^*«s^^ B6r©4( BiBLIA j Anagrammatica Rev. WALTER BEGLEY CORNELL UNIVERSITY LIBRARY GIFT OF W. A. HDRWITZ oHn ^ ^924 029 934 811 DATE DUE I.,4-^.-li in ill GAYLORD PRirgiED IN U.SA Qv I so 7 Bsei-i BIBLIA ANAGRAMMATICA OR THE ANAGRAMMATIC BIBLE Cornell University Library The original of tinis book is in the Cornell University Library. There are no known copyright restrictions in the United States on the use of the text. http://www.archive.org/details/cu31924029934811 BiBLiA Anagram MATic A THE ANAGRAMMATIC BIBLE A LITERARY CURIOSITY GATHERED FROM UNEXPLORED SOURCES AND FROM BOOKS OF THE GREATEST RARITY 12^^^ IPS' BY THE III ^/ REV. WALTER BEGLEY ^ ^ (V AUTHOR OF "BIBLIA CABALISTICA," EDITOR OF MILTON'S "NOVA SOLYMA " AUTHOR OF "IS IT SHAKESPEARE?" ETC. WITH A GENERAL INTRODUCTION AND A SPECIAL BIBLIOGRAPHY PRIVATELY PRINTED FOR THE AUTHOR 1904 1507 &5 . 6^1 PRINTED AND BOUND BY HAZELL, WATSON AND VINEY, LD. , LONDON AND AYLESBURY. 1 ^-> TO ALL SCHOLARS BOUQJJINEURS, BO U QJJ I N ISTES BIBLIOPHILES AND BIBLIOGRAPHERS WHOSE FREQUENT DELIGHT IT IS TO LEAVE THE BEATEN TRACK OF LEARNING AND TO WANDER AT THEIR OWN SWEET WILL INTO THE BY-PATHS AND HIDDEN NOOKS OF LITERATURE I DEDICATE THIS WORK BEGUN WITH JOYFUL EXPECTATION CONTINUED WITH INCREASING PLEASURE AND ENDED WITH REGRET CONTENTS PAGES INTRODUCTION ... 3-18 VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 21-90 GENESIS TO BOOK OF JOB 2I-3S THE PSALMS: SEPARATE TEXTS 35-62 PSALM LI 40-41 PSALM XCI 46-47 PSALM CXIII 50 APPENDIX TO PSALMS ... .... 54-62 PROVERBS TO MALACHI 63-9O APOCRYPHA ANAGRAMMATICA 93-i04 vii viil CONTENTS PAGES NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM . . 107-182 GOSPELS OF MATTHEW AND MARK .... IO7-II9 THE lord's prayer IN SEVEN ANAGRAMS . . . II2-I15 GOSPELS OF LUKE AND JOHN II9-I71 THE MAGNIFICAT IN THREE ANAGRAMS . . I24-127 THE ANGELICAL SALUTATION .... . 132-165 ACTS OF THE APOSTLES TO APOCALYPSE . . 171-182 BIBLIOGRAPHY „ .... 185-212 INTRODUCTION INTRODUCTION NEARLY the whole of the contents of this present work — a BibHcal Curio is perhaps the best description of it — has been gathered from fields of theological literature hitherto absolutely untrodden by explorers, and hardly known even to the most excursive scholar. This is my chief plea for favourable notice and acceptance, and my principal excuse for giving my collections to the printer. My feeling is that, whatever else may be said for or against my Biblia Anagrammatica, it cannot possibly be denied that I present the public with a novelty ; and in these days of restless enquiry, we seem as eager as the Athenians for anything that is new or out of the common — so that is somewhat in my favour. And another thing is that the great majority of the pamphlets and books which have afforded the foundation and furnished the materials for my work, have never been read, or even looked into, by any Englishman except myself. And this was the case, too, with even a larger percentage of books in my Cabalistic Bible. I fear it will be thought by many that this Is far too wide an assertion, a too conceited and unlikely statement to be accepted on my simple ipse dixi alone. Yet the assertion is safe enough, if it be only taken into consideration that most of the rare books I have used for my purpose, exist only in two or three copies, and these hidden away for the most part in out-of-the-way libraries on the Continent, or in the privileged old monasteries that are getting fewer and fewer as time rolls on. Now, my own experience is that in such places, charming as they are to me, I have hardly ever had the extra pleasure of meeting a fellow- countryman, or even an American cousin — and if I did by any chance 3 4 BIBLIA ANAGRAMMATICA meet one turning over the catalogues, he was never searching for books of this kind. Some, I am confident, are to be found nowhere in this country except in my own library, to which they have been added, in the course of year§, by that diligent and persistent search in English and foreign catalogues, and in booksellers' shops, both at home and abroad — a search which is the grand sport and true delight of every' genuine book-hunter. Most of these are unknown to all bibliographers, and after what has been said, I hope my assertion that many of these curios have never been seen or read by any Englishman except myself, will be absolved from the literary crime of exaggeration or conceit. But in spite of the novelty I claim for my Biblical theme, I do not expect that it will prove interesting to many — that is frankly admitted, and further endorsed by my printing only a limited number of copies. I present no attractions for novel-reading ladies, nor yet for the " man in the street." Both these important sections of the reading public are barred by the Latin in the body of the Biblia, while the student reader has more important works to occupy his attention, and the up-to-date theology-student will, of course, prefer the heresy of the worst articles in the Encyclopedia Biblica to the best curios of the old-fashioned and orthodox Biblia Anagrammatica. But it is hoped that a small remnant will be left who can find a genuine enjoyment in these ingenuities and curiosities of the Republic of Letters. There have been workmen in that republic who could carve cherry stones very admirably and very patiently. It is my privilege to introduce some of these literary wonders, with specimens of their work, to such readers as may care for their acquaintance. Some of the work, especially the Rosary of responsive anagrams which Salvi made from the Psalms, is marvellous, when we consider the neatness and finish of many of the beads. The metrical anagrams, the most difficult of all, are extremely good, and if the earlier parts of the Biblia Anagrammatica prove wearisome, let the reader at least turn to the monkish metres formed from Luke i. 26-33, Luke i. 39-42, and to the hexameters formed from the Lord's Prayer and the Magnificat before he quite throws the book aside. The Virgin Mary and the Doctrine of her Immaculate Conception INTRODUCTION 5 fill up a very large part of the present work. The reason for this is that the makers of Biblical anagrams belong, almost without exception, to some of the great Religious Orders — e.g. Franciscans, Augustinians, or Jesuits — and lived at the time when the Dogma of the Immaculate Conception was a burning question, and they the great defenders of it. The Dominicans, following St. Thomas Aquinas, were by no means so keen for this particular dogma, and not one Dominican contributes to the Anagrammatic Bible. Our work is collected from various sources, which are given fully in the Bibliographical Appendix, but I would say here that the chief contributors are Donino Fidalmi, Bonaventura da Santa Rosalia, Turrius, Klimeccius, and Pompeius Salvi. Of Salvi and of Klimeccius we know very little, except that Salvi was of Ferrara and a Franciscan, and that Klimeccius was a Pole and belonged to the order of the Reformed Minorites. But of the other three we can give a better account. It is rather a surprise to find that they were busy and learned ecclesiastics, faithfully serving their Church and Order in their generation, and by no means the solitary monkish recluses which our imagination usually suggests as the most likely authors of such ingenious trifling. Their work was a labour of love — it was their knightly service to the Lady of their choice. Their strict vows and their sacred profession allowed no earthly choice of gentle dames ; and so it was that many an ardent southern temperament filled up the aching void with a lifelong devotion to the honour of the Virgin Mother — the Purest Ideal of the Eternal Feminine that has ever been presented in .4rt or Tradition. There could not possibly be any spot or taint of sin in that Pure Ideal — so thought the lover, of imagination all compact, and so thought the more ardent and leading spirits of the Church ; and those devotees who had the talents and the patience requisite for the work, brought forth their chaplets and rosaries of purest anagram, and laid them as their richest offerings before the Virgin's shrine. Of Joan. Franc. Turrius (Torre), a Capucin of Lucca, who died in 1665, we read that his famous book of 11 79 anagrams on the Angelical Salutation, published in 1664, was encased in lead and buried with him, even as an Indian chief's greatest treasure. His faithful horse bore his 6 BIBLIA ANAGRAMMATICA master company in the silent tomb and in the equal sky. And it was this same devoted anagrammatist who, when he felt the hand of death was upon him, sent a message to his favourite nephew, then at Rome, begging him to come at once to Lucca, as he had business of much importance for him. When the nephew arrived his old uncle was in extremis, and had received the last ministrations of the Church ; but he was able to take from under his pillow some sheets of manuscript written in a very shaky and almost illegible hand, full of erasures and interlineations. " Here," said the dying Capucin, " are two rosaries of anagrams (300) for the Virgin ; defraud her not, my son, of this my last offering. They are in sad disorder, but I will help you to prepare them." The dutiful nephew set about his arduous work at once, and, with occasional assistance, completed his task just in time for his uncle to leave the world with the peace-giving thought that his last labour of life was not quite in vain. But we have to give an account of the two principal contributors to our Anagrammatic Bible. Of Bonaventura da S. Rosalia we know the most, because his life was published along with his various anagrams In 1741, in a quarto volume of 268 pages. It is so rare that I can hardly hope ever to possess it. I could find copies in only two of the many great libraries in Italy that I visited in several successive years. I made short extracts on the spot, but am indebted to the kindness of the Italian Government for allowing me the use here in England of one of these copies for a sufficient time to gather together the necessary material embedded in the present work, our ambassador very courteously forwarding my application. As the book is so inaccessible, a rather full account may be worth the record. Its title is in the Bibliography, and from the contents we gather that Padre Bonaventura da Santa Rosalia was born at Milan, August 15th, 1665. He was christened at the parish church of S. Carpoforo on the 28th of the same month, and received the names of Francesco Saverio Gaetano, being one of the eight children of Giambattista Renoglio, who was a man of the middle class, and devoted to the Church. Of his eight children only one remained in a secular occupation. The five daughters became the spouses of Jesus Christ in different convents, and two sons INTRODUCTION 7 entered the rigorous order of the barefooted Augustinians. The only son of the brother who alone remained to worldly occupations, became a Jesuit while yet a most promising lad ; and so we are told that his uncle, the Padre Bonaventura, saw the certain end of all hope of descendants of his family, and looked at it joyfully as the offering of a holocaust to the Almighty. Our anagrammatist died in 1730, aged 64, and it was not till eleven years afterwards that the superiors of the monastery instructed one of the brothers, who was intimately acquainted with Father Bonaventura, to write his life and virtues. His life is that of a pains- taking, conscientious religious, whose health was not good, and who was inclined to solitude and seclusion. He passed successfully through . the various offices of the order ; was Master of the Novices for some time, and also Provincial. His works were not published in his lifetime, but were, in a large manuscript volume, bequeathed to his monastery at Milan after his death. He prepared a work of 1700 anagrams on the " Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum," under the title of the Anno Itnmaculato, in 1700, and it received the praise and authorization of P. Don Girolamo Meazza, the Inquisitor's censor ; but his poverty, which was of the strictest character, in accordance with his vow, prevented this or his greater work being sent through the press. His memory was remarkable, and he composed a very large number of his anagrams while lying awake at night, and in the dark. His poverty would not allow of a light, and so he waited for the morning beams to note them down. His humility, abstinence, and chastity were remarkable. As to his numerous anagrams, he gave them the title of frivolezze divote. In his last illness he had shown some desire that his anagrams should be printed for the honour of the Virgin, but on second thoughts, fearing that vain glory might have a share in his wishes, he with holy resolution and indifference said : — " Oh, via non parlisi piu di questo : faccia il Signore la Sua Divina Volanta, e quanto possa essere di niaggior gloria alia Sua Cara Madre Maria. Non fece quindi altro che pregare un sacerdote accio preso il Libro degli Anagram mi lo riponesse in su 1' Altare dell' Oratorio a i piedi di Maria, e cosi benne ad oiFerirle insieme di quelle il sacrificio piu accetto, qual fu la totale rassegnazione al Divino Vplere," 8 BIBLIA ANAGRAMMATICA His order, no doubt, or rather the members of it, would have been pleased at his beatification, and therefore, in spite of the usual protest of the anonymous author, that he strictly accepts the decree of Urban VIII. in 1625, afterwards repeated and confirmed, against attributing miracles or supernatural graces to anyone lately deceased, with a view to procure the public estimation of his sanctity and enrolment among the glorified ones of the Church, he still in the last chapter gives some account of the extraordinary graces and prophetical knowledge and power of Padre Bonaventura ; but no life of a servant of God at this period could be without such a chapter. He often made his anagrams on his knees before the picture of the Immaculate Conception in the Oratorio dell' Infermeria di Cremona; at other times In his cell, gazing with eyes full of tears at a little picture of the Virgin, which he used to hold in his hand. In the last year of his life, on the Feast of Pentecost, he astonished his companions by repeating a " divine anagram " on the Veni, Creator, Spiritus, and added "Meschino me, che questa sola mattina vi ha avertito." He blamed himself that through " disattenzione " he had not noticed that such an excellent anagram could be made in honour of the Virgin till so late in his life. Argelati [Bibl. Scriptt. Medial., col. 1202, s. v. Renolius, Fr. Xav.) uses the strong expression " hoc anagramma memoriter composuit," but this is hardly borne out by the account above from his life. The anagram was from the Programma : Anagramma. Veni, Creator, Spiritus, Venisti praecipue totus raptus Mentes tuorum visita, amore Imple superna gratia Virginis ter intactas, terque prorsus Quae tu creasti pectora. Immaculatas. The author, in 1729, when he heard that the electoral Duke of Bavaria had instituted a new order of knights under the protection of the Virgin, resolved to dedicate his book to the Duke under the following title : " Maria Immaculata pubblicato dall' Angiolo, 6 vero, cinquanta Salterii di cento cinquanta anagrammi per cadauno cavati dall' INTRODUCTION 9 Angelico Programma : 'Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum,' divisi con altri anagrammi presi da varii Testi scritturali e con alcuni simboli, ed Elogi espressi in Immagini a Lode della stessa Immaculata Vergine Maria dedicata di un Eremeta Scalzo di S. Agostino." But just when he had everything almost prepared for press death struck him down, and the idea also. The date of his death is given on a portrait prefixed to the account of his life as February 9th, 1730, and his age 64. Argelati says he died at Cremona, .but gives no dates except his birth at Milan in 1683, which is wrong by nearly twenty years. Admiration for the anagrams of the blind J. B. Agnensis (161 1 — 1667), together with extreme devotion to the Blessed Virgin Mary, first prompted him to compose some anagrams on the same programma — viz. "Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum," and he was so successful and persevering that he eventually composed 5300 in Italian, and 2500 in Latin ; whereas J. B. Agnensis only made 1 1 1 5 altogether. As a composer of anagrams Bonaventura da S. Rosalia was wonderfully quick in his work, and evidence is given in his life to show that on one occasion he composed in three days and nights a rosary of anagrams (150) on the Angelical Salutation, and performed the feat without any interference with his spiritual and worldly duties. A record, surely ! I am afraid that most of his labours in this line have perished. Argelati says that the original MS. was at Milan in his time. In different visits to Milan I have enquired diligently for it in all likely quarters, but without success. It was originally preserved in the monastery of SS. Cosmas and Damiani in the aforesaid city, and contained, says Argelati, over 10,000 anagrams, of which number there were 7500 on the favourite Salutatio Angelica. Of Donino Fidalmi, who wrote that remarkable little work the Concepttonale Biblicum Anagrammaticum, the only account I can find is that given by Contarini in his careful history De Feretrano Diocesi. It was the fact of our skilful anagrammatist rising to be a bishop that has enabled us to know something about him, and if Contarini had not taken this diocese as the subject of his historical research, we should probably have been ignorant even of his correct name. Donino Fidalmi is really a pseudonym, being an anagram made out of his true name, which was Flaminio Dondi. I have put the chief points of Contarini' s lo BIBLIA ANAGRAMMATICA original account in a note.* It amounts to this : Flaminius Dondi was a native of Parma, who, entering into the strict order of the Fratres Minores de Observantia, gradually won his way to the position of an important theologian and adviser in Papal policy. He seems to have had experience in teaching philosophy and theology for many years, and filled many offices outside his order as well as within it — an active and useful " man of affairs." In 17 17, being then about 56 years old, he was made a Bishop in partibus by Clement XL, and in 1724 he was made Bishop of Feretri, and died August 12th, 1729, aged 68. From the above accounts we may justly infer that these zealous ecclesiastics were like St. Paul in one respect — they ardently desired to have their conversation in heaven, to use our unrevised familiar phrase. They felt, even as he, that they were citizens of a better country, and that their true Fatherland was not on earth. But I am afraid they peopled the Patria Calestis in a very different way from the great * " Flaminius Dondi ex Vicariatu S. Jacobi Parmensis Dioecesis et ex ordine Fratrum Minorum de Observantia assumptus. D. Francisci regulam professus Dondi PhilosophJEe et Theologiae addiscendfe sedulam havavit operam, easque docuit per annos plures ; donee expletis consuetis apud suos studiorum curriculis, Lectorem ut ipsi appellant, Jubilatum eum renunciarunt . . . Provincise suae Bononiensis Definitor primum, dein et Minister Provincialis electus fuit . . . Etiam extra claustra in pluribus adhiberetur. Dein apud Burgum S. Donnini degeret, Consultoris S. Inquisitionis munus gessit, Parmae Civitatis et totius Dioecesis examinator fuit Synodalis, Romse Sacrarum Congregationum Inquisitionis et Indicis Consultor extitit, Ravennse Fulvius Cardinalis Astalius Legatus ilium Tlieologum liabuit. Tandem eo ipso Cardinali, ut conjectari licet, apud Clementem XL instante, declaratus est F. Flaminius Dondi Episcopus Abderitanus 17 17, et postremo a Benedicto XIII. ad Feretranam Ecclesiam translatus 12. Kal. Decembris 1724 . . . Iterate apoplexiae ictu percussus e mundo abiit die 12. Augusti 1729." He was buried in Ills own cathedral, and his tomb thus described him : " F. F'laminius Dondi Parmensis, Ord. Min. Obser. hie jacet. Primum Episcopus Abderitanus, dein Feretranus, utramque Ecclesiam rexit provide et fei loiter : Immaculatae Virg. Marias Concep. addictissimus, quanto in earn flagraret affectu, ore, calamo, corde monstravit. Obiit in ejus ^dlbus Fontis Scarini pridie id. Augusti an. mdccxxix ; setatis suae 68 ; Episcopatus xin ; Feretrani vero v. Pastorem optimum luxit Grex Feretranus, amantissimum insuper parentera, jugiter lugebit Pinna : Luge et tu Viator Antistitem in Jansenistas acerrimum, Sapientia, Prudentia, Piefate ac Charitate in pauperes insignem," INTRODUCTION 1 1 Apostle. The one great Figure that often almost filled the field of their spiritual Vision of the Courts of Heaven, was the Virgin Mother of God, crowned in glory, and the all sufficient Patrona of her faithful and devoted clients. St. Paul certainly does not seem, in his most ecstatic visions, even when rapt to the seventh heaven, to have been vouchsafed this wondrous sight. Perhaps that was one of the things seen and heard by him, but not lawful or possible to be uttered by mortal lips. It may be so, but it is passing strange that no reminiscence of such a glorified Maiden Advocate occurs in any of his Epistles to the Churches. This, however, we know, that as the years of the life of the Church Militant rolled on, so the Vision of Our Lady, faint at first, became stronger and clearer, helped by tradition and miracle, and the reverential awe of many generations of Christians faithful to their Lord's absolute freedom from the remotest taint of sin. Our anagrammatists were men who saw that Vision in all its clearness ; and if we can, in a manner, read between the lines and understand the many obscure and mystic fancies in which the anagrams abound, we shall rise from this curious Bible with the feeling that the authors were certainly pious and learned theologians, and orthodox, too, according to the lights of that reactionary period of Church history. I present the anagrams without theological note or comment. Satisfactory elucidation of doctrinal allusions, or of the many mystical names given to the Virgin, would be an almost impossible task, for they are frequently founded on the rhetorical statements of her mediasval eulogists, which are quite unread and unknown in the present day, and occasionally extravagant beyond conception My own experience goes to show that there is no subsection in all literature containing so many odd and fantastical books, and so many extravagant arguments, as that subsection of religious literature known as the 'Theologia Mariana. I should say, speaking more as a bibliophile than a critic, that Vitus SchefFer, a Jesuit of Prague, holds the record in his own particular line, which was a somewhat strange one. As some theologians have pro- fessed to see Christ throughout the Old and New Testament, so Vitus SchefFer, in his immense Biblia Immaculata, determined to see the Virgin everywhere in the Bible. He began with Genesis, intending to go 12 BIBLIA ANAGRAMMATICA through his task verse by verse. In 171 1 his first folio appeared, 516 pages, carrying us up to Genesis iii. only. In 17 13 his third folio appeared, and he had reached Gen. xii. in 1761 pages. In 17 17 his sixth folio had reached Gen. xxxvi. with 3375 pages. He then unfortunately died, but he left enough MS. to carry on the work, and in 1722 the end of the Apocalypse was hurriedly arrived at in twelve folio volumes and 6660 pages ! Another folio volume is now lying beside me, where the author, not a Jesuit this time, but a Dominican, discusses 18 10 texts from the Bible, and finds the Virgin Mary In all. When perusing this latter book I amused myself by giving marks in the margin to such of the various expositions as appeared to me the most Ingenious or outrageous, for these words became almost synonymous here. The two that received the highest marks were the expositions of the learned Dominican on Deuteronomy xxxlli. 17, where he deals with the question IVhy Christ is compared to a rhinoceros^ and how this applies to the Virgin Mary ; and on Judges vi. 37-39, where he considers at some length How the Virgin Mary is to be found in Gideon s Fleece. This last took the prize, but, unfortunately for the curious reader, it is not quite suitable for reproduction nowadays. But I must not wander from the present work, although there are many tempting fields with rare and strange flowers that were sown and flourished in monachal enclosures, and were cherished by saintly mystics. So I return ; and while submitting my anagrams in an order as convenient as possible, I would, if the reader wishes to compare the anagrammatists, to see what standard of excellence they can reach, draw his attention to the anagrams on the Lord's Prayer (Matt. vi. 9-13), p. 112 ; the Magnificat (Luc. i. 46-55), p. 124 ; and Tylkowsky's anagram on the account of the Annunciation at p. 120. Also at Eccleslastlcus xxiv. 3, where the same verse has taxed the powers of three different craftsmen. I think It will be admitted that the work turned out is very creditable, as it Is also frequently elsewhere. As our Anagrammatic Bible does not happen to begin very lucidly, I will break through my rule of " no theological note or comment," at least In the case of the first three anagrams, so as, If possible, to prevent any unlucky stumbles over the threshold. These three on the creatlgn of the world (Gen. I. i) are by Dondi, INTRODUCTION 13 who, as we have read, was a Bishop and a Cardinal's theological adviser as well. For convenience of reference I will repeat them here. Programma, Gen. i. i. In principio creavit Deus casluni et terram. Anagrammata. 1. Tenete lucrum prae Jesu concipi dari Matrl. 2. Civitas culpas ; Matrl reperiri non decuit. 3. Audi : Tueor notis reducem Veste miram Ideam Evas. The first anagram is not quite so transparent in its language and import as are the greater number of the very appropriate anagrams that succeed it in the present volume. The author seems to be thinking of the mediaeval idea that this world of ours was created by God on account of His love for Jesus and His Virgin Mother. " Propter quem creatus est mundus ? " " For whose sake was the world made ? " asks Fr. Josephus de S. Miguel et Barco in his Biblia Mariana, Genuse, 1702, fol. {sub initio), and the answer there given is : " Propter sapientiam creavit Deus caelum et terram. Propter sapientiam, hoc est, amore Intemerat^ VirginiSj quae est Mundi Sapientia, creavit Deus hunc mundum, et amore Messiae Filii Sui, cui in divinis sapientia tribuitur " ; and the reference given is, strange to say, to Rabbi Ankelos, by which our author no doubt means Onkelos the Targumist ; but what an extraordinary source to fly to for the defence and honour of the Virgin Mary ! However, it was an opinion well known and expressed in the Catholic Text Books ; e.g. in P. Galatinus, lib. 7, cap. 2, de Arcanis Catholics veritatis, where the words are : " Et ideo amore Jesu et Mariae Deus mundum creavit." The allusion in Anagram No. 2 Is simpler. The created world was before the Fall declared by God to be very good, but through the fault of our first parents it became a civitas culpte, for sin had found an entrance and reigned universally over all — yet not quite all, for the Mother of God could not possibly have been ever under the power of sin, it was not becoming that she should be even found conceived in sin. Anagram No. 3 is a general declaratory one of the author to his 14 BIBLIA ANAGRAMMATICA readers. He bids them listen while he defends from stigma of sin the second Eve, that wondrous Ideal of our primaeval mother, the first Eve, who appeared not naked as the first, but clad in mystic vesture. Albertus Magnus illustrates this in his Biblia Mariana thus : " O Domina, vestis eum {i.e. Christum) et vestiris ab eo ; vestis eum substantia carnis, et ille vestit te gloria suae majestatis." That is to say : "Thou, who art Our Lady, dost clothe Him (thy Blessed Son) as with a garment, and thou also art clothed by Him ; thou dost clothe Him with the substance of thy body of flesh and blood, and He doth clothe thee with the glory of His Majesty." It was also well known and received by all mediaeval theologians that the " woman clothed with the sun," about whom we are told such wonders in the Apocalypse, was a clear, though mystical, figuration of the Blessed Virgin, and, as Jacobus de Voragine tells us in Serm. 2, Sabbat. 3, Domin. Giuadragesima, the actual accom- plishment of this mystery took place when '■'■Sol 'Justitia in ea descendil" ; i.e. "When the Sun of Justice came down and abode in her"; or, as another writer, Daniel Agricola, says : ^'■Qiuando Verbum Dei factum est can in ea " ; that is to say, "When the Word of God was made Flesh in her." Such theological illustrations to the anagrams could be multiplied to almost any extent if worth the while. I will give one more as a curiosity, viz. Isaiah vii. 15, Butyrum et met comedet. "Butter and honey shall He (Emmanuel) eat," etc. How can this apply to the Immaculate Conception ? Dondius the theologian knew well enough when he made his anagram, no doubt ; but, as he gives no notes, I will supply the answer from the Stromata Honori S. V. Maria of Fr. Georgius Benedict. Spruszynski, S. T. D., Pater Prov. Russiae et Lithuanlas Ord. Min. Conv. S. Francisci, a very rare book printed at Zamoscium, in Poland, in 1680 : " Christus fuit cibatus sanguine Virginis Maria tanquam lacte, dum in utero ejusdem permaneret. In lacte autem duo ad vertit S. Bemardus : ' Butyrum et caseum, caseum non comedit, butyrum comedit; igitur Beatissima Virgo fuit Immaculate concepta.'" That is to say : " So long as Christ remained in the womb of the Virgin Mary He was nourished by her blood, as if by milk. Now, as St. Bernard points out, ' from milk are derived two substances, butter and cheese, and (as Scripture tells us) He was to eat butter, but (as it is nowhere said that He was to eat cheese, we may assume that) He did INTRODUCTION 15 not eat cheese ; therefore the most Blessed Virgin was Immaculately conceived.' " This ingenious argument loses somewhat of its force through St. Bernard's conciseness, and through his neglecting to state (though of course he well knew) why the absence of cheese in our Lord's nourish- ment showed the Immaculate Conception ; in fact, St. Bernard's igitur jumps to the conclusion over the intermediate steps. Our learned Pole, Spruszynski, saw this clearly enough, and felt there was a further question which must needs be settled, viz. Why did Christ not eat cheese .'' and on this point we are referred to Gregorius Lusitanus, who settles it very clearly thus : " Butyrum fit ex pura lactis materia absque mixtione coaguli ; caseus vera coaguli mixtione. duid inde ? Isaias de verba incarnato pradixit non caseum sed butyrum fore manducaturum, nam natura humana absque Originali Culpa, lac fuit mundissimum ; ubi vera accessit coagulum iniquitatis, quod Ori^inalis Culpa fuit, amisit simplicem candorem gratia. Butyrum ergo tantum comedet Christus, quia ex Virgine Carnem assumpsit, et ex illo lacte pastus est, in quod coagulum Culpa Originalis non fuit." That is : " Butter is made from milk, pure and simple, without any mixture of rennet or coagulating substances ; but in making cheese such are used. What then is our inference ? Well, we know that Isaiah prophesied of the Incarnate Word that He should not eat cheese, but butter, and the reason was {nam) that our human nature, before its infection by Original Sin, was, so to speak, like the very purest milk ; but when the rennet of iniquity and its hardening power began to work therein, through Original Sin's access, then did human nature lose its simple white purity and favour in God's sight. Therefore Christ shall only eat butter, because he took Flesh from His Virgin Mother, and was fed from that pure fount of milk, in which was no coagulum, no hardening or adulterating element of Original Sin." Having adduced these further illuminating arguments and authorities, Spruszynski finally clinches the whole matter in the following brief definition or declaration : " Fuit Butyrum purissimum ex lacte purissimo Maria in sua Conceptione ; ideoque ex ilia comedit Emmanuel ncster,'' which I paraphrase thus : " There was no Butter in the world so pure as that from the purest milk of the Virgin Mary, conceived without spot of sin ; and therefore it was that our Emmanuel 1 6 BIBLIA ANAGRAMMATICA did eat butter, and that from her." Surely such a Doctor of Theology deserves the title that our English medieval clerics once enjoyed — Stupor mundi. But even he was surpassed a few years later by another Pole, Fr. Antonius Wegrzynovius, who triumphantly went through the alphabet from A to Z, giving the Virgin her alphabetical titles : A rbor sine verme, B alsamum sine mixtura, C olumba sine felle, D omus sine ruina, right down to Z abulon sine tributo, and proved each title in ten distinct ways and ten distinct sections, viz. Scripturaliter, Figuraliter, Doctoraliter, Miraculose, Scholastice et Theologice ; Philosophice, Symbolice, Poetice, Anagrammatice, et Historice. He is in our Bibliography through his anagrammatice — his ninth ' mode of proof. Many of the anagrams are no doubt his own, but some I recognize as being borrowed. A few years later Wegrzynovius almost surpassed himself in another somewhat similar work, entitled Syllabus Marianus, in which he goes through all the titles of the Virgin syllabically, as " Ba, Be, Bi, Bo, Bu ; Ca, Ce, Ci, Co, Cu," etc., choosing as his titles "Basis Universi, Beatitudo Beatorum, Bibliotheca Ecclesiae, Botrus terrae promissionis, Bulla aurea Praedestinatorum ; Cathedra sine pestilentia, Ceres aureae messis, Civitas refugii ultimi, Corona agonothetarum, Custodia munitissima," etc., and each and all these titles of the Virgin he proves to be rightly applied to her in five different ways, viz. Scripturaliter, Figuraliter, Doctoraliter, Miraculose, Historice. ' There is even more work in this book than in his earlier attempt. It is a portentous folio — the paging ends at 2049, ^^^ there is a long introduction and copious index not numbered. In glancing through these extraordinary anagram books one is apt to exclaim, Cui bono ? Well, there is an answer to that. It must not be forgotten that one object an anagram writer had in publishing his INTRODUCTION 17 work was to supply a suitable and useful help to preachers and parish l priests. Several of the books in the Bibliography appended have a special index with reference to the lessons read from the Bible on the various Festivals and Sundays of the Church year, and to the service- able matter to be found in the book for clerical use. Redelius, in his book, Anatomia Spirituals deducta anagrammatice, distinctly states this purpose on his title-page, where he says the work, which is purely anagrammatic throughout, is intended to supply material to preachers, parochial clergy, and those in the religious orders who wish to dwell specially on the praises of the Saints and other sacred themes. And there is the Tuba Anagrammatic a of Selhamer, an immensely thick quarto of more than iioo pages, with sermons for all the Sundays and Festivals of the year, each headed by an anagram, on which the j exhortation is to some extent based. These books are dated 1696 and ' 1702 respectively, and this period represents the high-water mark of / the Anagrammatic Liturgical Use. The sermons of the seventeenth ( century are generally in Latin, even when the author is a parish priest. This seems strange, but I cannot accept the natural inference that they were delivered in that language. I rather believe that they were revised, re-written, and published in Latin, in order to circulate among the clergy, who would be the chief purchasers, and who, throughout Europe, could most conveniently read, mark, and inwardly digest them In that form. There is one other thing that I would also call attention to, and I think it will prove a new feature, even to the expert and curious diver into old books on literary curiosities. I mean the very great length of some of the anagrams here presented. There are several containing from five hundred to more than a thousand letters. As far as I know, none of such magnitude have been referred to before in any treatise on anagrams, either in England or abroad. Books treating specially of anagrams are very few in any language, and the whole number could be easily reckoned up on the fingers of one hand. The only English monograph we have is an interesting little book published about thirty years ago by Mr. H. B. Wheatley, and long out of print. At pages 90-1 he mentions, " the longest anagram I have ever seen " being one on a Spanish nobleman, containing about one hundred and 1 8 BIBLIA ANAGRAMMATICA forty letters. The curious books in my own library alone have yielded more than a hundred anagrams, chiefly non-Biblical, ranging from two hundred to a thousand letters ; and besides the two in the present volume containing above a thousand letters, viz. Ps. xc. and Ps. 1., there are eight others (all in metre!), ranging from t\i& Stabat Mater, 1 1 1 6 letters, to what is called Casimir's Hymn, Omni die die Maria, 4419 letters ; but the proper place for these latter is an Anagrammatic Breviary, which may possibly be prepared soon, as I have a large amount of material for it. Besides being of use in adorning sermons, anagrams were also occasionally brought into evidence at the meetings of the learned Academies of Italy and Germany. A learned, and very likely a titled member, of the Academy would read or recite to the assembly some paper dealing with the anagrammatic, chronogrammatic, and cabalistical evidence in favour of an Emperor's success or the birth of an heir to the crown. There was a feeling, even in cultivated circles, that there was something sacred or divine in the neat and appropriate results which were often obtained from letters and numbers. I have a folio MS., written by an Italian Count in the seventeenth century, where there is a long address, entitled Pythagorica Oratio, filled with arguments derived from anagrams and numbers. It was received with applause by the notabilities who were present, and added considerably to the reputation of the author. Such literary miracles do not happen now. