Av'jOHNra^' '■£> LIEKARY •?•' CORNELL UNIVERSITY LIBRARY 3 1924 100 552 318 DATE DUE Mi-n "5006 GAYLORD | PRINTED IN U.SA In compliance with current Copyright law, Cornell University Library produced this replacement volume on paper that meets the ANSI Standard Z39.48-1992 to replace the irreparably deteriorated original. 2005 Cornell University Library The original of this book is in the Cornell University Library. There are no known copyright restrictions in the United States on the use of the text. http://www.archive.org/details/cu31924100552318 ,2 /-£r- $0wlJ 3HwMmtg Ififcwg THE GIFT OF A.RjSfcio + 3)jZLjV- SYNTAX OF EARLY LATIN Vol. II— The Cases BY CHARLES E. BENNETT GOLDWIN SMITH PROFESSOR OF LATIN IN CORNELL UNIVERSITY o»«o Boston ALLYN AND BACON LEIPSIC: theodor stauffer 1914 a V. 05 if j I ^hArt, ,. A ' '■ ' COPYRIGHT, 1914, BY CHARLES E. BENNETT NottoooU Wrtsa J. 8. Gushing Co. — Berwick & Smith Co. Norwood, Mass., U.S.A. . PREFACE. In the present volume I have changed several texts to which reference is made. Ennius is cited uniformly according to the text of Vahlen, with parallel references to Ribbeck for the dramatic fragments. Lucilius is cited according to Marx; while for the Orators I have referred to the edition of Meyer (1842), in place of the edition of Meyer-Diibner, which was the only edition to which I had access in publishing Volume I. The other writers are cited as in the previous volume. Yet I have nowhere bound myself to the text of any editor. It has seemed necessary to call attention to this, since some read- ers have assumed that in citing by the page or verse of a special editor I have committed myself to his text. It ought to be superfluous to say that such is not the case and that I have deviated in hundreds of instances from the readings of the special editions to which I have referred. I only hope that my own readings may seem in the main sound and justified. My task in the preparation of this second volume has been much more difficult than I had anticipated. Barring a few of the more recent monographs, I soon found that the treatises on which I had hoped largely to depend, were extremely de- fective, not only lacking a large proportion of the important material, but being based, in great measure, on conjectural readings of the past generation. Not infrequently false inter- pretations added to the confusion. Under these circumstances, it became necessary to make my own special collections to supplement the obvious lacunae encountered at almost every turn. The expenditure of time and labor thus caused have unquestionably been greater than if I had made independent collections of the entire material from the beginning. Never- theless I believe that substantial completeness has been achieved iv Preface. in the material here presented. Wherever possible, I have given the exact number of instances of the occurrence of a usage. When a usage is found ten or more times, I have marked it "frequent." The same kind friends who assisted me with Volume I, Pro- fessor Edwin W. Fay, Dr. Emory B. Lease, and Professor Mary B. McElwain, have again lent me their help and counsel un- stintedly in the present volume, and have each contributed in large measure to securing greater completeness and accuracy than I should have attained unaided. Owing to the length of time necessary to put the work through the press, it was impossible to utilize any literature appearing after the early autumn of 1913. CHARLES E. BENNETT. Ithaca, April, 1914. TABLE OF CONTENTS. CHAPTER I. CASE NAMES, CASE THEORIES, NOMINATIVE, PREDICATE NOUNS, APPOSITIVES. ; page Origin of the Latin Case Names 1 Case Theories 2 The Nominative 4 Predicate Nouns 5 Appositives 6 CHAPTER H. THE GENITIVE. Original Force of the Genitive 8 The Genitive with Nouns 10 A. Genitive of Material 12 B. Genitive of the Whole 13 1. Genitive of Quantity or Measure ..... 14 2. Neuter Adjectives of Amount 16 3. Neuter Substantives 19 4. Masculine and Feminine Pronouns and Pronominal Adjec- tives 20 5. Mille, milia 22 6. Pars and Nouns denoting a Part 23 7. Superlatives 24 8. Neuter Pronouns 25 9. Dia dearum 34 10. "Words denoting Preeminence 34 11. Genitive of the Whole used Predicatively .... 34 12. True Partitives 35 13. Adverbs 35 a) Adverbs of Quantity 35 6) Adverbs of Place 36 c) Adverbs of Time 37 ; Crassus, p. 311 (Meyer), in civium conspectu ; Pore. Lie, p. 278 (Baehr), conspectu omnium. consuetudo : Ad. 820, consuetudinem amborum ; Rutil. Ruf us, 123, 23 (Peter), contra consuetudinem imperatorum. consulto : CIL, i, 547, ex senati consulto ; et pass. contagio : Amph. 31, contagione mei patris metuo malum. crepitus : Cure. 158, prohibe crepitum cardinum ; 203. crimen : Ace. 1, ex crimine inimicorum. culpa : Phor. 275, culpa iudicum ; Most. 114, fabri culpa ; Hec. 232. cupido : Turp. 39, parce eius serviat cupidines. 52 The Genitive. cura : Lucil. 9 (Mx), curas hominum ; Val. Aedit. p. 275 (Baehr), damnum : M. G. 699, haeo damna mulierum me prohibent uxore. deliquium: Gellius, p. 97, 17 (Peter), deliquium solis. dementia : Turp. 96, huius inscientia ac dementia. desiderium : C. Gracchus, p. 238 (Meyer), si nanciam populi deside- rium. dictum (9) : Epid. 321, quo modo mi Epidici dicta evenant : Cas. 653, timor praepedit dicta linguae ; Bacch. 449 ; Lucil. 411 (Mx), dictum praeconis ; Ace. 442, dicto oboediens viri ; H. T. 223, amicae dicta ; And. 283; H. T. 1035. discordia : Ace. 587, horum discordia. dividia : Ace. 152, huius dividia ; 587. dolor : And. 831, eius dolore gnato ut medicarer tuo. donum : True. 617, quorum dona aecepta habeo; 705. ductu : Tab. Triumph, p. 54, Baehrens, ductu auspicio eius elassis victa. edictum : Men. 871, demutat edietum Apollinis. errantia : Ace. 469, neque errantiae animi morigerabor. erratio : Ace. 154a, consiliorum erratio et fortunae. error : Pac. 78, animus de errore eius augurat. exitus : Afran. 304, exitus vitiosae vitae. exortus : Pac. 89, solis exortu. exspectatio : Turp. 110, mei animi exspectatio. facinus : Aul. 587, hoc est servi facinus. factum (11) : Stich. 305, contundam facta Talthybi ; Rud. 11, facta hominum ; Aul. 503 ; Phor. 268, horum facta ; Trag. Incert. 119, Pelopidarum facta; Naev. Com. 109 ; CIL, i, 38, 5, facta patris. fetus : Pacuv. 13, sol terrae fetum exusserit. flagitium : A.d. 721, flagitia boni illius adulescentis. flamen : Lucil. 870 (Mx), ventorum flamina. flictus : Pacuv. 335, flictus navium. fremitus: Amph. 233, boat caelum f remitu virum ; Enn. Trag. 343 (Sc 384 V), ager oppletus imbrium f remitu; Enn. Ann. 191 (V), fremitu silvai. gloria : True. 889, ita sunt gloriae meretricum. * gratia (5) : Bacch. 558, nequam hominis parvi pendo gratiam ; Aul. 247 ; Poen. 823, eius neclegere gratiam ; Trin. 34 ; Capt. 986. Subjective Genitive. 53 honor : Trin. 482, decedam ego de via, de honore populi. ictus : Lueil. 1166 (Mx), multorum ictibus. imber : Enn. Ann. 498 (V), imber Neptuni. imperium (17) : Amph. 262, pergam eri imperium exsequi ; 622 ; Bacch. 459, oboediens est imperiis patris ; H. T. 233, quoius sub imperio ; CIL, i, 541 ; Trag. Incert. 27. impetus: Enn. Ann. 551 (V), impetus Orci; Trag. Incert. 172, draconis impetum. impulsu : Aul. 794, me iniuriam fecisse fateor impulsu adules- centiae. inceptio : And. 218, inceptiost amentium, haud amantium. incessus : Turp. 102, Phrugis incessu. indicium: Capt. Arg. 9, indicio quoius agnoscit filium. industria : Merc. 1026, ob senum industriam ; Ad. 25. inimicitia : Ace. 42, inimicitias Pelopidum. initium: Hec. 361, mearum rerum initium. iniuria (7) : Cist. 180, ilia dicit eius se ex iniuria peperisse gnatam ; Ad. 207, iniuria adulescentium ; Hec. 22 ; 165, iniurias viri ; 301 , H. T. 204, parentum iniuriae. iniussu : Cato, Agr. 143, 1, iniussu domini ; so 5, 3 ; 144, 1. inscientia : Turp. 96, huius inscientia. ira (8) : Merc. 938, matris iram neglego ; 962 ; Amph. 896 ; Ace. 387, patris ira; so H. T. 189; And. 555, irae amantium. iracundia : Phor. 185, eius iracundiae ; 189. iudicium : Pseud. 14, nihil hoc Iovis ad iudicium attinet ; Phor. 1045. ius iurandum : Enn. Trag. 380 (Sc 403 V), ius iurandum Iovis. iussu (5) : Amph. 17, quoius iussu ; so 26 ; 19, Iovis iussu ; Merc. 102, hospitis iussu. labor: Pseud. 5, duorum labori parsissem; And. 831. lacrumae : And. 558, harum scelera et lacrumae. lascivia: Pacuv. 409, piscium lasciviam; Pore. Lie, p. 277 (Baehr.), lasciviam nobilium. letum : Ace. 519, leto coniugis ; 421. lex (7): Poen. 725, advorsus populi leges; Trin. 1146; Enn. Ann. 249 (V), leges divomque hominumque ; Lucil. 1200 (Mx), legem Licini; 573 (Mx). 54 The Genitive. litterae : Cato, fr. 77, 2 (Jord), illorum litteras. maestitia : Ace. 315, maestitiam mutam quadrupedum. maledictum : And. 7, veteris poetae maledictis. malum (' wrong doing ') : Trin. 122, malumque ut eius cum tuo misceres malo. mandatum: Amph. 338, mandata eri perierunt. melos : Ace. 404, Silvani melo eonsimilem cantum ; Enn. Ann. 299 (V), Musarum melos. meritum (4) : Merc. 105, eius pro meritis ; Epid. 722 ; by analogy we find also the superlative in Asin. 737, meritissumo eius quae volet faciemus. minae : And. 210, huius minas. miseria: Capt. 130, propter sui gnati miseriam; Rud. 277; Enn. Trag. 217 (Sc 258 V), Medeai miserias. missu : Cure. Arg. 1, missu Phaedromi it Cariam. morbus : Hec. 337, Philumenae morbus ; 373 ; Phor. 244. mors (6) : And. 799, eius morte ; Afran. 147, morte domini ; True. 456, morte pueri ; Asin. 42, mortem uxoris. motus : Enn. Trag. 122 (Sc 342 V), motus superum atque infer um. neclegentia : And. 71, cognatorum neclegentia coacta. noxa : Stat. 85, noxa muliebris est magis quam viri. obitus : Pore. Lie. p. 278 (Baehr), obitum domini. obsequella : Afran. 257, quam mihi sit grata illius obsequella. odium: Bacch. 820, terrae odium ; 822; Rud. 319, deorum odium atque hominuin : M. G. 923, populi odium. officium (originally, ' doing,' ' performance ') (23) : Aul. 593, hoc servi esse officium reor ; Most. 27 ; Stich. 14, improbi viri officio uti; 297; Cas. 585, non matronarum officium st; And. 113, haec putabam esse humani ingeni mansuetique animi officia; 237, hoei- nest officium patris ? 330 ; H. T. 66, illorum officia f ungere ; Phor. 281 ; Pacuv. 269, id viri est officium ; Cato, Agr. 5, 1, vilici officia ; 66; 142; 143. opera (36): Most. 112, perdit operam fabri; so 136; Cato, Agr. 21, 5 ; Cas. 551, operam uxoris polliceor foras ; Stich. 348, ut ope- ram araneorum perdam; Most. 1038, servorum operam mihi cedo; Rud. 699; Cure. 10; Rud. 203; Naev. Trag. 45; Ad. 261, illius Subjective Genitive. 55 opera nunc vivo; Hec. 818; Cato, Agr. 144, 3, si quid redemptoris opera damni datum sit ; so 145, 3 ; OIL, i, 198, 78. opinio : M. G. 1238, ut opinione illius pulchrior sis. opus: Most. 412, id viri doctist opus. oratio (11): Epid. 103, orationem horum; Merc. 514; Poen. 969, horunc hominum oratio ; H. T. 27, iniquom oratio ; And. 634, eorum oratio ; Phor. 649 ; Cato, fr. 80, 9 ( Jord), eorum orationes. oratu : Cure. Arg. 8, oratu quoius ; Cas. 775. oratum : Hec. 385, orata eius. parta: Phor. 788, patris bene parta. peccatum : And. 888, huius peccatis ; H. T. 33 ; Phor. 244. persuasu : Epid. Arg. 2, emit fidicinam persuasu servi. potestas (9) : Aul. 534, in potestate viri ; so Cato, fr. 54, 6 (Jord) ; Most. 134, in fabrorum potestate ; Cas. 282; Leg. XII Tab., v, 7, ad- gnatum potestas in eo esto ; Hec. 250. praeceptum : Cass. Hem. 71, 32 (Peter), praecepto patrum. praesidium : Rud. 693, praesidio Veneris ; And. 843. promissum : H. T. 723, Syri promissa. pugna : Lucil. 