dubricius, "Mochros super Wy." D. "tranf. Wy". D. And 1. 7, "Angl. sac. p. 669" R.D. "Rex WeKcie et Erchyng " D. And p. 76, 1. S, " ripa wy." D. " In Goweer "or" In Gweer " D. [fuit" P^ " penalvn iuxte tenby Vi5i terchxm corpus sancti Thelyai fepultuwe Lannlmaur. "lanteilo mawr" C*. And 1. 15, " ripa taf " D. " Note bene hoc lataj et -precox vt predicta Unc et dominia. ilerum reuifrtantar Episcopatui Landa»«»fi p^-out prius fuerunt" B". "Note fnpra ad manuwz maledictionem dominoraw? et B.Tioium qui abftuleru«t aliq«as tenras feu dom««ia ab epifcopatu Landauie e/ pr«cipue peKnal6n rf lan»teilo ma6r" ?B. Atfoot of coL 88. " la«teilo razur v6i corp«y fa«cri Thelyai {epultnm fuit" P^. " Lectiones de vita tancti Dubricij," L. "Rexerchywg." D. " S-apradictus Rex Erchyng, pepiau / no»«i»e /fuit paXer Sancti Dubricij ^ proat haietur in cronicw ap«d collegium de war- wyke, Et inpra nome» dicti Regj'j patHs fancti dubricij prius recte scribebatar a«tiq«a manu, et quidam novellay voluit corrig^ye .*' vt fupra fed fcripturaws antiquaw corrupit et male fecit." C". At foot of cols. 89-90. See Pal. Notes. "Eurdila'"V. ? A ^ erased over the a. " rex pepiau iufsit filiam eius Eurdila in aqua mergi " V. "deinde iufsit earn co»«buri/" V. Lectio " .1)"" is marked as beginning vfith Qui &c. [cols. 91-2. "ynys evrddyl" P' " dedit filiaa matri dubritij " V. At top of " qualis puer dubritius '' and 1. 3, " qualis vir " V. " de discipulis dubritij " and 1. 15, " de loco qao docuit " V. Lectio " . n)°. " marked as beginning with Et. " ap»d mochros docuit " V. " de iufsu angelico de fue inveniendo " V. " fus albi coloris est inve«tus vbi oracalum (vel) habitac«lum fecit Lectio ". ui)"." marked as beginning with Cum. [dubritius./" V. " qaomodo dubritius multos curauit etc "j V. At top of col. 93. Lectio " .V? '' marked as beginning with Qteadam. " de vafis evacuatis iteruw repletis./" V. Lectio ".vj"" marked as beginning with Confagientibtcs. " dubritius captam a demonio liberauit." V. " in infula Enli mortuus eft dubricius" V. Lectio ".vn)"." marked as beginning vrith Sexcentesimo. "Hota hie de obitu fa»cti dubricij et tranttucione eiufdew" C. At " Note bene hoc folium " B^ At top of col. 98. [foot of col. 97. " Efni decanus landauensis vt verfo folio apparet" V. Lectio ".ixf " marked as beginning with Bis. [conftructa fiiit "I " MillefiOTO ce«tefo»o vigefiOTO anno uero ecckiia la»dauen«i maius 338 APPENDIX II. PAGE 87 LINE I 17 27 30 88 II 16 23 90 3 5 92 27 94 20 95 I 27 96 13 97 I I 3 12 99 100 3 II lOI 12 103 104 22 25 105 106 21 14 24 25 25 , I R. D. At foot of col. 100. " Indulgencia hendactonhus conceffa" B. Wr. over Radulfus &'c., on col. 100, 1. 2. Jndulgencia is wr. over an erasure. "No^3 bene req«ific«o«em vrbani landaz/fiKfuV ep2V(!/>i contra episcopos herfordie et dewi Cue meneuie, etc " C. " et m«ltos monachos opp«ffores iKvafores et raptores ecckjie caihedralis handaveniis " B. At foot of col. 100. "v. Usserij Primord. p. 85." "e Wharton Angl. Sac. V. 2'. p. 673.' " Nota pluraet maiora hijs . fo. 68. posiea. [=fol. 39, cols. 153-6]." B. Wr. at top of col. 102. " Anno doz«i«i C.1.V)." I. y^x. avex Eleutherij papce. " Scilicet raio." I. Wr. over Willelmo rege. "'Nota monachora»i iKvafionem. " B' " glafto«ie glowceftHe tewxburie «^ alior«OT«fc." ?C " Goldcliuie «i! alior«»« " ?B. " Dominia ecc/me quedzm »** peiionatus specificata." D. "Teritoriuzre Aicitur q«od maxime teratur ]t«m teritoriuw dicitur q«3fi tauritoriu»« / ideft. tritu?« bobus et aratro. " I. " No^a epifcopos expoliatores scilicet episcopos fancti dewi et epis- copum. herfordie . vide per totum. eorum iniufticiasi" C. "Nota bene et applica oppreiToribaj landauie prins / Episcopis scilicet menevenfi et herfordensi/. " C. At foot of col. 108. " pfflpa fec«»d«f Calixt«j jn concilio remenfi . Millefimo centefimo. decimo nono. Anno . i^camaczOKif domini . 111 . kaUndif nouembrif." In a XIII century hd. At foot of cols. 109-110. " Nota bene pro ecclesia cathedral landauenii / pro po&Sionibus fuis ablatz'j ac iterum. recuperandzV et reflitue»dw. C*. "No/ofup?'a bona»« exhortac«one»« pro dioceffanis Landaue«fibaj. vt ecckriam Landaue«fe»J matrezw eorum iuut boni filij ad- iuue«t ablatas-q«« ei poffeffiones et bona recuperare iecunduta daiam eis a domino facultatem viriliter fludeaKt, per hoc enim et omnipotentis dei henedictionem et giatiam et remiffionem iaoium conkquentur peccatorum vt (npra, vide alias latius (?)" C°. At foot of cols. 109-HO. "v. Wharton Angl. Sac. Vol. 2. p. 662." R.D. Attopof col. ill. " Nota de vita Sancti Theliai Landauewfis ecclejie Archiepiscapi vt in Rubrita fupmus patet qui etiam fiiit Axchiepiscopus Ebora- ce«fis «/ Archiepjiiro/«s Dolenfis vt alias patebit" C. At foot of cols. 111-21 " 'Lectio .]' ". The Lectiones in this life have been marked differ- ently at different times by later hands. "Ifte etiam fanctilTimwi telia«f fuzt de parewtela regali cuius auu«calus erat fanct«j dauid Archiep«Vfo/us mene«««fis, post cuius inorteOT.*' fanct«j telia»j yfmaelew coniecramt in epif- copu»« menevenfem fuccefforew? in mediatum dicti dauid archi- episcopi axmnculi iancti teliai vt pr«dictu»» est," C. "Angl. Sac. p. 663." R.D. "Vique minuenfem ciuitate^;. ]fta est vera et antiqua \iteta, ficut patet .4'°, fo. postea ad manuwz . egifto- caueat corrector. Q»e ciuitas ia?« meneuenfis vocat«?-." I^. At foot of col. 144. " legerent." In a XIII century hand : marked to follow historias. "Angl. Sac. p. 664." R.D. " Nota fup^-fl quod cathedra cedrina in qua fedebat Sffl«c^«s The- lia«i lerofolimis fuit cathedra in qua fedit deus nostei ihesus christus p?-«dicans iudeis regnuw dei/" I^. At foot of col. 120. " per ehdomadas." In a xiil centuiy hand. Ergo fanctai teliaaj maior episcopus dauid fujt" ? C. "Nota hie de campana £ancti theliaij" C*. " virtutes campane fancti- theliai " ? C"*. "Angl. Sac. p. 665." R.D. MARGINALIA. 339 PAGE 107 108 114 "S 116 117 118 "9 131 133 LINE 23 28 120 4 123 8 124 9 20 125 3 128 4 25 29 129 16 130 I "Q«ere e/ vide qMot«i?quosfufFraganeosEp2>fo/os .-^ h3i5ueru«t Archi- episcopi Landa«c«fef fob fe. q^za omnes episcopos fub dext^-ali britareia ^OKtentos vt patet ex nor fancti Teliai graffo, landauentis aichiepiscopi vide tupra fo. 48. [=fol. 21, cols. 81 — 4.] " B. At foot of col. 123. Apparently "quia" is a clerical error for "qaere." "Vide hie q«aUV«r ipjo habuit fufiraganeos" C*. At foot of col. 124. "De Epwco/o bangorewfi quomoSo fufiragane«i Sancti Teliai de alijs q«ere." B. At foot of col. 124. ' ' Ecce hie quomodo fanct«f Telia«j fuit archiepiscopus dolewfis, quanquam hie episcopaXus 'appellet«?-, quia ap«d del erat fedes archiep«j«/alis vt prius hie \iabetur ma«ifefte," ? B. " Ver hoc tnim apparet quod Lanteilova6r ewet in 'Episcofata Lan- daue«fi, fic«t et malte alie eccle^ie t«mtoria ac do;»z»ia, que iam iniuste alienata f«Kt vt videtur Ex iflo fancto graSo fanctiffim teliai," B'. At foot of col. 131. ' ' No/a quod fanct«i telia«J habitauz't in fede fua episcofaW yfque in coninmraationem vite ^ c^omodo ergo mortu«j est ap«d lanteilo ma6r ? Vt alias dictu»« est, 'Rectoria (?) de lla«nteilova6r fuj't pro tempore de. et in Ep?>e<7^atu Landa»c«fi et adhuc esse debars/ vt IK hoc facro graffo pa/«/ manifefte, " PC. At foot of col. 132. "Ecclefia minuenfis / iedrmnc yocaXur ecclefia meneuenfis. etc." ? I". At foot of col. 133. "Noto hie quomodo Sanct«i Telia«j plares coniecrauit episcapos. per tegnum bnta»nie. mitte«s illos per patnaw diuide«s que pffljTOchias siii ad oportanitatem cleri et popali etc' Noto." " swVjVe/ Uandeilo va6r vbi moriebatM?- «;." ?I*. [C "No/a optime hoe latKj pro episcopo landauensi et digKitate fua qKi duduff? principatu»z tenebat fuper omnes eccWias tociaj dextrolis bntawnie, Vide pl«ra fupra / ac etiam fo. 53 [=fol. 26, cols. loi— 4] «i?fo. 68" [=fol. 39. cols. 153—6.] C2. At foot "Angl. Sac. p. 666." R.D. , [of col. 134. "Nota hene hoc lat»j pro priuilegio Et note fo. 105. [=fol. 76, col. 302] quomodo Ecclefia iaxidauensis est omni pnuilegio et libertate conioM&ata . nee etiazra refugiuw? violandaw :> imo in omnibus conferaandum Vide ibidem bene" B*. " [Ec]ce bene omnia Yu2c time»da et t?-eme«da qaaa m«lti facie»tes contra \uec cotidie da»zpna«tMr " C^. " Note pHuilegia in walica." C. " [Lla]ntiho [Cre]ire»ny" D. ' ' note vbi nat«i est Sancius Tileaus (sic). " D. At foot of col. 144. Trem cam. " trefgam" P. Demetice regionis. " Suthwallie" D. " Note hie de feptem fiatnhus fanctzi in vna die natis ac per fanctiffiOTam teliauzn a morte fehcite?- liberate." B=. At foot "landyf6rwir infuthwalia." P. [of col. 148. Lech meneich. " lati«e lata pet^-a monachor»OT." M. "Mathru in pepydia6c." P. " ]fte fanct«i Odotheai Landaiie^Ki qaondam terci«j archiepzVeo- pus / Mt filial Reg2> annoricor«OT comugallie fiue pame britaKnie / et tait nepos {ancti Teliai qaondam landauenBs fecuKdi archiep/jeo/i , natus ex. forore fancti teliai nomine Anauued feu anaumed ^ et rex pate?- fu«.r vocahatur . Budic . vt iupra patet." C. At foot of cols. 151 — 2. flaua pestis. " Wa/j'ce . y vail velen. " ? C. "fifo. 53 [=fol. 26, cols. loi — 4] hoe pnus habeiur et plus / scilicet quod Eccleria "Landauensis. aiiaium omnium 'Ecclesiaium Wallie lemper magiftra extitit in dignitete et in omni pnuilegio. donee tandem per fediciowes etc." C=. At foot of col. 154. " Antiqui limites dyocesis" ; 1. 17, "postmbres limites" D. " Recup«mcJO rHiSxcum quaruKdaw " D. Y 2 340 APPENDIX II. PAGE LINE 133 6 134 6 6 25 13s * 16 21 136 29 138 29 140 3 6 141 4 8 17 19 142 14 25 27 143 8 8 23 ( 144 6 7 I4S 3 19 146 4 23 147 10 149 13 18 149 ISO "SI I "52 4 153 2 iSS 26 156 6 II IS7 20 " limites dyocesis pofteHores specificati. " D . Wr. after diuisia. "Tuy"; "vfc", (1. II); "neth", (1. 16); "Taf maur", (1. 21) ; and "Tafvaghan"(l. 22.) D. " No/fl pn«i Yimites pnores diocefis Landa«eK«> .-^ ex caufa et hie poft«nores liwi'tes epuco/at«j Lando»««Kj ex-primuntur in Walica." C. At foot of col. 156. "vlk"; p. 135,1. I, "dowr"; 1. 35 "taratir"; 1. 40 " wy." D. " Legenda de vita fa»cri Odothei " B' " q«ondam landauewfjj Archiepiscopi," C=. Wr. at top of cols. 157-8. " Noto de loco fuo proprio Lan Teliau maur, et locucjo fit de fancto Odocheo [ar]chiEpwco/io I,andaue«fi / Quomodo ergoisim alienntur lan teliau maur / ab episcoj^tn La[ndauensi] vellem cognofcere ./ libenter" C. At foot of cols. 157-8. "No^ahicAu3.il. "Brockewere." O. and 1. 24, "iam tintarn." C^. "AKf/«ce feuarne." & 1. 22 "hoc erf t«nritoriu»«deMatharne." C^. " Noto hu»c finew o aber" C^. "pul Muryc." D. bet. " vet" C. The same gloss at I. 30, and p. 143, 1. 4. " vet aber meuruc." C. [foot of col. 166. " cum applicac«o«e nauiu»« vfq«« ad portuw mauricij." C. At " Noto hu»c ordiKem de laicis et de clericiV C. Gfuhyr. " Gower" D. y dylyt melen. " i(/ erf y vail velen" C. ' ' Morga«t Rex morga«n6c ffilius Athruis et Athruis fuit filiai Mauricij regis, Maurici«j v«ro fili»^ fuit beati teudrici martirjf." C". Wr. on space left blank by or. scribe. " Nota hie abbate»z llarenvUdut va6r" C^. [nawc." C " Rex de brechyn(na6c)" D. And 1. 19, "Aguftaj Rex brechi- ' ' vide an Yusc aq«a vocetur ).\inn ynys yvavon vbi itaientur tK- mofte fattyfte bremys" C^. "cambnce, llan« karvan" C^. Also p. 148, 1. 14. " Noto iw Eluel rf quere. '' C^. Wr. after the rubric. " Q«ere vbi iacet" "q««afu«dator erf LandawfiKfir ATchiepiscofatus « postea!' C. At toot of col. 290. ' ' Note de of waldo wygornie episcopo et quo tempore floruit/" ? B. minugui . "Mynnwy." D. "gorenyth." (1. 27). F. "note bOT« hie Euyas de episcopatu La«tda.ndum contra tyrawnos ac malefac^ares eccl«iie" C. At foot of col. 320. " Note fupra de 'Ejpiscopo herwaldo . et quod s«c {cnhiiur nota .*♦»" C. At foot of col. 320. " Wharton Angl. Sac. V. 2. p. 670." R.D. " Herwaldi Episcopi 'Landauensis per gryffiduOT pHncipew? n(ote)." " Confirmacio priuilegj'i." E. [C. ' ' prandhxm episcopi vi confnmptam et comzweftuOT per alios" I). " Erchynfeld" D. "quondam \n episcop&tv. 'La.ndauenCi, vide bene e/nota" C. At top of col. 3^1. ' ' villa fancti dubricij . Villa fancti Theliai / note bene" C. cilluch."gillwc" P. "Note Etguardiii^isrf Edwardi" (1. 19). B. ", Nota gnffiiduOT regew wallie" C. [80, cols. 317-320]. "Note f«b episcopo herwaldo sic fupra fcnbi^ar fo. 109." [=fol. " note coniecracionem huius ecclesie per episcopum 'Landaueniem herwaldu»« etc" C. " p?-«dict«i scilicet herwald«j ^piscopyis landauensis" C. " scilicet pr«dict«j herwald«J episcopus Landaue^ftV C. " id est innnmovith. vt videtur." ? C. yfr. over de mingui &c. " Q«od t«»c fuz't {in) episcopatn (Lan)da««»fi . tempore herwaldi et Jofeph Episcopotum Landauie | (Mon)emuta et postea caft- elluw eius etc" C. At foot of col. 333. "id est de mu«moth " wr. over mingui with "vt videtur Cue monemute " wr. in margin. C. " Note optima»« notaw et memone comvaendandam etc" ? C " Wille/m«s c»«q««ftor." C. " Vide hie q«is fuit episcopus Landauensis tempore v/illelmi con- que&oris anglie etc j" ? C. "hergualdus fuit episcopus tunc "Landauie." ? B. At foot of col. 334. 'ercycg . " hie 'Erchynfeld. " " Ian cattwc " (1. 9) ; " penbre" (1. 10); "Ian elli" (1. 12) ; "langynydd" (1. 13) ; "langyvelach." (1. 17). D 344 MARGINALIA. PAGE 280 LIKE 8 13 284 28s 289 290 19 2 6 8 34 303 17 22 313 I 9 314 29 33 7 30 315 17 20 317 5 33 321 324 327 329 I 33 S 29 18 330 II "note hie de obitu herwaldi e quo episcopaXus ceffauat iii) annis. V. men&hus . vi) iiebus " ? D. " Vrban«j archidiacon«i landauemis in 'Episcofura Landauensem coniecraiur j et immediate ante ipfu»« ceffa«zt episcojl>aXus iii). awnis .v. me«fib«j et vij . dieba^" ? C. At foot of col. 280. " Hk defu«t nefcio quantum. C. Following iimul at the end of " Hif exultet." In a XIII century hand. [col. 280. " male fecit q«i ifta rafit feu iflas t«n:as p?-«beKdas (a)bolevit " . C. " ho.; ha^etM?- fupra 32°. fo." (= fol. 8, col. 32.) C. " Pater nofter qui ef in celis fcantificetur (sic) nomen tuum Ad- veniat regnu»« tuum." At foot of col. 342. "herwaldaj' erat brito patet sapraiolio 109. [=fol. 80, col. 317] parte prima." D with " hie incipiebant anglici rege[s] " C. wr. above, and "mortuus 48 conUcratio fua" wr. under late. "de q«ibus xiiifi"' prehendis conilitut[tis prira]uOT per henricum Episcopuia i,a.ndauensem q«ondam priorem de bergeue[ny scriptum est] li«gua gallica et fic tot p«bende hie adhuc" C. ' ' Note infit-a de Roberto le fiz heem Seignai*' de glamorgan in cuius tempore 'EpiscopaXus 'La.ndauensis difcipat«j et quaH deft;ruct«j fuit, igitur iam fiat eme»da candigaa, quia infeinus co«ti««e pl«res pj-op^e?- hoc deuorat, " B. At top of col. 355. " Videa^a?- b«nc graffus beati teliai de taliu»« i»iuftor«z» grauif- {imis anathematib«J etc." B. At top of col. 355- " Note hie de luc/o prima tocius magne brita»ie cAristia.no rege / ac landaue«fz.r ecclejie fuKdatore." B. ' ' Robc?-te Erie of glowcestr« " S. " Note dnrationem vacawris episcopaius " B. " Note bene quomodo vrban Rome morebat«?- ibi placita«s et laborans pro iurib«j ecclesie fue Landa«««fw etc." B. ]fte Henric«j de bergeveny y coKftituit xni| . prebendas in ecclesia, cathei/roli 'La.ndauensi ^ et tot adhuc deberewt effe ."^ quarum .xm)""". p^-flbendaraTO Ucundum ftatuta noftra / octo defemiri deb(ent) per vicarios facerdotes, Qaatuor vero per vicarios , diaconos, Et alie due pyebende defemiri debent per vicarios fabdiaconos, Qai faciant xn[ii] vicarios seruientes (?) . xmfi" prehendis / feu xniiF.'"" canonicis p^T-bendarijs vt premifluzw eft«;fc." B. At foot of col. 356. " GylbeHe de Clare." B. Also p. 317, 1. 6. " Rychard de Clare." B. Also p. 316, 11. 4 and 15. " Edwardai Primal." and " Tempore Edwardi p?7mi" (1. 13) . B. Et obiit apud. " Landaf et sepultai est in capella beate marie ihidem fab lapide marmoreo " B. " Spectat eccWie C3.thedrali iandauie" U. " lanedernen„,„v„^^,>.^„„~x^v)4 " V. " Ecciesia de Jeolefton„„,„^., ,„,xvu]4" V. Between 11. 5-6. " lanthoii ,^„^,^^vi)* ob' || PHor de la»thon ,,^u]''- ob' q? " V " Abbas sa«cri Augustini brift<;// pro manmo de Pennarth xix^' ob' II ixs- v|d- q^ " V. Between 11. 18 and 19. "*»»» ep'm toK»»«»«»»» pro temp' et sp.' vna cnm firma. de haSelec x'i' xms vd o q'. Wr. at foot of col. 365. There is also what looks like a copy of this written under it, but both entries are faint and difficult to read. J.G.E. "x^K^r" 345 Palccograpf^tcal Hotcs. Contractions. Cp.= compare; Aii.^ different; iid. = Mnd; \.=line; \i.= later; or. = original, originally; p. = page; wr. = written. N.B. — The Notes refer to the letters or words italicised. plana. Wr. Ir. over an erasure. dexti?ralis. The contraction mark is late. CONFESSO^IS. The MS. character=2. conf/agrauit. Altered from r. iancie. The contraction mark is late. una. The a is accented. Columia : 1. 28, scifum. Wr. over erasures. uirtutu»2. The m should be underdotted. **. "fcif" erased. p^-icepit. Contraction mark Ir. construrtum. Altered from r. " ac " left out. Read " ac peripsum pariter" &c. ceptum. The upper half of c has disappeared, owing to a hole in the vellum. See note, p. 16, 1. 20. fiiera/. Wr. Ir. over an erasure. Originally fuera«;. euacuauera^ / Wr. Ir. over an erasure. spiritK. MS. reads n. oibatem. Wr. over an erasure, pmtissimi. The er should be underdotted. flfemoraretur. Inserted by a different hand. Ite in pace hodie reuersuri. In paler ink. quissiui. A cedilla erased, [MS. diabo/o. Wr, late over an erasure, which has made a hole in the preparaAim adamauit. Wr. over erasures. ozdinare : p. 18, 1. 7, coluwbam: 1. 23, resistms. Wr. over erasures. obtfim^«rans. e & per are wr. in dif. ink over an erasure, and the a terras. In dif. ink over an erasure. [is altered. deo : 1. 14, tra«iy^rtauit : 1. 23 puen Wr. over erasures. nomen. "nom" in MS. Read nomine, which is wr. above line Ir. illuscercente. Altered from ». usque hodie fluere : p. 21, 1. 18, namque. ? By a dif. hd. comity. Altered Ir. into 0, without erasing contraction mark. ««dual»m. The ni here, as well as on p. 23, 1. 4, are altered into iu or ui : the v is wr. over an erased 0. ubi. In different ink above line. ««dualus. More like ajdualus, as also on p. 23, 1. 29, etc. a.Aductam. The first half of d is an unaltered c, while the second part and the letter u are wr. over an erasure. sahito. The / is altered from 0, and the is wr. over an erasure. -hertas. The contraction mark is later. j«dualo. Here, and on p. 24, lines 3, and 6, the form of the letters is neutral, and we could read ui equally well. PACE LINE 2 3 3 20 6 2 10 17 II 3 9 12 22 12 18 19 23 13 4 14 8 IS 3 9 II IS 18 24 30 16 7 20 27 17 28 24 28 19 13 29 20 II 28 21 22 4 21 21 23 S 16 25 29 346 PAL^OGRAPHICAL NOTES. PAGE 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 37 38 39 40 41 42 43 45 46 LINE 23 2 18 24 I 19 24 4 14 7 9 10 II i6 19 22 28 II 20 24 2 2 9 12 13 17 22 26 4 18 6 II 20 25 27 I 9 10 21 22 18 10 21 21 26 14 23 15 19 £ue. The ? has a cedilla in the MS. & in 1. 26, the stop after VI = Six thousand. [ " seculorum " looks late, " diuturnio2"- Inserted by a XV century hd. on space left blank on col. 31, and marked to come after anteactis. beatum. Corrected by a xv century hd. into ' ' beatozum". See facsimile. The first line was wr. or. across the MS. page, and the second line about two-thirds across. What are now line I of col. 34, and 1. 2, of col. 33, are palimpsest. Lines 20, 21, of col. 34, have been retraced. .c— centum. There is apparently a faint contraction mark over pairaonem. Altered from r. [the c. posn't. Altered from n or ri, ue/. Altered from ? t. quilibet. Altered from ue and the i after 1 is in dif. ink. habeat. Altered from e. Or. wr. Ke=habere. The contraction quietas. Altered from 0. [mark is still left, .^ominibus. Wr. over an erasure, eas. Altered by partial erasure. After "Rannulfo " there is apparently a faint stop, rot?-ocho. Altered from ? h. saresberiis. The r is altered. Read r. •noro. Altered by partial erasure into roro. prese»tiam. Altered Ir. from r. xallam. In different ink. [accented the u. lann c«m. The hd. which inserted the second cum above line has ci»2liuer. The scribe bungled here. He first wrote cia then added. a linib which is something between i and /. Two lines are left blank in the MS. at the end of col. 40. -rabilabjis. Rubbed nearly away, frat^-zbus j and herfortensi (1. 8) Wr. over erasures. dequa. Wr. over an erasure. fe*uel. There is an erasure here, permitta^. Altered into/ apostolicam. The c should not be underdotted. »zatrem. A limb has been erased partially before the m. dedications/; Later. ? wr. over an erasure, exifjteritis. There is a faint contraction mark over ti. /areatif. Altered. The f was beheaded in the printing machine, maliis. Altered from « or « by erasure, apostolicam. Altered from ? li. Octo'b. In the MS. each letter increases in size towards the end, bonorMn. Wr. over an erasure by dif. hd. [especially the B. perperam. The e is accented, e sic. rectitu- Hyphen broken in the printing machine. ca»tuariensis. Altered from ? r. apostoli« : 1. 11, tu/. Wr. over erasures, qaadra-. Altered from ? a. uerita/^. Wr. over an erasure, t. The cross is in the margin. ? later. liberalitate. Wr. over an erasure, toui. Altered Ir. from_j'. hal : 1. 24, -encUsti : 1. 25, ychimer, hald«, nant. The vowels a, i, i, a, u, a, are accented, possibly by original scribe, hu/c. Wr. over an erasure. ecclesiVs : & 1. 22, coit. Altered. seruOTvm. Altered from «. suis. Wr. over an erasure in blacker ink. obseruan' : & 1. 22, episcopus. Wr. over erasures. "1 PAL^OGRAPHICAL NOTES. 347 AGE LINE 46 29 48 I 6 20 49 I 16 49 SO 51 52 S3 54 55 56 58 59 60 61 62 63 65 66 67 69 20 20 8 16 18 24 19 3 8 9 12 16 25 9 20 9 18 17 24 29 3 3 14 I 13 17 21 IS 16 30 23 6 15 21 27 30 24 29 4 9 27 5 2 4 14 7 Wr. over erasures in smaller characters by a dif. hand. j«ter : & p. 47, 1. 13, s«fcessoribus. Wr. over erasures. p«/?ori. Wr. over an erasure. £xortatlo. Patched with yellow, iniungjimus. Altered by erasure. Aimmonitio : & 1. 16, Capitula. Patched with yellow . to 26. The Rubric heading here is wr. mostly down the outside margin whose edge has either worn away or been clipped slightly. The end of each line is thus gone, and much of the writing is faint and hardly legible. StjU, all but one word, or part of a word, has been made out : [ualde] alone is doubtful. -ciali[ain}. MS. reads -ciliaj- -omm. In quomm. MS. character =2. exigatwc. Wr. over an erasure. /Hi. Wr, Ir. over an erasure ; also the third limb of the m pre- ceding, and the i following this word have been " touched up"- pennitti»«us. Altered' apparently from 0. contem^serint. The p has an abnormal contraction mark which c/ericus. Altered from r, [might stand for ^ro, per or par. ceattfimo j prefente Willelmo cantuariensz archiepiscopo. Altered over erasures of -um, et. Should be underdotted. ' [-*'») and -m. itinere Landauensis episcopi . v. Wr. on inside margin, uenwunt. Or. wr. uenmnt. anime. Altered from 0. jue. The g has a cedilla in the MS. pairante. MS. has contraction mark over an as well as over the ^V. etiam. Wr. partially over an erased e. asser«;t. More like in in the MS. ^e : & p. 57, 1. 17, con^eritur. The q has a cedilla in the MS. permaneas. Corrected in a xv century hand into piomoueas. Cauf. Sic in MS. Read " caufa". dominu/'' Altered from i' or possibly r. pro nobis iawi. Wr. over an erasure. /strateu. Wr. over an erasure, and prolonged upward by a Ir. hd. gue. The g here & on p. 61, 1. 8, has a cedilla in the MS. ^um. Abnormally formed : more like e than i. irrogori. Sic in MS. Altered late into a. htfnorio. Read "honorio." utriusque. MS. reads "utriusjque" sSfemit. Wr. over an erasure, corn^^imus. Sic in MS. Altered. Cantrebic,4ann. Stra^u. Above line and apparently late. ap[M^]licam. The usual mark of contraction is wanting, diligentms. Altered by erasure, and the mark of contraction for aduers«s. More like ii in the MS. [us looks later. p[re]fate. The mark of contraction is wanting. interim. More like un in the MS. deprecamuj. A misprint for " deprecamur". apojfolice: & 1. S, aposiolicam. The mark of contraction is wanting am^iguum. Altered from p. [in both cases, parrochiali^s. Altered from li. di*rimi. Wr. over an erasure. gae. The g has a cedilla in the MS. ak'if. Over the i there is the usual contraction for -us. The scribe added "-if" without cancelling the -us. episcopus should be followed by a stop, " episcopus. " Sic. ami-. Or. scribe placed the usual mark of contraction over the c, but a late bungler has needlessly added an o\. 348 PAL^OGRAPHICAL NOTES. PAGE 69 70 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 10 II 14 21 25 10 5 7 6 IS 4 18 22 23 27 II 8s I 18 LINE 13 amnibus. o and first limb of m are wr. over an erasure. 7 Statu^am. Wr. over an erasure. 16 ^a^ (est). Later. ? Wr. over an erasure. 24 honoris^a«. Wr. over an erasure. ? later. 29 ultion?*. An erasure after the i. 27 ulR Wr. over an erasure. 2 nir. " nif " Sic in the MS. 1 1 fancto. Altered from ? ?-, & 1. 20, cimmeired. ? cimmen'ed. 21 Between cinuin and Colt there is more than the usual space, and the stops both before and after Colt are close to it, and look guoidci. There is a faint stop after "guoidci." Sic. [late Bocha. Read " BochA". ilj'ac. Neutral forms, cf. il«?c, p. 75, 1. 3. In neither case can one, with any certainty, decide between ui and iu. /fetro. Wr. over an erasure. ? later. anathewate : & 1. 