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 19 VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM Gen. i. I. Programma. In principio creavit Deus caelum et terram. Anagrammata. 1. Tenete lucrum- pfas Jesu concipi, dari Matri. 2. Civitas culpae ; Matrem reperiri non decuit. 3. Audi : Tueor notis reducem Veste miram Ideam Evae. FiDALMI. Gen. ii. 8. Anagrammata. Plantaverat autem Dominus Deus En Maria apparuit Immaculata, Paradisum voluptatis a principio. ut Deo suo propius, ut intus splendida. Bonaventura da S. Rosalia., Gen. ii. 22. Et asdificavit Dominus Deus Diu ludendo ad nives Mariam costam, quam tulerat 4e Adam, fecit Immaculatam, quod vite in mulierem. Mater esset. Fidalmi. 31 22 BIBLIA ANAGRAMMATICA Gen. iii. 7. Cumque cognovissent nudos, consuerunt folia fecerunt sibi perizomata. Anagram MATA. se esse Ecce munus. Quo fonte est sol, ficus, et eo efficietur suis concepta mundis sensibus Virgo Nazaret. FiDALMI.* Gen. iii. 14. Maledictus as inter omnia ani- mantia, et bestias terrae. Maria a rete non inest tenebris, tasdiis ; est Immaculata. (F.) Gen. iii. 15. Ipsa conteret caput tuum, et tu insidiaberis calcaneo ejus. Ipsa conteret caput tuum. Et tu insidiaberis calcaneo ejus. Ecce tu, Maria, aptius es Dei potentia vincens colubri astus. (B.) Ut acus pura noctem petit. (F.) Ubi sitiat os Dei, cernes a nive lac. (F.) Gen. viii. 8, 9. Emisit columbam, quae cum non Bene seu columba, Mater Jesu, invenisset ubi requiesceret pes cum revera purissima es, sed ejus, reversa est ad eum in virens quoque eminentissime in- arcam. tacta. (B.) Gen. viii. 10, 11. Dimisit columbam ex area. At ilia venit ad eum ad vesperam, portans ramum olivae virentibus foliis in ore ejus. Observas ? In diluvio culpas Adse pereunte mundo reluxit tibi, Immaculata Iris nimis Formosa, Mater alma Jesu. (B.) * In future this author will be represented by a capital F. at the end of his frequent anagrams, and Bonaventura da S. Rosalia, his nearest rival, by a capital B. simply. '■^ VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 23 Gen. xvii. 3-5. Anagrammata. Cecidit Abram pronus in faciem. Si respexi, o Abraha ! Pater Dixitque ei Deus : Ego sum, et multorum gentium, custodi pactum pactum meum tecum ; appellaberis meum, meque placebis : Benedic Abraham. faciem Dei. L. J. Caris, 1854.* Gen. xxvili. 17. Quam terribilis est locus iste ! vere Oh jure Immaculata, o Sion Dei non est hie aliud, nisi domus Dei enite ut Sol ! Serpens reus qui illic et porta caeli. stridet, abscedit. (B.) Gen. XXX. 30. Justum est igitur, ut aliquando Adsum Eva totus rhundi ; vigilo provideam etiam domui meae. quae omittam Dei Pueri Mater ? (F.) Gen. xxxix. 4. Programma. Invenit Joseph gratiam coram domino suo, et ministrabat ei. Anagrammata. 1. O ! et JESV ministrabat Joseph, invenit gratiam coram Domino. 2. Metro cantabo : O mitis Joseph nomine, Maria Virgine ditatus. 3. Joseph in amore nonne ditatus .'' It, abit, commigrat amori Jesu. 4. Canam ego, Maria : Joseph tibi in ministerium de toto ornatus. 5. In motu mentis cano, o Maria ! Joseph tibi amore ardet ut ignis. 6. Dico tute, o grata Maria, non timeas boni Joseph ministerium. 7. Cur times, Domina ? Joseph ministerio beato innovat gratiam. 8. Intende, intono ; morti Joseph it Jesus Maria ambo cum gratia. 9. O ! ut cerno Jesus, Maria, Joseph, mi tibi et omni donant gratiam. 10. Agnus Domini io ! tonat cor ministri Joseph amat mireve beat. 1696. Fr. Christophorus Klimeccius, in his Decas Decadum. * From a manuscript penes me. See Bibliography. 24 BIBLIA ANAGRAMMATICA Gen. xxxix. 6, 7. Programma. Erat autem Joseph pulchra facie et decorus aspectu, (item ibidem et in eodem versu) Injecit domina sua oculos suos in Joseph. Anagramma Dedicatorium.* TiBI, SSme. Joseph, eo ausu, vi tanta, eheu vi, vi jam ecce Decades Profero, Propono, Dedico mente et actu Minimus. Asellus Christi. Fr. Christophorus Klimeccius. Gen. xxxix. 21. Programma. Fuit autem Dominus cum Joseph, et dedit ei gratiam in conspectu principis. Anagrammata. 1. Pie canit tonat Joseph ; cum Dei gratiis cum fetu Domini Dei ut princeps sum. 2. Jam piissimus Joseph id agit, conceptum Deo natum recipit, fecunde nutrit. 3. Cuncti onusti Adam, pergite nisi ad pium Joseph, dicite, poscite frumentum. 4. In cunctis factis sitio pauper : igitur Joseph da mi Deum in ducem potentem. 5. Joseph decus, ita notum dedecus summi primi peccati, in vi frangit et ponit. * This appropriate anagram occurs in the Dedication of the author's Decas Decadum on St. Joseph (Zamoscii, 1696, i2mo). There are other dedications of books which are solely anagrammatic, but not inore than two or three at most. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 25 6. Jam et mi peccanti non ducit vim factis Joseph, sed regnum Dei ut propitius. 7. Cast! sic ite, tam dignum concinite, Joseph intime fuit purus, prope ad Deum. 8. O sancti dicti ! dicite, pangite me, me, Joseph, in partu purum conditum fuisse. 9. Is Joseph non adducit peccatum sed pungit, et facit menti oriri pium Jesvm. 10. Cuncti pii, ut dicitis apparet ; Joseph uni Deo confidit summe, regnat summe. 1696. Fr. Christ'ophorus Klimeccius, in his Decas Decadum. Gen. xl. 9, 10. Anagramma. Videbam coram me vitem, in qua Deus qui antea fructuose reparas erant tres propagines, crescere arborem Matrem, elues pestes, paulatim in gemmas, et post flores terges parem Immaculatam Vir- uvas maturescere. ginis Conceptionem. (F.) Gen. xli. 56. Programma. Crescebat autem quotidie fames in omni terra ; aperuitque Joseph universa horrea. Anagrammata. 1. En Pater Joseph cherub natus in terra, crevisti a Jesu merito, fama, amore quoque Dei. 2. Jam ecce Joseph, ter quaterque bonus seraph : vide amore fervet, animas intra urit, io. 3- Joseph inter patriarchas re, ac vere, fere e natu ibat in Jesum quousque ad mortem, io. 4. Eia viri terrestres, profunde jam mente, reque cithara tubaque, canam Josepho, io. 5. Heus Josephe ! qui Maria bona Matre, in vita, morte, rite, aperte, fere undique coruscas. 26 BIBLIA ANAGRAMMATICA 6. Charo Jesu, Ev^ quoque Marise, ter benedictus Joseph, arte pure in forma ministrat. 7. Eia Christum Deum (a quo omnis vera fortuna) pascit terrae Joseph ; quare bene ei erit. 8. Homo Joseph vir secundum cor, reque arteque, intra pius, festinat ire Beatse Mariae. 9. Nati, ubi Jesus, Maria (necto et Joseph) hie revera semper amorque fortunaque aderit. 10. Vi, vi abi, dsemon peccator; terret Joseph, terret firmus : Jesuque Mariseque Hosanna. 1696. Fr. Christophorus Kllmeccius, in his Decas Decadum. Appendix Genesis. - The following anagrams on the principal patriarchs and holy women mentioned in Genesis are all from the pen of Pompeius Salvi. Being excellent specimens of the anagrammatic art, I place them here as connected with Biblical history, though they do not form texts. Programmata. Anagrammata. Adam cunctorum hominum pater. Hie porno armatur ; mundum ne- cat. Eva omnium viventum parens. Imposuit vae, venenum, ruinam. Cain filius primogenitus Adas et E facie Domini plane vagus iverat Evae. iste. Ahel secundo genitus primorum Nondum vir peremptus est baculo parentum. germani. Noe Justus parens trium fratrum Perpurus et mihi, ut et his meis Semi, Chami ac Japheti. natis hanc formavi arcam. Lot filius Aran germani Abrahae et Anne hie a re mala fluit.? Ab igne? Nachoris. O arrha satis. Sara sterilis conjux Abrahas. Tu hera Isaac enixa solaberis. Abraham Thare filius. Ah mihi, Sara flebatur. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 27 Program M ATA. Esau primo genitus Isaaci. Isaacus Abrahamo genitus. Josephus Jacobi filius ex Rachele uxore. Anagram MATA. O aspiciat sua sui germani. Gemas unus ? Abi cara hostia. Hel sic exuor pallio, ex hera, cui obses fui. ExoD. iii. 5. Solve calceamentum de pedibus tuis ; locus enim in quo stas, terra sancta est. ExoD. xvi. 6, 7. In Vig. Nativ. Domini. Hodie scietis, quia veniet Dominus et salvabit nos, et mane videbitis gloriam ejus. Qui nostra nocte debet esse metus, Lucis Gustos, Luna Dei, Parens Immaculata ? (F.) Ossa instate ; jubilate ; quis in- cedit Nive } Deus : homo Ignem Dei meruit : Ossa jubilate. (F.) Appendix Exodi. Moyses genitus ex tribu Levi frater Mirabilis existo ferens tutorve vera Aaronis. signa. Aaron sacerdos Dei altissimi. Os Moysi indies claret ad aras. Levit. xii. 4. Omne sanctum non tanget, nee ingredietur in sanctuarium, donee impleantur dies purificationis suas. An nescis medium portas .'' Signen- tur unice redundante perfection! Innocens natus Immaculata Virgo. (F.) Num. xxviii. 2. Oblationem meam et panes, et in- censum odoris suavissimi ofFerte per tempora sua. Nosti ab ore efFerenti Ave, te de purissimo sono Matrem esse, Im- maculatam supponi. (F.) 18 BIBLIA ANAGRAMMATICA. Appendix Num. Programma. Anagrammata. Caleb servum meum inducam in Ecce demum In humum intras ; terram hanc. nam lucrabare. Num. xvi. Core, Dathan et Abiron cum aliis. Ohe, in loca sub terram in cadant. Deut. i. II. Dominus Deus patrum vestrorum Dum plures ludunt in unum, hodie addat ad hunc numerum multa Matrem Immaculatam surdus millia. adorat. (F.) JosuE xviii. 8. . . Circuite terram, et describite eam, Habentes memoriam Immaculati ac revertimini ad me, ut hie coram Cinctorii, crescimus ad interitum ? Domino in Silo mittam vobis Esto morietur, obediet cor Matri sortem. Dei. (F.) Appendix Josue. Josue filius Nun, ductor Hebrae- Nomen a re, En stupor : sol firmus orum post Moysen. obedit hujus voci. Rahab meretrix in urbe Jericho. Si sic e nece retrahar, mihi rubor.* JuDic. xxi. II. Omne generis masculini et mulieres Crimen Evas liges errore succes- quas cognoverunt viros interficite, sionum rete ; at futuro veneni virgines autem reservate. stigmate ne violes inique Turrim Agni. (F.) Appendix Judicum. Sisara praefectus militiae Jabin Es sana Jahel : ac terabras, immo regis Chananaeorum. figis viri caput in arena. Dalila meretrix in valle Sorec Sola clam crines eradis amanti ac Samsonis amica. emoUis vires. * Thjs refers to the funiculus coccineus. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 29 Ruth i. 20. Anagrammata. Ne vocetis me Noemi (id est Ea mulierum pulcherrima, in Nati pulchram), sed vocate me Mara Sui moesta passione, quem valde, (id est araaram), quia amaritudine et adeo casta mente amavit, omnem valde replevit me Omnipotens. decorem perdidit. (MS.) L. J. Caris, 1854. Ruth ii. 2. Si jubes,vadamin agrum et colligam Places digna Messis, ubi Virgo spicas. Immaculata. (F.) Appendix Ruth. Anagr. R X C* Ruth Moabitis nurus Noemi. Substravi me homini noctu. I Reg. iv. 5. Cumque venlsset area foederis Non recorderis, quae sim } Accedet Domini in castra, vociferatus est Eva, sed sontis nescia furfuris omnis Israel clamoregrandi. originalis Mater Immaculata. (F.) Appendix i Reg. Samuel propheta Domini exer- Hie jam puer extemplo mundior cituum. vates. Anna genitrix Samuelis prpphetae Ego jam sterilis, ah ! mox sanata jam moesta. en peperi natum. Saul filius Cis, primus rex in Infelix pulsus malis e viris arceris. Israele. David filius Isai, rex Israel post Si alias ploras, vir esfidelis juxta Saulem. Deum. Davides rex = Dei dux eras. Saul rex =: Lux eras. S. Majoli, Hies Caniculares. * I have admitted this anagram, though one letter is changed, into this collection, because of its ingenuity. All the anagrams quoted are pure unless otherwise stated. 30 BIBLIA ANAGRAMMATICA 2 Reg. vi. 3. Anagram mata. Et imposuerutit arcam Dei super Tu prope dans posteris unum ver, plaustrum novum. Ver Immaculatum. (F.) Appendix 2 Reg. Absalom Davide et Maacha, filia Fugatus, caesarie sublimi adhassit regis Gessur, tertius natus. Unas Hethasus conjux Bethsabee. Amnon primogenitus Davidis ex Achinoam Jezrahelitide. 3 Reg. viii. 21. Et constitui ibi locum arcae, in qua fcEdus Domini est. 3 Reg. X. 18. Fecit rex Salomon thronum de ebore grandem, et vestivit eum auro fulvido nimis. 3 Reg. xviii. 44. Ecce nubecula, parva quasi vestigi- um hominis, ascendebat de mari. ramo, dignus stare alte. Anagr I X C. Vah, hie cassus est, uxor bene habet. I, impie : cis Thamar, inde (o res indigna) dehonestas cum violas. Quis nocti finis cor obtundit Evas Dies Immaculatae. (F.) O Virgo, sed et omnium dux, o tu bene ille thronus, tu errore Adami efFecta immunis. (B.) Ah, benedictus bene is in vera Immacukta. (B.) Deus ! Quam pace Virgo sic Appendix 3 Reg. Elias Thesbites vir pilosus, et zona In pace pellicea accinctus renibus. Eliseus filius Saphat propheta Domini exercituum. Salomon rex Judae. toUitur ex Achab, et Jezabel scelestis in ipsos venturus. Hospes in puerum halitum excit sola fidei vis paret. De nox levis amor. S. Majoli. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 31 4 Reg. ii. 25. Anagrammata. Abiit autem inde in montem Non erubuisti me, indemnis Carmeli, et inde reversus est in serenitas, Dei Mater Emerita Samariam. Immaculata. (F.) 4 Reg. xviii. 5. Post eum non fuit similis ei de Stent quideni immensi fines, cunctis regibus Juda, sed neque numini fidi, ubi jubet is Leopoldus in omnibus illis qui ante eum jam Austriacus, quem Carolus Vienne fuerunt. genuit. 17 1 6. My St. Magnum. Appendix 4 Reg. Naaman praefectus militias Syrorum. Caro mea strenui fiat immunis a lepra. I Paralip. xvi. I. Attulerunt igitur arcam Dei, Decurtat, devitat nocturni Erebi et constituerunt earn in medio litem ter nitens una Virgo tabernaculi. Immaculata. (F.) Appendix i Paralip. Salomon Davide rege natus, et Augustum Deo Sion templum cunctorum sapientissimus. sacras, te non recte vanis diis. 2 Paralip. vii. 12-16. Programma. Audivl orationem tuam, et elegi locum istum mihi in domum sacrificii. Si clausero caelum, et pluvia non fluxerit, et mandavero et praecepero locusts ut devoret terram, et misero pestilentiam in populum meum ; Conversus autem populus meus, super quos invocatum est 32 BIBLIA ANAGRAMMATICA nomen meum, deprecatus me fuerit, et exquisierit faciem meam, et egerit poenitentiam a viis suis pessimis ; et ego exaudiam de caelo, et propitius ero peccatis eorum, et sanabo terram eorum. Oculi quoque mei sunt aperti, et aures mese erectae ad orationem ejus, qui in loco isto oraverit ; Elegi enim, et sanctificavi locum istum, ut sit nomen meum ibi in sempiternum, et permaneant oculi mei, et cor meum ibi cunctis diebus. Anagramma. Illustrissimus Dominus Franciscus Wenceslaus, Sac. Rom. Imp. Comes de Trautmonstorff et Weinberg, vere benevolus Fundator immo Pater summas et veras Matri de Gratiis Jesu ei super montem Olivetarum intra Civitatem Litomislium erexit multo sumptu opeque operosam vere eximiam et summe celebrem Ecclesiam Summo Pontifice Clemente XI. eo jam e vivis : et in vivis Innocentio Will. pie imperante, pio Caesare Carolo VP" eodem Rege Inclytae Boemiae : Voveo itaque ut maneat base Ecclesia recenter erecta ter qua- terque Clementi et mitissimo Patrono perpetuum atque asternum apud posteros omnes post septuaginta Olympiades duraturum Monu- mentum. MDCCCVVVIIIIIII. Probatio Literaru M. a b c d e f g h i 1 m n I 38 4 24 9 86 5 4 I 63 16 46 S t U X. 34 49 56 3- 26 37 I p q r 5 33 SuMMA, 557. This remarkable anagrammatic inscription was for the Church of Our Lady of Grace at Litomislium, now Leutomischl, in Bohemia. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 33 2 Paralip. ix. I. Regina quoque Saba, cum audisset famam Salomonis, venit ut tentaret eum in aenigmatibus in Jerusalem. EsDRAS iii. II. Omnis quoque populus vocifera- batur clamore magno, in laudando Dominum, eo quod fundatum esset templum Domini. Nehem. ii. 15. Et ascendi per torrentem nocte ; et considerabam murum ; et reversus veni ad portam vallis, et redii. Esther ii^ 15. Erat Formosa valde, et incredibili pulchritudine, omnium oculis gra- tiosa et amabilis videbatur. Esther ii. 17. Posuit diadema regni in capite ejus, fecitque eam regnare in loco Vasthi. Esther iii. 14. Summa autem epistolarum haec fuit, ut omnes provinciae scirent, et pararent se ad praedictam diem. Anagrammata. Quamquam si genus (non tamen usus) observet, Mater Dei semine originali sit ab vae, ante fuit Immaculata. (F.) Ego qui dudum non uno loco do Matrem Jesu de stipite David, o quam umbro quam efFero Immaculatam ! non plus, non plus. (F.) Purissimus Deus nocente errore terrebat ; Deus e te, Dei Matre, Poli rorantes educunt Immaculatam. (F.) 1. O Virgo Immaculata, bis reorum fiducia : tu plane ilia Esther, tu Maria ter dulcis Deo, tibi inde nobis. (B.) 2. Immaculata Virginis Conceptio, robur laudabile Matris Dei juste ludibrio videat hostem infernalem. (F.) Sic modo venit in pace haec pia Dei Mater : quae fulget sine originis reatu. (B.) Praecipitur tutam Immaculatae Conceptionis Horam esse Festum Deiparae numerandam. Est : tu ride. (F.) 3 34 BIBLIA ANAGRAMMATICA Esther vii. 8. Etiam reginam vult opprimere, me praesente, in domo mea. Esther viii. 4. At ille ex more sceptrum aureum protendit manu, quo signum cle- mentise monstrabitur. Anagrammata. Deiparae originem velut impuram monetam nemo speret. (F.) Qui sum Rex turbo Reginae nocens ? Pudet te ? Rumpens tormentum tolle Maria Immaculata. (F.) Appendix Esther. Programmata. Anagrammata. Aman filius Amadathi, de stirpe Sic vigeam fama K Ah, die alia ut Agag, Carus Assuero. grassator suspendar. Esther seu Edissa nata Abihail In sede Assueri loco Vasthi haberis Judeo, fratri Mardochaei. fere data hera tarn dia. Job xxviii. i. Habet argentum venarum suarum Quam purus novo genere profuit principia, et auro locus est in quo Christus ! Una lucebit, ira non conflatur. Maculata Mater. (F.) Job xxxix. 27. Programma. Numquid ad praeceptum tuum elevabitur aquila, et in arduis ponet nidum suum ? Anagramma Palmarium.* En tulit Adamum : petra quid culpa subiret ? Quin vas, non unum, perdidit Eva suum. Anagrammata alia. 1. Beata nuncupatur avis mutans Evae nomen : repulit quidquid deludit impurum. 2. En pepulit Eva Avis quidquid dat absconditum larva tetrum venenum. First prize in a certamen literarium. See Bibliography. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAM MATICUM 35 3. Avis pudice pura neque bajulat tetrum mundi venenum, quod tulit primus Adam. 4. Diva Volucris quadam depulit petra abditum antiquum Serpentinum venenum. 5. Quan prudentissima Ave, que con virtud buena impele impuridad tumultuante. 1683. Triumpho Parthenico, Mexico. Appendix Job. Programma. Anagramma. Job vir simplex rectus, timens Deum In rebus et carne multum pateris ; et recedens a malo. mox idem es Deo secli. LIBER PSALMORUM Ps. ii. 7. Anagrammata. Dominus dixit ad me : Filius O Felix ingenium Dei, dum suo meus es tu ; ego hodie genui te. gemitu a se dividet hostes. (F.) Ps. viii. 4. Quid est ergo homo, quod memor In assiduis quoque de eo quesitis, es ejus ? aut filius hominis, quia gusto hodie Jesum amatorem visitas eum, Domine } filiorum hominum. 1 7 1 6. Prap. Ps. ix. 15. Quaeretur peccatum illius, et non i. Quisne pure innocenter lucet invenietur. veluti tu, Maria ? (B.) 2. Qui vult tenere ulcus putre Innocenti Mariae ? (F.) Ps. xviii. 32 Deus qui praecinxit me virtute, et i. Tu, o Mater Dei, et mecum pia posuit immaculatam viam meam. tu Immaculata nimiumque pura existis. (B.) 2. O Vicedei, apte salutantis aequum pactum, eximium Matri meri- tum. (F.) 36 BIBLIA ANAGRAMMATICA Ps. xix. 5. In sole posuit tabernaculum suum ; et ipse tanquam sponsus procedens de thalamo suo. Anagrammata. O pure Immaculata, sed o quam bonus et mundus, tu Caelestis Sponsi propense Thalamus ! (B.) Ps. xxvi. 8. Domine, dilexi decorem domus tuae, et locum habitationis glorise tuae. O Dei Genitrix, Immaculata es I Te habeo, Donum Dei, es lilio tuo decoratum. (B.) Ps. xxvii. 4. Unam petii a Domino, hanc re- quiram ; ut inhabitem in domo Domini omnibus diebus vitse meas, ut videam voluptatem Domini, et visitem templum ejus. Vivit, vivit Deus, et homo qui in mundo habitare debet in Matre piissima et e communi labe Adami omnino indemni, Templum ita summe aptum Deo vivo. (B.) Ps. xxxii. 8. Programma Divine Providenti^ ad Leopoldum C/Esarem. Intellectum tibi dabo, et instruam te in via hac qua gradieris : firmabo super te oculos meos. Anagramma Rhythmicu M. 1. Mahometi Lvnam perfidis Truncabit C^sar cornibus ; Se, votaque legitima Tribuet Soli Deo. 2. Turca ruit, pacemque orat, sibi vincula vota Sed ilia, Nemesim ob debitam Restis honore fugit. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAM MATICUM 37 3. Ut, re, mi, fa, Sol, la tibi C^sar musica prodest. O Turce Mahometi, ubique deleti grunnito Basin. 4. Anagramma Rhythmicum et Amicum consulens Abafio Transilvani^ Principi ut se suaque omnia Legitimo CyESARi Leopoldo tempestive subjiciat. O ! Abafi quid morare ? Tam nolim titubare ; Leopoldus ecce merus, Tibi est innatus herus, Sic agit. 5. Anagramma in quo Genius Hungari^e Belgradum Christianis invadendum offert. Belgradum abibit Cassar ; invitat Deus, O Turca finit, imperi molem trahens, Voletque socios.^ * Ps. xxxiv. I. Anagrammata. Benedicam Dominum in omni Non elevas mecum de seminio tempore ; semper laus ejus in ore opprobrii Jesum ? Non me, Dei meo. Matrem ? (F.) Ps. xxxiv. 8. Gustate, et videte quoniam suavis i. Ais : Genus Dei sumus. De- est Dominus. vote tutat, quia emit nos. 2. Quia Deus meus suos devote signat : te nimie tutat. Beatus vir qui sperat in eo. Qui e Vase rapit, bonus erit. Caris. * These five curious political and Biblical anagrams are from the Ludi Geniales of G. vanden Eede, S.J., Gand., 1688, izmo. 38 BIBLIA ANAGRAMMATICA .Ps. XXXV. I. Anagrammata. Judica, Domine, nocentes me ; ex- Geminat : Innocens sum : pugnam pugna impugnantes me. Dei expecto : Veni ad me. (MS.) L.J. Caris, 1854. Ps, xlv. 2. Diffusa est gratia in labiis tuis ; Veniens, sed pura nitens, ubi sola propterea benedixit te Deus in steterit immaculata, ibi saepius lau- aeternum et in saeculum saeculi. detur, Dei Genitrix, effecta. (B.) Ps. xlv. 6. Sedes tua, Deus, in sasculum saeculi ; Videte : surgit una Virgo regia Dei virga directionis virga regni tui. sui, ac lucens ut Jris, sed sine macula. (B.) Ps. xlv. 9. Astitit regina a dextris tuis in Tuta vivat, Genitrix Dei, tui casta vestitu deaurato, circumdata varie- virtutis sedes, at errore Adami tate. intacta. (B.) Ps. xlv. 13. Omnis gloria ejus filis regis ab Vincis, Immaculata Rosa, ibi feli- intus, in fimbriis aureis, circum- cissime vires, ubi a!nguis torvi et amicta varietatibus. irati rabiem frangis. (B.) Ps. xlviii. I. Magnus Dominus et laudabilis ; Virgo lucidissima, nonne Civitas nimis, ift civitate Dei nostri, in Dei intus munita ? Omni labe stes monte sancto ejus. tota indemnis. (B.) VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 39 The next anagram, which contains 1328 letters, is the longest prose anagram 1 have met with, although it falls far short of some verse anagrams, one of which reaches to over 4000 letters. These latter are, however, not Biblical, and therefore belong to another section. The author does not reveal his name. Indeed, there is not a word of preface or comment, only the anagram and a rather remarkable title-page, which I give in full : — aD fVneraLIa ET eXeqVIas serenIssIMI eLeCtorIs. mdccxxvi VIgesIMa seXta febrVarII oCCIDentIs. mdccxxvi aC sVIs, Vt petebat parentIbVs seCVnda MartII apposItI. mdccxxvi TheatrVM DoLorls tVI ELeCtorIs EVropae Honoris, HostlbVs terrorls. MDCCXXVI hVJVs flDI AnIMa. ReqVIesCat In paCe perpetVa ! MDCCXXVI At Beati Isti, qui in Domino moriuntur ! loi 117 20827949 183 789 1726 MoNACHii, Typis Joannis Lvc^ Stravb Two leaves folio, last page blank. 40 BIBLIA ANAGRAMMATICA Ps. li. I. Miserere mei, o Deus, secundum magnam misericordiam tuam ; a. Et secundum multitudinem miserationum tuarum, dele iniquitatem meam. 3. Amplius lava me ab iniquitate mea, et a peccato meo munda me. 4. Quoniam iniquitatem meam ego cognosce, et peccatum meum contra me est semper. 5. Tibi soli peccavi, et malum coram te feci ; ut justificeris in ser- monibus tuis, et vincas cum judicaris. 6. Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum, et in peccatis concepit me mater mea. 7. Ecce enim veritatem dilexisti ; incerta et pcculta sapientise tuae manifestasti mihi. 8. Asperges me hysopo, et mundabor ; lavabis me, et super nivem dealbabor. 9. Auditui meo dabis gaudium etlaetitiam, et exultabunt ossa humiliata. 10. Averte faciem tuam a peccatis meis, et omnes iniquitates meas dele. 11. Cor mundum crea in me, o Deus, et spiritum rectum innova in visceribus meis. 1 2. Ne projicias me a facie tua, et spiritum sanctum tuum ne auferas a me. 13. Redde mihi laetitiam salutaris tui, et spiritu principali confirma me. 14. Docebo iniquos vias tuas ; et impii ad te convertentur. 15. Libera me de sanguinibus, Deus, Deus salutis meae ; et exultabit lingua meajustitiam tuam. 16. Domine, labia mea aperies ; et os meum annuntiabit laudem tuam. 1 7- Quoniam si voluisses sacrificium, dedissem utique ; holocaustis non delectaberis. 18. Sacrificium Deo spiritus contribulatus ; cor contritum et humiliatum, Deus, non despicies. 19. Benigne fac, Domine, in bona voluntate tua Sion, ut asdificentur muri Jerusalem. 20. Tunc acceptabis sacrificium justitiae, oblationes et holocausta ; tunc imponent super altare tuum vitulos. Requiem asternam dona ei, Domine ; et lux perpetua luceat ei ! Requiescat in pace. Amen, VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 41 In Psalmum li. Anagramma et plene purum et bene precatorium. Absolve quaesumus, O Domine Deus, Animam Famuli Tui Maxi- MiLiANi Emanvelis, utriusquc Bavariae et Superioris Palatinatus Ducis, Comitis Palatini Rheni, Sacri Romani Imperii Archi-Dapiferi, et Electoris, Landgravii Leuchtenbergae, utpote Quae tam Sanctis Sacramentis, quam omnibus Benedictionibus, etiam ab Archi-Episcopo Coloniensi, Nato Ea suo munita, Eadem et dissolvi, et Tibi se, se beata uniri, summis ecce ! Cum desideriis cupiens, ac die vigesima sexta Februarii deinde decedens erat ; ut et Defunctus Sasculo, Tibi vivat, et quae ex fragilitate humanae conversationis commisit, Tu venia misericordisslmae pietatis absterge ; atque concede, ut Qui Tua con- stitutione non tantum Princeps istius mundi : at etiam Elector fuit, Cujus virtutem ac incomparabilem pro Religione laborem Tu optima annotasti, Tuo etiam en ! munere jam sit cum Electis in Coelo ! Et ut lUe, quia ab imis et summis amatus, ac eis quibuscunque adeo benificus : sicut Is nomine Maximvs, nomine et Emanvel, ita et omine fuit ; et quia Te amans, et sperans in Te credidit, hodie in pace sit Locus Ejus ! Accipias ita et mansuetum Hunc ac optimum Eum Principem et Heroem Ilium omnibus numeris absolutissimum, ac spem ecce ! et firmam Ecclesiae Tuas Columnam, et Serenissimae Domus Tuas, ac subditorum unicum solatium, non minus Pium simul ac Pacatum, et Tibi ecce ! et Amantissimas Matri Tuae fidelem Filium, sive addictissimum talem Famulum, ad Dexteram Tuam, et in Electorum Tuorum Consortium ; ut quemadmodum laudem et gloriam Tuam summo cum studio in cuncta Vita sua quaesivit et propagavit, jam ibi Te laudet, ut Te Benedicat et Te prasdicat in aeternum. Amen. 42 BIBLIA ANAGRAM MATICA Ps. li. I, 4. Ana6rammata. Miserere mei, Deus, secundum Si bene scelera teque in viam magnam misericordiam tuam ; revoces ? Misericordiam faciam, quia tibi soli peccavi, et malum mirum te diligam, pactum meum coram te feci. custodiam. 1 7 1 6. Praparatto et grat. actio. Ps. li. 20. Benigne fac, Domine, in bona voluntate tua Sion, ut aedificentur muri Jerusalem. O ! Lenta fervens Buda ! non facili manu et igne domita ! cineribus vane tumet. 1689. G. VANDEN EeDE, S,J. Ps. Iv. 6. Volabo et requiescam.* Coelo beatorum quies. 1606. Fr. Bencius, S.J. 2. (In Assumptione B. V. M.) II I 12 18 s 7 4 8 17 16 2 10 3 13 15 14 9 6 Quum beata coelis ero. Christophorus Finottus, Parnassi Violte, Venet., 1619, 8vo. * The two earliest Biblical anagrams. It certainly is a curious fact that the second earliest text anagram that I have been able to discover is from the same verse of the Bible and in exactly the same words as the first ; and still stranger is it that there should be so long an interval as thirteen years between the two. How was it that no Jesuit ventured on this field, even when a brother Jesuit had made such an excellent premier pas — or, at least, delayed venturing for such a very long period ? The second man, Finotti, was not a Jesuit, and the peculiar figuring of his anagram was in vogue only for a short time. It will be observed that the figures i, 2, 3, etc., refer to the letters of the programma, "Volabo et requiescam." VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 43 Ps. Ixx. I. Anagrammata. Deus,in adjutorium meum intende; Tu Numen da Dondi manum ; Domine, ad adjuvandum me festina. Dondi mersum vitiis emunda ; ei fave ; da ei Te. (F.) Ps. Ixxi. 5. Quoniam tu es, Domine, spes mea. 1. Nam quies mea, Deus omni- potens. 2. Inquieta es mundo, o spes mea. 1680. P. F. Caspar Laugier. Ps. Ixxi. 8. Repleatur os meum laude, ut Tu, Virgo et Mater, nites Immacu- cantem gloriam tuam, tota die lata Gemma ; te modo laudant magnltudinem tuam. Dei lumen, at purum. (B.) Ps. Ixxii. 7, 8. Programma. Orietur in diebus ejus justitia et abundantia pacis, donee auferatur luna. Et dominabitur a mari usque ad mare, et a flumine usque ad terminos orbis terrarum. Anagramma. Austria dum Caesar Turcas avertet ; et ultra Sarmatias fines obvius arma feret. Danubium is Budse, Dra,vi qui puniet undas Nilique edomiti, non erit orbe minor. C. VANDEN EeDE, S.J., Laurus Austriaca^ 1689, 4to. Ps. Ixxii. 