621 (Mx), percrepa pugnam Popilli. quaestio : Trin. 1012, si aberis ab eri quaestione ; CIL, i, 198, 76, quoius quaestio ; et pass. regnum : Amph. 831, per supremi regis regnum ; Pseud. 15 ; M. G. 950. res gestae: Cato, fr. 3, 12 (Jord), populi Romani res gestas. responsum: And. 698, Apollrais responsum. risu : Enn. Ann. 458 (V), risu Iovis. rumor : Phor. 911, rumor populi; so Cas. 11 ; Enn. Ann. 255 (V). savium : Trin. 242, quom extemplo eius saviis perculsus est. scelus : And. 558, harum scelera et lacrumae ; Rud. 1178. scitum : Pseud. 748, plebi scitum ; so CIL, i, 197, 7, et pass. scriptum : Cael. Antip. 100, 8 (Peter), ex scriptis eorum. sententia (17): M. G. 129, quoniam inspexi mulieris sententiam; Most. 171, sententias amantum; Rud. 587; And. 207, senis sen- tentiam ; Phor. 619 ; Ace. 120 ; CIL, i, 196, 8, senatuos sententiad ; 198, 57 ; Lucil. 1316 (Mx). sermo (9) : Asin. 605, huius sermonem accipiam ; Cas. 444, horum sermo; Epid. 238; Most. 1063. 56 Tlve Genitive. sibilus : Lucil. 1293 (Mx), rudentum sibilus (erunt dum codd) ; so Pacuv. 336. sonitus (5) : Men. 866, sonitus ungularum appareat ; Most. 933 ; Ace. 640, suavem linguae sonitum ; Enn. Trag. 296 (Sc 341 V). sonus : Enn. Ann. 119 (V), suavis sonus Egeriai. spes : Poen. 1188, quern penes spes vitae sunt hominum ; Amph. 1053. spiritus : Bacch. 9, scio spiritum eius maiorem esse. spolia : Stat. 251, venti spolia. status: Pseud. 458, vide statum hominis. strepitus : Enn. Com. 4 (Sc 373 V), molarum strepitum audibis. stridor : Ace. 567, Aquilonis stridor ; Pacuv. 335. studium : Amph. 1004, eius studio servire addecet ; And. 64. suffragium : Stich. 352, sine suffragio populi ; Bacch. 438. sumptus : H. T. 544, quom tolerare illius sumptus non queat; 453. techina : Capt. 641, deartuatus sum huius techinis. tela : Stich. 349, deiciam eorum telas. transmissu : Pacuv. 56, regnum potitur transmissu patris. tutela : True. 967, eius haec in tutelast fabula. valentia: Naev. Trag. 2, eius valentiam. vectura : Cato, Agr. 22, 3, vecturam bourn. ' venenum : Afran. 381, haec sunt venena formonsarum mulierum. verbum (11) : Bacch. 597, quom huius verba interpretor ; M. G. 1185 ; Trin. 772, salutem ei verbis nuntiet patris ; H. T. 682, quan- tum audio huius verba ; And. 579. victoria : Pseud. 1170, quanti te emit ? : : suarum in pugna virium victoria. voluntas: And. 880, praeter morem et sui voluntatem patris; Phor. 725. Pkedicate Uses of the Subjective Genitive. The Subjective Genitive is also at times used predicatively. The usage is confined almost exclusively to the curial style. Except in a single instance, the only verb employed in this usage is sum. Exx. : datio : GIL, i> 200, 35, iudicis reeuperatorum datio esto. delatio : OIL, i, 198, 40, quoius hominis delatio (nominis) erit. Objective Genitive. 57 fabulae: Vole. Sedig. (p. 280, Baehr),P. Terenti hae quae vocantur fabulae. iudicium : CIL, i, 198, 6, ioudieium eoruin esto. petitio : CIL, i, 198, 3, eius petitio esto ; et pass, in the same in- scription. quaestio : CIL, i, 198, 6, quaestio eius pr(aetoris) esto. techina : Eun. 718, Parmenonis tarn scio esse hanc teehinam. venditio : CIL, i, 200, 63, ab eo quoius eius agri hominis privati venditio fuit. Ace. 20 (Baehr. p. 269), nee Boeotia umquam fuit Macci Titi. E. Objective Genitive. ( The Objective Genitive is used with nouns denoting an action or feeling. These nouns are, for the most part, derived from verbs, nomina agentis in -tor and -trix being especially common. As a rule, the objective genitive occurs only with nouns derived from transitive verbs, the genitive sustaining the same relation to its governing noun as the accusative sustains to its verb. Yet the use with nouns re- lated to verbs construed with other cases (as cur sores pelagi ; fides regni) is probably just as ancient as with nouns related to transitive verbs ; cf. Brugmann, Grundriss, ii 2 , p. 605. At times certain nouns not derived from verbs develop a meaning which makes them capable of taking an objective genitive, as: est quisque faber suae fortunae. In the following list I have made no endeavor to separate the different types of usage just touched upon, but have arranged the complete material in alphabetical order. adfinitas : And. 247, Chremetis adfinitatem. adiutor : Ad. 146, aut etiarn adiutor sim eius iracundiae. For the dative with adiutor, see p. 142. aestumatio : CIL, i, 198, 4 et pass. , litis aestumatio. altrix : Pacuv. 404, Calidonia altrix terra exuperantum virum. amator: Men. 268, amator mulierum; so Eun. 665; Pseud. 210. amor (10) : Amph. 841, deum metum, parentum amorem ; Asin. 883 ; Merc. 443 ; And. 261, amor, misericordia huius. arrabo : M. G. 957, hunc arrabonem amoris. auctor : Matius, Baehrens, p. 281, f unesti ominis auctor. 58 The Genitive. aucupatio : Stat. 62, quid tibi aucupatiost argumentum ? calamitas : Eun. 79, nostri fundi calamitas. cheurna: Poen. 701, replebo te unguentum cheumatis (geumatis codd). circumductio : Capt. 1031, argenti circumductio. coactio : Asin. 203, nihili coaetiost. colonus : Asin. 298, colonus catenarum. comes : Rud. 160, sancte Neptuni comes ; H. T. 455. commemoramentum : Stat. 166, pudebat commemoramentum stupri. commutatio : Ace. Praet. 35, commutationem rerum. concordia : Amph. 841, parentum amorem et cognatum concordiam. condimentum : Rud. 402, animus aequos optumumst aerumnae condimentum ; Poen. 1370. conditor : Epid. 523, qui omnium legum fictor, conditor (condictor A) cluet. confidentia : Asin. 547, scapularum confidentia freti. conlatio: M. G. 942, ubi facta erit conlatio nostrarum malitiarum. conlator : Cure. 474, symbolarum conlatores apud forum. consuetudo: And. 439, propter consuetudinem huiusce hospitae; Hee. 404. consultatio : Epid. 282, amota fuerit omnis consultatio nuptiarum. contortor : Phor. 374, legum contortor. copia (12) : Asin. 848, amanti argenti feci copiam ; Cas. 624 ; 842, huius copiam mihi dedisti ; Epid. 356 ; Trin. 671 ; Phor. 113, eius faciat copiam. corruptela : Poen. 830, quae illic hominum corruptelae fiunt ! Ad. 793, communis corruptela nostrum liberum. corrupter : Poen. 816, corruptorem civium ; Trin. 240. cultor: Amph. 1065, caeli cultor; Cato, fr. 30, 1 (Jord), iurum legumque cultores. cultus : Merc. 832, cultus harunc aedium. cupiditas : Merc. 657, dum illius te cupiditas missum facit ; Pacuv. 170, regni alieni cupiditas ; C. Gracchus, p. 245 (Meyer). cura : Incert. Vaticin. (Baehrens, p. 35), 8, quorum cura est omissa; Cato, fr. 49, 9 (Jord). curator : Poen. 36, ludorum curatores ; CIL, i, 200, 55 ; et pass., curator eius. Objective Genitive. 59 cursor : Trag. Incert. 253, pelagi cursores. custos (7): M. G. 153, custodi mulieris; Trin. 252; Asin. 297; Enn. Trag. 214 (Sc 255 V), fida custos corporis ; Enn. Ann. 112 (V), patriae custodem ; Lucil. 219 (Mx), custodem classis ; Pore. Lie. p. 278 (Baehrens), custodes ovium. Eor the dative with custos, see p. 143. custodia : Naev. Trag. 21, regalis corporis custodias. datio : OIL, i, 200, 35, iudici, iudicis, recuperator um datio esto. dedecoramentum : C. Gracchus, p. 247 (Meyer), adulescentia (tua) senectutis (- i alii) dedecoramentum. delatio : CIL, i, 198, 3 et pass., eius petitio nominisque delatio. deletio : Lucil. 823 (Mx), deletionem nostri exercitus. deliquio : Capt. 626, parentum et libertatis deliquio. delitor : Ace. 219, sceleris fratris delitor. desiderium : Afran. 352, quoius ex desiderio ; Hec. 88, desiderium Athenarum. dictator : Cato, fr. 21, 1 (Jord), dictatorem Karthaginiensium. dictio : Phor. 293, testimoni dictio. dilectus : Poen. 838, ita vinariorum habemus dilectum. distractio, discidium: Pseud. 69, harunc voluptatum distractio, discidium venit. dolor: Trag. Inc. 68, ignominiae dolore. domina: Pannius, 87, 29 (Peter), domina eius. dominus (5) : Merc. 44, leno importunus, dominus eius mulieris ; Poen. 158 ; Most. 686. ecfigia (= imago, imitatio): Eud. 420, Veneris ecfigia; Afran. 364. emptor : CIL, i, 200, 56, bonorum emptore. erus : Pers. 787, si erus redierit eius. exactio : CIL, xi, 4766, 19, eius piacli moltaique exactio. exagoga : True. 552, ite hac simul, bonorum exagogae ! exitium : Asin. 133, adulescentum exitium. explorator: Lucil. 728 (Mx), rerum exploratorem (expil-, explic-, codd) mittam. exspectatio : Hec. 34, funambuli exspectatio. extortor : Phor. 374, bonorum extortor. faber : App. Claud, faber est quisque suae fortunae ; cf. Baehrens' Prag. p. 36 ; Most. 120, parentes fabri liberum sunt. 60 The Genitive. fictor : Epid. 523, legum atque iurum fictor ; Ace. 219, epularum fictor. fides : Enn. Trag. 382 (Sc 405 V), nulla regni sancta societas nee fides est. fiducia : Most. 37, mei tergo facio haec non tui fiducia. flagitium : C. Gracchus, p. 247 (Meyer), (tua) senectus (fuit) rei publicae flagitium. forma (= imago) : Auct. Incert. Baehr. p. 137, senis Enni formam. fraudatio : Asia. 257, ad eri fraudationem. fraus : Pseud. 365, fraus popli. fur: Poen. 184, quid dubitas quin dupli, auri et hominis, fur leno siet ? 1335 ; Cato, fr. 69, 1 (Jord), fures privatorum furtorum ; 2. genetrix : Enn. Ann. 52 (V), genetrix patris nostri. gerulifigulus : Baech. 381, gerulifigulos flagiti. honor : Amph. 486, Alcumenai huius honoris gratia ; Aul. 25 ; Cato, fr. 47, 16 (Jord), honorem divom immortalium ; 83, 2, poeticae artis honos non est. imago, i.e. iinitatio (10) : Amph. 141, quoius fero hanc imaginem ; 265; Capt. 39; Pseud. 1202; Crassus, p. 310 (Meyer), quorum imagines ; Afran. 363. indagator: Trin. 241, celatum indagator. index : Ace. 493, auroram, radiorum ardentum indicem. inhonestamentum : C. Gracch. p. 247 (Meyer), pueritia tua adu- lescentiae tuae inhonestamentum fuit. initium : And. 709, narrationis initium ; Hec. 351, initium irae. inlecebra : Cas. 887, inlecebram stupri ; Cist. 321. inlex : Poen. 745, qui malae rei tantae fuimus inlices. inopia (4) : Cure. 334, maxumam argenti inopiam ; Bud. 398 ; Turp. 21. inperator (6) : Amph. 1121, inperator divom atque hominum ; Capt. 307; Pacuv. 295, regum inperator; Enn. Ann. 326 (V). insitio : Cato, Agr. 41, 1, vitis insitio ; ibid, pirorum et malorum insitio ; ibid, oleae et ficorum insitio. integratio : And. 555, amoris integratio. integumentum : Bacch. 601, illius sum integumentum corporis. internecio : Ace. 657, Tantalidarum interneeioni. Objective Genitive. 61 interpres : Pacuv. 81, augurium atque extum interpretes ; Matius, Baehrens, p. 281, obscaeni interpres. inventor : Enn. Trag. 108 (Sc 124 V), vitis inventor sacrae. inventu : Merc. 847 sex sodalis repperi ; eorum inventu res (in- venturus codd) pessumas pessum dedi. iudex : CIL, i, 198, 27, ioudices unius rei. iudicium : Turp. 45, iudicia litis. liberator : Pers. 419, scortorum liberator. lux (= illuminatio): Ace. 163a, lux Dardaniae; Enn. Trag. 57 (Sc 72 V), lux Troiae ; Stich. 618, lux oppidi. magister : Aul. 107, qui est magister curiae ; Cato, fr. 21, 4 •(Jord), magister equitum ; Enn. Var. 4 (V), equorum equitumque magister ; et pass. memoria : Pers. 643, ne suarum se miseriarum in memoriam in- ducat. mentio (7) : Trin. 976, auri feci mentionem ; 1069 ; Bacch. 252, istius hominis ubi fit mentio; Eun. 437. messor : see under sator. metus: Amph. 841, deum metum; Naev. Bell. Pun. 57, magni metus (intus codd) tumultus. misericordia : And. 261, misericordia huius. miseritudo : Ace. 185, illius miseritudine ; 79, miseritudo meorum nulla est liberum. moderator : Naev. Trag. 59, trionum moderator. modus : Most. 139, haec verecundiam mi et virtutis modum detur- bavit ; And. 95, habere suae vitae modum. moechus : M. G. 775, magnus moechus mulierum. monumentum : Lucil. 