23, aduaXlem. Blotched, probably owing to eclin. Not well formed. ? altered Ir. from c. [having been wetted. em««dationem. The en should be underdotted. gai. Altered late into 6. nisi Words erased. dicentes. A misprint for " dicentis." Ta.m. Altered Ir. by slight erasure into Taui. iuil»id. Irregularly formed. bet igueithtineuur. The stop after r is now a hole in the MS. [Lectiones de vita sancti Dubrkii.^ In a xv. century hand, Pe/iau. Altered late into b. & 1. 25, spamosus. Altered. eiJrdil. Altered late into «. ossmm*]. Possibly altered by partial erasure from a. There is also an erasure at the end. ? wr. or. ' ' oiTuum. " After " foret " there is an " omission mark," and in margin " eam i«ueneru»t " are given, in hd. D, as the words omitted, /epererat. Contraction mark for er erased, amplexatus est infantem. Wr. above line in a xv. cy. hand. er° ram. Wr. Ir. over an erasure, bonuj. Contraction mark (twice) =»i. e^rdil . Altered late into a. Also on p. 80, 1, 19. l«chou. Altered by partial erasure into "l^chra." Zouan. ? /ouan. Between L ox I and / it is occasionally most difficult to distinguish. ret«iuit. Altered by a late hd. into i. [and may be accidental, solra. The i has a punctum delens in the MS., but it looks late circaas. An e inserted late above ua, thus reading circueas. totMOT. Wr. over an erasure. emenda»da. Altered late from a. spatio I toto. Inserted on space between the cols, by a late hd. misteria. Sic in MS. Read m[m]isteria. -habundaw^. Altered and inked over later. ilexif geaAya%. Partially erased by (?) wetting and rubbing. nomine. Erased but still faintly visible, with ~ Aentibus. Wr. late over an erasure. [margin in a xv. cy. hd. melioratam *. Erasure. ? &=. finiuit. ** Erasure of a later insertion. [printing machine, dulcifluo Should be followed by a stop , which was broken in the Initial big capital E is faint from being erasured and altered by a late hand into an ordinary capital E. commendatd fa«t. Altered Ir. from " commendataw rft.'' The a has been altered into a, and the m and e have been erased. Quod. Altered later from Quo. & 1. 19, pape. Half erased. reAquiis. Altered. & 1. 20, lauarentur. Altered from ». 14 14 2S 28 29 13 16 18 27 27 20 28 30 20 27 28 2 12 IS 30 S PAL^OGRAPHICAL NOTES. 349 PAGE LINE 86 28 87 17 88 18 25 89 3 7 12 90 19 26 92 6 23 93 4 S 94 22 26 97 10 19 98 8 20 22 99 2 6 100 6 23 lOI 12 26 102 4 s 14 104 3 22 106 29 107 24 108 4 9 109 19 III 14 IS 16 112 10 114 II 26 "S 8 24 116 4 27 28 118 II 119 10 120 4 6 7 8 9 fu?. The e has a faint cedilla in the MS. & 18. These two lines are in a dif. hd. but hardly Ir. duo/". Altered late from i or /, by adding the curved top. Deui*. A (? late) d erased. prefente. The re should not be underdotted. eft. In a bolder, later hand. regi populo. et inserted Ir. above line, thus reading " regi et populo. '' So«c/i. Mark of contraction omitted in MS. di«iuil. Altered from ? o. Puimo. " PRimos " in MS. See facsimile. episcop^. Sic in MS. Read " episcopal/". " obtinere. Altered late from n by erasing its first limb. • ■ \ The / and m should not be underdotted. co;nmissam. \ re/euationis, Wr. late over an erasure. Sex. Half erased Vfith " Septem " wr. late in margin. [perda»t. perdat. Contraction mark placed late over the a, thus reading doctrinsim. A late hand has inserted " p«ct02a " over doctr- magistraii in. The i is ? Ir. , and the in ? retraced. comittabatur. Perhaps a contraction mark has been erased over 0. tam«*. ? en erased. [nulto.} In late hd. on space between the cols., and another n'Uo in hand V on inside margin. le»ius. Slightly altd. by erasure from «. ye«sibus. Or. reading doubtful. ? " «ifibus" Cp. Quo viso (11. 29- 30). Erased and altered more than once. No trace oife left. " legcrent " is inserted on inside margin, and marked to come after dicere«t. Half erased. [historias. ^onerato. ) The h in both cases has been partially erased, and Aoneratos. \ inked over in parts later. [line and ce in margin, manfuere. Corrected later into manfueflcelre, the s being above Or. wr. "pde"=pnde. The ' has been erased and an' wr. over it, which also has been erased in its turn with piede wr. in margin. The cedilla under the final e has also been erased. " PRI, pro/riz, antiquos dixisse auctor est Festus. " — Du Cange. constituermt. Altered later from ? a. qui». Erased in MS. Or. letter doubtful, patriam. The r should be underdotted. eft. A late hd. has drawn a line through this word. "*. In later hand. L. 25, hospita|/j|tates. Late on inside margin. dirigium\ Crossed out and directum wr. on outside margin by a morme. Apparently wr. originally morme. [slightly later hand, tif/his. Faint. L. 16, scfopulum. A hybrid form, neither c nor r. irretzait*. Faint and partially retraced. ? irret««it. exu/ate. Altered late from i. Or. wr. apparently "exj'&te." eum. In blacker ink. ? different hand. fum. Altered : first half of or. letter erased. L. 28, eft. Altered, fanctj. Probably late. deli»quimus. A misprint for " deliquimus. " [late hand. hitecfaciebant "aut diu cauciabantui " is inserted above line by a *. There is an unusual space here but possibly only a late ^S" has innuere»t. The bar through the « is probably late, [been erased. Three lines and a half are left blank in MS. at end of col. 136. Quecunq««. The ue should be under-dotted, bryein*. A t added by a late hand. Cp. p. 121, 1. 4. dy , . . . ,4ac'dir. Erased. The ' is late and makes no sense. papffu I ruzwein. Altered to e and u respectively. diii hac. Erased with ac wr. over hac. pa^. Altered into b. Also 1. 16. 35° PAL^OGRAPHICAL NOTES. PAGK LINE 120 II II 13 \l 17 18 18 21 22 23 23 23 24 24 25 27 121 2 3 4 4 6 6 7 122 2 123 2 124 10 125 25 127 128 II 9 129 130 20 28 131 II 25 132 24 30 133 3 28 134 30 13s 7 9 12 136 10 ^ac. Erased. Also lines 13, 15. guylmo. The third limb of m and the a have been erased, and an a wr. ovet erasure, thus apparently reading gayhta. azwrlyson. There is a faint contraction mark over the a, and a ^ayt. Erasfed. [late m has been erased after it. ynn luhyn hac. Erased with jadi hi hun ac ny wr. over erasure. The or. writing is read with the utmost difficulty even in very gujV. Erased and altered late into guj^. [favourable light. Ian. Has a late contraction mark over it. ^ac . . . . hs.. Erased. L. 19, guell. A t added by a late hand. loggou. Altered late into Ci namjy«. The « is erased. Altered late into namj/«| y. a*y. Altered late over erasure into ? <;. Or. letter was probably (^. lantam. Partially erased and altered intoyC dy. Erased and very faint. ennuet. Sic in MS. ? ennz'uet. gunec,4. The second limb of h is erased and possibly another letter also after the h. The alteration attempted seems to have dy escop. Erased. [been intended for gune«/. dy ^unethur guir hz. cyfreith hz. Erased. hol/laul. A late / added at end of line, thus reading ' ' hol//laul. " ynemelldicetic. Erased. yr neb ajtorro. r erased, i in Ir. hd. above line. dimonuo. Altered by partial erasure into "dimznuo." cat***. Or. letters erased with t6o wr. over erasure. Amen. The fount used has no small capitals. Perhaps here we should print AMEN. The text appended is in the hand of the bungler who has disfigured and partially destroyed one of the most interesting pages of early Welsh : — Nota quod Sancii teliai m^pa excommunicn- cionis Senieniia. quam obtinuit in curia Roma;2iz . contra in6afores libertatu?» et pnuilegio2«»« ecckne cathedralis land- auensis . in die eiufdon more solito anno domiDice jncarnacz'o»is 1410 fuit lecta et promulgata/ Et infra breue die^um spaciu»z poflea vii'" p»^bne de tranfgrefforibKj h«/««Tno(/i. Inftigaciowe diabolica vexate in demenciuwj fiiriofitate cecideru»t et eoium vita durate sic p«rfeueraueru«t. •t. Sic in MS. = ? testibus. L. 6, lech. A hybrid form. diuiraid. Altered form 0, as also in 1. 7. yfat. The top of they is erased and i altered from e, with ferua- turis wr. above line by the same hand as at foot of col. 140. m*tua. Or. letter erased and its modern substitute is illegible. postea. Modem. ? wr. over an erasure. [? m»tua. »»»nuerunt. Altered late over an erasure into d=an. The or. letters are illegible, but faint traces suggest conifznuerunt or ma^hru. Altered from r. Cp. 1. l6. [con«'nuerunt. excellebatm oribus. Printer's error for "excellebat moribus." e^rotanti. Altered late from 0. & pop«li. MS. has " & popl'i " with puncta delentia. cormentu. Blurred and possibly retraced. Cffmmendatio. Has contraction mark over it in MS. excedot. Altered by partial erasure into i. et »astationes. Wr. over erasures. naKt. The contraction mark looks late. After the word ' ' Tyui " there is an erasure of what appears to have been a " heading " (in a late hand) beginning with ' Vita'. uisitati* ab eo limini* ». Erasures. ? uisitatij ab eo Xxxmmbus. sua deuotione. Corrected later into "summa" on inside margin **orare. Letters erased. ? 2«K/lorare. PAL^OGRAPHICAL NOTES. ^51 PAGE LINE 137 24 >3S 10 139 23 141 16 17 142 6 II 22 25 143 26 144 21 146 I 8 24 147 17 148 15 iSS I 157 14 159 8 17 160 18 168 4 169 20 172 30 173 II 180 6 181 9 182 9 18s 26 186 8 190 17 191 II II 16 19 193 27 194 19 196 25 197 26 200 6 204 II 213 26 216 25 217 5 14 218 28 226 12 229 I 7 23 232 10 232 26 domauerat. Altered from 0. Sonera. Erased. L. 21, uiduzs. Altered by erasure from «. monimentis. Altered late from ? u. ei *dixit. Erasure. ?"£." = coredixit. «octe. Wr. over an erasure by late hand. Kolo. Erased in MS. with " iVolo " in hand C on inside margin. u/r. MS. reads "ur" ; altered by late hd. into uir. e/iscope. The/ should not be underdotted. Fmis. MS. reads " Fnis". Declericir. Apparently in a dif. hand. Amm. The underdots were broken in the printing machine. ar Lnhin. Blurred ; ? retraced, sanctor«>«. The um should noi be underdotted. gKuer. Altered late into 0. ch^stiana. The r should noi be underdotted. cyn«ur. The character printed u is peculiar and doubtful. betia«per. A printer's error for "beti«aper." in, and guairet (1. 24). By a later hand. attestantibus. Altered from e. immolawjt*. Altered from " immolantiir"- For "landauie Sanctis" read "landauie et Sanctis". Opposite this line on inside margin the rubric " Spnodus]" escaped notice owing to the word being covered by a piece of vellum put on to strengthen the folio in binding. •Hum. Read «llum. The i was broken in the printing machine, iilius. Over the second i there is the usual contraction mark for & thus reading ifthius. The final contraction =«j elsewhere in this MS. but perhaps it should be equated differently here, pen^ic, & p. 174, 1. 21, Mainerch. Altered from n Sec respectively, uch*. Apparently a c erased. cornugalUam has " britania rainot." wr. over it by a xv century hd. diuni. Sic in MS. Read " diuaii". predictis Should, perhaps, be followed by a stop. arrip\ueni. In a late hand on a blank left by the scribe ; ' ' sepayaxiexit" is the usual word. De clericis . testes sunt. Remove the stop after clericus. Fin. Altered by late hand into Finw. Imain. Sic in MS. The contraction mark, however, is altered. From imain to the end of 1. 13 is by a different hand, gleuissicg. Has".?. ^7«^»//6c" wr. overit by a late hd. .i. = idest. apnmo. There is here an ink smudge which looks late. u«ro. " uro " in MS. Altered late into uiro. ledere . primum. The stop after Mere is probably accidental and concuwbere. The contraction mark is late. [should be omitted. ELiCON. Faint. «auan. The i is boggled and the a altered from 0. el6i. The accent put over the E is probably intended as a dot over the i though its base points to the E. Merthir. Probably wr. over an erasure. 3J0 . Sic in MS. Read "ai/." e/iscopis. The first/ should not be under-dotted, brachial. Blurred j first limb of n is very indistinct, tempore : & p. 219, 1. 7, zllius. Wr. over erasures. be-achan. Cp. Marchan & Brachan. nantb?^chan. Altered from a partially erased /. e«Wd. Neutrally formed letters which might be read iiii, but not uu as on p. 265, 1. 13, where however we should, perhaps, read e»u'd. facerdotalem dignitatem feliciter landauensis ecclesie eitts. Wr. (? over erasure) in a dif. hand. summo archiepiscopo Cynisi . <5r= abaliis anglie plurimis episcopis canonice consummata est. In a different hand. teudu>-. Altered into "f " ; ? later, ded. Not quite normal in form. guorlu?-ch. Altered from c apparently. in Sanctis sais. In the MS. s«m is represented by " . f ." which bety'ord. Wr. over an erasure, [stands iox-scilicet everywhere else, inebrifta. Altered later into what resembles rather than a. Read e^ritutudine. Altered late from ». ["inebriata." ordinaait uuil/elmi. The«isan «inMS., and/islate. heredibuj. The s should be underdotted. lanngwern. The a is an « in MS. secundo. Wr. over an erasure. PALvEOGRAPHICAL NOTES. 353 PAGE 281 282 13 22 23 24 o ^3 283 I 23 24 27 29 30 31 33 iniwicos. ini«icos in MS. misericordiam. Mr Haddan reads ueniam ! »*♦**. The beginning of the statement of the duties of the Archdeacon of Llann DSv, written on a piece of vellum (or paper), was originally pasted over the Postcommunio (11. 1-6). This piece got detached, and is now lost. Mr Haddan's state- ment that " the first words were erased " " to make room for " the Postcommunio is inexplicable, as is also his opinion that the Postcommunio was written later than the rest of the folio. See ^n-^. Cambrensis, 1868, Third Series, Vol. xiv, p. 319. to the end of page 283. The whole of this text has been inked over by a later hand, with the result that portions of the text are difficult to read, as may be inferred from the extraordinary misreadings in the few passages printed by Mr Haddan. eiuj. The one who retraced this folio has altered the s into the contraction mark for us, thus reading emus. Mr Haddan reads suum. decanatim vel ecclesiatim. This reading was suggested by Mr. Macray. Mr Haddan reads discretum et ecclesiasticum ; " discretum et " is hopelessly impossible. spectant^»?. Sic in MS. Mr. Haddan reads " spectant2^«,r". causam heresis rea^m periurii. c in MS. Mr. Madan suggested t. Mr. H. reads causam hereseos mendacii (?) &c. deprjaacionis. Mr. H. reads ' ' dep«^ation«s". indffl^inem. The first half only of the a has been retraced, thus altering it into a later form of e. The g has not been retraced, and is very faint. Mr. Morfill suggested " indaginem." Mr. H. p?-isscripta. Mr. H. xesM postscript : \^ves, jurisdictionem \ anuatim. Mr. H. reads annates. ecclesia infradicte. Mr. H. reads ecclesiarum infradictarum. procurBLdonis. Partly erased, but several friends independently agreed with this reading. Mr. H. gives visitationis. certam summam pecunie expressam inquibusdam. Mr. H. reads et etiam summas rations expensarum impensas I [infra. prope finera huius libri insertis. Mr. H. leads perpetuis hujus libri inductione nomine feodi x ^ . Mr. H. reads jurisdictionis nomine solidos X. The lacunae in lines 4-9 are caused by the piece of vellum (or paper), originally pasted over a hole in the folio, having got jpectat. A misprint for " fpectat." [detached and been lost. os««»«di. The MS. has one limb too few for mun, and there is a contraction mark (thick over the s and) extending in a thin line over the whole word. auxSi&sym.. Faint and bisected by a split in the vellum. The ex- pansion -ilium is possibly mistaken, and the word following it, dignitatis, is wr. over an erasure. deciOTam. The contraction mark is over final " m.'' orroo in MS. Perhaps we should also read orroo in lines 2 and 3 above. (=horreo). q»2. There is a contraction mark (? later) over the ui, which may be also read »«, thus reading q«3m. Neweton. A misprint for Neweton. eaim. There is over the ".n." the same contraction mark as over et. The «/ should not be underdotted. [the q«2 in 1. 21. Archidiaconi. The a should be underdotted. hoc ma&o. The c is like (1. 31). These, being all at the beginning of lines, are very faint in the MS. and were read conjointly with Mr Stevenson. receptant, and inuo/uantur (1. 31). A hole burnt in the MS. The rubric heading is faint, and read with difficulty. The dates and entries vidthin square brackets on this and subse- quent pages are later additions by different hands. Odoirheus ; Cymelliauch (1. Ii); Marrilyud (1. 14); Tri^hanus (1. 18). The c in these four instances cannot be distinguished 10^9. A misprint for " 1059." [from a <. The date " 1106" after Vrbanus has been obscured by later writing. HzVAredus. This can be read equally well H««rhredus or 1264. Altered into ? 1254. [H«?liredus. 1266. Altered Ir. from ? 1256. 1269. A misprint for " 1265." gilb crossed out before "giliberti." installat(us). Read installatu(s). "possessionem" to "1545" (1. 9) should be within square brackets, and from " in persona " to the end should be within another pair of square brackets. Lanrfauensis. Or. wr. Lanuen', then altered. The whole of this rubric heading is faint, and "in zdmissiont sua. prima. " so much so as to be little better than a guess. et. Should not be underdotted. The rubric heading is very faint. The rubric heading is very faint. E/iscopum. The first / should not be underdotted. potest. One would expect possit here, but the contraction mark is that used for potest. " de ca«ra ftudii.'M t t, ■ .. -j "devefturo." j- In rubric on outside margin. "Nomina, episcopoxum ecclfjie landauewm a pHma fundac20«e eiufdem fucceffiue." In rubric at top of col. 354. Trifhanus & Libiauch ; MarAiliud (1. 3) ; Huchredus (I. 8) ; Cymelliauch (1. 9). The <:'s are ^'s in the MS. Lines 30 and 31 have been retraced and " /. Zoche " has been "a tempore," &c. At the top of col. 356. [altd. into "- xi'- vi*-" ; of Vfk as "Samma. Cxs. i''- o'."; of Nether Went as " Summa XXV. 'J- ui^'' mi"*. " ; of Newport as " Summa . lxxv.=. vui.'^." ; '.xxiii. 'i. xui]. =. o'."; of Gronyth as "Summa of Kenefeg as " Surama.. xxv.'J' xvii]^' nil", o'." Altered later into "xlvij"' vm= ].*." of Landaf as xi'J. 1]^ n^^.' xxij. V. Original sum erased and this sum wr. over erasure. v.h ^P Parfiollw *irQCf»rl TjnfTi ** li I'-'" cnKctitnfpH Iflfpr in f and " ob " added after the pence. s„» ♦,»«. ? "m(«?-e abjfque fo«fenfu." Part of the writing is gone, owing to a hole in the vellum, and the rest is not distinct. J. There is a hole in the vellum here, and also at 11. 10 and 11, and p. 334, 11. 4 and 8. J.G.E. 358 7lpp<^nbxx tit. — *- — VARIANT READINGS FROM THE BRITISH MUSEUM MS. COTTON VESP. A. XIV. •*— p. 68 L. I 4 69 7 20 7 10 II 12 13 20 22 28 29 70 30 4 16 20 71 29 10 22 26 72 2 3 4 10 13 16 17 18 73 29 I I 4 5 14 IS 16 Landauenfi/ Reads 'landauenC. [i.e. For 'landauenfif in our text, Vesf.A.xiVie&ds 'landauenfi'. The reader must remember the words italicised as a formula to be supplied by himself through- out these varjant readings.] CLVi. Reads 'c.L.vi. KL' Decem- Brif. with, 'xvlll.' inserted above line after DUBRICII (1. 2). imploranA Reads 'imploranj'. confluit. Reads 'conftjAiit.' ei. Inserted in margin. podum. Glossed fagum. a Henriu* gunua. Reads ' ariu- riu. Glossed cliuum. [gunj'a ', coretibus. Glossed. Jiiscariis. nee. Reads ' et '- Omits ' incolis '. quincentas. Reads ' quingentas' . sinus sabrine Ercic &" Anercyc. Reads 'fabarie erting. et anertyc'. Teithi. Reads ' Theiti.' earum. Reads 'earum'. que (est). Reads ' est itaque '. &=. Reads 'led'. ita. Altered Ir. into ' ijla '. Reads 'autem incujfa uiplaturis.' Reads ' mohcrofi '. [aret.' Reads ' posteriora sfemper seru- Reads 'Pepiau'. Also 11. 11 & 23 ; & 73, 1. 20. Reads ' garth /enni '. Or. written 'nigram' ; then altered into nigram. Reads ' servientibusya^ '. etemum. Reads 'fempiternum' . /oua»n. Reads ' Loua,un ' /unapius. Reads 'Zunapius' Also on p. 73, 11. 4, & 10 Custewhin. Reads 'Custehin '. Onant. Reads 'oMant'. cehjt. Reads ' ceh«t '. dir;4eith. Reads ' direith '- Elgisti/. Reads ' Elgisti '. Collb««. Reads ' Colb«r. or. Reads ' ' with 2 erased. dirguoiret. Reads ' dirguoriet '. henwrit.issirf. Reads 'henrit iffU', 73 74 75 76 cimmej'red. /udnou, elhar««. Reads 'cimerred. /udnou. el- har?3> '. ' cinuin. Colt, arcon '. Reads cin- «uin. Clot. Arcom'. Omits 'guodcon'- cingint. Reads 'cinguit»?"-giut'. sexMSiuris. Reads 'ferua»/«i»/". pepiav. Reads 'pei'piau '. Reads 'sequacibusy^cfiJ^M'ius &' Omits • adlech. longitudo lati- tudo delech usque '. cinguarM«... ciVwmareia. Reads 'Cinguar?» C»»mareia'. testes. ^ViinAa.. Reads 'weraGuid- ci'. eyiecrentur. Reads ' exequentwr maledictionets. '- Omits 'archi-'. uidelicet. Reads 'Jili/et' (sic), merych le»«bi. Reads 'meyrch le«bi'. cilcirc^. Reads 'cilcirc'. Reads ' in longitudinew? '. tnou guinn. Reads ' tno»gui« '. adua^em ruf»m. Reads 'ad ua//em rviini'. Reads ' diraualle/w '. exit. Reads ' exiit '. Omits ' agri istius '. blaznrit Io»biu. Reads 'blanrit.... lobiu'. gloiu cimmVe^. Reads 'glo»J C\TD.\irget'. Reads ' heTieiictiones '. Reads ' Landauie '. guo?-docui. Reads ' guozdocui '. gurta«a». Reads ' Gv.it3.rian or GuitaKa« '- Reads ' pepiauc '. Reads ' ebredil ' & 'ftarat dour '- Reads ' nisi archimonastexio lan- davie.' Reads ' arguftil. raelbiu '. filii. Reads ' fili«/'. Omits, 'hoc' ; and 'amen' in 1. 14. merc^guinus. Reads 'merguinus' Reads ''Liuia.et' which is a proba- ble reading of our text also. MS. COTT. VESP. A. XIV. 359 2 H IS 20 23 24 25 25 I 2 3 4 II ;3 IS IS i6 17 i8 23 24 27 4 ^0 separaueri«t. Reads feparauerit '. Reads ' alum/nuf '. Omits ' ripam ' inantea. Reads ' et deinceps '. uero. Reads ' antem '. uhelhiu. Io«ann. Reads 'Yhelai. Jo^ann '. g«oman. Reads 'goruan'. Omits 'elheam. vudnou. gurdpfui', 2minid. Reads 'minid'. ceAir (twice). Reads ' cejr '. Oniits ' maliduc nant bachlatron ', Omits dul 'uin. maliduc nant duuin di taf. oaper nant duuin mali- diu tafdirgtiairet di aper' Iguern, Tealiau. Reads ' Teliau ' Yfinnaun ida . ypenn y glafpuU. Reads ' Yfin auon . ida ipene glafpnlV Or hytyr. Reads ' OrtAir '■ du^leis. Reads 'du^g-leis'. ynniaun bet inan^ iKj't. Reads ' inniaun; bet inan Hut '. meirch. Reads 'meirch^'. bisgue/lauc (twice). Reads ' bisj gueliauc '- corn cam. Reads ' corcam '. iicem3.-ac (twice). Reads 'isc/4- euiauc '. exueithiniiniaun irhen alt. Reads ' ar uentium inaunir en alt '. iHJdW. Reads 'i&ftiir. O giieit;4tineuur dirgairet. Reads 'Qi zgueit tin euur dirgaaret '. The riibric headings of our text on p. 72, 11. I & 22; p. 73, 11. 7 & 24; p. 74. 1: 10; P-7S- 1. II; p. 76, U. I & 15; and p. 77, 1, 4, are omitted in Vesp. A. XIV but here, in place of the late heading of our text, Vesp. A. XIV has the following rubric : — ' ]ncip«V Vita fa»cri Dubritii Architpiscopn. Urbis legionuw. xvm. kl' Dec '. Omits 'fuit'. uocatus. Reads ' uoczVatuf '. Ebrdil. Reads 'eurdil'. quam non. Reads 't^twd illam mon '. Reads foret. ' inuenenmt earn in- colamexafiliusque quern in medio pire pepererat iuxta/axum qaod ididem inte/iimonium. natiuita- tis pueri pofitum est. ingremio ienentem . uejiilms tUi\is atgue capillif ab omni compuftione iliefif. Locus &c. This 80 81 82 83 13 expanded text is apparently in a different hand and, in order to get it all into the space left by the original scribe the lines are longer, spreading into both margins, materno. Read 'waterno' origi- nally but the m. has been altered into p. infantie. Reads 'infantie»?' but the m is faint, if not erased, poterant. Reads ' pot«erant '- Reads ' & qui in '. bonuj. Reads 'bonum'. See Pal. Notes. ebrdil . . . ei5>-dil. Reads ' e«rdil .... e.rb&\'. Teiliaus. Reads ' Teliauus '. Vbeluiuf. Merchguinuf. Reads ' Vbeliuuf. Merchiguinuf '. Art;4bodu. Reads ' Artbodv '. I^nab^<^.... Gaoruan Gua-c&o- cui. Reads 'Junab«« Gor- uan.... Curdocui'. Xoiian, Reads ybuan '. See Pal. Reads ' continuo '- [Notes. hen»lann. Reads 'henflann'. fobo /^oc| ei/-dil. Reads fol»o ' id\ eriJdil' filua. Reads ' Clu^' Read 'precedents' or., but the e has been altd. into i. Reads 'fom/num' & omits 'quern! . aide ut circuas. Reads ' uade et circuf* '. Homo dei. Glossed ' Dubriti«/. ijlo. Reads ' eode '. Ojnits ' ut lucerna '. nobili. Reads ' nobilito;f« '. Reads ■ ilftiti ' & 1. 28, 'iltutdo' mifteria. Reads 'mim'fteria'. Reads cuidam ' pex inuidiaax Jam/oneai cellerarium funditus confuvapfijjfe' potus, &c. potitus. Reads ' aw^spotitus '- Auditoy7i52. Reads 'Audits fam- fon.' Reads ' -catus est deum ut de ' ■ama relati»«« eleua«zV manuzw. Reads 'miru»« relati? eleua/a manu beatu/pxtjul ' cum &c. Omits ' &" data ilia '. , impleta. Reads '?-«pleta'. Reads 're-cepto ' as a gloss, ecclesie. Reads 'archiepwta/ie^'. Reads ' Grif«di regis gumedo/ie'. Reads ' e? decimo kalendaf. die dominie ', with 'affenfu' as a gloss over ' decimo '. aut eo &c. Reads 'adeo amplius antea pertotam,' &c. p. L. 8s 10 14 ;t 19 21 23 24 25 26 27 86 29 1 2 6 8 9 12 17 19 20 21 27 28 29 30 Reads ' Quarta etiam nonis'. facta. Reads finita. Reads ' fratrem tcilicet Esni '. ad terram. Reads folo. Reads 'preparentur p^-o tanto in- tinere & separato'. toti|. Reads ' toci«j '. Reads 'Teliaui. Odocei ' also p. 86, 1 26. tactu sacrarum reliquiarum. Reads ' intinctif facrif rliquiif '. Reads ' miro moo'o ac ueluti im- miffo '. ebuUione. Reads 'ebulli«'one.' etiam. Reads ' et''. Reads ' fed tarn etiam diu '. to«diu. Reads ' q«am diu '. uisuj & tactuj. Reads ' uifu & tactu '. Omits 'tractans'. Omits 'per spatium ' Reads ' per una»« horam '. fit. Reads 'Jlet ', with '»»»eftiii ' in margin. Reads ' aquilonarem partem' with puncta delentia under ' parte/w' & ' plagaw ' vrr. over it. Reads ' in latitudine . xii. ' alif. Reads 'alii'f.' Reads 'cum porticu .xv. pedum'. Reads ' Kalendos '. Omits ' passionis & '. per-. Erased. Reads ' omnibus auxiliantibay ad inceptum opus. Valete ; ' -*-- T^en follows the Life of St. David. ^ 97 Reads 'Incipit vita ^anct\ Teliavi Ep/5'COPi. a Ma- .i.Btephano GISTRO GaLFRIDO FrATRE Vrbani LaWdavensis ec- clbs/e ep/5c0/'i dictata.' OTomaque. The -que is erased. Reads 'et' o ufura. N.B. The word 'et' has been frequently inserted in the 'Vespasian' text, and often erased after- wards. To note these occur- ences would serve no useful purpose ; they are therefore ignored. scimus. Reads ' credimwj- '- Reads ',4eliof '. Also 1. 