8. Et dominabitur a mari usque ad usque mare. et flumi me ad terminos orbis terrarum. Anagramma. Qui ab urbe tam rara assumetur ad Fretum, erit quidem Austrie Dominus nomine Leo. 1716. My St. Mag. 44 BIBLIA ANAGRAMMATICA Ps. Ixxiii. 24. Tenuisti manum dexteram meam, et in voluntate tua deduxisti me, ut cum gloria suscepisti me. Ps. Ixxvlii. 69. Et aedificavit sanctificium suum, in terra quam fundavit in sascula. Ps. Ixxxiv. I, 2. Quam dilecta tabernacula tua, Domine virtutum ! Concupiscit, et deficit anima mea in atria Domini. Ps. Ixxxiv. abjectus esse 10. in domo Dei habitare in Elegi mei, magis quam tabernaculis peccatorum. Ps. Ixxxv. I. Benedixisti, Domine, terram tuam ; avertisti captivitatem Jacob. Ostende cordiam tuam da nobis. Ps. Ixxxv. 7. nobis, Domine, miseri- et salutare tuum Ps. Ixxxv. 10. Misericordia et Veritas obviaverunt sibi ; justitia et pax osculatas sunt. Anagrammata. Si Semper Immaculata et sic, mi Deus, enitens Mater tua in re exulto, tu et gaudium mundi exto. (B.) Maria Immaculata eiFecta tua fiducia uti Iris usque nunc diu nitens. (B.) O mi Domine, unica Mater tua fit Candida pura et intacte Immaculata : ibi dulciter omnia quiescunt. (B.) Maria, ter egregie sine macula concepta lumen Domus Dei est : ah ibi stabo, ibi quiescam. (B.) Bone Jesu, tibi rite datur Mater, a peccato Adami extitit immunis. (B.) De Sion ostendet nobis Immacu- latam Matrem : ibi in vos adoretur Deus. (B.) Obviet tibi ut lux ista Maria, errorisve Adas intacta sinu suo te suscipiet. (B.) VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMAtlCUM 45 Ps. Ixxxvii. I, 2. Fundamenta ejus in montibus Sanctis. Diligit Dominus portas Si on super omnia tabernacula Jacob. Ps. Ixxxvii. I, 2. Fundamenta ejus in montibus Sanctis. Diligit Dominus portas Si on super omnia tabernacula Jacob. Anagrammata. Bona Virgo, tunc fudisti lucem de tanto Paradiso : nonne purissima abibis, nonne sistis Immaculata ? (B.) Nunc stabis insignis Austriaca Domus, firma per Leopoldinam constantiam : non abibis, tu Deo vives.* 1667. Ephraim Ign. Naso' (Adv. juris). Ps. Sicut laetantiu est in te. Ixxxvii. 7. im omnium abitatio Ps. Misericordias cantabo. Ixxxix. Domini I. in asternum Tuto sibi non timet si a te venit Immaculata. (B.) 1. Cor Mariae non subest crimine ditioni Adam. 2. Orti Mater Dei sub caeno criminis Adami .'' Non. (MS.) L. J. Caris, 1854. The next long anagram overleaf on the whole of Psalm xci. is a good example of the art, and what is very exceptional, it is composed by a layman. It is pleasing to notice that when they do put in an appearance, they rise to the occasion. The author of the following anagram seems to have been Chief Commissioner for the Salt Tax and Salt Works in the province of Bohemia. He was a patriotic Catholic and a devoted adherent to Leopold and the Imperial family. This is his sole appearance in this Biblia, but he makes a creditable anagram on the whole Te Deum, and will therefore appear, if the curtain rises, in my Breviarium Anagrammatkum. * From Fhcenix Redivivus, etc., autore Ephr. Ign. Nasone, pp. xiv, 336, Vratislaviae, 1667, 4to. 46 BIBLIA ANAGRAMMATICA Ps. xci. Programma. Imperator Leopoldvs devotisslme psallens : 1. Qui habitat in adjutorio Altissimi, in protectione Dei coeli commorabitur. 2. Dicet Domino : Susceptor meus es tu et refugium meum ; Deus meus, sperabo in eum, 3. Quoniam ipse liberabit me de laqueo venantium, et verbo aspero. 4. Scapulis suis obumbrabit tibi, et sub pennis ejus sperabis. 5. Scuto circumdabit te Veritas ejus ; non timebis a timore nocturno ; 6. A sagitta volante in die, a negotio perambulante in tenebris, ab incursu, et dsemonio meridiano. 7. Cadent a latere tuo mille, et decem millia a dextris tuis ; ad te autem non appropinquabit. 8. Verumtamen oculis tuis considerabis, et retributionem peccatorum videbis, 9. Quoniam tu es, Domine, spes mea ; Altissimum posuisti refugium tuum. 10. Non accedet ad te malum, et flagellum non appropinquabit tabernaculo tuo, 11. Quoniam angelis suis mandavit de te, ut custodiant te in omnibus viis tuis. 12. In manibus portabunt te, ne forte offendas ad lapidem pedem tuum. 13. Super aspidem et basiliscum ambulabis, et conculcabis leonem et draconem. 14. Quoniam in me speravit, liberabo eum ; protegam eum, quoniam cognovit nomen meum. 1 5. Clamabit ad me, et ego exaudiam eum ; cum ipso sum in tribulatione ; eripiam eum, et glorificabo eum. 16. Longitudine dierum replebo eum, et ostendam illi salutare meum. Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto ; sicut erat in principio, et nunc, et semper, et in secula seculorum. Amen. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 47 Anagramma in Psalmum xci. Devs, Imperatorem psallentem anagrammatice alloqvens : Leopolde, Fili mi, noli timere ; Ego, 'Deus tuus, bene mihi placuit oratio tua. Age, cape arma mea audacter, contra Saracenos, inimicos meos. Posuisti enim spem tuam in me, Deum ; ideo non confunderis, sed superabis eos. Manus mea penes te manebit, et castra Turcarum magis timebunt fortitudinem meam. Angeli venient de coelo tibi succurrentes in timorem Inimicorum tuorum. Auxilium Altissimi sentient, quia Protector tuus sum. Ecce, assurgent abunde in te castra, et Ego Adjutor tuus. Non timebis quemquam, inimici autem fugient a facie tua. Quia Dominum Deum tuum times, eris Terror omnibus. Propter pietatem tuam propitius ero populo tuo. Ego liberabo eum de manibus inimicorum. Millia millium cadent infidelium, quia Deum suum non agnoscebant. Dum ad me clamabas, Dominus meus et Deus es tu. Et sperasti in me. Ego adjuvi te in tribulatione et necessitate. Scio peccata populi ; propter quae virgam ostendi. Misericors sum, misereor populi tui ad me clamantis. Liberabo te ab omnibus malis et a periculis omnibus belli. Rebelles meos, Leopolde, patefaciam, stabunt ante te, poenitebunt, plorabunt peccata. Non valebunt vires inimicitiae : denique abibunt, nee oppositio erit ultra. Aquilte tua blando modo proxime cantabunt vota, laudabunt me. Filii quos tibi dedi, Ortum Salts videbunt. I ! invade Gentes : peribunt, obibunt. Probatio Literarum. ABCDEFGHI LMNOP «8 35 :>,(> 33 129 8 12 I 123 38 75 71 71 33 Q R S TUX 9 51 67 93 97 2. SuMMA, 1072. 1684. J. Ph. Popp, Frcefectus Salts, Praga. 48 BIBLIA ANAGRAMMATICA Anagrammata, Extat vere Immaculata, fitque clarum divinum opus : advenlet nobis ut bona Mater. (B.) Maria erit sibi Sol, Stella, Iris in omni labe mundissima. (B.) Mos studentis ad discendum medium dicat, obtento Decreto intuitu Filii Unigeniti non macu- latam Mariam. (F.) Vivit Immaculata Jesu Mater : Ps. xcii. 4. Quia delectasti me, Domine, in factura tua ; et in operibus manuum tuarum exuJtabo. Ps. xciii. 4. Mirabiles elationes maris ; mirabilis in altis Dominus. Ps. xciii. 5. Testimonia tua credibilia facta sunt nimis. Domum tuam decet sancti- tudo, Domine, in longitudinem dierum. Ps. xcvii. 6. Annunciaverunt coeli justitiam ejus ; et viderunt omnes populi nonne divine in ipso lucens viget gloriam ejus. ut purior sole. (B.) Ps. xcvlii. I. Cantate Domino canticum novum, quia mirabilia fecit. Anagrammata. 1. Nunc ob me, o quanta amicitia ! Luctum jam finit Dei Caro. 2. Acciti e comi Dei filio, o quantum amabunt Incarnatum. 3. O Amici mei, quanti fit culti Caro Dei ? Nunc Natum amabo. (F.) Ps. xcviii. I. Salvavit sibi dextera ejus et brachium. Conjecture*: Anagrammatic^, et Chronicle de Magno Turcarum Domino. 1. HIC VIr a se et a sVbDItIs, MaLe VeXabltVr. 2. Ab his aCIe, arMIs, Vita eXVtVs DeLebltVr.* 1685. G. VANDEN EeDE. * No. 2 was left out in 1689, Laurus Austriaca, as unfulfilled. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAM MATICUM 49 Ps. ci. I, 2. Psallam, et intelligam in via imma- culata. Quando venies ad me ? Ps. ci. 3. Non proponebam ante oculos meos rem injustam. Anagrammata. En gemma ilia sine macula inno- tuit, ilia, quam pie Deus adamat. Nos, o Parens, bene unis Immaculate memento. (B.) pro Ps. ci. 6. Oculi meiadfidelesterrae,utsedeant Ah Mater forma Dei millies Im- mecum ; ambulans in via immacu- maculata, en tibi serviam, ut can- lata, hie mihi ministrabat. didus tecum inhabitem in saecula. cvi. Quis loquetur potentias Domini ? auditas faciet omnes laudes ejus ? Ps. cix. I. Deus, laudem meam ne tacueris. Ps. cix. 29, 30. Induantur qui detrahunt mihi pudore, et operiantur sicut diploide confusione sua ! Confitebor Domi- no nimis in ore meo, et in medio multorum laudabo eum. Ps. cxi. 4, 5. Memoriam fecit mirabilium suo- rum, misericors ; et miserator Do- minus escam dedit timentibus se. Quis ? Tu ea es, o Dei Parens, sed undique in toto fulsisti, o Immaculata ! (B.) 1. Cum ludas Evam, en Dei Mater es. 2 . Nude emacules Dei Vas, Matrem. (F-) Hue Dondi Episcope : Nonne e tuo Infulato muro intendis dudum noto honoris nido ? Ab injuriis ultro, devoteque profiteri jubemur Dei Matrem Immaculatam. (F.) Mundi Femur, Ros Trunci Jesse satis disjicies me timori ob Immacu- latum Rorem, id est ob me Matrem. (F-) 4 50 BIBLIA ANAGRAMMATICA Ps. cxiii. Programma. Laudate, pueri, Dominum ; laudate nomen Domini. Sit nomen Domini benedictum ex hoc nunc, et usque in saeculum ! A solis ortu usque ad occasum laudabile nomen Domini. Excelsus super omnes gentes Dominus, et super coelos gloria ejus. Quis sicut Dominus Deus noster, qui in altis habitat, Et humilia respicit in coelo et in terra .'' Suscitans a terra inopem, et de stercore erigens pauperem, Ut collocet eum cum principibus, cum principibus popuH sui ; Qui habitare facit sterilem in domo, matrem filiorum laetantem. Anagramma Mari^ Rosalia Archiduciss^ Austria sacrum. Austriacus Sanguis, Rosa blanda, Rosalia, flore Id Pater Augustus, Margaris idque cupit. O Rosa ! Tu cunctum de Lumine concipe Lumen .Nil nisi conspicuum, nil nisi Lumen habe. Multum complebit de Te, Lux limpida, Mundum, Laetitiae immensae quisque stupebit opus. Luce tua, immensum momentum hie sentiet Orbis, Hac, idem imo decus, Principe Te, Orbis alet. lo, concinne, nitide io, sitque sonetque ! IVlire Lux veniet Nomine, crede, Tuo. O ample Hispanas Turres, Rosa, Flore coronas ! Si DoMvi Avstriac^ perstet et inde decor ! Probatio Literaru M. A ^ B C D E F G H I L M N P 24 4 6 20 14 45 2 3 4 47 18 26 29 26 13 Q R S T V X. 5 21 32 29 38 2. SUMMA, 412. Laurentius Baptista, SJ., Decas Mariana. i6y2- VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 51 Ps. cxviii. I, 2. Laudate Dominum, omnes gentes ; laudate eum, omnes populi. Quoniam confirmata est super nos misericordia ejus ; et Veritas Domini manet in aeternum. Ps. cxvii. I. Laudate Dominum, omnes gentes ; laudate eum, omnes populi. Anagramma in laudem Leopoldi. O Magne, mundum si canam laudis tuas, Leopolde, Metam, et totus et in uno situ Nequeas reponi, Mirus es, Major micans, De jure Pa trio, terminans finem Deo. 1689. G. vanden Eede, S.J. Anagrammata. Lente, senes ! Deus gaudet, nam Eum appello omnium Dominum. L. J. Caris. Ps. cxvii. 2. Quoniam confirmata est super nos misericordia ejus ; et Veritas Domini manet in aeternum. Atria Inferi ! notate poenas. Quoniam Deus,Veruset IVIisericors mentiri nescit, amo Dominum. (MS.) L. J. Caris, 1854. Ps. cxviii. 19, 20. Aperite mihi portas justitiae, in- gressus in eas, confitebor Domino. Hsec porta Domini, justi intrabunt in eam. Oh sedes, ita pura benignissimi Dei, oh in toto venias intacta, ubi errore primi parentis in toto facta immunis. (B.) Ps. cxix. 81. Defecit in salutare tuum anima Dei nutu bene Immaculata mea : et in verbum tuum veni, semperve futura ut Mater supersperavi. purissima. (B.) 52 BIBLIA ANAGRAMMATICA Ps. cxix. 82. Anagrammata. Defecerunt oculi mei in eloquium Ecce omnis decor Domini refulsi, tuum, dicentes : Quando con- cum undequaque in toto vult me solaberis me ? sine labe. (B.) Ps. cxxvii. 5. Non confundetur cum loquetur inimicis suis in Porta. Joannes Polonus, fortis, Turcum vincendum inquirit. Anon.. 1684. Vienna pro soluto Othomanico obsidio plausus. Ps. cxxx. I, 2 De profundis clamavi ad Domine meam. te, E profundis ad me nimie clamando, Domine, exaudi vocem exaudio Vocem tuam. Dedi me. L. J. Caris. Ps. cxxxii. 8. Surge, Domine, in requiem tuam, tu et area sanctificationis tuee. Jesu noster ! ecce Virgo Maria, tui quies nam fuit in Adam intacta. (B.) Ps. cxxxii. 17, 18. Programma. Paravi lucernam Christo meo. Inimicos ejus induam confusione : super ipsum autem efflorebit sanctificatio mea. Anagramma IN JOSEPHUM ReGEM HuNGARI^ LeOPOLDI FILIUM. O Joseph, in te Domus inclinata recumbit Austria ! plus vivo fac nomine et omine Jesv. Prescas ! cui famam primi offer. G. vanden Eede, S.J. 1689. Laurus Austriaca. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 5J Ps. cxlix. I. Program ma. Laus ejus in ecclesia sanctorum. Anagrammata, cum achrostichide in laudem s. nic. tolentinatis. S ic a luce mire natus Nicolaus es A mica luce in carne sol Justus es. N ectar jejunas, o sic almus luces C ernas Nicolai laus cum Jesu est T unc solus Cliens Jesu ac Mariae. V eni clare mi, Castus Nicolaus es. S olvis tu, cerne, sic animas e lacu. N eo-Arca cum Jesu vincis Stellas I esu Amicus et Nicolaus clarens C urio e Jesu lucens locat animas. O rcum en vincis, ac visa es Stella L actas jejunans, eccum resolvis, A nimas solvit e luce se crucians. V incit Elementa, coruscas aulis S al acer natus unice colis Jesum. T uum cor calens, en vias sic sal ei reus, ecce vis mala ei insultans. L ilia cum rosis, ecce una ut sanes E n neci assati volucres cum alis. N icola in cursu es, lactas Jesum T unc lucens ei sol Jesus ac Maria 1 t cursu ales viam, coelis canens N ovi vias, ecce rus stella micans A Ime astro lucens sic vivi scena S itiens crucis oscula, vale. Amen. 1693. A. C. Redelius, in Anathema S. Nic. Tolentinati Sacrum, Monachii, [1693,] 4to. 54 BIBLIA ANAGRAMMATICA Appendix to Psalms. Anagrammatic Sentences and Responses from the Psalms CONTAINED IN AN AnAGRAMMATIC RoSARY (ifo) BY PoMPEIUS Salvi,* Genuae, 1665. Progr. Tu autem, Domine, susceptor meus es. Anagr. E morte me desumis, ac tu potes unus. Exaudivit me, Deus, justltlae meas. Ex Evae vitiis me demit ad se. Vivat. Non, Deus, volens iniquitatem tu es : Et eo Justus non delinquet animus. Convertere, Domine, et eripe animam meam E dasmonum rete, ne peream inimica morte. Destruas inimicum et ultorem. E mundi mortis ulcere tuta sim. Quasretur peccatum illius, et non invenietur. Munita eruitur, conceptaque sine lue nil ruet. Oculi ejus in pauperem respiciunt. Pro primis Evae culpis unice venit. Tu, Domine, servabis me a generatione hac. Hoc merite, Deus, tus Mariae non negabis. Omnes declinaverunt, simul inutiles facti sunt. Si cuncti tales sunt ; non filia Dei ; sum re ut lumen. Ingreditur sine macula. Regina munda lucet Iris. Dominus a dextris est mihi, ne commovear. Dum hie insons e mortis Adae metu eximor. * Cf. Bibliography. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 55 P. Eripe animam meam ab impio. A. Me pia ambi ope ; minima * eram. Posuit immaculatam viam meam. Sic me jam puto vivam tam almam. Domine, adjutor meus, et redemptor meus, Dum tu ostendis me e morte demi, ero pura. Protegat te nomen Dei Jacob. En digne raptam e toto obice. Magna est gloria ejus in salutari tuo : Tu regis eam ut salvas original! nota. Erue de manu canis unicam meam. I, ne cum immunda Eva cernas eam. Dominus regit me, et nihil mihi deerit. Edite mihi hymnos laeti ; re dignum erit. Super flumina praeparavit eam. Pure fluens mea Maria apparuit. Custodi animam meam et erue me : Edoce memet ; sum enim tua Maria. Ne perdas cum impiis, Deus, animam meam. Sed i, me in primam pacem Dei manu sumas. Ne simul trahas me cum peccatoribus. At puram tu hie clemens eximas rubo. Dominus diluvium Inhabitare facit. Ab hoc mei Filii nutu munda rui, id sat. Salvasti me a descendentibus in lacum. Et sic debes ; nam insum, Deus, ancilla tua. Mirificavit misericordiam suam mihi, Dum is hie firmavit Trim, io, reis amicam. * i.e. humillima. 56 BIBLIA ANAGRAMMATICA P. Non est in spiritu ejus dolus ; A. Sed initio notus purus, lenis. Misericordia Domini plena est terra, I dest Maria sine crimine te plorando. In Domino laudabitur anima mea. Ab omni malo munda ; ita divina re. Die animae mese : Salus tua ego sum. A noxa, metusve summas legis Adami. Manus peccatoris non moveat me, Unam in campo, ut casteros omnes.* Eruet eam a peccatoribus, Pater, sic ab Eva, ecu morte. Tu exaudies me, Domine, Deus meus, Dum e dumis Evse sic notae desumes. Vane conturbatur omnis homo ; Nam justa hoc metu non obruor. Dominus eduxit me de lacu miserias et de luto fascis, Dum e toto Evae crimine illaesam fecit. Decus istud Dei. Non gaudebit inimicus meus super me, Dum vitans omne crimen, subegi pejus. Susceptor meus es, Moeste percussus. Discerne causam meam de gente non sancta. Ne casu sic ante negans me decoram, damnet. Tota die verecundia mea contra me est, Si nee tuta in rete, mortemve Adae cado. Concupiscet rex decorem tuum. Eum ex cunctis pro certo f ducem. * sup. movet. t ceteris. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAM MATICUM 57 P. Adjuvabit earn Deus mane diluculo ; A. Neu diabolus Divam, cesium videat. Deus sedet super sedem sanctam suam. Sedes est Mater dudum expansa Jesu. Deus fundavit eam in sternum. Uni * defensa Mater munda vivet. Non videbit interitum, cum viderit sapientes morientes, Sed, Dei Mater, sine omni crimine putetur, ut in se obtinuit. P.A. Hem a mortis reatu Eruam te, et honorificabis me beneficio. P. Benigne fac, Domine, in bona voluntate tua Sion ; A. Ut non agnito beneficio, alius non abundet a me. Ego sicut oliva fructifera in domo Dei. Jam felici odoro fructu egenos ditavi. Ex omni tribulatione eripuisti me, Matrem tui Jesu, Rex poli inibi note. Dominus salvabit me, Idem ab omni assultu. P.A. Eripuisti animam meam Primum omnium et te f de morte Adae miseri. P. Foderunt ante faciem meam foveam. A. AfFerentem vim, necem fatuo Adamo. Exaltabo mane misericordiam tuam, Dum eximis me ab ara, a nocte mortali. Inhabitabo in tabernaculo tuo in saecula. Una habita albior cunctis ; an ita volo .'' bene. In Deo salutare meum et gloria mea ; Nam vi mortem elido, ast aurea lege. * Deo. t Jesum. 6o BIBLIA ANAGRAM MATICA P. Scitote quoniam Dominus ipse est Deus, A. Qui ut mitis Sponsse omnes dedit voces. Ambulans in via immacukta. Sit una nimium alba a macula. Initio tu, Domine, terram fundasti Nitidam re virtutis, non foetidam. Redimit de interitu vitam tuam, Ut videatur mitti in Matrem Dei. Memor fuit verbi sancti sui. Cur .'' Ob finem Matris tui, Jesu. P.A. Cessavit quassatio = Quasi cassa sit, veto. P. Statuit procellam ejus in auram, A. Ut saliat in summa prorae, et luci. Cantabo et psallam in gloria mea ; Nam ita libera pango : o alta lex ! Tu, Domine, fecisti earn ; Nee desit immota Jesu. P.A. Exaltabit caput = Lex, ut capta, abit. Magna opera Domini = Deo pango in Mariam. P. Suscitat a terra inopem ; A. Ut exponat Matri seria. Facta est Judaea sanctificatio ejus. Fuit ista dia, i, ac voce canta : est fas ei. Eripuit animam meam de morte Adae ; immo me puram tenet Irim. Laudate Dominum, omnes gentes; Ut angeli deam de summo sonent. Non moriar sed vivam. Sum Maria Dei ; non ruo. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 6i P.A. Vivet anima mea Levata in te, et vi ab Adami metu, et laudabit t&. P. Domine, libera animam meam ; A. I, nam bene memor mali Adami. Dominus custodit te ab omni malo DolosOj ac tantum immundo, et ibis. Rogate quae ad pacem sunt Jerusalem, Quam pras me vetus Adas lex ignorat. Ad te levavi oculos meos, qui habitas in caslis. Quo me noxae hostilis lacu, data ibi vi, leves. P.A. Forsitan aqua Nae satis umbrosa absorbuisset me absque * Forti. Pax super Israel = Celsa, par superis. P. Manducatis panem doloris. A. Non Matris Dei plasma duco. Videas bona Jerusalem. Una ab almo Jesu sidere. Benedictio Domini super vos. Ob nomen ejus, ut id spero dici. A custodia matutina usque ad noctem speret. Maria tutamen, quod Deus pace se constituat. Exaltavi animam meam. Ex jam ante viam malam. Mandavit Dominus benedictionem. Ad Dominam insontem : nee vi debuit. Omnia quaecunque voluit Dominus fecit, Et quoque in unicam Filiam duce motu suo. Si oblitus fuero tui Jerusalem, oblivioni detur dextera mea ; Mater enim Jesu debes fieri, et orbi lurido lux tota-viva, ut sol. * Deo. 62 BIBLIA ANAGRAMMATICA P. Suscepisti me de utero matris meas ; A. Sed me rite primitus ex Eva moesta. P.A. Singulariter sum ego A crimine segregata donee transeam mundo lentus ros. P. Portio mea in terra viventium. A. Vere vita in porta morientium. Persecutus est inimicus animam meam, Nee is me, me vicit, ast summe pura mansi. Eripe me, et libera me de aquis multis, Et impedi, quas labem tulere miseris. Generatio, et generatio laudabit opera tua Pro Virgine a labe, ita toto Adae genere tuta. Lauda, anima mea, Dominum. Non Adam jam male avidum. Deo nostro sit jucunda, decoraque laudatio ; Quod Nato suo accelerando vota dedit viris. Confortavit seras portarum tuarum ; Ne mors, ut fur toti auro areas rumpat. Laudate Deum, omnes angeli ejus ; Is enim de lege unam ad vos levat. BenepJacitum est Domino in populo suo, Et sic me unam non dolo, opibus opplevit. Omnis spiritus laudet Dominum, Mundus poli Dominam, ut * sit reis. Tanquam vas figuli confringes eos. -Slqua, non flens, si orcum agis, fugit. PND OF APPENDIX TO PSALMS. * adsit, VETUS TESTAMENTUM ANAGRAM MATICUM 62, LIBER PROVERBIORUM Prov. vlii. 4. Anagram MATA. O viri, ad vos clamito, et vox mea Vide hodie si fixa solo Minorum ad filios hominum. voto Immaculata. (F.) Prov. viii. 10. Accipite disciplinam meam, et non Magnam ametis Deiparam, quin pecuniam; doctrinam magis quam plus igniti, cernui Immaculatam aurum eligite. concipi docete me. (F.) Prov. viii. 10. Doctrinam magis quam aurum Sum nigra. Quid ergo ? Item eligite. Immaculata. (F.) Prov. viii. 12. Ego sapientia, habito in consilio ; et Oh nosti ? Gratia virtutis Dei sim •eruditis intersum cogitationibus. ego in initio subito concepta sine labe. (B.) Prov. viii. 13. Arrogantiam, et superbiam, et viam Beant ergo te opera a tabe originali pravam, et os bilingue detestor. purissima tum Deus tum Mater. (F.) Prov. viii. 14. Meum est consilium, et aequitas; Ades ut forma Dei, atque o tarn mea est prudentia, mea est fortitudo. juste sola tumentum serpentem vicisti. (B.) Prov. viii. 17. Ego diligentes me diligo; et qui Dei editione, limaque Gignens vigilant ad me mane, invenient me. omnia lilia Tegentem genuit Deum. (F.) 64 BIBLIA ANAGRAMMATICA Prov. viii. 1 8. Anagrammata. Mecum sunt divitias et gloria, opes Ego Dei virtute ita Immaculata, superbas et justitia. ut vos ipsi bene speratis. (B.) Prov. viii. 19. Melior est enim fructus meus auro et lapide pretioso, et genimina mea argento electo. Ego Germen Sole nitidius, et sola ero Mater juste, pure, perfecte et omnino Immaculata. (B.) Prov. viii. 20, 21. In viis justitiae ambulo, in medio Eniteo Mater mitis boni Jesu : turn semitarum judicii, ut ditem dili- diligit me sine macula: vidisti me.'' gentes me. vidi, vidi. (B.) Prov. viii. 20, 21. In viis justitiae ambulo, in medio semitarum judicii, ut ditem dili- gentes me, et thesauros eorum repleam. Prov. viii. 30. Cum eo eram, cuncta componens. Et delectabar per singulos dies, ludens coram eo omni tempore. Mire sum reperta in toto Immacu- lata in sinu Jesu Dei mei, et Dei tui, et ibi vides me, uti Sol. Oh summe diligar. (B.) Te absconsa prope me Unigenitum, esto, concurrens pro delendo com- mode scelere Immaculata. (F.) Prov. viii. 31. Ludens in orbe terrarum ; et deliciae Ecce subter humo sterili sol veris redimendae familiae munimen. (F.) meae esse cum filiis hominum. Prov. vni. 34- Beatus homo qui audit me, et qui vigilet ad fores meas quotidie, et observat ad postes ostii mei. O mi Deus, quid ego timebo .'' O te habeo ! Lapsumque tristis Adae evasi, quia stetisti fortitudo mea. (B.) VETUS TEST AMENTUM ANAGRAM MATICUM 65 Prov. viii. 35. Anagrammata. Qui me invenerit inveniet vitam, Oh Mater, sum intemerata Dei et hauriet salutem a Domino. vivi ! En itaque ut in lumine niteo. (B.) r^ROv. IX. I. Proverbiorum nono : Sapientia aedi- Tu, Deipara, primum dicis : Non ficavit sibi domum. fio obvia notis morbi Evae. (F.) Prov. ix. i. Sapientia aedificavit sibi domum, Dum pie munda extitisti, ecce ibi excidit columnas septem. fis Immaculata, o Dei Sponsa. (B.) Prov. xi. 16. Mulier gratiosa inveniet gloriam. Maria, geris lutum originale .'' Niteo. (F.) Prov. xiv. i. Sapiens mulier aedificat domum Fis donum Dei pes Mariae Im- suam. maculatus. (F.) Prov. xx. 9. Quis potest dicere : Mundum est Cum poscit quod tutum usurpas cor meum ; purus sum a peccato ? responsum. Mater Dei ? Ecce me. Prov. xxviii. 24. Qui subtrahit aliquid a patre suo Quidquid hie accusat perperam et a matre, et dicit hoc non esse hostis aspectat te. Honor Im- peccatum, particeps homicidae est. maculata : Recitabo tute septies in die. (F.) 66 BIBLIA ANAGRAMMATICA Prov. xxxi. 1 8. AnagrammatA. Non extinguetur in nocte lucerna Nonne ter Virgo, ceu lux et unica ejus. nitens ? (B.) Prov. xxxi. 26. Os suum aperuit sapientiae, et lex Ego ita venusta in liliis : macula clementise in lingua ejus. etenim Evas penitus expers. (B.) Prov. xxxi. 28. Surrexerunt filii ejus, et beatissimam Dixi : En tu es mira via, tu Iris praedicaverunt. pura et tu labem ferre nescis. (B.) Prov. xxxi. 29. Multaefiliaecongregaveruntdivitias; Surge, intra, gaude : tu es sine tu supergressa es universas. culpa originis : salve futura es, Mater Jesu. (B.) Prov. xxxi. 30. Fallax gratia, et vana est pulchri- tude ; mulier timens Dominum ipsa laudabitur. Sat digne laudetur, Immaculata Superni Dei Mater : Ah lux ilia turn profuit nobis. (B.) ECCLES. i. 8. Cunctae res difficiles ; non potest eas Ave Mulier Luna, rora Favor : homo explicare sermone. Non Unus Radius, aureus Sol Clemens saturatur oculus visu, nee auris XI. sancte ifistituit de praecepto auditu impletur. hoc Festum Conceptionis. (F.) EccLES. vii. 6. Melius est a sapiente corrigi, quam Quid optes, o Pure purius Immacu- stultorum adulatione decipi. lata Dei Matre ? Nil ita, nee iste Sol. (F.) VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 67. CANTICA CANTICORUM OR SONG OF SOLOMON Cant. i. i. Anagrammata. Incipiunt Cantica Canticorum : Novis occurristi concentus rivulis Osculetur me osculo oris sul. Immaculata Conceptio. (F.) Cant. i. i. Osculetur me osculo oris sui. O Jesu, toUis voce sursum cor. Viso, et lucror Colossum Jesu. Sicco rores Jesu : lutum solvo. Si lustro Crucem, volo os Jesu. (F-) Cant. i. 4. Nigra sum, sed Formosa, filiae Fusior summa Originalis Fera Jerusalem. laedes me ? (F.) Cant. i. 4. Nigra sum, sed Formosa, filiae Efflores Immaculata, o Area Altaris Jerusalem, sicut tabernacula Cedar. Jesu digna : rursus benedic me. (B.) Cant. i. 4. Sicut tabernaqula Cedar, sicut pelles Plus corusca nocti, albens Stella, ac Salomonis. Dei sui Mater. (F.) Cant. i. 5. Nolite me considerare quod Fusca lUo Fervore, quo sensi de osse, quo sim, quia decoloravit me sol. credidi, canto Immaculatam. (F.) 68 BIBLIA ANAGRAMMATICA Cant. 1. 5. Anagram mata. Nolite me considerare quod fusca En Rosa sic Deo fidelis quoquo- sim, quia decoloravit me sol. modo relucens rite Immaculata. (B.) Cant. i. 5. Nolite me considerare quod fusca Cor meum enitens ad cor Dei sim. quasi Flos. (F.) Cant. i. 5. Quia decoloravit me sol. O Calor, o quasi Telum Dei. (F.) Cant. i. 5. Filii matris mese pugnaverunt Ferrum attigit ne Mariam culpis contra me. Evae ? Non. (F.) Cant. i. 6. Indica mihi, quern diligit anima Die ubi .'' ah dicam : digna es mea, ubi pascas, ubi cubes in in te sim, amica sine labe : ibi meridie. primum quievi. (B.) Cant. i. 7. Si ignoras te, o pulcherrima inter mulieres, egredere. Emergens e re impura Lectus Dei originalis horreret. (vel) Impura emergens origine realis Dei Lectus horreret. Generi semel impuro religari Dei Natus horresceret. (F.) Cant. i. 8. Equitatui meo in curribus Pharaonis Mater Jesu honorata ibis, quia assimilavi te, amica mea. unica ei purissime Immaculata. (B.) VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 69 Cant. i. 9. Anagrammata. Pulchras sunt genas tuas sicut Intra. Virgo tuta : luces ut Sol turturis ; coUum tuum sicut virtutum hinc et speculum sine monilia. macula. (B.) Cant. i. 10. Murenulas aureas faciemus tibi, Ave verni flagrans, Verbi Custos, vermiculatus argento. Mater Jesu Immaculata. (F.) Cant. i. 12. Fasciculus myrrhse dilectus meus Cor flammeum rursus Evae mihi ; inter ubera mea com- corculum ? Hac die hyems morabitur. transiit, imber abiit. (F.) Cant. i. 12. Fasciculus mirrhae dilectus meus Oh Immaculata, rursum ter mihi mihi ; inter ubera mea com- bona ! Imber tarn dulcis ecce morabitur. frueris Jesu. (B.) Cant. i. 14, 15. Ecce tu pulchra es, amica mea ! Chara tecum ; tecum Chare : Tace. Ecce tu pulcher es, dilecte mi, et Te educes ? Pelles me .'' Duplici decorus ! vice secor. (F.) Cant. i. 15. Lectulus noster floridus. Sol currendo lusit fletus. (F. ) Cant. ii. i. Ego flos campi, et lilium con- Fulge Amico, imple lota collum vallium. Nivis. (F.) Cant. ii. 2. Sicut Uiium inter spinas, sic amica Rite nitens en Immaculatissima mea inter filias. fui : sic lilia carpsi. (B.) 70 BIBLIA ANAGRAMMATICA Cant. ii. 4. Anagrammata. Introduxit me in cellam vinariam ; Nix animor Dei virtute, nil tincta ordinavit in me charitatem. homine, redimar Immaculata. (F.) Cant. ii. 4. Introduxit me in cellam vinariam ; ordinavit in me charitatem. Cant. ii. 5. Fulcite me floribus, stipate me malis, quia amore langueo. Cant. ii. 5. Fulcite me floribus, stipate me malis, quia amore langueo. Cant. ii. 6. Laeva ejus sub capite meo, et dexter a illius amplexabitur me. Cant. ii. 6. Lseva ejus sub capite meo, et dextera illius amplexabitur me. Cant. ii. 6. Laeva ejus sub capite meo, Dixit mihi : En Maria non erro ; nunc te vidi taliter Immaculatam. (B.) Qualificatum est furtum originale ? Sepeliam sobole mea. Affirmetis sub vero Lilio, longeque a peste Immaculatam. (F.) Tu, Immaculata mei, quos flores pie feram.f' bene lilia gusto. (B.) Exuto e spiritu elumbis Evae debet exire Immaculata Pallas. Ubi est usu labes ex culpa Evae, Adam ? Exempti metro Lilii aret. (F.) Deus meus vere est pax ; et Immaculata eluxi, et per lilia abibo. (B.) Aspectu me laevi suo beat. 1606. C. Finotti. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 71 Cant. ii. 10. Anagrammata. Surge, propera, arnica mea, columba Amo, o mea Virgo, Eva sine probra macula, fac semper amem te. (B.) mea, Formosa mea, et veni. Cant. ii. 10. Surge, amica mea, columba mea, Mariam vocas ? O me beatam, o Formosa mea, et veni. age sume, Fer in caelum. 1674. Car. a S. Antonio. Cant. ii. 13. Surge, amica mea, et veni. Anagramma, et Responsio Mari^. Tecum? Age, Jesu : en Maria. Cant. ii. 13, 14. Surge, amica mea, colurpba mea, in Foraminibus petras, in caverna maceriae, ostende mihi Faciem tuam. Ecce canam: veni mihi vere bona IMaria. Enim vero eiFecta Immacu- lata, respirando magis amabimus te. (B.) Cant. ii. 13 et vi. 9. Surge, amica mea, et veni ; terribilis O Urbs Veneta, Adriatici Maris es Regina : milite tuo Turcam arces. 1683. Vienriie pro soluto obsidio. ut castrorum acies ordinata. Cant. ii. 14. Ostende mihi Faciem tuam, sonet vox tua in auribus meis ; vox enim tua dulcisj et Facies tua decora. O Deus ! novus honor ubi extiti unice Immaculata, ex eo candi- dissima Mater tua juste efFecta sum. (B.) 72 BIBLIA ANAGRAMMATICA Cant. ii. i6: Anagrammata. Dilectus meus mihi, et ego illi, qui Pietas Dei hilarem liquit Lectum pascitur inter lilia. originis Lectuli sui. (F.) Cant. iii. 2. Per vicos et plateas quaeram quern Aliqui magis Mqui ardent pro me diligit anima mea. Immaculata e peste. (F.) Cant. iii. 4. Paululum cum pertransissem eos, Plurimum es a Deo, pie innuens inveni quern diligit anima mea. (qualis est) Virginem Immacu- latam. (F.) Ne Cant. iii. 5. suscitetis, neque evigilare faciatis dilectam, donee ipsa velit. Si negat maculas Evas, sit in placido Dei sinu, et feliciter quiescet. (B.) Cant. iii. 6. Quae est ista quas ascendit per Hie rursus exurget Maria, sed desertum sicut virgula fumi ex quae undique purissima stetit, ea aromatibus mirrhas et thuris ? fortis, et Immaculate habetur. (B.) Cant. iii. 7. En lectulum Salomonis sexaginta fortes ambiunt ex fortissimis Israel. Fili, Genitrix non male traxi Flores, nam subsistet vos esse Immaculatos. (F.) Cant. iii. 9. Ferculum fecit sibi rex Salomon de lignis Libani, Finit mare bills Columba excludens fel originis. (F.) VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 73 Cant. iii. 9, 10. Anagrammata. Ferculum fecit sibi rex Salomon de Bellum Altare regens Effigiem lignis Libani ; columnas ejus fecit Fontis Scarini, denuo e saxis luctum argenteas. conciliabis. (F.) Cant. iii. 9, 10. Ferculum fecit sibi rex Salomon de lignis Libani ; columnas ejus fecit argenteas, reclinatorium aureum, ascensum purpureum ; media charitate constravit, propter filias Jerusalem. Ecce bellum Alveum, puram Virginalem EfRgiem Fontis Scarini, Ludens intus Maria, suscitandi animi Pharetra, Clavis. Vita silet.'' Optarem flere contritus, perure, obsecro, saxeum cor. (F.) Cant. iv. i. Oculi tui 'columbarum, absque eo Coluber, quid toto nescit orbe quod intrinsecus latet. vulnus ? Quies Immaculata. (F.) Cant. iv. 3. Sicut vitta coccinea labia tua ; et Vivat Immaculata (quod tuto culto eloquium tuum duke. bene vicit Ecclesia). (F.) Cant. iv. 3. Sicut vitta coccinea labia tua ; et Ecce tu, vita tua ubique dulci i eloquium' tuum dulce. toto luces Immaculata. (B.) in Cant. iv. 7. Tota pulchra es, amica mea, et Ah Mater Jesu, necnon et Immacu- macula non est in te. lata tota places ! (B.) 76 BIBLIA ANAGRAMMATJCA Cant. v. 13. Gense illius sicut areolae aromatum consitae a pigmentariis. Cant. v. 17. Quo abiit dilectus tuus, o pul- cherrima mulierum ? quo declinavit dilectus tuus .'' et quasremus eum tecum. Cant. vi. 3. Pulchra es, arnica mea, suavis, et decora sicut Jerusalem. Anagram MATA. An Origo Marias Immaculatas sistit Serpenti aculeos linguas ? Saeviit lingua Serpens .'' Instet Caelo Immaculatae Mariae Origo. O quo ? Ecce ut summus ille Deus vultu purus, ah dulciter dormit, et requiescit in me ut ubique Immaculata. (B.) Siste, Chare Jesu, Immaculata Maria, pulses cor, educ Ave. (F.) Cant. vi. 3. Pulchra es, amica mea, suavis, et Ah Immaculata Jesu Mater, ecce decora sicut Jerusalem. sidus rosa pura ei luces. (B.) ^ANT. VI. Una est columba mea, perfecta mea, una est genitrici suae. matris suas, electa Cant. vi. 8. Una est columba mea, perfecta mea, una est genitrici suae. matris suae, electa Fingite Evam sine culpa : Ecce e substratae sorte Evae manet ars Immaculata. (F.) Ecce Mater Jesu vera Immaculata, sane facta vobis in salutem : sperate, gentes. (B.) Cant. VI. ». Viderunt earn filiae Sion, et Filii Dei Mater sat bene veneratur beatissimam praedicaverunt ; et nivea, pura sed eminenter Immacu- reginee laudaverunt eam. lata ideo Augusta. (B.) VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 77 Cant. vi. 9. Anagrammata. Quae est ista quae progreditur Salutetur Virgo Maria : stat ilia quasi aurora consurgens, pulchra ubique lucens prorsus intacta : ut luna, electa ut sol, terribilis ut quare superato dracone has certe castrorum acies ordinata ? grandes victorias loquitur. (B.) Cant. vi. 9. Sancta Maria terribilis ut castrorum Idcirco ista nata Rosa, arbitretur acies ordinata. sine macula matris. 