1084 (Mx), virtutis tuae monumenta. mutatio : Eun. 671, vestis mutatio. nuntius : Lucil. 1314 (Mx), certissimus nuntius mortis. nutrix (7) : Stich. 649, salvete Athenae, quae nutrices Graeciae ; Aul. 815 ; Phor. 736, meae gnatae nutricem. obsessor : Pseud. 807, f ui obsessor fori. occisor: M. G. 1055, occisor regum. occursatrix : Incert. Auct. Baehr. p. 52, occursatrix artificum. odium : Eun. 404, negoti odium ; 972, neque agri neque urbis ■odium ; Hec. 219, odium tui ; 580. 62 The Genitive. operculum : Cato, Agr. 11, 1, opercula doliorum ; 10, 2 ; et pass. oppressiuncula : Pseud. 68, pappilarum oppressiunculae. optio : Trin. 1053, duarum rerum optio. osor : Asin. 859, osorem uxoris suae ; Poen. 74. parricida : Scaurus, p. 259 (Meyer), patriae parricida. particeps : M. G. 1013, participem consiliorum. pastor: Bacch. 1122, pastor harum dormit. pavos: Pacuv. 82, portentuin pavos. penuria: Pacuv. 162, penuriam stirpis; Ad. 442, magna civium penuria. perfossor : Pseud. 979, ut vestitu's, perfossor parietum. perlecebrae, persuastrix : Bacch. 1167, eunt eccas tandem probri perlecebrae et persuastrices. permities : Pseud. 364, permities adulescentum ; so Ad. 188. perquisitor : Stich. 385, perquisitores auctionum. pietas : Enn. Trag. 282 (Sc 328 V), deum pietas. pilatrix: Titin. 77, pilatrix pallae (palia codd). potestas : Trag. Incert. 29, potestas eonsili ; Enn. Trag. 122 (Sc 342 V), potestas motus ; H. T. 710, potestatem tantae astutiae ; 347 ; Cas. 535 ; Trin. 822, mei (me codd) potestas. potio : Stich. 213, potiones mulsi. praeda : Stich. 220, praeda erit praesentium (' a sale of everything on hand '). praefectus : Bacch. 425, gymnasi praefecto poenas penderes ; Scaurus, p. 258 (Meyer). praemium : Capt. 1036, qui pudicitiae esse voltis praemium ; Calp. Piso, 81, 35 (Peter), cuius unius praemio multorum allicuit animos. praesidium : Crassus, p. 264 (Meyer), innocentiae leve praesidium est ; H. T. 967. pretium : Men. 976, haec pretia sunt ignaviae ; Enn. Ann. 465 (V), audire est operae pretium ; Varia, 20 (V), reddere opis (operae codd) pretium ; Amph. 151, adeste, erit operae pretium ; Cas. 879 ; M. G. 31 ; Most. 842 ; Poen. 1174 ; Eud. 947. princeps ('master'): Ad. 259, primarum artium principem; Trag. Incert. 55, quoius ipse princeps iuris iurandi. probrum : Aul. 74, quo pacto celem filiai probrum. procurator : Pseud. 608, procurator peni. Objective Genitive. 63 proditor : Rud. 50, urbis proditor. progenitor : Soranus, p. 273 (Baehr), progenitor genetrixque denm. propagatio: Cato, Agr. 133, propagatio pomorum ceterarumque arborum ; so 51. propages : Pacuv. 20, mea propages sanguinis. propagmen : Enn. Ann. 160 (V), vitae propagmen. pudor: Enn. Trag. 282 (Sc 328 V), civium pudor; And. 262, patris pudor. raptor : Men. 65, raptor pueri ; Epid. 300 ; Trin. 254. ratio (7) : Cato, Agr. 2, 2, rationem operum operarumque ; ibid, rationem operarum, dierum ; M. G. 773, accipe a me rationem doli ; Most. 304; Trin. 418. regina : Pacuv. 177, omnium rerum regina oratio. regnator: Amph. 45, deorum regnator; so Ace. 32; Naev. Bell. Pun. 12, regnatorem marum. remedium : H. T. 539, magnarum remedium aegritudirmm ; Phor. 185 ; Ad. 294, solus mearum miseriarumst remedium ; Com. Incert. 88, iniuriarum remedium. repertor : Soranus, p. 273 (Baehr), regum repertor. rex (5) : Capt. 622, rex deorum atque hominum ; Enn. Ann. 33 (V), rex Albai Longai ; Naev. Bell. Pun. 12. rogator : Lucil. 853 (Mx), legum rogator. salsura : Cato, Agr. 162, 1, salsura pernarum. satias : Ace. 176, satias sanguinis ; 659 ; Afran. 325, satias toti (= totius) familiae; Hec. 594, satias iam tenet istorum studiorum; Lucil. 810 (Mx) ; Cist. 502. satietas : Amph. 472, satietatem dum capiet illius ; Eun. 403, satietas hominum ; Phor. 834. satio : Cato, Agr. 27, pabuli sationem. sator, sartor: Capt. 661, sator sartorque scelerum et messor maxume ; Pacuv. 295 (?). servator : Pseud. 873, sum hominum servator. signum : H. T. 120, animist pudentis signum ; And. 878, pudoris signum. Also objective (cf. under ecfigia) seem : Rud. 648, Veneris signum sunt amplexae; Cael. Antip. 107, 9 (Peter), signum Apollinis. societas: see fides. 64 The Genitive. socius : M. G. 1013, socium tuorura conciliorum ; Bacch. 1105, socium aerumnae et mei mali. sollicitatio : And. 261, nuptiarum sollicitatio. spectator : Eun. 566, elegans formarum spectator. spes: H. T. 636, spes vitae; so Poen. 1188; Eud. 680, salutis meae spes ; so Ace. 150 ; Men. 462 ; H. T. 713, spem nuptiarum ; 636; Com. Incert. 98, spes auxili. Slightly different, but still objective, is Capt. 104, nee ullast spes iuventutis. stabilimen : Ace. 210, regni stabilimen mei. stabilimentum : Cure. 367, baec sunt ventris stabilimenta. statua (cf. imago) : Cato, fr. 69, 5 (Jord), statuas deorum. studium : Ace. 627, studium iteris ; Afran. 151, vitae studium. suasor : Enn. Ann. 383 (V), suasorem summum et studiosum belli. superatrix: Merc. 842, divom atque hominum quae superatrix (speratrix codd) es. suppositio : Capt. 1031, pueri suppositio ; so True. 437 ; Cist. 151, de puellae suppositione. suppostrix : True. 763, suppostrix puerum. suspicio : Amph. 489, ne in suspicione ponatur stupri ; H. T. 800, suspicio amoris; Enn. Trag. 281 (Sc. 327 V). terror : Pacuv. 359, mortis terrore. testis : Men. 812, do testis. : : qua de re aut quoius rei omnium rerum ? traiectus : Ace. 435, traiectus nemorum. tritor: Pers. 420, compedum tritor; 795. tutela : Leg. XII Tab. v, 3, super pecimia tutelave suae rei. ultor : Trag. Incert. 262, ultorem nati mei. umbra : M. G-. 625, umbra's amantum magis quam amator. usura: Amph. 1135, Alcumenae usuram corporis cepi; so 108; Ace. 507. usus : Most. 113, usus aedium ; Merc. 832. vacivitas : Cure. 319, vacivitas cibi. vadimonium : CIL, i, 200, 34, vadimonium eius rei. vastities : Pseud. 69, harunc voluptatum vastities venit. vectura : Asin. 432, pro vectura olivi rem solvit. venditio : CIL, i, 200, 63, ab eo quoius eius agri hominus privati venditio fuit. Genitive of Quality. 65 victoria : Enn. Ann. 88 (V), utri magni victoria sit data regni. viduitas : Eud. 664, omnium copiarum viduitas nos tenet, vocatio (= vacatio) : CIL, i, 198, 77, militiaeque eis vocatio esto. F. The Genitive of Quality. 1 The Genitive of Quality is much less frequent than the Ablative of Quality in Early Latin. Apart from a few stereotyped formulas, such as huius modi, eius modi, parvi preti, minumi preti, etc., the idiom is only scantily represented. The material is as follows: animus : Men. 269, homo iracundus animi perditi. Elsewhere in Early Latin the ablative of animus is used to denote quality, e.g. Bacch. 612, protervo, iracundo animo indomito, incogitato sum; 1015, animo cupido fui; Epid. 643; Rud. 685. biduum : And. 440, biduist aut tridui haec sollicitudo ; cf . below under dies. cibus : Vidul. 41, quam servi tui cibique minimi maxumaque industria. color : Pseud. 1196, quern ego hominem nullius coloris novi. But elsewhere we have the ablative of color to denote quality, e.g. Eud. 997, quo colorest ; hoc colore ; Eun. 689 ; Pacuv. Trag. 147 ; Cato, Agr. 109. consilium : And. 608, nulli consili sum. culleus : Cato, Agr. 11, 1, quinque vindemiae culleum DCCCI. dies : H. T. 909, decern dierum vix mihi est familia. esca : Men. 100, ipsus escae maxumae. genus : Merc. 525, generis Graecist. Elsewhere we have the ab- lative of genus to denote quality, e.g. Trin. 851, hie fungino gene- rest ; 326 ; Pers. 651. homo : Eun. 409, perpaucorum hominumst. : : immo nullorum, arbitror. ingenium: Most. 814, esse existumo humani ingeni (ingenio codd). In thirteen other instances we have the ablative of inge- nium to denote quality, e.g. Aul. 9, avido ingenio fuit ; Bacch. 454; Stich. 116 ; see p. 323. i See Edwards, Geo. V., The Ablative of Quality and the Genitive of Quality, New York, 1900 ; also Genitive of Quality and Ablative of Quality, in Studies in Honour of B. L. Gildersleeve, p. 101 ff. ; Wackernagel, Melanges de Saussure, p. 135 ff. ; Edwards-Wolfflin, Arohiv fur lat. Lexikogr. xi, p. 197 ff. 66 The Genitive. instrumentum : Cato, Agr. 1, 5, videto quam minumi instrumenti siet ; ibid, instrumenti ne magni siet. littera : Aul. 325, tun, trium litterarum homo. locus : Eun. 234, mei loci atque ordinis hominem. men sis : Most. 82, paucorum mensum sunt relictae reliquiae. modus : huiusmodi: Amph. 938, multa eveniunt huius modi ; 941; Capt. 1033, huius modi paueas poetae reperiunt comoedias; M G. 1023; Eun. 873 ; 746 ; H. T. 812 ; Phor. 505 ; 529 ; Turp. 201, haec huius modi; Metellus Numidieus, p. 274 (Meyer), huiusce modi homun- culum ; et pass. eius modi : Bacch. 676, eius modi tempus ; M. G. 801 ; B.ud. 127, propter eius modi viros ; Trin. 337 ; And. 93 ; Phor. 821. illius modi: Ad. 441, illius modi magna civium penuria; Cato, fr. (Jord), p. 59, 5 ; Agr. 157, 2. istius modi : Epid. 119, istius modi amicos ; Merc. 144 ; Most. 746; Eud. 321, cum istius modi virtutibus; Trin. 552; H. T. 387. isti modi : True. 930, quae ames hominem isti modi ; Cato, fr. (Jord), p. 50, 4 ; Ace. 136, te isti modi esse intellego. alius (alii) modi : Cato, fr. (Jord), p. 51, 1, uti alii modi sim ; Fannius, 87, 26 (Peter), alius modi atque ante visa essent ; Cael. Antip. 100, 10 (Peter), neque eos alii modi esse ostendere possunt. quoius modi : Men. 221, quoius modi hie homines erunt ? Most. 640 ; 817 f. ; 908, quoius modi gunaeceum ; Pers. 386 ; et pass. quoivis modi: Pseud. 741, mellam, defrutum, mel quoivis modi; Bacch. 400, sisne necne ut esse oportet : malus, bonus quoivis (qua cuius codd) modi. unius modi : H. T. 204, parentum iniuriae unius modi sunt, natio : Capt. 887, quoius erat tunc nationis ? nummus : Men. 542, duom uummum stalagmia. onus : Most. 782, magni sunt oneris. opera : Merc. 815, pol hau censebam istarum operarum patrem. pes : Cato, Agr. 18, 5, trabecula pedum xxiii ; 18, 7, fundamenta pedum duorum ; et pass, pretium : -haud magni preti : Cas. 98, vilice haud magni preti ; Cure. 167 ; M. G-. 145; Stich. 235. Genitive of Quality. 67 parvi preti : Aul. 790 , nullust tarn parvi preti ; Trin. 257 ; Hec. 799, meam esse operam deputat parvi preti. minimi preti : Epid. 502, fateor me omnium hominum esse minimi preti ; M. G. 558 ; Asin. 858, scito ilium ante omnes minumi mor- talem preti ; Bacch. 444, eho senex minumi preti ; so Cas. 594 ; Epid. 494 ; Men. 489 ; Trin. 925. pluris preti : Bacch.. 630a, mortuos pluris pretist quam ego sum. maioris preti : H. T. 64, agrum preti maioris. maxumi preti : Ad. 891, hominem maxumi preti. quantivis preti : Pers. 625, nomen atque omen quantivis iamst preti ; Epid. 410 ; And. 856, videtur esse quantivis preti. semen : Poen. 245a, eius seminis mulieres sunt. talentum : Phor. 393, si talentum rem reliquisset decern. triduom : see biduom. verbum : Enn. Ann. 246 (V), commodus, verbum paucum (pau- corum codd). victus : Capt. 855, tu tui cottidiani victi ventrem ad me adferas ! In CIL, i, 1011, we have septem me naatam annorum me gremio accepit — apparently a contamination of septem natus annos and septem. annorum; so CIL, i, 36, annorum gnatus xvi. For nulli rei, Stich. 720 ; Cato, fr. 85, 7 (Jord), taken by some as genitive, see under the Dative, p. 176. Stich. 