10 'Aehof. sed ^eliud ' 98 8 24 99 2 6 9 16 21 lOO 10 II 13 doctrinam. Reads corda. &. Reads ' etiam '. tam»». Reads 'tarn en'; see P. Notes. 'nullo' is in the text of MS. Vespasian A. 14. .pj Deinde. Reads iJEATUS theliaws' which begins a fresh paragraph. Reads 'in agendis dr'fwna^etidif rebus ' Reads ' refrigeria. /« ijlo^um autem ' without a fresh para- graph. Reads 'naualibus u^i a/pulerant'. minuewfem. Reads 'myn|uerfem'. Telia,ui . Dauid. Reads ' dauid. & eliud' MS. COTT. VESP. A. XIV. 361 14 17 23 23 28 7 10 10 13 18 20 22 23 24 27 9 12 14 24 27 28 28 107 103 104 105 106 107 Omits 'ibidem'. Reads ' oiprobria '- pedifequaf. Reads 'pediffequaf. jenfibus. Reads 'uijibus'. See Pal. Notes. Omits ' quia '. Postquam aewdeus jV/ar iw^WeVaj. Reads ' x oftquam deuf pre- rf«V?a/"mulieref ' &c., and begins a fresli paragraph. meraoiatu. Reads ' memorjfl '. Teliauf. Reads ' eliud '. Also p. 103,1. IS; p. 107, 11. 3 & 28. Reads ' accenderentur difcuter- ent .•/ fuperuenit' &c. Reads ' reuerti. zvm nimia ' &c. Omits ' cito ', Reads 'cihozum' in margin, which is marked to follow 'preparan- dorum '. Reads ' inslstere. ei/ duo '. occurre?7 Aabi/auii ibi &c as on page llS, 1. I. N.B. Page 108. 11. 9 & 10 are omitted; 11. 11-15 S-re para- phrased as well as page no, 11. 7 & 8 ; otherwise the text from p. 108, 1. 8, to p. 115, I. I, is omitted. dextrali/hxittSiDxae. Reads 'occi- dentalis britannie '. Tehauo. Reads 'Theliawo' which is patched with red, and also on p. 117, 1. 20. Omits 'adquemconuenerant Sfc. .... to &' ueniam' on p. 116, 1. II. Omits 'Vna quidem &'c to .... &' conjlitutionem.' (1. 24.) arfquiescentes. in^^srunt. Reads ' acquiefcentes. inyXzVerunt '. «.Vesp. A. 14 had 'ut' here, but it has been erased. Reads ' innueret ' face. Reads 'lite /' Omits ' Miraculis &'c to . allatvm.' (1. 15). Omits ' frequentate Ss'c to. pauperibus ' (1. 23. ) 362 MS. COTT. VESP. A. XIY. P. L. 117 27 29 31 193 193 IS 17 22 27 28 194 4 s 8 II 23 26 28 30 30 I9S 3 5 6 6 II Reads ' imitando etiam in bonif '. Omits 'semper'. Explicit Vita Venerabilis confessoRls THELIAWJ. J'jcipit Vita fancti clitauci Regis. etu' .III. Non'. Noue»«bns nohiMSaneparente. Reads 'nobilif- (ani propinqui '. &. Altered into 'ied'. oHifuzbat. Altd. into ' oWiR^re '. uiro /?-«uiderat. Reads ' uiderat Omits ' ad'. [uiro'. honors. Reads 'honori/"'. Afier 'pro beato martire uenerari tAe text on p. 196, 1, 20, to p. 197, 1. 25, both inclusive, follows. oblito. Reads 'oblita'. u»a. Reads ' u«a '. focium. Reads ' focii '. Reads ' pennichera '- Omits 'uitam'. ine«ias. Reads 'inewiaf, 'religiofawz' is marked, in margin, to follow 'uitam fuam'. penndargaut. Reads 'pennargaut'. Omits ' haUtantibus et '. habit«Hf. Reads 'habitowif '. incampo. Reads ' incampj/". ' Omits 'Merthir Clitauc' and the text follows, without a fresh paragraph, in a different hand which is not unlike the inser- tion va. Liber Land' . eols, 294- 29s. ( = P. 247, 1. 20, to 249, 1. 6). P. L. 195 13 14 IS IS 18 196 3 3 4 6 9 10 10 12 12 13 14 16 2Q 197 8 II 12 14 17 20 21 2S heredi^arwmm. Altered and par- tially erased into ' heredium '. 'immolauit' has '.i. obtulit' wr. Omits ' teliauo ' [over it. Oudoceo. Reads ' oudoceco '. Libiau. Reads ' Libnau '. Ilduti. Reads 'IlAit*'. doniKni. Reads 'dogu«ni'. guorcuiidh. Reads ' Gorgiiith '. exAom. Reads ' eudo«K ' Omits ' inihit diriu i curum. dir- main icecin '. arhit cecin. Reads 'arith ceci^'. diuiniif. The d here, and in 11. 15-16, is an altered t. diguairet. Reads ' diguaireth '. iniguarAa. Reads ' iniguarcha'. main ara/I. Reads 'm«in... ... arad.' [tnW. myn»gui truio. Reads ' minjgui Omits the second ' hilin '. Reads ' ludhail edelzwrth '. deli: de erased here & in 1. 13. i^eads ' fegregatuf '. «w»iunctione. Reads ' eaufa iunc- tione', with a line through cau/a. Oinits 'fanuf. Reads ' morc^anhu? ', cinileidiou. Reads 'cinlleidiou'. timmolauerunt. '+ .1. obtul[er- unt] ' in margin. After 'uerfuf aquilonalem pla- gam. ' follows ' Quadam die uenerunt ' &c. as on p. ig4, l,S, top.igd, I. Jsg^ J.G.E. 363 2lpp(tnbxx it). ■^le- A TRANSLATION OF THOSE BOUNDARIES WHICH ARE DEFINED IN WELSH. Pag^e /p, I. 14. Llan DaV, with its territory and juris- diction, to wit, Cantre Bychan, Kidwely, Gower, Ystrad Yw, Erging, Guorini^, Pen Yclien, Guynlloog, the two Guents, Ewias, and Valley Dore. The boundaries of the episcopate: — From the estuary of the Towy upwards to its head, thence to Penndoulwyn Helig, to the source of the Usk, to Myny^ Du, to the source of the Twrch, right on to the Taw^, along it upwards to Cynics. Thence to Hal un Guernen, to the source of the Pur(5in, downwards to the Ne^, upwards to the Mellt^, eastwards to Gavannog, to Deri Emris, to Cecen Clisti, to the source of Ffrwd y Wy^on, right on to theTav Vawr,as far as theCymer. Upwards to Rhyd y Cambren, to Hal Du, to the Crav- nant brook, along it to the Usk, across the Usk to Cil Idris, to Allt Lwyd, to Lech Bichlit on Pinnmarch, to Guornoid, to Rhyd-nant, to the middle of Din Marchtan, to the Goat path, to the breast of Cader Neveni, to the spring of the Grwyn^, to Guartha Bwch, to the Vincul, to the PriJell, to Hal Ruva, to the Stone of the '^zx^, along the Bar^ brook right to the Dore, along it right to the Worm, along it right to its source. Thence to Caer Rein, to the source of the Taratyr, along it to the Wye, and along the river Wye to the Severn Sea, thence to the estuary of the Towy where the jurisdiction of the episcopate of Llan Dav began. For a more precise definition of the boundaries see p. ij/j.. Page 72, 1. 29. LanN CernIU. Its boundary: — From the Nant to the spring of Nant yr Ewic. From Nant yr Ewic, the length of the brook, to the Heith-tir Rhu5, [to the 364 APPENDIX IV. wood'\ at its centre ; the wood till it reaches to the Hal Melen, straight on till it descends at Llost yr Ynys. From Llost yr Ynys to the breast of the Allt. Page 73, 1. 14. Lann Junabui = ? Bredwardine, Her. The boundary of this land is: — From the ford above Ilan', downwards above the honeysuckle to the breast of the Allt, straight over the Cecg till it descends above the old ford that is on the stream iii the great wood, through the wood straight on to Guartha CambwU. From the Cambwll straight on to the Wye. Page 77, 1. 2g. Llann Ddowror, Carm. The boundary of the land of the Church of the Water-men. Along the Guern Idvon on the Tav, upwards over the mountain straight to the head of Nant Eilon. Along Nant Eilon to the Ceir. From the Ceir upwards to Nant Bachladron; along Nant Bachladron upwards across country making for the head of Nant Dwvin. Along Nant Dwvin to the Tav. From Aber Nant Dwvin along the T^v downwards to Aber Guern Idvon, where the boundary began. Page 78, I. 6. Llann Deilo Vowr, Carm. The boundary of the land of Llann Deilo Vowr. To Ffynnon Ida, to the head of the Glasbwll on the Towy, and the other end at the Hytir Melyn. From the Hytir Melyn as far as the Nant ErcJil^ Along the Nant Er^il to the Diwlas. Along the Diwlas till its confluence ? with Nant Ddu. From the confluence straight on along the Diwlas to Nant Lwyd. From Nant Lwyd to Cecin Meirch, cp. Llwyn Meirch: From Cecin Meirch along as far as Crug Petill Bechan. From there to the Hebog-Vein. From the Hebog-Vein to Diwlas Bisweilog. From Diwlas Bis- weilog to Nant yr Eilin as far as in Crug Cust. From Crug Cust to Crug Corn Cam. From there as far as the source of the Isceviog. Along the Isceviog as far as on the Meithini, straight to the Hen Allt. From there to Cil ir Adar, cp. Rhiw V Adar &c., to the spring of the Tavern, straight to Pistill Dewi, and along it as far as Guaith Dinevor. From Guaith Dinevor downwards as far as Letuer Cell on the Towy. Page 120, 1. 4.. These are the rights and privileges of the church of Teilo of Llan Div, which these kings and princes ' Perhaps llan should be read, i Ian = Me church. ' This boundary up to Nant ErSil, a tributary of the Diwlas, I cannot trace. Apparently it follows the Towy up some distance towards Aber Marlfcs. THE BOUNDARIES. 365 of Wales granted for ever to the church of Teilo and to all the bishops after him, confirmed by the authority of the popes of Rome : To it all its rights and its lands and its territories, free from every service to any secular king, exempt from steward and chancellor, and public court within or without its lordship, from hosting and from seizure, and from watch and ward : Its rights to it fully in respect of thief, of theft, of rapine, and of homicide, of con- spiracy and of arson, of brawHng with or without bloodshed : To it wholly the fines and penalties therein, in respect of violation of sanctuary within or without the enclosure, of waylaying within or without a forest, of assault in any place whatsoever on the land of Teilo ; both its right and judg- ment in respect of the community of the church in the Gwndy of Teilo at Llan Div and in his court ; with water and herbage, wood and field in common to the community of Teilo ; with market and mint at Llan Div, and a har- bourage on the land of Teilo for ships which may touch on his land wheresoever it may be, free in respect of king or any other except Teilo, and the church of Llan Div, and its bishops : And in respect of any disgrace, insult, wrong, or injury which the King of Morgannwg, his man, or his vassal may do unto Teilo, his man, or his vassal, the King of Morgannwg shall come to the Gwndy of Teilo at Llan Div to do justice and right, and to undergo judgment for the wrong done linto bishop Teilo, his man, or his vassal : To it its lands and its territories exempt from hosting, from burdens, from seizure : And all the rights which belong to the King of Morgannwg in his court shall belong fully to bishop Teilo in his court likewise : and whosoever shall violate or diminish this privilege shall be accursed and excommunicated, both he and his children after him. He shall be blessed, both he and his children, who shall respect this privilege and keep it. Amens. Page 122, 1. 3. Llann Arth, Mon. The boundary of the place is : — The Clawr along the high road as far as the mound of Ffrwd Mur. From the mound of Ffrwd Mur straight to the ditch, as far as the stone at the four boundaries. From the stone as far as to the end of the Cecyn, as far as the head of the ditch. From the head of the ditch right on to the black well, cp. Black House, and 3 I have to thank the Rev. C. Plummer, of Corpus Christi College, Oxon, for revising this translation of Teilo's Privikgium. 366 APPENDIX IV. Llaca Du. From the well through the wood to the Clawr, near the head of the ditch, as far as the Clouric, the Little Clawr, to the Clawr. Page 122, I 28. Llan Tiljo Pertholey, Mon. From the source of the Cubi over Mail Vanon, now Pen y Vdl, to the source of the DiwfFrwd, 7Pwll Blan-awe. Along the Diwffrwd downwards as far as the Gevenni. Upwards along the Gevenni to Aber Nant Vawr. Along Nant Vawr up- wards to its source on the Skirrid Vawr. Over Skirrid Vawr to the source of the Morduc. Along the Morduc downwards through the wood to the Julen. Along the brook, Morduc, as far as the Gevenni. Along the Gevenni downwards as far as Rhyd Lechog, the stony ford. From the Rhyd to the Llech Lwyd in the Crug Bracd, to Guern i Drudjon, to Llwch y Cregjon, to Cubi. Along the Cubi upwards to its source where the boundary began. Page I2J, L 28. Llan Tiljo Crosseny, Mon. The boundary : — Along the Civerdiwe^ from its influx into the Carvan as far as the influx of the Guaech. From Aber Guaech to the Gwver Bychan, along it to Pen Claw5 Edern ; along it to the ditch of Cinahi ; along it as far as the influx of the Grenin. Along the Grenin to the spring of the Grenin. From the spring of the Grenin across straight to Carn Gwnstan. From Carn Gwnstan to Castell Mai. From Castell Mai to the influx of the Carvan into the Civerdiwe^. Page 126, L 14.. Trev-Garn, Pern. The boundary : — ' From Garthon Hill to the source of Nant Brat, downwards till it falls into the Ritec. On the other side : from Garthon Hill to Nant y Clavorjon as far as into the Ritec. Page 126, 1. 17. LAlTH-tY Teilo, Pern. From Carn Baglan to the Cil Meinog, along it till it falls into the Ritec. Page 126, 1. 18. Menechi, Pern. From Ixt Eithinog to the brook of the Rhodwi^e, as far as into the Ritec. On the other side : from the Tonou Penncenn to the source of Nant Castell Cerran, as far as into the Ritec. Page 127, L 20. CiL TUTUC and Penn Clecir, Pern. The boundary is : From Castell Cerran to Nant Torr y Gar, as far as to the Locnhty. On the other side : from Nant Castell Carran as far as into the Ritec. THE BOUNDARIES. 367 PO'ge I 3 4-, I. 6. The boundary^ of the episcopate of Llann Ddv in the time of Oudoceus : — Along the Towy from its estuary to the influx of the Pyscottwr into the Towy. From the Pyscottwr to Teir Guernen Buell. From Teir Guernen Buell upwards along to Castell Teir-Tut, the Castle of the Three-Districts, to wit, Cantre Bychan, and Cantr^ Seliv, and Buell. From Castell Teir-Tut, Trecastle, Breconshire, upwards along to Doulwyn Helic, alias Pendoulwyn^. From Doulwyn Helic, ' Weun Ddu,' to the source of the Usk, to Myny^ Du, the Black Mountain, Carmarthenshire. Along Myny5 Du to the source of the Twrch. Along the whole length of the Twrch downwards as far as the Tawe. Along the Taw^ upwards aa far as the Cynles. Along the Cynles to its source. From the source of the Cynics to Hal un Guernen, the Moor of one Alder. From Hal un Guernen, the Drum, to the source of the Pur(Sin. From the source of the Purlin till it falls into the Ne^. Along the Ne^ downward^ as far as the influx of the Mellt^. Along the Mellt^ upwards as far as the Hepstwr?. The Hepstwr upwards to Gurangon. The Gurangon to its source ; from its source to Gavannog, cp. Tre-bannog in Penderyn. From Gavannog as far as Deri Emrys, cp. Nanty Deri. From Deri Emrys to Cecin Clysty, ? MynyS y Gldg in Penderyn. Along Cecin Clysti to the source of Ffrwd y Wy^on ; along it as far as Tiv Vawr. The Tav Vawr downwards as far as Cymer, i.e. the ^confluence' below Ceven C6d Cymer. From Cymer upwards along the T^v Vechan. Along the Tiv Vechan as far as Rhyd y Cambren, cp. Rhiw Gambren, near Pont SticciU. From Rhyd y Cambren to Hal Du, the Black Moor, at or near the head of the Rumney river ; cp. Pwlle Duon & Ceven Pwlle Duon. From Hal Du to the Hir Geven, the long ridge, to the Cravnant brook, Crawnon. ■t This boundary is well defined except between Aber Pyscottwr and the source of the Usk. Between the source of the Gurangon and that of Ffrwd y WySon is also difficult; owing to change of names. Approximately, the boundary between the head of the Usk and Hal Du is the same as the present boundary between the counties of Carmarthen and Glamorgan, and between Glamorgan and Brecknock as far as the head of the Rumney river. 5 Jones, in his History of Breconshire, mentions this Pendoulwyn (cp. p. 42) when defining the boundaries of that county. Mr. Phillimqre thinks the place is the same as Weun Ddu. ' upwards in the text. ' Hepstwr, i.e. Hesp-Swr, is not the Hepste, which would be Hepstou in our text, but the brook now called variously Sych-ryd, -nant, -bant. 368 APPENDIX lY. Along the Crawnon^ till it falls into the Usk. Across the Usk to Cil Idris, ? near Cil Wych, to the Allt Lwyd, ? Graig Lwyd, to Lech Bychlyt, 'a stone ' on MynyS Buck- land, to the Cecyn on Penn y Pynmarch, ? Ceven Moel, to Guornoid, ? the ridge of MynyS Treed, to Rhydnant, to the middle of Din Marchlythan, Castell Dinas, to 01 y Gabr, the Goats track, to the breast of Cader Neveni, ? Nevein, to l[ic]at Guerinou, the spring of Grwyne Vawr, to Guartha' ■ Bwch, to the Vincul, Bwlch y Vingul, to the Bry^ell, to Hal Ruma, } Cussop 'Moor,' to the stone of the Bar^ at the spring of Nant y Bar5. Along Nant y Bar^ down- wards till it falls into the Dour, Dore. Along the Dour downwards till it falls into the Guormwy, the Worm. Along the Guormwy upwards to its source. From the source of the Guormwy to Caer Rein, Acombury Camp. From Caer Rein to the source of the Taratyr". Along the whole length of the Taratyr downwards till it falls into the Wye, S.S.E. of Dindor Court. Along the Wye till it falls into the Severn. Along the Severn Sea by the Island of Echni as far as the estuary of the Towy. Page 14.0, /. 2^. Lann Gemei vel Terra Convoi, ? Gower. The boundary : From the ridge of the Hill, which divides the wood and the plain, into the sea, and from the same ridge right to the spring of the Diwgurach ; along the Diwgurach downwards as far as into the sea. Page 14.0, L 25. LAN Deilo Tal y Bont, Carm. From the influx of the Marias to the bottom of Llannerch Onnvyw. Across Cwm Onnvyw to the 'guyth lunguyd,' to the Cam-Guili. Across the Cam-Guili to the Hytir Melyn. From the Hytir Melyn straight on to the Llwchwr on the other side. Along the Llwchwr upwards as far as Camffrwd. Along the Camffrwd, on the church side of Llwchwr, to its source, to Allt Minchei, Ceven Drum. Along the Allt to Dules. Through the Dul^s-gj as far as Dinas Cynllyvan. Along the side as far as opposite the 8 Cravnell, Carvanell, the brook north of the Crawnon, in the text, but this is clearly a mistake, as the boundary ' across the Usk ' shows, cp. p. 42. 9 ' Guartha Bwch ' may mean the head of the Bwch brook, a meaning that would suit admirably here, or it may indicate a place or district in that neighbourhood. "This brook-name survives apparently in the name ' Tarh Mill,' N.E. of Acombury, Her. THE BOUNDARIES. 369 source of the Cynvran. Along the further Cynvran as far as the Llwchwr. Page 142,1. 23. Mathern, ilf(7«. The boundary: From the mouth of the Pool Merrick brook upwards to the pool, to Lybiaw's stone. From the pool to the stone, to the head of the higher ground, along the higher ground to the well of Elichguid, upwards along the brook to the well of Crug Llewyrn. From the well of Crug Llewyrn near to the mouth of Nant Bywguan. Along Nant Biwguan as far as the pools of Rhinion, to the two pools. From the two pools straight downwards to the Carn. From the Cam downwards to the ditch on the ridge of the mountain. From the ditch towards the east transversely across the head of the pant of Nant Ruisc. Along the dyke as far as Lunbiw's Kiln. From the Kiln downwards along the dyke as far as the Carn of Perth yr Onn, downwards to the ruins, to the pool. Along the pool to the mouth of the Hunger Pill on the Wye. Along the Wye and the Severn, with its wears and its landing-place for ships, as far as the mouth of the Merrick brook. Page 144, 1. 2g. The boundary of Lann Cyngualan, ? in Gower. Between the two ditches towards the sea and upwards along the two ditches to the mountain along the Cecin, the boundary of Llan Genvdi. Page 14.5,1.24^ Llan [Deilo] Verwallt = Bishopston, Gower. Its boundary : From the influx of Canthed's well into the sea at Caswell Bay, along the pant upwards to the pools, to Carn Cymlyr, to Maen Diastur to the Cecin of the hill, over the hill to the moor of Brechmil, to the head of the Hytyr. From the hytyr to the brook. Along the brook as far as the Dubleis, the Black Pill. The Black Pill as far as Rhyd y Deveid. From Rhyd y Deveid to the little brook ; along the brook towards the left to Penn Llwyn Lladron, the head of the thieved forest. From the forest to the brook, along it into the Severn Sea. Page 146, L 22. Lann Gors, Brec. Its boundary is : From the Aber of the Well of the Twelve Saints on lake Syva^on along the Gwver upwards to its spring, to the head of Llywarch Hen's dyke ; along the dyke till it descends into the Llyvni, along it downwards as far as Penn Bryn Eital, towards the left across to the hill-top, to the 'A A 370 APPENDIX IV. source of the Tawel brook. Along the brook as far as the Llyvni. Along the Llyvni to the Lake. Along the Lake as far as the Aber of the Well of the Twelve Saints, where the boundary began. Page 154., I. 26. Lann Guruaet = Ll. Deilo'r Van, Brec. Its boundary is : From the source of the Ethrim" along the Cecin upwards to Cam Erchan, cp. Bryny Gam. From Carn Erchan to the old road, along the road as far as Forth y Dorclwyd, to the Cecin. Along the Cecin to the source of Nant Dincat. Along Nant Dincat till it falls into the Cilieni brook. Along the Cilieni as far as the influx of Nant yr H6n. Along Nant yr H^n to Crug Hisbernn. From Crug Hisbernn along the Cecin of the mountain as far as the foot of Croes Guerion, downwards as far as the moor of the three boundaries, to Nant Cen^. Along Nant Cen^ as far as the Cilieni. Along the Cilieni as far as the influx of Post Du. Along the Post Du as far as the Cleudach." Along the Cleudach to its source, to the Guern across the mountain, along it as far as the Shepherds' Hill. Along the hill to the source of the Mawen." From the source of the Mawen along the mountain to the source of the Ethrim where the boundary began. Page 156, I. 22. L. Oudocui = Ll. Dogo, Mon. The boundary of this place is : From the Civilchi to the Stone of Oudocui, to the ridge of the AUt on the upper side, along it to the ford, as far as the Cledon. Along the ridge as far as the bottom of the Weun, to the middle of the mountain, to the Red Pool, right to the Olway. Thence from^i Trilech Vechan'* right to the White brook. Page i^y, I. 20. Ec. Elidon & Guocov, now St. Lythan'S & Wenvo, Glam. The boundary of these villages is : From the pant nearest to the spring of the " Unless we substitute Mawen for Ethrim, and vice versa, we cannot follow this boundary. Both brooks flow into the Cilieni " Mr. Phillimore has heard this brook pronounced Cleudach by people living on its banks, but here as usual the Ordnance map misleads us with the mis-spelling Clydach. '3 If we read ' & deinde a trylech bechan usque ad guenfrut ' we get an intelligible boundary ; but deinde as it stands in the text is impossible. '4 Trilech Vechan, a village or suburb, lies immediately South of Trilech or, in the modem corrupt form, Trdleck. Trilech =Tri-llech= the Three stones, called the Druidical stones. Llech in modem Welsh is feminine. THE BOUNDARIES. 371 Gwrrimi, Little Rumney. From the Gwrrimi straight to the mouth of Pant Ciu, along it upwards as far as the top of the hill, to the dyke. Along the dyke transversely across the road. Along the dyke through the wood downwards to the pant, along the dyke to the Carn. Along the dyke to the well. From the well to the dyke. Along the dyke to the other well. From the well along the ditch upwards through the wood to the hill above (?) the Allt, along the ditch. Along the ditch to the pant. Along the pant upwards across the high road, along the dyke over the hill straight to the top of Pant Golych, now Dyffryn Golych, to Hen Lotr^ Eli^on, at the head of the pant. The pant downwards through the middle of the valley to the spring of the Golych. The Golych downwards along it to the place opposite Powisva Dewi, at the top of the Garn. Ynys Teir-erw on the other side of the brook. Along the brook downwards as far as its influx into the Guorrimi. Along the Guorrimi upwards as far as the place over against the pant where the boundary began. Page 158, I. 2/{.. Emricorva, now Chepstow. Its boundary is : The valley of Annwg on the banks of the Wye. The boundary of Llan Cynvarch = St. Kinmark is : From the other side of Pant Annwg upwards to the head of the ditch in the pant, upwards to the other pant on the shoulder towards the east, downwards as far as the Allt to the well, ? Dropping well, along its Gwver as far as the Wye. Along the Wye upwards with its wears as far as Pant Annwg on the banks of the Wye where the boundary began. Cp.p. 166. Page i5g,L 10. Lann Emrdil = Ll. Erddil, N.N.E. of LI. Denny, Mon. Its boundary is : From Rhyd y Maen on the Olway along the brook as it leads upwards as far as its source, as far as Allt y Cigvran, the Raven's height, to the source of the Hebog brook, along it till it falls into the Guevr P- Judnerth, B B 2 August r. Brech., 154; Agust-us, 146; 340; p. Eliud & Riuallaun, 146; 154; Elgistil, Augustinus, S., 88 ; 285 ; 354. [167. Augustini, BristoU, ab. Si, 329 ; 344. Auner, c, 169. Auod p. Eugein, 1., 223. aurum purum, 233, 8. Auster, 168 ; 207 ; 238-9 ; 242. Avagon wfi/Avaggon, c, 232-4; p. Judnerth, Avallen, 74'; 172; 207; 358; 375. [231. Avallguid, 1., 227. Avassei, 279. Babington, Gervasius, ep., 305. Bacan, nuc, 159. Bacat, Garth, 262 ; 383. Bace, 1., 175. Bachlatron, nant, 78 ; 359 ; 364. Baclan, Cam, 126 ; 366. Bacuc, 1., 168. Bad-. See Bat-. Badalon, 93; Badlon, 37; Baeluna, 30; 53. Balbina, S., 25. Balcas, c, 173. banadil, gueli, 214 ; broom-bed, 376. Bancorensis, 3, 5 ; 71-3 J 8^-S ! 