1664. P. DE MaNCUSOs Cant. vi. 10. Descendi in hortum nucum, ut Horrui Conceptum Iminaculatum viderem poma convallium. eludi. Nondum evidens .'' (F.) Cant. vii. 2. Umbilicus tuus crater tornatilis, Gustus non lambis putre ? Quidni numquam indigens poculis. circulos Ventris Immaculati. (F.) Cant. vii. 5. Caput tuum ut Carmelus ; et comae Tuta praebuisti scuta victuri puncto capitis tui sicut purpura regis peccati vinculum supergressa vincta canalibus. Immaculata. (F.) Cant. vii. 8. Et erunt ubera tua sicut botri In Evae corio, toto virtutis tuente vineae, et odor oris tui sicut rore, ardebit Rubus Immaculatus. malorum. (F.) Cant. vii. 10. Ego dilecto meo, et ad me con- Voces Dei Matrem : Egetne ovo versio ejus. delicioso ? (F.) BIBLIA ANAGRAMMATICA THE FOUR MAJOR PROPHETS IsA. ii. 2. Et erit in novissimis diebus prae- paratus mons domus Domini in vertice montium. Anagramma. O Mater Dei, purissimus Mons ubi venit omnimode intacta morsu in- vidi Serpentis. (B.) IsA. InCVrVabltVr rVM. ii. ir. Chrono-Anagram. aLtltVDo VIro- Ob Vltia TVrCorVM LVna DIrVItVr. 1684. Vienna plausus. IsA. iv. 2. Anagrammata. In die ilia erit germen Domini in Ah Virgo, florens inter lilia et sine magnificentia et gloria, et fructus tetra labe originis, Dei Genitrix terrae sublimis, et exultatio his qui efFecta, in lucem justam salutemque salvati fuerint de Israel. Mundi utiliter irradiasti. (B.) IsA. vn. II. Pete tibi signum a Domino Deo Virgo pia, ex communi labe penitus tuo, in profuhdum inferni, sive in indemnis, o non se pure efFudit ut excelsum supra. ros Mundi } (B.) IsA. vii. 14. Ecce virgo concipiet, et pariet filium, et vocabitur nomen ejus Emmanuel. En bene vicit Immaculata Virgo ; ite en proeconium ei Coelitus per- fectum. (B.) IsA. vii. 15. Butyrum et mel comedet, ut sciat Verbum lubens te Matrem premere reprobare malum et eligere bonum. debet loco gyri tute Immaculate. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 8i IsA. ix. 2. Populus qui ambulabat in tenebris vidit lucem magnam. IsA. ix. 6. Parvulus enim natus est nobis, et filius datus est nobis ; et factus est principatus super humerum ejus. IsA. xiii. lo. Et LVna non spLenDebIt In LVMIne sVo. TVa est noX (Ps. Ixxiii.). IsA. xiv. 31. Ulula, porta clama, civitas. Is A. xvi. I. Emitte agnum, Domine, domina- torem terrae, de petra deserti ad montem filiae Sion. IsA. xvi. 5. Et praeparabitur in misericordia solium, et sedebit super illud in tabernaculo David. IsA. xix. I. Ecce Dominus ascendet nubem levem, iEgyptum, et simulacra iEgypti super et ingredietur commovebuntur a facie ejus. Anagrammata. Quid est ? Pingens Urbem Im- maculatam, obnubilat pluvia ? (F.) Jesus e Matre purissima natus est ut speculum puritatis ; hinc nitebit ut Sol super nos abunde efFusus. (B.) MVstapha Carra xhraX VIsIr I generaLIs In obsIDIone VIennse.* 1683. Vienriie plausus. (Byzantii imminens ruina.) Amaro luctu pullata jaces. 1683. Vienriie plausus. En Mater Dei fidelis ter amanda : En gemmis omnimode purior, et de toto Intemerata. (B.) Matri Dei : Orbis Arbltrae it delu- denda Jabes : Nulla vi repudietur Conceptio Purissima. (F.) Summi Dei nivea Mater profecto Immaculata es : Ecce tu superbum draconem egregie vicisti : bene gentes plaudunt : Vive. (B.) * Thig is a chronogram also of 1683, the date of Vienna's rehef. 82 BIBLIA ANAGRAMMATICA IsA. xxvi. 9. Sed et spiritu meo in prsecordiis meis de mane vigilabo ad te. ISA. XXX. 9. Populus enim ad iracundiam pro- vocans est ; et filii mendaces, et nolentes audire legem Dei. IsA. xxxii. 18. Habitabit populus meus in pul- chritudine pacis : tabernaculis fidu- ciae, et requie opulenta. ISA. XXXV. 2. Gloria Libani data est ei, decor Carmeli et Saron ; ipsi videbunt gloriam Domini, et decorem Dei nostri. ISA. XXXV. 8. Et erit ibi semita et via, et via sancta vocabitur ; non transibit per eam pollutus ; et haec erit vobis directa via. IsA. xxxviii. 17. Tu autem eruisti animam meam, ut non periret ; projecisti post tergum tuum omnia peccata mea, Anagram MATA. Adsint Evae Poma ; ideo pudebit sceleris originem Dei Matris. (F.) Sol devote defendens Virginis pal- mas, ale de jure ; spinetum ride Immaculata Conceptione. (F.) (Peace of Rastadt, 17 14.) Carolus en vivat, qui ubi fuderit ense Philippum Hesperie et Siculis nunc bona pacta dabit. Messis Academka (MS., Italian). Glorieris Regina : Es Immaculata : in corde tibi lilia nitent ; Deo dicata pretiosum nobis odorem redde. (B.) Oh Immaculata a Jesu electa ! Ea ne ibi satis intacte ibit, ubi potenti virtute enervatus ei prostrabitur draco. (B.) 1. Tam precare, ut a metu omni tuta sit anima mea. Memento servi tui. Integrum accipe pro- positum. 2. Ut ut eruis animam meam e morte : Memento mei Tu. Utinam parcas propitius pecca- tori, aut genti. (MS.) L. J. Caris, 1850. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 83 IsA. xliii. 2. Anagrammata. Cum ambulaveris in igne, non com- Bene vidit innocens umbra Natl bureris, et flamma non ardebit in te. IsA. xlv. 8. Rorate, coeli, desuper, et nubes pluant justum ; aperiatur terra, et germinet salvatorem. nobis regnare Floremlmmaculatum. 1. Ilia sum terra, terra vere mole- sta, optatus veni, en te presen- te irrigata produceret Verbum. 171 6. Praparatio, etc. 2. O intret Immaculata Parens, oretur velut germen Dei, et lit salus perpetua orbis terras. (B.) Rorate, pluant justum IsA. xlv. 8. coeli, desuper. et nubes Prae vultu elucet subsidens potenter Maria. (F.) IsA. xlv. 8. Aperiatur terra, et germinet salvatorem. Anagrammata. 1. Gerit alte Parens terrorem maturati Ave. 2. Regentur merito Matri latera : Ea est Pura. 3. Repet Aurora, Mater Juris terget lamenta. 4. Natalitia rorate ; tremas Puer, reum terge. 5. Tener Jesu rora, partu Matrem riga ; alet te. 6. Turtur amet artem, peregrina retia a Sole. (F.) IsA. li. 3. Gaudium et lastitia invenietur in ea : gratiarum actio, et vox laudis. En Genitrix Dei sui notata Im- maculata : Eia vivat : O jugiter laudetur ! (B.) 84 BIBLIA ANAGRAMMATICA Anagram mata. Jesu Mater, alme Immaculata, eos nimie diliges, qui ei exultant in te. (B.) Is A. Ixvi. lO. Lastamini cum Jerusalem, et exul- tate in ea, omnes qui diligitis eam. Jer. i. I. Jeremias filius Helcias, propheta Hei flevi captam Jerusalem et mox Domini exercituum. viros Dei hinc eripe. Salvi. Jer. i. 15. Ecce ego convocabo omnes cogna- tiones regnorum aquilonis, ait Dominus ; et venient, et ponent unusquisque solium suum in in- troitu portarum Hierusalem, et super omnes muros ejus in cir- cuit u, et super universas urbes Juda. Jer. vii. 12. Ite ad locum meum in Silo, ubi habitavit nomen meum a principio. Jer. viii. 14. Convenite, et ingrediamur civitatem munitam, et sileamus ibi. Jer. XX. 15. Natus est tibi puer masculus. Anagr. pur. omen chronosticum. Innocentius VVI., Imperator, Joannes Sobiesc, Carolus Lota- ringiae, Conradus Staremberg, tot Reges totque principes Europae, jure suo. Anno mdclvvvvvviv. unient se omnes summo nisu, quousque Mehemet in nomine Jesv victus, ruat. Anon. {Vienriie obstdium solutum, 1684.) Immaculata Dei, num testimonium nobile perhibui ? Omnia cupio. (F.) Civitas nimium munita tecum enitet Dei Mater Virgo sine labe. (B.) Sic stupet sub Austria Lumen. 1 716. My St. Mag. VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 85 EzECH. xl. 24. Anagrammata. Et ecce porta quae respiciebat ad Ec cape, Pater ejus Turcas quae austrum. res domabit. 171 6. My St. Mag. EzECH. xliii. I. Et eduxit me ad portam quas re- spiciebat ad viam orientalem. Dixi quod probe metet de ira Evae et spina Mater Immaculata. (F.) EzECH. xliv. 1. Porta haec clausa erit, et vir non Ah Maria prorsus Immaculata, transibit per earn, quoniam Domi- Regina potens et spes nostri bene- nus, Deus Israel, ingressus est per dicta, Uni Deo qui lumen est earn. reservaris. (B.) A famous text for Mary's perpetual virginity, Dan. iv. 7. Videbam, et ecce arbor in medio Debeo Viti Evas sine Te orbi terrae, et altitudo ejus nimia. ridenti Cedro Immaculata Matre. Dan. v. 27. Interrogatio programmatica IN Emericum Tecelium. Lunate sapiens, ubi nunc es stans .'' Hasres, et petens metuis. Responsio anagrammatica, Dan. v. 27. Tecel : appensus es in statera et inventus es minus habens. 1686. G. VANDEN EeDE, S.J. Dan. xi. 5. Anagramma. Et confortabitur rex austri, multa Tu natus Vienne ex Domo Au- enim dominatio ejus. striaca fortiter immobili. 1716. My St. Mag. ■ 86 BIBLIA ANAGRAMMATICA Dan. xi. 9. Anagrammata. Et intrabit in regnum rex austri, Ex Austria intret Iberiam trans et revertetur in terram suam. Tirrenum ; Turrem e nutu reget. 17 1 6. My St, Mag. Dan. xii. 3. Qui docti fuerint, fulgebunt sicut S. Unio atque Liga Bursfeld tuta stellae in perpetuas aeternitates. stet, annis perpetuet, feliciter vin- cet. 1698. Joannes Weinckens (Prior Monast. Seligenstadensis). Appendix Daniel. Sancti Ananias, Azarias et Misael. ZelatI animas scena assati in ara. 1689. A. C. Redelius. Tres pueri Judaei, Sidrach, Misach Ah, audi hac de re stuporem ; ab et Abednego. his ignis recedit. Salvi. Darnel in lacu leonum depositus. Valde pio jam nuUius dens nocet. Salvi. THE MINOR PROPHETS OsEE viii. 2. Anagrammata. Me invocabunt : Deus meus co- Vacuo labes originis : Novum gnovimus te, Israel. Semen eductum est. (F.) Joel ii. 29. Sed et super servos meos et ancillas Flemus, sed veneno satum subdes in diebus illis effundam spiritum serpentis coUum Purissima Filii meum. Dei Mater. Fles .? Demus veneno satum serpentis coUum : subdes Purissima Filii Dei Mater. (F.) VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 87 Joel iii. 2. Et congregabo omnes gentes, et deducam eas in vallem Josaphat, et disceptabo cum eis ibi. Anagramma in Deum Hominem JuDICEM. Ecce, ob te gementes nupto, ab Adam, Eva, Porno scelestos judica- bis Gigantes. De Matre ? Nihil. Amos iii. 8. • Anagrammata. Leo rugiet, quis non timebit ? Quid peroptetis .? Quid ? Nonne Dominus Deus locutus est, quis seligo Te Hortum Sion, totis te non prophetabit ? nubibus clausum ? (F.) Abdi^e 21. Et ascendent salvatores in montem Sion judicare montem Esau. JoN^ i. 4. Et facta est tempestas magna in mari, et navis periclitabatur conteri. M ic. 6. Et ponam Samariam quasi acervum lapidum. Nahum i. 4. Infirmatus est Basan et Carmelus, et flos Libani elanguit. Habac. ii. 20. Dominus autem in templo sancto suo: sileat a facie ejus omnis terra. Nonne Jesus moriens denuo notat, si decet se Immaculata Mater. (F.) Certante Satana obstet ante firmi signis Tecti Immaculata Puerpera. (F.) Emi spem mundi Aqua Pura, Rosa Immaculata. Unii Apes ad Rosam .'' Pure Immaculata. (F.) Quam .'' Clarente ab efFusis Liliis tantum Maria longe stat Nubes. (F.) Fortis es, Sion ; es uni Deo Immaculata. (F.) o pluvia Intacte Mons Mater, es g8 BIBLIA ANAGRAMMATICA Habac. iii. 3. Programma. Venit ab austro Deus. When the hoped-for heir was born to the Emperor Charles VI. and Elisabetha Christina, his spouse, in 171 6, this was one of the texts chosen by an anonymous author to celebrate the event. He called his production Mysterium Magnum in auspicatissimo natali Serenissimi Austria Jrchiducis Leopoldi revelatum, and in many pages of manuscript, for I do not think it was ever printed, he treated the subject very exhaustively. He took it in hand cabalistically, chronogrammatically, anagrammatically, per Notaricon, and generally according to the Pythagorean fancies about numbers then in vogue. Anagram MATA. 1. Avus se indet ab ortu (His baptismal name). 2. Unda vitae-Ortus beas (His baptism). 3. Nova Austriae subdet (His future conquests). 4. Totus sub Ava renide (His education by his grand- mother). 5. Ebro stet unda suavi (The future fertility of Spain). 6. Uber et suavis donat (His generosity). Alas, these Scriptural prophecies, as interpreted by the anagrammatic art, all came to nothing, for the infant died on November 4th following. Possibly this accounts for the vaticinia, as the author calls them, remaining in manuscript. 10. II. 12. Avitas urbes tuendo (His patriotic courage). Austriades nutu beo (His parents' joy). Enatus det Urbi Avos (His future progeny). Dies rube ; natus ovat (His birthday). Udo sub Ariete natus (The month of his birth). Sat vides. Ova rubent (The season of birth, Easter.) VETUS TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 89 Habac. iii. 3. Anagram MATA. Operuit celos gloria ejus, et laudis Iste Leo erit Leopoldus Austriacus ejus plena est terra. April! enatus e rege. Habac. iii. 4. Splendor ejus ut lux erit ; cornua Num Leopoldus Austriacus Rex in manibus ejus. Iberie ? Sum : innuit. 17 1 6. My St. Mag._ Habac. iii. 1 1. Sol et luna steterunt in habitaculo Sol stet alto, subeunte huic Luna suo. in atro. 1689. G. vanden Eede, S.J. Refers to the crescent moon on the banner of the Turks. Cf. anagram on John iii. 30. Soph. iii. 14. Lauda, filia Sion ; jubila, Israel ; iEterno nixa Lilio, linita rore, Dei lastare, et exulta in omni corde, labiis diffusa vere es Immaculata. filia Jerusalem. Alleluia. (F.) Agg. i. 8. Ascendite in montem, portate Docte fidendo potentiae, Reginam ligna, et aedificate domum. Immaculatam sentite. (F.) Zach. iv. 7. Et educet lapidem primarium, et Exprimatur ibi Maria quae est exaequabit gratiam gratias ejus. Immaculata Dei : pergite et gaudete. (B.) Zach. x. i. Petite a Domino pluviam in Messias emittitur Unione (ponite) tempore serotino, et Dominus Dei opere ; (ponite) Fundo Im- faciet nives. maculato. (F.) APOCRYPHA ANAGRAMMATICA 3 EsDR^ iv. 41. Anagrammata. Et omnes populi clamaverunt, et Nonne Patres puro velut Axe re- dixerunt : Magna est Veritas, et sugent Mel Deiparas ? Ut stetit praevalet. Immaculata ! (F.) 4 EsDRyE vi. 59. Et si propter nos creatum est Truncus es Luci, quo praeesset, saeciilum, quare non hereditatem honor ? Contestemur super postes possidemus cum sasculo? Dei ^dem Immaculatam. (F.) ToBi^ i. I. Tobias ex tribu et civitate Hie si luce abit orbatus, pietate Nephthali. nitet. Salvi. ToBi^ ii. 14. Immobilis in timore Dei permansit, I gratia Dei annos Jubilasos at- agens gratias Deo omnibus diebus tingens et demum sibi odorem vitae suas. spires ab Jesv. 1770. P. Florianus.* ToBi^ xiii. 13. Luce splendida fulgebis, et omnes Pura Stella, Dei Mater lasdentes fines terrae adorabunt te. bonos Nubes efFringi ducet. (F.) * From a folio tract written in praise of Paulus Ferdinandus, Abbas Gradicensis, on his attaining the jubilee of his priesthood; printed at Olmiitz in 1770, 11 ff., pref. and A — Mj. 93 96 BIBLIA ANAGRAMMATICA Esther xvi. 22. Anagrammata. Unde et vos inter cseteros festos Hasc tu hora Dei ? Marias Con- dies hanc habetote diem, et celebrate ceptio est Turris e Tecto, est Fons earn cum omni lastitia, ut et in signatus e IMonte ; devoto sub posterum cognoscatur. Clemente teneri debet Immaculata. (F.) Baruch i. 17. Peccavimus ante Dominum Deum nostrum, et non credidimus. Ecce Parens dando Nidum nectit ortui summum donum Jesum. Baruch iii. 34, ;^^. Stellae dederunt lumen in custodiis suis, et laetatae sunt, luxerunt ei cum jucunditate. Valde laudant te, Mater Jesu : tu lux intus nitescens : in vertice tui sunt stellae duodecim. (B.) Sap. i. 4. Quoniam in malevolam animam non introibit sapientia, nee habitabit in corpore subdito peccatis. Nosce quo inhabitabit Mater omni- no Immaculata tibi ipsi sic bona : en in corda omni puritate plena. (B.) Sap. iv. i. O quam pulchra est casta generatio, Ah placet et Virgo nostra, crescat- cum claritate ! que Immaculata ! (B.) Sap. vii. 11. Venerunt autem mihi omnia bona Ah, Mater revera Immaculata ! pariter cum ilia, et innumerabilis Nonne intus purior liliis ? Nonne honestas per manus illius, tu spes tu lumen bis mihi amabile ! (B.) APOCRYPHA ANAGRAMMATICA 97 Sap. vii. 26. Anagrammata. Candor est lucis cCternas, et specu- Deipara tu es, et munda lucens es lum sine macula Dei majestatis. Immaculata : sic eas inter ccelites. (B.) Sap. viii. 16. Intrans in domum meam, quiescam cum ilia. Non enim habet amari- tudinem conversatio illius, nee taedium convictus illius, sed laeti- tiam et gaudium. Ecce Angelo nunciante laudabills Mater Dei tecum nitens Immacu- lata. Oh nonne ilia omnium cor- dium dulcissima vita, immo ut Mundi tutissima requies .'' (B.) Sap. X. 10. Justum deduxit Dominus per vias Dominus Petrus rectas ; et ostendit illi regnum Dei. jura. Est editurus. addixit.* Coenen legit Idem multis * This anagram came from a Flemish affiche in celebration of Petrus Coenen obtaining his Doctorate in Civil and Canon Law at the University of Louvain. It has been a custom in Belgium for several centuries to post up these affiches on the walls or gates of Universities and other public buildings when students took their degrees, or professors celebrated their jubilee, or priests their first unbloody sacrifice. These large folio sheets (often elephant folio) are nearly always the work of the friends and relations of the man who is thus honoured. Some are very curious, being full of chronograms and other literary devices from beginning to end, and occasionally some good Latin verses adorn the placard. Many bear internal evidence that they have been bought from professional verse-makers and chronogrammatists, for the dedicators of many of these learned productions sign themselves as sisters or aunts, or as having some other relationship to the hero of the affiche. These amiable and devoted women would not be able to compose such ingenious and difficult chronograms and other Latin tours deforce as we meet with in most of the specimens, but they could pay, and would willingly, for some one else to write them, so that their dear brother or nephew or son might make as good a show on the walls as his friends and fellow-students. So quite a small colony of literary hacks would be able to drive a rather precarious trade in these singular documents. They are not much known or seen in our country, and a few years ago the British Museum had only a few specimens bound up here and there in different folios, and of course very hard to find out from the Catalogue. However, now our National Library is in much better case, for my friend Mr. Hilton 7 98 BIBLIA ANAGRAMMATICA Sap. X. 20. Programma. Et decantaverunt, Domine, nomen sanctum tuum, et victricem manum tuam laudaverunt pariter. Anagrammata. 1. Ut verum tectum anni commendent utra Parens Deum decuit, terram juvat ? Nonne tu Immaculata ? 2. Nota utrum nude verum necne : Uncta Dei Mater p° instant! Immaculata ? Tantum Decretum verum. 3. Utrum Canes mundi Matrem Dei voce tueantur an re Natum deturpent, ni vocent ut Immaculatam. (F.) The Dominicans, who followed Aquinas as their great teacher, were not nearly so eager in defence of the Immaculate Conception as the Franciscans, with Duns Scotus. Hence the insinuation against them in the third anagram above. The Dominicans were styled Domini Canes. EccLi. i. 9. Anagrammata. Ipse creavit illam in spiritu sancto, Ut Dei Mater sic stetit perimmacu- et vidit, et dinumeravit, et mensus lata nitens nive purius, et Sole est. nitidius. (B.) EccLi. i. 14. Iriitium sapientise timor Domini ; et Nimis, o nimis intacte nitet Virgo cum fidelibus in vulva concreatus Immaculata in vulva : bene supremi est ; et cum electis foeminis gradi- Dei ros efficitur, dum stetit coeli tur. decus. (B.) has presented to the Trustees a very large collection in seven immense folio volumes. I looked through them carefully when they first arrived from a bookseller in Louvain. Chronograms abounded throughout, and now and then a short anagram of a postulant's name, but the only Biblical anagram I saw was the above. As far as I remember they weighed 50 kilos. The date of the above anagram is 167 1. The date of these Belgian broad-sheets is nearly always given by a chronogram. In the present case it is given thus : • JVblLantes appLaVDVnt MYLIanl. APOCRYPHA ANAGRAMMATICA 99 EccLi. jiv. I, 1. Anagramma. Qui continens est justitlae appre- Oh ubique intret Filia tanti Dei hendet illam ; et obviabit illi quasi tota sibi enitens Immaculata : ah mater honorificata. prospere in illo quiescat ! (B.) EccLi. xxiv. 3. Programma. Ego ex ore Altissimi prodivi, primogenita ante omnem creaturam. Anagrammata. 1 . Protegor : Eximia prorsus emano immunitate mea originali : Decet. 2. Ego perrexi omnino Immaculata : asto sempiterni Dei Virgo Mater. (B.) Anagrammata cum Acrostichide. 1. M aria originali ruina exempta surgis primo momento et decet. 2. A culpa Originaria et morte Deus exemit Matrem in eo primo signo. 3. R edemptor meus Mariam originario seponit exitio, macula gente. 4. I o ! Pes Mariae et integer ex Monstro originariam culpam edomuit. 5. A mor novo signo mittis Dei Matrem originariae culpas expertem. 1664. OCTAVIUS DE AuGUSTINO. EccLi. xxiv. 3. Anagrammata. Ego feci in coells ut oriretur O intret nunc Virgo Sol miri lumen indeficiens, et sicut nebula luminis ! Ecce enim sine labe texi omnem terram. rite efFecta, ut Deum exoret. (B.) EccLi. xxiv. 4. Ego in altissimis habitavi, et Ah ! surge Immaculata ! oh mi thronus meus in columna nubis. sol veni nobis intus uti bis nitens ! (B.) 100 BIBLIA ANAGRAMMATICA EccLi. xxlv. 9. Anagrammata. Ab initio et ante saecula creata sum, En tu lucens Immaculata ubique et usque ad futurum saeculum non munda eas : o venusta Mater es, desinam. et fiducia nostra. (B.) EccLi. xxiv. 10, II. Et sic in Sion firmata sum, et in Intuemini, quantum in coelis civitate sanctificata similiter eniteat Immaculata Jesu Christi requievi, et in Hierusalem potestas Mater : o ais efFecta est reis Iris mea. pietatis. (B.) EccLi. xxiv. 12. Et radicavi in populo honorificato, A decidente Parente nostro oh et in parte Dei mei hasreditas vivit Immaculata Mater Dei, hinc illius, et in plenitudine sanctorum et Sole splendidior invenio pie detentio mea. profuit in Isetitia. (B.) EccLi. xxiv. 13. Quasi cedrus exaltata sum in Immaculata Parens sis lux obvia Libano, et quasi cipressus in in nos nitescens : quisquis adoret monte Sion. te. (B.) EccLi. xxiv. 14. Quasi palma exaltata sum in Alta Iris eas : pax a Deo, o Im- Cades, et quasi plantatio rosae maculata : quiescant hi qui sperant in Jericho. in te sola. (B.) EccLi. xxiv. 14. Quasi oliva speciosa in campis, et Immaculata Sion quisquis amat te : quasi platanus exaltata sum juxta nata satis pia eluces pax nova, a aquam in plateis. qua spes pia illuxit. (B.) APOCRYPHA ANAGRAMMATICA lOI EccLi. xxiv. 15. Anagrammata. Sicut cinnamomum et balsamum Oh Mira et mundissima Rosa, aromatizans odorem dedi. Quasi modo Immaculata remansisti, quae mirrha electa dedi suavitatem zelo Dei devictum draconem odoris. deturbasti. (B.) EccLi. xxiv. 15. Quasi mirrha electa dedi suavi- I vitis Dei Immaculata: ah quot tatem odoris. rores dederas ! (B.) EccLi. xxiv. 15. Et quasi Libanus non incisus Oh bone Jesu, an ne sum sat pura vaporavi habitationem meam. in Sion, quia tibi Immaculata.'' (B.) EccLi. xxiv. 16. Ego quasi terebinthus extendi Oh ! roris gemma habitem in te ! ramos meos, et rami mei honoris Sat gestis, quia ex toto Evae et gratise. indemnis errore. (B.) EccLi. xxiv. 17. Ego quasi vitis fructificavi suavi- Oh Virgo, oh Iris, si tu efficeris tatem odoris ; et flores mei fructus tota Immaculata, oro ; in te honoris et honestatis. quiescat Deus ; in te sit elFusus ut ros. (B.) EccLi. xxiv. 18. Ego mater pulchrs dilectionis, et Oh Regina, gestis nites et ecce timoris, et agnitionis, et sanctas prosilies in toto petra nitide Im- spei. maculata. (B.) Ecci,i. xxiv. 18. In me gratia omnis vitas et Ego Jesu Mater satis mitis; item veritatis ; in me omnis spes vits ivi prorsus intaminata : venite, et virtutis. venite, (B,) I02 BIBLIA ANAGRAMMATICA EccLi. xxiv. 19. Anagrammata. Transite ad me, omnes qui con- O micans in mei spe, ingrediensque cupiscitis me, et a generationibus eminentissime Immaculata, subito meis implemini. cor petit ! (B.) EccLi. xxiv. 20. Spiritus enim meus super mel Ah ! tu Stella purissima vives, dum dulcis, et haereditas mea super serpentem, seu maleficum de te mel et favum. reprimes ! (B.) Ecc LI. XXIV. 20. Memoria mea in generationes En Immaculata, oro, in me regnes sseculorum. amore Jesu. (B.) EccLi. xxiv. 22. Qui elucidant me vitam asternam At qui tu Immaculata Mundi .-' habebunt. Ah bene, ter bene ! (B.) EccLi. xxvi. 15. Gratia super gratiam mulier sancta Genita Paradiso surgat ter pura, et pudorata. ter Immaculata. (B.) EccLi. xxvi. 24. Fundamenta asterna supra petram En Maria adintrat semper Immacu- solidam, et mandata Dei in corde lata : En Domus Dei, sed in caelo mulieris sanctae. praestanter fundata. (B.) EccLi. xxxi. 8, 9, 10. Programma. Beatus Vir qui inventus est sine macula, et qui post aurum non abiit, nee speravit in pecunis thesauris ! Quis est hie .? et laudabimus eum, fecit enim mirabilia in vita sua. Qui probatus est in illo, et perfectus est, erit illi gloria asterna. APOCRYPHA ANAGRAM MATICA 103 Responsio anagrammatica. Est Sanctus Franciscus Borgia, Societatis Jesu. En Stella vitae in sinu Pii ; erit via illi vita absque labe : quin virtute fuit beatus et venerabilis : quem Clemens Decimus Papa triumphanti superum militiae inseruit, et honore ornavit. NuMERUS LiTERARUM. A M B C D E F G H I L M N P Q 16 1 5 6 I 20 2 I 2 28 8 R S T V 10 17 19 21 6 12 5 5 3 SUMMA, 192. EccLi. xxxiv. 8. Saplentia In ore fIDeLIs coM- pLanabltVr. EccLi. xl. 19. Et aedificatio civitatis confirmabit nomen ; et super banc mulier im- maculata computabitur. EccLi. 1. 6, 7. Programma ad Sanctissimum Benedictum. Ecce Confessor magnus, qui sicuti Stella matutina in medio nebulae, et ut luna plena in diebus suis vere lucet : ut sol refulgens, sic ille semper effulsit in templo Dei. The frontispiece is a portrait anagram on it. Anon. (Prague, 1672). Anagrammata. CentVM el anni post prasLIa flDI Laborls. 1722. P. Florianus. Bene hoc tibi, o Mater Dei tam per- fecta, nimium pura : tu Civitas ilia sanctificata, tu omnium cor. (B.) Anagr. pur. elegiacum. Bursfeldinenses ego junctos tuto Clientes Unio dum flores mellea, casta vires Lacteque plena pluis, pietati flumina fundis ; Lumina tu renites, mellibus ecce viges. 1698, Joan. Weinckens, in Alveare Apum. of St. Benedict, with the above I04 BIBLIA ANAGRAMMATICA EccLi. 1. 27. Anagrammata. Doctrinam sapientias et disciplinas Praesciti jus Instantis dices: Colitis scripsit in codice isto Jesus. Diem Conceptionis Deiparae. (F.) EccLi. li. 29. Laetetur anima vestra in miseri- En Filii Dei Parens jure Immacu- cordia ejus, et non confundemini lata : En nova Iris : nonne ita in laude ipsius. videtis nostrum decus. (B.) Ex Oratione Manasse. Non sum dignus intueri et aspicere Reginse Dei Matri, Initium nomen altitudinem casli, pras multitudine redditum quale ? Unus en tute iniquitatum mearum. Titulus Principis Immaculatas. (F.) Manasses rex Judaicus = Securas animas seduxi. Selhamer, Tul>ie Prafatio, p. 56. I Mach. iii. 18. Facile est concludi multos in manus Num vernus Flos dulcis Immacu- paucorum. lata Conceptio ? (F.) 2 Mach. xiv. 25. Tu, Domine universorum, qui Uti debet usu Nivis Filius, nullo nullius indiges, voluisti templum luto, e primo instanti vis me Virgi- habitationis tu£E fieri in nobis. nem subtrahi iniquo Daemoni. (F.) Here end the Anagrams on the Apocrypha. The last is a very appropriate one and so is its text, when we. remember the controversies of the period on the Immaculate Conception, and also that (F.) the author was officially connected with the shrine of 6". Maria ad Nives. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM los NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM Matt. i. i. Anagram mata. Liber generationis Jesu Christi, Fidei lingua habe historice rara filii David, filii Abraham. ubi finis Lilii Matris Dei. (F.) Matt. i. 14. Azor aVteM genVIt saDoC. TVte a CorDe agonlzaMVs. EgoMet natVra ZoDIaCVs. Z being a stumbling-block, the anagrammatist puts s in its place, more veterum, as he says. He then produces thirty-five chrono-anagrams connected with the subject of the fourteen Franciscans who were martyred at Prague by the heretics in 1 6 1 1 . He was celebrating the centenary of this event, and therefore chooses the odd text above, which is a chronogram of 1 6 1 1 . From the thirty-five he made I have selected the following as the best : — 5. Et VIros De taV agnosCaM. 8. GaVDete ! sVM Ista Corona. 10. O! este gaVDIa sanCtorVM. 1 5. Reglna Vos DVCet aMatos. ' 16. Vt Cos ago Mater aD nIVes. 17. Ego asto DeCas, tria, VnVM. 23. O ! gVstaVI De saCraMento. 26. JVsto Deo grate CanaMVS. 27. O ! stIgMata DVCere oVans. 107 io8 BIBLIA ANAGRAMMATICA 30. TrVCIDet Mea, oVes, agnos. 32. Is tVVs agon Mea DeCorat. 33. Magno aVsV Certatis Deo. 2S- Gesta, DVCes, RoMa notaVI. 171 1. A quibusdam Conventus Christipar<£ incolis Praga ad Nives composita* Matt. i. 16. Programma. Jacob autem genuit Joseph, virum Marias de qua natus est Jesus. Anagram MATA. 1 . Magne, bone Deus, quaeris castum Marise .? est Joseph, vivit } vivat. 2. Vivas o gemma Dei, Vitae Pater, qua Jesum nutris, in hoc beatus es. 3. Actu gaudeamus tubis, quoniam Joseph est, serene vivit Marise. 4. Vir es amator Vitas, Tu qui Jesum pascendo genuisti ; eum habeas. 5. Joseph quia Beatissimae Marise Tutor unus es, turn unice gaude. 6. Christo Jesu quo mage vivas, eum bene sapide, Vitse nutrias. 7. O Tutor Jesu Dei pie sequens Mariam, hac en gustabis Vitas Uvam. 8. Eia ; Joseph Regie unus sum Deo, quem acute substantiavit Maria. 9. Tu mihi Magno Deo Vita eras, qui me pascebas, rite venuste ! Vivas. 10. Joseph qua castus Jesu et Marias datus, regie vivit. Bonum. Amen. Klimeccius, in Decas. Matt. i. 16. Anagramma. Jacob autem genuit Joseph, virum Qui maritus .'' Justus. Quas tu Maris, de qua natus est Jesus, qui habitans cum eo .'' Eva osse Pura, vocatur Christus. Dei Mater. Hunc ergo vicisti. * See Bibliographical Appendix for this, s.v. 17 11. Ws^ue in Smculum. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 109 Matt. i. 18. Programma. Cum esset desponsata mater ejus Maria Joseph. Anagrammata. 1 . Credant a Jesu Maria et Josepho summa spes est. 2. Spes mea Sanctus Joseph, totus Dei, mare Mariae. 3. Ave, Josephe, pro me (Sanctissima Matre) datus es. 4. Ter summa Maria es, Joseph es, et Dei sponsa actu. ■5. Joseph a Maria, item et Nato speres, sumas decus. 6. Sospes es Joseph, Matre Divina et cara et summa. 7. Joseph spes unica summa adest reo, teste Maria. 8. Testis Mariae sempiternus hac ea adeo possum. 9. Spes, decus, Joseph : Nato Mariffi re summe satiat. 10. Josephe canas, Dei Mariae semper sum totus ; sat. Klimeccius. Matt. i. 19. Programma. Joseph autem, vir ejus, cum esset Justus, voluit occulte dimittere eam., Anagrammata. _^i. Summe dukes vivite oculati testes Virtutum Mariae, Jesu et Joseph. 2. Ecce si Josepho Deus tuus servivi totus ; tu Vir male, time elatum, time. 3. Sicut Deus Virtutum sicut itote, servite Josepho, vive, late, alme, summe. 4. Ave, alme Vir Virtutum Joseph, mitis veluti missus, et ecce totus e Deo. 5. Mire dulcet Joseph, totus caslestis est turn serviam ei ; Vive ut vivam. 6. Caslitum Joseph caste, Tu mi Deo vi servatus et summe et vive rutilis. no BIBLIA ANAGRAMMATICA 7. Mei ; Josephus Sidus summe electum vivit cselo, vivit et terras totus. 8. Deus Virtutum locutus est, Jesus Maria et Joseph me, me, o lecti vivite ! 9. O Joseph ! verus, summe utilis Servitor Dei mei, Tu jam tute, acute luces. 10. Tecum Carmel, ut et Dei Vivi servulus sum, ut et Joseph sim, eo totus ei. Klimeccius. Matt. i. 20. Programma. Hasc autem eo cogitante, ecce angelus Domini apparuit in somnis Joseph. Anagrammata. 1. O ! en ecce Immaculata Porta in spe Agni, gesto Deum : haec nisi Joseph novit. 2. Viges Vitas Joseph, da panem Pani Angelorum, hoc ecce intono sat mystice. 3. O mei ! pangite canite Agno ecce hie Joseph ut Deo Mariae in sponsum datus. 4. Magni Josephi magnum decus, nonne ecce tota pulchra ? si tota .'' i, ei ssepe io ! 5. Ecce Joseph accola in sinu lEgypti, Te, Te vi oro, gestans da panem hominum. 6. Ecce pie egregie concinno ita ; Joseph ut lampas natus, homini Deo amatus. 7. Pangite ; ecce Joseph homo Dei, ut manna, omni saeculo pie regnavit castis. 8. En ecce in Te Deo saeculi, Agna Agnum, ac Joseph Josephum important. Sit io ! 9. O Joseph, Joseph ! o Agna Magna ! en ecce Deo caelitum punctatim inservitis. 10. Ecce ut tum in Joseph Synagoga prima tandem et in Josepho Ecclesia nova. Klimeccius. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM in Matt. i. 20. Programma. Joseph, fili David, noli timere accipere Mariam conjugem tuam. Anagrammata. 1 . Vir digne fili Joseph, oro veni, accipe Immaculatam Dei Matrem ! ■ 2. Munde Joseph, Virgo. Accipe Filiam Immaculatl Dei, en mire orat. 3. Coage modo, pie in Maria triumpha, ecce almi Dei Filium nutries. 