383 stands in the MSS unguenta multigenerum multa. This is generally explained as unguenta multorum generum, but Guyet suggested multigenera, which may very well have been what Plautus wrote. It is difficult to explain multigenerum. In Bud. 107, Leo suggests that virile sexus of the MSS is for viriW sexus. I take the construction as accusative ; see p. 259. On the difference between the Genitive of Quality and the Abla- tive of Quality, see p. 317 f . Wackernagel, Melanges de Saussure, p. 135 (followed by Brug- mann, Grundriss, ii 2 , p. 570), is inclined to regard the Genitive of •Quality as Indo-European, and as originating in the -i genitive dis- cussed below (p. 93). In support of this, Wackernagel urges the predominance of -i genitives in the Early Latin Genitive of Quality, and the additional fact that we repeatedly find an -i Genitive of Quality coordinated with an ablative of another declension, e.g. Vid. 68 The Genitive. 42, cibi minimi maxumaque industria ; Ad. 441, illius modi civium . . . antiqua virtute et fide. But Wackernagel's further statement that in Early Latin the plural is not found, is not borne out by the foregoing material. I have enumerated ten different plural Geni- tives of Quality. O. The Appositional, or Epexegetic Genitive (Genetivus Definitivus). l This name is given to those genitives which denote the same thing as the governing noun. The construction was never common. Loch and Schaaff include under this head many combinations which are not appositional in nature, but represent a variety of usages. The material: deliciae : Pers. 204, deliciae pueri. filum : Merc. 755, satis spissum filum mulieris. flagitium : Asin. 473, flagitium hominis ; so Cas. 155; 552; Men. 489; 709. flumen : Lucil. 126 (Mx), Silari ad flumen portumque Alburnum. frustum : Pers. 848, frustum pueri. hallex : Poen. 1310, hallex viri. mendicabulum : Aul. 703, istos reges ceteros memoraxe nolo, ho- minum mendicabula. monstrum : Poen. 273, monstrum mulieris: Eun. 696, monstrum hominis. nomen : Stat. 254, nomen virginis deintegravit ; Af ran. 57, novercae nomen; 326, nominis matronae sanctitudinem ; Pseud. 1108, ei nomen Servitutis ferunt. scelus : Cure. 614, scelus viri ; so M. G. 1434 ; True. 621 ; Pers. 192, scelus pueri. H. Genitive with Causa, Gratia, and Similar Words. 2 causa. Here the dependent genitive was probably originally one of Possession, as Trin. 686, sororis causa ; Epid. 289, fili causa. But very early the force of causa became virtually that of a preposition, in 1 Loch, p. 3 f. ; Blomquist, p. 157 ff. ; Liebig, p. 23 ; Schaaff, p. 23 ft. 2 Loch, p. 20 ff. ; Blomquist, p. 154 ff . ; Liebig, p. 9. With Causa, Gratia, etc. 69 which function it is extremely common in the early period of the language. The material is too extensive (85 examples) to quote in full. I cite representative passages only : Asin. 542, sine med animi causa amare Argyrippum ; Epid. 289, fili causa facere ; Most. 503, auri causa ; Merc. 537, stupri causa ; True. 459, lucri causa ; Pers. 339, regis Philippi causa ; Aul. 121, meai fidei tuaique rei causa ; Poen. 95, quaesti causa ; Aul. 750, amoris causa ; 463, honoris causa ; Poen. 1041, popularitatis causa; Pseud. 123, pietatis causa; Most. 357, trium nummum causa; Capt. 1009, quoius causa; Most. 207, huius causa ; 246, eius causa ; M. G. 756, eorum causa ; Trin. 1090, quorum causa; Eun. 202, causa virginis feci; H. T. 287, eius anuis causa; 546, adulescentuli causa ; Eun. 877, contumeliae non me fecisse causa, sed amoris ; And. 110, parvae consuetudinis causa ; H. T. 129, mea solius causa ; 686, non tam meapte causa quam illius ; Ace. 485, quoius tumulti causa; 112, cineris causa ; Cato, fr. 23, 8 (Jord), con- tumeliae causa ; 23, 11, libertatis suae causa ; Cael. Antip. p. 100, 14, alii rei causa ; 104, 30, nullius alius rei nisi amicitiae eorum causa ; Cato, fr. 42, 6 (Jord), omnia avaritiae atque pecuniae causa fecit; 52, 12, duarum rerum alterius utrius causa ; 56, 1, fami causa ; CIL, i, 198, 19, calumniae causa ; 55 ; 56. The only instances in Early Latin in which causa precedes its geni- tive are Eun. 202, causa virginis feci, and Enn. Ann. 319 (V), causa poliendi agri. For the genitive of the gerund and the gerundive with causa, see Vol. I, p. 442 f . ; 446 f . gratia (20) : Amph. 682, quid tu me deridiculi gratia sic salutas ? Capt. 98, fili gratia ; Epid. 275, animi gratia ; 629, istius gratia ; M. G. 103, magnai rei publicai gratia ; 620 ; 626 ; And. 836, nuptiarum gratia ; Hec. 836, quaesti gratia ; so Turp. 84 ; Enn. Trag. 233 (Sc 278 V), amoris magis quam honoris gratia. For the genitive of the gerund and gerundive with gratia, see Vol. I, p. 442 f. ; 446 ff. ingratiis : Cas. 315, vobis invitis et amborum ingratiis possum liber fieri. vitio : Aul. 745, quia vini vitio atque amoris feci ; so True. 828 ; Pers. 49. vicem : Amph. 334, metuo vocis ne vicem vapulem ; Capt. 397, eum 70 The Genitive. remittat nostrum hue amborum vicem ; 526, eri vicem ; Eud. 814, is- tarum vicem ; True. 159, et nostram et illorum vicem ; H. T. 749, Menedemi vicem. ;x virtute, ' thanks to,' ' owing to' : Aul. 166, virtute deum et maiorum nostrum dives sum ; so also Capt. 324 ; Pers. 390 ; Trin. 346 ; M. G. 676, deum virtute est te unde accipiam ; Trin. 355. fini : Cato, Agr. 113, 2, ansarum infimarum fini. postridie : Cato, Agr. 2, 1, postridie eius diei. ergo : XII Tab., x, 4, f uneris ergo ; x, 7, virtutis ergo ; Cato, Agr. 132, 1, eius rei ergo; 134, 3; 139 (quater) ; 141, 2; 3 (bis); 4; Tab. Tri- umph. 11, p. 55 (Baehr) ; CIL, i, 587, benefici ergo; 588, salutis ergo. For the genitive of the gerundive with ergo, see Vol. I, p. 443. J. Free Uses op the Genitive with Nouns. In addition to the uses of the genitive already enumerated, there are very many combinations of the genitive with nouns which fall under no one category, but represent a great variety of relations. Thus the genitive may be simply defining or limiting, pointing out the ap- plication of a general expression, as orationis confidential, vitae consue- tudo, figura oris, Jlos aetatis, dolor capitis, dolor partionis, gentum aut generum adfinitas, brevitas verborum, caligo inferum, rerum communi- tas; or the genitive may denote the object or end of the governing noun, as dies operis, dies capitis; or some one of various other rela- tions as eius noctem, eius heres, anni tempus, triennifructus, eidola atque atomus Epicuri. As a rule, however, these uses do not fall into cate- gories of sufficient definiteness to warrant subdivision. I have there- fore grouped the material alphabetically under the head of "free uses." Many of these " free uses " are traditionally brought under the categories of the subjective, possessive, or objective genitive; see above, p. 37 f. But the difficulty of this procedure has already been recognized by Blomquist (op. cit. p. 119), who admits the vagueness of meaning of many genitives often so classified. Accheruns ; Amph. 1029, me rogitas, ulmorum Accheruns ! accipiter : Pers. 409, pecuniai accipiter. acies : Epid. 547, orationis aciem contra conferam ; M. G. 4 ; Lucil. 1094 (Mi) ; True. 492. Free Uses of the Genitive. 71 adfinitas ; Ace. 580, gentum aut generum adfinitas. advorsa : Hec. 388, uti advorsa eius per te tecta sient. advorsarius : Bud. 761, is Veneris advorsarius. aequor : Ace. 224, aequora caeli; Enn. Ann. 137 (V). aestus : Ace. 565, ulceris aestus. albitudo : Trin. 874, ad istanc capitis albitudinem. amicitia: Trin. 737, facere id ob amicitiam patris ; Turp. 20, quorum auiicitias. amoenitas : Stich. 278, amoenitates omnium venerum et venu- statum. angiportum : Cist. 384, carnificis angiporta purigans ; Most. 1046, quod in angiporto est horti. angulus : Aul. 437, angulos omnis mearum aedium. animus: Trag. Incert. 210, vos anirnum geritis muliebrem, ilia virgo viri (i.e. ' characteristic of a man'). argumentum: M. G. 84, comoediai argumentum; Amph. 51; 96; Trin. 16. ars : Trin. 236, amoris artis eloquar ; Trag. Incert. 88, artem extispicum. arvum : Trag. Incert. 164, arva Asiae. auctio : Men. 1157, auctio fiet Menaechmi mane septimi. aura : Enn. Ann. 21 (V)-, teneras caliginis auras. auxilium : Enn. Trag. 75 (Sc 87 V), quo auxilio exili aut fugae freta sim ? (' help in exile or banishment '). ballista : Poen. 201, infortuni ballista. bellaria: Com. Incert. 65, Liberi bellaria. brevitas : Ace. 12 (Baehr. p. 268), brevitatem verborum. bustum : Bacch. 938, non in busto Achilli. caligo : Trag. Incert. 75, caligo inferum. caput (10): Pseud. 132, peiiuri caput; Bud. 1099; Bacch. 829, scelerum caput ; Cure. 234 ; Merc. 609, capita rerum ; so True. 790. carchesium : Lucil. 1309 (Mx), mali carchesia summa. causa (' condition ') : Asin. 520, f amiliae causa ; Stich. 207 ; True. 229 ; Com. Incert. 56 ; 58. cenaculum: Enn. Ann. 60 (V), cenacula caeli. civis : Bud. 2, eius sum civis civitate caelitum. comitia : Pseud. 1232, comitia capitis. 72 The Genitive. clavis : Most. 404, clavem harum aedium. clientela : Pud. Arg. 4, in clientelam sui patris. collega: Cass. Hem. 71, 29 (Peter), collegis eorum. collegium : Cass. Hem. 72, 2 (Peter), collegium pontificum. columen : Cas. 536, senati columen ; so Epid. 189 ; Amph. 367, audaciai columen ; Phor. 287. columna: Enn. Ann. 348 (V), regni columna; Gellius, 97, 20 (Peter). commissura : Lucil. 209 (Mx), commissuras rimarum. compages : Pacuv. 250, compagem alvei. compendium : Pud. 180, si ad saxum cadit, errationis fecerit compendium ; Stich. 194, faciam praeconis compendium. compotrix : And. 232, compotrix eius. conciliabulum : Trin. 314, ubi esset damni conciliabulum. confidential Naev. Trag. 4, orationis confidentia. conservos : Stich. 433, ad eius conservom. consilium : Titin. 95, a stultitia cupidinis consilium petunt (' a purpose dictated by passion '). consuetudo : H. T. 283, vitae consuetudinem. controversia : CIL, i, 199, 43, controversial Genuensium. copia (' abundance ') : Pers. 255, hanc commoditatis copiam, 415; Bacch. 563, meretricum copia; Pers. 633; Poen. 1178; Cato, Agr. 1, 3, operariorum copia; Epid. 385; Ace. 371. cornu : Pseud. 671, cornu copiae. crines : Pacuv. 18, cervicum crines. cruciabilitas : Cist. 205, antideo cruciabilitatibus animi. decus : Asin. 655, decus popli ; 892 ; 691. deliciae : Most. 15, deliciae popli ; Pseud. 227. dies: Asin. 311, omnes de nobis carnuficum concelebrabuntur dies ; Afran. 141 ; Lucil. 783 (Mx), capitis diem ; 228 (Mx), servorum festus dies; CIL, i, 577, III, 13, dies operis, dies pequn(iae) ; XII Tab., iii, aeris confessi xxx dies iusti sunto. dignitas : Ace. 188, aspecti dignitas. discipulus : Pompilius, p. 274 (Baehr), Pacuvi discipulus. divi : Leg. Peg. Rom. 13, sacra divis parentum estod. dolor : Lucil. 1277 (Mx), capitis dolores ; Cato, Agr. 125 ; Afran. 346, dolorum partionis. Free Uses of the Genitive. 73 eidolon : Lucil. 753 (Mx), eidola (et dola codd), atque atomus Epicuri. emolumentum : Trin. 694, tibi sit emolumentum honoris. exemplum: Pseud. 651, exemplum eius (sc. imaginis).; Poen. 298; And. 812, aliorum exempla; Turp. 36; H. T. 20; Cato, fr. 69, 6 (Jord), exempla earum facierum. exuviae : Men. 191, uxoris exuviae : Aec. 446. faenus : Most. 629, faenus argenti. familiaris : Amph. 359, huius familiai familiaris. fanum : Cass. Hem. 70, 15 (Peter), quoius rei fanuin fecerunt. fartis : Most. 169, non vestem amant, sed vestis fartim. figura : Eun. 317, nova figura oris. finis (5) : CIL, i, 199, 6, et pass., fines agri ; Ace. 37, serviti finem. firmitudo: Asin. 320, animi firmitudinem. flagranti a : Pud. 733, etiam vim proportas, flagiti flagrantia ? flexus : Liv. And. Od. 24, flexu nodorum. flos : Cas. 18, ea tempestate flos poetarum fuit ; Pore. Licin. p. 278 (Baehr), ob florem aetatis suae ; Cas. 640, se percussit flore Liberi ; so Cist. 127 ; Cure. 96 ; Enn. Ann. 308 (V), flos delibatus populi. fluctus : Aec. 608, belli fluctus. foculum : Pers. 104, ventris f umant focula. folium : Cist. 729, in pampini folio ; Poen. 478. fons : True. 612, fons viti et periuri; Lucil. 