337, 9 5 3(>o- Banugar, sac, 228. [of Bangor, Cam. Baraen, nant, 32 ; 44 ; cf. L. Paran, Carta de Glam. vol. i, p. 2/. Nant Bran vel L. Baraliuen, fons, 210. \Pran, St. Ljrthan's. barathrum, 214. Bard, nant i, 43 ; 134 ; 363, 8. Bard, main i, 42 ; 134 ; 363, 8. Baret, Andreas, ep., 304; 312. BamabC) Seint, 316. Batryj ec. de, 324. Glam. Bassalec, 273; ec. de, 319; 323, 9; 333, 344. Bathoniensis, 280. of Bath. Batrun p. Willelmi, 93 ; 278 ; f., 37. Baudur, 74 ; 1 72. Baxby, Robertas de, 326 ; 330. Beatus, pbr., 279. Bechan, aper i finnaun, 242. Bechan, Cmc Petill, 78 ; 364. Becheiniaun, 154 ; see Brecheniauc. Bed ir Alltudion, nant, 226. Bedeviras, ec. de, 323. Bedwas, Mon. Beensingt', 285. "i Bensington, nr. Oxford. Beganeston, ec, 324; 332. 'i Beggan,Q>\aia. Beli, 1., 240. Beli p. Arguistil, Gulfert, & Hegoi, 225 ; Ili, 218 : p. Riderch, 263. Bello loco, de, 304; 312. Beaulieu, Hanti. Benedictus, c 259 ; lee. 270 ; pbr. Bas., 273. Beniamin p. Favu, 169-170. Berdic Guent, 1., 270, 3, 4. Bergeveny, 284; 303; 312, 4, 5, 8 ; 320; 344; ec.de, 318; 320-1; prior de, 321, 7; 357; vie. de, 318; 321, 7- ■^i''' Gepenny. 388 INDEX Berkele, Rogerius de, 93. Bernai, Raul de, 276-7. Bernardus, ep. S. David, 34-6; 40, 5-7; 52- 67 ; 88 ; 93 ; 286, 8. Bernardus de Novo Mercato, 93. Berthguin, t., 149 ; 150, 6. Berthguinus, ep., 1 74-197 5 230; 303; 311 ; 34.1 ; Berhguinus, 175. Berthutis, medicus, 267. Bertus, villa, 190. Betgues vel Betguos, 207 ; 375- Bette, Johannes, 293. Bettws Clidda, 336. See Facsimile p. 31. Bic, 174 ; 373. Bichan. See Bechan, Cantrev, Nant, Pillou. Bichlit, Lech, 42; 134; 363, 7. Buckland, Biguan f. Budat de fam. Nogui, 219. [Brec. Binus f. Merchbiu, 1., 265. Birran, 1., 227. Birran. See Cair Birran. Birguith, 1., 270; see Ibirrfuith & Cleisguith. Birthelmus, ep., 246 ; 352. Birtulf de fam. Nogui, 219 ; cp. Bortulf. Bis, vel aper nant Bis, 1 74 ; 373, 5. Bist, aper fin., ig6i Bisschopeston, 333. See L. Merguall. Bithenprin. L. dou Garth, 164; L.Ceuid, 166. Biuan, 1., 156. See Biguan. Biuan ab. Ilduti, 144. Biuan (de L. T. P. Halauc), 122 ; 167 ; -on, Biuc, 1., 199. [172. Biuci f. Idguin, 279. Biuguan, nant, 142 ; 369. Biuoc, 1., 167. Biuonui, 1., 75; 172. Biuheam, 175 ; mab Ibleid, 178 ; 184. Blainrit, c, 75 ; 358: 172; 227. Blainrit, 1., 217. Bledbiu, 1., 199. Bledcuirit f. Enniaun, 219; -cuurit, I., 222. Bledcuurit, c, 230. Bledgint, Trev, 32 ; 44. Bledgur, c, 243 ; equonimus, 245. Bledgur Burr, 1. , 265. Bledgur f. Ceretic, 1., 247. Bledgur mab Aches, Trev, 32 ; 44. Bledgurp.Cimeilliauc,257; p. Marchiud,224. Bledri, ep., 247-252 ; 352 ; Blethery, 303 ; 312 ; familia sua, 249. Bledris, 1., 185. Bledruis f. GuoUguinn, I., 221-2. Bledud, 1., 204. Bleinbiu, 1., 240. Bleidcu, 1., 155. [Catgen, 235. Bleinguid, c, 217 ; 226 ; 236 : 249 ; 261 ; p. Blethyn, Willelmus, ep., 305. Bodlisham, W., ep., 312 ; Botosham, 304. Boduc heres Grucauc, 240. [Boia], princeps, 100. Bolg-ros, ager, 161 ; 192 ; abbatia, 164, 6. Belly-moor, Madley, Her. Bonevyle, Walterus de, 295. Bonvyleston, ec. de, 324 ; 330. Glam. Bonus, 1., 169-171 ; 202, 5. Horde, Robertus, 292 ; 355. Borealis, 293 ; 305. Bortulf, 235 ; cp. Birtulf. Bourk, William de. 316, Bracd, cruc, 123 ; 366. Brachan, nant vel dounant, 263 ; 352 ; 383. Brachan, vallis vel nant, 217 ; 351 ; 376. Brachani, regio, 219. See Brecheniauc. Brachanii, 256. Bradua, 26 ; 289. Bran, c, 146 ; 154. Bran, 1. , 239. Brangwayn, ec. de, 320. Bryngwyn, Mon. Branuc, villa, 230. Branud, c, 235 : p. Cinvelin, 223. Branud, 1., 235, 7 ; 240 ; -iud, 236 : 264. Bratguenn, Inis, 32 ; 43 ; 258 ; 382. Brat, nant, 126 ; 366. S. Pem. Brecheniauc, rj-^ ; 167; 237; 254; 270; Bre- chinawc, 340, i ; Brethinoc, 342 ; regio Brachani, 219. Brecknockshire excluding Cantrev Buell. Brechiaul f. Guallauc, 1., 265: p.Guoraul,2i8. Brechmil, guoun, 145 ; 369. ' Brechon, 305. Brecon. Brecva [a mistake for Brecheniauc], 255. Brehes, 1 59. A district which includes LI. ErSil, LI. Denny, Mon. Breican vel EUgnou, villa, 202. ? *Breigan, LI. Sannor ; see Jolo MSS. p. 375. Breichiaul, 1., 226-7. Brein. See Riu Brein. Brein f. Guoreu, c, 221. Brein p. Joseph, 275-6. Breint, 1., 257. Breint p. Gorui, 245. Breint Luguim, 1. , 257 ; see Luguim. Breit, ec. Sant, 235 ; 378. Bremys, The moste fattyste, 340. Brenan. See Abrenan, & Picet. Bretons, 313. See Britanni. Brev\res. See Willelmus de Brewys. Brevpys, John de, ep. , 306. Brianus f. Comitis, 37 ; 93. Briayal, 1., 143, 5, 8; f. Luwzarch, 149; 151. Briaval ? f. Jouav, 1., 217. Brichraar, 1., 245. Bricon f. Guincon, 203 ; cp Britc«n. Brideston, ec.de, 326. LI. Sawyl or Britton Brientius f. Rogerii, 29. [Ferry, Glam. Brigide, ec, 263. See Breit, 6^ L. Sant Breit. Brigide, ec. S., 318; 322; 328. St. Bride's, Nether Went. {Major, Glam. Brigide Maioris, ec. S., 325. St. Brides i INDEX 389 ^ BrigideMmoris,ec. S.,325. Si. Bride's Minor. Brigida, ec. deS., 321. LI. Sant FfrH,M.on. Brii f. Judbiu, 199. Brinn Bucelid, 155 ; 370. Brinn Cornou, 172 ; 372. Brinn hinn hitian, 217 ; 376. Brinn i Cassec, 262 ; 383. Brinn Luguni, 207. Brinan, Talpon, 156 ; cp. Abrenan, & Picet. Bristol!, ab. S. Augustini, 329 ; 344. Britannia, 26 ; 99 ; 285 ; 354 ; tota, 68 ; 1385248; 340; Insula, 69 ; 88; IIO; 162 ; Maior, 131 ; Magna, 337 ; 344 ; Britayne la Grande, 313. Britain. Britannia, ? 68 ; 69 ; ii8 = Cymry 120; 130; igz; 230; 252; 270; ? 278; ? 335; 339; less extensive than the whole of Gualia, 269 ; tota, 80-1 ; Dextralis, 3; 70-1; 115, 8; 132-3-; 151; 162, 3, S, 9; 192; 230; 339 ; i Occidentalis, 6-7; 361 ; in dextera parte Britannie, 161 ; 212; z^y; dextralis pars, 69; 169; 223; «« Gualia. Deheubarth = S. Wales, i.e. the country W. of the Wye. Britannia, 19 ; 21 ; 24 ; 335 ; Parva, 339 ; Minor, 351. Brittany. Britanni, 68 ; 99-100 ; B. gens, 18. Britons. Britanni, 88; 130 ; dextrales, 256 ; dex. partis, 69 ; Britannica gens, 81 ; 112-4 > '92 ; 266 ; Brittones. 181 ; 266 ; 343 ; Brito, , 344 ; Bretons, 313. Brythons. jlBrittani, 18; 21; jee Armoricus. Bretons. ^Britannicus, 78 ; 343 ; mos. I ; 83 ; rex, 219 ; senno, 80 ; 129 ; Britannum foedus, 192 ; Britannius, 26 ; 289 ; 360. Brythonic. Britannie Roma, i ; 83. i.e. Bardsey. Britcon, 74; Britton, 1., 75. Britcon Hail f. Deuon, 171-2 ; -cun, 201. Britilra de fam. Nogui, 219. Britton, ec. de, 324. Burton, Glam. Brochmail p. Ris, 272. Brochuail f. Mouric, 1., 200, 4 ; 216 ; 226 ; 23/, ^, 3 ; r. , 234-6 ; 205-6 ; filia sua, 231 . Brocuail, 1., 132; 149; Brochmail, 157; 160; f. Guidgentivai, 159. Brochuail p. Guedgen vel Gueithgen vel ' Guidgen, 144, 9 ; 151, 4 ; cp. I. b. Brochuail, pull, 141; =Brockwere, 340. N. E. of Tintern Parva. Brodlann, 56 ; 62 ; 124 ; 287 ; Bronnlann, Broi, Gefridus de, 93. [255. Broveni, nant, 174; 373; Broeni, 275; 383. Bruin f. Duta, c, 221-2. Brunus. See Mainaur B. Brutus, 68. Buceil& Bucelid. See Brinn B. , & Merthir B. Buch, Guarthav, 42 ; 134 ; 363, 7. Buch, nant y, 228 ; 377. Budat de fam. Nogui, 219 ; p. Biguan, 219. Budgualan, S., 164. See L. Budgualan. Budic, r., 110-3; f. Cy&dan, 130 ; 339; p. Ismael, Oudoceus, & Tyfei, 130. Budinn, 257 ; 381. Buell, cantrev, 134 ; 367. Brec. Buell, teir Guernen, 134; 367. Buffard, Richard, 293. Burr, epithet of Bledgur, 265. Burgo, Willelmus de, 303; 312. BurghuU otf/Borchul, J., ep., 304 ; 312. Bury, Edmund de, 312 ; de Burgo, 304. Caddoci, ec. B., 284; see L. C. de P. Caddokeston, ec. de, 324; 331. Nr. Barry. Caddokeston, ec. de, 325 ; 331. Nr. Neath. Caedweli, Commote, 247 ; see Cetgueli. Caer. See Cair. Cai, fons sanifluus, 109. near Dol. Caiaun, 1., 226. Cain, c. , 205 ; see Cian. Cair, 257 ; 381. Cair, nant Torr i, 127 ; 366 ; see Torr. Cair, prebenda de, 326, 9. Caereu, LI. Dav. Cair, tir i, 225. S.W. of Tythegston, Glam. Cair Birran, villa, 237 ; 378. Cair Caiau, 56 ; 62 ; 287. In Caio, Carm. Cair Castell, 32 : 43 ; 90. ? Gelli Gar, Glam. Cair Di vel Kar Di, 27-8 ; Cair Ti, 93 ; Kerdyv, 317 ; ec. de, 319; 330; Kardivia, 336. Cardiff. Cair Duicil, villa & ec, 31 ; 43 ; 90; vel Din Cair Enuin, 188 ; 374. [Duicil 226. Cair Guent, 274 ; ec. de K. Went, 319 ; 322, 8 ; 342 ; Guentonia Urbs, 220, 2 ; Guenti urbs, 243. Mon. Cair Lion, 30; S3' K. Leon, 284; ec, 322, 8 ; Kayrlyon-upon-Uske, 336 ; ci vitas legio- num, 26 ; 336 ; urbs legionum, 342 ; 359. Cair Mirdin, 62; 287; Cair, 124; 254. Cair Nonov vel Nonui, 221. [Hill. Cair Rein, 43; 135; 363, 8. Camp, Acornbury Cair Riou vel Cariou, 210. 'Chapel Farm,' LI. Vannar, Mon. Calancan, 1., 171. Caldecote, 292 ; ec. de, 319 ; 322, 8. Mon. Caletan, 137; 156; 370. Mon. Calixtus II, 84, 7, 9 ; 91-5 ; 336, 8. Camauc, 214; slain by Hi, 21$. Cam Frut, 140 ; 368 ; 377. See Aper C. F. Cam Guili, 140 ; 368. A trib. of the Llwchwr, Cambrica, 340. [Carm. campana, 338 ; 340. See Cimbalum S. T. Campull, 73 ; 363. Campus. See Mais, Malochu, Monachorum. Can-. See Cin- & Con-. Canan, c, 170, 4 ; Cinan, 17 1 ; see Conan. Canan f. Jacouan, 1., 247. Canatan, c, 239. Cancellarii, prebenda, 285 ; 326, 9. Canna, 1., 174. 390 INDEX Candau, c, 179; Condiuiu, igi. Cp. Condav. Candos, Robert de, 37 ; 93. Canet', molend. de, 284= Canton, 354. Canterbury, 313-4. See Cantuaria. Canthed, fin., 145 ; 369. Caswell Bay Well. Cantolo, de, 32 ; Cantelou, 44. Cantre Bachan, 41-2, 6, 7; SS. 9; 286; Bi- chan, 35-6 ; 47 ; J^ ; 63 ; 134 ; ■^^7; ^79; 347 ; 363, 7. The ancient commotes of Hirvryn, Pervei &' Iscennen, now the hundreds of Pervei &= Iscennen, Carm. Cantrev Maur, 124 ; 254. The hundreds of Caio, Cathinog &• part of that of Elvet (see Bruts, p. 410), Carm. Cantrev. See Guartha, Guent is Coit, Guent uch Coit, Gunlyuch, Guorinid, Pen Ichen, Selim, Talacharn. Cantrevi=Plebes, 46-7 ; 52 ; parrochia, 52. 5. 8, 9 ; 63 ; regiones, 76, 8. Cantuaria, 252; 280; 294; 3l_y, 4, 7; see Doroberensis. Cantuariensis, 29; 34, 5, 8; 40, S, 8, 9; 52, 3, 7 ; 60, 2, 4-6 ; 84-7 ; 92 ; 254 ; 280, 8; 295; 317; 346-7; 360. of Canterbury. Canus, Trev, 125. Canutus, r., 286. [310- 1 ; 332. Capitulum Landavense, 290-25296-300, 6-9; Car. See Cave Di, C. Lion, C. Riou. Caratguinn, 1., 232-4 ; Caranguin, 235. Caratguid, 1., 232. Cp. I. b. Caratauc f. Gistlerth, 1., 273. Caratauc f. Grifud, 278 ; ? 279. Caratauc f. Gulbrit, 1., 260-1, 8 ; 270, 2, 3. Caratauc f. Guernonoe, c, 215. Caratauc f. Guoleiduc, 74. Caratauc f. Gurcant, 1., 164. Caratauc f. Riderch, 278. Caratauc f. Riguallaun, 261 ; 270, 3, 4. Caratauc p. Cilicenn, 259 : p. Riderch, 278. Caratocus, magister, 2 54 ; 335. Caratocus, r. , 278 ; monachus, 278-9. Caratocus r. Morcannuc, 272-3, 8. Carbani vallis, abbatia, 147-9; lSl-8; 160; 175-9; 187; 191, 6; 205-6; NantCarban, 145 ; corrupted into Lann Carvan, 243 ; 340, I ; see ec. Catoci vel Catmaili. Cardinalium Presbiterorum, tituli, 25. Carleton, George, ep., 305. Carmelitarum, ordo, 302. Cam. See Baclan, Cimlyr, Elfin, Erchan, Fin, Gistlerth, Guenn, Gunstan, Guocov, Litan, Luit, Perth yr Onn, Trevgarn. Cam, 143 ; 157-8 ; 173 ; 260, I, 8. [Glam. Cam Luit, 257 ; 381. N. olf Cwm NovyS, Carneu, 234. ? Carry Hill, Mon. Carnou, Villa, 262 ; see Leuirn. Carnou fin Trev Peren, 236. Carnguenn, 251 ; 381. Carnotum, 64. Chartres. Carnwaliaun, commote, 247. Carm. Carvan, 123 ; 366 ; aper, 124. See Carbani, Cum C, & Lann C. Cassec. See Brinn i C. Ss' Porth C. Castell. See Cair Di, Cerran, Din Duicil, Conscuit, Guent, Lis Castell, Mei, Meirch, Mingui, Teirtut. Castella, duo, 172 ; see Cestill. Castrum, 293. t Caereu. Catdem p. Gurdocius, 158. Cp. Catem. Cateir Neveni, 42 ; 134; 363, 7. Catell f. Arthmail, r. Guenti, 223-4. Cattell f. Morcant Hen, 241, 6; 252 ; pater Hywel Da, 241. Catem, 1., 178; 184. Cp. Catdem. Catfnit,209-io; 376. Catbrook, TintemParva. Catgen, 276; p. Gunna, & Eutut, 276 : p. Custennhinn, 277. Catgen ab. Ilduti, 131-2; 140, 3, 4, 7, 8. Catgen, c, 232-6; Catger, lee, 232 ; f. Blein- Catgen Du, 276. [guid, 235. Catgen f. Dissaith, c, 243, 5. Catgen vel Catguen f. Morglas, 186. Catgen p. Enim vel Heiniv& Marchi, 221-4. Catgual, 1., 140. Catgualatyr, 1., 132. Catguallaun f. Guriat, 1. , 263. Catguare, c, 149 ; cp. Gunguare, 148. Catguaret, pbr., 198; Catguoret, u., 201, 2, 4, 5 ; ep., 206-212; 312 ; Cathgwareth, 303. Catguaret f. Guernonoe, c, 215, 6. Catguaret pbr. S. Docunni, 268. Catgueithen, 1., 183; cp. Con-, 188. Catgueithen, pbr., 204. Catguistil, nant, 166 ; 372. Catguc p. Congual, 161. ^ Catgucaun, r., 118 ; Catguocaun, 133. Catgucaun f. Drutguas, 277. [278-9. Catguocaun f. Mouric, r. More, 260-/, 7! 8 ; Catguocaun f. Ouein, r., 224-5 ; p. Loumarch, Catharuc f. Cremic, 236. [222. Cathouen f. Hindec, 198. Cathouen, Villa, 198. Catlan, nant, 241 ; 379. Catleu, 1., 140, 3. Catmaili, abbatia, 131-2. =Catoci or Carbani Vallis. See Cambro Brit. Saints, p. 25. Catmor f. Mor, 279. Catoci, ec. S., 32 ; 43; 90; abbatia, 140, 3, 4; 152-j; 180,4; 212,5; 243; 258; 268 ; 272-4 ; apud L. Carvan. 243 ; 342 ; 274 ; Catmaili, 131-2 ; see Carbani Vallis. Catrgueidan, 1., 166. Catuud vel Catuuth f. Coffro, 200- 1. Kechyn, Anihony, ep., 305. Cecin, 78; 134; 145; 154-5; 174; 182-3; 196 ; 207 ; 217 ; 228-9 ; 241, 2, 7 ; 264 ; 368 ; cecyn, 122 ; 262 ; 272 ; cecn, 182 ; 252 ; cecg, 73 ; 364 ; cecn icelli, 268. INDEX, 391 Carm. Somerset. Cecin Clisti, ^; 134; 363, 7. Cecin ir alt, 174. Cecin Meirch vel Meryrch, 78. Cecin Penn i Celli, 264-j'. Cecin Penn Ros, 264 ; 383. Ceheic, 1., 207 ; Coheic, 212. Ceheic f. Elcu, 277. Cehir, 78 ; 359 ; 364. Cehir, 207 ; 375. Cein, Inis & nant, 207 ; 375. Ceincair uxor Fernvail, 207-8. Kfeynesham, ab. de, 329. Ceitimor p. Run, 258. Cp. Cetimor. Cellerarius nepos Elduti, 11-12. Celetir, 1., 326. Celli, 268 ; 383. See Cecin, Penn i Celli. Celli Cintur, Riu, 234 Celli Rudan Hint, 247 ; 380. Cemeis, Cantrev, 255. Pem. Gwxaslnferior, 183-4; 198; 200; 374; 382. Kemmeis Commander^ ec.de,32l,8. Men. Cemn, 156. See Hir Cemyn. Cen-. See Cin-, Con-. Kennan, 282 ; see L. Vihangel Tor Meneth. Cenou, nant, 155 ; 370. Cenarth Maur, 127, 9 ; 255. Carm. Cenbresel, 1., 231 ; see Conbressel. Kenefeg, ec., 320, 6 ; 331 ; vie, 331. Glam. Ceneian, fons, 168 ; Cheneian, 239. Cenguri f. Gabran, 1., 191. Ceninuc, & aper C, 188; 374. Cenpit, 1., 231. Centimit, -iuit, 1., 73. See Condiuit. Cenubia=? Coenobia. See Cum Barruc. Cenubia Cornubium. See L. Cerniu. Cepetic Trican=Vadum rufum, 155 ; = Redyng, 340. Kerdyv, 317, 9 ; 330 ; see Cair Di. Cerenhir, c, s^g ; equonimus, 240. Cerentir-us, ep. , 184; -MiiSOo ; 212-7; 3035 Ceretic f. Riderch, 199. [312. Ceretic p. Guelfird, Guinan, & Junathan, 220 ; p. Bledgur, 247 ; p. Mor, 279. Ceri, 1., 180. [179 ; 191. Ceriau, 1., 156; 176, 9; 180, 7-8 ; p. Judon, Ceriau, trev, 167-8 ; vil., 237-8 ; see L. M. Cerion, Ros, 275-6. [meib. Gratlaun. Cerniu. See L. T. trev i-Cerniu. Cerniu Budic= Cornugallia, 131. Camouaille. Cerran, Castell w«/Nant Castell, 126-7 > 366. Cf. Carswell on the Ritec, Pem. cervus Oudocei, 137 ; 142; immanis, 4; cervi duo, 142 ; mansuetissimi, 101-2. Cestill Dinan, 32 ; 44 ; 182. See Castella. Cestrensis, 280. of Chester. Cetcu, c, 148. Cetgueli, 35-6 ; 47 ; 52 ; ^3 ; I3S > 279 5 Ced-, 41; Ched-, 42, 6; 55, 8; 286; Com- mote Caedweli, 247 ; Ketweli, 340 ; 363. Cetguin. See Cum Cetguin. Cethin vel C/4ethin, 183 ; 374. Cetiau, 1., 132 ; sedes, 143. Cetimor Torrauc, 279. Cp. Ceitimor. Cetiu, c, 149. Cetnig ab. Docguinni, 131-2. Cetvur p. Judic, 149 ; 154. Ceuid, podum, 175; L. Ceuid, 166; 373. Ch = C in Cef^en Clisti, Chemeis, Cheneian, Cherenir, Chethin, Chetueli, Chil Idris, Chimer, Chinvall. See Ce-. Ci-. Christi, ec, 318 ; 322 ; vie, 329. Christ Ch., Chun Sabiensis, /54. [Mon. Cian, i;., 174 ; cp. Cain, 205 ; Cuan, 168. Kibius, William, 292. Kibor, 27. The district round Cardiff. Cibrdan p. Budic, 130. Cibreithan, c, 207 ; see Cobreidan. Cicbran, allt ir, 159; 371. Cicestrensis, 280. of Chichester. Cichman«, nant, 242 ; 379. Cidrich f. Edrit, 272. Cidrich f. Gunncu, 276. Cidrich p. Galkun, 212. Cil Catan, 221 ; 377. Cil Circh, vallis, 74; 172 ; 358. Cil Ciuhin, 32 ; 44 ; 90 ; 140. Cil Coit, 221 ; 377. Cil Fotul, 173 ; 373. Kil Gorrock, ec. de, 282; 321; Cum Cerruc = villa Guroc, 179. Kil-gwrruig, Mon. Kil Goygan, ec. de, 321. ?near Usk. CilPIal, 75. ' Pencoyd\\\et. Cil Idris, 42 ; 134 ; 363, 8. Cil ir adar, 78 ; 364. Cil Luch, 27s, 7 ; Gillwc, 343. Gillow, Her. Cil Meiniauc, 126 ; 366. Cil Pedec, 169 ; 275-6 ; 341. ICilpeckjUei. Cil Retin, 56 ; 62 ; 124 ; 255 ; 287. Carm. & Pem. [Tenby. Cil Tutuc, 127 ; 255 ; 366. Somewhere near Kilchi Gayr, ec. de, 324. Gelli Gdr, Glam. Kikh i Bebul, ec. de., 325-; 331. Kily Bebill. Kilthy Karn, ec, de, 325 ; 331. Gelli Gai-n, N. of Llangan, Glam. Cilieni, nant, 155 ; 370. In N.W. Brecon- Ciliou. See L.T. i-Ciliou. [shire. Cilliuen, forS, 173 ; 373. Cimbalum S. Teliavi, 106-7. See campana. cimiterium, 296. Cime/Uiauc, c, 251, 9 ; f. Bledgur, equoni- mus, 257 ; 263-4 ; canonicus, 265. Cimeilliauc vel Ciuelliauc, ep., 231-7; _yoj ; 3^^ ■> 3SS- Cimer, 42 ; 134 ; 3^3 5 7 = 78 5 214 ; 263. Cimliver. See Merthir C. Cimlyr, Cam, 145 ; 369. Cimmeired vel Cimmareia,c. , 73-4 ; 348 ; j/if, Cimry, 120. See Britannia. 392 INDEX Cimuireg, laicus, 7S ; 172 ; 358. Cin-. See Con-, Cun-. Cinahi, Fos, 124 ; 366. Cinahi, Luch & Main, 188 ; 374. Cinan f. Cinvedu, r., 150. Cinan f. Gritiau, 276. Cinauc ; see Ilenlennic. Cinbis, tir, 214 ; 376 ; cp. Cinblus. Cinblus, c, 216; see Conblus. Cinbleidiou, Filii, 197 ; 362. Cinbran, 276 : see Conbran. Cinbran, riv., 141 ; 369. Cincarui, fons, 227. Cincen. See Concen, & Pull O. C. Cinncenn, 1., 232. Cincenn f. Caratauc, 259. Cincenn f. Guebric vel Huevric, 257-8. Cincenn p. Enniaun, 275. Cincu f. Guoleiduc, 74. Cp. Concu. Cincuan, c, 172 ; Concuan, 202. Cinfic, 1., 208 ; cp. Conficc. Cinficc de L. Cum, S., 274. Cinluin, 229 ; 378. Cingint, I., 73 ; 358 ; cp. Congint. Cingleis, 42 ; 134 ; aper, 258 ; 363, 7. Cinguaiu de Oou Clediv, 127-8. Cingual, c. , 224 ; see Congual. Cinguali, monast. S. , 239 ; agar, 240. Cp. L. Cingualan in Gower. Cingual p. Ourdilat, 271. Cinguan, c. , 75 ; cp. Cincuan. [Con-. Cinguarui, c, 7^-4 ; -in, 358 ; -iu ; 163 ; see Cinguid, pill, 250. Cingur Trosgardi, ec, 145; j«« L. Mergua?t. Cinhi f. Tecguaret, pbr., 277. Cinhi frater Morbran, 275. Cini p. Moridic, 275. Cinin, 1., 210. Cinir, ager vel tir, 232. . Cinisis, arep., 266 ; 352 ; Cynice, 313 ; 356. Cinluin, 229 ; 378. Cinlyvan, Dinas, 141 ; 368. Cinmin. See Cinuin f. M. H. Cinmin, sac. Cum Mouric, 277. Cinnhor f. Richrit, 268. Cinhor p. Eicolf, 222 : p. Seliv, 272-3. Cinnilic p. Alia & Guodcun, 219. Cinmarchus we/Kynmark ; see L. Cinmarch. Cinmur disc. Dubricii & Teliaui, 115. See Cinuuri, Congur, & Convur. Cinon, c, 240 : pbr., 270. Cinon f. Arguistil, pbr., 276. Cinon f. Gucaun, sac, 276. Cinon f. Idvab, 277. Cinon f. ? Riuguallaun, 274. Cinreith, Nant Cum, 196. Cinscuit, Tonou, 204 ; cp. Conscuit. Cintur, Riu Celli, 234. Cintunt vel Cintiuit, 1., 163 ; cp. Condiuit. Cinuc, villa & ec. See L. Guern Cinuc. Cinuchan, c, 157 ; see Conocan. Cinuin, c, 210. See Conuin. Cinuin, 1., 224; 235-6. Cp. n. I. Cinuin f. Gurcant, 1., 171 ; 216; Cinum vel Conuin, 170; Cinuinon, 171. Cinuin f. Morcant Hen, 241, 6; 252. Cinuin f. Pepiau, 1., 73-4 ; 160, 2, 3 ; 348 ; p. Gurcant, 163-4. Cinust [? Cinuz«] f. Pepiau, 76. Cinuur herem., 194-S; filii, 195; see Convur. Cinuuri, monast. S., 239 ; see L. Mjrgualt. Cinvall. See L. Cinvall, & Cirn C. Cinyall, ager, 155 ; Cruc C. Scoti, 155. Cinvall, Cecin Pen Ros, ec, 264. ? Perthyr. Cinvarch, 1., 221. Cinvarchus disc Dubricii, 80 ; 165 ; 341. Cinvelin, 1., 143 ; 173-4 ; 199. Cinvelin f. Branud, 1., 223. Cinvelin f. Conuc, 1. 209-10; ?p. Osulf, 218. Cinvetu, 147-9; P- Cinan, 150 ; c, 144. Cinvoc, 1., 150. Cinvor, 1., 186. See Con- & Cunvor. Circan &«/ Crican f. Samuelis, 1., 161-2. Circan sac, p. Deui, 161-2. Circhan, riv., 165 ; Crican »<•/ Circan, 171. Ciriacus in thermis, S. , 25. Cirn Cinvall, 173 ; 373. cirografum, 87 ; 270. Citbresel p. Edrit, 223, 5 ; cp. Conbresel. Citoc, 1., 155. Ciu, pant 157 ; 371 ; fos, 242 ; 380. Ciuann, 1., 174. Cp. Cian. Ciuaret, 1., 184 : lee, 212. Ciuguerth, 1., 227. Civarheru, 1., 231 ; f. Crashaiou, 239. Civelliauc. See Cimeilliauc Civerdiued, 123-4 ; 366. Civilchi, 156 ; 370. Civiu, ec. S., 31 ; 43 ; 90 ; Villa, 235 ; 342. At or near Biskton, Mon. Clare, Gilbert de, 315-7. Clare, Richard de, 315-6. Claud. See Etern, Ismael, Penn C, Trican. Clavorauc, epithet of Pepiau, 78. Clavorion. See Nant y C., & Leprosorum V. Clecir, Penn, 127 ; 255. cled, parth, 268 ; see guocled. Cleisguith, 1., 186. Cp. Ibirrfuith. Clem, 1., 72. Clemens, c, 149. Clemens VI, 317. Clemens pbr. L. Cinvall, 264. Clemens, S., 25. Clemuis p. Guorguol, 164. Clemens. Clevion, licat finnaun i, 228 ; 377. Clidno, pbr. , 279. Clidvan, vallis, 234. [Her. Clitauci, ec S., j/ ; 43 ; 90; 194-7. Clodock, INDEX 393 CHtauc f. Clitguin, r. & martir., 193-7 ; 341 ; Clitguin p. Clitauc, 193. [362. Clivium, 155 ; 170; 210; jif« Riu. Cloibiu, 1., 198. Cp. Gloiubiu. Clotri.r., 176-8; 184; p. Conuin & Gueidcui, Clotuc, 1., 203 ; 226. [185, 6, 8. : Clougur to/ Clour, 122; 365-6. Clawr, Mon. Clouuiic, 122 ; 366. Clouman. See Telich Clouman. Cloutac, 155 ; 370. Clutis, c, 173. Knaythus, J., 292. Cnut, r. Ang., 252, 4. , Cobreidan, -den, -gen, 202, 4, 5 ; Cibrei- than, c, ^07 ; Conbreidian, 212. Cobreidian, 1., 198. cocus. See Guenerbiu, Coffro p. Catuuth, 200. Cogan, ec. de, 324 ; 330. ■ Coguin vel Couin. See Aper C. Coheic, 1., 212 ; Ceheic, 207. Coit Guent, 262 ; 382. [chunk. Coyt Churche, 325 ; 330. LI. Grallo or Coy- Coitgur. See Selim C. Coytre, ec. de, 321. Coytyf, ec. de, 325 ; 330. Coyty. Colbrit, t., iS4-i ; ab. Ilduti, 149; 151, 7 ; Colcuch, 192 ; see L. Calcuch. [160. Coll, 1., 171. CoUan, 1., 210. CoUbiu, 1., 20; 73-4; J5(?; CoUuiu, 163. CoUbiu, I., 211. ■ CoUenn, finnaun he, 247. Colimet, 213 ; 376. columba, 11 ; 18 ; 81. CoUou, tir, 212-213. Colt, 1,73; 348; Clot, 3S8. Coluin, 229 ; Colwin, 378. Colivil, Randulf de, 278. Colewineston', ec. de, 325. Glam. Comereg, 1., 178. Comereg ab. Mochros, 164 ; ep. , i6j-6 ; 341 ; Gomergwynus, 303 ; 311, Comes energuminos, 21. Comes p. Briani, 37 ; 93. Comic, c, 239. Commodus, imp. Rome, 26 ; 289. Commotus, comes, 21 ; -orus, 26. Compendium, 59 ; 61. Compiigne. Con-. See Can-, Cen-, Cin-, Cun-, & Cyn-. Conan, c, 167,9. Conan,c.,i7o;2i6;23i;Canan,i7o,4;Cinan, Conan, 1., 200; 234; 240. [171. Conbau, c, 146. Coni5iu, 1., 211 ; see Conviu. Conblus, c, 215 ; Cin-, 216 ; p. Hi, 214-5. Conblus,l., 148; f. Jaco, 178; p. Teudus, 186. Conblust, c, 221 ; see Conblus. Conboe, c. , 199 ; see Convoe. Conbran. See Conzran. Conbreidian, c, 212 ; see Cobreidan. Conbresel,l.,20l ; 211 ; Centoesel,23i ; Ein- bresel, 212. CJD.Citbresel. Conbrinun, 1., 140 ; Conbroin, 143. Concar, 1., 189. Concen. See Cincen. Concen ab. Carbani Vallis, 147-9; 151, 4. 5; 157; l6o; Catmaili, 131-2; S. Catoci, 152. Conchor, I. Concilium Lundonie, 49 ; 52. Concilium Remis, 65 ; Remense, 66, 89 ; 95. Concilium Romanum, 49. Concolen p. Conurit, 168. = Conchulain. Concu, c, 168; cp. Cincu, & Condu. Concuan, 1., 202 ; cp. Cincuan. Concum, 1., 170 ; Cuncum, 185. Concum de L. Suluc, c, 231. Condav, 1., 140 ; cp. Candav. Condiuill, 1., 72, S; Cintimit & Centiuit, 73 ; p. Conoc, 165. Condiuit, 1., 176; Conteuit, 191. Condiuit, 0., 171. Condiviu, c, 191. Condu p. Tancvor, 203 ; cp. Concu. Condovan, 1., 185. Conet, 1., 180. Conficc, 1., 189; cp. Cinfic. confinesBrit:&AnglieversusHerfordiam,l92. Congaet f. Congueilhe, 1., 199. Congant, pbr., 199. Congen ab. Ilduti, 152, 4, 5. Congint, villa, 202 ; cp. Cingint. Cciiglas, 1., 198. Conglts p. Deui, 205. Congual, 1., 76. See Cingual. Congu^ disc. Dubricii, 80. Congual equonimus, c, 218 ; 224; 235. Congual f. Catguc, 1., l6l. Conguare, u., 140 ; 183, 5 ; cp. Conguaret, -ui. Conguaret, c, iTo; 186, 9; cp. Cunuaret. Conguarui, t., I2I-2; 182,8; l90;f««Cin-. Conguas, c, 173. Congueithen, 1., 188 ; -gueithe p. Congaet, 199 ; <:p- Catgueithen, 183. Congur disc. Dub., 80 ; cp. Cingur T. Conhae z/^/Conhage, 1., 187 ; cp. Conhoe. Conhail, pbr., 144. Conhibrit, pbr., 144. Conhoe f. Louri, 1., 161 : cp. Conhae. Conhorget, 1., 199. Conlec f. Conluip, u., 146; 154, 7. Conleu, 1., 217. Conlipan, villa, 202. [Her. Conloc, tir vel ager, 76. ? ' Eaton Bishop,' Conlouern, c, 146; 154. ii^ Conuc. Conluip p. Conlec, 146. Conmor, 1., 199 ; 203 ; see Convor. Conoc, c, 149 ; IS4- ^" Conuc. 394 INDEX. Conocan, c, 146 ; 154 ; Cinuchan, 157. Cors, 2z8. Cp. n. I. Conocan, 1., 158; 180. Cors f. Erbic, 211 ; 212. Conon, 1., 178. Cors f. Gabran, 1., 204, 7. Conone f. Euguen, 205. Cors p. Gabran, 206. Conscuit, Castell, 235 ; 342 ; 378. Costoc, c, 199 ; 202. Conscuit p. Heiniv, 199-200. Cothi, flumen, 124. Carm. Constantinus socer Pepiau, 72 ; i«« Custenhin. Coventre, 317. Coventry. Conteuit, 1., 191 ; see Condiuit. Couin, flumen, 115; aper, 124; 254. Carm. Conuan, c, 157 ; cp. Cinguan, 75. CoupalvaPeniporth, = V,Greguri, = V.quin- Conuc, 1., 196; f. Conuil, 202; p. Convelin, quefiliorumOurdeufnt, 151 ; Gabalva ^ro/e 209-10. [Glam. TreOda, 340; IT/. Giurgii. near LI. DIv. Conuc, Villa, 176. ? Cnwc, St. Bride's Major, Cradoc, Rogerius, ep., 303 ; 312. Conuc f. Condiuil, 1., 164-5 ; Conoc, 164. Crashaiou p. Civarheru, 239. Conueon, c, 140, 6, 9 ; 154; Conguean, IS7; Cravnant, 42; 134; 363, 7; C?