4. Ope felici clam mi, mi, mi, Magni Dei, ceu Orphanas Tu eris adjutor. 5. Fame cadam, i, i, Josephe, vi precor, i, jam i, collige, da nutrimentum. 6. Ito mi Philomela Maria, ecce fide ac ope Viri Dei nutris Magnum. 7. Almi pii Josephi Virgo, re, fide. Mater immaculate munda occine. 8. lo ! en cor Dei Vir Joseph, ut lilium me Mariam fide magna accepit. 9. Hunc fidelem Custodem ac pii tori uni Mariae parem eligo, i, jam. 10. I Joseph illumina me, pacifica Deum iratum, Agno Dei, certe miro. Klimeccius, in his Decas. Matt. ii. i. Anagrammata. Jesus Christus in Bethleem Judas Ah, hie exortus Deus amare flet, is nascitur, ex Maria factus homo. situs inter asinum et bovem. 1674. Carolus a S. Antonio. , Matt. ii. 3. Audiens autem Herodes rex, Tu ex Barathro Jesum destrues turbatus est. an te Deus.? (F.) 112 BIBLIA ANAGRAMMATICA Matt. vi. 9-13. Programma. Pater noster, qui es in caelis, sanctificetur nomen tuum. Adveniat regnum tuum. Fiat voluntas tua, sicut in caelo et in terra. Panem nostrum quotidianum da nobis hodie. Et dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Et ne nos inducas in tentationem. Sed libera nos a malo. Amen. Anagramma Dominicum. I. Oratio ad Jesulum * humani generis delicium. Flos mundi ! quern tot nictentia sidera pingunt, Et casto tractare sinu, et mordere labellis Attentat IVIater ! cape quas tibi dedico dona. Te sine non vivam ! Mundi mi nomina sordent ; Tsedet ; Honos, Veneres sunt sicut somnia noctis ; Rideo stultorum risus ; ut somnus abibunt Omnia ; Vita tibi (Jesvs) in fine manebit. Hoc Anagramma. Magno animo inchoatum. Majore labore perfectum. Maximo honore et amore. D. D. D. B. A. B. S. I. Anno MDCLvii. i.e. BoHusLAus Aloysius Balbinus, S.J. * This was the Bambino in His Mother's arms. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAM MATICUM 113 Anagramma Dominicum. II. Ad Imperatorem Leopoldum I. directum. SI DeVs pro IMperatore sit, flLIVs InlqVItatIs frVstra apponet noCere el = 1680. Mundi Majestas, Orbisque o nobile sidus ! O Juris sublime decus, permagna venustas ! O CAESAR Leopolde ! Tuus tremor hostibus Instat, Tutator Tua Serta, Tuam defendito terram. Annuit intentum concinno stamine caelum : Stat Deus intentus (nonne intima meta Tibimet ?) Concinno qui rite indit bona dedita fini. Laurentius Baptista, S.J., in his Decas Honori Sereniano, 1680. Anagramma Dominicum. III. AUocutio ad Neo-Pragam. ALtlor aDVersVs sVeCos neo-praga trIVMpha ! In bello natam ornatam munimine Martis, Virtutem ostentas, bene quam notet orbis uterque. O animi Urbs nunc invicti ! Tot dona nitescunt Inde tibi : noscet totus tua lumina Mundus, ^tas intendet tibi dictas amodo dotes Indiciis laetis in fines deferet omnes. Laurentius Baptista, S.J., in his Appendix (4 pp.) to the Decas Sacr. Anag., 1672. a as Computus Literarum (I — III), bed efghi Imnopqr s t u 19 2 6 7 10 23 2 I I 29 5 13 26 19 2 2 II 20 30 19 SuMMA, 247, 8 114 BIBLIA ANAGRAM MATICA Anagramma Dominicum. IV. Laudamus Te, Pater Creator, Fili Amator, Spiritus Sanctificator, beata Trinitas, ostende nobis tuam misericordiam et salvi erimus : dimitte tot nostra debita, bone Deus, ut tuto vivamus in te numen. Memento nunc anhelantis, Domine, quin mente benigne nitens salutis dono dita nos bonisque cunctos indue.* Anagramma Dominicum. V. O tota mente constans Deum fontem sitiens, diabolum non timebo qui tot notis donis invidet, quot ostendit et in nos instillat Deus. Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum ; benedicta tu in mulieribus, et benedictus fructus ventris tui, Jesus. Sancta Maria, Mater Dei, ora pro nobis, nunc et in hora mortis. Amen.* (MS.) L. DE Vriese, 1640 — 1723. Anagramma Dominicum. VI. Totus nunc in te toto presens, nosti necessitates. 1 . Da, si tibi libet, in mundo te sequi. 2. Imo nullo instanti separari. 3. Da nostros carnales motus vincere. 4. Nunquam imbribus gratie destitui. 5. Necnon voluntate tue mandanti omnimode submitti. 6. Da mihi, morte bona secuta, te Deo frui. 7. Da Defunctis vitam eternam. , . ' 1716. Anon. From Praparaiio et gratiarum actio Missa, Montibus, i2mo. Probatio (IV— VI). abed efghi Imn opqr s t u 19 6 7 10 25 "2 I I 29 5 13 26 19 2 2 II 20 30 19 Summa, 247. * From a MS. of 430 pp., preserved in .the library of the Seminary at Bruges, entitled Litanix Lauretance SS, Noininis Jesu et divi Bernardi. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 115 Matt. vi. 9, 10. Pater noster, qui es"; in caelis, sanctificetur nomen tuum. Adveniat regnum tuum. Fiat voluntas tua, sicut in cselo et in terra. Anagramma. Te illuc cantent, Divina voluntas ! Vocatum est Nomen Ejus Jesus Qui confirmat praeterita, scit futura. Regnat in aeternum. Matt. vi. 11. Panem nostrum quotidianum da nobis hodie. Anagram m ata. 1. Nutrit nos pane Homo Dei. Num do quid .'' Amabis. 2. Quis hos nutrit pane mundo ? Homo Dei. Da bima. 3. Quid .'' Per sonum Deus homini donabat monita. 4. An adsum bonis ? Homo non perit qui it ad Deum. 5. Bonis adsum. An homo perit, qui it ad Deum .'' Non. 6. Sion ! numquid pro homine Deus monita dabat. Matt. vi. 12, 13. P. Et dimitte nobis debita nostra. A. Dimittet ; et nobis reis dat bona. Sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Cur sistis .'' Dimitto : Remittit nobis bonus Deus. Et ne nos inducas in tentationem. Nimie canite : l Deus non tentat nos. Sed libera nos a malo. O alme Libane, das ros ? L. J. Caris. His own MS. (1854). See Bibliography. ii6 BIBLIA ANAGRAMMATICA Matt. viii. 2. Anagrammata. Leprosus veniens, adorabat Jesum. Jesu notus es : lepra mundaris ab eo. 1665. Pomp. Salvi. Matt. viii. 5. Accessit ad Jesum centurio, rogans. Dico : ecce is servum rogantis sanat. Pomp. Salvi. Matt. viii. 8. Domine, non sum dignus ut intres Tu bone erga me, Domine, dabis sub tectum meum ; sed tantum in munus tuum Castitatem, dein die verbo, et sanabitur anima mea. terra donum sustentans, cibum meum. 171 6. Prafaratio et gratiarum actio. Matt. ix. 20. Mulier quae sanguinis fluxum patie- Fimbria ejus, quem purum luce batur. tangis, salvat. Pomp. Salvi. Matt. x. 16. Programma. Ego mitto vos sicut oves in medio luporum. Estote ergo prudentes sicut serpentes. Anagramma. Innocentius. Sic rogo tot Reges Europe ut Memetus hostis sepultus Dei ope dometur. Anon. 1684, Genuae.* * This was an anagram addressed to the contemporary Pope Innocent XL, who was then exhorting the Princes of Catholic Europe to meet the Turkish danger. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 117 Matt. xii. 25. Omne regnum divisum contra se, desolabitur. Matt. xiii. 45. Simile est regnum coelorum ho- mini negotiatori, quserenti bonas margaritas. Matt. xiii. 46. Inventa autem una pretiosa margarita vendidit omnia et emit earn. Matt. xvi. 18. Tu es Petrus, et super hanc petram asdificabo Ecclesiam meam. Matt. xvi. 24. ToUat crucem suam, et sequatur me. Matt. xxii. 21. Reddite ergo quae sunt Caesaris, Cassari ; et quas sunt Dei, Deo. Matt. xxvi. 15. Quid vultis mlhi dare, et ego vobis eum tradam ? Anagrammata. 1. En votum, Turcarum dissensio, Belgradi omen. 2. Sic erit : Germanus Domino Deo subruet Lunam. 1689. G. VANDEN Eede, S.J. O Gemma nitorls egregii si orbi nostro reluces, nonne quia Mater Immaculata? (B.) Tu, Maria, Dei Mater intacta, venis ut nova mea Gemma et nova Paradisi Porta. (B.) * Spectet Se, Amicam reformet Haeres Clavium Benedictus Papa. (F.) O Eques Melitae Turcam macta- turus. Reges, Ducesque quasrite, ite ad terras Juds ; Joannes adsto. Anon. 1684, Genuas. Adi, miser, aurum quod te hostem Dei jugulabit. 1688. Miscell. Acad. Ravenna. * Anagram is so printed, but there has been a bhinder somewhere. I have made it pure and perfect byreading " preciosa " in the Vulgate, which is monkish Latin, and transforming the anagram thus : " O Tu Maria et Dei Mater intacta, en venis in me ut nova Gemma Paradisi ! " ii8 BIBLIA ANAGRAMMATieA Matt. xxvi. 21. Amen dico vobis, quia vestrum me traditurus est. Anagrammata. unus Detur Judas Iscariotes avens numorum quibus tumet. 1665. Pomp. Salvi. Matt. xxvi. 69. Accessit ad Petrum una ancilla. Cadant lacrymse planctu ejus. Pomp. Salvi. Matt, xxvii. 46. Deus meus, Deus meus, ut quid Seu stem, seu sudem, qui tu ■'' deliquium derides ? (F.) dereliquisti me 1 Matt, xxvii. 54. Centurio autem, et qui cum eo Horres Mons Feretrane ? Ut erant, custodientes Jesum, viso commendet te die Mariae : Ini- terrae motu, et his quae fiebant, quitates meas tute vivent absque timuerunt valde. vultu tuo : juves cito.* (F.) Matt, xxviii. In nomine Patris, Spiritus sancti. 19. et Filii, et I. Sine Trinitate peristi, fili ! Nam Pontius sic ! 2. Pilatus sine Trinitate perit ; sic finis omni ! (MS.) L. J. Caris, 1854. * The parish of the learned author of this and so many other anagrams, both Biblical and liturgical, was so situated as to be very subject to earthquakes. Several anagrams in his rare printed work refer to Term motus and Terra tremens, and he sometimes gives the dates and circumstances. He does so for the present anagram. It seems that on May 4th, 1727, there were two rather terrifying earthquake shocks, one after the other. Then on May nth, just a week after, there was another, which our author tells us roused the whole sleeping diocese of Feretri to implore the assistance of the Blessed Virgin Mary. Our author, who was Bishop of Feretri at this time, and had held that position for some few years, did his share in the supplications to the Virgin, through the above anagram, as well as, no doubt, by the ritual services proper to his office. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 119 Marc. lii. 35. Anagrammata. Qui enim fecerit voluntatem Dei, Quis non horreret, tremeret, si hie frater meus, et soror mea, et videret effiei tota maeula Te vestem mater est. meam.? (F.) MARc.vii. 32. Adducunt Jesu surdum et mxitum. Audin' tu surde dum tecum mutus.? P. Salvi. Marc. viii. 22. Adducunt Jesu caecum, et rogabant Euge, ut de vulgo tractum caren- eum ut ilium tangeret. tem lumine abducit, sanat. P. Salvi. Here end the anagrams on the first two Gospels, those on Mark being, strange to say, only three in number. Why this Gospel has been so neglected by all the Biblical Anagrammatists I know not ; but we shall find this neglect atoned for by the immense number, and in many cases by the wonderful appropriateness and beauty, of the anagrams taken from the Gospel of Luke which meet us in the following pages. The reason why Luke is so favoured is no doubt because he gives a fuller and more striking account of the virgin birth and early life of our Lord, and especially of Gabriel's visit to the Virgin. The very first anagram from Luke deals with this subject, and is also a most remarkable specimen of the assonance of good monkish rhyme. This anagram has given me some trouble, but I think it was worth the time taken over it. When first printed it had several typographical errors, which never seem to have received the author's correction ; consequently the Probatio Liter arum showed it to be an impure anagram, with some letters added and some omitted. However, by a little patience, I found out the printer's mistakes, and have been able thus to present it pure and perfect, as the devout old monkish lovers of the art said all Anagrammata Virginea should ever be. I20 BIBLIA ANAGRAMMATICA Luc. i. 26-33. Missus est angelus Gabriel a Deo in civitatem Galileae, cui nomen Nazareth, Ad virginem desponsatam viro, cui nomen erat Joseph, de domo David, et nomen virginis Maria. Et ingressus angelus ad eam dixit : Ave, gratia plena ; Dominus tecum ; benedicta tu in mu- lieribus. Qu£e cum audisset, turbata est in sermone ejus, et cogitabat qualis esset ista salutatio. Et ait angelus ei : Ne timeas, Maria, invenisti enim gratiam apud Deum ; Ecce concipies in utero, et paries filium, et vocabis nomen ejus Jesvm. Hie erit magnus, et Filius Altissimi vocabitur, et dabit illi Dominus Deus sedem David, patris ejus ; et regnabit in domo Jacob in aeternum, Et regni ejus non erit finis. Anagramma. Cor et lingua pulsa coelos. Novum laudis pande melos, Suavi mentis jubilo. Castitatis tange tonos, Charitatis pange sonos, In hoc mundi nubilo. Ave, Verbi summi Parens, Rosa pulchra dumis carens, Mare Dei mirabile. Eja, Ave, Fons virtutum, Tu Idea, mite Scutum, Castitate amabile. Eja, tu es Dei Ignis, Recte et es Flos insignis, Regina tu es nobilis. Eja, tu es Lux beata, Dei Magnes, Nubes grata, Tu et Mons immobilis. Eja, ecce, Ratis digna. Apis Dei, en benigna, Et Cedrus Dei nitida. Tu insigne Vitas lignum, Dei vivi Sidus dignum, Materque es Candida. Veni, veni, Mater Dei, Miserere quaeso mei, Me miti fove gratia. Dei Mater et Patrona, Mitis Vitis, Dei Zona, Me nunc et in morte satia. ABCDEFGHILMNOPQRSTVXZ. 52 10 15 21 69 3 14 3 75 15 29 39 23 7 2 23 44 44 43 I I. SUMMA, 533. 1666. Adalb. Tylkowsky, S.J. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 121 Luc. i. 28. Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum ; benedicta tu in mulieribus. Anagramma Hexametrum et Pent. I . Si lumbis Adami mariat origine pure, Ut vere est ; uni debita nee macula. Joannes Evangelista a Panormo. 2. Diva benigna Dei Mater, Picenum jam in luctu a terre motibus Salva.* 1672. Pierre de S. Louis. 3. Eja, ecce novum Templum Dei, nitida Iris, Luna, Tuba, Nubes, Margarita. 4. En cara summi Dei Porta, earumve Lilium, nitida Tuba, Nubes et ignea. Adalb. Tylkowsky, S.J. 5. Divine Immaculata it protegens in sinu Albertum Bavarise Ducem. 1729. (B.) Luc. i. 28. Anagramma. Ave, Maria, gratia plena ; Dominus I, ter lauda ritu ubivis Unam tecum ; benedicta tu in mulieribus. Magni Dei Matrem, sine labe a conceptu. This anagram was oiFered with an epigram to Pope Pius IX. in 1869, by a devout Catholic, who dedicated them, to his Holiness as follows : — "Pio IX. P. M. qui fidei dogma de immaculata Deiparse semper Virginis Conceptione abhinc annis xv. definivit Auctor ad Cathedram veritatis flexis humillime genibus Supremi Hierarchae benedictionem portulans, velut tenuissimum animi plurimum gaudentis pignus cum anagrammate ofFert." (From La Vergine, Roma, VI., p. 408.) * Composed on the great earthquake at Rimini, Urbino, etc., April 14th, 1672. 122 BIBLIA ANAGRAMMATICA Luc. i. 28. Benedicta tu in mulieribus. Anagram M ATA. 1 . I Mater Dei lucet in nubibus. 2 . I urbs ubi mel candet in vite. 3. Candebit lumine vite i urbs. 4. Ibi revitibus candet lumen. 5. Luce nube trini dabit Jesum. 6. Tibi, Munde, lucens ver abiit. A. C. Redelius. 7. Libani et Rubi munite decas. 8. Vitiet nubes Cedrum Libani ? 9. Suntne Libri Debiti cum Eva ? (F.) Luc. i. 30. Anagrammata. Ne timeas, Maria, invenisti gratiam Idea genitura erat pia, si unit apud Deum. Immensum Adam. (F.) Luc. i. 38. Dixit autem Maria : Ecce ancilla i . Vix erit hie fumus amati Dei, Domini, fiat mihi secundum verbum et ob id jam clanculum emi tuum. Deum Incarnatum. (F.) 2. Ubi draconem Immaculata vici. Mater fui Dei Summi : hinc Mundi exultate. (B.) Luc. i. 38. Ecce ancilla Domini, fiat mihi secundum verbum tuum. Anagrammata. 1 . Immove Hie, ilia tunc facie erubuit mundum medicans. 1672. Pierre de S. Louis. 2. Ecce Columba, nitidum Lumen, Unda, Thus mirificum. 3. Mel, Flumen, Buccina, nitida Theca, Cor vivum Summi Dei. 1666. Adalb. Tylkowsky. 4. Vellem hie Verbum Divinum mite nasci, fac, cito munda. 5. Vici Verbum humilitate, nunc de coelis micam fundam. 1688. Klimeccius (Messis). NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 123 Luc. i. 40. Anagramma. Intravit Maria in domum Zachanae, Mirum ! Joannes hilaris uti haedus et salutavit Elisabeth. saltat, ac ita etiam beatur. 1665. P. Salvi. Luc. i. 39-42. (De visitante EHsabetham.) Exurgens Maria abiit in montana cum festinatione, in civitatem Juda ; et intravit in domum Zacharias, et salutavit Elisabeth. Et factum est, ut audivit salutationem Mariae Elisabeth, exultavit infans in utero ejus, et repleta est Spiritu sancto Elisabeth ; et exclamavit voce magna, et dixit : Benedicta tu inter mulieres. Anagramma. Ah benedicta Dei Genitrix ! ah Mater Jesu ! Tu electa es Patrona, Tu, et pie coeli Zona, Et Virgo admirabilis. Tu et nitens Lux salutis, Et invictae Fons virtutis, Ah Fons adamabilis ! Sancta Tutrix charitate, Et Adjutrix bonitate, Et Balsamum mentium. Eja, eja, vitae Flumen, * Casta mentis mite Lumen, Eja tu Nectar, et Vita viventium. A. Tylkowsky, S.J. Probatio Literarum. abcdefghi Imnopr s t uxz 32 4 8 4 34 3 2 4 34 9 12 17 7 2 10 14 35 22 3 I Summa, 257. * For Casta in the anagramma read Sandce, and it is perfect. 1^4 BIBLIA ANAGRAMMATICA The Magnificat. Luc. i. 46-55. The entire Magnificat, with its accompanying Doxology, is here presented, and followed by two metrical anagrams (in elegiacs and hexameters respectively) and one prose anagram. Luc. i. 46-55. Programma. Magnificat anima mea Dominum ; Et exultavit spiritus meus in Deo salutari meo, Quia respexit humilitatem anciUae suae ; ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes ; Quia fecit mihi magna qui potens est, et sanctum nomen ejus. Et misericordia ejus a progenie in progenies timentibus eum. Fecit potentiam in brachio suo ; dispersit superbos mente cordis sui. Deposuit potentes de sede, et exaltavit humiles. Esurientes implevit bonis, et divites dimisit inanes. Suscepit Israel, puerum suum, recordatus misericordiae suae. Sicut locutus est ad patres nostros, Abraham et semini ejus in saecula. Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto ; sicut erat in principio, et nunc, et semper, et in saecula saeculorum. Amen. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAM MATICUM 125 The Magnificat. Luc. i. 46-55. Anagramma I. Immaculata nitet ; sic vi concepta Maria, Labe caret sceleris Virgo, simulque Parens ; En nitet alma sedens in viva pace ; triumphis, Enitet en Coetus Vita, Sionis Honos. Ilia dies veniet, qua victrix Roma jubebit Mox tute in toto credier Orbe Fide. Id Rex Hispanus deposcit, amore repletus, Christiadum Coetus pectore, voce petit. Nempe Salus olim fulgebit nomine pacis, Mox tot item festis vivet, et ipsa quies. Decidat eia Sathan nimie depressus in Orcum, Eia Marianum stemma repente canat Nempe fures misere curis repleatur Avernus, Eia miser ; moestus tempus in omne gemat. Et Vis divini sit nominis eia vigescat, Gaudeat, ac Orbis gestiat eia Polus. O Thus, o lumen sit Numinis. Eia nitescat, Ceu, miti splendens Sidere, mitis Eos. Clavis Literarum. a b c d e f g h i Imnopqr s tux 46 6 24 14 83 4 6 6 76 15 33 37 29 19 3 29 55 54 43 4 Omnes simul = 586. 1668. Lucas Carolucius, From Caramuel's Rhythmica, p. 723, Campaniee, 1668, fol. 126 BIBLIA ANAGRAMMATICA The Magnificat. Luc. i. 46—55. Anagramma II. Anagramma et Acrostichon, et in ultimo Hexametro Cabalisticon. Semper honos Francisce tuus, nomenque manebit Faelix Dive piis et justis digne triumphis, Respice nos Clemens ex aetheris aede patentis Ac inter Divos caelesti sede receptus, Nosce Dei mites socios, et nomine Jesv Caelitibus devota piis, et sicut oliva Insignis pietate cohors te semper amabit ; Sic Mundi Custos virtutum maxima natu Clementem divina diu dementia servet, Ut vivat, videatque Petri mitissimus annos. Suavi sit nobis et miti faustus amore : Borgia divina cum Maj estate Triumphet. O Clemens Tiberine Pater, de flumine magno Romanas pietatis honos, altissima rerum Gloria, pax justo mitissima regnet in aevo Imperiique parens Ecclesia cuncta serenet. Austria cum certa Leopoldi prole perennet ! 1 67 1. Anon. Pragse. This remarkable anagram occurs in a book produced by the Jesuits of the Clementine College at Prague in 1 671, on the occasion of the canonization of Franciscus Borgia, a former well-known general of their order. It is composed in the strictest manner, diphthongs being undi- vided, and the cabalistic line at end giving 1671 is unusual. The book is in the Bibliography, s.v. Divo Francisco Borgia encomia, etc., 1672. Clavis Literarum et Probatio. A^BCDEFGHILMNOPQ 39 7 6 26 16 76 4 6 6 76 15 33 37 29 19 3 R S T V X 29 55 54 43 4 SuMMA, 586. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAM MATICUM 127 The Magnificat. Luc. i. 46-55. Anagramma III. 1. Exto munus Dei Mater Immaculata. Tu a nota originis fies immunls. Plaudite earn. 2. Ah benedicta Regina Empirei ! Ecce nonne ex hoste sumo te, a te quia excellentissime Immaculata. 3. Oh quis benignius, o quis Matre Jesu sit purius.? Summe, peregregie, eminentissime nitet : peccato etiim Adae omnino intacta. 4. Oh sors ! Ut in toto Dei esses et Immaculata, ecce Deus ipse te benedixit, hosti superbiam pressit, et in profundo depulit. 5. Vive Dei parens piissima : ut reor mitescere debes lucidissime et nitidissime Immaculata protinus ero servus tuus. 6. Oh tu nescis lapsus et errores Adas ! Ubi nunc es tota sistis Immaculata. 7. Puri Spiritus ore pio confiteantur electam Jesu. Ecce regnet prope in iUo Sanctae Trinitatis sinu Immaculata. Probatio. abed efghi 1 mn o pqr s t ux 46 6 24 14 83 4 6 6 76 15 23 37 29 19 3 29 55 54 43 4 Summa, 586. (B.) Luc. ii. 4-7. Programma. Ascendit autem et Joseph a Galilasa de civitate Nazareth, in Judaeam, in civitatem David, quae vocatur Bethlehem ; eo quod esset de domo et familia David, Ut profiteretur cum Maria desponsata sibi uxore praegnante. Factum est autem, cum essent ibi, impleti sunt dies ut pareret. Et peperit filium suum primogenitum, et pannis eum involvit, et reclinavit eum in prassepio, quia non erat eis locus in diversorio. 128 BIBLIA ANAGRAMMATICA Anagramma I. O mire Omnipotentis Nate ! O Nata et Puerpera ! tu Dei peperisti Natum, o Mater dilecta, Fons vitas et Vita inefFabilis ! O mi Nate, o Puer candide et rubicunde, electe ex millibus. Tu vere Gemma, et pia Zona pietatis tu pie Vitis, Rosa, mitis Leo et Unicornis ! * Quid carius et quid praecellentius fuit, quod Deus dare mundo potuit ? Ah pium gratumve gratiarum donum ! Ah animas meae sunt deliciae esse cum Jesu et Maria ! A. Tylkowsky, SJ. Probatio. a b c d efgh ilmn p q r s t u X z 31 3 9 13 47 4 3 4 40 9 18 17 16 12 3 16 17 32 31 I I SUMMA, 327. Anagramma II. Ave, Mundi coelorumque Princeps. Candidum Angelorum Diadema, et beatum Beatitudinis Templum. Tu Nubes pietatis et Fidei Topazion : purusque Fons poenitentium. Mea meae vitae animaeve Anchora. Mea Deive Gemma et Delicium. Ah pete et da, Datrix salutis, salutem vitse prsesentis et futuras, per Filii tui merita cui, et Patri, et Spiritui Sancto, sit honor, decus et gloria. Probatio. Progr. abcdefghilmnopqrstuxz 31 3 9 13 47 4 3. 4 40 9 18 17 16 12 3 16 17 32 31 i i Anagr. 8 44 3 34 8 17 15 12 14 15 31 28 c Progr., 127. OUMMA, A Anagr., 300. Therefore the anagram is defective by twenty-seven letters as printed by Tylkowsky. It can be made perfect by reading, in place of Tu Nubes down to posnitentium, the following : O Mater Christi, Nubes pietatis, Fidei Topazion: purusque Fons poenitentium, nos ovile Dei e vi tua uni. * Ps, xxix. 6, NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 129 Luc. ii. 10, II, 12. Ecce evangelizo vobis gaudium magnum, quod erit omni populo: Quia natus est vobis hodie Salvator, qui est Christus Dominus, in civitate David. Et hoc vobis signum : Invenietis infantem pannis Involutum, et positum in praesepio. Luc. ii. 21. Et postquam consummati sunt dies octo, ut circumcideretur puer : vocatum est nomen ejus Iesvs, quod vocatum est ab angelo priusquam in utero conciperetur. Anagrammata. lo Iesv. Tu pius Princeps, et pius es Zelator. Tu Origo boni- tatis, Thus Fonsque divinae dulcedinis, Holocaustum vivum, Diademaque beatitudinis : ingens Pelagus Omnipotentis, tuque insignis omnium hominum Umbo, Vita ac Corona. A. Tylkowsky, SJ. Ecce, o Puer Deus, o Iesv, ecce tu quasi Aquila, Ignis, Portus, tu Doctor tu Petra, Mons, Scutum et Corona : ecce tu Nitor, Pondus, Bonum, atque immensum virtutis Mare. A. Tylkowsky, S.J. Luc. ii. 22, 24. Programma. Postquam impleti sunt dies purgationis Mariae secundum legem Moysi, tulerunt Iesvm in Jerusalem, ut sisterent eum Domino, et ut darent hostiam secundum quod dictum est in lege Domini, par turturum, aut duos puUos columbarum. Anagramma. O Maria, coeli Rosa, Stella mundi gloriosa, Candidumque puritatis Speculum. Virgo, tu es Munimentum Cordis, Dos et Lenimentum Et Apis, et Mel mentium. Teda, Turtur, Dei Hortus, Tuba, Sydus, Summus Portus Dignumque Lumen poenitentium. A. Tylkowsky, S.J. 9 I30 BIBLIA ANAGRAMMATICA Luc. ii. 48. Programma. O fill mi, ego et pater tuus dolentes qusrebamus te. Anagram MATA. 1 . Tutor ; quia me tota vi luges, fles, bene mi Deo Pater es. 2. Totus age, at pro Te, fle dolens Jesum, qusre Tibi eum. 3. Tu pie, Beate, meta (quo regnas) Deo ; totus ferme illius. 4. Tutor fidelis, quo eges pane ? meo ? Mariae ? est ut lubet. Ter alme Fili, e tot beatis unus, protege quseso Deum. O mi Jesu et plebis Tutor, lege quaeso et da frumenta. Saluber Patrone Jesu, quot e fide Almi, tot Te egemus. Beate, tange, fer reo Deum, quia illius es ; totum potes. Dei Tutor, quia bonus ut mille ; ergo a peste et fame es ? Tam pie beate Tutor Deo (quo lilium es) fauste regnes. 1696. Klimeccius, Decas Decadum. 5 9 10 Luc. vii. II. Ibat Jesus in civitatem, quae vo- catur Nairn. Luc. xi. 14. Erat Jesus ejiciens dasmonium, et illud erat mutum. Luc. xiv. 1. Homo quidam hydro picus erat ante Jesum. Luc. XV. 18, 19. Pater, peccavi in coelum, et coram te ; jam non sum dignus vocari filius tuus. Anagramma (t additur). En suscitat natum matri, quae ei ivit obvia. P. Salvi. Anagrammata. En multi mirati sunt ; jam vere idem, ea die locutus es. P. Salvi. Quae mihi opto remedia hie donat sursum. P. Salvi. Deus Pater mavult nunc ignosci peccatori, en suum filium jam serio vocat. 1 7 1 6 . Praparatio. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 131 Luc. xvli. 19. Anagrammata. Ait illi : Surge, vade ; quia fides Quid ! lasta salute urges me, Fili tua te salvum fecit. Dei ? Fac uti vis. (MS.) L. J. Caris, 1854. Luc. xviii. 13. Deus, propitius esto mihi peccatori. Itero hodie, propitius sum peccatis. 1 7 1 6 . Pr^eparatio. Luc. xviii. 35. Caecus quidam sedebat secus viam, Quam bene vides ! sic ad sanctum mendicans. accedas Jesum. P. Salvi. Luc. xix. 10. Venit enim Filius hominis quaerere Fili Dei, hominisque Repertor ! et salvum facere quod perierat. Senui : Naviter quaere, et salvum me fac. L. J. Caris, 1854. Luc. xxiii. 12. Facti sunt amici Herodes et Ah, Vulpes, in fide pacis iistis Pilatus in ipsa die. contra deitatem. P. Salvi. Luc. xxiii. 34. Pater, dimitte illis ; non enim Stant fini qui me illicitis tundunt : sciunt quid faciunt. Parce Domine. (F.) Luc. xxiii. 43. Amen dico tibi : Hodie mecum Hie si Civem Dei te nomino, eris in Paradise. prima sidera dabo. (F.) Luc. xxiii. 46. Pater, in manus tuas commendo i. Ut prosim, prius ama Nomen spiritum meum. Sanctum Dei, turn me. 2. Prosit Puris Nomen Sanctum Dei, mutum me ama. (F.) 132 BIBLIA ANAGRAMMATICA THE ANGELICAL SALUTATION : " AVE, MARIA, GRATIA PLENA; DOMINVS TECVM " The anagrams on these famous words of Gabriel to Mary are so numerous, so ingenious, and with a few exceptions so little known, that I have thought it best to take them out of their usual course in the first chapter of St. Luke, and reserve a special chapter for them here at the end of the Synoptic Gospels. So many different attempts have been put forth by the laborious and patient anagrammatists on this Salutation to the Virgin Mary, that some sort of arrangement is absolutely necessary, in order that we may get a bird's-eye view of this remarkable section of literary endeavour. I have chosen the chronological arrangement as the easiest and most instructive, and thus each man's contribution comes in due order, with his name and the date of his anagrammatical work placed at the head of his selected specimens. And as the Bibliography is also in chrono- logical order, there will be no difficulty in turning at once to the same date in the Bibliography, and there finding a further account of the book as it was published. I have also divided these anagrams into four difFerent classes ; for some of the enthusiastic professors of this difficult art, not content with the labour of putting together hundreds of pure and appropriate anagrams on this theme of the Angel's Salutation — in itself a work enough to exhaust the patience of ninety men out of a hundred^ — have actually made thousands of pure anagrams on this one theme all in verse, i.e. in hexameters and pentameters ; while others, going further still in this most trying exercise, have composed anagrammatic dialogues and lives of noted personages out of the self-same letters of the programma they have chosen to work upon. I have therefore divided my mass of material under the four different heads of : — I. Anagrammatic Dialogues. II. Anagrammatic Lives. III. Straightforward and pure anagrams either in prose or verse. IV. Anagrams in other languages than Latin. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 133 I. ANAGRAMMATIC DIALOGUES COMPOSED ENTIRELY OF THE LETTERS OF THE SALUTATIO ANGELICA: "AVE, MARIA, GRATIA PLENA; DOMINVS TECVM " A,fter considerable research, I have only discovered two writers who have attempted this excessively difficult literary device. One was the eccentric Pierre de St. Louis, a Carmelite, whose book is dated 1672, and the other an Hungarian priest, who gave his contribution to the public in a work published as recently as 1869. The former deserves a few extra words of notice here, as he was a writer of some fame, and one of his eccentric poems. La Magdeleine au Desert de la Sainte Baume, went through several editions. But, what is more to our purpose, he was also considered the most inveterate anagrammatist of his own or any other age. Hardly a day passed without several fresh ones being added to his enormous stock. " On pretend^^ says his biographer, I'abbe Follard, '■'■quil avait anagrammatise tous les papes, tous les empereurs, tous les rois de France, tous les generaux de son ordre, et enfin tout le paradis^ He suffered martyrdom for it, too ; for there was a very disagreeable brother Carmelite known by the name of Pater Brocardus, whom no one liked. Our anagrammatist took his name one day, and dubbed him Tardus et Crabro. This hit him off exactly, and stuck by him, and the reverend Pater never forgot it ; and when, not very long afterwards, he was chosen Provincial, he at once made use of his acquired power by sending poor Pierre de St. Louis to one of the worst, coldest, and most out-of-the-way convents the Carmelites had — somewhere high up in the loneliest part of the Alps. His works are little known now, though Voltaire wrote to Thiriot (Feb. 7th, 1738) about a copy in his own library. My copy of his UElidde, an heroic poem in three books, is the only one I have ever seen ; but the anagrammatic work in my Bibliography is no doubt the rarest of all. He seems to have been a very restless genius, and horribly ugly — short and fat, with an enormous head. He was a confirmed misogynist, and used to shut his eyes whenever he walked in places where ladies might be met, which plan, as his biographer says, " Vexposait a des heurts frequents." His enormous mass of anagrams in 134 BIBLIA ANAGRAMMATICA MS. disappeared long ago, having never reached the press. The only one that seems to have escaped is his anagram on the Holy Eucharist, which he put In this form : " Eucharistie, i.e. Chair est vie," and, of course, that other unfortunate one also, just mentioned, which cost him so many privations. I believe that all his purely Biblical anagrams that are extant, are collected in this present book. The few in his Epic on the Magdalen (j>enes me) are good ; but they are not on texts, and are therefore omitted here. Luc. i. 28. Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum. Anagrammata. Pierre de St. Louis, Carmelite, 1672. Anagrammatic Dialogue between Gabriel and the Blessed Virgin. Angel. Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum. O Una pulcra erga Divinam Majestatem. Eia, Anima Tanta Divum ac Regum Proles. O Alma Diva, Nuntia summe grata recipe : " Virgo, Alumna mea, Deum intacta paries." Virgo. Legate, summa a te nuncia, pavida miror. Angel. Id lumen ne timeas, Virgo pura ac amata. Virgo. A Dei Nuncio salutata, eum, prima, geram. Angel. Ama, o Magna Diva, inter mulieres caput. Virgo [ad TDeum). Jam ita pure, tui amore languens cadam. (Fulcite me floribus. Cant. ii. 5.) NOVUM TESTAMENTUM ANAGRA.MMATICUM 135 Luc. i. 28. DiALOGus Anagrammaticus ex Salutatione Angelica : "Ave, Maria, gratia plena ; Dominvs tecvm." 1869. KOVACIC. Deus. Mariae V. salutem ! gratiam pace inundo. Mar. Alma, Divina, eh Augusti mater compare ! Angel. Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum. Mar. Ima gaudeo per salutem nunciata mira. Pater. Ave, M. e manu Dei Patris cum gloria nata. Mar. Num manu Dei, et palam ei Sacrata Virgo ? Filius. Ave, M. noti Dei magni laus, ac pura mater ! Mar. Nate, Virgone sum immaculata Deipara ? Spir. Sane. Ave, Maria, de almo Spiritu area Genuina ! * Mar. De Spiritu area, una tamen oliva gemma ? Trinitas. Munda es Maria, et mea inculpata Virgo. Mar. Promta ancila Dei, age ut manu serviam. Sancti. Mater Domini ! palam veni care augusta. Mar. Pura et clara inventa, summa Dei imago. Eccles. Deo grate V. Maria, culpae immunis nata ! Mar. Eram et adsum animas inculpata Virgo. Natura. An V. Maria Deo grata, et culpae immunis } Mar. O Natura ! gratia plene sum amica Dei, V. M. Homo. Num nata es immaculate Deipara Virgo .'' Mar. En sum immaculate nata Virgo Deipara. Virtus. Manesne tu immaculata, Virgo, Deipara .'' Mar. Grata maneo superni Dei V. immaculata. Onus. Numve gratia Dei, persona immaculata ? Mar. En immaculata, nam ego Deipara virtus. Serpens. Num ea prodit vera signa Immaculatae } Mar. Vide male : nam caput anguis tero, Maria. Satan. Pura es immaculata, divina mater .'' nego. Mar. Pura divina et sine macula orta gemma. Ratio. Pura gemma a Dei nuncio mire salutata .'' I 2 3 4- 5 6 7 8 9 10 II 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 16 27 28 29 * Thus in original, but incorrect. Spiritu area, at Genuina." It should be, I think: "Ave, M. de almo 136 BIBLIA ANAGRAMMATICA 3°- Mar. 31 Fides. 