1008 (Mx), Musarum e fontibus. fornix : Enn. Trag. 374 (Sc 381 V), caeli ingentes fornices. fretum : Enn. Trag. 333 (Sc 382 V), caeli fretum ; Trag. Incert. 182. fructus : Cato, Agr. 150, 1, fructus ovium ; 5, 6, trienni fructum ; Enn. Trag. 218 (Sc. 281 V), fructus verborum. fugitivos : CIL, i, 551, 10, fugiteivos Italorum. fundamentum : Most. 121, parentes fundamentum supstruont libe- rorum. genus : in Plautus and Terence chiefly in the phrase genus hominum, as Most. 657, nullum genus est hominum taetrius ; Poen. 831 ; 1187 ; Pseud. 153; Trin. 290; 542; 1046; Capt. 161, eorum genera Pisto- rensium ; Epid. 18 ; And. 629 ; Eun. 248 ; Lucil. 1100 (Mx), soloe- 74 The Genitive. cismon (edd; soloecismo codd) genera; Cato, Agr. 48, 1, genus talearum ; 133, 3, quodvis genus arborum ; 157, 1 ; fr. (Jord), 77, 3, genus illorum ; Enn. Ann. 81 (V), servat genus altivolantum ; Ann. 180 (V), genus Aeacidarum ; Trag. 269 (Sc 316 V), deum genus et caelitum ; Trag. 363 (Sc 299 V), liberorum genus. gracilitudo : Ace. 88, staturae (statuae et codd) gracilitudo. gratia : Titin. 96, bonorum gratia ; Rud. 1414, iuris iurandi volo gratiam facias ; M. G. 1355, tibi habeo magnam gratiam rerum omnium. gymnasium : Asin. 297, gymnasium flagri, salveto ! habena : Trag. Incert. 126, legum habenae. habitudo : Eun. 242, habitudo corporis. hara : Most. 40, hara suis. heres : OIL, i, 200, 15, et pass, heres eius ; Men. 477, quoius heres numquam erit post hunc diem ; Cato, fr. (Jord) 14, 1, eius heredem sacra non sequontur. hospitium : Trin. 553, hospitium calamitatis. Ilias : M. G. 743, east odiorum Ilias. impotentia : Trag. Incert. 110, animi impotentiam.. indoles : Trin. 322, in eost indoles industriae. inluvies : Pacuv. 20a, inluvie corporis. instrumentum : African. Min. p. 184 (Meyer), omne instrumentum fundi Sabini. insula : Trin. 549, fortunatorum insulas. internuntius : H. T. 299, eius internuntii. ianua : Bacch. 368, aperite ianuain hanc Orci. iudicium : Pacuv. 34, de iudicio armum. iuventus : Lucil. 1211 (Mx), Myconi omnis iuventus. labes : Pers. 408, iniure, inlex, labes populi ; Trag. Incert. 84, labes generis. largitas : Turp. 172, sumpti largitatem. lascivia: Asin. 298, o virgarum lascivia! lenitudo : Pacuv. 247, lenitudo orationis. lepos : Cure. 98, salve, anime mi, Liberi lepos. lex : Pseud. 303, lex annorum me perdit. libertas : Bacch. 168, libertas orationis. libertus : Cure. 413, libertas illius. Free Uses of the Genitive. 75 limen : Bacch. 955, portae Phrygiae limen. loculus : Cas. 447, stimulorum loculi. locus : Men. 1014, oculi locus ; And. 292, in germani fratris loco ; H. T. 104 ; Trag. Incert. 216, haec loca Cithaeronis. longinquitas : Hec. 596, longinquitas aetatis. lumen : OIL, i, 577, 1, 10, ostiei lumen aperito. macula : Capt. 841, ex corpore exigam omnis maculas maerorum tibi ; Poen. 198, amoris macula. maeror : Pacuv. 302, maerore animi. magister : CIL, i, 565, heisce magistreis Venerus ; i, 566. mens : Cist. 210, ita nubilam mentem animi habeo. mensa : Naev. Bell. Pun. 3, in mensa Penatium. modus : M. G. 791, matronarum modo ; Aul. 13 ; CIL, i, 200, 27, tantum modum agri ; 65 ; 69 ; 91 ; i, 199, 42, ampliorem modum pratorum. moles : Ace. 610, moles belli. mollities : Eun. 222, mollities animi. mollitudo: Pacuv. 247, mollitudo corporis; 246, manuom tnolli- tudine. municeps : Lucil. 89 (Mx), municipem Ponti. munus : Asin. 812, munus adulescentuli fungare ! Men. 223, hominum octo munus. nigror: Lucil. 209 (Mx), noctis nigrore; Pacuv. 412, noctis et nimbum occaecat nigror. nitiditas : Ace. 253, formae nitiditatem. nitor : Eun. 242, nitor vestitus. nobilitas: Ace. 643, famae nobilitas. nomen : Hec. 735, nomen quaesti. nox: Asin. 736, noctem huius sibi ut dares; Poen. 274; Naev. Com. 105. nugae : Pseud. 1081, nugas theatri. numerus : Bacch. 928, mille cum uumero navium ; 1 930, erum ex- pugnabo sine tanto numero militum ; Epid. 213 , meretricum nu- merus ; Poen. 1180, clientarum numerus ; Cist. 756, u(t numer)us 1 Some take navium here as dependent on mille (governed by cum) — ' with a thousand of ships,' numero being explained as ablative of specification with mille. See above under Genitive of the Whole, p. 22 f. 76 The Genitive. annorum attulit ; Cato fr. (Jord), 24, 11, numerus pecuom ; CIL, i, 200, 26, numerus pecudum ; i, 200, 45, in colonei nuruero. nuptiae: Aul. 295, filiai nuptiis ; 372; 540; 387; 797; Ad. 756, gnati nuptiis. opera : Trin. 365, multa illi opera opust ficturae, ' much help in modelling ' ; Most. 60, orationis operam compendi face. ora: M. G. 883, adbibere aures meae tuam oram (tuam moram codd) orationis ; Enn. Ann. 85 (V), carceris oras ; 114, luminis oras ; so 131 ; Sat. 4 (V), aetheris oras. orator : Stich. 490, oratores populi. orbis: Ace. Praet. 27, orbem flammeum solis; Rutilius Eufus, p. 123, 17 (Peter), ex orbi terrarum. ordo : Trin. 451, mearum rerum novisse ordinem ; CIL, i, 577, II, 6, tegularum ordinibus seneis. ornatus : Hec. 9, ornatu prologi. pabulum : Cato, Agr. 7, 3, pabulum malorum ; Cas. 158, Acheruntis pabulum. palatum : Enn. Inc 16 (V), caeli palatum. pars: H. T. 57, in propinqua parte amicitiae, 'in the neighbor- hood of ' ; pars, ' role,' Merc. 276, simiae partis ferat ; Eun. 354, du- ras fratris partis praedicas. pater : Cato, Agr. 2, 1, pater familias. pax : Amph. 1127, Iovis pacem expetam ; H. T. 998. di Penates, Lar pater : Merc. 834, di Penates meum parentum, familiai Lar pater. periclum : Capt. 740, periclum vitae meae ; And. 677, capitis pe rielum ; 480. persona : Eun. 26, parasiti personam et militis. Philippus : Trin. 1158, spondeo mille auri Philippum dotis. pietas : Enn. Ann. 8 (V), pietas animi. pigror : Lucil. 391 (Mx), pigror torporque quietis. plaga, ' region ' : Enn. Trag. 201 (Sc 244 V), caeli plagas ; Enn. Var. 23 (V), plagas caelestum. porta : Enn. Ann. 615 (V), porta tonat caeli ; so Enn. Var. 24 (V) ; Ann. 267, Belli portas. portus : Enn. Trag. 311 (Sc 364 V), neque sepulcrum habeat portum corporis. Free Uses of the Genitive. 77 postis : Enn. Ann. 267 (V), Belli ferrates postes. praedium : True. 214, aedes obligatae sunt ob Amoris praedium. pratum: Enn. Ann. 516 (V), campi per prata. principium : Enn. Trag. (So 395 V), flagiti principiiim. proelium : Pers. 24, in Veneris proelio. propago: C. Gracch. p. 235 (Meyer), aliqua propago generis nostri. prostibulum : Aul. 285, pudieura prostibulum populi. publicum : True. 141, an tu te Veneris publicum habere postulas ? punctum : Phor. 184, temporis punctum ; Lucil. 472 (Mx). quaestus : Pers. 53, quaestum maiorum meum. radius : M. G. 2, clarior quam radii solis. radix : Cure. 238, radices cordis. regio : M. G. 233, in regionem astutiarum mearum ; 886 ; Poen. 48. relliquiae (4) : Bud. 199, haec bonorum sunt relliquiae ; Cure. 388, relliquiarum relliquias. res : Trin. 962, capitis res est ; Phor. 631, non capitis res est set pecuniae. ritus : Pacuv. 393, Alcyonis ritu. rivalis : Eun. 354, Phaedriae rivalis. rostrum : Lucil. 210 (Mx), rostrum praetoris. rota: Cist. 207, vorsor in Amoris rota. sacerdos: Baceh. 307, sacerdos Dianai; Eud. 430; 285, hums fani sacerdos. sacra: Pacuv. 422, Bacchi sacris. saltus : Men. 988, virum ex hoc saltu damni educam ; Enn. Ann. 568 (V), silvarum saltus. salus (5) : Capt. 518, nulla vitae meae salus est ; Men. 134 ; Rud. 910. sanctitudo : Turp. 114, sanctitudo Apollinis ; Afran. 326. saxum : Pacuv. 136, in Caparei saxis. scamnum et solum: Enn. Ann. 96 (V), conspicit auspicio regni stabilita scamna solumque. scatebra : Ace. 505, scatebra fluviae. scopulus : Turp. 114, maris scopuli ; Enn. Ann. 215 (V). scortum: Poen. 270, servolorum scorta. 78 The Genitive. scriptura : CIL, i, 200, 92, scripturam pecoris. secta: Naev. Bell. Pun. 5, eorum sectam. semen : Bud. 327, semen sceleris. senatus : Most. 688, senatum consili : 1049, senatum congerronum (B 2 ; eongerronem other codd). sepulcrum : Epid. 175, quoius sepulcnim ; Ace. 655, sepulcra cor- poruni. servitus : Capt. 335, privatam medici Menarchi (sc. servitutem servit). sidus : Ace. 678, mundi sidera. signum : Trin. 789, anuli signum ; Enn. Trag. 199 (Sc 242 V), astrologorum signa. silentium : Turp. 53, noctis silentio. silicernium : Stat. 122, silicernium eius. similitas : Stat. 216, morum similitas. similitudo : Pacuv. 240, voeis similitudine. simulacrum : Matius, p. 281 (Baehr), specii simulacrum. slis : CIL, i, 198, 7, eius rei slis. socius : Pacuv. 81, consilium socii ; Baceh. 1105, socium aerumnae et mei mali. solum : Enn. Ann. 150 (V), Tarquinio dedit imperium et sola regni ; 455 (V) , sola terrarum. sors : Most. 561, qui mihi nee f aenus nee sortem argenti danunt. spatium: Merc. 547, relicuom vitae spatium; Stich. 81, decurso aetatis spatio ; Hec. 130, spatium solitudinis. species : Pers. 550, urbis speciem vidi. specimen : Lueil. 1119 (Mx), specimen virtutis. specus : Enn. Trag. 155 (Sc 193 V), inferum vastos specus. spolia : M. G. 599, ne quis nostri spolia capiat consili. stabulum : Cas. 161, stabulum nequitiae ; True. 587, stabulum fla- giti; Pers. 418, stabulum servitutium (servitritium codd). In a different sense : Most. 350, nusquam stabulumst confidentiae. stagnum: Ace. 335, Oceani stagnum; Trag. Incert. 250, stagna Averni. stirps : Enn. Trag. 362 (Sc 121 V), stirpem liberum. soblingulo : Pseud. 893, est coqui sublingulo. suduculum : Pers. 419, suduculum flagri. Free Uses of the Genitive. 79 summa: Epid. 105, meorum maerorum atque amorum summam edictavi tibi; M. G. 46, istaec hominum summa; True. 25, quem penes amantum summa summarum redit; Phor. 317, ad te summa rerum redit; Lucil. 884 (Mx), age nunc summam sumtus due atque aeris alieni simul adde ; Cato, Agr. 21, 5 ; 57, summa vini ; Ace. 150, in quo salutis spes supremas sibi habet summa exerciti; 311; Praet. 12. supplicium : M. G. 502, supplicium virgarum. syllaba: Epid. 123, prius quam argenti fuero elocutus ei postre- mam syllabam. talentum : (6) : Merc. 703, decern talenta dotis ; so And. Alt. Ex. 21 ; H. T. 838. templum : Eun. 590, templa caeli ; so Enn. Trag. 372 (Sc 380 V); Ann. 49 (V) ; Ace. Praet. 2, templum caelitum ; Enn. Trag. 163 (Sc 196 V) templa caelitum; 70 (Sc 107 V), templa Orei. tempus : Merc. 984, tempus anni ; Asin. 253 ; Trin. 811, diei tempus ; Cato, f r. 35, 5 (Jord), ubi anni tempus venit ; Lucil. 1 (Mx), aetheris et terrae genitabile tempus. tenebrae : Eur. Antias, p. 276 (Baehr), tenebris caliginis atrae. terminus : Asin. 139, ad egestatis terminos ; Ace. 178, Froegiae terminis ; 481, Fatorum terminus. textum : Ace. 484, laterum texta. thensaurus: Enn. Trag. 203 (Sc 245 V), ubi mortis thensauri obiacent. toxicum : Cist. 298, te amoris tactum toxico. tribuuus: Cass. Hem. p. 71, 28 (Peter), tribunus militum. tumulus : Pacuv. 423, in tumulis Teucrum. turba : Amph. 224, extra turbam ordinum colloquontur. ubertas : Trag. Incert. 135, bacarum ubertate. umbilicus : Trag. Incert. 19, umbilicus terrarum. umbra : Trag. Incert. 205, umbris parietum. umor : Pacuv. 203, stagnorum umorem. unda : Enn. Ann. 260 (V), Naris adundas ; Matius, p. 281 (Baehr) ; Ace. 297. vapor : Ace. 221, vapore flammae. vastitas : Ace. 175, vastitates funerum. vena : Ace. 552, venae viscerum. 