-aa/«u«, 368. Cunueon, 150. Cravnell, 134 ; j6(?. Carvanell brook, ^vec. Conuil-ius f. Gurceniu, 1., 176 ; 1 90-1 ; f. Gur- Crecion, Luch i, 123 ; 366. geni, 204 ; p. Coi^uc, 202 ; Gumiuet, 204. Cremic p. Catharuc & Ermint, 236. Conuin. See Cinuin. Cresseny, Cressinic, &c. See L. T. Crissinic. Conuin, 1., 224 ; Cinuin, 235-6. Kric, 291. ? Crick, Men. Conuin f. Clodri, 1., 185, 6, 8. Crican. See Circan f. S. Conuin f. Hiubilin, 1., 175. Crican, riv., 171 ; see Circhan. Conuin f. Tend, 1., 201. Crin vel Cxon f. Morcivanu, 1., 203, 7. Conuit, 1., 211. Crintorth, trev, 32 ; Cyrintord, 43. Conul, c, 209. Crita, petra, 74. Conuoge, c, 154. Crois Guerion, 155 ; 370. Conuonoc, -uc, 1., 143-4. Cruc. 6'ee Bracd, Cinvall, Com Cam, Cornou, Conurit f. Concolen, 1., i68. Cumulus, Cust, Cinvall, Gueriien, His- Convelin, 1., 143 ; see Cinvelin. bernn, Lann i, Leuguirn, Mainaur CM., Convetu, 1., 144, 7-9 ; p. Cinan, 150. Petill Bechan. Conviu, 1., 156 ; 178 ; -biu, 2ii. cruc, 213 ; 229 ; 236 ; 260, 8 ; 272. Convoe, c, 178; 201 ; 212 ; -boe, 199; -moe, Cruc Glas, 249 : 258 ; 381. 207 ; -moi, 200 ; -voi, 203. cruc ri, 257 ; 381. Convoi, terra. See L. Gemei. Crucis, preb. S., 326, 9. Convoet, 1., 150. Crucou. 5« Leuguirn & Morcant. Convor f. Jacob, 186; -vur, 1., 201, 6 ; -wzur, Cu abbas, c, 160. 200; -mot, 199; 203; Cunvor, 180 ; Cin- Cuan, c, 168; cp. Cian, 174; Cain, 205. vor, 186. Cubi, 122-3; 366. Plows through A. G^enny. Convur, c, 14.?, 9; 178; 182, 5, 7-9 ; 190 ; Cuchein f. Gloiu, 1., 168-9 ! ' 235. 198, 9 ; 201, 6 ; pbr., 188 ; Convor, 190 ; Cueith, c, 200 ; probably— Guorcuath. q.v. cp. Cinuur, Cinmur. Cuelin-us, c, 76 : pbr. , 279. Convran, c, 72, 6; 167; -bran, 77; disc. Cuelinf. Jacob, 1., 162. Dub., 80; Conbran, c, 122 : 140, 6, 8, Cuguaret, 1., 178. Cp. Conguaret. 9; 154, 6; Cinbran, 157; Cunbran, 150; Cuii f. Judaltcan, 1., 180. pbr., 276. Cul Cudyn, ec. de, 320 ; see L. Veir C. C. coretibus, 150, 6, 8 ; 183 ; 210 ; 221, 5, 6 ; Culalann, 32 ; 44 ; 90. ? Croes Gwla, S. of 234, 6 ; = piscariis, 358. A Latinised form Lampha, Glam: c/.Z/.^«7o», St.Axvan's. of Old Welsh Coiet, pi. Coreti= Wears. Cum Cinreith, nant, 196; 374. Cormil ( = Conuil), 176. Cum Barruc, 73; 163; in f'alley Dore, y6 ; Corn Cam, Cruc, 78 ; 359; 364. =Cenubia, 192. Cornou, Brinn, 172. Cum Carvan, ec. de, 321. Men. Cornqu, Cruc, 241-2 ; seel.. M. Cruc-cornou. Cum Cetguinn, 202 ; 375. cornu, 202-3. Cum Cerruc = V . Guroc, 1 79 ; see Kil Gorrock. Cornubiensis, regio, 108. Cornwall. Cum Kydy, ec. de, 323. Nr. Forth Kerry. Cornugallia = Cerniu Budic, 130-1 ; 181 ; Cum Mour«c, ec, 170; 275, 7; 341. ' Mor- Cornwayle, 341. Cornouaille in Brittany. raston. Little Dewchurch,' Her. corpus z'«/ tria corpora Teliaui, 1 16-7. Cumulus, 122; 149; 166; ice Cruc. Corricou, 257. .' Corrwg Vowr Cumulus Glas, 174 ; see Cruc Glas. <5^ Corrwg Vach, Glam. Cumulus lapidum, 149. cors, 182-3. Cun-. See Cin-, Con-. INDEX 395 Cunblus, 1., 148 ; see Cin- & Conblus. Cuncum, 1., 185 ; Concum, 170, Cuncuman, 176 ; j«? Cuncum. Cunhearn, 1., 185. Cunuaret, pbr., 150; j«« Gunguaret. Cunueon, 1 50 ; see Conueon. Cust, Cruc, 78 ; 364. Custenhin, 1., 72; 358; je^ Constantinus. Custennhinn f. Catgen, 277. Custenhinn f. Eutut, 276. Cunvor, 1., 180 ; see Cin- & Convar. Curia Romana, 317. Curum. See Riu i Curum. Cutulf, 1., 225. Cy-. See Ci-, Co-, Cu-. Dagan-us ab. Carbani Vallis, 158; 175; 187; 196 ; Uanoc, 179. Dallonf. Guoidgar, 1., 150; cp. Datlon. Danai marini, 269. Daniel, Ada, 291. Daniel, c., 190. Daniel ep. Bancor., 3 ; 71 ; 337- Daniel f. Sandev, 279. Danoc ab. C. Vallis, 179. See Dagan, Datlon, 1., 158 ; cp. Dallon. Dauan, 1., 211 ; cp. Dauin & Deuon. Dauin, 1., 239 ; cp. Dauan & Deuon. David, Sanctus, 30, 4; 99-106; 115 ; 335, 8; 360-1 ; Deui, 115 ; Deuius, 190. David, ep'atus Sancti, 49; S3-4; 58-66; 135; 238; 254; 286, 8; Deu«i, 35; 270; Devvi, 36; 39-41; Deui, 88; 93; 790; 349; Devi, 34 ; De6i, 336 ; Dewi, 45-7 ; 61 ; 338 ; Monast., loi. Ty Ddewi ox St. David's. David ep. Bancor. , 5 ; 84-5. David le Gran^^, 295. David rex Scotie, 29. Deheueint f. Laur, 245. Demetica regio, 125; 130; 2S4;=Suthw?Jlie, Demoniaca filia, 21. [339- Dene, foresta de, 333-4. Derbiu, 1., 202, 5. Derguist, fin., 257 ; 381. Deri Emreis, 42 ; 134 ; 363, 7. Derneford, 291-2. Deui, Pistill, 78 ; 359. See David. Deui, 1., 198; 202-3; 206; f. Conglis, 205. Deui, c, 187-8 ; 205 ; Deuui, 202. Deui, podum, 190. Cp. L. Deui. Deui, Poguisma, 158; 260. Deui, villa, 203. Deui f. Circan, sum. sac, 161-2. Deui f. Just, 203. Deunerth, 180 ; f«? Dounerth. Deuon p. Britcon Hail, 171. Deustowe, ec. de, 322. Dewstow, Mon. Devauden', 282. Mon. Deveit. See Rit i Deveit. Devunsira, I. Devonshire. Dextralis. See Britannia. Diaconus, 13-14 ; 219-220. Diastur, main, 145 ; 369. Dibin, pbr., 240 ; see Diuin. Dibleis, 191. See Dubleis. Dibran, c, 217 : cp. Dovran, 169. Dibrguyr, 129; Duvuyrguyr, 128. [Guern. Diiric, 275-7 ; see Dubric, Hennlann, & L. Dibro, l.,i86. Dilyt melen, y, 144 ; 340 ; see Flava. Dihiruc, 1., 72. Dilluc, c, 183 ; 201. Dimell p. Giduc, 208. Dimin, sac, 218 I'see Diuin. Dimuner, tir, 198. Din Birrion, 210. Din Dim, 141 ; 209 ; 376 ; see Tinterna. Din Duicil, castellum, 226 ; see Cair Duicil. Din Gerein, portus, 1 14. Gerrans, Corn. Din Guenhav, 124 ; 255. Nr. Pemb. Dock. Din Marchtan, 42; 363; Marchlythan, 134; Dinan, Cestill, 32; 44; 182; 373. [368. Dynan, ec. de, 322. Dinham, Mon. Dinas cynlyvan, 141. Dincat, c, 203. Dincat, ec, 227 ; 377 ; see Merthir D. Dincat, nant, 154 ; 370. Dinneul, trev, 43 ; see L. Dineul. Dinguallaun, c, 251. Cp. Diuun-, Dun-. Dinodus, 17. Dynstow = Merthir Dincat, 336. Dioci, finnaun, 241 ; 379. Dioclitianus, 26 ; 342. Dissaith, c, 174. Dissaith, I., 249 ; 263. Dissaith, lee, 218 ; 221-4; c., 239; scriptor, 224 ; 240 ; p. Arcoit, 217 ; Catgen, 245. Dissaith p. Elfin, 272. Distinnic (raised from the dead), 115. Distir, nant, 241 ; 378; Distin,2l0. Dishter, Diu Frut, 122 ; 366. [Mon. Diu Guent, 32 ; Diuent, 42. Guent Uwch Sf Diuguinid = *DywenyS, 208 ; 376. [Is Coit. Diu Gurach, 140 ; 368. Diuin, sac, 218; 221-4; ptr., 224; 239-^^0. Diuunguallaunab.L.Enniaun,223.?=D«»«n-. Docunni, abbatia, 131; 140, 3,4, 7-9; 151-4; 157. 8 ; 17s. 7, 8; 180, 4. 7; 191 ; 205; 212, 5; 249; 258; 268; 272; Docgumni, 151, 5, 6; 160; 176; 9; 206; 362; con- gregatio, 153 ; Dochou, 145. Glam. Docunni, — abbas, 212, 5. Doillis, 29. [of Brittany. Dol, 109; 113; 339; Dolus, 21; 24. N.E. Dolensis, 109; 110,2; 181; 335,6,8,9; 341. Domnguaiet hereditarius, 209. Douato, ec. de S., 319; 3zS; 33i- ^t- Donafs, Dor, riv., 134; see Dour. [Glam. 396 INDEX Dora, ahbatia de, 327. Abbey Dore, Her. Doroborensis, ec, 132 ; 240, 6 ; 252 ; -ber- nensis, 88 ; 252 ; see Cantuar. Canterbury. Dotei, puteus, 224 ; cp L. Dotei. Dou Ceviou, 247 ; 380. Dou Civiu, 184 ; 374. Cp. Civiu. Dou Clediv, 1 24, 7 ; 225. CanM Dou GleSii), now corrupted into Dun-Gled-dy, Pem. dou luyn helyc, 134; 367. *Weun Su, Brec. dou nant Brachan, 263. dou pull, 143. Doudec Seint, fin., 146; 369-370; L. idou- dec Seith, 255. Dounerth f. Judic, 176 ; Deunerth, 180 ; Duinerth, 187. Dour, 43 ; 135 ; 163 ; 173 ; 192; Dor, 134; Dowr, 340; 363, 8 ; 373. TAe /?ore,Hei. Dovngarth, I., 169. Dovran, c, 169 ; cp. Bibran, 217. draco volucer & pennatus, III. Draincun lector, 1., 225. Drausguern, 191 ; 374. Prec;4 Din Dim, 209 ; 376. Drich, 1., 246 : p. Selim Coitgiir, 277. Drim, 1., 224. Drutguas p. Catgucaun, 277. Du, nant, 258 ; Dubnant du, 172. Duagan, c, 232. Dibleis, 191 ; 374. Nr. Marshfield, Mon. Dubleis vel Dugleis, 78 ; 359 ; 364. Dubleis, 141 ; Dubleisou, 141 ; 368. Dubleis, 145 ; the Black Pill, 369. Dubleis, 217 ; 224 ; 376. Dubleis, 198. Dubleis ve/ Dugleis, 224. [Mon. Dubleis, 242-3; 261; Dyvleis, 262; 380-2. Dubleis, vadum, 217 ; 224. Duglfeis bisgueiliauc, 78 ; 359 ; 364. Dubnant Du, 172 ; Nant Du, 258; 372. Dubric, c, 209-211 ; see Dibric. Dubricius, arep. vel S., 3 ; 5-8 ; II; 14-19; 31 ; 42 ; 68-86, 9 ; 98 ; 107, 9 ; 115, 6 ; 121, 9; 132, 3, 5, 8; 140, 3-7; 150-274; 303; 311; 335. 7; 341.3; 358-9- Dubricii, ec. S., 194: 239: preb.,326; 330. Dubron, 1., 188. duellum, 28 ; 29. Duicil. See Cair vel Din Duicil. Duinerth, 1., 232 ; 351. Duinerth f. Judic, 1., 187; Deu-, 180; Dou-, Duinerth f. Ris, pbr. L. Tidiuc, 276. [176. Dull, 1., 23s : p. Morceniu, 223. Dulin, pull rud, 210. Dulon filia Guorduc, 76. Dun«a, c, 225 ; 243. Dunna, 1., 228 ; p. Gurcant, 262. Dunguallaun, 1., 200. Cp. Dinguallaun. Dunrfroensis, 29 ; 280. Of Durham. Dunstanus, arep., 240, 6. , Duta p. Bruin, 221. 2 ; Louniarch, 218 ; 221-3 ; Mailseni, 218 ; see Tuta. Duuin, nant, 78 ; 359 ; 364. duuir indair, 173 : 2^8. duur Pill, 251 ; ? Orduur P. Duvuyrguyr, 128 ; Dybrguyr, 129. Eadmundus ferreum latus, 286. Ebba, 243. Ebbot, molendinum de, 284. Ebbwy. Ebirthun, 260 ; aper Epyrthun, 261 ; 382. Eboracensis, 62 ; 66 ; 338 ; Ebroicensis, 29; Eboracus, 280. York. E^rdil filia Pepiau, 78-9; 348; 3SS-g; Eur- dila, 337; see Evrdil, L. Ebrdil, & Matle. Ebrdil, guver finnaun, 173. Ebrdil, insula vel Inis, 76, 9; 80; S37 >= Mais Mail Lochou, 79. ecclesia vel eccluis. See Breit, Cil, Conscuit, Dubritii, Egles-, Gueithirin, Gunniau, Jarmen, Lann, Mable, Matle, Mathenni, Merthir, Riu, Teliau, Trilec. Echni, Inys, 135, 9; 142; 368. Eclin, vallis, 74 ; 348 ; see Eilin. Ed-, see Et-. Edelbrictus, 1., 285 ; 354. Edelicion, Commote, 273 ; Edelyvon, 247. Edeluirth p. Judhail, 196 ; 362. Edenstowe, preb. Henrici de, 326 ; 330 ; 28s. Edgar, r. totius B., 240, 8, 9 ; 285 ; 342. Edguardus, i. Anglie, 275 ; 7 ; see Edw-. Edilbiu, ep., 169 ; 191 ; -biuus, 303 ; 311. Edilbiu, Luch, 191 ; 374. Edilfired, c, 169. Edilhirth f. Edrit, 1., 218. Edilm f. Teudus, 247. Edrit f. Citbresel, 223-5 5 ? 249. Edrit p. Cydrich, 272 ; p. Edilhirth, 217. Edulf pbr. L. Vedeui, 274. Edward I, 315, 7 ; 344. Edwardus the Elder, 285. Edwardus, S., 285; 313. Edwardus (Confessor), 275, 7, 8; 286; Ead- uuardus, bas. Ang.-Sax., 266; 343. Edwardus de Saresberiis, 29. Edward le Bon, 315. Edwinus, 1., 285. Eadwig. Eglesclif, ec. de. See Gold Clif. Eglus Pruwys, 325 ; 331. Eglws Brewis, Eggoid, c, 228. Cp. Hegoi. [Glam. Eguic, nant ir, 72 ; 363 ; Rit ir Euic, 229. Eguid p. Riderch, 272 ; see Eiuid, Euud. Eholch, pant Pibhenn, 221. Eicolf f. Cinhor, 222. Eidev lee. urbis Guenti, 243, 5 ; cp. Eudem. Eidniuet, 1., 270; p. Hiuer& Jouan, 274. Eifest, 1., 156; p. Guorbur vel Guebrgur, 161-2 ; Vebrersel, 164. Eiliau, tref, 255 ; see Eliau. INDEX. 397 Ellin, 172; Luch ir, 173; Vallis Eclin, 74; Eilin, nant ir, 78 ; 364. [372. Eilon, nant, 78 ; 364. Eilred, r., 286. jSthelred. Eimin heres Grucauc, 240. Cp. Heiniv. Einbresel, 1., 212 ; see Conbresel. Eirgin. See Ergin. Eiset Yrsimus, 232. Eital, Pen Brynn, 146 ; 369. Eithav, fin., 172, 4. Eithin, 1., 144. Eithin de Garth Benni, u., 231. Eithin f. Elfin, 1., 268. Eithin, Ros ir, 221. Eithinauc, Trev, 126 ; 366. Eithin f. Elfin, 1., 268. Eiuidp.Riderch& Seisin, 264; 352; i^^Eguid. E1-. See I1-. Ela vel Hela, nant, 262. Elchon, 196 ; 374. Olchon brook, Mynwy. Elci lector, 1., 240. Eicon, 1., 160, 9. EUcon vel EUcun, villa, 197-8. Men. Elcu, 1., 155 ; 188 ; Elcun, 176 ; Eicon p^ Guruithon, 175. Elcu pbr. L. Mocha, 265 ; p. Seisill, 265. Elcu p. Gulfire, 223 ; p. Guabeith, 268 ; p. Marcguein, 275 ; p. Ceheic, 277. Elcu, villa, 249. ? Nr. LI. Div. EUdoc, 1., 207; 212. Eldutus abbas, II ; \<); see Ildutus. Elei, riv., 27-8; 32; 43; 69; 133; 156; 204; 258-9; 272; 351; Eleye, 324; 340 ; 343- See Rudlan E., 384. Lai or Ely, Glam. Elei, 27 ; 28 ; Istrat 32 ; Estrat 43 ; Strat 204 ; 341. Tri Lai or Ely, LI. Dav. Eleoc, 1., 184. Cp. Eloc. Eley Esmor, 293. Elecuid, c, 199; Helicguid, 196; 200; cp. ■ Elleti, palus, 148. [Elichguid. Eleutherius XII, 26 ; 68 ; 88 ; 289 ; 338. EUgualt, 1., 251 ; see Hergualt. Elfin, c, 174: 1., 158. Elfin f. Dissaith, 1., 272. Elfin f. Guidgen, 1., 179 ; 180, 2, 7, 8 ; 190, 6; p. uxoris Gurcant, 190; Erbic, 197-8. Elfin p. Atrit, 259 ; p. Eithin, 268. Elfin, Cam, 32 ; 43. Elfredus, r., 285. ^■El/red. Elgar. See .lElgarus. Elgar de L. Guenn, 277. Elgist-il f. August, r. Brech., 167. Elgistil, c, 73 ; 358 ; -us, ep., 163 ; 303 ; 311. Cp. Arguistil. Ellgleu, 1., 205. Elgnou, heres, 1., 202. Ellgnou, villa, 202. See Breican. Elguarui, 1., 190. E^i, riv., 188 ; see Ilgui. Elguid. See Ehud f. Augusti. Elguoid, c, 225, 8, 9. Elguoidab. Ilduti, 187; Elgoid, 196; Eluoid, 158 ; -oed, 175 ; -od, 179. Elguored-us disc. Dub., 80 ; -et, c, 121-2 ; 132 ; Elgoretus, 131 ; Elguaret, 167. Elhaith, frut, 237 ; 378. Elharnn, c. , 73 ; -heiarun, 74 ; -hearn, 75, 7; 359; i63> 6; Elheharn disc. Dub., 80; Helhearn ab. L. Guorboe, 164, 6. Elhavaid, c, 190. Eli, c, 186; 201 : 247. See Hi. Eh p. Grifiid, 261. Elian, 1., 201. Cp. Helia'. Elias, 1., 201 ; see Ilias. Eliau f. Acheru, 227. Eliau, villa, 227. Eliau in Seghenid, Trev, 255-7. See Uchtrit. Elichguid, fin., 142 ; 369 ; see Helicguid. Elidon, ec, 31 ; 44 ; 90 ; 157 ; S. Lythani, 283 ; 340 ; 370. St. Lytharis, Glam. Elidon, Hen Lotre, 157 ; 371. Elidon, Luin, 32 ; 44. Eli fluch, 277. Elinui, pbr., 270; monachusde L. Cum, 274. Elinui f. Idnerth, 1., 273-4. Elioc I., 178; 182, 4; ?2o8; Eloc, 202; Eluc, 205 ; cp. Eliuc. EUonor f. Gurbud, 1., 161. Elios, 98 ; see Eliud. Elisabeth, 6. EUzabethe, regina, 305. Elisael ab.Catoci, 212, 5. Elisail f. Gurdaval, 1., 162. Elised ab. Ilduti, 212, 5 ; 228 ; 230. Elised f. Nougui, 244. Elised p.Teudur,237: p.Grifiid&Rotri,25i-2. Elisei, 1., 216. Eliuc, 1., 232 ; cp. Elioc & Iliud. Eliud, 98 ; 104 ; Elios, 98 ; 360, I. Teilo. Eliud f. A«gusti, 146; 154; Elguid, 1., 146 ; ? Elgued & Eluoid, 150. Cp. n. I. Eliud f. Guerith, 1., 150. Eliuid f. Euguen, 205. Elmail, 255 ; see Elvail. Elmare, 1., 211. Elmoin alumnus Ih, 246. Eloc, c, 163. Eloc, 1., 202 ; Eluc, 205 ; see Ehoc. Elredus, r., 285. Eadred. Elstan, 1., 225; 239. Eltutus, S., II ;, see Ildutus. Elud, pbr., 279. Eluid, c, 168. Cp. Elguid. Eluoid, 1., 150 ; see Elguid, & cp. Elguoid. Elvail, 149; 254-5; Elvel,340- S.Radnorshire. Elvanus, ep., 68. Elviu, 1., 168. Elvogus, ep., 206 ; 303 ; 312. 398 INDEX Elye, episcopus Landavensis, 333. Elys, eveske, 315-6. Em-. See Eb-, Ev-. Emlinn, 124; 255; Emblin, 62 ; Emelinn, 56 ; 287. Carm. & Pern. Emrdil, Aper Finnaun, 264 ; 383. Cp. Ebrdil. Emreis. See Deri Emreis. Emris, 1. , 226. Emricorva, 158 ; 371. Chepstow, Mon. Eneuris, pbr., 239. Eneuris, Lech, 197. Engist, 1., 227; -il, 226; cp. Elgist, -il. Engleys, 313 ; see Angli. Enim. See Heiniv, & cp. Eimin. Enli, ins., 1-5 ; Inis, 83-4; 337. Bardsey. Enniaun f. Aircol, pbr., 277. Enniaun f. Cincenn, pbr., 275. Enniaun f. Favu, 1., 170. Enniaun, filius (? Gedeon), 1., 170. Enniaun f. Morcenoui, pbr. C. Pedec, 276. Enniaun nepos Gistin, 271. Enniaun r. Gleuissic, 137. Enniaun, p. Bledcuurit & Riderch, 219 ; 222 : Abraham, 26 1 ; Mouricus, 274 ; Joseph, 275. Ensic p. Anauwed, 130. Eodeton, ec. de, 322. Itton, Mon. equonimus. See Bledgur, Cerenhir, Cime«l- liauc, Congual, Guordbrit, Judnerth. Equus, 202, 3, S) 9 ; furibundus, 22 ; indomi- tus, 191 ; optimus, 201. Erb r. Guenti & Ercic, 75; p. Peipiau, 72, 6. Erbic, 1., 122. Erb'ic f. Elfin, 1., 197-8 ; 202, 4, 5; p. Cors, Erbin, Poll, 234. [21 1. Erchan, c, 200. Erchan, Carn, 154; 370. Erdtibiu f. Euguen, 205. Eras, 1., 188. Ergin, 35 ; 41 ; 248 ; Eirgin, SS 5 286 ; Erchin, 46; Ercic, 69; 755358; Ercicg, 72; 161- 3, 9 ; 170 ; 185 ; 198 ; 200 ; Ercig, 229 ; Ercincg,42; Ercycg, 47 ; 52; 161; 185; 275. 8, 9 ; Ercychi, 78 ; Ergic, 36 ; 47 ; Erging, 337; 341-2 ; 363 ; Erchyng, 337 ; 341, 3 ; Erchynfeld, 343 ; see Urcenevelde. Erigit, fossa, 224. Ermint f. Cremic, 236. Ermithridh PconjuxNest aut filiaHiugel;236j Erualdus, ep., 41 ; see Hergualdus. Eruen S. de L. Cum, 274. Eruic f. Gurvodu, 1., 161 -2. Esne, u., 212. Esni decanus Land., 85-6 ; 337 ; 366. , Estom Lowern, ec, 320, 7 ; see L.M.E;L. Estrat ; see Istrat. EstratAgcr, ager, =Toll Coit, 188-9 = Bella Aqua, 341 ; Strat Hancr, 1 79. Twll-cSd, or Etelic, c, 179; 191. [Fairwaier, LI. Dav. Etelic, 1., 158. Etem, 1., 251. See L. E., & Pen. Claud E. Etgar f. Leui, 231. Etgar r. Anglorum, 240. Etguardus. See Edwardus Confessor. Etguid p. Riderch, 272. Etguin f. Guriat, r. Guenti, 249-257, 5 ; r. Gueniscoit, 255-6 ; familia, 249-250. Ethelredusji-., 285. ySthelred. Ethelstan, r., 285. Mthelstan. Ethrim, 154-5 ; 370. Brec. Etrit, 225;, 249; see Edrit. Eudeat, 1., 169. Eudemi c, 190 ; cp. Eidev, & Eudom. Eudius, 1., 232. Eudolan, 1., 200. Eudom, I., 196 ; sbz: cp. Oudem, 1., 185. Euenhi, amnis, 176; 213-4; 341; 375. Eugein f. Auod, I., 223. [cen, 205. Euguen p. Conone, Eliuid, Erdtibiu& Guoid- Euias, 32; 42; 63; 194; 248; 279; 341-2; Eugias, 196 ; Euwias, 248 ; Ewias, 54 ; 362, 3 ; 248 ; Evwias, 248 ; Heuias, 59. Euic. See Rit ir, & Nant ir Eguic. Eurdila', 337 ; see Ebrdil. Eusebius, S., 25. Eutigim, pbr., 245 ; sac, 245-6. Eutigirn ab. Docguinni, 140, 3, 4. Eutut f. Catgen, 276 ; pater Merchiaun & Custennhin, 276. Euud f. Gloiu, 265 ; cp. Eguid vel Eiuid. Evelvre, 124; 255. Pem. Everbechyn, fratres de, 328. Evilaun, 1., 240. Evonie, insula, 253. Anghsea. Euirdil, 78 ; 364. The ErUl, Carm. Evrdil, finnaun, 173 ; 372. See Ebrdil. Ewrdil, aper fin., 264. See Emrdil. Ewenny, ec. de, 320 ; prior de, 330. Glam. Exoniensis, 295. of Exeter, Eynesham, 304, 5. Nr. Oxford. Fagano, ec de S., 319 ; 324 ; 330. Glam. Farley, prior:, 329. Monkton-Farley, Wilts. Fau, 184; Favu f. Ben., 169-170; p. Enniaun, Febric. See Jarmen. [I70- Feild, Theophilus; ep., 305. femina temeraria, 116. Ferdun,Luch&Minid, 196; 375. nr.Clodock, Fermarch p. Gloiuj 265. [Her. Fernwail f. Mouric, I., 200 ; 226. Fernvail f. Judhail, 158 ; 175, 9 ; 180, 6, 7 ; 191; 5, 6, 8 ; r., 199-208 ; p. Athruis, 210; Gurcant& Mouric, 203-4; Gurgavam, 207 ; 212. Fidelis disc. D. &T., 115; 126; c, 126-7. Finnaun. See Bist, Canthed, Clevion, CoUen, Derguist, Dioci, Doudec Seint, Eithav, Elichguid, Fans, Evrdil, Guvalon, Guaidan, Ida, Leuiin, Liss. INDEX. Si'' 399 Finnaun, 158 ; 188 ; 374. Fans. Finnaun Bechan, 242 ; 379. Finnaun diguinid Arven, 221. FinnaunVanon, aper,2l3-4; 376; c/. Mail V. Finnaun Oir, 264, 5 ; 383. Finion. See Riu Finion. Fit? Heem, Robert le, 313. Flava pestilentia, 107 ; 1 10, 4 ; lues, lO'/ ; 131 ; 110 ; pestis, 107 ; 131 ; y Dylyt Me- len, 144 ; 340 ; y Vail Velen, 339 ; 340. Flemyngeston, ec. de, 325. Flimston, Glam. flumen, quoddam, 20 ; magnum, 165. Fomre ab. Ilduti, 180. Fons, 103; 109; 142; 156; 217; 220; 264. Fons Baraliuen, 210. Perhaps a well in a field now called Croft Hir, near Nant farm- house. This well is resorted to by people for wishing and is said to have seven springs.—]. A. Bradney. Fons Cheneian, 168; 239. Fons Cincarui, 227. Fons in Enli, 2 ; 83. Fons in heremo, 16. Fons in valle Land., 136. Fons iuxta Sabrinum, 16 ; 7 143. Fons Niger, 122 ; 365. Fons sacer, 7. Forch, Lech, 173 ; 372. ford, IS4 ; 173-4 ; zoz ; 261, 8 ; see via. ford litan, 258 ; see via lata. fordmaur, 157; 173; 202, 7; 242; 261, S, 8; Fortunatus, pbr. , 26. [see via magna. Fos, 122; 143; IS7, 8; 173; 213; 221, 8; 241-3 ; 260, 2, 8. Fossa, 74; lSS-6; 166; 172, 4, 6; 189; 217; 224; 234; 240; 27s; iudicialis aque, 28 ! magna, 176 ; senis, 201 ; due, 145 ; 217. Fos Cinahi, 124, Foss Ciu, 242. Fos Maur, 242. Foss Pluum. See Nant Foss Pluumi Foton, arbores, 143. Franci, 87. Francia, 89 ; 108 ; 1 10 : Gallia, 68. Frater quidam, 16. Fratrus super Nadauan, Villa, 260 ; 382. Fraxina, 172. Fraxinus Stiiilat, 245. Fraxino, ec. de, 322. Nash, Men. Freudur hereditarius ? Mourici f. Morcant, 1., I9S-6; 202, S- Freudubur, 1., 122. Friauc, c, 247. Frioc f. Mouric, 1., 148; 152, 5. Frut Elhaith, 237. Frut Gurcant, 124 ; 255. Frut Iguern, 221. Frut Mur, 180; 365. -fVaoi/, a trib. of the Usk. Frut Mur, cumulus, 122. Frut i Guidon, 42; 134; 363, 7. A trib. of Fuedlid, 1., 270. \T&v Vowr. Fuith. See Byrguith, Cleisguith, Guasfuith & Ibirrfuith. Gabr, ol y, ^ ; 134 ; 363 ; 367. Gabran. 1., 158; 180,2,8; 190; p. Cenguri, 191 ; p. Cors, 204. Gabran f. Cors ( ? a mistake for Cors f. Gabran. Note that Cors signs the gift, and cp. 204), 206 ; ? 1. , 204. Gaidan. See h. T. Luin Guaidan. Gaidnerth f. Morcanti, frater, 1., 191 ; see Gall & Galles. See Nant. [Guidnerth. Galloin f. Cidrich, 212 : p. Gist?-erth, 262. Galfridus, i.e. Stephanus, 360. Gallia, 68 ; 336 ; see Francia. Gallica lingua, 344. Galfridi de Novo Burgo, preb., 285. Garth Bacat, 262 ; cp. Bacan. Garth Benni, 72; 164; 176-8; 231; 276; 358 ; m. 72 ; Gurit Penni, 166 ; see L. Garth Tevir, 124 ; 254. [Custenhin G. B. Garthon, minid, 126 ; 366. Garu, 1., 76. Gurui, 279. Gaudbiu, 1., 196. Gaufridus, cancellarius, 29 : de Maisi, 29. Gaufridus arep. Rotomagensis, 29. Gavannauc, 42 ; 134 ; 363, 7. Gedeaun, -eon ( ? f. Enniaun), 1., 170. Gedianus, comes, ig-20 ; 335. Gefci, c, 174: 1., 174. Gefridus de Broi, 93. Gellan, c, 146 ; 154. Gellan, 1., 157 ; 202, S : ^f- CoUan, 210. Gelli, 251 ; 381 ; see Penn C. G. Gendic, 1., 148; -doc, 132; 151; j««Gindoc. Georgius de Atigua, 304. Georgii, ec, S., 295 ; 324; 330. Si. George's, Gerebard, Richeman, 293. " [Glam. Gerein. See Merthir G. Gerennius r. Cornubie, io8; II3"4- Germanus, S., lo; 17; ep., 68-9; 336. Gevenni, isj; 366. Flows by A. Gevenny. Geviat vel Aper Geviat, 173 ; 372. Giduc f. Dimell, 1., 208. Gilbert de Clare conte de Glouc, 315-7 ; 344. Gilebert le Mareschald , conte de Penbrok, 315. Gildas, 100 ; 138 ; 340. Gillie ; see Trev Irgillicg. Gindocf. Ismael,l., 144, 9; 154; Gendic 148; Gendoc, 132 ; 15 1-2. Ginhill, Trev, 32 ! ■« 5 258. Girardus metrop. Ebor., 280. Gistinp. Riderch, 265. 6'««Gustin &Jestin. Gistinus f. Gurcant, 271-2; Jestin, 273. Gistlerh, tres fratres, 186 ; cp. line 5. Gistlerth, 1., 216 ; 221. 400 INDEX Gist/erth f. Gallcun, 262 : p. Seisill, 260, 4 ; 352 ; p. Caratauc, 273. Gistlerth, Cam, 260 ; 382. ? Gam Hill, nr. St. Andrew's, Glam. Giurgii, villa, 159; cp. Greguri. gladius, 202, 3. Glamorgan, 313-6 ; 344. See Morcannuc. Glann Rath, 124. Pem. glando, 187. GlaspuU, 78'; 359; 364. Glasguern, 172 : 175 ; 229 ; 372-3. Glastoniense Monast., 333 ; Glastonie, 338. Gleiniou, Lin i, 272 ; 384. Glesius, 263; 383. The Glasswg, Glam. Glesni, 1., 207 ; 211-2. Glesni, 276 ; f. Jouan, 277. Gleu, 1., 180. Gleuissicg, 137 ; 156-7 ; 190, 1, 5,6; 204-6, 9 ; 212, 4 ; 230 ; glossed Wenthloc, 341 ; 351. Approximately the district between the Icfwer courses of the Usk and the Tmvy. Glible, licat, 182 : Guliple, 242 : 268. Glin Mannou, 221. Gliuis. See Merthir G. Gliuis p. Merchguinus, 76. Glodiuiu, ,c., 210; cp. Gloiubiu & Cloibiu. Gloecestria, 27 ; 29 ; 37 ; Glouc-, 294; 313 ; 314; 328; Gloucestre, 313-7; Glowcestrie, 338 ; 344 ; ab. Glouc, 330. Gloiu, 1., 75; 172, n;3S8; p. Cuchein, 169. Gloiu f. Fermarch, 1. , 265 ; p. Euud, 265. Gloiu f. Guernonoe, c, 215. Gloiubiu, c, 211; cp. Glodiuiu & Cloibiu. Gloucestre, 313-7 ; see Gloecestria. Gloyiud, trev, 247 ; 381. Gnouan ab. altaris Catoci, 180. Go-, see Guo- & Gu-. Gob vel Gov, nant i, 251 ; 381. Godwyn, Francis, ep., 305. Goher. See Guhir. Gold-clif, ec. de, 318 ; 322, 8 ; -clivia, 303 ; 312, 5 ; 338 ; 342 ; monasterium de, 291 ; Eglesclif, 300, 3 ; 310, 2, 7. Mon. Golych. See Gulich. Gomergwynus, 303 ; 31Z ; see Coriiereg. Gorui f. Breint, c, 245. Gorvan, t., 72; see Gurvan. Gouur, 1., 237. Gower vel Govperia. See Guhir. Graenauc. See Riu Graenauc. Grani/, David le, 295. Gratia Dei, ahbas de, 327. Grace Dieu, Mon. Gratlaun. See L. M. meib. Gratlaun. Greciel-is, ep., 169-174; 184; 303; 311. Grecus, 26 ; 289. Gregorius, diac. Cardinalis, 58 ; 288. Greguri, villa, = Coupalva, l^l ; cp. Giurgii. Greir f. Sigrit, 276. Greit, confessor, 3. Greitiaul, nant, 160; 371. Grenin, 124; 366. Grifid-us f. Elised, r. Guenti, 251-2. Grifudus r. Guenedotie, 5 ; 303 ; 312. Gulich, ec, 32; 44; Trev, 259; Golywch, 343 ; 382 ; see Elidon. Gulich, licat, 158; 260; 371; 382. [Glam. Gulich, pant, 157 ; 371. Dyffryn Golych, Gulible, Penn Celli, 268. Guliple, 242 ; licat Glible, i8z ; 268 ; 373 ; Guliple Minor, villa, 214-5. [380. GuUeugin, 242 J -lleuin, 242; 265. West. GuUonar, 145 ; see Guallonir p. G. Gunna f. Catgen, 276. Gunna f. Morbiu, pbr., 277. Gunniiu. See Gunuinus. Guncar, 1., 157. Gunncu p. Cidrich, 276. Gunda, 1., 244. Gundon, 1., 196. [382. Gungleis, trib.ofthe T&v, 69; 133; 258; 343; Gunguare, u., 148; Cunuaret, pbr., 150; Cat- guare, c, 149. Cp. Conguaret. Gunguas f. Branud Guov, 1. , 264. Gunniau, ec, 124; Guiniau, 255. } Penal-ly Church, Pem., see pp. 116, 1. 16; 126, 1. 3. Gunnic oe/ Guinnic, Oper, 252; 381. Gunley, ec. S., 319. St. f^oo/oi, Newport. Gunliviuc, 32; 42 ; 279 ; Cant. Gunlyuch, 247 ; GwenI16c, 351 ; 363. Guynllwg. Gunos, nant, 221 ; 377. Gunstan, Cam, 124 ; 366. Gunnuc, Villa, 274 ; 384. ? 