32. Mar. 33 34 35- 36 Spes. Mar. Caritas. Mar. 37 38 Sapientia. Mar. 39 Intellectus. 40 41 Mar. Consilium. 42 43 Mar. Fortitudo. 44 45 Mar. Scientia. 46 47 48 49 Mar. Tietas. Mar. Timor Domini 50 51 Mar. Sancta Crux 52 Mar. 53 54 55 56 57 58 Vita. Mar. Mors. Mar. Religio. Mar. 59 60 J us tit ia. Mar. 61 Veritas. 62 Mar. 63 64 65 Gratia. Mar. Gloria. Euge pura, tota miranda, nescia mall, V. M. Clemens V. Maria nata ut pura Dei imago. Deipara sum inventa, ergo Immaculata. Laude ii Reginam spera aut aram vocant. Magna spera a Domini et V. Mariae cultu. Tu area munda, ave, amoris igne impleta ! Me ama, dilectio una prasmagna virtus. Area de Sapientia Virgo, lumen amatum. O Sapientia vident, clara gemma, aurum. Grata ea anima clare ipsum Deum novit. Magna Deltas ! per cultum ea novi, Maria. Advena ! pete a Maria consilium gratum. En ea amat aptum consilium grave dari. Vis mea perraagna nota Dei cultu Maria ! Alma superavit omnia ac grate in Deum. Perge laudatum nova scientia Mariam. Per votum Maria scientia laude magna. Num amata Virgo cara pietas, lumen Dei ? Pia clara et de Numine amata sum Virgo. Domina grata, et speculum vitas, Maria. Non amas ? Time age : par Dei cultu, V. Maria. Num vi ac morte Agni Dei superata mala ^. Tu loca spem tuam in Regem a divina ara. O Sempiterni alumna, M. cara vita gaude. Gaudet anima clarum sapere omni vita. Non time culpari, sed ama, age ut V. Maria. Ama jam ne pave : grata mors in Dei cultu. Num Religio amata, servata mundi pace } Magis placita munera aevi, donum arte. Ave, M. Regina mundi tam justa ope clara. Perge, lauda, nam veram justitiam cano. Num Veritas, amor Dei Magni a pace luat .'' Veritas odium parit : ama, cane ; Angelum. Num super omne alma gratia Dei, ac vita.'' Ave, Dei gratia plena sum, natura mico M. Ama, ama in vita gloria Supernum decet. NOVUM 1 66. Mar. 67. Pax. 68. Mar. 69. Ordo. 7o. Mar. 71- Gaudium. 72. Mar. 73- Amicitia. 74- Mar. 75- Flos. 76. Mar. 77- Decus. 78. Mar. 79- Eden. 80. Mar. 81. Majestas. 82. Mar. 83- Laus. 84. Mar. 85. Hymnus. 86. Mar. 87. Victoria. 88. Mar. 89. Salus. 90. Mar. 91. Triumphus. 92. Mar. 93- Sol. 94. Mar. 9S- Luna. 96. Mar. 97- StelU. 98. Mar. 99- Angeli. 100, Mar. TEST AMENTUM ANAGRAMMATICUM 137 Ama nempe una Dei tam virtus ac gloria. V. Mariae gratia, munus in pacem de alto. Summa pace orta V. M. ut Angeli in ara Dei. Ordine, usu vitae, re magna palam micat. Ite, cum Ave sum palam ordinata Regina. In summo caritate plena, gaude V. Maria. Nova per majestatem, in gaudium clara. Ast num valet pro amici anima gaudere ? Amat Numen, pro amicis agere laudavit. Maria ut Viola, dura gemma, pace nitens. Pulcrae vitse gemma, rosa Numini data. Prima jam vita, ea decus Angelorum nata.* Decus amo, per Angelum invitata Maria. Eva in Paradiso ! num male gratia tecum 1 Casli gratia ! ipsum Deum non amaverat. Te puram colimus, en amata, diva Regina ! Numen amatis, apta vera cum gloria Dei. Optima tu Virginem lauda, nam ea sacra. Laus Deo ! en V. Maria per amictum agnita. An metius } Carmine plaude, Virgo amata. Vita mea cano gratiam, laudem Super ni. Ara, palma, victorias signum ante Deum. Super malum enata magna Dei victoria. Cano, Ave, Maria, salutem mundi peragit. Regina mundi salutem orta pace amavi. Gaude victoria, nam alma item superna. Aula Diva, tempe ima. Sanctorum Regina. Una per gratiam, Dei manu, Sole amicta V. Inde a gratia, vita, supernam amo lucem. Nite, Luna, amo, V. Maria ! dum specie grata. Vide Mariam, ut orta Luna specie magna. O magna V. Maria, nam ut Sidera pie lucet. Cara de Sapientia Virgo, lumen amatum. En una tam pulcra imago Dei est V. Maria. Vita sum uti palma decora, Regina. Amen. So printed : but omit ea and read enata. 138 BIBLIA ANAGRAMMATICA This is certainly a most remarkable piece of work, in whatever way we look at it. For an Hungarian priest to set himself down to such a laborious attempt in the present busy and practical age is what we should least expect. And then he has succeeded so remarkably well. Thousands- and tens of thousands of anagrams had been composed on this same special theme and on the very same words. One would almost suppose the mine exhausted as far as real and appropriate anagrams were concerned. But our modern Hungarian was able to hold his own against the very best of the past-masters of the art. This fine piece of anagrammatic work was written in 1869, so it is possible that the writer may be still alive. II. ANAGRAMMATIC LIVES COMPOSED ENTIRELY OF THE LETTERS OF THE SALUTATIO ANGELICA There are many lives of kings, and saints, and bishops, and other notables, composed wholly out of the letters of their names, one anagram after another being so suitably constructed, that when they are all written down in order, we get the life of the person intended, from his birth to his death, admirably expressed by the successive anagrams of his name. To do this well is a very difficult task, and it is next to impossible to write a good anagrammatic life of any kind, unless the programma, or the name on which the life is to be constructed, contains a good many letters. The more letters the original contains, the easier does it become to frame the life. I suppose the fact of there only being 3 1 letters in the Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum, was one cause of there being only a single anagrammatic life of the Virgin, and that a very short one. The author is one of the neatest masters of the art known, viz. Pompeius Salvi, who made such excellent responsive anagrams to short texts in the Psalms, and also composed a most excellent rhythmical quatrain on this same programma of the Ave, Maria. We shall come to this presently in its proper chronological place in Section III., but in this present section we have to deal with anagrammatic lives only. Here is Salvi's on Luke i. 28 : — NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 139 Programma. ave, maria, gratia plena ; dominvs tecvm. A^fAGRAMMATA CIRCA VlTAM B. V. M. FORMATA. Jam valde pia est cum Anna Matre Virgo, Magna vilium amica Deo praesentatur, Jam mage Almae nunciatur (o !) partus Dei. Nupta Dei Mater alma ac (en majus), Virgo, Visita Cognatam ad aurem jure plenam. Alma tua viscera, omni pia, Deum gerant. Mater inviolata, Agnum ac Deum paries, Si area, due Parem Angelorum, ita vitam, I, cara Mater, Panem vivum Angelis dato Matuta veni nee gravida Solem pariam ; At secundum Evangelia tam mira pario, Tu pia ac una Diva generas Immortalem, Tu digna, aio, tu cara Emmanuelem paris. Nata pace dium germinavi Salvatorem, Diva summe clara in purgatione manet ; A Lare in ^gyptum is cum nato ad aurem In Calvario gemis apud natum et amare. O mea cura ! gladius penetravit animam In petra, Magdalena, semivivam curato. Ulnis cape Natum, o jam diu aegra Mater De tuo Jesu plangant cum Maria Marias, Eia cum Alumnis grata adero Pneumati Super Caelum animata adit Virgo mane. Empireum canit seu adorat Agni Aulam Die vivat semper Virgo alma nata. Amen. Plura nova diceretn ; at jam sat egi manu Ita i Laus Deo cum Agni pura Matre. Amen. I40 BIBLIA ANAGRAMMATICA III. PURE ANAGRAMS IN PROSE AND VERSE ON THE FIRST SIX WORDS OF THE ANGELICAL SALUTATION Luc. i. 28. Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum. The earliest anagram that I have been able to discover on these words, so famous in the history of the anagrammatic art, is a solitary one in an Italian book dated 1620, and therefore more than forty years earlier than that very notable fly-sheet of 100 anagrams composed by the blind dependant of Cardinal Julius Rospigliosus in 1661. It was undoubtedly the bhnd and poor devotee, Joannes Baptista Agnensis, who first showed to the theologians of the Church of Rome the effective use that could be made of anagrams for the purpose of exalting the purity and special privileges of the Virgin Mary. He soon found many devout Catholics, and many divines much more learned and of higher position in the Church than himself, who were eager to carry forward and extend his laborious literary device. Among these the Franciscans were especially active, for that popular order held very high views on the subject of the Virgin's absolute purity, and were anxious that the views held by Duns Scotus, the great luminary of their order, should be stamped with the official approbation of the Pope, as Head of the Church, rather than the slightly different view of St. Thomas Aquinas, to whom all the Dominicans submitted themselves as the greatest theological champion of their own order. I will therefore simply say that the first anagram on these famous words remained for forty years like a solitary boulder on a wide plain, and no one thought of either moving it or utilising it. Moreover, it was by no means a striking object, nor yet one of special beauty, such as appeared in great numbers later on. Neither was the controversy about the Virgin's Immaculate Conception so burning a question in 1620, when Angelus de Omineis, an Augustinian prior of a convent at Firmo, wrote a new treatise on anagrams, containing 152 specimens NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 141 of his own invention, but only two Biblical ones, neither of them below the average, and the first above it. ( I ) Salvator Jesus Christus = Sator : Tu es hie Vir lassus ; and (2) The exemplar primum of our present theme : Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum. Salve, Mater pia, gnara, num mi Vita ? Doce. The book will be found in the Bibliography duly collated, as has been done with all the rarities as far as possible, and placed under its date of 1620 in chronological order of publication. All the various books, from which I shall now proceed to give selections of anagrams on the first words of Gabriel, will also be found duly described in the Bibliography, each under its date, except J. B. Agnensis, 1661, who, on account of his greater importance, both bibliographically and anagram- matically, is placed first of all. We begin, therefore, by presenting the first ten anagrams from the broadsheet which contained the blind man's first hundred in 1661, then a few from the 1015 which he afterwards printed at various times during the next four years. Then will come, following close at his heels, Turrius a Luca in 1663, and Pompeius Salvi in 1665. These two, having the use of their eyes, were able to do very elaborate work, and to produce some very excellent and difficult specimens in verse, which the blind " Father of Anagrams " never reached unto — but still neither Turrius nor Salvi can rob Cardinal Rospigliosi's faithful servant of the credit of starting a very curious line of theology, which certainly had an appreciable effect on one very disputable dogma of the Church of Rome. Of Turrius and his book, I am glad to say, I have given my readers a pretty full account, under his book in the Bibliography, and also of Salvi and the succeeding anagrammatists as far as could be found out. .Without further prelude I introduce Agnensis, Turrius, and Salvi, a trio very hard to beat on their own special ground. 142 BIBLIA ANAGRAMMATICA Luc. i. 28. Ave, Maria, gratia plena; Dominus tecum. Anagrammata. 1661. J. B. Agnensis. Pura unica ego sum, Mater alma Dei Nati. Deipara inventa sum ergo Immaculata. Pia, Munda, Justa, Alma Creatorem genui. Ego aurum nitens, Immaculata Deipara. Ego mitis, Pura, Immaculata, Veneranda. Margarita Cceli sum ; nivea apte munda. Sat pura e malo Adami, Increatum genui. Una semper Immaculata Virgo Dei Nata. Deipara auguste Immaculata nominer. Area pura Nati Dei, eum tegam almo sinu. The above are the first ten of the first hundred of this very productive crop. I am thus able to offer to my readers a tithe of the first-fruits ; but, after this propitiation, I am afraid the demands of space will oblige me to oflFer a much less proportion in many cases, but I will always give the best quality I can. Next follows a round dozen from the residue of the assets of this first pioneer, which residue, as previously stated, was 1015. Cano Reginam jure tutam e lapsu Adami. Reginam videtis a nota maculae puram. lo, Regina, pura munda et immaculata es. Adeamus inviolatam ac pure integram. Omnis lingua eam puram a reatu edicat. Adinventa semper Immaculata Virgo. En pura a malo, mira genuit Sanctum Dei. Agna Diva in utero Immaculata semper. Magna Deipara, unice tuta e morsu mali. Te puram sine macula genitam adoravi. Roma ! En Diva Parens Immaculata viget. Agnita pura maculas a Montium Sidere. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 143 The last two anagrams are of the nature of an appeal and en- couragement to Rome and the Pope, for the allusion is to a Decre- tum of Alexander VII., which was considered very favourable to the views of the Franciscans and others who wished the dogma of the Immaculate Conception of the Virgin to be definitely pronounced de Fide as long ago as the middle of the seventeenth century. The family arms (heraldic) of Alexander VII. were mountains and a single star above {Montes et Sidus), hence the ingenious phrase a Montium Sidere. Next enters Turrius, with his wonderful Hexameters and Penta- meters ! Luc. i. 28. Programma. Ave, Maria, gratia plena; Dominus tecum. Anagrammata. 1664. J. Franciscus Turrius a Luca. (Selections.) Idyllium Anagrammaticum Heroicum. [All Hexameters.] Dedicatio. Canto mire Puram a vae lugentis Adami. Aula Dei Summi, Pura Agni, te cano, Mater. Da lumen menti, pia Musa, et cara Virago. I gaude, tarn Mater in omnia secula Pura. En pia magna micas : lo, laudetur, ametur. Aio Pura malam nescit, gaudete, ruinam Ac ita manatam laudemus origine pure. O Regina ! Dei Templum manat, sacra, viva. Lauda. Virus earn Pomi, nee tangit amare. O Mulier sane pure data magna micavit ! Alma Dei sum Mater in Eva cognita Pura, 144 BIBLIA ANAGRAM MATICA Et non sum maculata Dei jam Regia Pura. O Diam ! clamant Juvenes, tam Regia Pura, Vi clamate Patres ; amen, i, munda Virago. Adam Pura viget mire, macula sine nota. Enitet Aurora summe pia lucida magna, Emicat en almi Gnati Domus Aurea Pura, En ea sacra Dei Virgo multum pia manat. Amen a macula rapuit merito Deus Agni. Ignoravit Adse culpam nam Mater Jesu.* Nae Puram genitam laudet Maracius, lo, Eia Maraci dent gesta volumina Puram. Calvia divinant, o Puram gemmea serta Agnensi calamo vidi, ut Mater mea Pura. An culpam Matri damus ? eia Jure negato. Amen pura malo digne servata micavit. Elegia Anagrammatica. 1664. TURRIUS. [Hexameters and Pentameters.] Dedicatio. Immunem plaga canto eia Turrius Adae, Immaculata viret Magna Parens : video Erige me, Puram cano, sta, da lumina Vati, Et jam Virgo palam, tu veneranda micas. O Regina Deum nae tu paris Immaculata ! Dempta una e macula mira Virago nites. Dita, mire pura, velut si Magna Camoena, Et lumen da animas, Virgo sacrata, pium. Tu Regina manes : impura malo cadit Eva. O genitura Deum ! Nae Immaculata paris. * J. B. Agnensis has the prior claim to this fine anagram. Possibly Turrius made it independently. In any case it is worthy of remark how few duplicates occur in the many writers who have composed anagrams on the Angelical Salutation. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAM MATICUM 145 Tu Caeli Porta, Una Dei, nam Regia summa ; Regia Pura est : jam non videat maculam. Amota vere macula nitide pans Agnum, Ad vitam alma venis, cognita Pura mere. Igneam, ct en Puram laudat Maracius, lo. Et vidi : Pura es Calvl Anagramma monet Servatam macula digne novi, pia Mater. Ignea, munda viris pure et amata colam. Luc. i. 28. Programma. Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum. AnAG RAM MATA. 1665. PoMPEIUS SaLVI (Selections). [A Rhythmical Quatrain ! *] Mater pia, lucis via, una Mortem denega. Eia, duram pone curam ante, simul agita. I-amata, nee plagata morsu, Divi munere, Dei Nata ei grata, pura ac summo lumine. [In praise of the advocacy of Duns Scotus.] Visne anagrammata .'' De puro multa jeci Evas angori Duns Immaculatam rapiet. E Dunsii calamo Magna pura erit a metu. I Duns e Regina maculam iras amputate. Veni Scote et muni Mariam a dura plaga. Ita Duns integre a Maria culpam amove. I pugna in adversatorem Immaculatae, A lege communi, atra via. Duns eam rapit. Eia, Duns ait, nemo gravet culpa Mariam. * This Quatrain deserves a second reading, both to catch its assonance and structure, and to be able to grasp the immense difficulties overcome in producing it. 10 146 BIBLIA ANAGRAMMATICA [The Virgin conquers the Powers of Hell.j Ego mundula Satanica vertam imperia. In re ut acies ordinata a me Lupum agam. Arnica viva, grata dentes rumpam Leoni. Nata pia ausu vigilem teram Draconem. Conata Anguem elidam paritura Jesum. Tu rugi, Pluto : sana Dei arnica remaneam. Audite : acerrima vilem pungo Satanam. Pura Mater invado vi Satanicam legem. Serpentem diruo, ac magna mala vitavi. En data arnica vilem Anguem prostravi. O pia Immaculata Averni Regem tundas. Voraretne Lupus Agnam ita Dei amicam ? [The Virgin's Peculiar Privilege.] Eia age plasmatorum unica munda erit. Audin' tu Maria .'' rapta es a communi lege. Unica Jesu Mater tam digne pura a malo. A natis Adam unam actu puriorem elegi. Non eget jam lavari, dum pura est Arnica. Ait Alma : sum pura ; non egui arte medica. Eia : dico maturum granum ; at sine palea. Luc. i. 28. Salvi. [The Heavenly Planets take up the Wondrous Tale. J Evam divam magis, puto Cseli enarrant, Maria pede cornutam agit Lunam, vas ei. Via et magna poli Dea * Mercurium sanat. Age clama, at pius, Veneri dominaturam. Vive Sol, ac paratam Agni Matrem indue, Tu Mars a divina voce tempera maligna. En Magnum Jovem clara vi Dia praestat. Saturni tempora legam ? ea Diva vincam. * Diva temperat. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 147 [The Constellations also.] Earn Evam admirantur, puto Caeli signa. Vigen' Aries ? Cornua apud Almam amitte. 'Ayi'a in carne pie elatum domas Taurum. A Geminis Amato tua duplicare munera. Eia dea * sua premat lingua Cancri motum. Si rugiet ad Canem Leo, vanam puta iram. Mi Deus : una Virgo alteram amat in pace. A me multa Scorpii venena, ut dira agam. Deponam nae lasvam Sagittarii arcum. E te omnia Capri mala, uti dura negamus. Ea re Piscium avertat maligna a Mundo. In Astrigerum Cslum paten' Adamo via ? Pura mage Crystalino Eva diva manet. Ea una clare gaudet Primi Motus anima. Empireum canit, seu adorat Agni Aulam. Die : Vivat semper Virgo alma nata. Amen. And then Salvi ends with this valedictory anagram to his book — Ita i. Laus Deo cum Agni pura Matre. Amen. Next follows : 1 67 1. Leonardus Nutius. This angelical anagrammatist, who hails from Naples, was a much lesser luminary than the three already noticed. Nutius composed just- thirty-nine on the great theme. Why only thirty-nine.'' Possibly he thought "forty stripes save one" a sufficient penance to go through. I certainly will not believe that he did it in honour of the Thirty-nine Articles of the Church of England. In this case I cannot offer an exact tithe of selections, so I will be liberal, and quote*four : Salve : Te puram in anagrammate judico. Eia Domina, en calamus Te puram arguit. Age, o Tu Area a mala putredine immunis. Diva et Immaculata : parias ergo Numen. * Diva. HS BIBLIA anagram MATIC a These are very good, and the rest are quite up to the general average. Unfortunately, I have to accuse this ingenious gentleman of petty larceny, done unconsciously I hope and believe ; but the fact re- mains that the best anagram of the whole budget of thirty-nine is cribbed from the poor blind Agnensis, viz. : Adae culpam ignoravit, nam mater Jesu. I am pleased, however, to add that this is the only case of plagiarism which I have noticed in the many thousands of anagrams which have been put forth. How people managed to avoid making an anagram that had been already printed by some one else is a puzzle to me, for they could not possibly in later days know all the anagrams already before the public. This loophole is, however, hardly available for Nutius, for at least as an Italian anagrammatist he ought to have read the famous first-fruits of the art, published during the previous decade, and thenj when he saw his best anagram there, he ought to have crossed it out here. Luc. i. 28. Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum. Anagrammata. 1672-1680. Laurentius Baptista, S.J. 1. Unam Te Clemens puram aiat, Dia Virago. Decas e sacr. Hymnis, 1672. 2. Alme Te Puram, Diva, aio carmine Gnatus. Decas Mariana, 1673. 3. O Eva indemnis, grate pura, immaculata. 4. In te nee macula est Adam, mi pura Virago. 5. Prima auge ctno, Mater Divina, Salutem. Decas Sereniana, 1680. 6. Tu digna amari a mente, ceu Polus a mari. Decas e sacr. Hymnis, 1672. 7. Una veni Amiga, grata Rosa, Templvm Dei. Decas Mariana, 1673. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAM MATICUM 149 The last two are Iambics, the others Hexameters. Cam in 5 refers to the author, then fifty-five years old. These seven are the only ones made on the Ave by that most laborious of all anagrammatists, Laurentius Baptista, S.J. (See Bibliography.) Luc. i. 28. Ave, Maria, plena gratia ; Dominus tecum. Anagram m ata. Pierre de St. Louis, Carmelite, 1672. Nigra sum. At Janua Cceli demum aperta. Amica pia et Rosa grata, Lumenve Mundi. Gemma Vitis in ea clara Domu pure nata. Virgo clemens pia miranda, Eva mutata. Regia summa Patrona, Clientem adjuva. Virgo meum lumen, pia et sacrata Diana. Ira placata rigidum mutas Evae nomen. O Musa, jam ad te levia carmina pergunt. Area mea totiusve Mundi ampla Regina. Mater Carmeli. In eo, pia, munda, augusta. Magna diu semper, Carmeli o Janua Tuta. In Te valida via, magna sperat cor meum. Amate prodigium naturas sine macula. Semper inviolatam, argute canam. Audi . Gemma tuis pie cara, in Domu Lauretana, Jam tum via miranda per angelos vecta Permagna Domus aurea in alta emicuit. Vera, Alma Domus Agri Piceni tuta mane. Amica ad te unam, jam Peregrinus volat. Tu Dia, quam Pia, ore angeli arcanum sume. Sanctuarium^alDei meijAngelo paratum. Eia, Pia, Caram Mundo genitura salutem. Ea pia, edita Regula omnium sanctarum. Virgo casta Diana Emmaiiudem rapuit. 150 BIBLIA ANAGRAMMATICA Alma Porta jam antea Decus Virgineum. Summa Diva ac Virgo plane intemerata. Tam magna Deipara, una te jure colimus. Via mea, Paradisi gratum Lumen, te cano Intus a gaudio camera impleatur. Amen. Mater cujus amaritudo ei plane magna Elucens Virgo, tu jam pia Mater amanda. In Amanda vivam ego. Petrus Carmelita Mea Virago Lauretana est prima mundi. Mira simul et pia, erga Numen advocata. O Luna magnum a Dei pietate sacrarium. O Unica sanave Margarita, Dei templum. Summa Regina Poli, tute ac jure amanda. Tu Regia, non Eva prima, sed Immaculata. Sum Luna Picena amata, Virgo Mater Dei Tu mea ardua ara, olim in Picenum gesta. O veri Dei Munus, Palma, caritate magna. Alma vere Integra, Pudica. Nos jam muta. Due Regina et viam tutam sine malo para. Num pia amata, et sacra Virgo de Lumine .'' Eva intacta Deum jam paris angelorum. Ita amata parens miraculo Deum genui. Ardua sancta pia meum Genitorem alui. Tu pia amica Mundo. Salve Regina Mater, O augusta mire pia. Nunc Dei Mater alma. Ipsarter magna aut nimium decora. Vale. Optima, cara Mater Numinis. Vale. Gaude. This very eccentric Carmelite who framed the above fifty-one ana- grams, and the first anagrammatic dialogue in Part I., some pages back, has been presented entire, and not tithed. The reasons of this special privilege are that he is rare to a degree, an " original " here and always, and the specimens above have been picked out, for the first time, from difFerent parts of his work, for which, and for more about him, see the Bibliography. We next come to three Poles in consecutive order, bearing names NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 151 very unfamiliar, I should say, even to that fortunate army tutor who won the Grand Prix in The Times' Encyclopaedia Stakes. Whoever heard of Klimecki, or of Wegrzinovius, who, I suppose, was called in his family circle WegrzinoiFsky, or Wegrzinowsky, or We-grin-a-whisky, or some such euphonius name ? How many people living have ever seen or heard of the great folio of Nieszporkowitz, with its 3000 metrical anagrams on the well-worn programma of the Ave, Maria, and yet all new ? M. Estreicher, the famous Polish Bibliographer, only knew of one copy, as he told me some time ago, and that copy was in a private library at Cracow. I wrote a civil letter to the owner of the hbrary, asking for details and mentioning the name of M. Estreicher. To my surprise and joy, I received the book itself by return of post, for my perusal, with some courteous remarks and a postscript saying that, if I cared to send Creeny's Incised Slabs of the Continent (or some such title, for I have forgotten it precisely for the moment) in that case I might keep Nieszporkowitz altogether, and for his own part, he would be pleased with the exchange. I did not happen to know either Creeny or his Incised Slabs, but I very soon found them both out ; for a joy in front urges us on nearly as speedily as a fear behind, and if ever I went alatis pedibus to the Paradise of Bloomsbury, to consult the Great Catalogue there for Creeny, I went so that day. I found out that Mr. Creeny was alive, and in Crockford, and living at Norwich. I very soon had the book, and packed it off to Cracow with the least possible delay ; and we both thought (for he wrote back in ecstasies about Creeny) that we had done a capital thing for ourselves. That is how I got my unicum, and that is how I wish all exchanges could turn out. But the three Poles are waiting. I therefore shall introduce them and their anagrams in chronological order. 1688. Reverendus Frater Christophorus Klimeccius, Ord. Mi- norum Reform. Provin. Minoris Polon. S. Th. Lector. He has with him two bundles {fasces) containing thirty-four anagrams each, and all put together two and two, like unto kippers, or the way some of the animals went into the ark. There is this difference, that the contents of the Frater's bundles are tied two and two by their heads, which, stranger 152 BIBLIA ANAGRAMMATICA still, seem to consist of technical terms of Scholastic logic generally quite opposed to each other. These contradictory heads seem to carry us back to the Middle Ages, and to the famous sic et non of Peter Abelard. He brings sixty-four anagrams all neatly tied up, but these are far from being a tithe of his produce, for the books by him in my possession hold 2830 specimens. Luc. i. 28. Ave, Maria, gratia plena; Dominus tecum. Anagram MATA. Fascis I. 1688. Klimeccius {Me s sis Liliorum). Nego maculam in vita, semper Diva rata ; Cedo ausu Marte, Mater lumini pia Agna. Distinguo acumine mala a pura Matre. Transeat malum a pia, a Virgine eum Deo. Prius a me data in novam gratias lucem Post jam vive, Agna Mater clare munda. Prius ordine Tu electa, i ama, ama Agnam ; Bignitate prima, caelo summa, una vera. Re o tam pura Immaculata sanguine Dei. Ratione peculiari summa, magna ut Dea. Natura sat pura lucida me Agno, me, me, i, i. Tempore luci das naturam, mi Agna viae. Genere Divino clamita, amata, pura sum. Specie tua, amor i, almum regna, diu nata. Directe nego malum pura amata invisa. Indirecte signo Eva parva malum amat. Reduplicative mire, summa Agna a Nato. Terminative magna celso, i pura vadam. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 153 Positive re unda, re magna Immaculata. Negative maculata, rues in primo Adam. Communiter ita Evae pars, in gula Adam. Singulariter pia canet, amove Adamum. Speculative Agnum Adami, e natu miror. Evidenter ]a.m clamat Agna, lo pura sum. Materialiter pasco mundum Agna vias. Realiter Eva pacis Agni amo mundatum. Modaliter nata anguem superavi mica. Virtualiter summa a pane, dica me Agno. Radicaliter Magna, una pie summa ovat. Eminenter Casta, Pura ovi, liga Adamum. Univoce Dei Alma gemma, sana parturit. Analogice summa et pura Adae, i Trinum. Identice Tu Amor, summi Agna, Lea pura. Numerice agnita summa Deo, i lata pura. Fascis II. Generice pura amata ludo intima Musa. Logice Tu, idem innate summa pura aura. Distincte Maria gemma alvo pure nava. Indistincte lego uvam amaram, ea pura. Ut sic nata Agna mire pura, ea odi malum. Ut tale odi, amarum enim Agni pura esca. Mediate Agno, re pura, sinu Immaculata. Immediate Agna nos rite pura a macula. Complete Divina sum Regina, una amata. Incomplete Viri-Adas sum Agna natura. Causaliter Agna panem mirum vias dat. Intrinsece da almum. Aptum, i Eva togata. In actu primo Maria veste valde magna. In actu altero magna summe i vade pari. 154 BIBLIA ANAGRAMMATICA In Agno stgnato per Adamum vere Alma. In elicito Agna, purave. Mater sum Adam. Relative Dea Agni, matura, pia, communis. Simpliciter munda, viae Agno re amara. Copulative Dea Trina, mite summa Agna. Disjunctive pomum ama, re Agna, re alta. Actu alteri pura, Deo enim jam sum Agna. Potentia Dei uniam carum, arguens mala. Primario en Tua Agna, mi Deus actu alme. Secundaria agnita, Evam primam levat. Naturaliter agam, summa pace Dei unio. Violenter sum Magni Dei, pura ac amata. In se Area vias almi, porta Agnum Deum. In alio Tu pacta summa, re vera, me digna. In communi partu a Te Adam Eva Regalis. In particulari magna sum Eva, meta Deo. Unitim Agno et Adas, jam clare pura sum. Divisum Tu pura Agna, contere mea mala. Ama Jesum Virgo dilecta, nam ante pura. Partu Scoti nivea, ama rem dignam vale. Next in order I introduce : 1701. Prater Ambrosius Nieszporko- witz, whose titles and works are given fully in the Bibliography. He holds the record for the number of hexameters and pentameters he has produced from the thirty-one letters of the Programma Angelicum. His folio contains 1500 of each, 3000 in all; and no other master of the art has got anywhere near him, the second place being held by Turrius, with 429 to his credit. This is an immense gap between the first and second winners. It is " Eclipse first, and the rest nowhere." It is true that Lucas de Vriese about this date produced 3100 in his Metamorphosis Angelica, and Klimeccius in different works 2830; but these anagrams were all in plain prose, which is much easier. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 155 Luc. i. 28. Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum. Anagrammata. 1 701. Ambr. Nieszporkowitt (Selections). Tu Magna Dei Mater Prima Unica, salve ! Romae, audis, Puram Te mea lingua canit. Tu Regina Sion mea, tarn mea lucida pura. Vince mea ut Virgo, mala Parentis Adam. 1 mea Tu Virgo, sine culpa. Mater amanda. Mater Amica Dei, en tam gravis una lupo. Gemma Dei, Tu laus o Tu Pincerna Maria. Vera Maria lupo Tu Agna timenda mices. Virgo Nata Deum paries en Immaculata. Lumine Magna Dei Tu Aurea Porta micas. En capis aio Deum Tu Lumen grata Maria. Nam Tu mira Deum en lasta Virago capis. I pia Tu manas, mea Mater, Dulcor in auge. Eva mea, ut Domini Gratia Pulcra manes. Tu mea, Tu mi Diva manes a Pignore clara. Et Virgo maculas pura et Amanda nimis. Audis : Agna mica mea Tu, ter Pura, Monile. Immaculata vide o Integra pura manes. In Te (tam pura es) video Miracula magna. Eva manes nimium Pulcra ita grata Deo. Gemma venis, o Nata Dei, Tu Pulcra Maria. Vita veni, o Lucem da Patris Agna meram. Lumen Ave, Patri Decus, o mi, Gnata Maria. Eja ter o magna, et vincula rumpis Adam. In Te Salvator Mundi, Pia, Carave Gemma. Viva manes ; lacta, o Integra Prima, Deum. 156 BIBLIA ANAGRAMMATICA O ample mea grata, vide, Tu Nmninis Area. O munda Ana., in Te salva, age, mi Pretium. Area malum vita, Dragonem sterne pia vi. Alma Draconem Tu (vivis) ita, Agna preme. Vinea pura metus, Dilecto, magna Maria. Summa Maria age, ter condita vina plue. I now introduce the third Pole : 17 10. Frater Antonius Wegrzinovius, Ord. FF. Min. Reformatt. Sanctas Theologiae Lector. His Alphabetum ImmaculatcB Conceptionis is wonderful for many things besides its anagrams. He takes every letter of the alphabet and gives four anagrams to it. I can only find space for A, B, C and T, V, X, Z ; but this is a better allowance than most get. Luc. i. 28. Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum. Anagrammata quibus Nomina B. V. M. elucidantur alphabetice A F. Ant. Wegrzinovio, 1710. A. Arbor sine verme. O vere imputride Lignum, ac sana amata. Lignum sine verme ; at cui parata .'' Adamo. Lignum sine verme, cito adamata parva. Notes Adam : Lignum vitas pulcra Maria. B. Balsamum sine mixtura. Dimana mage nivea, mistura procul a Te. Unguentaria res, apta mi Adamum Coeli. Eia Maria ad prima Unguenta, Sol tecum. E prima olea, Maria cum unguentis data. C. Columba sine felle. Ales amaritudinem ignara, pacem ovet, Avicula generosa, etiam ramum pandit. Maria avis data egeno, purum mel can it. Avis pennata Immaculata, re giro Deum, NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAM MATICUM 157 T. Thronus sine horrore. Pange Thronus Dei Maria, ea Immaculata. Thronus Agni Dei Maria, en caelum aptum. In Sedem puram Agno lecta Maria, vivat. Ama pacem : Maria velut Thronus Agni Dei* V. Vinea sine labrusca. magna alma Vinea Dei, septa cum turri. Vinea Dei Patris, magna amorum luceat. Uva alme graviter, ac optime dimanans. Aurea vitis prodit ; mane maculam nega. X. Xenium sine defectu. Divina Gemma ter pura, sejuncta a malo. Cum pignore sum Isete nata, Diva Maria. Tu actu pura, magna Maria, Monile Dei es. Amet Mariam ; una aurea pignus Dilecto. Z. Zabulon sine tribute. Maria a mane in partu vectigal Deo sum. En Adam agricola it, seminat purum vae : En Maria pura docta, a lege tua immunis. 