80 The Genitive. vertex : Ace. 563, vertice saxi ; Trag. Inc. 141, summa montis ver- tice. vestigium : Cist. 697, socci video vestigium. vestis : Ace. 519, lucti vestem. via (6) : Pers. 1, amoris in vias ; Trin. 667 ; H. T. 101, via per- volgata patrum ; Phor. 326, pedum via. victor : Amph. 647, meus victor vir belli clueat. victus : Capt. 906, alia quae ad ventris victum conducunt. vigilia: Aul. 36, noctu, Cereris vigiliis. vir : Capt. 471, nil morantur iam Lacones unisubselli viros ; Stich. 489, med esse unisubselli virum. vis (' quantity ') : Poen. 210, negoti sibi qui volet vim parare ; Enn. Trag. 305 (Sc 351 V), tanta vis sceleris ; Ace. 565, vis volneris ; Enn. Ann. 161 (V) ; 412, summa opum vi ; 379, aquae vis ; 276, Vestina virum vis ; Lucil. 770 (Mx), piscium magnam vim. volgus: Cass. Hem. p. 70, 12 (Peter), pastorum volgus; Enn. Incert. 15 (V), avium volgus. Without governing noun, we also find the genitive on coins, e.g. CIL, i, 1, Eomanom ; so 13, c ; 21, e, Aquinom. Free Uses of the Genitive with Nouns in Predicate Construction. Under this head belong : hominis est : Ad. 734, simulare certe est hominis ; 736, haec magis sunt hominis ; C. Gracchus, 231 (Meyer), abesse non potest quin eiusdem hominis sit probos improbare. induperantum est : Enn. Ann. 427 (V), navorum imperium servare est induperantum. opus est : in Cato, Agr. 9, et id videto uti aut domino opus est, opus seems to be the old genitive of ops, and to mean ' of service ' ; cf. Scholl, Archiv fur lat. Lexikogr. ii, p. 207 ff. praetorum est : Lucil. 1160 (Mx), praetorum est praeire. amici est : Lucil. 611 (Mx), amici est bene praecipere. patris est : And. 186, ea exquirere iniqui patris est ; Hec. 529, neque adeo arbitrari patris est aliter. inepti est : Stat. 68, quae narrare inepti est. nobilitatis est : Crassus, 310 (Meyer), id non est nobilitatis. One Genitive Depending on Another. 81 J. The Genitive of the Gerund and Gerundive. (See Vol. I, p. 442 f. ; 446 f.) One Genitive Depending on Another. The following list (which does not claim completeness) will illus- trate the above use : Aul. 25, eius honoris gratia feci thensaurum ut hie reperiret Euclio; Amph. 108, usuram eius corporis cepit sibi ; so 1135 ; 486, Alcumenae huius honoris gratia; Bacch. 601, illius sum integumentum cor- poris; Capt. 809, eorum si quoiusquam scrofam conspexero; Men. 812, deos do testis. : : qua de re aut quoius rei rerum omnium ? 181, prae huius corporis candoribus ; Merc. 241, uxoris simiai dotem ; M. G. 997, quae huius cupiens corporist ; 1064, plus mi auri millest modiorum Philippi ; 1164, quasi istius caussa amoris ex hoc matri- monio abierim ; Pseud. 951, ubi sit os lenonis aedium ; Eud. 199, haec eius sunt bonorum reliquiae ; Stich. 587, medimnum mille esse argenti velim ; Trin. 737, facere id eius ob amicitiam patris ; True. 25, amantum summa summarum ; H. T. 269, ne quid huius rerum ignores ; Hec. 318, matris vox visast Philumenae ; Ad. 441, illius modi iam nobis magna civium penuriast ; Naev. Bell. Pun. 21, ei venit in mentem hominum fortunas ; Pacuv. 329, neque fratris necis neque eius nati parvi ; Trag. Incert. 245, nilne te hominum for- tunae, nil commiserescit meae ? Turp. 211, ut illius commiserescas miserulae orbitudinis ; Af ran. 326, nominis matronae sanctitudinem ; 346, non dolorum partionis veniet in mentem tibi ; Stat. 216, vide hominis quid fert morum similitas ; Cato, fr. 52, 12 (Jord), duarum rerum alterius utrius causa; Cael. Antip. 104, 30 (Peter), nullius alius rei nisi eorum amicitiae causa; CIL, i, 198, 57, de consili maioris partis sententia. We find three genitives with successive dependence in Trin. 1158, spondeo et mille auri Philippum dotis. Two genitives depending on the same noun are found in Poen. 1188, quern penes spes vitae sunt hominum omnium. 82 The Genitive. GENITIVE WITH ADJECTIVES AND PARTICIPLES. 1 Besides adjectives denoting desire, knowledge, memory, fulness, sharing, power, etc., various other adjectives appear in Early Latin construed with the genitive. It has seemed best not to arrange these according to logical categories, but rather, for purposes of readier reference, to classify them alphabetically: adfinis : H. T. 215, neque illarum adfinis esse rerum. — With dar- tive: Trin. 331, publicisne adfinis fuit an maritumis negotiis? adsimilis : Merc. 957, quasi numquam quicquam adsimile huius facti feceris. With dat. : Cato, fr. 85, 2 (Jord), adsimilis illi (illae codd). aeger: aeger with the genitive, cited by Schmalz and others as from Livius Andronicus, is properly referred to Laevius ; see Baehr. p. 290, fr. 12, aegra sanitatis. aemulus : Pseud. 196, quae amicos habes lenonum aemulos. amans : Asin. 857, meum virum rata (sum) frugi, amantem uxoris maxume ; 591. avidus : Eun. 938, avidae cibi. certior est : OIL, i, 198, 44, quo quis suae alterius sententiae cer- tior siet. compos : Capt. 622, ita me rex deorum faxit patriae compotem ; True. 835, culpae compotem ; Amph. 642, domum laudis compos revenit ; Capt. 41 ; Epid. 559 ; App. Claud. Baehr. Frag. p. 36, animi compotem esse ; Enu. Trag. 352 (Se 143 V), compotes consili ; Ad. 310. — With abl. : Ace. 36, cur me miseram inridet, magnis compo- tem et multis malis ? conscius : Bud. 1247, ne conscii sint ipsi maleflci (maleficiis codd) suis (' in league with their servants in wickedness ') ; Phor. 156 r rogitas, qui tam audacis facinoris mihi consciu's ? — With dat. : Both the passages just cited show also the dative (in a different relation) in combination with the genitive. consimilis : Capt. 116, liber captivos avis ferae consimilis est ; so 123 ; H. T. 393, quoius mos maxumest consimilis vostrum ; Afran. 397, huius consimile. — With dat.: Ace. Trag. 405, Silvani melo 1 Loch, p. 21 ff. ; Blomquist, p. 15 ff. ; 19 ff. ; 107 ff. ; Liebig, p. 21 ft. ; Schaaff, p. 27 ff. ; 'Wolfflin, Die Adjektiva relativa, Archiv. fiir lat. Lexitogr. xiii, p. 407 ff. ; Haustein, De Genitivi Adjectivis Accommodati usu, Halle, 1882. Genitive with Adjectives. 83 consimilem cantum; H. T. 382, id quom studuisti, isti formae ut mores consimiles forent, where some violently separate isti from formae and join with mores. copis : Pacuv. 307, dubium et prosperum copem diem ; uncertain is Turp. 61, te pater copem causarum (Bothe; causa rem codd) facit. cumulatus : Aul. 825, egone te emittam manu, scelerum cumula- tissume ; Stat. 61, homo ineptitudinis cumulatus. cupidus : Cure. 98, veteris vetusti' cupida sum ; Poen. 179, auri cupidus; Pseud. 1133, damni cupidos; Trag. Incert. 27, domum itionis cupidi ; uncertain, Lucil. 686 (Mx), cupidi liberum (ruberum codd) ; Cato, fr. 58, 2 (Jord), cupidus orationis. cupiens : Amph. 132, cubat complexus quoius cupiens maxume est ; Bacch. 278, domi cupientes ; M. G. 997, huius cupiens corporis ; 1049, ab tui cupienti ; 1165, cupiens istarum nuptiarum ; Poen. 74, seni, cupienti liberorum ; Hec. 142, cupiens tui ; Enn. Ann. 77 (V), cupientes regni. dignus: Trin. 1153, non ego sum salutis (so Nonius; salute codd) dignus. — For the ablative with dignus, see p. 366. dives : Loch, p. 22, recognizes the genitive with dives in Amph. 170, ipse dominus dives operis et laboris expers. So Lindsay and others ; but operis and laboris are most naturally taken with expers. doctus : Poen. 586, hodie iuris doctiores (coctiores codd) non sunt. egens : Bacch. 651, egens consili servos ; Pers. 256, argenti egenti ; Rud. 274 : Enn. Ann. 599 (V), virtutis egentem ; Trag. 89 (Sc 85 V), opis egens tuae. exheres : Bacch. 849, ilium exheredem fecero vitae. — With abl. : Most. 234, ut ego exheredem me meis bonis faciam. exilis : Stich. 526, omnium me exilem atque inanem fecit aegritu- dinum. expers : Amph. 170, operis et laboris (see above on dives) ; Asin. 505, ut qui expers matris imperi sies (here the codd. have imperii, usually changed to imperio by the editors) ; Pseud. 498, quapropter gnati amoris te expertem habuerim ; H. T. 652, ne expers partis esset de nostris bonis; Cato, fr. 80, 8 (Jord), verae laudis expertes; Titin. 149, omnium vitium expertem. — With abl. : Amph. 713 ; Asin. 45 ; Pers. 509 ; Turp. 157. exspes : Ace. 376, ille orbus, exspes liberum. 84 The Genitive. falsiloquos : Capt. 264, quarum rerum te falsiloquom mihi esse nolo. falsus : Eun. 274, ut falsus animist ! fugitans : Phor. 623, eras liberalis est et fugitans litium. gerens : True. 145, plerique idem quod tu faciunt, rei male gerentis ; so also 223. gnarus : Asin. 551, inductoresque gnarosque nostri tergi ; Rud. 210, nee loci gnara sum. ignarus : Poen. 656, ait se esse huius ignarum oppidi ; Eun. 136, imprudens harum rerum ignarusque omnium ; H. T. 226 ; Hec. 675, ignarum tuarum lacrumarum ; 682 ; Ad. 160, ignarum meorum morum. ignotus : Naev. Trag. 33, ignotae iteris sumus. immemor: Stich. 48, me esse immemorem viri; And. 44, quasi exprobratiost immemori benefici ; so Ace. 364. imperitus : Stich.. 104, ad vos imperitus rerum et morum mulierum discipulus venio ; And. 911, adulescentulos imperitos rerum ; so also Stat. 260. impos : usually in the phrase impos animi (so always in Plautus), Bacch. 615, sum impos animi ; so also Cas. 629 ; Men. 110 ; True. 828; Ace. 287, impos consili. imprudens : Eun. 136, imprudens harum rerum. inanis : Stich. 526, omnium me exilem atque inanem fecit aegri- tudinum. incertus : Rud. 213, incerta sum consili ; so also Phor. 578 ; Hec. 121, fecit animi ut incertus foret ; Enn. Trag. 351 (Sc 142 V), sum- marum rerum incerti. incupidus : Afran. 361, maiores vostri incupidiores liberum fuere. indigens : Cist. 28, suarum opum nos esse indigentis ; Rud. 642, tui indigentes auxili; 943, tui sermonis sum indigens; Turp. 49, porti indigentes. indiges : Pacuv. 328, indigem liberum. iners : Naev. Bell. Pun. 23, belli inertes. inopiosus : Poen. 129, res multas tibi mandavi, dubias, egenas, in- opiosas consili. integer : Enn. Trag. 403 (Sc 414 V), deos aevi integros. largus: Asin. 533, ne ille hinc trudetur largus lacrumarum. — With abl. : Asin. 598, audin hunc opera ut largus est nocturna? Genitive with Adjectives. 85 lassus : Cist. 215, ita me Amor lassum animi ludificat (taken as locative by some, e.g. Schmalz, Synt. u. Stil. 4 § 75, Anm. 2). liber : Amph. 105, quam liber harum reram siet. manufestus : manufestus with, the genitive has been accepted for Early Latin by some scholars (e.g. Schmalz, Synt. u. Stil. 4 p. 367), but no one of the instances cited is at all certain. In Amph. fr. xv, manufestum hunc optorto collo teneo furem flagiti, the genitive is best taken with teneo. In Bacch. 696, quern mendaci prendit manu- festo modo, the codd. give manufesto (not -turn, as arbitrarily intro- duced by certain critics). In True. 132, manufesto mendaci teneo te, the P codd. have -ta, -turn, while A has -to. For teneo and prendo with the genitive, see p. 89. memor : Merc. 996, memorem benefici ; Pseud. 481, fac sis promissi (faxis promissis codd) memor ; Stich. 578, consili memorem ; And. 281, ut memor esses sui. mendax : Asin. 855, si huius rei me mendacem esse inveneris. metuens: Turp. 157, metuens sui. miser : Cist. 672, petulantia mea me animi miseram habet (taken as loc. by Schmalz, Synt. u. Stil. 4 § 75, Anm. 2). nescius : CIL, i, 1011, volgei nescia. onustus: Aul. 611, aulam onustam auri; so also 617. With abl. : Bacch. 1069 ; et pass. orbus: Kud. 349, orbas auxilique opumque ad se recepit. With abl. : Capt. 818 ; Afran. 240 ; Enn. Trag. 77 (Sc 88 V). par : Bud. 49, ei erat hospes par sui (parvi codd) ; Ace. 465, illius par nemo reperiri potest. — With dat. : Cure. 506 ; Trin. 279. particeps: Epid. 266, fac participes nos tuae sapientiae; Pseud. 