'Beilieu,' Mon. Gunuinus disc. Dubticii, 80; magister, 131 ; Gunnbiu, 132; 140; Gunviu, lee, 182, 9. Guunva, Hen Riu, 32 ; 44 ; 69 ; 267-8. Guo-. See Go-, & Gu-. Guobeith 1., 211 : p. Mabsu, 185-6. Guobrir, 1., 73. Guocled, 265 ; 343. Guocov, ec, 32 ; ^ ; villa Guocoi, 157 ; Wenvo, 324 ; 330 ; 370. Glam. Guocov, Cam, 260; 382. near Wenvo Castle. Guodcon, 1., 73; 3sS. Guodcun f. Cinnilic de fam. Nogui, 219. Guodel c, 210-21 1 ; see Guoidel. Guodnir, 1., 174. Guodloiu, ep., 168; see Guidlovius. Guodon, 1., 205. Guoidcen f. Euguen, 205. Guoidci, c, 227. Guoidci, 1., 74 ; 348 ; 358 ; see Guidci f. P. Guoidel vel Guodel, c, 209-211. Guoidgar p. Dallon, 150. Guoidheam, villa, 202. Guoidnerth, 1., 2og. See Guidnerth. Guoithgual, 1., 178. Guolchetva, nant i, 251 ; 381. Guoleiduc p. Caratauc & Cincu, 74. Guollguinn, sac, 276. Cp. n. I. GuoUguinn mab Athrem, 279. Guollguinn mab Limarch, 279. Guollguinn p. Bledruis, 221. Guolicet p. Jouan, 277. Guonliviuc, 32 ; see Gunliviuc. Guonocatui prin. Aluni Capitis, 1., 151 ; see Guor-. see Gur-. [Guencat. Guorabui, c, 200 ; -apui 210 ; Guorhaboe, 202; -habui, 199; Gurabui, 207; Guraboi, 209; Gurpoi, 205. Guorai f. Judic, 230. Cp. Gurai. Guoraul f. Brechiaul, 1., 218. Guorbur f. Eifest, 1., 161 ; Guebrgur, 162. Guorbuth, I., 189. v Guorcaed, >,., 201. Cp. Guorciueith. Guorceniu, c, 149 ; see Gurceniu. Guorciueith, 1., 208. Guorcuiidh, c, 196 ; -cueith, 199 ; -cuheith, 203; Gurciueith, 178; -cueith, 186; -ceuid, 186; Guorguith, 362; Cueith, 200. Guordbrit equonimus, p. Uvelauc, l6l. Guordoc, c, 171. Cp. Gurdoc Guordocui, c, 75, 7; 358-9; 122; disc. Dub., 80; -doce ab. L. Deui, 164 ; -docoe, 166. Guordoi f. Mabon, 1., 164. Guorduc p. Dulon, 76. Cp. Guordoc. Guoren, c, 75 ; see Gurvan. Guoretris, c, 216-7 ; Guretris, 225. Guoreu, c, 232. Cp. Guorou. Guoreu p. Brein, 221. Guorfrit, 1., 215. Guorgonui f. Gurvetu, abbas, 222. Guorgued. See Riu Guorgued. Guorguol f. Clemuis, 1., 164, 6, 7. Cp. Gurvol. Guorhaboe, c, 202; see Guorabui. Guorhaval, c, 202, 5. Qs. Gurhaval. Guorhavam ab. Ilduti, 191; see Gurhaval. Guorhitir, 1., 231. Cp. Gurhitir. Guorhoidil, 1., 189. INDEX 403 Guorinid, 32; 42; 202; 312; 363; Cant. Wurhinit, 247; Gorenyth, 342; Gronyth, dec, 319; 325; 330; 3S7. GormyS, now corrupted into Groneath. Guorlurchjudgual, 237; 268; 352; 378; 383. Guormui, 43 ; 134, j-; the Worm, 363, 8. Guomoid, 42 ; 134; 363, 7. Guoron, c, 199-200 ; cp. n. I. Guorou, c, 173 ; Gurou, 172; see Guoreu. Guoruone, 1., 203; cp. Guemonoe. Guoruot, generatio, 220. Guorvoe, sac, 162 : c, 170. Giioun, 156; 242. Guoun breith, 196 ; 374-5. Guoun guenn, 258 ; 382. Guoun Teir Fin, 155. Guourir, 1., 72. Guov, epithet of Branud,264. ? = Gov, «'.«. faber. Gupant, 244. Giir-. See Guor-. Gurach, Diu, 140. Gurai, sepulchrum, 176; 190 ; mons, 176. Gurberth, villa, i47 = Nadavan, 148. Gurbiu, c, 150. , Gurbodu, 1., 230. Gurbud p. Elionor, 161. Gurcant, c, 251. Gurcant, 1., 234 : 180 ; p. Cinuin, 216. Gurcant, Frut, 124 ; 255. Gurcant f. Cinuin, r. Ercicg, 163, 4, 9; p. Car- atauc&Morcant, 164; p. Cinuin, Galferi & Gurcant f. Dunna, c, 262. [Nir, 171. Gurcant f. Fernvail, 1., 203-^. Gurcan f. Guinan, 189; 1., 190; Gurcant, 180. Gurcant f. Ithail, 258; I., 259; 263; p. Gistin vel Jestin, 271-3; w^/ Justin, 343. Gurcant f. Merchiaun, 1., 244, 7 ; 262. Gurcant Maur, r., Ii8;l., I40,^;p. Onbraust, Gurceneu, faber, IJI j 186. [132; 140- Gurceniu, pbr., 150; Gurcenou, c, 154; Guorceniu, 149; p. Conuil, 176 ;' 190-1. Gurceuid, -ciueith. See Guorcuiidh. Gurci, I., 174; 230. Gurci f. Gurcimanu, 1., 244-5; 251. Gurci f. Marchi, c, 243, 5. 1 Gurci p. Gurcinniv, 262. Gurci pbr. S. Catoci, 272-3., Gurcimanu p. Gurci, 244-5 > 251. Gurcinniv, c, 169 : pbr. S. Ilduti, 272. Gurcinniv, 1., 251 ; f. Gurci, 262. Gurcinniv p. Nud, 232. Gurcu, c, 190. Gurcon, I., 140; Guorcon, 178; Guoreu, 204. Gurcon f. Gurgavarn, 164. Gurdaval, 1., 211. Gurdaval p. Elisail, 162. Gurdavau f. Leliau, c, 161 ; see Gurtavau. Gurdem, 1., 186. Gurdilic, 1., 144. CO 2 Gurdoc, c, 228. Cp. Guordoc. Gurdoc, 1., 180, 3,/. Gurdoc f. Guemonoe, c, 215 ; 228. Gurdocius f. Catdem, 158. Gurdocui, 1., 169. Cp. Guordocui. Guretris, c, 225 ; Guoretris, 216-7. Gurgal, 1., 166-7 ; Guorguol f. Clemuis, 164. Gurgarheru, c, 227. Gurgavam,l.,i78;i84;f.Femuail,r.,207;2i2. Gurgavarn p. Gurcon, 164. Gurgeni p. Conuil, 204 ; see Gurceniu. gurgites quattuor, 156. Gurguare alumnus Guenvor & Guernabui, c, 164. Cp. n. I. [166. Gurguarui.c, 163; Guruaruide L. Eimiaun, Gurguin, 1., 186. Gurguistil, c, 144. Gurguistil, 1., 144. Gurhae, c, 201. i ^ Gurhai, 1., 167. 1 ^"Gurai. Gurhal, c, 122. Gurhaval, c, 205; ?209. Gurhaval ab. Ilduti, /^j'; 176-8; 184; igS; 205-6 ; Gurthavar, 156 ; Guorhavam, 191. Gurhavar p. Guidcon, 164. Gurhi, 1., 251. Gurhi de Pennbre, f. Silli, 279. Gurhitir, hered. Morcant, 148 ; 1., 176 ; 191. Guriat p. Nougui, 217-222 ; 245 ; Etguinus, 249 ; 250, 5, 6 ; p. Catguallaun, & 1. , 263. Gurrimi, 157-i'; n. Gurimmi, 260; 371; 382. Parva Remni, *Camb. Brit. Saints, p. 45. Gurit Penni ( = Garth Benni), 164. Guriul f. Ris, pbr. L. Tidiuc, 276. Gurmaet disc. Dubricii & Teliaui, 115. Gurmarch, ager, 185. Gurmoi, c, 122 ; cp. n. I. Gurmui, 134; see Guormui. Gumiuet f. Conuil, 204 ; 1., 211. Guroc. See Cum Cerruc & KU Gorrock. GuronUi p. Mouric, 272-3. Gurou, c, 172-J. Cp. Guoron & Guoreu. Gurpoi, c , 205 ; see Guorabui. Gurtavan, 1., H; 3SS; Gurtavau f. Leliau, 161 ; Gurtavau vel Gurtavaui, 164. Gurthavar. See Gurhaval. Gurthebiriuc, 201 ; 375 ; see L. Gunguarui. Gurtri, c, 211. Guruithon f. Eicon, 175. Guruid, ec, 143; cp. Wormeto. 'i Howick. Guruthon f. Mabon, 1., 164. Gurvan, u., 76 ; Gorvan, 72 ; Guoren, 75 ; Guorvan,77; 358-9; disc Dub. , 80 ; Gur- van, ep., 167-8; Gorvannus, 303; 311. Gurvan, 1., 171. Gurvann heremita, I94-S. Gurvetu p. Guorgonui, 222. Gurvodiusr. Ercycg, 161-2; p. Eruic, 161-2. Gurvodu, c, 179; 190; Guorvodu, 191. 404 INDEX Gurvodu 1., 158 ; 180, 7, 8. Giurvol f. Merchion, sac, 162; cp. Guorguol. Gustin, 243. Cp. Gistin. Guvalon, finnaun, 160; 371. Guver=:anll, 146; 158; 173; 207, 85241, 2, 5 ; 251 ; 26s; 351 ; 369; aper ir, 207. Guver Bichan, 123 ; 366. Guy & Guye. See Gui. Guyrangon, 134; 367. Guyth Lunguyd, 140; 368. Haarnbiu, I., 204. Habrinum, 16 ; 355 ; see Havren. Habundius p. Eleutherii, 26. Haerngen, c, 207. Haiuoen, 1., 150. Halannauc, 172; 372. HalDu, 42; 134; 363. 7- Hal Melen, 73 ; 364. Hal Ruva, 42 ; Ruma, 134; 363, 7. Hal un Guernen, 42 ; 363 ; All, 134; 367; Halan. See Porta H. Halton, 289 ; 290, 3. Hancr, villa Strat, 179; see Estrat Agcr. Haraldus, i., 286, 1. 4. Harold Harefoot. Haraldus, r., 276, 8 ; 286, 1. 7; Harold, 313. Hardecanutus, 1., 286. Hartha Cnut. Havren oe/ Mor Havren, 76; 43; 135; 143, 6; 23^, 6; 355 ; Habrinum, 16; Sabrina, -um mare, 234 ; Saverna, 142 = Sevarne, 340 ; Severn Sea, 363, 8, 9'; 378. Havren. See Istrat Havren. Heardur, 1., 226. Hebauc Mein, 78 ; 364. Hebauc, nant ir, 159 > 37'- Hecgni p. Jouan, 277. Hedilbiu, ep., 169. ^w Edilbiu. Hegoif.Beli,22S; Hegui,l.,232-3. Q>.Eggoid. Heinivz/e/EnimjC, 1905216; 229 5 f. Catgen, 221, 3, 4 5 240 5 Henip, 239 5 cp. Eimin. Heiniv f. Conscuit, h, 199-200. Heith tir rud, 73 5 363-4. Hela vel Ela, nant, 262 j 383. Hellei, Penn, 188. Helhearn. See Elharnn, Helena, ec. de, S., 320. LI. Elen, Mon. Helia' f. Morbrann, 277 5 cp. Elian. Helic, ager, 176, 8. Helic, Luin, 242 : Helicluin, 251 i 2681 Helicguid, c, 196 5 200 ; Elecuid, I99. Set Elichguid. Helioci, 62. = ^elioci = Beaujeu, M£con> See Haddan & Stubbs' Councils^ p. 343. Heliseus, 14. ' Elisha. Helyas de Radenore, ep., 303; 312. Hen alt, 785 364. Hen ford, 154. See ford. Henglas, 228; 377. Henip, c, 2395 ^(V Heiniv. Hennlann Dibric & Lann Teliau in uno cimiterio, 275. Hentland, Her. Hennlann Titiuc, 805 183; 231 ; L. Tidiuc 275-6 5 359. *Dixton olim Dukeston, Mon. Henlennic, 200. Lenniston, L. Warn, Her. Henlenic Cinauc, 252 5 381. LI. Gunnock, Hennpont, 208 5 376. [Wolves Newton. Henricus I, 29 ; 35, 9 ; 46 ; 52. 3. 6, 8, 9 ; 845925280, 6, 7, 85 313,4. Henricus II, f. Matilde, 286 5 315. Henricus (f. Henrici II), 286. Henricus III, p. Edwardi I., 294 5 315-6. Henricus comes Lancastrie, 334. Henricus de Caldicote, 292. Henricus, ep. Land., olim prior de Beige- veny, 284 5 303 ; 3I2, 4. 5 5 344- Henricus imperator Romanorum, 84. Henrici de Edenstowej preb.,^^5 3265 330. Hennrit, guar ir, 73, Henriu Gunva, 32 5 44 5 69 ; 267-8 5 358 5 383 5 =Riu Tinviu, 160. Henriu vil. & ec, 31 5 43 ; 90 5 in Lebinid, 261 5 343. N. E. of L. Devaud, Mon. Henntrev Gucaun, 268 5 383. Henntre Iguonui, 172; Jouoniu, 74. Hentrev Merchitir, 183 ; 373. Hepstur, 134 ; 367. Herbertus Noruuicensis, 280. Herfortensis, 34-6, 9 5 40, i, 5, 6, 7; 52, 75 63 5 288; 295 5 333, 6, 85 346 5 354. Herfordia, 495 52 5 885 935 1925 274, 6, 7, 8 5 336, 8 5 ec Herfordie, 278. Hergualdus, ep^, 4/, 6, 75 6s; 88; 265-280; 303 5 312-J ; 343-4 5 356; p. Lifrici, 271 ; 273 5 Mei, 272-3. Hergualt, c. , 245. Hescenn Judie, 143. Ilesmunt, 1., 236. Heuel, 1., 185. Hibernia, I ; ij ; 165 108 5 292 ; 335. Hibemienses Occidentales, 269. Hiernin, tir oe/ager, 150. Higueid p. Grifud, 240 ; = ? Yugein, 239. Hilarii, ec. S., 31 ; 43; 905 284; St. Hilary, Hildebertus, r., 21-3 ; 335. [Glam. Hilguid, all, 242 ; 380. HiUn, c, 200, 2. Hilin, brook, 196 5 375. Hinn Hitian, Brinn, 217. Hinbiu, 1., 189. Hindec mater Cathouen, 198. Hir Cemyn, 134 ; 367. Hirel, 1., 150. Hirpant, Villa, = Villa Vallis, 168. Hisbernn, Cruc, 155 5 370. Hismael. See Ismael. Hitir Melin, 78 ; 364. Hitir Melin, 140 ; 368. Hiubilin p. Conuin, 175. INDEX 405 i" Hiueid filius Albrit, 1., 245. Cp. Higueid. Hiuel Da f. Cattell, 241, 8; Howel Da, 342. Hiuel f. Ris,r., 226-231,6; Hiugel, 228 ; 236, 7 ; Houel r. Gleuissicg, 212-3; '" regione Brachani, 219 ; Hoel, 341 ; p. Arthvail & Hiuel subregulus More, 252. [Yuein, 236. Hiugel, 1., 257-8; p. Mouric, 249; 255-9; z66. Hockeday, 292. The second Tuesday after Easter : it commemorated the expulsion of the Danes in the time of ^thelred. Hodliu, pbr., 277. Hodni, 242; HonSi, 379. Holgate, Robert, ep., 305. Honorius II, 30-47; 52-6; 60, l, 4, 6; 286; 287 ; 336 ; 347. Hostiensis, 54. of Ostia. Houden, Johannes, ep. , 304. Houel. See Heuel, Hiuel, Hiugel, Hueil & Howel de Kair Leon, 284. [Huwel, Huchtredus. See Uchtredus. Huebric vel Guebric p. Cincenn, 257-8. Hueil f. Eidnivet, 1. , 274. Hugo Rotomagensis, arep. , 62, 6. Hugonis, prebenda Magistri, 284. Huisc,26; 42; 184; Husc,42; 341, 6; see Uisc. Humir, Oper, 231 ; zfj. See Amir. Hunfrai, Bare, 278. Hustrid, -ud, eveske, 314; see Uehtrit. Huui S. de L. Cum, 274. Huwel Da, 248 ; see Hiuel. Huweyn f. Morgan Hen, 248 1 see Iguein, Jacann, 1., 174. JVe Jacuan. iacinth2«a petra, 189; 240; via, 201. Jaco, c, 150. Jaco, 1., 178 ; 184; p. Conblus, 178; Convor, 186 ; 20J ; Jacob f. Mabsu, 182. Jaco Coch, pbr. , 279. Jaco p. Rotri, 268. Jacob, flumen, 172 ; 372. Jacob, 1., 211. Jacob ab. S. Catoci, 140, 3, 4. Jacob de L. Guenn, 277. Jacob f. Amhyr, 277- Jacob f. Idgual, 253. Jacobus frater D'ni, 17; S., 106 ; 361. Jacouan p. Conan, 247. Jacob p. Cuelin, 162. Jacuan p. Guiner, 174. See Jacann. jaculus Constantini regis, 72. Janua, 57 ; 60 ; 287-8. Genoa. Jarmen & Febric, ec. S. , 219. ? St. Arvan's. Jauan, c, 200, 2, 5, 7; 212; 351. iW^Jouan. Ibirrfiiith, 1., 273; Byrguith, 270. i'eeFuith. Ibleid p. Biuhearn, 178 ; 184. Id-, i'se Ith- & Jlid-. ?Ida, fin., 78:^^-9; 364. Idcant p. Idmab, 239. Idgual p. Jacob, 253. Idguallaun f. Morcant Hen, r., 241, 5, 6 ; 252 ; p. Nir, 261. Idguallon f. Moriud, 220; 1., 231. Idguallon p. Judnerth, 176 ; t8o. Idguin p. Teudur, 260 ; Byuci, 279. Idmab de L. Cinvall, 264 ; pbr. L. Garan, Idmab f. Idcant, 239. [277. Idnerth, c, 173 ; j^e Judnerth. Idnerth f. Mourici, 1., 131-2 ; 140. Idnerth p. Elinui, 273-4. Idon f. Ynyr Guent, n8; 121 ; rex, 122-3 ; 166-7 ; Judon, 122. Idvab p. Cinon, 277. Cp. Idwab. Jeoleston, 344. LI. Illtud or listen. , Gower. Jerosolima, 104; 338; Hierosolima, 115; Jerusalem, 2S ; 103. Jestin f. Gurcant, 1. , 273 ; see Gistin-us. Jestin vel Gistin p. Riderch, 253 ; 265. Jeuen, 247 ; 380-1. Iguein. See Rit, Eugein, Ouein, Yuein. Iguein f. Morcant Hen,24i; Ouein, 246; 252; Huweyn, 248 ; p, Ris, 246-7. See Yuein. Iguern, 249. Iguern, Frut, 221 ; 377 ; ? 262. Iguern, riv., 170. Ihuc, 1., 156. Cp. Iliuc & Hind. Han, 73 ; see footnote, 364. Han. See Merthir Han. Hbri f. Junet, 1., 203. Ildutus abbas, disc. Germani, 7-13 ; disc.^ Dub., 71 ; Elifutus, II ; 19 ; 335 ; duo nepotes Elduti, 11. Ilduti, abbatia, 71 ; 81 ; 131 ;ii40, 3, 4, jr, 7-9; 151-8; 160; 175-180, 4, 7; 191, 6; 205-6; 212, 5; 228; 230; 257; 272; 359; 362 ; ec. S., 31 ; 43 ; IS3 ; L- Hdut, 90 ; locus & domus B. I., 81. Lantwit Major. Ilgui, 159; 188; 242; Ylui, 156; Elgui, 188; 370-1, 4, 9; 380. The Olway, Mon. Hi, 246 ; Eli, c, 247. Hi, c, 185, 8 ; 196, 9 ; 200; Eli, 186; 201. Hi f. Beli, d., 218-220. Hi f. Conblus, 1., 214-6; ?22i. Hi f. Manachan, 1., 215. Hi, Luin, 175 ; 229; 373 ; see Lili. Hi j/e/ Lili, Trev, 232; 351. Ilias, 1., 175; f. Morglas, 186-7 ; Z07; 212; ilider, lo-li. [Elias, 201. Ilien, Sant, 234. .'' St. Julian's, Mon. Iliman f. Samson, 203. Himan, villa, 203. Iliuc, 1., 74; Huic, 75 ; 348 : 172. Cp. Ihuc. Iliud, 1., 235-6 ; cp. Eliuc, 232. Illtut, 1., 217. i^se Ildutus. Hud p. Guinan, 149. Cp. Ihuc. Ina, 1., 127. Ina, Luin, 258 ; cp. Ida. Indualus; j«Judualus. Ingylby, Johannes, ep., 304. 4o6 INDEX. Inis. See Alarun, Bratguen, Cein, Ebrdil, Enli, Insula, Echni, Marchan, Peithan, Inis, lost ir, 73. [Teir-Erw. Innocentius II, 54-67 ; 286-9 5 336. Insula, 12; 16; 172; iee Britannia, Ebrdil, Echni, Enli, Inis, Teithi. insula in Salo, quasi, 156; 195; 2CX]; 225; 239. Johannes, c, 160. Johannes, Hugo, ep., 305. Hugkjones. Johannes ap Harii, 305. Johannes Bathoniensis, 280. Johannes de Couentre, ard., 317. Johannes de Egles Clif, 300, 3 ; 3 10, 2, 7. Johannes de Hibemia, 292-3. Johan de la Ware, 303 ; 312, 6. Johannes de Londoniis, 294-5. Johannes de Middleton, 293. Johannes de Monemuta, ep. , 294, 9 ; 303, 9 ; 312, 7 ; 334 ; 356- Johan de Morteyn, Conte, 314. Johannes f. Roberti, 292. Johannes Hostiensis, 54. Johannes Li!xo»iensis, ep. , 29. Johannes Paschal, 301-3; 312, 7. Johannes p. Pagani, 29 ; 37 ; 93. Johannes pbr. Cardinalis, 48, 9 ; 58 ; 288. Johannes pbr. , 41 ; S. Docunni, 272. Johiu, c, 229. Jonas, comes Brit, parve, 21. Jonas, pbr., 272; de L. EUi, 279. Joseb, pbr. & decanus, 247 ; Joseph, ep., 249-265; 303; 312; 342., Joseph, sac. Ilduti, 257, 9 \ 260, 2 ; lee. S. Catoci, 268 ; doctor, 273. Joseph f. Brein, 275-6. Joseph f.'Enniaun, sac, 275. Jouann, c, 72, 6, 7; Louan disc. Dub., 80; Jouann, t., 251. [358-9- Jouan, 1., 167. Jouan f. Arthan, 1., 273. Jouann f. Eidniuet, 1. , 274. Jouann f. Guollguinn, 276. Jouan f. Hecgni f. Asser f. Assenan, 277. Jouan f. Meilic, c, 178; 196,9; ?Jouhan, 201; Jouav f. Riuallaun, 1., 261. [jee Jauan. Jouan f. Run, pbr., 274. Jouan f. Guolicet p. Glesni, 277. Jouan pbr. Mer. Teudiric, 274. JouanauljC, i74;Zoguanaul, 170: pbr., 270. Jouav p. Auguod & Briaval, 216-7. Joubiu, c, 75 : 170-2, 4; J^*; Joubu, 171. Joubiu f. Guernonoe, c, 215. Joude p. Marchiud, 265. louil ■vel louguil disc. T., 126-7 5 luhil disc. Dub. &T., 115. t Louil. Jouoniu, 74 ; Iguonui, 172 ; see Hentrev. Ircil vel IrciUicg ; see Trev Ircillicg. Irgudin, riv., 183. Irhen, nant, 155. (? Nant ir Hen.) Iridiouen, Trev, 32 ; 44. Isaac, capellanus, 29 ; 60, 4 ; 85- 6. Isaac, 1., 201 : pbr., 279. Isabele fille W. le conte de Glouc, 314. Isael. See Ismael. Isceiauc, trev ir, = villa Proclivii, 204. Isceviauc, 78; 359; 364. AJ«'o, LI. DeiloVowr. Isciplan, c, 172; Sciplan, 227; see Sciplon. Iscirit Maur, 123 ; 366 ; Skyret, 320. Iscuit Cyst, 234 ; 342. Ismael disc. Dub. & T. , iiS ', ep. Menevensis, Ismael f. Budic, 130. [338-9. Ismael p. G/ndoc, 149 ; 151-2, 4. Ismael, Fenn Claud, 160. Ispidatenn, 202; Whitethorn, 375. Israheliticus populus, 103. Issiu, Merthir, 279. Partrishow, Brec. Istleidiauc, 258; 381. Istrat. See Estrat, & Elei. Istrat Gui, 270. [341. Istrat ji^/ Strat Ha vren, ec, 174-5; ^^9> 373! Istrat Havren, 174 ; 373. Istrat lu, 35-6 ; 248 ; 279 ; Eu, 59 ; 347 ; Estrat Eu, 42, 6, 7; 55; 286; lu, 41; StratYu, 63 ; Ystrad Yw, 363. The Hundred of Crickhowel, at least approximately, Brec. Istrat Our, 32 ; Estrat Eur, 42 ; Istrat Dour, 76 ; 358 ; Valley Dore, 363. Her. Italia, no. Ithail p. Gurcant, 258-9 ; 263. 5««Judhail. Judaltcan p. Cuii, 180. Judane, 1., 180. Cp. Judonai. JudiJiu, 1., 186 ; p. Brii, 199. [Her. Judbiu, villa, 184-5. 1* ireaddow, Peterstow, Judcant, 1., 212, 7. Judgual. See Guorlurch. Judguallaun, 1., 1S4; r., 176, 7; p.Judnerth\ 176 ; 180, 7. Judguallaun, 1., 166: 216. Judguallaun p. Nir, 261. Judguoret, c, 169 : 225. Judguoret, 1., 183. Judhail, hereditarius ? Fernvail, 195-6. Judhail, pbr., 270. Judhail f. Athruis, r., 157; 259-260; ? 196. Judhail f. Edeluirth, 196-7. Judhail vel Ithail f. Morcant, rex., 158, 9; 172. .5. 6, g; 180, 3, 5-7, 9; r. Gleuifficg, 190-2, 5, 6; 202, 4, 5, 6; Judhael, 341 ; p. Fernvail et Mouric, 158; 175, 9; 180; 2OZ-2, 6, 7, 8; 214; Ris & Rotri, 191 ; 20^; 206, 9 ; 2/7 ; 341. Judhail vel Ithail f. Teudus, 1., 270, 3, 4. Judhurbj-hubrab. Docunni, 149; 151,7; 160. Judic, c, 191. Judic, 1., 154, 6; 176; 180; 191 : 227 ; p. Dounerth, 176; 180, I; p. Merchitir, 2ig ; Judic f.Cetvur, 1., 149. [p. Guorai, 230. Judic f. Nud, t., 150; 182. INDEX. 407 Judic f. Riderch, 199. judicia ferii, 28 ; see fossa. Judiu we/ Judio, c, 170. Judne, c, 191 ; see Judonai. Judner, c, 75 ; Judjierth, 163. Judnerth, c, 215; 227, 8; 230, 6, 7 ; equo- nimus, 231 ; Jud-nerd, 216 ; -nerdh, 217. Judnerth f. Auguod, 1., 217. Judnerth f. Avagon, 1., 231. Judnerth f.Judgual&n, 1., 176; 180, 5, 7, 8. Judnoe, 1., 176;- 187 ; Judnou, 174. Judnou, c, 73; 77; 359; disc. Dub., 80; ab. Bolgros, 164; Judon, u., 75; 122; ab. Judnov, 1., 174. [Bolgros, 166. Judon, c, 170-2, 4. See Judnou. Judon, r., 122; see Idon. Judon f. Ceriau, 1., 179 ; 191. Judonai, c, 179; Judne, 191. Cp. Judane. Judualus, Ind-, Nid-, vel Uidualus, f. Jonas, dux Brit, parve, 21-4 ; 335 ; 345. luhil disc Dub. & Tel, 115 ; see louil. Juenn, 166 ; 372. Julen, 123 ; 366. Julenn, Pull ir, 257 ; 381. Julitta, ec. de S. , 325 Llan Hid, Glam. Julius, 26 ; 22^ ; 342 ; 377 ; see Merthir Jumail p. lunet, 162. [Jun & A. Junabui we/ Junapeius, pbr., 72-4, 6-7; disc. Dub., 80; j^9; disc. Dub. & Tel., Ilj; ep., 163-5 ; Lunapeius, 303 ; 3" 5 SS^- See\j. Junathan f. Ceretic, 220. [Junabui. Junet, 1., 145; 152, 4, 6; 176; 183; 191; f. Letric, 149 ; p. Ilbri, 203. lunet f. Jumail, 1., 162. Junuhic, villa, 250; 381. ? Undy, Mon. Jurthir, 1., 154. Just p. Deui, 203. Juthel, 1., 154; cp. Juthail we/ Ithael. Juthnerth. See Judnerth. Iveton, ec. de, 322. Ifton, Mon. Ivor, 1., 221. La. ^ee Nasch Osmundi, & Thawe. Laci, Walter de, 276-7 ; 280. Lacus rufus, 148. Laguernauc, 207 ; 375. Laithti Teliau, 124-6 ; 2SS ; 343 ; 3^6. Lam-. See Lann M. Lam Paddoc, 321. Llam Badock, Mon. Lann. See Cil, Ecclesia, Ecclus, -uis, Mer- thir, Nant ml Vallis, Trev vel Villa. L. Arthbodu, 144; [80.] In Gower. L. Bedeui, 218 ; 221 ; 2^4. Pmterry, Mon. L. Berguall, 239 ; see L. Mergualt. L. Blethian, 319; 325; 330; vie. 331. Glam. L. Bocha. See L. Mocha. L. Budgual, -an, 164; 171 ; 275; podum S. Budgualan, 164. BaHingham, Her. L. Cadauc, 279; L. Cattwc, 343. Carm. L. Caddoc Auel, 320. LI. GattockVibonAvel. L. Caddoc iuxta Usk, 320, 7. Mon. L. Caddoc Kelleny, 320. = ? LI. G. Lennig of the Myvyrian list, now 1 LI. G.Lingoed. Kelleny =? ffenlennic, but cp. L. Celinni. L. Caddoc de Penros, 284 ; 321. Pen RhSs. L. Calcuch, 165 ; Colcuch, 192. ^ L. Carvan, 243 ; 274 ; 3 1 9 ; 324 ; 330 ; 340, 2 ; see Carbani V. , & ec. Catoci. Glam. L. Catgualatyr, 31 ; 43 ; 90 ; 180, 2; 282; 317 ; 341 ; 373. Bishton, Mon. L. Cein, 275. Kent-church, Her. L. Celinni, 275. L. Cerniu, 72; 165; 363; =Cenubia Cornu- bium, 192. ? The site of Abbey Dore. L. Ceffic, 124. Kiffig, Carm. L. Cetguinn in Istrat Yu, 279. Brec. L. Ceuid, 166. See Ceuid. L. Chovian, 284. LI. Goven, Mon. L. Cinauc, 275. LI. Gunnock on the Giman, L. Cincyrill, 155. [Her. L. Cingualan, 32 ; 44 ; 90 ; 144-5 ; 369- L. Cinith, 279. LI. GenyS, Gower. L. Cinitir, L. i Cruc, 275 ; 277. Kender-ch. L. Cinmarch, vil., 32; 44; ,158; 165; 284; = St. Kinmark [Chepstow], 336 ; 341 ; 371-2 ; prior de S. Kynmarcho, 328. L. Cinuur Trosgardi, 14S ; 239 ; L. Conuur we/cella Conguri, 144; see L. Merguall. L. Cinvall, 173; 264; MerthirC, 171; 372. L. Cinvil, 275. LI. Gynvyl, Mon. L. Coit, 32 ; 43 ; 90 ; 166 ; cp. n. I. L. Coit, 255. Brec. L. Cors, 146; 238; 255; 369; monasterium, 238; 342. L. Gors, Brec. L. Cronnguern, 124 ; 255. Cronware, Pern. L. Cruc, 27s ; see L. Cinitir. L. -Culan, 216 ; L. Guwan, 318 ; 320. LI. Giwa vel LI. Gua, Mon. L. Cum, 31; 43; 90; 173; 274; 284; 373; preb. de L. Comb, 326 ; 330. Mon. L. CustenhinG.Benni, 72; 275-6. 6'ee Garth Benni. * Welsh Bicknor, Mon. & Her. L. Dav,l20; 313-7; Tam, 69 & 120; Daphe, 282; dec, 319: 323.9; 336; Landaff, 341, 4. See ec. Petri, & ec. Teliaui. L. Degeveth, 321 ; see Merthir Teemed. L. Degui Cilpedec, 275. See Cil Pedec. L. Deui, 164-6; 192; 790. Dew-church,'\^e,x. L. Deui Ros Cerion, 275 ; Deugui, 276. Much Dew-church, Her. [Mon. L. Deviry Ruthery, 320. LI. Ddewi Rhylerch, L. Dewy Skyret, 320. LI. Ddewi Skirrid. L. Di-. See L. Ti-. L. Dinegat, 284 ; see Merthir Dingat. L. Diniul, 171-3 ; 372; PDineul, 32; 43; Diniuil, 90 ; 349. ? LI Ddeiniol. L. Divailauc, 279. LI. Dyveilog, Carm. L. Dyvoddok, 325. LI. Dyvodwg, Glam. 4o8 INDEX L. Dyv«yrguyr, 128; 133; L.T. L.Dibrguir, 254; L. Dyfwrwir339; Territorium Aq- uilentium,77,8; 364. Ll.Ddowror,C2x\a. L. Douche, 324. Llandough super Ely. L. Dougarth, 164. ? Ganerew, or Whit- church, under the * Doward Hills, Her. L. Dojwe,32S. Ll.Dough super Thaw,G\xm. L. Dowe, 325 ; 331 . Llandaw, Glam. L. Dotei, ^2; 44; ^o; cp. puteus Dotei, 224. L. Ebrdil, 192. See L. Evrdil, & Matle. , L. Edern, 285 ; Edernen, 344. Glam. L. EUi, 279 ; 343. Carm. L. Enniaun. See L. Oudocui. [Glam. L. Ethrim, 279. Ethrim^ on the Clydach, L. Ewrdil, 159 ; LI. Eurdil, 341 ; 371. LI. ErUl, LI. Denny, Men. L. Foyst, 320. Men. L. Gan, 325 ; 330. Glam. L. Garan, 192 ; 277, Her. L. Garth, 31; 43; 90; 121, 3; 180; 225; Lanhart, 284 ; 365. Llan Arth, Mon. L. Garth Benni, 1^4; see'L. Custenhin G.B. L. Gemei (read L. Genvei), 32 ; 44 ; 90 ; 140, S ; terra Convoi, 140 ; 368-9. L. Geruall vel Guergualt. See L. Mergualt. L. Gevelach, 279 ; 343. Glam. L. Gewy, 325. LI. Geviyi, Laleston. L. Guenn Aper Humur, 277 ; see L. Guem. L. Guem, 200; 276-7; 352; Tel. ha Dibric, 275 ; 344. Llan Warn, Her. "~l)!~Guern Cinuc, 31 ; 43 ; 90 ; Henlenic Cinauc; 252, 381. LI. Gunnock, in ruins. L. Guem Ti»«auc, 241-2 ; 380. L. Gunyth,326; 331; 343. LI. GunwydjCavm. L. Gunguami vel Gurthebiriuc, 201 ; = Won- warestowe, 320 ; 375. Wonastow, Mon. L. Guonhoill, 43 ; 90 ; Gunnhoill, 32 ; 241 ; 252; 381. [Her. L. Guorioe, 162, 4, ^, 6 ; 192. *Garway, L. Guoronoi, 241, 6; 378. } Rockfield, Mon. L. Gurfrit, 62; 124; 255; Worfrit, 56; 287. L. Guraaet, 154; 255; 370. Brec. L. Guwan, 318; Gywan, 320; see'L. Gulan. L. Hardneu, 279. LI. Arthney, Carm. L. Hary, 324. Glam. L. Helicon, 31 ; 43 J 90 ; 205. L. Hunapui, 275. Llan-d-inabo, Her. L. i Cruc, 277 ; see L. Cinitir. L. i Doudec Seith, 255. Nr. LI. Gors, Brec. L. i Doudec Sent in cimiterio L. Custhennin in Garth Benni, 276. Her. L. Ildut, 31; 43; 71; 90; I4S; 279; Iltwyt, 319; 325; 330; ■"<=;, 331; LI. VUdut vawr, 340; je« Ilduti. Lantwit Major. L. Ilthem, 324. LI. Iltern, Glam. L. Issan, 321 ; see L. Nissien. L. Issan, 56 ; 62 ; 124 ; 255 ; 287. ? *St. JshmaeVs, Rhos, Pem. L. Junabui, 73; 165; 192; 364. * Bredwardine. L. Liuit, 241; 378. LI. Lliwyd, LI. Vannar. L. Loudeu, 163 ; 192; 275. L. Loudy, Her. L. Louel, 321. LI. Llowel, Mon. L. Mainvon, 199; 2i7;i««TrilecL.Mainvon. L. Martin, 275, 7. Marstim, Her. L. Martin in Nether Went, 322, 8. Mon. L. Maucheys. See Merthir Maches. L. Maur, 77 ; 337 = L. T. Maur. L. Maur. See L. T. Forth Halauc. L. Mays, 325 ; 331. Llan Maes, Glam. ' L. Meilic ha Lyguess,255. Llowes Ch., Rad. L, Meir C. Mingui, 275. St. Mary's, Mon. L. Meir i-Penn Ros, [cp. Cecin P. Ros, 264], 32; 44; 231. 'i St. Mary's, Monmouth. L. Menechi, vel Villa Meneich, 159. ? Monachdy, Gabalva, LI. Dav. L, Mergualt, £g ; 90 ; Merguall = ec. Cyngur Trosgardi vel L. Cynuur, 145 ; cella Conguri vel Conuur, 144 ; L. Berugall = monasterium S . Cinuuri, 239 ; L. T. de L. Geruall, 31 ; Guergualt, 43; Bysschopeston, 333; 369. LI. Deilo Verwallt or Bishopston, Gower. Lanii Mihacgel. See Michaelis. L. Mihangel, 325; 331. LI. V.PontVdn. Gla. L. Mihacgel, 2625382. Xemeis Jnferior,M.ori. ■ L. Mihacgel Cil Luch, 275, 7. St. MichaeVs Church, near Gillow, Her. L, M. Cruc Cornou, 241 -2 ; Kilcornew, 320 ; 379. LI. V. Crucorney, Mon. L. M. Estom Lowern, 320, 7. Mon. L. M. i pull, 241-2; 379. 'iPoolMeyrick,Mon. L. M. iuxta Usk, 320. LI. V. Govion. L. M. Liclit, 32 ; 44 ; Lichrit, 244 ; 380. ? Earlswood Chapel, Mon. L. M. Maur, 31; 43; 9o;=trev Peren, 233; 234, 6 ; 322 ; 342. LI. Vihangel, near Rogiet, Mon. L. M. m. Gratlaun. See L. M. Trev Ceriau. L. M. supra Mingui, 275. Garway, Her. , L. M. Trev Ceriau, 167-8 ; 238 ; = L. M. meibion Gratlaun, 237-8; 255; 341; 352. ? *Ll. Vihangel Tal y Llyn, Brec. L. M. Tor Meneth alias Kennan, 282 ; 321. L. Mocha, 74; 171-2; 264-5; 272; 348; Machuti, ec, S., 320. St. MaugharCs, L. Movor, 321. Llanover, Mon. [Mon. L. Nissien, 241-2; LI. Vssan, 321 ; 379; see Tinysan. LI. Ishen, Mon. L. Oudocui vel L. Enniaun, 138; 156; 166 ; 222, 3 ; ec. & vil. S. Oudocei, 31 ; 43 ; 90 ; L. Docuith iuxta Tintarn, 340 ; 370 ; abbatia, 223. LI. Dogo, Mon. . . L. Penn Creic, 144. ? Pen-mdn, Gower. L. Petyr in Henriu, 261-2 ; 382. Mon. L. Petir, 275-6. Peterstow, Her. L. Petyr, 90 ; ec. S. Petri, 32 ; 43. L. Petyr, 279. L. Bedr, YstradYw, Brec. L. Rath, 115; 124; 255. Amroth, Pem. INDEX. 