1 Adam ne oneres Mariam gutta, culpa, vi. I next come to a Belgian named Lucas de Vriese, who held the good position of Abbas Ccenobii Dunensis. I saw his unpublished manuscripts at Bruges. He and his books and manuscripts are noticed in the Bibliography. He arranged all his anagrams in the shape of an acrostic on the programma, as in the one here given, each acrostic taking up one page of his little book, and containing thirty-one anagrams or lines. The book had one hundred pages, and therefore held 3100 anagrams. My selection is page 81, and is called the "Echo page," as the first word of a line is the echo of the last word of the line preceding. The remaining pages, 82-100, contain 589 anagrams, all ending with Immaculata, except thirty-eight, where the acrostic demands C or L, which consequently excludes Immaculata. * Thronus with its h makes three of these imperfect. 158 BIBLIA ANAGRAM MATICA Luc. i. 28. PrOGRA M MA. Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum. Anagrammata. Echo. 171 1. L. DE Vriese. A macula ter munda, ita per omnia viges. V iges, enormi mulcta Adami pura enata. E nata Malis pura vige, ac merito Munda. M unda Mater emicas, o pura Geniti Aula. A ula Dei micat, nota summe pura, Regina. R egina, o Tu pura macula, et Dia Immensa. I mmensa, o Tu diva integre pura ac alma. A Ima ter unice pura Summa io Dei Gnata. G nata Dei, pura es communi a Mali reatu. R eatu magno pura, micat sine lue Adami. A dami sine omni macula pura, rege tuta. T uta o pergas alma ac nimie munda jure. I ure mero Genita munda a culpis, Amata. A mata veni Summa Regina, delicto pura. P ura et ter divina o gemmas, Amica luna. L una pura (mira dico) Agni Stemmate Eva. E va, i matris culpa e gremio munda nata. N ata maledicti pura, o vere Summi Agna. A gna Coeli summa, et Avi ter pura damni. D amni tu pura Regia es, et a macula omni. O mni reatu, ac Avi plagis e matre munda. M unda tu pia merito maculae es ignara. I gnara culpse mera, o Summi Tu Dei Nata N ata Pura Medica, et gloria Summa veni. V eni multa munda, Pia et a gremio Sacra. S acra nimie munda, alme pura vige tota. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 159 T Ota piaculls munda mera, germina Eva. E va o simul prima et munda genita, Cara. C ara, imo Summi Nata, et digne pura, vale. V ale, o mendi pura Mater, ac Vitis Magna. M agna, o sic pura ad literam, vive. Amen. 171 1. Lucas de Vriese, . in his Metamorf hosts Mariana. Luc. i. 28. Program ma. Ave, Maria, gratia plena; Dominus tecum. Anagrammata. 1726. Anon. O Eva Paradisiaca, tarn integrum Lumen. Imago mea Spiritu mundata lue carnea. Privilegium Esther, Aman ac vana domat. Renuit Agna casta edulium amari Pomi Exi Margarita penitus munda maculae. Arcam Agni mansueti alte puram video. Ccelum Divse Puritatis : en Anagramma ! Virgo sanie munda, aperte Immaculata. E Pace amata, Vas originaliter mundum. Redemta magno levamini, a turpi vacas. Mea Mali Agna : Deus tantum ea pulcrior. Ovis lactea, munda, ea mire Agnum parit. From Lusus in re seria (Anon.), Aug. Vind., 1726, 4to. Next comes Flaminius Dondi, or, as he anagrammatically called himself, Donino Fidalmi. His Conceptionale Biblicum Anagrammaticum is one of the greatest contributors to the various Biblical texts throughout this volume. He did not devote himself especially to the Angelical Salutation, as so many others have done. He also came late on the harvest field, and the best ears had been gleaned. However, he is responsible for nineteen; and to do him honour I produce them all. i6o BIBLIA ANAGRAMMATICA Luc. i. 28. Ave, Maria, gratia plena; Dominus tecum. Anagrammata. 1727. F. DONDI. Cum literarum adagio Eva ante spinam. Virgo manent Te servam piacula Adami ? Adame, non metuam retia Virgula pads. Magistra junior Eva mane Deum placat. Es Via Dei, Margarita, Manna et Poculum. Sine ruga e manu Dei Porta Immaculata. Secunda Eva Originalem amputat iram. Nego spinarum jacula ad Matrem vitae. Non legis a cauta Dei via Puram Matrem ? A prisca agonia Unam, ut Matrem delevi. Ad tam Puram vacantem Jesu Originale .'' Area tam magna in pretio, Dei vasculum. Edes tu Angelica Rota vim in Puram ? Ama. Eram Pura, ut dat me omnis Angelica via, Eja Communitas Angeli Puram deaurat. Eva peregrina an cum altis odium amat ? O Justa Diva ante peregrinam maculam ! Interest macula in Adamo ? Viva pergam. Eva Deipara mutas cantum originalem. Next comes a Jesuit, one of an order that appears very seldom compared with the Franciscans, Capucins, and Minorites, who have so richly contributed to this Biblia Anagrammatka. It is also the only anagrammatic book that I know of hailing from Mexico. The author, J. A. de Mora, was evidently a student of the literature of the subject as well as a producer himself, as appears in the Bibliography. He made 946 pure anagrams, all on this present theme. I select a few praising the Fratres Minores, the Jesuits, and ^gnensis, the first inventor of these angelical anagrams. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATIGUM i6i Anagrammata. 1731. J. Ant. de Mora, S.J. In laudem Fratrum Minorum. Tu Minores : ita gaude in me Pura ac alma. Minores me gaudeant : I uti Pura ac alma. I, age Minor : lauda unicam Puram. A te est. In laudem Societatis Jesu. Socii Nati, laudate Puram, vere Magnam. En Jesuana Religio amat ductam Puram. Jesuani auro pergent ad Immaculatam. A prole minima et munda, ac grata vives. Socia vi Nati laudat Magnam vere Puram. O Ignatiani ! Clamate vere Puram. Adsum. Ignea Proles muniat : amarum vae cadit. Ignatius canit almam : a Deo vere Puram. In laudem Joannis Baptists Agnensis, horum Anagrammatum inventoris. Joannes Te Puram ac Miram laudat. Vige. A luce Agnensi, i, Amati Mater, dumo Pura. Agnensi amato me, uti Puram, declaravi. This Mexican Jesuit is distinguished from all other writers in this collection by the fact that he adorned his anagrams by descriptive and explanatory poetry in his native tongue. It is this that enlarges his book to about 300 pages, and makes it much more interesting. To each of his anagrams, to the number of 400, he appends an Explicacion or descriptive epigram in Spanish verse of eight lines, and he deals in the same way with a Rosary of anagrams which he extracts from J. B. Agnensis. II 1 62 BIBLIA ANAGRAMMATICA Last of all, I introduce a modern Belgian parish-priest, whose manuscripts fortunately came into my possession very recently. He was a chronogrammatist first and foremost, and an anagrammatist after- wards, but some of his attempts are very ingenious. His name was Caris. Luc. i. 28. Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum. Anagrammata. Eva mea ! impugna Draconis retia multa. Virgo mea plane adamata virum nescit. Virgo da Palmam ! Vince, vi tere Satanam. Mater Agni, Te amo ; vi mali pura, secunda. Virgo canit : Tu Emanuel amas Deiparam. Mariae placeat ! Unigenitum adoramus. Eja Maria ! tantum decus Angelorum ! Ara Dei ! in versu te pango Immaculatam. An Diva, clemens, pura Virgo amat me ? Ita. Maria ait age ! Laudas Pium Nonum ? Certe. Area repleta ! an Gaudium es omnium ? Ita. Eva nos maculat, redimit e pugna Maria. Sacra Gentium Aula, Deipara, munito me. At ego in cantu Mariam semper laudavi. O Maria ! veni ; Caris panget laudem tuam. O tu angelica Mariae Puritas ! munda me. Ego late adnunciavi Mariam puram : Est. Saltate ; Ego puram denunciavi Mariam. Audi me in Casula : memento Gratia, Pura ! Memet mone in lacu. Audias, gratia Pura ! Me temno in Caula : Audis me ? gratia Pura ! Calvinismum antea perde, Virgo amata ! Caris magno et pura in laude amavit me. Caris ! tona metam dignam : Pura ! Ave. Vale. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 163 The devoted Caris also calls anagrammatically on many towns and states, and even upon the continent of Australia, to advance the honour and purity of the Mother of God. Austria ! I pange Matrem Dei Lunam voca. Antverpia ! Mariam digne voca Salutem. O Tungri civitas ! Lampadem venera, ama. Australia ! Matrem Dei muni, pange, voca. Osterlandia ! Pange Vitam ceu Mariam. NeapoHs ! Jura Regi, Earn a tactu mundam. Leodium ! Earn a partu cantas Virgineam. Gandavum ! I ! Cole Mariam, Estne pura .'' Ita. Lovanium ! Permite cantas : Gaude Maria. Ruraemunda! Gavisa Te Piam colit. Amen. Aelst ! Canta : Divam nive puriorem agam. L. J. Caris, 1854. The above form only a small selection out of my MS. and its anagrams on the Salutatio Angelica. There are more than 300, all pure and applicable, jotted down in the pages apparently just as they were composed by this devoted and laborious Belgian priest ; for the MS. is full of erasures and interlineations, and it seems he did not take the trouble to write out a clean copy. He seems at one time to have intended composing a small treatise on anagrams, for my MS. is entitled Liber Anagrammatum Carisii, and begins with a prose introduction answering the initial question, " Quid est anagramma ? " His remarks and method both follow closely, some- times verbally, the introduction to Selhamer's Tuba Anagrammatica, although Selhamer is not referred to at all. Caris clearly intended to write more, and, in fact, ends very abruptly with the 303rd anagram on the Ave, Maria, etc., and several pages are left blank. One would have thought that in these modern times no one would try to glean further 04 this field, when so many ears of corn had been previously gathered ; but Caris was not the last, and an Hungarian priest nearly twenty years later began gleaning again. He is in the first and hardest section of this field. 1 64 BIBLIA ANAGRAM MATIC A IV. ANAGRAMS IN ITALIAN We now come to Section IV., the last division of this curious subject, viz. the anagrams on the Salutatio Angelica (Luke i. 28) in other languages than Latin. Only two writers to my knowledge have attempted this. They were both masters of the art, and, being Italians, they attempted the feat in their own vernacular. One produced 450 anagrams in Italian, and the other fourteen only. I give thirty-six specimens from the one, and the whole fourteen from the other. Luc. i. 28. Ave, Maria, gratia plena; Dominus tecum. Anagrammi Volgari. Sto Eva ne giardin', ma Immaculat' e pura. Ruino Adam, Tu celsamente pura gia mai. E' nata Immaculata, angue impur' si rode. Reina, ma pura, 1' odi tu ? Canta : ami me Gesu. Vedi : ammanta me sovr' angelica purita. Immondi stiam ; Cara, e purga, e lavane Tu. Servata Immaculata Impegnera un Dio. Divin' amore segna Te pura, Immaculata. Erro un Adam : Tu piu eels' amante gia mai. Immaculata .'' m' e una verita di gran peso. E' Regina salvata da commune impurita. Area, ma pura, segna, ammette diluvi. No. S' Eva peri, non gia Tu Madre Immaculata. Alma giust' e pura, mai, mai v' e caduta. Da Vergine Immaculata sto prima, e una. Singolarmente pura, mai, mai, v' h caduta. Tu la mia cara Vigna, vite sempre monda. Su da r cor a me, et amami Unigenita pura. Va, ed in morte prega una si Immaculata. Tu pura, ne mai legata da comun miseria. Vai Immaculata, mai un dragon prese Te. Vien cara d' angue impur mai molestata. Nata un' Immaculata mi e guida ; sperero. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAM MATICUM 165 L' angue trovatami pura, smania, mi cede. Immaculata veniste purgar' Adam e noi. Tu caderne ? Tu alma si pura ? nego, mai, mai. L' Eva sen to mi cade : Tu gran pura, mai, mai. Giunta Celeste Dama, ma pura mai ruino. Adam cantami '1 viva : in me so purgare te. Gustaran me Immaculata, e priva di neo. In segno purita Eva Madre Immaculata. Da me Una, jugulata, morta nimica serpe. Mira me Gesu ma tinta da veruna colpa. Curavi me raga, e monda al prim' instante. Miratemi Sant' e pura, vacua d' ogni male. Mistero ! ne vai pura, degna Immaculata. I74I. BONAVENTURA DA S. RoSALIA. Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum. Anagrammi Volgari. Da mihi virtutem, Immacolata Insegna a me pure da virtu, contra hostes tuos. Come Virtu s' impegna a dir : Eva mai nata .'' Sdegni venuta Primavera Immacolata ? Misura Immacolata : N' avete piii grande ? Una Madre Immacolata piii sta Vergine. Si nega pura .'' Virtu emenda : Immacolata. Genera da Immacolata ; E piii sii tra Numi. Spargi un' aura mite d' Immacolata Neve. Serva Immacolata, Vita Pregna di Nume. Via Immacolata unta in Madre per Gesii. Mia unica Pura or dammi sangue e latte. Pura sta mai da Una vertigine .'' Come mai ? Immacolata, Pura m' insegna due verita. Starai immune da colpa grave, e minuta. 1727. Flaminio Dondi, i66 BIBLIA ANAGRAMMATICA Having thus finished this remarkable section on the Angelical Salutation in Luke, we go on in the canonical order of the Gospels. EVANGELIUM JoANNIS. Joan. i. i. In principio erat Verbum, at Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum. Joan. i. 1-4. In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum. Hoc erat in principio apud Deum. Omnia per ipsum facta sunt ; et sine ipso factum est nihil quod factum est. In ipso vita erat, et vita erat lux hominum. Joan. i. 14. Verbum caro factum est. Joan. i. 14. Verbum caro factum habitavit in nobis. est, et Anagrammata. Ave Rubus, arde ; areo, pudet prope te, dum (F.) me ; verte me inimici turbabuntur, Credo in unum Deum Patrem Omnipotentem. Beatus Vir qui non abiit in Consilio peccatorum. Justus ex fide vivlt. Ehem ! Deus perdet penitus impium hunc perversum. Vah ! propter malefacta sua Fur patebit. Ad tartara abiit ! (MS.) L. J. Caris, 1854. 1. O beatum creas fructum. 2. Ecce, ut fumat Urbs Roma. Selhamer, Praf., p. 55. Anagrammata pur. hex. 1. Non sibi fata, heu, cruciatum morte subibat. 2. Cur ibi funestum ? O intacta ubi Mater ab hoste. 1671. J. E. A Panormo. 3. Ubi fit, ecce ut obumbrata est natura hominis. i68o(.''). P. F. Caspar Laugier. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 167 Joan. i. 14. Anagramma pur. Et Verbum caro factum est, et Ac, ea veste, mittfens Orbl Bonum, habitavit in nobis. hie turbata fuit. 1672. Pierre de St. Louis. Joan. ii. i— 11. Programma. 1. Nuptias factae sunt in Cana Galilasae; et erat mater Jesu ibi. 2. Vocatus est autem et Jesus, et discipuli ejus ad nuptias. 3. Et deficiente vino, dicit mater Jesu ad cum : Vinum non habent. 4. Et dicit ei Jesus : Quid mihi et tibi est, mulier } nondum venit hora mea. 5. Dicit mater ejus ministris : Quodcumque dixerit vobis, facite. 6. Erant autem ibi lapideas hydriae sex positse secundum purificationem Judseorum, capientes singulas metretas binas vel ternas. 7. Dicit eis Jesus : Implete hydrias aqua. Et impleverunt eas usque ad summum. 8. Et dicit eis Jesus : Haurite nunc, et ferte architriclino. Et tulerunt. 9. Ut autem gustavit architriclinus aquam vinum factam (et non sciebat unde esset, ministri autem sciebant qui hauserant aquam), vocat sponsum architriclinus, 10. Et dicit ei : Omnis homo primum bonum vinum ponit ; et cum inebriati fuerint, tunc id quod deterius est; tu autem servasti bonum vinum usque adhuc. 11. Hoc fecit initium signorum Jesus in Cana Galilsece; et manifestavit gloriam suam, et crediderunt in eum discipuli ejus. Anagramma. Vivite felices et beati Neo-Sponsi Auguste Romanorum et Hungariae Rex, Archidux Austrias Josepke cum Serenissima Principe Amalia ; Deus Abraham, Deus Isaac, et Deus Jacob sit vobiscum ; et ipse adimpleat benedictionem in vobis, ut videatis filios filiorum vestrorum usque ad tertiam, aut quartam generationem ; et qui hasc Providentiae suae statuta finit, pio nunc favore comitetur Altissimus, et quos charitate sua ligavit legitime, aeterna $ua pace dotet, et muniat ad i68 BIBLIA ANAGRAM MATICA suam gloriam, et Austrise incrementum, et desideratam Mundi universi quietem, lucentis turcicae lunae deliquium, Hydras interitum ; inclinetque ad invidentium, ubicunque hi sint, manifestam confusionem ; ut nihil hie tentent minis, sed vincti sint in catenis perditi. Te Deum deposcimus intuitu divinissimi Tui Jesv : annue nunc anhelis hisce, quae attuli, suspiriis. Fac beatam Jesv Austriam, et in virtute tua semper victricem serva. Sic fit ut tibi undique debitum tunc hymnum cantet chorus : Benedicimus Te, et Te Deum Laudamus. A^BCDEFG H 59 II II 34 28 90 9 6 13 T V 83 89 Probatio Literarum. I L M N 13 113 17 45 54 Joan. ii. 3. Dicit mater Jesu ad eum non habent. Vinum Joan. iii. 16. Sic Deus dilexit mundum, ut Filium suum unigenitum daret. Joan. iii. 29, 30. Hoc ergo gaudium meum im- pletum est. Ilium oportet crescere, me autem minui. O P Q R S 24 13 10 2,^ 59 X Y. 2 2. SuMMA Literarum, 808.* 1699. Jesuits of Vienna. Anagrammata. Mitte, chare nate, iis de unda bonum vinum. 1665. Pomp. Salvi. Dei Filius ut Vinetum, Dux mitis, Lumen gratum, Decus mundi. Adalb. Tylkowsky, S.J. Summum tege lutum, rumorem ; te Pomum, Ejeci Ego Mater pulchrae di- lectionis. (F.) * This long anagram holds the record as third in length after the anagrams on Ps. li. and Ps. xci. already quoted. It is very appropriate to the occasion, and breathes the courtly and political aroma of the Austrian Jesuits. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAM MATICUM 169 Joan. iii. 30. Anagrammata. Ilium oportet crescere, me autem minui. Ecce mirum Sol movet, et Luna mire perit. 1689. G. vanden Eede, S.J. Joan. iv. 7. Venit mulier de Samaria haurire aquam. Ah, det ille aquam vivam, rem viris enarra. Salvi. Joan. v. 2. Est Jerosolimis Probatica piscina. Joan. vi. 42. Nonne hie est Jesus, fiUus Joseph, cujus nos (Judasi dicunt) novimus patrem et matrem ? Joan. x. 22. Facta sunt Encaenia in Jerosolymis ; et hyems erat. Joan, xv, Morbis siccis, et aliis nas proposita. Salvi. 1. Nomen hoc ter summum Jesus, Joseph Parens, flos Dei unice natus, ita diu unice sitivit. 2. In Vere dies nonus Maii finit hoc totum. S. Joseph, velis suscipere munus, ante dicatum.* Lacrymes Hyaena invecto Marias Festo : Sit nitens. (F.) 5- Programma. Ego sum vitis vera, et vos palmites. Anagrammata. Varie salutis potus ego, me sumite. Sum suavis, ite, gustate mel ore pio. Ego via, Veritas, et si potes mulsum. Gusto saporem, tu sitim Jesu eleva. Imperat Jesus (o Leo augustus) time. * This second anagram gives the day of the month when Klimeccius completed his Decas Decadum. The words ante dicatum refer to the dedicatory anagram on Gen. xxxix. 7 {qv.). This is the last anagram of the book which Klimeccius hereby asks St. Joseph to accept. lyo BIBLIA ANAGRAMMATICA Joan. xv. i, 5. Programma. Ego sum vitis vera, et vos palmites. 6. Ego vite salutari sum meis potus. 7. Opus Jesu salve, morte vitam tegis. 8. Ego sum ei Veritas, ostium pulsate. 9. Emis Jesu salutem augusto pretio. 10. lo, gestias, te puerum saluto Jesum. 1 1 . Ave, ego sum Veritas, et sitim pulso. 12. Talis ore pio suavem gustas Jesum. 13. Os velim gustet Jesus amore pavit. 14. Pia ago. Sum et mitis et severus Leo. 15. Ego sum mitis Apis tua, et verus Leo. 16. Ego sum ei Pastor, et suavis uti mel. 17. Tuus ego sum Jesu, eripe tot a malis. 1 8. Tu, o Jesu, selige puros, tu ama mites. 19. O tu optima Jesu salus mea regis. 20. Ut tuus agam Jesu eripies me solo. 21. O Jesu, vere tu spes, mitiga tu malos. 22. O te salvi summus, rege tuos miti ope. 23. Ite opes, tu Jesu, tu summa gloria es. 24. Egemus, o Jesu, salutis emptor vita. 25. Moveare tutus moesti plagis Jesu. 26. O spes salutis, vi gemo, tuere vitam. 27. Tu, Jesu, solatium, et Virgo spes mea. 28. Ego jure sum vita, spes et solatium. 9. Ego salus vestrum, et pios emi vita. 30. Ego sum suavis pater, et mitis levo. 31. I tutus a lupis, mire tego oves meas. 32. Levato miseros, spem tui tuis auge. 33. Tuos vere augemus milites, at pios. 34. Musa vale, tu, o Jesu, mitis proteges. T Masenius. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 171 Joan, xviii. 13. Anagrammata. Adduxerunt Jesum ad Annam Cur tu anima imprudens Deum primum. damnas ? Pomp. Salvi. Joan, xviii. 38. / Quid est Veritas .'' = Est Vir qui adest. Anon. Joan. xix. 26. Dicit matri suae : Mulier, ecce filius tuus. Anagramma in Joannem. Cecidit Lilium Marias .? Ejus Fructus es Tu. (F.) Joan. xix. 27. Deinde dicit discipulo : Ecce Decidi etiam ; Proli cadenti suc- mater tua. cede Tu. (F.) Joan. xix. 28. Ut consummaretur Scriptura, di- Tu rictus, vox Amantis triti dis- xit : Sitio. Joan. xix. 30. Consummatum est. Et inclinato capite, tradidit spiritum. Act. i. 14. Hi omnes erant perseverantes una- nimiter in oratione cum mulieribus, an e turba rea introeunte eripies rumpe Cor. (F.) Ad Calicem contentus mitti, dum sint statuta improperii. (F.) Vis reversuram e turba fieri tristem, et Maria, matre Jesu, et fratribus. Act. ix. 5. Ego sum Jesus, quern tu perse- queris. Act. xi. 9. Quae Deus mundavit, tu ne com- mune dixeris. honeste nonnisi Immaculatam .'' (F.) 1 . Quis es ? Ego qui sum super te reum. Es .? 2. Resume, Quis es.'' Ego qui sum super te. Vexi Donum Mariae : stude nunc, quid metues ? (F.) 172 BIBLIA ANAGRAM MATICA Act. xii. 24. Anagramma. Verbum autem Domini crescebat Jubebunt Poli et Terra cum Tubis : et multiplicabatur. Crede Immaculatam. (F.) Act. xiii. 16 et iii. 13-15. Programma. Viri Israelitse, et qui timetis Deum, audite : Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus Jacob, Deus patrum nostrorum, glorificavit Filium suum Jesvm, quem vos quidem tradidistis, et negastis ante faciem Pilati, judicante illo dimitti. Vos autem sanctum et justum negastis, et petistis virum homicidam donari vobis ; auctorem vero vitae interfecistis, quem Deus suscitavit a mortuis, cujus nos testes sumus. Anagramma. Ecce Jesvm Omnipotentis Dei Patris Filium, Victorem gloriosissi- mum! Ecce in Resurrectione sua [sancta] triumphavit quasi Samson fortissimus: quasi David mitissimus devicto Goliath. O Jesv, Deus meus, tu mea es Vita : tu es et ara casta : tu et sancta Sedes et Adamas : et fidum Diadema virtutum : tu Leo de tribu Juda, tu venisti, vidisti, tuque vicisti mortem, atque infernum. Tibi laus, tibi decus et summa [sit] gloria. Probatio Literarum (omitting sancta and sit). I X B. a b c d e f g h i 1 m n p q r s t u 26 2 II 3 14 34 4 3 2 47 6 22 9 46 14 3 4 14 34 35 39 Summa, 323. Adalb. Tylkowsky.* Rom. ii. 11. Anagramma. Non enim est acceptio personarum Non vis a me Matrem Superni apud Deum. pudendo peccato. (F.) * Some of Tylkowsky's anagrams seem carelessly printed, and probably lacked the author's revision. I have re-edited them with such amendments as suggested themselves. In the present case there is still a B too many and an I deficient, or (I X B), as anagrammatists write it, NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 173 Rom. v. 5. Caritas Dei diffusa est in cordibus nostris. Rom. X. 13. Omnis enim, quicumque invoca- verit nomen Domini, salvus erit. I CoR. i. 10. Anagram M ATA. Fide instruis, dedicas, roborans justificas. 1680. P. F. Caspar Laugier. Qui mecum quovis non invo- carit nomen Dei, minime salvus erit. Imo ! quicumque conveniet : in nomine Jesu datur Salus minori. (MS.) L. J. Caris, ,1854. AnAGRAMMA IVI DoCTOREM SuBTILEM. Obsecro autem vos, fratres, per Dunsi, Mons Virtutis hinc inde nomen Domini nostri Jesu Christi, ut idipsum dicatis omnes, et non sint in vobis schismata. I Cor. xiii. 8. Charitas nunquam excidit, sive prophetias evacuabuntur.* orbi sona : Estote fortes ; susti- neatis nobiscum Dei Matrem hora Conceptionis Purissimam. (F.) Quum haec verba sunt data Co- rinthiis, cui pax pura eveniet. (MS.) L. J. Caris, 1850. I Cor. xiii. 8, 9. Sive linguae cessabunt, sive scientia Tace ! Spe tuti unice exspectamus destruetur ; ex parte enim cognosci- supersuavem gloriam aeterni regni ; mus, et ex parte prophetamus. I Cor. XV. 10. Cratia autem Dei sum, id quod sum. seu thronus Dei expectat nos. (MS.) L. J. Caris, 1850. Quidve gratissimum datum a Deo. 1680. R. P. Caspar Laugier. * This text is also a chronogram of the year in which the anagram was made. Chrono-anagrams are not very common. t This is an excellent anagram, and very appropriate. There was much theological bitterness in the diocese of Li^ge just then. 174 BIBLIA ANAGRAMMATICA I Cor. XV. Programma. Omnes in Adam peccaverunt. Anagrammata. 1. Ave, Mundi Mater ! non peccas. 2. Ortu munda, pie canem necas. 3. Peccant : verum Adami non es. 4. Eva peccas : Mundi Mater non. 5. Una demens peccato ruinam. 6. Munere tarn Diva non peccas. 7. En a peccato mundam .'' renuis ? 8. Nosce : munda viperam necat. 9. Os canet de una carmen pium. AUuditur ad sententiam piam quo titulo sententiam decorat de Immaculata Conceptione, Concilium Trident. 10. In Eva dum non peccas Mater. C. Selhamer, Tuba Anagrammatka, Prcefatio, p. 16, Aug. Vind., 1703. 1 1 . Ariane, munde concepta surn. 12. Unne secum Deiparam canto. 13. Des mane unico canto puram. 14. Peccamus : non una Dei Mater. 15. Unam puram decantes Niceo. Didacus de Fuen Salida. Quoted in Bibliotheca Minorum Frairum of Joannes a divo Antonio, Salmant., 1728, 4to. 16. En Mater adsum, non peccavi. Sacerdos Clisinus (^Anagrammata 1084 in laudem B. V. M. ex opere J. B. Agnensis erutd). 17. Unde sume : Maria non peccat. L. J. Caris, 1854. But the anagrammatist who claims first honours on this particular text is Girolamo Scamardi, who died in 1684. On the festivals of the Virgin, as Mongitore tells us in his Palermo divoto di Maria Vergine, NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 175 p. 189, Scamardi would ever be ready with some new literary curiosity to celebrate the event. His anagrams were generally such as tended to the praise or defence of the Immaculate Conception, and on one festal occasion he made 132 pure anagrams on the special text we have now come to : Omnes in Adam peccaverunt. These I have never seen. They were probably on a votive placard, and not printed. Anagramma in Doctorem 2 Cor. xi. 3. SuBTiLEM. Timeo autem, ne sicut serpens Eas Servus Matris Dei, notas Evam seduxit astutia sua, ita Textu sustine rursus Immunitates corrumpantur sensus vestri. a peccato Parentum : Vive. (F.) Gal. ii. 20. Anagramma. Vivo autem, jam non ego ; vivit Inveni Evam Uteri muro victi vero in me Christus. Anguis Hostem ovo. (F.) Gal. vi. 14. Programma. Mihi autem absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri Jesv Christi, per quern mihi mundus crucifixus est, et ego mundo : Sanctus Paulus, Epistola scripta ad Galatas, capite sexto ac versu xiv. Anagramma. Hsec lUustrissimus D. Adamus, S. R.I. Comes de Trautmanstorf in Weinberg: Dominus Geimnislii, etc., S. Cruci ex qua vita in hac Ecclesia pro Paup. Scholis Piis hanc aram gratuito posuit et evexit.* Probatio. ABCDEFGHILMNOPQRSTVX 13 I 9 4 12 I 3 3 21 4 77751 9 16 12 14 2 SuMMA, 151. * From Cmlum novum in monte, Pragse, 1722. Cf. Bibliography. 176 BIBLIA ANAGRAMMATICA Gal. vi. 14. Absit gLorlarl, nisi In CrVCe DoMInl nostrl lesV. Sanctus Paulus ad Galatas, caplte vi. Ephes. iii. 14. Hujus rei gratia flecto genua mea ad Patrem Domini nostri Jesu Christi. Philipp. ii. 8. Humiliavit semetipsum, factus obe- diens usque ad mortem, mortem autem crucis. Col. ii. 6. Sicut ergo accepistis Jesum Chri- stum, Dominum, in ipso ambulate. I Thess. ii. 14. Vos enim imitatores facti estis, fratres, Ecclesiarum Dei. I Tim. Regi seculorum 1. 17. immortali et invisibili, soli Deo, honor et gloria in secula seculorum. Amen. I Tim. ii. i. Obsecro igitur primum omnium fieri obsecrationes, orationes, postu- lationes. * See Tobit ii. 14 for an account Paul here referred to, who attained the MDCCLVviiiiiiini (chronogram). Anagrammata. Paulus Jubilaeus Gradicii Prsesul attingat Nestoris annos. Ita ac- cinimus Jure Cordis. P. Florianus.* Humilis sane in cruce mortem patitur. Hei ! age divinas Deo forti gratias. (MS.) L. J. Caris, 1850. Dum fui Mater Dei, hinc sequetur me subtus cum eo restitisse porno Immaculatam. (F.) Saiicta cum sis, doles me hominem jurium peccati subigi, prostitui. (FO Immaculata es : etiam Vir efFrontis cordis sciet esse rite. (F.) Anagramma in Opus Auctoris. De hoc uno minimo Laboritio ullam gloriam sumere nolo ; ilia scitur esse Regis vera invicti. Anon. Praparatio, 1716. Menti, ori ter propono Nivem, si Virga Jesse fit nobis Custos robore Immaculato. (F.) of this author's book, and of the Abbot jubilee of his priesthood in 1770 — i.e. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 177 2 Tim. ii. 16. Profana autem, et vaniloqua devita ; multum enim proficiunt ad impie- tatem. Ad Titum i. 9. Amplectentes eum, qui secundum doctriham est, fidelem sermonem. Ad Philem. 7. Gaudium enim magnum habui, et consolationem in charitate tua. Heb. i. 10. Et : Tu in principio, Domine, terram fundasti, et opera manuum tuarum sunt coeli. Heb. xi. i. Sperandarum substantia rerum, ar- gumentum non apparentium. Anagrammata. O quam patenti nuda Omnipotentia erupit effluvium, Dei Mater Im- maculata ? (F.) Culpes Matrem .'' Des Electum Nomen ; determineis =: Quam fecit Dominus. (F.) * Hocne eruat homo ingenii, statutam abunde Immaculatam jungi ? (F.) Donee perpuro nitenti Partu Divine sis Mater, Nomen tuum fuerit =: Immaculata. (F.)* Grande bonum est a patre manans, supernarum virtutum prima. 1680. P. F. Gaspar Laugier. Heb. xi. 6. Sine fide impossibile est placere E psalmis Deo benedic ! eo per- Deo. siste, Fili. (MS.) L. J. Caris, 1854. Ep. Cath. Jacobi iii. i. Nolite plures magistri fieri, fratres Qui non profiteris Immaculatis- mei, scientes quoniam jnajus judi- simam, fatere ; incitet vi summi cium sumitis. Dei virilis egressus. (F.) * I do not understand what these horizontal parallels signify in Italian typography, but I leave them as in the original. Perhaps they were intended by Fidalmi for colons. They clearly do not signify the same as Horatio Nelson = Honor est a Nilo. 12 Ip BIBLIA ANAGRAM MATICA I Pet, ii. 3. Si tamen gustastis quoniam dulcis est Dominus. 2 Pet. ii. 14. Pellicientes animas Instabiles, cor exercitatum malitia liabentes ; male- dictionis filii. I Joan, ii, 28. Et nunc, filioli, manete in eo, ut cum apparuerit, habeamus fiduciam. I Joan. v. i. Omnis qui credit, quoniam Jesus est Christus, ex Deo natus est. I Joan. v. 7. Quoniam tres sunt qui testimonium dant in coelo : Pater, Verbum, et Spiritus sanctus ; et hi tres unum sunt. 2 Joan. 4. Gavisus sum valde, quoniam inveni de filiis tuis ambulantes in veritate. 3 Joan. 8. Nos ergo debemus suscipere hujus- modi, ut cooperatores simus veri- tatis. Ep. Cath. Jud^ ig. Hi sunt qui segregant semetipsos, animales, spiritum non habentes. Anagrammata. Non studes quid sum ? Es totis signis Immaculata. (F.) Eia collectis infinitis Libris et Sanctis exhibete Latine Deiparam in Sole Immaculatam. (F.) Bene juvat honore affici Immacu- latam ; tum plena Dei vincet. (F.) Anxie tonatis. Nos quique testes Dei sumus, Deo credimus. (MS.) L. J. Caris, 1854. Quot in Unitate Substantiae ? Unus Trinusque Deus noster. Hinc Temet Spiritum ter sanctum im- ploramuSj (MS.) L. J. Caris, 1854. Lugete nubila, venti : Una stes funestis aquis diluvii a Deo im- munis Maria. (F.) Subversos evoco sontes humi pudores ; restitui coge Dei Puris- sima Mater. (F.) Plantant Virgam Jesse sanis Mitris homines ; quos pungent ? Hebetes. (F.) NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM 179 Apoc. xi. 19. Et apertum est templum Dei in coelo, et visa est area testamenti ejus in templo ejus ; et facta sunt fulgura et voces. Apoc. xli. i. Mulier amicta sole, et luna sub pedibus ejus. Apoc. xii. i. Mulier amicta sole, et luna sub pedibus ejus, et in capite ejus corona stellarum. Apoc xii. i. Sancta Maria, mulier amicta sole. Apoc xii. i. Mulier amicta sole, et luna sub pedibus ejus, et in capite ejus corona stellarum duodecim. Apoc. xii. 2. Et in utero habens, clamabat parturiens. Apoc xii. 17. Et iratus est draco in mulierem. Et abiit facere praelium cum reli- quis de semine ejus. Anagrammata. Sedente Papa Clemente Immaculata Virginis Mariae Conceptio fulsit Festum e statute ? Tu esse tuere, ut salvet te. (F.) Dei Rubus, Immaculate Jesu plenus : i Ite labes. (F.) AnaGRAMMA ET DiSTICHON. Sub nuUis maculis Maria Evae debuit esse. O vim ! o Serpenti conteret ilia caput. Jo. EVANGELISTA A PaNORMO. 1677. Musa Recentiores. Anagrammata. Scio, alma ; in terra es immaculata. 1664. P. DE Mancuso. Dicite vos Coelites : En Maria Im- maculata en per se Colubrum elusit subinde vos plaudite. (B.) 1. Pulchra Verbi Mater nitebat ante sanos. 2. Pulchra Verbi Mater nitebas ante notas. (F.) Silete virus contra Matrem Dei. (F.) Ubi feretis Immaculatas Dei Mulieri preces, en quies. (F.) I80 BIBLIA ANAGRAMMATICA Apoc. xiv. 12, 13. Programma. Hie patientia sanctorum est, qui custodiunt mandata Dei, et fidem Jesu. Et audivi vocem de coelo, dicentem mihi : Scribe : Beati mortui qui in Domino moriuntur. Amodo jam dicit Spiritus, ut requiescant a laboribus suis ; opera enim illorum sequuntur illos. Anagramma. Unde nunc Divi. Occidit Hispanum non victum milite robur : Vosque (o invicti) vivitis orbis amor. Alma Fides, Amor et Mundus, Patientia, Virtus. Vos necat, hinc ducit, restituitque Deo. Quasrite io ! Coeli solium sedemque beatam. En Deus emeriti palma laboris erit. 1 68 1. Relacion de la Pompa Real Funebre de los soldados, etc., Madrid. This appropriate anagram was on two of the arches of the Mausoleum in the Jesuit Church at Madrid erected in memory of the soldiers who died for their country.* * In the Jesuit tract from which I took this highly elaborate anagram there was no Probatio Literarum ; but as it had been publicly exhibited at Madrid, and had also received the imprimatur of the Jesuit College there, I did not test it, as I usually do. However, it appears that the conscientious press reader for my printers took that trouble, for my first proof had the marginal query, " Is this correct ? " I therefore formed the Probatio, and found, to my great surprise, that it worked out thus : — abcdefhilmnopqrstu Progr. 14 4 9 10 19 I I 31 6 13 II 15 3 4 10 13 18 21 Anagr. 