11 ; H. T. 428 ; True. 747 is uncertain. peritus : Enn. Ann. 423 (V), belli peritus ; cf. also Pers. 270, nil iam mihi novi offerri potest, quin sim peritus, where quin = quoius non; see Vol. I, p. 298 f. — With in: Ace. Praet. 8, periti sumus in vita. With simple ablative : Lucil. 81 (Mx), iure peritus. persequens : Cas. 159, Accheruntis pabulum, flagiti persequentem. persimilis: Pers. 698, videor vidisse hie forma persimilem tui; Titin. 34, formicae persimilest rusticus. plenus (47) : Aul. 709, ecfodio aulam auri plenam ; so also 821 ; Arg. II, 1 ; Epid. 152, plenus consili's ; M. G. 90, plenus peiiuri atque 86 The Genitive. adulteri ; 423, viti probrique plenum ; so also Rud. 319 ; 548 ; Poen. 1314, plenior alii ulpicique quam Komani remiges; Pseud. 380, negoti plenus ; Baceh. 153 ; Merc. 574 ; Poen. 255 ; Rud. 651 ; Trin. 751 ; Pers. 507 ; Eun. 105, plenus rimarum sum ; 318 ; Hec. 823, vini plenum ; 848 ; Ad. 412, praeceptorum plenust istorum ; 846 ; Enn. Ann. 338 (V), plenus fidei ; Stat. 7, sepulcrum plenum taenia- rum ; Titin. 149 ; Afran. 411 ; Cato, fr. 36, 1 (Jord), omnia tumultus plena ; Lucil. 982 (Mx), porriginis plenum. — With abl. : only Merc. 880, caelum splendore plenum. pollens : Cure. 114, vini pollens, lepidus Liber. Some, as Lindsay and Blomquist, here read vinipollens. potens : Poen. 1182, pacis potentes fuimus. potior : Cas. 112, quam tu eius potior fias. primus : Eun. 248, est genus hominum qui esse primos se omnium rerum volunt. prodigus : Most. 875, tot pessumi vivont, peculi sui prodigi. sanus : Trin. 454, satin tu sanus mentis aut animi tui (where animi is taken as loc. by Schmalz, Synt. u. Stil. 4 § 75, Anm. 2, and others). satur : Ad. 765, postquam intus sum omnium rerum satur. similis (54):' e.g. Aul. Ill, veri simile non est; so M. G. 291; Most. 13; Pseud. 403; Pac. 374; And. 225; H. T. 802; 990; Hec. 140 ; 399 ; Ad. 627 ; Asin. 215, hie noster quaestus aucupi simillimus est; 68; 681; 241; Amph. 442, similest mei; so 601; 856; True. 505 (mihi, codd) ; Amph. 284, tui similes ; so also Capt. 582 (tibi, codd) ; Bud. 500 ; H. T. 1020 ; Amph. 267, mores huius habere me similes ; so also Men. 1090 ; M. G. 700 ; Bacch. 913, lippi oculi servos est simillimus; Cist. 80, oppidi simillima; Men. 1088, hominem hominis (homini, codd) similiorem numquam vidi; 1089, neque aqua aquae neque lactest lactis (lacti, codd) usquam similius quam hie tuist tuque huius ; Amph. 601, neque lac lactis (lacti, codd) magis est simile ; M. G. 519, huius similis ; 240, tarn similem quam lacte lactist (lacti, W) ; Bacch. 6, sicut lacte lactis similest ; Most. 91, novarum aedium esse arbitro similem hominem; 119; Pers. 14, similis est Sagaristionis ; Trin. 284, ut sit sui similis ; so also Phor. 501 ; True. 227, meretricem sentis esse similem ; Phor. 954, monstri i See especially Eitschl, Opusc. ii, p. 570 ft. ; 579 ft. ; T. M. Jones, Case Construc- tions with Similis and its Compounds. Baltimore, 1903. Genitive with Adjectives. 87 simile ; Ad. 411, similis maiorum suoin ; Naev. Com. 60, parasitemia aliorum similest; Afran. 29, Terenti similem. — With dat.: Enn. Sat. 69 (V), simia quam similis turpissima bestia nobis ! Lucil. 297 (Mx), puero similis. Certain of the above passages must be regarded as possibly contain- ing the dative, though, following Ritschl, the genitive is regularly read in these, viz. True. 505 ; Capt. 582 ; Men. 1088 ; 1089 ; Amph. 601 ; M.G-. 240. In all of these, as indicated above, the dative is the reading of the MSS. Jones, op. cit. p. 33 ff., calls attention to the fact that in the last four of these passages we are dealing with compari- sons and that with the comparative of similis the later Latinity usually employs the dative, even of persons. He would therefore follow the MSS reading not only in these four passages, but in True. 505 and Capt. 582 as well. So in Terence, Eun. 468, perpulchra- credo dona aut nostris similia, the dative, while the reading of the inferior MSS (A has nostri) seems on account of the sense much to be preferred. In Cato, Agr. 46, 1, quam simillimum genus terrae eae, it is impossible to determine whether terrae eae is genitive or dative; cf. Neue, Formenlehre 3 , ii, p. 380. Schondorffer, De genuina Catonis de agricultura libri forma, p. 13. recognizes the dative. socors : Ad. 695, nolim ceterarum rerum te socordem eodem modo. studiosus : Enn. 216 (V), nee dicti studiosus quisquam erat ; 383 (V), studiosum belli. — With dat.: M. G. 802, qui nisi adulterio stu- diosus rei nulli aliaest. Cato, Agr. Prooem. 3, studiosum rei quaerun- dae, is, therefore, ambiguous. The case may be either genitive or dative. temperans : Phor. 271, ex qua re minus rei f oret aut famae tem- perans. torvus : Ace. 80, O vim torvam aspecti atque horribilem ! uber : Ace. 49, viridia f rugum ubera. vacivus : Bacch. 154, valens adfiictat me vacivom virium ; H. T. 90, vacivom tempus laboris. For the genitive of the gerund and gerundive with adjectives, see Vol. I, p. 442 ff. ; 446 ff. 88 The Genitive. GENITIVE WITH VERBS. 1 1. With verbs of reminding, admonishing : only Kud. 743, mearum me miseriarum commones. Instead of the genitive, the accusative is the usual construction ; see p. 200 ; 204. 2. With verbs of remembering and forgetting. 2 In Early Latin these are only sparingly construed with the genitive, the accusative being the more usual construction. memini : Bacch. 206, ecquidnam meminit Mnesilochi ? Capt. 800, f aciam ut huius diei locique meique semper meminerit ; so Eun. 801 ; Pers. 494, mei memineris ; 658, satin ut meminit libertatis ; Eun. 815, domi focique fac vicissim ut memineris ; H. T. 951, ut memi- nerit semper mei ; 1026, eius ut memineris. — With de : Asin. 939, de palla memento ! commemini : Trin. 1027, commeminit domi. in mentem venit : Naev. Bell. Pun. 21, ei venit in mentem hominum fortunas ; Bud. 685, (venit) in mentem mihi mortis ; Phor. 154, ubi in mentem eius adventi veniat ; Afran. 346, non dolorum partionis veniet in mentem tibi ? With de : Most. 271 ; Hec. 536. The thing remembered also often stands in the nominative, e.g. Epid. 638 ; Aul. 226 ; Pers. 388. obliviscor : only And. Alt. Ex. 2, me esse oblitum tuae gnatae alterae ; Eun. 306, oblitus sum mei. For the accusative with verbs of remembering and forgetting, see p. 213 ; 214. The use of the genitive with the foregoing verbs is essentially an Indo-European inheritance. In Indo-European the verb men- seems to have governed both genitive and accusative, if we may judge from the fact that in Sanskrit, Greek, Latin, and Germanic, verbs from this root are found with both cases ; see Brugmann, Grundriss, ii 2 , p. 590 if. Obliviscor with the genitive follows the analogy of memini. Yet in our earliest Latin the genitive is much less frequent than the accusative with verbs of remembering and forgetting. As time goes on, the genitive increases in frequency ; see Babcock, op. 1 Loch, p. 27 ff. ; Blomquist, p. 13 ft. ; 18 ff. ; 85 ft. ; 100 ft. ; 105 ft. ; Schaaff, p. 22 ff . ; Liebig, p. 21 f . 2 Babcock, Genitive and Accusative with Verbs of Remembering and Forgetting, Cornell Studies in Classical Philology, Vol. xiv, New York, 1901. Genitive with Verbs. 89 cit. p. 68 ff. None of the theories as to a logical difference between the genitive and accusative with these verbs will hold (Babcock, p. 49 ff.). 3. With verbs of judicial action. a) With verbs of accusing : accuso: Amph. 869, quam vir insontem probri accusat. arguo: Amph. 882, ita me probri, stupri, dedecoris a viro argutam; 898; Pseud. 746, ecquid argutust?: : malorum facinorum saepissime. arguto : Lucil. 775 (Mx), agite, fures, mendaci argutamini. incuso : True. 160, qui alterum incusat probri. insimulo : Amph. 477, insimulabit earn probri : so 887 ; M. Gr. 364; 396; 509; Amph. fr. ix; Phor. 359, si erum insimulabis malitiae. induco : Poen. 1337, quia iniuriarum multo induci (indici A) satius est. Leo questions the soundness of the text in iniuriarum. b) With verbs of detecting : capto : Amph. 821, si me impudicitiai captas. deprehendo: Bacch. 950, doli (dolis codd) ego deprehensus sum. prehendo : Bacch. 696, quern mendaci prendit manufesto. teneo : True. 132, manufesto mendaci te teneo ; Amph. fr. xv, mamrfestum hunc obtorto collo teneo furti. c) With verbs of involving in crime : adstringo: Poen. 737, homo furti sese adstringet ; so Pud. 1260. adligo : Eun. 809, hie furti se adligat. d) With verbs of condemning : condemno : Most. 1099, tanto apud iudicem hunc argenti con- demnabo facilius; Cato, Agr. Praef. 1, furem dupli condemnarr; faeneratorem quadrupli ; Turp. Com. 128, quando voti condemnatast ; so also Titin. 153. manum inicio: Pers. 71, tant'idem ille illi rursus iniciat manura ; True. 762, postid ego te manum iniciam quadrupuli, vene- fica (initiam quadrupiis beneficia codd). capitis perdo : Asin. 131, ibo ad tres viros, capitis te perdam ; so Bacch. 490 ; M. G. 371. e) With verbs of acquitting : CIL, i, 198, 55, eius rei absolutus esto. 90 The Genitive. f ) With reus : Cist. 164, quoniam reus eius facti nescit qui sit. This usage has often been explained as resulting from the ellipsis of crimine, iudicio, lege, nomine, etc., but it is extremely doubtful whether that theory is sound. The early language shows no instance where any of these words is present. Other scholars regard the usage as a variety of the Genitive of Respect (see p. 99); cf. Brugmann, Grundriss, ii 2 , p. 578 ; Lof stedt, Eranos, ix, p. 84. 4. With verbs of emotion. piget: Trin. 127, factum ! neque facti piget; And. 877, num facti piget? Ad. 391, fratris me quid em pudet pigetque ; Ace. 471; Turp. 18, pudet pigetque mei me ; Enn. Trag. 45 (Sc 60 V), tui me miseret, mei piget. Eor piget with a neuter pronoun as subject, see Pseud. 281 ; Stich. 122 ; Phor. 554. pudet : Asin. 933, tui me, uxor, pudet ; Bacch. 1016 ; True. 280, ut nancta's hominem, quern pudeat probri ; Trin. 431, tui nee miseret nee pudet; H. T. 576, apud alium ipsius facti pudet; Phor. 525; Ad. 391 ; Turp. 18, pudet pigetque mei me ; Trag. Incert. 123, rite Thesprotum pudet Atrei (rei, codd). In the foregoing examples the genitive has denoted the person or thing of which one is ashamed. In the following, the genitive denotes the person before whom or in whose presence one feels ashamed : Bacch. 379, neque mei neque te tui intus puditumst; Trin. 912, deum hercle me atque hominum pudet ; H. T. 260 (meo patri), quoius nunc pudet me et miseret ; Hec. 793, perii, pudet Philumenae ; Phor. 392 ; Ad. 683. Examples are also frequent of a neuter pronoun used as the subject of pudet e.g. Asin. 933; Bacch. 483; Men. 642; And. 871; full list in Loch, p. 29. Occasionally also we find pudeo used personally, e.g. Cas. 877, ita nunc pudeo ; And. 637. suppudet : Lucil. 1171 (Mx), facti suppudet. paenitet : Stich. 551, si duarum paenitebit, addentur duae; 713, si horumpaenitet; True. 431; Eun. 1013, an paenitebat flagiti ? Phor. 172, nostri nosmet paenitet ; Hec. 775 ; Ace. 312, neque te arbitror tuae paeniturum laudis ; 491. — With neuter pronoun as subject: M. G. 740, nil me paenitet. The personal use is found in Stich. 51, me haec condicio non paenitet; Pacuv. 31, proloquinon paenitebunt liberi. taedet : Cas. 142, abeo intro ; taedet tui sermonis ; Most. 316, ita Genitive ivith Verbs. 91 me male convivi sermonisque taesumst ; Eim. 297, taedet cottidiana- rum harum formaram ; Ad. 150 ; Stat. 159, taedet mentionis. distaedet: Amph. 503, edepol haud quod tui me neque domi distaedeat. miseret : Capt. 765, quia mei miseret nemineni ; Cist. 769, at me liuius miseret ; Bacch. 1044; Most. 985, me eius patris misere miseret ; Cure. 518 ; Pseud. 