409 u L. Rldol, 275. LI. Rotkal, Her. L. Ririd, 324 ; 330. LI. Trithid, Glam. L. SanBreit. ^cc Brigida & Eccluis. [Glam. L. San Freit vd Bregit, 32 ; 43 5 263 ; 383. L. SanFreitj'«/Bregit,27S-6. Bridstow,ilei. L. Sant Guainerth, 275-7. Si. Weonard's. L. Sulbiu, 31; 43; 90; 160; 371. LI. Sil-lo, L. Suluc, 231; 275-7. Sellack, Her. [Her. L. Tam, 69 ; 120 ; 336 ; see L. D^v. L. Teliau, 128; see'h. Dyv«yrguyr. L. Telifiu, 275 ; see Hennlann Dibric. L. T. Aper Couin, 124 ; 254. Cam. L. T. Bechan, ec, 116. ?i/. D. Abfr Cowin. L. T. Bechan in difrin Teiui, Villa, 1245254. L. T. Cilretin, 56; 62; 124; 2555287. Kilrhedin, Carm. & Pern. L. T. Cressinych, 123 ; Cresseny, 284 ; de Crissinic, ^7; 43; 9°; 339; 3^6- L. T. de L. Geruall. See L. Mergualt, L. T. Garth Tevir, 124; 254. 'BronDeilo,' Caio, Carm. L. T. i-Ciliou, 255. LI. Deilo Graban, Rad. L. T. L. Dibrguir, 254; see L. Dyvuyrguyr. L. T. Litgarth, 124; 255 ; L.T. Penn Litgart, 56 ; 6^ ; 287. LI. Deilo Llwydarth, Pem. L. T. LuinGuaidan, 124; 255; jc^Guaidan. Llwyn Gwaian, LI. Ddewi Velvre, Pem. T. Mainaur, 62. Cp. n. I. T. Mainaur Brunus, I62; 125, 254; 28J. LI. Deilo Rwnws, LI. Egwad, Carm. T. Maur, 56; 62; 77, 8; [116]; 133, 5; 254; 270 ; 287; 337 ; 339 ; 340 ; 364- T. Merthir Mimor. See Merthir Mimor. T. Nant Seru, 124 ; 254. Carm. T. Penn Llitgart. See L. T^ Litgart. T. Penn Tiuin, ^6 ; 62 ; 124 ; 254-5 ; 287 ; see Penn Tiuin. [Caio, Carm. T. Pimp Seint, 56 ; 62 ; 287. Pymsent, T. Porth Halauc, = L. Maur, 31; 43; 90; 122; 284; 337; 366. LI. T. Pertholey. T. Por' Tnlon, 90. ? Caswell Chapel, Bishopston, Gower. T. Tal i Pont, villa, 31 ; 43 ; 90 ; 14° ; 336. North of Llwchwr, Glam. T. Trevi-Cemiu, 124; 254. 'i*Crinow. Tidiuc, 275-6 ; see Hennlann Tidiuc. TiluU, J2; 43; 217; Sant TiluU, 216; 376. ? St. y Nill, St. Bride's super Ely. Timoi, 231 ; Tiuoi, 275. Foy, Her. Tipallai, 32; 44; 171-3; 372. 'iParsonage Tisauuc, 275. [Farm, St Maughan's. Tissoi, 187; 321, 8; 374- LI. Soy, Mon. Tituill, 241 ; 378. Llwyn Deri, Mon. TiUei 212 ; see Tifhei. Lamphey, Glam. Tiuinauc, 275. ? Whitchurch, Her. Tivauc in Penn Ichen, 255, 7. Glam. Toene, 63; prior deL. Tony, 336; ?344. Llan-t-hSny—Nant Hodni, Men. Tony iuxta Glouc, prior de, 328. LI. Trissen, Mon. LI. Trissan, Glam. Now corrupted into L. L. L. L. L. L. L. L. I' L. L. ToulidauC, in Carmarthen, 62 ; 124 ; 254 ; 287. L. Trissan, 321, 8. L. Trissan, 324 ; 330. L. Vannar, 241. LI. Vaenoi ! Mon L. Vedeui, 221 ; 274 ; 377 ; see L. Bedeui. L. Veir, 322. LI. Veir Discoed, Mon. L. Veir Cul Cudyn, 327 ; ec. Culcudyn, 320. "L. Uuien = Mamouric, 206 ; vil. & ec. S. Nuuien, 31; 43; 90; 375. L. Waryn, 322. LI. Wern, Mon. L. Waynarth, 320, 7. LI. Wenarth, Mon. L. Worfrit, 56 ; 287 ; see L. Gurfrit. L. Wytheryn, 320, 7; ec. Gueithirin, 228; 377. Lancastria, 334. Landavensis, 27; 30-1; 34-49; 52-68; 76; 84. 7, 8, 9; 92-4. 7; 119; 124; 130-2; 248-9; 266; 278; 281-311; 313, 7, 8; 326, 9; 332-344; 3,47; 35°. 6, 7. 8; 360. N,B. — Landav&xisa is hardly used in hand A except in the rubrics; for Land- auensem on p. 27, read Landwi. Land. Archidiaconus, 326, 9; archidiaconatus, 282 ; prebenda, 285. Land. Cancellarius, 326, 9. Land. Capitulum, 326, 9. Land. Episcopus, 326, 9 ; 330, 3. Land. Prebenda, z8^ ; 326, 9 ; 330. Land. Precentor, 326, 9. Land. Thesaurarius, 326, 9. Landavia, 5; 31; 42; 70-7; 84-5; 90; 107 116-278; 283; 291, 3; 317; 336, 8 341, 2, 4 ; 358 ; Landavaj, 27-9 ; 336 L. Tam, 350; Landaf, 313-7; 344; 357 decanatus de, 319 ; 323; Landaff, 341 LI. Div, 353 ; 363-7 ; see ec. S. Petri & Teliaui. Land.Monast.,z7;i44;2i4;Archi-, 74-5; 129. Lannerch Glas, 194. Lannerch Onnviu, 140 ; 368. Langeston, ec, 284; 318; 322. Mon. Lanhart, 284 ; see L. Garth. Lapis, 196. Lapis longus, 224. ? *Langston, Mon. Lateranense palatium, 25. At Rome. Lateranum, 30 ; 35-9 ; 41 ; 45-8 ; 53-4. „ Lath, Villa, 151. Lau Hir, epithet of Mtcol, 118; 125-9. Laur, 245 ; p. Deheueint, 245 ; Teudur, 268 ; Laur, Trev, 32 ; 43. [Nouis, 274. Laurentii, basilica & capella S., 25. Lebes ietxeus, 153. Lebinid, 261. A Commote in Guent is Coet. Leph. see Bichlyt, Eneuris, Forch, Libiau, Meneich, Oudoucui. Cp. n.l. Lech, 74; 260; petra, 122; saxum, 128. Lech Luit, 123 ; 197 ; 366. Lech Melen, 207 ; 375- 4IO INDEX Lecha, 241 ; 378. Lechou, nant & pant, 226 ; 377. Lechou Lition vel Lech Luit, 197. Legionum civitas, 26 ; 336. Legui, I., 236. Leliau p. Gurdavau, 161 ; -tavau-i, 164. Lembi, vallis, 74 ; 172 ; 358. Lemenic, L, 174. Lennic, probably a diminutive of Llann, 197. ? Alltyr Ynys, S. of Clodock. Leo ferox, 22. Leoniana civitas, 25. The Leonine city, Rome. Leonis, Petrus, 54-5- Anacletas II. Leprosa uxor, 21. Leprosorum, Vallis, 227 ; cp. Clavorion. Lesia, 23. Lisieux, Normandy. Letan, 1., 199. Letclit, 1., 127. Cp. Lichrit. Letric p. Junet, 149 ; 152, 4. Letuer Cell, 78 ; 364. Leubrit, t., 210. Cp. Loubrit. Leucu uxor Hiugel, 236. Leuhaiarn f. Loumic, 1., 161. Leui, c, 169. [Efgar, 231. Leui, 1., 232 ; Legui, 235; Liugui, 236 ; p. Leuguirn, Villa Crucou,= Villa Carnou, 262. Leuyrn, Fin. Cruc, 142 ; 369 ; cp. Louern. Leumarch, 218 ; see Loumarch. Libiau, ep., 237-240; 303 ; 312; 362. Libiau hereraita, 194-5. Libiau, Lech, 142 ; 369. Librarius, quidam, 7. Lichrit, 244; Liclit, 32; 44; i««L.M. Lichrit, & 'Bhyi's Lectures on Welsh Philology, p.367. Licotuc, Trev, 257 ; 381. Lifann. See Pull L., & cp. Liman. Lifricus vel Lifris f. Herwaldi, ard., 271, 3-4. Lignea ecclesia, 277. \—Leofric. Lignum longum, 198. Liguallaun i. Tutbulch, 241 ; see Riguallaun. Liguallaun. See Guaisav L. Liguess. See L. Meilic ha Liguess. Lilli, c, 163. Lilli, 1., 75 : 171-2 ; 227 ; cp. Hi. Lili vel Ili, TreV, 232. Lilian heres Mourici, 143. Liman w/Liuan, 241 ; 378; Liminan, 210 ; cp. Lifann. A trib. of tke Trothy, Men. Limarch mab Athrem, p. GuoUguin, 279. Linn, 214. Lin i Gleiniou, 272 ; 384. Linn Syvadon, 146. LI. Gors Pool, Brec. Linniou, Maru, 183. linea coccinea, 203. Liss, finnaun, 263 ; 383. Lis Castell, caput totius Demetice, &c., 125. Lis Guern, 251 ; 352. Mon. Linconiensis, 280. of Lincoln. Litan, Cam, 229 ; 378. Litgarth in Dou Clediv, 124; 255. 1 See'L.T. Llitgarth, Penn, 56 ; 62 ; 287. J' Litgarth. Lithani, ec. S., 283 ; 340 ; see Elidon. Liuelin p. Grifudi, 278. Liugui, 1., 235 ; see Leui. Liuhess in Elvail, 149; Lyguess,255. Llowes, Livathru, 1., 127. [Rad. Livonui p. Guenhav, 130. Locnhty, 127 ; 366. Lodguinus r. Francie, 89. Loegria, 342 ; see Anglia. Loguanaul, c, 170. Clearly a scribal error for loguanaul ; see Jouanaul. Londonii. See Lundonii. Longuern, 229 ; see Louern, Lonion, 124 ; 255. Lanion, Pem. Dock. Lontre Tunbulch, 183 ; 374. Lotre Elidon, Hen, 157 ; 371. Louan disc. Dub. 80 ; probably a misreading for Jouan, 348 ; 3^8, g. Loubran, 1., 143. Loubrit vel Leubrit, 1., 210 Loudeu, 163. See L. Loudeu. Loudoc, 1., 237. Loudoce, 1., 150. Louern, 175 ; 373; Lo«guem, 229. Louhai, ager, 209 ; 376. Tintern Parva, Mon. Louheithi, 1., 140. Louhelic, nant, 250-1 ; 381. Louhonerd, 1., 132. Loumarch f. Catguocaun, 222-3. Loumarch f. Duta, c, 218; 227-3 ; 240. Loumic p. Leuhaiarn, 161. Louri p. Conhoe, 161. Lourone, 1., 178 ; -onui, 184. Luca, B., 54, 6, 9; 61, 3. 5. 6; fest., 287. Luch. See Cinahi, Crecion, EiUn, Ferdun. Lucia, S., 25. Luchur, -uc, 140 ; Lychur, 141 ; Llwchwr, 340 ; 368-9. Between Carm. & Glam. Lucius, r., 26 ; 68-9 ; 289 ; 313 ; 344. Ludat, 1., 186. Lues, atra 107 ; 131 ; flava, no ; see Flava. Lugobi, 1., 76. Luguach f. Duta, c, 221 ; see Loumarch. Luguim, 257; 1 epithet ofhxaxA; cp. n. I. Luguni, Brinn, 207. ? Raglan, W. , p. 14. Luin, 229. See Elidon, Gaidan, HeUc, 111, Ina, L. T. Luin Guaidan, Maur, Teliau. Luin Teliau, 124; 255. Tre-Uwyn, Tenby. Luit. See Alt, Cam, Lech, & Nant. Lulic vel LuUng, c, 210-211. Lumarch jie/ Luuarch p. Briavail, 149; 151. Lunapeius. See Junabui. Lunberth, ep. Sc'i David, 238-9. Lunbiu, 1., 202, 5. Lunbiu, Otyn, 143 ; 369. Lunbrit, c, 207 ; 212 ; cp. Lunberth. Lundoniensis, 49 ; 280. INDEX 411 Lundomi, 29 ; 294-5 5 334 ; Lundrii, 37 ; Londres, 313; Lundonia, 49; 52; 266. Lunguid, 1., 209. Lupus, 68-9 ; 336. Lutinn de Hennlann T., c, 231. Luuaet [? Liuiaet], 1., 76 ; jj'.J. Luuarch. See Lumarch, & Lyuarch. Luxoniensis=LexoOTensis, 29. of Lisieux. Lyggessauc, c, 148. Lyra,procur. de,3i8; 327; 357. InNormandy. Lyuarch Hen, Pen Clawd, 146 ; 369. Lyvni, 146; 369-370. Brec. Mable, 171; ec. 172; 372. LI. Vapley, Mon. Mabon, c, 209. Mabon, 1., 75 ; p. Guordoi & Gurution, 164. Mabsu, 1., 158; 176, 9; 180, 4, 5, 7, 8; 191; 196 ; P- Jacob, 182, 4. Mabsu f. Guobeith, 1., 185-6. Machagui, difrin, 255. Bachcewy, Rad. Maches, Merthir, 211 ; L. Maucheys, 322; Majweys, 329. LI. Vackes, Mon. Machumur = ? Ma-Chumur, 241. Machuto, ec. de S., 320. See L. Mocha. Machynys, terra. 189. There is a Machynys macyrou, 149. \nr. Llanelly Docks, Carm. Maerun, 190; 341; 374; Mersfield, 323, 9. Magor, ec, 291 ; 322, 8_; vie, 329. Mon. Maidocus, 101. Cp. Maioc. Mail Lochou, Mais. See Matle. Mail Vannon, 122 ; Pen y Val, 366. Mailbrigit sac, 1., 240. Mailcon, 1., 209. Mailconus r. Guenedotie, 107 ; Mailcun, 118. Maildun, 1., 232. Mailoc, Willelmus, 289-290, 2. Mailseni de L. Timoi, c, 231. Mailseru f. Duta, 1., 217. Main, 196. See Trev Main. Main Brith, 191 ; 374. Main Cinahi, 188. Main Dyastur, 145; 369. Main i Bard, 42 ; 134. Main Tillauc, 196 ; 374. Mainaur. See Garth Benni, L. Garth, L. Gurvaet, L. Issan, L. T. Mainaur Brunus, L. T. L. Dibrguir, L. T. Litgarth. [Freit. Mainaur Cruc Marc', 263 ; 352 ; see L. S. Mainaur Mathru, 127 ; 255 ; Marthru in Pepitiauc, 129 ; 339 ; 350 ; seith Seint Mathru, 129. , Mathry, Pem. Mainaur Pir, 124 ; 255. Maenor Btr, now corrupted into Manorbeer, Pem. Mainaur Tnoumur, 165-6. Chepstow. Mainerch f. Milfrit, I., 174 ; 351. Mainti, 207 ; 242. [L.M. Mainvon=Villa Guidcon, 217-8 ; see Trilech Maioc, c, 155; Maiuc, doc, 140; cp. Matuc. Mais Mail Lochou. See Matle. Maisi, Gaufridus de, 29. Maius, laicus, 40. Malcant, 1., 244. Malo Passu, prior de, 329. Malpas, Mon. Malmesbury, ab. de, 328. Wilts. Malochu, campus, 165. Cp. Mais Mail L. Malvernia, prior de Maiori, 327. Gt. Malvern. Mamheilad, ec. de, 321. Mamhilad Mon. Mamilet, silva, 174. Her. Mamouric, ec, = L. Uuien, 206; 375. Manach, riv., 172 ; 372. Manachan p. Hi, 215-6. Manochi, vallis, 210. Mannou, Glin, 221 ; 377. Mans, Abbas' de, 327. le Mans, France. Marcan, 224 : see Morgan. Margam, Glam. Marcellinus & Petrus, SS., 25. Marcellus, S., 25. March, 1., 225 ; f. Pepiau, 235. March, nant, 262 ; 382 ; 275 ; 384. Marcguein f. Elcu, 275. Marchan, 1., 198 : p. Gulbrit, 279. Marchan, Inis, 32 ; 43. ? Canton, Cardiff. Marchan, Trev, 249 ; 352. Marchi, 1., 225; 240; Morci, 228; f^.Merchi. Marchi f. Catgen, c, 221 ; 240 ; ab., 222. Marchri p. Gurci, 245 ; p. Teudus, 276-7. Marchiud, c, 239 ; 245. Marchiud f. Bledgur, 223; 1., 224; p. Asser, Marchiud f. Joude, 265. [223-4. Marchleu, villa, 202. Marchluid,ep.,246; Marchiliud,joj; 3I2;356. Margetud f, Grifud, 1., 270. MeredyZ. Margetud f. Rein, 125. Marie Maioris, basilica, 25. Marie, altare S., 86. In L. Dav Cathedral. Marie, ec. S., 231 ; see L. Meir Pen Ros. Marie deKerdyv, ec, 319. St.Mary's, Cardiff. Marie supra Montem, ec. B., 325, 331. St. Mary Hill, Glam. Marie, Glastoniense Monast. B., 333. Som. Marisco, de Salso: see Saus Marreys. Markeros, ec. de, 320, 5 ; 331. Marcross, Marshall, Johannes, 304. [Glam. Marthel Deuan, ec. de,324. Merthir Dovan, Marthel Maur ; 283. See Merthir Mimor. Marther Geiyn. See Merthir Gerein. Martherne. See Merthir Teudiric. Martinus p. Roberti, 37. Maru Linniou, 183 ; 374. Mason, Robertus le, 293. Mastrut, c, 212. Matauc, 1., 76; lOI. Matoc f. Guinan, 203 ; 1., 204. Matuc, 1., 144- Cp. Maioc Matgueith, pbr., 279. Mathenni Mustuir Mur, ec, 207-8; 376. Mattheus Albanensis, 54. Mathise, preb., 285. 412 INDEX . Mathru vel Marthru. See Mainaur Mathru. Merchiaun f. Eutut, 276. Mathus, 1., 143. Merchiaun f. Riderch, 1., 237; 243-5 5 262; Matilda imperatrix, 286. conjux ejus, 243 ; p. Gurcant, 244, 7 ; 262. Matle, 79 ; 194 ; 341 ; = Mais Mail Lochou, Merchion, c, 170. 79; 348; = Inis Ebrdil, 79 ; 80; 337; cp. Merchion, 1., 122; p. Gurvol, 162. campus Malochu, 165. Madley, Her. Merchion, 1., 209. Cp. Merchiaun. Matoc & Matuc. See under Matauc. Merchion, frater Guidnerth, 180. Maucheyn, ec. de, 323. Macken, Mon. Merchir, I. , 209. Cp. n. I. Maur. See Mur, Marthel, Merthir, L. T. Merchitir, 1., 212: f. Judic, 219. Merchitir, Hentrev, 183. Merchui. See Merchguinus. Merchuit, c, 73. Merchviu, c, 230 ; cp. Merchbiu. Maur, aper Nant, 123. Maur, Cantref, 124; 154. See^r«/j,p.4lo. Maur, Luhinn, 207 ; 262. Mauricius de Lundoniis, 29 ; 280. Mauan, 155; 370. The Mawen, Brec. Merchviu p. Meilic,'l6i-2. Mavurn, 162, 3, 5; 171-3; 192; 373; podum, Mergualdus, princeps, 145. 165. Somewhere on the Dore, Her. Mersfeld, ec. de, 323, 9. See *Maerun. Maximianus Herculius, 26 ; 34^. Mervin, 1., 186 ; 201, 3. Meduinus, legatus & doctor, 68. Messur Pritguenn, 207. Mei f. Herualdi, 1., 272-3. Merthyr, 1., 140. Mei, Castell, 124; 366. Merthyr, ec. de, 324; 330. Merthir Tydvil. Meic, 1., 209 ; 231. Merthir, Nant, 184 ; 226 ; see Amir. Meilic f. Merchviu, lee, 161.2; p. Jouan, 178. Merthir Buceil, 32 ; 44 ; 212-3. Somewhere '"' ' near Merthir Mawr, Glam. Merthir Ciiliver, 32 ; 44 ; 346. Merthir Cmvall. See L. Cinvall. [Clitauc. Merthir Clitauc, 194-7; 34i; 362; 374. See Merthir Dincat, 31 ; 43; 90; 227 ; Dynstow, 336 ; L. Dinegat, 284. Dingestow, Mon. Merthir Gerein, 234 ; Marther Geryn, 323. " This chapel stood near the Upper Grange Farm House, in the parish of Magor, its rem,ains have not been removed many years'' Wakeman, p. 16 ; 1853. Merthir Gliuis, 225. Clivis, Newton Nottage. Merthir Ilan, 32; 44; 336. Eglws Jlan,G\sm. Merthir Issiu, 279. Parlrisho^u, Brec. Merthir Jun [= juli-us] & Aaron, 225. St. , Julian's, Caerleon, Mon. Merthir Maches, ec, 211; L. Maucheys, 322 ; Majweys, 329. LI. Vaches, Mon. Merthir Mmiax, 31 ; 43 ; 90 ; 212-j ; 224 ; 351 ; Movor, 284; Marthel Maur, 283; = Merthyr Mawr, 341 ; 376. Glam. Merthir Onbrit, 32 ; 43 ; cp. Petra Onbrit, 189. Somewhere near Fairwater, L. Div. Meinbui, ripa, 171 Mein, 208 ; 213. Mein Hebauc, 78. Mein Forth, duo agri, 240. Meiniauc, Pont, 244. Meirch z/f/ Merych, Castell, 74; 172; Cestill, 173 ; 372. t Newcastle, St. Maughan's. Meirch vel Meryrc, cecin, 78 ; 364. Meirch, Guenuin, 242. Meithiwi, 78 ; 359 ; 364. MiUvi, Carm. Melano, ec. de S. , 323, 9. St. Melon's, Mon. Melen. See Flava & Hal M. Melen, Lech, 207. Melguas, I., 183 : 277. Melguas alumnus Hi, 246. Melltou, 42 ; 134 ; the Mellti, 363, 7. Menechi, 124-6 ; 255 ; 366. Menechi, villa. See L. Meneich. Menede, le, 291. Menei. See Aper Menei. Meneich in Carm. Tdv, Lech, 128 ; 33^. Meneich, nant i, 202 ; 242 ; 375, 9. Meneich, villa, 1 59 ; jei; L. Menechi. ^ Meneth Istelan, ec. de, 323. MynyS Islwyn, Merthir Teemed, 199 ; 273 ; Z. Degveth, 321. Menevensis, 333, 8 : see Mindensis. [Mon. Merthir Teudiric vel Theoderici, 31; 43 ; Menevia, 338. St. David's, Pem. 90 ; [142] ; 235 ; 274 ; S. Teudric, 340 ; Merchviu, can., 268 ; 270 ; pbr., 271-3. ec. Martherne, 284 ; 292 ; 328 ; 340, 2 ; Merchbiu, I., 200; 217. Cp. Merchviu. 369; Matharne, 340. Mat hem, Mon. Merchbiu p. Bynus, 265. Merton College, Oxford, 304. Merchguinus, c, 76 ; disc. Dub. , 80 ; 131; Meruin, &duofiliifratriseuis, 186; 1., 201,3. Merchui, 132 ; 358-5;, Methiana regio, 6. Meath, Ireland. Merchgumus f. Ghuis, r., 76. Meuric, rey, 313 ; see Mouric. Merchi, 245 ; cp. Marchi. Michaelis, ec. S. See Lann Mihacgel. Merchiau. 5« 7; 272; 313 ; 340, 2 ; 365, 5 ; seith cantrev, 247; vij regiones Morcannoc, 342. JVot co-extensive with the modern county 0/' Glamorgan, Morcannuc, reges, = ?Pennbargaut & Judhail, Morcannuc, rex, = Mouric f. H., 252. [197. Morceniu f. Dull, 223. Morcenou, 1., 144. Morcenoui, pbr., 276; p. Enniaun, 276. Morci, 1. , 228 ; «« Marchi. Morcimbris, c, 232, 4. Morcimbris, 208 ; terra, 208. Morclas, I., 150 ; p. Catgen & Ilias, 186-7. Morcleis, 1., 202. Morcleis, Aper, 140; 368. Morcouanu, c, 203 ; Morciuanu p. Crin vel Morcu 1., 203. [Cron, 203, 7. Moirdoc, 1., 178; 184. Morduc, nant, 123 ; 366. Moreb, 208. See Morhed. Morgan, ab. de, 325 ; 331 ; 341 ; see Marcan. Morgan, Willjam, ep., 305. Morgen, 170; p. Nud, 265. Morjen. Morglas, 208. Morgon, 1., 166. Morguid, 1., 122; 188. Morhed, c. , 1 83 ; Morhep, 1 87 ; ab. podii Deui, Morheb f.Moriud, 1., 162. [190. Morhed, 171. Moridic f. Cini, 275 ; p. Ris, 276. Moriud,228 : p. Morheb, 162; p. Idguallaun, Morleu, 1., 202, 5. [220. Mor»«arch, can., 268 ; 270 ; pbr., 271, 3. Morteyn, Johan de, 314. Morviu p. Guinan, 228 ; cp. Morbiu. Mouric f. Arthvail {='i Judh2iiV), r., 200. Mouricus f. Enniaun, 1., 274. Mouric-us f. Fernvail, 1., 203-4. Mouricus f. Guronui, 1., 272-3. Mouric f. Hiugel, 257 ; r. G. Morcant, 249 ; 255-261, 3, 6 ; p. Catguocaun, 260-1, 7 ; 278 ; Ris, 260, 8. Mouric f. Judhail, 158 ; r., 170, 2, S, 9 ; 180; 183, 7; 190, 1,5,^; 202; ?226; r. Gleuissicg, 204, 6; 213-5; r. More, 217; p. Brochuail & Fernvail, 200 ; 216 ; 226 ; 231-4. Mouricus, r., 69; 71, 4; 160; f. Teudiric, r. More, 131-3 ; 140-4. 7. 8, 9 ! 15°. 5 ; 340 ; p. Athruis & Idnerth, 131-2 ; 140 ; i6s ; Comereg, 165; Frioc, 148; 155; sepulchrum Mourici, 149. 414 INDEX Mouric, rivulus, 173 ; 242 ; 262. See Pull Mouric & Palus Mouric. Muric, Aper, 142-3 ; Portus Mauricij, 340 ; Aber Meuric, 340; 369. The mouth of the Mouric below St. Pierre, Mon. Mouritius f. W. de Lundriis, 37. Movor, 284 ; see Merthir Mimor. Mur. See Tonou vel Tnou. Mur, Cumulus & Frut, 122 ; 1 80. murus Rom. civitatis, 25. Mustuir Mur, 207 ; see Mathenni. Mum, nant, 188; 374. Nadauan, 147-9 j 204; 260-1; 382;= Villa Gurberdh, 148. Ll.Sannor or Thaw,G\3X!v. Nant. See AUtudion, Alun, Amir, Bachlatron, Baraen, Bard, Bed, Biuguan, Brachan, Brat, Broveni, Buch, Catguistil, Catlan, Cenou, Castell Cerran,Cichman, Cilieni,Cravnant, Cum Cinreith,Dincat, Distir,Duvin,Eguic, Eilin, Eilon, Gob, Greitaul, Gunos, Guol- chetva, Gurrimi, Hebauc, Hela, Humir, Lechou, Louhelic, Lan, March, Meneich, Merthir, Morduc, Mum, Pedecon, -ou, Rotguidou, Ruisc, Seru, Tauel, Torr i Calr, Trineint, Vallis. Nant, 142, 5, 6 ; 158-9 ; 228 ; 241, 4. Nant Bichan, 146 ; 184 ; 228 ; 241 ; aper, 184 ; 242 ; 374. Nant Du, 258 ; 382. Nant Foss Pluum, 174 ; 373. Nant Maur, 123 ; 366. Nant Luit, 78 ; 359 ; 364. Nant y Clavorion, 126 ; 366. near Tenby. Nant i Gall, 261 ; 382. Nant i Galles, 160 ; 371-2. Nant yr Hen, 155 ; 370. Nasch Osmundi, la-, 283 ; 353. INash, Mon. Naudauan, 149 ; see Nadauan. Navatica»um, 26 ; 289. Nectone, Radulfus de, 285. Ned, 42 ; 134 ; Neth, 340 ; 363, 7. Nel. Neth, ab. de, 331 ; ec. de Neeth, 325 ; 331. Nemeit, c, 232. Nereus, S., 25. Nero, 26. Nest, ? uxor aut soror Ermithridh, 236. Nether Went, dec, 282 ; 318 ; 322, 8; 357. Neuynn, Aper Pull, 143. Hunger Pill,M.axi. IJeveni, Cateir, 42 ; 134 ; 363, 8. Newelonde, ec. la, 294; 333-4; 355. Glouc. Newport, dec, 319 ; 323, 9 ; 357. Mon. Newton, ec. de, 322 ; see Schirreues Newton. Neweton, ?329; 330; N. Nwstaysch', 283; ec. Nova Villa, 326 ; 353 ; Merthir Gliuis, 225. Newton Nottage, Glam. Nicholaus, can.,307;ep.,295-7; 303; 312, .#; Nicholaus de Runestun, 291-2. [SS^- Nicholaus de Warewyk, 294-5. Nicholao, ec. de S., 324: 330; prebenda, 326; 330. St. Nicholas, Glam. Nicopolis, 26 ; 289. In Thracia. Nidualus. See Judualus. Nir, 1., 170; 202; f. Gurcan, 171. Nir f. Jiidguallaun, 1., 261. Nis, Villa, 186. Nisien. See L. Nissien. [Glam. Nisien, ec. S. , 3 1 ; 90 ; Tussien, 43. LI. Ishen, Nobis, ep., 217 ; 303 ; 312 ; see Nouis. Nobis, pbr., 262; Nouis, 270. Noe vel Nouy f. Arthur, 1„ 77 ; 133. Nogui vel Nougni f. Guriat, r., 217-222 ; 245; p. Aithmail, 243, 5 ; ? Elised, 244. Nogui, sex viri de familia, 219-220. Normanni, 27; -ica gens, 88 ; Normanz, 313. Normania, 286. Normandy. Norwicensis, 280. of Norwich. Nouis, c, 216 ; see Nobis. Nouis f. Laur, 1., 274. Nova Villa, ec. de, 319 ; see Schirreves N. Nova Villa. See Newton N. vel Merthir G. Nova Villa Lupi, 321 ; see Wolves N. Novo Burgo, dec. & ec. de, 319 ; 323, 9 ; prebenda, 285. Newport, Mon. Novo Castro, ec. de, 325; 331 ; vie. de, 331 ; ?284. Newcastle, Bridgend. Novo Mercato, de, 93. of Newmarch. Nud, c, 170-4; 200; 215-7; ep., 225-231; Nuth, 303 ; 312. Nud, 1., 158 ; p. Judic, 150 ; 182. Nud alumnus Hi, 246. Nud f. Gurcinniv, 232 ; 1., 234-6. Nud f. Morgen, 1., 265. Num, c, 75. Nuvien, v. & ec. S., 31 ; 43 ; 90 ; see L.Uvien. Obrenan. See Abrenan & Picet. Ocmur, amnis, 213-4 ; 225 ; 342 ; 376 ; Oc- mor, 341. Ogmor yA Ogwr, Glzm. Odo Soro, 29 ; 346. Odo Le Soore. Odo/heus, joj; 339; y\p;3S6; wOudoceus. Oguhyr, 144. [?= o Gnhyr =from Gower]. Oinus Ebroicensis, ep., 29. 01 Huch, 166 ; Sow's track, 372. 01 i Gabr, 42 ; 134 ; Goat's track, 363, 8. Onbraust filia Gurcanti M., uxor Mourici f. Teudiric, 132 ; 140. Onbrit, petra, 189 ; see Merthir O. Oncir, 172 ; 372. Onnenn, 202 ; 375. Onnenn, 251. Onviu, Lannerch & Cum, 140 ; 368. Oper, 173; 231; 242. An older form of K-^t. Oraculum Clitauci, 194; see Merthir Clitauc. Oran, c, 157. Orcadum Insularum habitatores, 269. Ordo Carmelitarum, &c., 304; 317. Oriens rivulus, 238. INDEX 415 Orduur Pill, 251 ; 381. Orytur, 1., 217. Osbernus, Baro, 278 ; p. Willelmi, 274. Oska, 336 ; 342 ; see tfske. Osmundi, laNasch', 283; 353. 'i Nash, Mon. Osulf f. Cinvelin, 2i8. Oswaldus ep. Wicornie, 246 ; 342 Otin Cincenn, 258. Oudem, c, igo. Oudem, 1., 185 ; cp. Eudem. Oudoceus, ep. vel S., 31 ; 42; 8j, 6, 9; 115 ; 130-160; 176-274; 303; 311; 339; 340; 341 ; 362, 7 ; disc. Dubritii & Teleliaui, IIS ; f- Budic, 130. Oudocei, ec. & vil. S., 31 ; 43 ; 90 ; see L. Oudoucui, Lech, 156 ; 370. [Oudocui. Ouein. See Eugein, Iguein, & Yuein. Ouein p. Catgucaun, 224. Oufreu, villa, 225. This must have been on Ouleu, 184. \Newton Burrows, Q\xa\. Ourdeuein, Trev meib., 32; 43; 90; Villa filiorum v. Ourdeuint, 151 ; see Coupalva. Ourdilat iilia Cingual, 271. Paganus de TubertiviUa, 27. Paganus f. Johannis, 29 ; 37 ; 93. Palladium =Palatium, SS-6; 286. at Rome, Pallan, vadum, 174. pallium, 205. Palus EUeti, 148. Palus Mourici, 179; 191. Palus Magnus, 75. Palus Niger, 72. Palus Nigra, 143 ; 224. Pant, 14s, 7; 158; 173; 182, 8; 208; 213; 214 ; 221, 6, 9 ; 236 ; 241 ; 265, 8 ; 275 ; see Annuc, Hirpant, Pull Penhic. Pant Maur, 166 ; 372. Paraliticus, 115. Pascenn, c, 212 ; 232-4. Pascenn, 1., 186 ; 209 ; Pascent, 211. Paschal, J. ep., 301-3 ; 312, 7. passeres albi, 9 ; 335. Pater, ep., 218-222; ?277; 303; 312. Paternus, 3 ; 26 ; 103-6 ; 289. St. Padarn. Patria Scothorum, IJ ; in Hibernia, 16. Paulus, S., 33 ; 45 ; 91 ; 243. See Petri. Pauli, basilica S., 25. Pedecon, nant, 74; Pedecou, 172. Peithan, Inis, 32 ; 43 ; 257-8 ; 382. Pelagiana heresis, 68-9 ; 289 ; 335, 6. Pelagius, 289. Penn Alt in Cetgueli, 135. Carm. Penn Alth, ec. de, 321. Pen Allt, Mon. Penn Alun, 77; 116; 124, 6, 7; 130, 3; 149; 255 ; 270 ; iuxta Tenby, 337 ; Aluni Capitis, 149; 151. Penal-ly, Vem. Penn Arth, ec. de, 324 ; 344. • Nr. Cardiff. Penn Bre, 279 ; 343. Pern Brl, Carm. Penn Celli Guennuc, 32; 44; 242; 251 ; 380-1. ? Wolves Newton, or thereabouts. Penn Celli Gulible, 268 ; 383. Pen Claw, ec. de, 321. Mon. Penn Claud Etern, 124 ; 366. Penn Claud Ismael, 160 ; 371-2. Penn Claud Lyuarch, 146. Penn Clecir, villa, 127; 255:366. near Tenby. Penn Creic, 229. N. of Goodrich, Her. Penn Hellei, agar in medio Sergunhid, 188. Pen Ho, ec. de, 322, 8. Mon. Penn Ichen, 32; 194; 255; 363; Echen, 42 ; Cantrev, 247 ; 362. See Bruts, p. 412. Penn i Cam, 158. Penn i Celli, 272. [383. Penn i-Celli, Cecin, 264 ; icgelli, 265 ; 343 ; Penn i Claud, 217 ; 226. Penn i Guern, 262 ; 383 ; cp. Iguern. Penn i Guern Du, 191 ; 374 ; ? Guern Du. Penn i guoun, 268. Penn i Prise, 32 ; 43 ; 90 ; 255 ; villa P. = Difrin Anovid, 256-7 ; 381. Penn i Porth, 151 ; see Coupalva. Penn i Vei, 31 ; 43 ; 90. Penn i Vei, 32 ; 44 ; 90 ; in Rosulgen, a^g. Penn Llitgart. See L. T. Litgart. [Gower. Penn Luhin Latron, 146; 369. IClineWood, Penn Onn, 32 ; 43 ; cp. n. I. Penn Onn, Villa, 216-7 ; J«« L. TiluU. Pen Ros, 284 ; 321. Mon. Penn Ros, 32 ; 44 ; 231 ; Cecin, 264; super sripam Minwy, 343. Perm Ros, Villa, 270. Penn Tirch, ec, 32 ; 44 ; 324. Glam. Penn Tiuin, 56; 124; 254-5; 287; Tuin, 62. *Pendine, Carm. Pennbargaut r. Morcannuc, 195 ; 362; ?I97. Pennbro, 124; 255. Cantri Penvro. Penbrok, 315. Penncenn. See Tonou P. Pendeulain, ec, 285. Pendoylan, Glam. Penndouluin Helic, 42 ; 134 ; 363, 7. Pennic, pant & pull, 173 ; 351. Penlucan, riv., 210. Penmark, ec. de, 319 ; 324 ; 330. Glam. Pentecostes, 27. Penthlyn, ec. de., 325 ; 331. PenlHn,G\3.m. Pepiau vel Peipiau Clavorauc, r., 72-6, 8 ; 337 ; 348 Ji'.^'S'; p.Cinuin,73; 162-3; Cinust, 76 ; Guidci, 73, 6 ; 163 : p. March, 235. Pepitiauc, 129 ; 255. Dew€s Land, Pem. Peren», Trev, 233, 4, 6; 342; 378; cp. Pemen Cross ; see L. M. Maur. Periron, aper, 241 ; 379- Perticus, 29. Perche. Perth yr Onn, Cam, 143 ; 369. Pesbiu, 1., 205. Pestilentia ; Pestis rara, 192 ; see Flava. Petill Bechan, Cruc, 78 ; 364. 