9 21 2 12 12 14 24 That is to say, the anagram wanted the letters d m o and had e e u u u h n over and above its proper complement of letters. The letters deficient can be easily supplied by writing D. O. M. (that is Deo Optimo Maximo) at the head of the anagram ; and I have no doubt this usual inscription on funeral and other tablets was originally inscribed at the head of the arches in the Jesuit Church. So far then the anagram is much improved, but the superabundant letters I cannot get rid of or account for. This apparently fine and appropriate anagram is therefore spoiled. NOVUM TESTAMENTUM ANAGRAMMATICUM i8i Apoc. xvii. 6. Et miratus sum, cum vidissem illam admiratione magna. Apoc. xvii. 7. Ego dicam tibi sacramentum mulieris. Apoc xvii. 18. Et mulier quam vidisti, et civitas magna, quae habet regnum super reges terras. Apoc. xxi. i. Et vidi caelum novum et terram novam. Apoc. xxi. 2. Et ego, Joannes, vidi sanctam civi- tatem, Jerusalem. Apoc. xxi. 2. Vidi sanctam civitatem, Jerusalem novam, descendentem de coelo a Deo, paratam, sicut sponsam orna- tam viro suo. Apoc xxi. 10. Et sustulit me in spiritu in mon- tem magnum et altum, et ostendit mihi civitatem, sanctam Jerusalem. Anagrammata. Sors luminum, Agni sedati, summi Dei Immaculata Mater. (F.) 1. Orbis ediscet Virginem Im- maculatam. 2. Mirum ! Sic debet regi Im- maculata Sion. (F.) Erravit qui prassumit hanc ter Grandem semel mergi ab aquis Evas : Viget, ut est. (F.) 1. Do Ventrem Vitae. Renuo Immaculatum ? 2. Te veneror Donum Vitas Im- maculatum. 3. Novi te Donum ter verum Immaculatae. (F.) Regina Immaculata eo nomine tecti Dei Vestis, Vas. (F.) En Mater Dei Immaculata a Deo est. Sed o ipsa sanctorum sanctior, o spes mundi, o miraculum novum ! Eja cantate Deo. (B.) Tactus mons sit Ephraim ; legen- tium, intuentium menti nil muto ; tutissime est Dei Mater Immacu- lata. (F.) I82 BIBLIA ANAGRAMMATICA Apoc. xxi. 1 8. Et erat structura muri ejus ex lapide jaspide ; ipsa vero civitas, aurum mundum simile vitro mundo. Anagrammata. Vive Mater e macula Adam prorsus immunis. Tu virtus Dei, civitas sole purior Pax Mundi. (B.) de te viret Apoc. xxi. 19. Et fundamenta muri civitatis, omni O intret in me, Maria, ut Deo lapide pretioso ornata. propitio fundata sit sine macula. (B.) Apoc. xxi. 24, 25. Et ambulabunt gentes in lumine ejus, et reges terrae afferent glo- riam suam et honorem in illam. Et portas ejus non claudentur per diem, nox enim non erit illic. Oh surget Virgo mire tuta e noxio Serpente ! Et nonne erat labe originali eminentissime patenter munda effiandens illico lumen ter clarum, lumen ter amabile. (B.) Apoc. xxii. 3. Et nunc maledictum non erit Digna prudens Mulier unde est } amplius ; sed sedes Dei et Agni Nitet Liliis Immaculata. Nonne in ilia erunt. decet se? (F.) Apoc xxii. 16. Ego, Jesus, misi angelum meum, Fies honeste sinus Egregie summi testificari vobis haec in Ecclesiis. Celi, succi Immaculati ; eo ibis. (F.) Apoc xxii. 21. Gratia Domini nostri Jesu Christi Cunctos inter homines sub odiis, cum omnibus vobis. Amen. abit Immunis Virgo Maria. (F.) BIBLIOGRAPHY J83 BIBLIOGRAPHY Agnensis, Joannes Baptista, i6ii — 1667. This blind dependant of Cardinal Julius Rospigliosus may be justly termed the Father of Biblical Anagrams, for it was his printed broad- sheet of a hundred anagrams on the Angelical Salutation that first brought them into fashion. Before this date, 1661, although there were anagrams in plenty, they were for the most part non-Biblical. His first attempt was : — Centum anagrammata prorsus pura pro Deipara Virgine sine originali peccato concepta, quae D. Joannes Baptista Agnensis, sola memoriae vi, nam oculorum lumine fere orbatus literas in papyro exaratas inspicere non valet, eruit ex his Salutationis Angelicas verbis: "Ave, Maria, gratia plena; Dominus tecum." Romas, Typis Ign. de Lazzaris, 1661. In . folio expanse, i.e. a broadsheet, and as an addition to the Mariale of St. Joseph the Hymnographer, which was translated into Latin and edited the same year, 1661, by H. Maraccius. This was reissued at Cologne the year following as : — Gloria immaculate Conceptae Deiparas V. M. centum ecclesiae testi- moniis et anagrammatibus ex Salutatione Angelica deductis stabilita. Col., 1662, i6mo. And at Paris : — Centum anagrammata prorsus pura pro Deipara Virgine quae D. Joannes Bapt. Agnensis, sola memoriae vi, eruit ex his Salutationis Angelicas verbis: "Ave, Maria, gratia plena; Dominus tecum." Parisiis (Henault), 1662. Also Bruxellae, 1662, 4 pp. 4to. 18S 1 86 BIBLIA ANAGRAM MATICA Then followed : — Marianae purltatis triumphus per Joannem Agnensem Cyrnaeum Calvensem elaboratus, elogiis vero per Bernardinum Bentium Venetum exornatus. Venet., 1662, 8vo. Also a further supply of anagrams by the blind author in various broadsheets, viz. : — The following pathetic Corona in 1663 : — Corona Anagramraatica Gemmarum xii. duodecies multiplicata, quam Joannes Baptista Agnensis, Eminentissimi Principis S. R. E. Cardinalis Julii Rospigliosi aulicus, oculorum lumine omnino orbatus, in honorem Deiparse Virginis sine macula conceptas xii. duodecies multiplicatis Anagrammatibus prorsus puris, in quibus singulis eadem Deipara Virgo in suo Conceptu pura, ut Gemma continuo celebratur, composuit ex his Salutationis Angelicas verbis : " ave, maria, GRATIA PLENA ; DOMiNVS TECVM." Dciparag Virginis Marias con- ceptas, Dominas suae clementissimae Humilis servulus Joannes Baptista Agnensis, D. D. D. Nonne duodecim sunt horas diei ? Mihi autem tametsi (ne) ? una quidem sit diei hora, sed omnes horae sint unica hora noctis ; tamen ecce Gemmas xii. duodecies multiplicatas, velut tributum noctis meae in horas singulas, ego caecus tuus tibi pendo, o Solis aeterni Mater ! Alibi dies diei eructet verbum, et nox nocti indicet scientiam : apud me nox mea eructat diei tuo verbum, o Mater Verbi, quod concepturam Te iisdem verbis Angelus salutavit, quae hisce Anagrammatibus materiam nobilem, ac Gemmas his duodecim Coronis tuis praebuere, o ter Augusta Regina caslorum atque terrarum. Ubique Gemmae nitent, et quidem Tuas, nocte una, sed longa elaboratae in Coronarias laudes Tuas. Neque tamen sunt opera tenebrarum, sed piae tenebrae meae in optimo tuo lumine splendide coUocatae. [Altogether 144 anagrams, each containing "Gemma."] BIBLIOGRAPHY 187 Then, later on in the same year, 1663 : — Monilia Anagrammatica xii. Annus Anagrammaticus (365), Decacrostichis Anagrammatica (3 1 o), which brought forth : — Joannis Bapt. Agnensis Decacrostichis et trecentis denis anagram- matibus prorsus puris pro pura in Conceptu Deipara . . . erutis, recens a Musa Moguntina concinnata et Epigrammatibus totidem ad Im- maculatse Virginis amorem et gloriam adornata. Mogunt., 1664, 8vo. And Alva y Astorga tells us (^Militia Imm. Concept., Lovanii, 1663, foL, p. 1408) that the original first hundred anagrams were turned into Spanish {Hispamce reddidit) in some way by Sylvester de Cabrera, but I can find no other record of this. And finally, in 1665, the whole collection was arranged, selected, and published, at the expense of Hippolytus Maraccius, in the following octavo volume : — Conceptio Immaculatae Deiparas Virginis Mariae celebrata mcxv. anagrammatis prorsus puris ex hoc Salutationis Angelicas programmate deductis : " Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum." A J. B. Agnensi Cyrnaeo Calvensi, Card. Julii Rospigliosi aulico casco : edente Hippolyto Maraccio. Romse, Typis Ign. de Lazzaris, 1665. The editor gives a short account of the author as follows : — He was born April 24th, 161 1, at Calvi, in Corsica {Greece, Cyrnon) ; hence his title, " Cyrneus Calvensis." He studied at Genoa, and became a priest, and in 1657 was taken into the household of Card. Rospigliosus, where he served a syrmate, i.e. as one of his train. He was not blind then. A few days before his blindness came on he read by chance an anagram by P. Joan. Euseb. Nierembergius on Pope Alexander VII., and this anagram, which raised considerable controversy in its day, was 1 88 BIBLIA ANAGRAMMATICA the origin of his attempts. He died in 1667, two years after his book was published. There were several posthumous editions : — Oraculum Parthenium . . . ab eximio viro Joanne Baptista Agnensi sola vi mentis ob defectum visus, centum puris Anagram- matis ex priori editione selectis devote pariter ac ingeniose revelatum et a M. Stanislao Josepho Biezanowski, Leopol., in Alma Universitate Cracoviensi Philosophias Doctore . . . visu ab annis octodecim orbato totidem epigrammatum centuria illustratum. Not paged. Sig. A — L (pp. 42). Cracovias, 1668, fol. secunda editio, Cracoviae, 1682, i2mo. tertia editio, Cracovias, 1684, 4to. In opere : Deliciae Octiduanae.* Immaculatam Virginis Deiparae Lilietum . . . centum quinquaginta Anagrammatis, a clarissimo viro J. B. Agnensis . . . elaboratum et a M. Stanislao Josepho Biezanowski, in Alma Universitate Crac. Phil. Doct., Poeseos Professore, ab annis 2 5 visu orbato totidem Epigrammatis, in quinque Areolas dispositum. Not paged. 25 leaves. Cracoviae, 1675, fol. secunda editio, Cracoviae, 1684, 4to. In opere : Deliciae Octid.* There were editions of the 1 1 15 anagrams complete : — Venet., 1684, 32mo ; Venet., 1731, i6mo. Mediol., s. a., 8vo, pp. 80. (St. Mark's Library, Venice.) And the following : — Puritas Beatae Marias Virginis et speciatim in Conceptione illius Immaculata anagrammatibus 1 1 1 5 prorsus puris, in caecitate compositis, * This work, of which I have a fine copy bound in red silk, was issued by S. J. Biezanowski, who was Doctor of Philosophy and Professor of Poetry in the University of Cracow, in the thirty-fifth year of his total blindness. It contained all the Epigrams he had previously written on the anagrams of J. B. Agnensis. BIBLIOGRAPHY 1S9 mirabiliter asserta, authore J. B. Agnensi, Sacerdote Corsicano Calvensi . . . vehementer cupienti et instanter oranti ut ejusmodi officio Concept. Immac. B. V. M. erga quam ardenter afficiebatur honorare possit. pp. 32, sig. A — D. Romae, s. a. [1710], 8vo. At end — GLorIa sit Del ParentI sine MaCVLa ortae, which gives the date. In 1726 appeared : — Lusus in re seria | Anagrammata | videlicet | cccxli. ex Luc. i. 28 eruta. Ex autore non uno collecta, aucta passim et varie mutata a Mapias 'lepojTctTTjs AouXw KapSta/cw. pp. 50. Aug. Vind., 1726, 4to. The author says in his notes he could easily have enlarged his collection if he had been able to find a complete edition of J. B. Agnensis, and adds that as far as his own experience went — and he had hunted among all his friends for the book — it was indeed a rara avis in terris, nigroque simillima cygno. I may add that all the above works are still rare. Not one is in the British Museum.* 161 1. Henningius, Caspar. Musa Anagrammatum IIPAKTIKH, sive Praecepta de conscribendis anagrammatismis. Sig. A — V (pp. 168). Jenae, 161 1, 4to. This rare book is in the WolfenbQttel Library. It contains 271 anagrams — only a very few Biblical. * It must not be inferred from this that a visitor to the British Museum Library would not be able to find there a single one of the anagrams of their first bhnd propagator. They are to be found included wholly or partly in the Atlas Marianus of G. Gumppenburg, and in the collected works of Th. Raynaudus, S.J., but they require some searching out. 190 BlBLIA ANAGRAMMATICA 1619. FiNOTTi, Christophorus. Parnassi Violse. | Odarum, Distichorum et Anagrammatum | Libri Tres. I Auctore Christophoro Finotto, | Veneto S. C. Publico | Professori. Ad Illustriss. et Excellentiss. D. D. | Franciscum Contarenurn, | Equltem J et Procuratorem Amplissimum. | Venetiis, Ap. P. de Farris, 1619. 4 fF. + 86 ff. = 180 pp. Sertum Poeticum seu Carminum Libri Quinque. Authore Rev. P. D. Christophoro Finotto, Veneto Congregat. Somaschae Theologo. Venetiis, 1606, 8vo. 12 ff. + 450 pp. + 66 pp. (index). 1620. Angelus de Omineis. Anagrammatum | tractatus novus | authore | Magistro Angelo de Omineis, Doctore Theologo, | Conventus D. Augustini de Firmo Priore, | 111""" et R""" D. D. Scipioni Burghesio, S. R. E, | Cardinal! amplissimo | dicatus. I Maceratas, 1620, 4to. 10 11. prel., 126 pp. + 5 11. ind. A very rare early treatise on the subject. Besides my own, I know two copies at Florence, Bib. Rice. ; one copy in Mazarin Lib., Paris. 1633. Genuinus, Hieronymus. Hieronymi | Genuini | J. C. Neapolitani | Metamorphoses | Nomi- num, I sive | Anagrammatcun | centuriae | quatuor. | His accedit de conscriben | dis Anagrammatis | Tractatus. | Neap., Apud Franciscum Savium, | 1633. 6 ff. + 226 pp. + I f. errata in i2mo. Many of these anagrams were extremely neat and appropriate ; enlarged editions appeared at Rome in 1635 and 1640, and drew attention to the art, which was then at a very low ebb in Italy, and it regained favour. Bibliography 191 1654. Alcala y Herrera, Alonso de. (i) Jardim Anagrammatico | de Divinas | Flores Lusitanas, Hes- panho I las e Latinas | contem | seiscentos e oitenta | e tres Anagrammas em prosa e ver | so e seis Hymnos Chronologicos | dividese | em seis opuscules nastres | linguas | consagrase | ao supremo Conselho da| Sancta General Inquisi^ao destes | Reynes e Senhorios de Portugal, j Autor I Alonso de Alcala | y Herrera, natural da Inclyta | Cidade de Lisboa. | Lisboa, 1654, 4to. 13 ff. prel., pp. 274 and 2 pp. (2) Psalterium quadruplex -anagram maticum Angelicum Immacu- latum, Marianum, Delparae dicatum, sexcentos Latina anagrammata complectens. Ulyssip., 1664, i2mo. The first I possess, but the second I have not been able to find. 1662. Sangeorgius, Hippolyte (Piemontois, nat. 1620)- Immaculatum Rosarium quindena contentum decade, sive quin- quaginta supra centum anagrammata omnino elementaria et pura ex Angelicis verbis: "Ave, Maria, gratia plena; Dominus tecum." Auctore gratioso Eremicola. Taurini, 1662, 4to. This was no doubt the very earliest anagrammatic Rosary, being published only the year after J. B. Agnensis started the anagrams on the " Ave " with his first century of them. 1 have not been able to see this book. 1664. TuR'Rius A LucA, Joannes Franciscus. (i) Anagrammata | Virginea | pura prorsus omnia et singula | e sacratissimis Angelicas Salutationis : | " ave, maria, gratia plena ; DOMiNvs TECVM " | thesauro | innumeris mysteriorum arcanis re- dundante, | quasi pretiosae Gemmae deprompta, | pro devotissimis omnium fidelium suspiriis, j in exaltationem Immaculatae Conceptionis | 192 BIBLIA ANAGRAM MATICA Beads. Virginis Matris Dei Marlae, | ad | Alexandrum VIL, | Pontif. Maxim, egregium, ejusdem Immaculatae Conceptionis cultorem. Fr. Joannes Franciscus a Luca, ex Familia Turria, Capuccinus, | scribebat. | Lucae, Ex typ. Hyacinth! Pacii, | mdclxiiii, 4to. 52 pp., with a good portrait of the author facing the title- page (" Adr. Haelwegh, sc"), with this inscription : " P. Jo. Franciscus Turrius a Luca, Capp., obiit Romae die 16. Jan. 1665, astatis suas anno 73." There is a preface by Joannes Turrius, nephew of the author. Then two letters thanking this nephew for bringing to light the anagrams of his uncle, and praising their ingenuity, in the metrical portion especially. It appears incidentally that the author was too modest to publish his great literary labour. Next follow several anagrams on Alexander Septimus, such as Rex in SEDE ut lampas. Rex Spes lata Mundi, Re mundi Sal et Pax es, etc. All good, but none quite so appropriate as one which Simone Santagata, a citizen of Bologna and one of the Accademici Gelati, offered to the Pope in 1663, when he asked him to assert the Dogma of the Immacu- late Conception. He said : " Alexander Septimus, tu splendes ex Maria ! " This book is very rare, and I did not meet with a copy of it in any of the Italian libraries I have visited. It was dedicated to Lorenzo Cenami, who was ambassador from the Court of Spain to the Republic of Lucca, and it seems that most of the copies went to Spain and were eagerly read there, so says the nephew in his later edition of 1684. There is, however, a copy at Paris, Bibliotheque Nationale, which once belonged to the Capucins de St. Honore. The anagrams are 1179 in number. (2) Vita I del venerabile Servo di Dio, | F. Gio. Francesco Torre | da Lucca, | Cappucino. | Data in luce da Michele di Poggio, I e dedicata | all' Illustriss. e Reverendiss. Sig. | Fla'mmino Nobili, I vicario generale | dell' eminentissimo | Sig. Cardinale Spinola, | ' In Lucca, Per i Marescandoli, 1685. 6 ff. prel., pp. 292. BIBLIOGRAPHY 193 pp. 227—292 contain the 1179 anagrams of the 1665 edition, and also the two Rosaries delivered to his nephew on his deathbed, as mentioned in our prefatory Introduction. Here we have a total of 1 5 1 5 anagrams, 42 9 of which are metrical ! This life of our saintly anagrammatist is full and interesting. He voluntarily endured many austerities and privations, and his blessing was in great request, both with the rich and the poor. The sick believed it would assist their recovery, and it did so. Others required it for other purposes, and also obtained their desires. The original Italian version will best explain this : " Molte signore di quella citta (Lucca), con raccomandarsi al P. Torre, ottenero posterita, della quale gia desperavano affaUo." And more than this, when he died his cordone was in remarkable request, and was continually being carried "a gl' Infermi & alle Tarturienti, del quale si cingevano per dare i loro parti senza offesa alia luceT He died in the odour of sanctity, and when his body was lying in the Capucins' Church, previous to interment, there was such a concourse of people struggling for relics from the departed servant of God, that it was eventually resolved, when no more relics were obtainable, to open his body for blood, so that the handkerchiefs and garments of the crowd might be dipped therein. He was vouchsafed visions of Jesus, Mary, and Joseph, and several miracles are mentioned as con- nected with him. At page 63 there is a "cat" miracle, and at page 65 a "swallow" miracle. Turrius and his great fellow-anagrammatist Bonaventura have many points in common. They were no doubt simple, earnest, and conscientious men, brought up from their early days in surroundings strictly religious — they inhaled the Church atmosphere every day of their life, and their relations were bound to the Church even as themselves. The brother of Turrius, who was named Bernardino, had thirteen children, and only one remained in the world (" uno solo ne restate nel secolo ") to perpetuate the family name. Something very similar is related of Bonaventura's relations in the Introduction, as the reader may remember. 13 194 BIBLIA ANAGRAMMATlCA 1663. Angelo Maria de Servatoribus. Opuscula a Fratre Angelo Maria de Servatoribus, Cremonense, Ord. Serv. B. V. M., Clerico Professo, elaborata, partim ob ingressum Sponsas Regalis Francisca Borboniae, in Taurinum et partim in Academia Incultorum recitata. pp. 16 (Bib. Ambr., Milan). Aug. Taur., 1663, 4to. 1664. Mancuso, Pet. de. De Immaculatas | Virginis | illibata Conceptione | anagrammata | Petri de Mancuso, | Leonfortensis. | pp. 122 in 8vo. Panormi, Apud Josephum Bisagni, 1664. 1665. Salvi, F. Pompeius. Anagrammata | e nominibus | Sanctorum | quorum Festos dies Romana Ecclesia et Seraphica | Religio quotannis celebrare consuevit. Item quingenta pro Deipara Virgine e Salutationis | Angelicas verbis : "Ave, Maria, gratia plena ; Dominus tecum." | Et alia deprompta | a F. Pompeio Salvi, | Ferrariensi, Min. Con., | lUustrissimo Domino D. Amyfrano Franzono, | Patrono Colendissimo. | Genuae, Typographias Patri Joannis Calenzani, 1665. | Superiorum permissu. | 8 fF. prel., pp. 240 and i of errata. The first 150 pages are taken up with the Saints of the Roman Calendar. Then sixteen pages of Franciscans. Then the 150 anagrams on various texts from the Psalms, reproduced in this present collection. Then pp. 187-240 contain 525 anagrams on the "Ave," and some anagrams on Scriptural characters. There is a copy in the University Library of Genoa having on its title-page, " Collegii Genu'^ Soci'^ Jesu, ex dono Auctoris." The only other copy I know is in the public library of Lucca. 1666. Tylkowsky, Adalbert, S.J. Anagrammata de Festis Christi et Beatas Virginis. Varsoviae, 1666, 12 mo. BIBLIOGRAPHY 195 1670. Joannes Januszkowitz. Echo e Polonia Romam tendens, in qua centum anagrammatis super Salutatione Angelica per clarissimum virum Joannem Baptistam Agnensem formatis, et ab excellentissimo viro M. Stanislao Josepho Biezanowski . . . carmine epigrammatico illustratis, centum itidem anagrammatis super salutatione Elizabeth, qua salutavit Beatissimam Virginem Mariam, ab illustri et admodum reverendo Joanne Janusz- kowic, custode et officiali Tarnoviensi, concinnatis, versibus ab eodem super hasc anagrammata additis, respondetur. Anno a partu Virginis 1670. Cracovias, Apud heredes Christoph. Schedel. 29 fF. non num., pp. 58 in fol. The anagrams are upon Luc. i. 42 : " Benedicta tu in mulieribus, et benedictus fructus ventris tui," but I have been unable to add them to the collection, as I cannot discover where the book is to be seen. There was a copy, probably unique, at Lemberg, so I was informed by M. Estreicher, who knows all that is known about Polish books. I caused enquiries to be made at Lemberg, and was informed that the book had been " missing " for some years. 1671. Joannes Evangelista a Panormo, 1617 — 1694. (i) Anagrammata I sacra |suavis Animee desuaviatio, | pii Musarum lusus I admodum Reverendi | P. D. Jo. Evangelistae a Panormo, | Prioris Casinensis, et S. T. Lectoris, | Opusculum | alias typis demandatum, sed auctum modo ; | cui anagrammata quaedam non sacra | accessere. | Panormi, Ticini Regii, et iterum Mutinas, Ex | Typographia A. Cassiani, anno 1671. | Superiorum permissu. | 4 ff. prel., 178 pp. + I err. in 8vo. (2) Musae recentiores ] sacrae morales | jucundum animi | oblecta- mentum | admodum R. Patris | D. Jo. Evangelistae a Panormo, | Prioris Sancti Martini | de scalis Panormi et | S. T. P. | ^ , Panormi, 1677, 8vo. 4 ff. prel., 117 pp. + I err. The first edition of (i) was Panormi, 1662, 8vo. 196 BIBLIA ANA(^RAMMATICA 1 67 1. NuTius, Leonardus (Academicus agitatus Neap.). CcEleste Viridarium Mariale pro Deipara Virgine absque labe originalis peccati concepta trecentis anagrammatibus penitus puris vallatum. Neap., 1671, 8vo. 1672. Pierre de Saint Louis (Carmelite). ' La Muse | Bouquetifere | de Notre Dame | de Laurete. | A Viterbe, Chez P. Martinet, mdclxxii. I f. prel., pp. 80 in 8vo.* This is the book by the Carmelite, Pierre de Saint Louis, from which the anagrams quoted at Luke i. 28, on the "Ave, Maria," are all taken. He had a very great repute as an anagram writer, but, with the exception of this rare book, all his anagrammatic labour has vanished. His life was a singular one, and the Abbe Follard, Chanoine de Nismes, contributed to the Mercure de France for July, 1750, a good account of this eccentric Carmelite, who was the author of the poem of La Magdeleine, 1668, frequently reprinted, and an anagrammatist of the first water, as this Biblia Anagrammatic a plainly shows. He was born at Vaureas, a small town in the diocese of Vaison, in 1626. His father, Jacques Barthelemi, was by no means well off, but of Pierre's brothers, one became a priest and another a notary. At the age of eighteen he fell in love with a country girl of his district called Magdeleine, but just as they were to be married she died of the small-pox. His grief was most profound, and he determined at last to leave the world and become a Carmelite. Love taught him anagrams, and one day we hear that he sent Magdeleine three dozen on her own name, and verses as well. Louis Barthelemi, for that was his name before he joined the Carmelites, could certainly not boast of his good looks ; we have abundant evidence of that. Abb6 Follard describes him as having " une taille courte et epaisse, une tete horriblement grosse, les yeux assez beaux, mais un nez que Von ne pouvait appeller un nez, que pane quil se trouvait dans Tendroit de visage on la nature place cette partie." * This volume is in the British Museum, and is the rarest volume connected with anagrams that our great library possesses. BIBLIOGRAPHY 197 Cosmas de Villiers a S. Stephano, in the Bibliotheca Carmelitana, describes him as " statura quidem ut alter Zach^eus pusillus : verum capita, retrorsum antrorsumque gibber, sed ingenio magnus." And Barjavel, Diet, de la Vaucluse, quite agrees by describing him as " hossu par devant et par derriere^ He was eventually sent to a wretched Carmelite convent of Pineti among the Alps, by his enemy Pater Brocardus, Provincial of the same order, whom he. had irritated by anagrammatising as Pardus et Crabro (Ah, Pierre, you had forgotten : Ne irrites crabrones), and he died there in 1684. He believed there were Divine presages both in anagrams and dreams, agreeing with the Rabbis and their cabalistical works, of which he was a student. Especially he looked to find a man's destiny in his name, and would cite himself as a good case in point: Ludovicus Barthelemi = Carmelo se vovet ; but here he failed to do himself justice, or else his biographer has bungled the story. He was a good, humble, scrupulously religious Carmelite. He strongly avoided the fair sex, and used to take his walks through the town with his eyes shut. But he was not blind to his own good qualities, for he composed this anagram on himself : Petrus a Sancto Ludovico, Carmelita. Anagramma. Castus olor, dulci cantu, Poeta Marie. 1672. Anon. Divo I Francisco Borgiae | e duce Gandiae tertio Soc. Jesu Generali | a Clemente, X. Pont. Max., | Sanctorum caelitum fastis adscripto | En- comia I Emblemate prosa, versu. | In aede Salvatoris Soc. Jes. ad S. Clementcm | publice affixa, | dum Philosophiam ejus auspiciis cceptara | Prima laurea coronarent | Physici Pragenses. | » r 7 fF. (two being plates), A — L4, with single sheet (folding) at end. Penes me. A copy at Prague, but defective, wanting the seven pre- liminary leaves. 198 BIBLIA ANAGRAMMATICA 1672. Laurentius Baptista, S.J., 1625 — 1689. (i) Decas | sacrorum | anagrammatum | e | sacris | program matis, | utpote I sacris hymnis, | textibusque sacris | metrico labore | concinna- torum. I Vetero-Pragae, Typ. G. Czernoch, 1672. 27 fF. 4to + 8 dedic, with 9 engravings. (2) Decas | Mariana | Marianor um | anagrammatum j e | Marianis pro- grammatis | utpote | Marianis | Hymnis, | Textibusque Marianis | metrice elaborate | rum. | Vetero-Pragae, Typ. G. Czernoch, 1673. 25 fF. and 11 engravings. (3) Decas | Anagram | matum | metrica arte | elaboratorum | illustrissi- mo I honori Sereniano | sacra. | Vetero-Pragas, Typ. Dan. Michalek, 1680. 15 fF. 4to, and 4 engravings. (4) Anagrammata | metro elaborata | tribus | Hispanis Sanctis | Laurentio Martyri, | Diacono Romano, | Ignatio de Loyola, | Societatis Jesu Fundatori, | Francisco Xavierio, | Indiarum Apostolo, | consecrata. | Pragas, Typ. Archi-Episcop. in Emmaus, 1682. 7 fF. prel. and A — Hj in 4to (74 pp.). (5) Decades | Quatuor | Sacrorum | Anagrammatum [ metrico | artificio elaboratorum | honori | Urbis | Plsnas | dedicates. | Pragas, Typ. G. Czernoch, s. a., 4to. 6 fF. prel. and A — Eg (48 pp.), with 4 engravings. No name of author is given, but there is an address to the Senators of Plsna, dated 1681, which says that the author composed the first thirty anagrams when ill from the plague. The author was undoubtedly Laurentius Baptista, S.J. The works of this great anagrammatist are rare and curious in the highest degree. His fellow-Jesuits, the De Backers and Sommervogel, in their immense Bibliography of their order, do not seem to have seen any of the above works, and until the last edition Baptista's name does not appear at all. BIBLIOGRAPHY 199 No existing anagrams can compare with the above in length and laborious difficulty, but their proper place is in an Anagrammatic Breviary, which may yet be collected together if time allow. The only account I can find of this learned Jesuit is by J. F. Hammerschmid, in his Prodromus Gloria Pragena, Pragas, 1723, fol., at p. 340 : " Anno 1689, in CoUegio Neo-Pragensi, pie in Domino obiit Seminarii S. Xavierii specialis Promoter, et per annos xv. continuos Seminarii Regens, P. Laurentius Baptista, vir antiquae et columbine simplicitatis, de quo non incongrue dici poterat : ' Ecce vere Israelita in quo dolus non est.' Plsnas natus, 1525; Neo-Pragas denatus, 1689." 1674. Carolus a S. Antonio Patavino (Anconitanus). Liber Anagrammatum multis Epigrammatis ornatus, inter quas Anagrammata aliquot inscriptiones, sive Elogia novas inventionis. Eminentissimo Principi Flavio Card. Chisio S. R. E., Bibliothecario Apostolico dicatus. Authore Carolo a S. Antonio Patavino, Anconitano, Religionis Pauperum Matris Dei, Scholarum Piarum. Romae, Typis Rev. Cam. Apost., 1674. 9 fF. + 150 pp. + 6 ind. in 8vo. 1674. Oraculum | Anagrammaticum | ad favorem | serenissimse Venetas Reipublicae | ej usque tutae conservationem | dicatum, | toti excellentissimo ejusdem Reipublicas Collegio, | a Joanne de Pasquinis a Laterina sub Aretina DicEcesi in Hetruria, | in principio hujus anni millesimi sex- centesimi septuagesimi quarti. | pp. 8. Venetiis, Apud Valvasensem, mdclxxiv, 4to. The author in his preface says he had lately heard of, but not seen in print, the famous anagram of Hier. Genuinus on St. Mark.* This induced him to try to make one too, and he succeeded in producing the six he published. * This was Divus Marcus Evangelista = Sum vigil ad Venetas curas. I originally intended to place the various anagrams on the Apostles and Evangelists in this Biblia, but afterwards reserved them for the Breviarium Anagrammaticum, soon, I hope, to pass the pikes of the press. 200 BIBLIA ANAGRAM MATICA 1681. Relacion ' y descripcion de la Pompa Real Funebre, con que se hizieron las Exequias de los Soldados que han muerto en servicio de su Magestad deste el Principio de la Guerra, en la Iglesia del Colegio Imperial de la Compania de Jesus. Domingo, 1 6 de Novembre de este ano 1 68 1. 2 fF. + pp. 20. [Madrid,] 1681, 4to. Contains the fine anagram in six elegiacs on Apoc. xiv. 12, 13. P.S. Fine anagram forsooth ! Trust not to the Jesuits when they keep their Probatio literarum up their sleeve ! Cf. p. 180 ante. 1683. "Triumpho Parthenico " of D. Carlos de Siguenza y Gongora. Mexico, 1683, 4to. 8 fF. prel. and 177 fF. This was a literary tournament, or certamen poetico, held for four days at Mexico in 1683, in honour of the Immaculate Conception of the Virgin. It was instituted and conducted by the University of Mexico. As usual, the cento and the anagram both played their part in the tournament. At folios 77 and 78 there are two prize centos from the poems of D. Luis de Gongora (Madrid, 1654) of seventy-three lines each. The first prize was won by D. Francisco de Ayerra Santa Maria, who also carried off the first prize for the anagram. There was a little pageantry and display, chiefly of a symbolical and emblematical kind, at these contests, and the prize anagram was founded on this. The first emblematical device was an eagle on its nest, on the top of a hill, and the allusions herein contained with reference to the Virgin Mary were manifold. (i) Aristotle says that the eagle alone of birds was of true and untainted origin. (2) The eagle brings forth in high and lofty places, even as Mary " se concibib en las eminencias de la gracia " whence Adam and all his posterity with him fell. BIBLIOGRAPHY 201 (3) The eagle places in her nest the " aetites," or eagle-stone, which protects from the poison and attacks of evil serpents. And so the Blessed Virgin, by power of the stone laid in Zion for a foundation, destroys the malice and venom of the Old Serpent. There was an allusion to the subject of the emblem in Job xxxix. 30, and this was the text given for the anagrams. The first prize was the metrical anagram No. i. The second prize was won by Jose Lopez de Abiles, who sent up Nos. 2, 3, 4, and the third prize by Juan Lopez de Abiles, probably a brother of the second prizeman, with the Spanish anagram No. 5. To turn a Latin Scriptural text into a Spanish anagram is a very unusual artifice. 1685 — 1689. Eede, Guilielmus vanden. Observationes Anagrammaticas | et Chronicae | circa felices pro- gressus | Belli Austriaci j adversus Turcam anno 1685, | Sacra Cassareae Majestati | oblatae. | {^Ad fineni) Patienter concinnata patienter lege | Quje Amicorum postulatu, Superiorum permissu, in lucem dabat. | P. Guil. vanden Eede, Brux., Soc. Jesu. Sac. | Prostant Gandavi, Typis Henrici Saetreuwer, via vulgo (Brabant- Straet) dicta, | sub signo Albas Columbae, 1685. 2 if. in 4to. Ludi Geniales Augustissimo Caesari Leopoldo Primo victoriis Austriacis adversus Portam Ottomannicam gloriosissimo, dedicati a P- Guilielmo vanden Eede, Bruxellensi, Societatis Jesu Sacerdote, Religionis Jubilario. Permissu Superiorum. Curae secundas. Gandavi, Typis Henrici Saetreuver, sub signo Albas Columbas, 1688. 23 pp. + I in i2mo. Laurus Austriaca Augustissimo Caesari Leopoldo Primo victoriis adversus Portam Ottomannicam gloriosissimo, dedicata a P. Guilielmo vanden Eede, Bruxellensi, Societatis Jesu Sacerdote, Religionis Jubilario. Permissu Superiorum. Gandavi, Typis Henrici Saetreuver, sub signo Albse Columbae, 1689,. 5 1 pp. + frontisp. in -410. 202 BIBLIA ANAGRAMMATICA 1688. Christophorus Klimeccius (Ord. Min. Ref. Polonus). Messis 1 Liliorum | Quinaria, \ ex Horto Mariano | Salutationis Angelicse, | fatae anagrammatica, | coUecta, | ac in Fasces et Acervos, dein Sertum plexa, | Capiti Magnas Dei Matris | caput venenosi serpentis, in sua Immaculata | Conceptione Gloriosissimo triumpho conterentis, | novo devoti Messoris invento | dicata ; | et ad honorem ejusdem | SS. Virginis | absque macula originali conceptae, | a | M. Stanislao Josepho Biezanowski, Leopol., | in Alma Universitate Craco- viensi | Philosophise Doctore, Collega Minore, Ordinario Poeseos Professore, | ApoUineis. Epigrammatum Corymbis | et Panegyrico applausu I coronata. Anno a Partu Virginis Immaculatas(«V) conceptae 1688. | Superiorum permissu. | Cracoviae, Typis Universitatis. | Not paged. Sig. A — LI4 in 4to = 274 pp. This remarkable book contains the Messis Quinaria of the title- page, in which there are 5 X 3i,2.:>-; 'i»;"_*-v^a,«j5XR3r