4i6 INDEX Petir, Trev, 229 ; 378. petra. See Lech. petra iacinthinum, 189 ; iacintha, 240. petra magna, 224. petra Onnbrit, 189 ; cp. Merthir Onbrit. Petran, I., 168. Petresmor, ec. de, 329. IPeterston, Guynll^g. Petrestone, ec. de, 324; 330. Peterston super Ely or LI. Beder Vro, Glam. Petrus, Sanctus, 26 ; 33 ; 45 ; 60, 4 ; 83 ; 91; 106; 122; 143; 187; 9; 197; 201, 6; 223, 7 ; 234 ; 243 ; 252 ; 289 ; 342 ; 361. Petri&Pauli,fest.,29i,3;298-30i;3o8; 311,6. Petri, basilica S., 25 ; ?36 ; 55 ; 74 ; 92-3. Petri, ec. S., 31; 42; 69; 70, 7; 85-9; 121; 131, 2, 5; 146-7; 151, 6, 7; 161, 6; 171; 189; 208; 214; 268; 270, 4; 291. =Z/. D&v Cathedral. Petri, Prebenda magistri, 285. Petrus Leonis, 54-5. = Anacletus II. Petri, ec. S. , 32 ; 43 ; see\j. Pedyr. Petro, ec. de S., 2gi-z; 323. St.Pierre, Mon. Petyr, 1., 155. Peurdin, 42 ; 134 ; 363, 7. Peverel, Thos., ep., 304 ; 312. Phillipi de Beensingt', prebenda, 285. Pibhenn Eholch, 221 ; see Tonou Mur, 377. Picet, ? Obrenan or Brenan, 237 ; 378 ; see Picti, 99; Picta gens, 100. [Abrenan. Pill, riv., 188; 251-2; 374; 3S1; f««Orduur. Pill Cinguid, 250-1 ; 381. Pillou Bicliein, 191 ; 374. Pimp-Seint. See L. T. Pimp Seint. Pinnmarch, 42 ; 134 ; 363, 7. Pir. See Mainaur Pir. Pirerium, 59; Piretum, 63. Periers. See Haddan and Stubbs' Councils, p. 340^ Pirns, abbas, 12; 13 ; 15. piscaria, 27 ; see coreti-bus. Piscotuc, aper, 134 ; Pyscottwr, 367. Pistill Deui, 78 ; 364. Pluum. See Nant Fos Pluum. podum, 69; 71-5; 80; 122, 3, 6, 8; 149; 152, 6 ; 160, 3-5 ; 17s ; 186-7 ; 190, 2, 9 ; 217 ; podium, 74 ; see Carbani Vallis, Ceuid, Deui, Hennlann, Ilduti, L. Bud- gualan, L. Sulbiu, Liuhess, Loudeu, Mainvon, Mavurn, Merthir Teemed, Oudocui, Tisoi. Poguisma Deuui, 138 ; 260 ; 343 ; 371 ; 382. Poll, 234 ; 245 ; see P«ll. Pont Meiniauc, 244 ; 380. Pont Trev i Cam, 222-3. Porta Halan, 160. Porth Casse^, ager, 150; ec, 322. Mon. Forth Halauc, 31 ; 43; 90; 122; 284; Pertholey, Porth iDorcluit, 154; 370. [Mon. Porth Isceuin, 32 ; 44 ; 336 ; Porth Scuwet, 319 ; 323, 8 ; 336. Portskewet, Mon. Porth Kyry, ec. de, 324. Porth-JCerry,G]a,m. Porth Manach Mainaur, 124; 255. Mouncton. Porth Medgen, v., 124; 255. 1 Ckeriton,7em. Porth Scuwet ; see Porth Isceuin. Porth Tulon, 32 ; 44; 76 ; 90 ; Dulon, 239 ; see L. T. P. Tulon. On Caswell Bay. Portreveston, ec. de, 291 ; 322; 355. Portoivn, See Lewis's Topographical Dictionary Portur, c, 170. [under Witston. Portus Capre, 240. Post Du, 15s ; 370. Potentiana, S., 25. Potin, 275. Poul p. Tutmap, 227. Poulinus, 99. ^ Pouisma. See Poguisma Deui. Prebendarum nomina, 284-5 > 326, 9 ; 330. Precentoris, prebenda, 285, 326, 9. Pre West T&vc farms on the Ritec, a little east torrens, 227. [of St. Florence, Pembroke. Tormeneth, 282. Torr y MynyZ, Mon. Torchan, c, 182, 5 ; see Trichan. Toulidauc disc. D. & T. , 1 1 5 ; ^e« L. Toulidauc. Traheam, 1., 206. Tralucg Teudus, 221 ; 377. Trausguern, 191. Trecis, 67. at Troyes. Trecor, c, 205. Tredicil, r., n8; cp. Duicil. Trev. ife Ambms, Bledgint, Bledgur, Canus, Ceriau, Crintorth, Dineul, Eithinauc, Eliau, Ginhill, Glojriud, Golych, Guascar, Guichtrit, Ili, Isceiauc, Iridiouen, Lann, Laur, Licotuc, Lilli, Marchan, Miluc, Ourdeuein, Peren, Petir, Sadvrm, Tecan, Uchtrit, Villa. INDEX, 421 Tredenauk, ec. cle,32i,8. Tredunnock, Mon. Tre Oda, 340. In Whitchurch, Glam. Tre y gov, manerium de, 320 ; 330. Treguff, LI. Caivan, Glam. Tre y Gruk, ec. de, 321, 8. LI. Gibby, Mon. TreOT-Carn, 124 ; Trev-Carn, 125-6 ; 25s ; Trev-garn 339 ; 366. Pem. Trev-Guid, 173 ; 373. [Mon. Trev i Cam pont, 222-3. Nr. Aber Cam, Trev i Cemiu, 124 ; 254 ; see L. T. Trev i C. Trev Ircillicg vel Ircil, 159 ; Gillie, 32 ; Trem Gillicg, 43. Trev-Main, 32 ; 43 ; 90. ? Tremten, Bridgend. Trev Ret, 224. Cp. Retis on Lantwit Stone. Trev Rita, 32 ; 43 ; 90 ; 272. nr. LI. DegveS. Trevedyn, ec, 321. Trevethin, Mon. Trican, c, 149 ; 17S ; Trichan, 157 ; Tor- chan, 182, S ; Turchan, 186-7 ! ep., 206 ; 190; Tirchan, 188; Trican !>«/ Trichanus, ep., 198-206; 303; 312; 356 ; Tirchanus, Trican, Claud, 156. See Cepetic T. [202-6. Tricassina civitas, 336. Troyes. Tricurrius, 19. * Treger= Trigg, Com. Trifun p. Aircol Lau Hir, 125. Trilecc L. Mainvon, 199 ; 200 ; 341 ;= Villa Guidcon 217. TrellecKs Grange, Mon. Wakeman, p. 13, says that Kil Withan is an alias of this Manor. Trilec Bechan, 156 ; 370. Trillek, 321. Trilec, in medio podo, 2 1 7. Trineint, 196 ; 374. Turnant brook, Olchon. Tristan p. Auel, 279. Trodi, riv., 123 ; 173 ; 201-2 ; 2-28-9; 241-2; 372, 5, 7-9. The Trothy, Mon; Troia, ec. de, 318 ; 328. Mitchel Troy, Mon. Trosgardi. See L. Merguall. Trostre, ec. de, 321 ; 377. Trostrl, Mon. Trostrev, claud, 221. Trunci super Tyuui, vadum,; 279. tuba, 205. Tull Coit ; see Toll Coit. Tulon ; see Dulon &, Forth Tulon. Tunbulch, Lontre, 183 ; 374- Turbertivilla. See Paganus. Turch, riv., 42; 134 i Twrch, 363, 7. Turch, sac, 277. . Turchan, c, 186-7; 190; ep., 206; w^Tncan. Turguert, 271. Turion, 203. Tussien, 43 ; see Nisien. Tuta p. Loumarch, 218 ; see Duta. Tutbulch p. Liguallaun, 241 ; 378; Riuguall- aun, 264-5. , „ o Tuthed, c, 200 ; 217 ; 236 ; Tutet, 225, 8 ; Tuteth, 235, 7 ; Tuteh, 236. Tutir, 1., 143- Tutleu, 1., 265. Tutma/ 1., 200 ; f. Poul, 227-8. Tutnerth, c, 179; 191; 224-5: 268; 270-1. Tutnerth, 1., 158. Tutteley, prior de, 327. Dudky, Wor. Tutuc, 127 ; see Cil Tutuc Tyui, 41, 2, 6, 7 ; 77-8 ; 116 ; 133-5; H?; 152; 169; 177; 181,9; 205; 231; 241; 256; 267; 350; Tiui, 213, 5, 8; 222; 233; 252 ; Tigui, 238 ; 259 ; 278; Tiugui, 219; 250, 4 ; 270 ; Tyuui, 279 ; Tywi, 43 ; aper Tyui, 134-5 ; Tuy, 340-2; Towy, 363, 4, 7,8. Ubelbiu ; see Uvelbiu. Uchtredus, ard., 29, 60, 4 ; Hichtredus, ep 303; 356; Huchtredus, 312; Hustrud, 314. Uchtrit de L. Elli, pbr., 279. Uchftit, trevmeib., 43 ; Guichtrit, 32; go; villa filiorum Quichtrit, 257, = Trev Eliau in Seghenid, 255-7 ; S^l- Uisc, 134 ; 184 ; 226; Huisc, 26 ; 42 ; 184 Husc, 42 ; 341 ; Use, 340 ; Oska, 336 342; Uske, 282; 320; 357; Usk, 363, 7, 8 Uisc, Nant r, 143. [374, 7 Umbrafeles, 6 ; monachus, 14 ; ab., 16. U»«el, pbr., 279. Ungust, c, 211, Unhu, 1., 143. Urbanus, ep., 5; 27; 30-67; 84-8; 280, 6, 8; 303; 3i2> 4; 336. 8; 344; 3S6; 360. urbs XII iugerorum, 234. Urcenevelde, 57 ; 288; 336. Archenfield, Her. Uscaj dec. de, 284; Uske, 282; Usk, 318; 321 ; ec. de, 318 ; 321 ; priorissa de, 328. Usserii Primordia, 338. Uu-. See^-. Uvel p. Selim, 279. Uvelauc f. Guordbrit, c, 161. Uvelwiu, c. , 72, 6, 7 ; 160-2 ; 358; Ubelvivus, 76; 161; 303; 311; Ubelvius disc. Dub., 80 ; 3Sg ; Ubelviu ep., 160-1. vacce, 201-3, 5- Vadum. See Cepedic, Mingui, Pallan, Rit, Selinan, Trunci. Vadum Dubleis, 217 ; 224. Vadum Rufum, 74; 172; 3SS. Vadum Ru£iim,iSS=Redyng,340; «c Cepe- tic Trican. Valentia, 65. Valence. Vail Velen, y, 339-34° J ■?«« Flava. Vallis. See Annuc, Brachan, Cilcirch, Chd- van, Eclin vel Eilin, Hirpant, Lembi, Manochi, Morcant, Nant, Pant. Vallis, Villa, 168 ; see Hirpant. Vallis leprosorum, 227. Vanon. See Finnaun V., & Mail V. vas butiri, 136-7. Vebrersel f. Eifest, 164. venenum, 11 ; 22. vestimentum totum unius homims, 203, 9. 422 INDEX, u! y^C 7; 60. 2. 4. S. <5j 288; 347. Willelmus comes, 276-8 ; 280 ; J14. Willelmus de Brewys, 294, 8; 303, 8; 312, 6, 7 ; 332 ; 355- Willelmus, de Burgo, ep., 303 ; 312. Willelmus de Cantolo, 32 ; Cantelou, 44. Willelmus de Derneford, 291-2. Willelmus de Goldclivia, ep., 303 ; 312, 5. Willelmus de Kar Di, 27; Guillelmus, vice- comes de Cair Ti, 93. Willelmus de Lundriis p. Mouritii, 37. Willelmus de Monemuta, 295. Willelmus de Radenore, 303 ; 312, d. ' Willelmus de S. Petro, 292. Willelmus de Salso Marisco, ep., 303 ; 312,^; Willelmus Exoniensis, 295 ; 355. [356. Willehnus f. Barfrun, ? 37 ; 93 ; 278. Willelmus f. Osbemi, p. Rogerii, 274. Willelmus Land, ep., 291. Willelmus Predestini, 54. Willelmus scriptor, Baro, 278. Willelmus Top, 293. Willelmus Wintoniensis, 29. Winbaldus de Badlon, 37 ; Winebaldus de Baeluna, 30; 53; Guinbaldus de Badalon, Windulfus Rofensis, 280. [93. Wintoniensis 29; villa W., 295. Winchester. Wodestoke, 29. Woodstock, Oxon. Wolves Newton, 328; Nova Villa Lupi,32l. Wondy, ec, 2&; 318; 322, 8. Umfy,Mon. Wonvfarestowe. See L. Gunguarui. Wormeto, ec. de S., 323. *Howick, Itton. [Vide Dugdale's^iworfjVtfB, sub Tintema.] Wurhinit. See Guorinid. Wy, 337 ; 341 ; see Uisc. v. See-^. YUarii, ec. S., 90 ; see Hillarii. Ynis ; see Inis. Ynyr Guent p. Idon, 118 ; 121-3. Yscuit Cyst, 234 ; 342. At the mouth of the Pool-Meyrick, Mon. Ysaac ; see Isaac. Ystrat, see Istrat. Ystum. See Gui, & Stuntav. Yuein f. Hiugel 236 ; Yugein = Higueid, 240 ; p. Grifud, 239 ; Morcant Hen, 240 ; 252 ; see Iguein. 503 Wanwol, ec. de, 324. MS. Vitell. C. 10, reads Thowenwerwel. Cp. Wun/alin Clax]ii's Carta .. . de Glam. p. 100, and High Anvolle (which is not ' Highlight'^ in The Land of Morgan, p. 144. Zoche vel Zouche, J. la, ep., 304; 312; 356. Cist of Subscribers PATRONS' EDITION Bute,TheMost Noble the Marquess of, K.T., Cardiff Castle, /^copies. Aberdare, The Right Hon. Lord, DyfFryn, Mountain Ash. Bangor, the Right Rev. the Lord Bishop of, The Palace, Bangor. Conybeare, F. C, Esq., M.A., Norham Gardens, Oxford. Cymmrodorion, The Hon. Society of, London. Davies-Cooke, P.B., Esq., Gwysaney, Mold. ,(2 copies.) Edwards, Rev. Llewelyn, M.A., Ardwyn'School, Aberystwyth. Edwards, Owen, Esq., M.A., Fellow of Lincoln College, Oxford. Emrys-Jones, A., Esq. , M. D. , Bryn Derw, Fallowfield, Manchester. Evans, Christmas, Esq., Penrheol, Merthyr. Evans, E. Vincent, Esq., 27 Alwyne Road, N. Evans, Rev. O., M.A., Warden, Collegiate School, Llandovery. Ffoulkes, His Honour Judge Wynne, Old Northgate House, Griffiths, John, Esq., M.A., Jesus College, Oxford. [Chester. Hughes, T. H. R., Esq., Neuadd Vowr, Llanwnen. Hughes, Rev. W. Hawker, M.A., Jesus College, Oxford. Jesus College Library, The, Oxford. Jones, Major, E. R., M.P., Llanelly. Jones, John, Esq., Central Buildings, Llandudno. [ Jones, Rev. Michael D., Principal, Independent College, y Bala. Lewis, David, Esq., Recorder of Swansea. Lewis, Sir William Thomas, The Mardy, Aberdare. Llanover, The Right Hon. Lady, Llanover, S. Wales. _. Llewellyn, Sir John T. D., Bart, Penllergir, Swansea. I; Lloyd, E. O. V., Esq., M.A., Berth, Ruthin. Lloyd, J. E., Esq., M.A., Univ. Coll., Bangor. [of Oxford. Morfill, W. R., Esq., M.A., Reader in Russian in the University Morgan, Lt.-Colonel W. L., The Mirador, Swansea. Morris T. E., Esq., B.A., Ll.B., Portmadoc. Nutt, Alfred, Esq., 270 Strand, London. Owen E. Humphrey, Esq., F.S.A., Ty Coch, nr. Carnarvon. Phillips, James M., Esq., M.D., J.P., Bank House, Cardigan. Powel, Thomas, Esq., M.A., Prof, of Welsh, Univ. Coll., Cardiff. Powis, The Right Hon. the Earl of, Powis Castle, Welshpool. Pryce-Jones,-Sir Pryce, M.P., Dolerw, Newtown, Montgomery. Puleston, Sir J. H., 4 Whitehall Yard, S.W. ■ Rendel Stuart, Esq., M.P., i Cariton Gardens, S.W. l| Reynolds, Llywarch, Esq., B.A., Merthyr Tydvil. Y Roberts, F. Esq., Mauldeth Road, Fallowfield, Manchester. Roberts, T.F., Esq., M.A., Principal, Univ. College, Aberystwyth. Roberts, Mrs. L. H., 8 Willow Bridge Road, N. [Abergwili. St. David's, The Right Rev. the Lord Bishop of. The Palace, Stokes, Whitley, Esq., D.C.L., 15 GrenviUe Place, S.W. Thomas, A. Garrod, Esq., M.D., Clytha Park, Newport, Mon. Thomas, Charles, Esq., J.P., Pitch and Pay, Stoke Bishop. Thomas, G. Ap, Esq., M.D., Union Street, Oldham. Thomas, J. Glyn, Esq., Plas Isa, Llangennech, Carmarthenshire. Thomas, Rev. T. Llewelyn, M.A., Jesus College, Oxford. Warren, T. Herbert, Esq., President, Magdalen College, Oxford. West, Lt. -Colonel the Hon. W. E. Sackville, Lime Grove, Bangor. 424 LIST OF SUBSCRIBERS. Williams, David, Esq., HenstafF Court, Merthyr Tydvil. WilliamSjHis Honour Judge Gwilym,Miskin Manor,Glam. 3 copies. Williams, John, Esq., M.D., 63 Brook Street, Grosvenor Sq., W. Williams, Rev. Robert, B. A., Prof, of Welsh, St. David's College. Williams, T. W., Esq., B.A., Flax Burton, Somerset. Williams, William, Esq., M. A., H.M. Chief I. of Schools for Wales, Wynne, W. R. M., Esq., Peniarth, Towyn, Merioneth. [Aberyswyth. LIBRARY EDITION Bute, The Most Noblethe Marquess of, K.T., Cardiff Castle. 2 copies. Bosanquet, S. Courthope, Esq., Dingestow Court, Monmouth. Allen, The Very Rev. James, Cathedral Close, St. David's. Allen, Edward G., Esq., 28 Henrietta Street, W.C. Atkinson, Robert, Esq., Ll.D., Prof, of Sanskrit, Trinity College, Boston Free Public Library, The, Boston, Mass., U.S.A. [Dublin. Bowen, Alfred E., Esq., Town Hall, Pontypool. Burrell, J. Esq., 13 St. Bartholomew Road, N.W. Cardiff Free Library, The. [Cardiganshire. Davies-Evans, Colonel Herbert, Highmead, Lord Lieutenant of Dulau & Co., Messrs., 37 Soho Square, W. Edwards, Frank, Esq., M.P., The Cottage, Knighton, Radnor. Edwards, Rev. T. C, M.A., D.D., Principal, CM. College, y Bala. Evans, Stephen, Esq., J. P., 27 Chancery Lane, W.C. Exeter College Library, The, Oxford. Griffiths, George, Esq., Glendower, 24 Fitzjohn's Avenue, N.W. Guildhall Library, The, London, E.G. Harvard College Library, The, Cambridge, Mass., U.S.A. Hilles-Johnes, Lt. -General Sir James, K.C.B., Dolaucothy. Haines, W., Esq., y Bryn, near Aber Gavenny. Hughes, Alfred"^., Esq., M.B., Lecturer on Anatomy, Edinburgh. James, Arthur Perkins, Esq., Brynheulog, Treharris. James, C. Russell, Esq., Courtland House, Merthyr Tydvil. James, Frank, Esq., Garth Newydd, Merthyr Tydvil. James, WiUiam, Esq., B.A., Brynhyfryd, Llandyssul. Jones, D. Brynmor, Esq., M.P., The Lawn, Woodchester, Glouc. Jones, Evan Parry, Esq., J. P., Cefnfaes, Festiniog. Jones, J. M., Esq., M.A., Prof, of Welsh, Univ. Col., Bangor. Jones, Robert, Esq., Caradoc Villas, Rhyl. Jones, Thomas, Esq., B.A., H.M. S.I. of Schools, Aberystwyth. Kenyon, The Hon. George T., M.P., Llanerch Panna, Ellesmere. Lewis, Rev. Canon D., M.A., The Vicarage, St. David's. Lewis, Rev. H. Elvet, Llanelly, S. Wales. Lewis, Lieut. -Colonel David Rees, Merthyr Tydvil. Lincoln's Inn, The Honourable Society of, London, W.C. Lloyd-Philipps, F. L., Esq., M.A., Pentyparc, Clarbeston, R.S.O. Merton College Library, The, Oxford. Macmillan & Bowes, Messrs., Cambridge. Morgan, Sir Walter, 24 Sackville Street, Piccadilly. Morris, Lewis, Esq., M.A., J. P., Penbryn, Carmarthen. Napier, Arthur S., Esq., B.Sc, M.A., Ph.D., Merton Professor of English Language and Literature in the University of Newcastle-upon-Tyne Free Library, The. [Oxford. Owen, D. C. Lloyd, Esq., M.D., 51 Newhall St., Birmingham. Owen, Edward, Esq., India Office, Whitehall, S.W. Owen, Henry, Esq., B.C.L., Withybush, Haverfordwest. LIST OF SUBSCRIBERS. 425 Owen, Isambard, Esq., M.D., M.A., 40 Curzon Street, Mayfair. Owen, The Rev. John, M.A., Principal, St. David's College. Parkins, W. Trevor, Esq., Glasfryn, Gresford, Wrexham. Phillimore, Egerton, Esq., London. Phillips, Rev. T. Lloyd, M.A., The Abbey School, Beckenham. Plummer, Rev. Charles, M.A., Corpus Christi College, Oxford. Pope, Samuel, Esq., Q.C., Havod y Bryn, Llanbedr, Merioneth. Powell, F. York, Esq., M.A., Christ Church, Oxford. Pritchard, Lewis J., Esq., Inland Revenue, Somerset House. Queen's College Library, The, Oxford. Rees, D., Esq., East London, South Africa. Roberts, Lewis J., Esq., B.A., St. David's College, Lampeter. Roberts, Robert, Esq., M.R.C.S., J. P., Isallt, Blaenau Festiniog. Roberts, T. D., Esq., M.LC.E., PenraJlt, Newport, Mon. Roberts, Thomas, Esq., Civil Engineer, Portmadoc. Roberts, Sir William, M.D., F.R.S., 8 Manchester Sqjiare, W. Royal Institution ofS. Wales, TTie, Swansea. Swansea Public Library, The. Sydney Free Library, The, New South Wales. Thomas, T. W., Esq., M.R.C.S., Ty'n y Wern, Pontypridd. Wilkins, Charles, Esq., Ph.D., Springfield, Merthyr Tydvil. WilUams, Arthur J., Esq., M.P., Coed y Mwstwr, Bridgend. Williams, Richard, Esq., M.D., 82, Rodney Street, Liverpool. Williams, T., Esq., J. P., Llewesog, Denbigh; & Birkenhead. Williams, W. Prichard, Esq., Cae'r Onnen, Upper Bangor. Williams- Wynn, Sir Watkin, Bart., Wynnstay, Rhuabon. University College of Wales Library, The, Aberystwyth. University College Library, The, Bangor, STUDENTS' EDITION. Aberayron Public Library, The. Adams, Rev. David, B.A., Bethesda. Allen, J. Romilly, Esq., F.S.A., 20 Bloomsbury Sq., W.C. Anwyl, E., Esq., B.A., Prof, of Welsh, Univ. Coll. , Aberystwyth. Asher & Co., Messrs., 13 Bedford Street, W.C. (2 copies.) Arnold, E. V.., Esq., M.A., Prof, of Latin, Univ. Coll., Bangor. Barnes, James R., Esq., The Quinta, Chirk, Ruabon. Bevan, Rev. W. L., Hay, R.S.O., Canon of St. David's. Bibliothlque Vniversitaire, a Rennes. Browne, J. W., Esq., M.B., 7 Norland Place, Holland Park, W. Calvinistic Methodist College Library, The, y Bala. Cambridge University Library, The. ' Christ Church Library, The, Oxford. Corpus Christi College Library, The, Oxford. Cowell, E. B., Esq., M.A., Professor of Sanskrit, Cambridge. Daniell, Alfred, Esq., Ll.B., D.Sc, Advocate, Edinburgh. David, R., Esq., Treharris, Glamorgan. Davies, Ivan T., Esq., Llanuwchllyn, y Bala. Davies, J. H.,/Esq., Cwrt Mowr, & Lincoln College, Oxford. Davies, Thomas, Esq., Compton House, Aberayron. Davies, W. Cadwaladr, Esq., Barrister-at-Law, 14 Gordon Place. Davies, Rev. J. E., M.A., 23 Belitha Villas, Barnsbury, N. Davies, Rev. John Evan, M.A., Rector of Llangelymn, Merioneth. Deighton, Bell, and Co., Messrs., Cambridge. Duncan, John, Esq., South Wales Daily News, Cardift. 426 LIST OF SUBSCRIBERS. Edinburgh University Library, The. Edmondes, The Ven. Archdeacon, The Vicarage, Warren, Pern. Edwards, Frank, Esq., M.P., The Cottage, Knighton, Radnor. Edwards, Rev. David Charles, M.A., 20 Church Street, Merthyr. Edwards, Edward, Esq., M. A., University College, Aberystwyth. Edwards, Rev. Prof. Ellis, M.A., C. M. College, y Bala. Edwards, John, Esq., 100 Bolton Road, Pendleton, Manchester. Edwards, J. M., Esq., Llanuwchllyn, & Jesus College, Oxford. Edwards, Owen M., Esq., M.A., Llanuwchllyn, y Bala. Edwards, Rev. Thomas, M.A., Brynheulog, Bedwas, Caerphilly. Edwards, W., Esq., M. A., H.M. I. of Schools, The Court, Merthyr Ellis, Thomas E., Esq., B.A., M.P., Cynlas, Merioneth. [Tydvil. Evans, E., Esq., Brynteg, Arthur Street, Llanelly. Evans, The Rev. Canon D. Silvan, B.D., Llanwrin Rectory. Evans, Rev. D. D., B.D., The Vicarage, Pencarreg. Evans, Franklen G., Esq., J. P., Llwynarthan, Castleton, Cardiff. Evans, J. G., Master S. S. Talley Abbey, Sarnau, Llandyssul. Evans, Rev. J. Young, M.A., Trevecca College, Breconshire. Evans, Titus, Esq., Post Office, Llanwnen, Cardiganshire. Fisher, Rev. J., Bryn Villas, Newtown, Montgomeryshire. Gaidoz, M. Henri, 22 Rue Servandoni, Paris. Grevel & Co., Messrs., 33 King Street, Covent Garden, W.C. .!, .!. Griffith, Ellis J., Esq., LI. B., 3 (North) King's Bench Walk, Temple. * i Griffiths, E. F. , Esq. , Barrister-at-Law, Bryn Eithin, Dinas Powis, » \ Griffith, John, Esq., 256 High Street, Bangor. [Cardiff. 4. u Griffiths, Rev. J. Pugh, B.A., The Vicarage, Aberdare. Gwynoro-Davis, J., C. M. Minister, Barmouth. Hartland, E. Sidney, Esq., Barnwood Court, Gloucester. Howell, W. Tudor, Esq., B.C.L., 4 King's Bench Walk, Temple, Hughes, T. R., Esq., N. and S. Wales Bank, Liverpool. [E.G. Ingram, J. R., Esq., 32 High Street, Cardiff. Jackson, Richard, Esq., 16 Commercial Street, Leeds. James, Rev. Thomas, M.A., The Grammar School, Llandyssul. Jenkins, Edward, Esq., Gwalia House, Llandrindod Wells. Jenkins, W. , Esq. , 23 Great Darkgate Street, Aberystwyth. Jenkins, Rees, Esq., Bron y Deri, Glyncorrwg. Jesus College Library, The, Oxford. Jones, Rev. Prof. D. E., M.A., Presbyterian College, Carmarthen. Jones, Edm. J., Esq., The Forest, Pont Ned Vechan, Glyn Neath. Jones, G. G., Esq., B.A., Lewis's Endowed School, GeUi Gaer. Jones, Rev. G. Hartwell, M.A., Nutfield Rectory, Redhill. Jones, Henry, Esq., 94 Watergate Flags, Chester. Jones, Rev. J. Puleston, B.A., Bangor. Jones, L. D., Esq., The Board School, Garth, Bangor. Jones, Rev. Owen, B.A., Llan San Ffraid, Oswestry. Jones, Rev. R. J., M.A., Vron Jestin Cottage, Aberdare. Jones, T., Esq., M.B., F.R.C.S., Neuburgh, Victoria Park, Man- Jones, T. Roberts, Esq., 22 Old Bailey, E.G. [chester. Jones, William, Esq., Belmont House, Hay, Breconshire. Jones, Rev. W. Jenkyn, 10 Rue Mescloaguen, Quimper, Finistire. Jones, W. Lewis, Esq., M.A., Univ. College, Bangor. Kirberger & Kesper, Amsterdam. Jubainville, M. d'Arbois de, 84 Boulvarde Montparnasse, Paris. Kegan Paul, Trench, Triibner and Co., Messrs., London. Ker, W. P., Esq., M.A.', Prof, of English, Univ. College, London. Levi, Rev. Thomas, Aberystwyth. LIST OF SUBSCRIBERS. 427 Lewis, The Very Rev. Evan, The Deanery, Bangor. Lewis, Heni'y, Esq., Belmont, Bangor. Lindsay, W. M., Esq., M.A., Fellow of Jesus College, Oxford. Liverpool Free Public Library, The. Lloyd, Howel W., Esq., M.A., 56 Abingdon Villas, Kensington. Longmans, Green & Co., Messrs., Paternoster Row, E.C. Loth, M. Joseph, Prof, in the Univ. of Rennes, 74 Route de Redon. Mackinnon, Donald, Esq., M.A., Prof, of Keltic Lit., Edinburgh. Matthews, J. Hobson, Esq., ^4 Stacey Road, Roath, CardiiF. Manchester Free Reference Library, The. Meyer, Kuno, Esq., Ph. D., University College, Liverpool. Mills, R. M., Esq., 15 Alexander Road, Upper Holloway, N. Morgan, Owen, Esq., Morien, Ashgrove, Treforest. Morice, Rev. Thomas R., M.A., Jesus College, Oxford. Morris, John H., Esq., London. Morris, Rev. R. E., B.A., 5 Heathcote Street, Mecklenburgh Sq. Morris, Rev. Silas, M.A., The College, Llangollen. Nem York State Library, The, Albany, New York. Newell, Rev. E. J., M.A., The College, Porthcawl, Glam. Oriel College Library, The, Oxford. Owen, Arthur, Esq., Wellington House, Clevedon. ' Owen, Rev. O. G., Alavon, Ysgoldy, nr. Carnarvon. Owen, Rev. R. Trevor, M.A., F.S.A., Llangedwyn Vicarage, Parry, D. C, Esq., Merchant, Llanelly. [Oswestry. Phillips, R. W., Esq., B.A., B.Sc, University College, Bangor. Powel, Joshua, Esq., M.R.C.S., Adpar, Newcastle Emlyn. Price, Emyr Owen, Esq., M.B., Bangor. Prichard, Thomas, Esq., Llwydiarth Esgob, Llanerchymedd. Prickard, A. O., Esq., M.A., New College, Oxford. Pugh, J. W., Esq., M.R.C.S., 3 Upper Rock Gardens, Brighton. Randell, Rev. Thomas, M.A., B.D., Bede College, Durham. Rees, Rev. E. G., Abergorlech, Carmarthenshire. Rees, Rev. L. A., Caerphilly, Cardiff. Rees, Rev. Professor T., B.A., Independent College, Bangor. Roberts, Rev. W. David, M.A., Llanidloes. Reichel, H. R., Esq., M.A., Principal, Univ. College, Bangor. Rogers, J. E., Esq., Abermeurig, Talsarn, S. Wales. Rogers, Rev. T. P., B.A., Llan Vihangel Torr y Mynydd. Rowlands, William, Esq., M.D., Ebenezer, nr. Carnarvon. Rowlands, W. Bowen, Esq., Q.C., 33, Belsize Park, N.W. St. David's College Library, The, Lampeter. Sayce, Rev. Professor A."H.,.M.A., Queen's College, Oxford. Simpkin, Marshall and Co., Messrs., London. Spurrell Walter, Esq., King Street, Carmarthen. Stevenson, W. H., Esq., Record Office, London. Stokes, Whitley, Esq., D.C.L., 15 Grenville Place, S.W. Story, J. A., Esq., B.A., St. Joseph School, Cardiff. Strachan,J.,Esq.,M.A.,Prof. ofGreek,Owen'sColl., Manchester. Taylor Lnstitution, The, Oxford. Thomas, Miss, Pencerrig, Builth. Thomas, A. E., Esq., B.A., Merton College, Oxford. Thomas, D. Lleuver, Esq., B.A., 2 Brick Court, Temple, E.C. Thomas, The Venerable Archdeacon, M.A., F.S.A., Meivod. Thomas, E., Esq., Cochfarf, 282 Bute Street, Cardiff. Thomas, Howel, Esq., Local Government Board, Whitehall, S.W. Thomas, J., Esq., Pencerdd Gwalia, 53 Welbeck Street, W. 428 LIST OF SUBSCRIBERS. Thomas, Rev. W. Morris, Ty Gwalia, Caerleon. Tout, T. F.,"Esq., M.A., Prof, of History, Owen's College. Training College, The, Carmarthen. Trinity College Library, The, Cambridge. Trinity College Library, The, Dublin. Vaughan, Prof. C. E., M.A., University College, Cardiff. Vivian, Sir H. Hussey, Bart., M.P., Singleton, Swansea. Warren, Rev. F. Ed., M. A., Bardwell Recjory, Bury St. Edmunds. Watkin, William, Esq., Muriau, Criccieth. Williams, Rev. Garnons, M.A., Abercamlais, Prebendary of St. Williams, Rev. Prof. Hugh, C. M. College, y Bala. [David's. Williams, J. Henry, Esq., M.R.C.S., Morriston, Glam. Williams, Llewelyn, Esq., B.A., Evening Star, Swansea. Williams, W. J., Somerset House, W.C. Williams, W. T., Esq., Church Street, Beaumaris. Williams & Norgate, Messrs., 14 Henrietta Street, Covent Garden. Windisch, Ernest, Esq., Ph.D., Prof, of Sanskrit, Leipzig. Woodall, Edward, Esq., Wingthorpe, Oswestry. Wrexham Free Library, The. University College Library, The, Cardiff. Zimmer, H., Esq., Ph.D., Professor of Sanskrit, Greifswald. Zupitza, Julius, Esq., Ph.D., Prof, of English Philology, Berlin. §ttb0mb*r0 \a tk« Jame0 ^nireto (Earbftt JfttmotiaJl Jfttttb The Most Noble The Marquess of Bute, K.T. William Floyd, Esq., Arundel Street, Strand, London. John Stuart Corbett, Esq., Cogan Pill, Cardiff. David Lewis, Esq., Recorder of Swansea. John Stuart Corbett, junr., Esq., Pwll y Pant. E. W. M. Corbett, Esq., Pwll y Pant. James Lewis, Esq., Plas-draw, Aberdare. E. P. Martin, Esq., Dowlais. Sir Wm. Thomas Lewis, The Mardy, Aberdare. The Very Rev. Dean Vaughan, Llandaff. T. W. Lewis, Esq., Cardiff. A. Thackeray, Esq., Cathedral Road, Cardiff. C. T. Vachell, Esq., M.D., Charles Street, Cardiff. T. Foster Brown, Esq., The Parade, Cardiff.' W. T. Rees, Esq., Maesffynnon, Aberdare. Evan Lewis, Esq., Llandaff. R. E. Spencer, Esq., Llandaff. T. H. Stephens, Esq., St. Andrews Place, Cardiff. A. Lawrence, Esq., Cathedral Road, Cardiff. D. T. Alexander, Esq., Dinas Powis, Cardiff. G. F. Insole, Esq., Fairwater, Cardiff. H. E. Lambe, Esq., Rugby. R. Y. Evans, Esq., Park Place, Cardiff. J. G. Thomas, Esq. Fleming G. Thomas, Esq., Penarth. H. Paine, Esq., M.D., Newport Road, Cardiff. Rev. E. Owen, M.A., Llandaff. H. F. Lynch Blasse, Esq., Conway Road, Cardiff. C. Evans, Esq., Park Place, Cardiff. J. E. Williams, Esq., Llandaff. W. B. Watkins, Esq., Llandaff Place. -i « The Rev. G. Arthur Jones, Cardiff. - * ERRATA. P. xliv. For vacce, read vacccB. Pp. 65-67. For HONORius II, read innocent ii. P. 372. For ' Manor,' read ' Mainor.' P. 377. For gorze, read gorse. j)K^ A-e*^ ^^ FRAfiliX DOES NOT iinici«6