1324, neque te mei tergi misereret ; Rud. 277 ; Trin. 431, miseret te aliorum ; ibid, tui nee miseret nee pudet ; 343 ; Stieh. 329 ; Vid. 71, quia me miserebat tui ; Eun. 802, miseret tui me ; so Enn. Trag. 45 (Sc 60 V) ; And. 869, nonne te miseret mei? H. T. 168; 260; Phor. 188; Hec. 64, hortor ne te quoius- quam misereat (misereas A) ; Hec. 446 ; Enn. Trag. 130 (Sc 139 V), quos non miseret neminis ; Pacuv. 198 ; Ace. 94. miseretur: Turp. 55, quam matris nunc patris me miseretur magis ; Pacuv. 354, cepisti me istoc verbo ; miseretur tui ; Trin. 430, me eius miseritumst ; H. T. 463, me tuarum miseritumst fortunarum ; Scipio Min., p. 192 (Meyer), me rei publicae maxime misertum est; L. Crassus, p. 301 (Meyer). miserescit : Trin. 343, ut ita te aliorum miserescat ; H. T. 1026, inopis nunc te miserescat mei. — Neuter pronoun with miserescit : Epid. 526, si quid est homini quod miserescat. commiserescit : Rud. 1090, ut ted hums commiserescat mulieris ; Hec. 128, Bacchidem eius commiseresceret ; Trag. Inc. 245, nilne te hominum fortunae, nil commiserescit meae ? misereo: Capt. 765, neminis miserere certumst ; Pseud. 378, qui me tui miserere postulas ; True. 223, piaculumst miserere nos homi- num rei male gerentum. In all these passages the MSS have misereri, but miserere is adopted with reason by the editors. misereor : Afran. 417, nostri miseritust deus ; Com. Inc. 92 ; Cato, fr. (Jord), 63, 7, rei publicae miserear ; C. Gracchus, p. 248 (Meyer), misereri vestrum ; Ace. 355, te commiserabam magis quam misere- bar (miserabar codd) mei. commiseresco : Pacuv. 391, ipse eius commiseresceret ; Turp. 211, ut illius commiserescas orbitudinis. 5. With verbs of plenty and want. a) Verbs of plenty : abundo : Lucil. 308 (Mx), quarum abundemus rerum. 92 The Genitive. compleo : Amph. 470, erroris ambo ego illos et dementiae com- plebo; 1016; Men. 901, parasitus qui me complevit flagiti et for- midinis. impleo : Aul. 551, qui mihi omnis angulos furum implevisti in aedibus ; 454, postquam implevisti f usti fissorum caput ; Merc. 409, impleantur elegeorum meae fores; Cato, Agr. 88, 1, amphoram puram iinpleto aquae purae ; 153, eas faecis impleto. obsaturo : H. T. 869, istius obsaturabere. onero : Pacuv. 291, postquam est oneratus f rugum et floris Liberi. oppleo : True. 523, multo ecastor magis oppletis tritici opust granariis. saturo : Sticb. 18, baec res vitae me saturant. b) Witb verbs of want, depriving, etc. : careo : H. T. 400, tui carendum erat. For careo with the ac- cusative, see p. 209. egeo : Amph. 819, si pudoris egeas ; Asin. 591, quia tui amans abeuntis egeo ; M. G. 1033, quia tis egeat. For egeo with the accusa- tive, see p. 210. For egens with the genitive, see p. 83. indigeo: Cist. 30, volunt sui omnium rerum nos indigere; And. 890, quasi tu huius patris indigeas ; Lucil. 308 (Mx), quarum abundemus rerum et quarum indigeamus. For indigens with the genitive, see p. 84. levo : Rud. 247, ut me omnium iam laborum levas ! orbifico: Ace. 421, pernici orbificor liberorum leto, where libe- rorum may depend on leto. privo : Afran. 152, quod praesidium in posterum mihi sup- ponebas, me quom privares (privis codd) tui. For the ablative with the foregoing verbs, see p. 281 ff. This construction of the genitive with verbs of rilling is Indo- European. The construction of verbs of want witb the genitive naturally followed the analogy of those of fulness. 6. With verbs of ruling, having power over. potior : Amph. 187, id contigit, ut salvi poteremur domi (Nonius; domum codd) ; Rud. 1337, eodem die viduli ubi sis potitus; Enn. Trag. 329 (Sc 416 V), pacis potiri; Pacuv. 205, potiuntur Phrugum; Asin. 554, eae legiones fugae (eugae codd) potiti; Lucil. Genitive with Verbs. 93 233 (Mx), paeis potiri, is conjectural in both words. The foregoing use is Indo-European. For potior with the ablative, see p. 353; accusative, p. 215. Besides the deponent potior we also find potio and its passive, potior, in the senses, ' put in the power of,' ' be put in the power of,' ' fall into the power of,' construed with the genitive : Amph. 178, eum potivit servitutis ; Capt. 92, est potitus hostium ; so also, 144 ; 762 ; Epid. 532 ; 562. 7. The type fiocci facere. Value. Price. 1 Wackernagel, in the work cited in the footnote, calls attention to Sanskrit formations in which certain o-stems replace the suffix (a) with i, and then combine this as a sort of preverb with Ax-, ' make,' bhu-, ' become,' as-, ' be,' in the sense : ' to make or become what one was not before ' ; 'to make some one a sharer in something ' ; ' to bring something (or to come) into the sphere of something.' Wackernagel not merely identifies this -i with the difficult -i of the Latin and Celtic genitive ending of o-stems, but finds a striking similarity of syntactical usage in the Sanskrit compounds just mentioned and the use of the Latin geni- tive in -% with facio, esse, and other verbs. From expressions like multi facere, parvi facere, according to Wackernagel, has developed the Genitive of Value, and later the Genitive of Price. This view is as plausible as it is ingenious, and has already evoked extensive approval in various quarters. I have made it the basis of the follow- ing treatment. a) With facio: fiocci facio: Cas. 332, istos minutos deos cave fiocci feceris Cure. 713, non ego te fiocci facio; so Men. 423; 994; Most. 808 Rud. 47; 782; 795; Stich. 285; Trin. 211; 918; True. 606; 769 Epid. 348 ; Trin. 992 ; Eun. 303, qui ilium fiocci fecerim ; Juvent 5; Titin. 137, fiocci fiet; Cato, fr. 40, 3 (Jord), famam fiocci fecit. nihili facio: Bacch. 89, equidem pol nihili facio; Capt. 986, quoius nihili sit faciunda gratia ; 616, nihili facio ; so also Cas. 605 ; 802; Cure. 155; 218; Merc. 440; M. G. 168; Pers. 224; Pseud. i Wackernagel, Genetiv und Adjektiv, in Melanges DeSaussure, p. 125 ff. ; Wolfflin, Der Genetiv des Wertes und der Ablativ des Preises, Archiv fiir lat. Lexikogr., ix, p. 101 ff. 94 The Genitive. 1086; 1103; Trin. 1032; Stich. 637, videti ridiculos nihili fieri ? Ad. 167, ceterum hoc nili facis ? In several of the above examples the MSS give nihil (a manifest error). terrunci facio : Capt. 477, neque ridiculos iam terrunci faciunt. compendi facio: Bacch. 184, compendi verba multa iam faciam tibi; Most. 60, orationis operam compendi face; Pers. 471; Poen. 351; Pseud. 1141, operam fac compendi quaerere; True. 377, si quid tibi compendi facere possim ; Asin. 307, verbivelitationem fieri com- pendi volo; Capt. 965, fieri dicta compendi (dictis compendium codd) volo. dispendi facio: Enn. Ann., 14 (V), terra, corpus, quae dedit, ipsa capit neque dispendi f acit hilum, ' wastes nothing.' lucri facio; Bacch. 859, nihil est, lucri quod me hodie facere mavelim ; Most. 354, qui facere argenti cupiat aliquantum lucri ; Pers. 668, fecisti lucri; 713, non emisti hanc verum fecisti lucri; True. 690, ' A ' facio lucri. damni facio: Merc. 421, multo edepol, si quid faciendumst, facere damni mavolo. sumpti facio : Cas. 425, restim sumpti fecerim. quanti facio: Amph. 508, quanti facias uxorem; Lucil. 1089 (Mx), quanti vos faciant socii. tanti facio : Merc. 6, quos credo humanas querimonias non tanti facere. magni facio : Asin. 114, te facio haud magni ; 214 ; 407, nemlnem meum dictum magni facere ; Cist. 22 ; Pseud. 578 ; 944 ; Ad. 879, a meis me amari et magni fieri postulo ; Turp. 169, meritissumo te magni facio ; Lucil. 1336 (Mx), hos magni facere (magnificare some codd). multi facio : Bud. 381, verum ecastor ut multi fecit ! Cato, fr. (Jord), 40, 5, neque pudicitiam multi facit. parvi facio : Aul. Ill, veri simile non est hominem pauperem pauxillum parvi facere quin nummum petat ; M. G. 1351, parvi ego alios facio ; Bud. 697 ; Titin. 97, bona bonorum gratia parvi ut f aciatur. pluris facio : Cure. 580, tuas minas non pluris facio quam, etc. ; T? rin. 34, nimioque pluris faciunt gratiam ; Naev. Com. 9, ego semper pluris feci libertatem multo quam pecuniam. Genitive with Verbs. 95 minoris facio : Epid. 522, me minoris facio ; 661 ; Most. 1146, iam minoris (fa)cio. maxumi facio : Cas. 2, fideui qui facitis maxumi ; And. 293, haec te solum semper fecit maxumi ; so also 574. minimi facio : Pseud. 269, eos minimi facit. aequi facio : M. G. 784, aequi (atque codd) istuc facio ; H. T. 788, istuc aequi bonique facio. huius facio: Ad. 163, huius (SeiKTuccls) non faciam. b) With pendo: quanti pendo : True. 398, sese experturum quanti sese penderem (perderem codd) ; H. T. 155, tu ilium numquam ostendisti quanti penderes. magni pendo : Asin. 460, non magni pendo ; Cure. 262, neque me magni pendere visumst; Pseud. 221; Stich. 135. parvi pendo : Bacch. 558, hominis parvi pendo gratiam ; Bud. 650 ; Trin. 102, hostis an civis comedis, parvi pendere ; Plaut. fr. 139, sacrum an profanum habeas parvi penditur; And. 526, sed parvi pendo ; H. T. 715, tu quid me fiat, parvi pendis ; Hec. 513. minoris pendo : Most. 215, mihi ne suadeas ut ilium minoris pendam ; 883. plurumi pendo : Bacch. 207, immo unice unum plurumi pendit. nihili pendo : Men. 993, nisi quidem vos vostra crura aut latera nihili penditis ; Most. 245 ; Poen. 520, nos te nihili pendimus ; 1300, iam pridem ego me sensi nihili pendier ; Trin. 607, me nihili pen- dere ; Eun. 94, aut ego istuc nili penderem ; Ad. 452. flocci pendo : Eun. 411, ego non flocci pendere ; Plaut. fr. dub. et susp., flocci pendo quid rerum geras. C) With est : quanti est: Bacch. 821, tantist quantist fungus putidus; 1135, exoluere quanti f uere ; Capt. 51, homunculi quanti sunt ! 145 ; Merc. 267 ; Rud. 155 ; Eun. 791, quantist sapere ! Ad. 977, a me argentum quantist sumito! Lex Aquil., Bruns, 7 p. 45, quanti id in eo anno plurumi f uit, tantum aes dare damnas esto ; p. 46, quanti ea res erit. tanti est : Bacch. 821, tantist quantist fungus putidus. tantidem est: Merc. 314, decrepitus senex tantidemst quasi sit, etc. parvi est : Pers. 690, nihil mihi tarn parvist quin me id pigeat perdere. 96 The Genitive. pluris est: Asin. 435, qui sit pluris quam illest; Merc. 514, oratio pluris est huius ; True. 489. maxumi est: Trin. 813, turn quod maxumist, adferre non petere hie se dicet. copiae est : Bacch. 422, nego tibi hoc annis viginti f uisse primis copiae ; Cas. 810, illo morbo quo dirumpi cupio non est copiae (copia B) ; Merc. 990, quoniam ut aliter facias non est copiae. operae est : Merc. 918, operae non est (' I have n't leisure ') : M. G. 252; 818; Pseud. 377, operae si sit, plus tecum loquar: True. 883, operae mi ubi erit, ad te venero. nihili est : Bacch. 91, sumne autem nihili qui nequeam ! 1157 ; 1162; 1207; Asin. 859; Cas. 119, postilla ut semper improbus nihi- liqiie sis; Cist. 238; Men. 972; Most. 156, postquam nihili sum; Pers. 96; 120; 179; Pseud. 239 ; 1104; Bud. 920; True. 553; Titin. 157, quamquam estis nihili ; Enn. Sc. V, 423, illic est nugator, nihili (nihil codd) non nauci (est) homo. nauci non est : Most. 1041, qui homo timidus erit in rebus dubiis, nauci non erit ; Plaut. fr. 106, ambo sumus non nauci ; Enn. Sc. V, 423, nihili non nauci (est) homo. d) Nihili, nauci used attributively. — As an outgrowth of the predi- cate, use with est, we find nihili, nauci, trioboli used attributively : nihili : Bacch. 904, ne supplicare, homo nihili, tibi nos censeas ; 1187, tu homo nihili, cave amissis ; Cas. 559, nunc ego ilium nihili, decrepitum, veniat velim ; Merc. 125 ; M. G. 180, quoi pereundum est propter nihili bestiam ; 285 ; Stich. 189 ; Trin. 1013 ; 1017 ; True. 333; 553; 599 ; 695. Nihili may even be used alone in the sense of ' a good-for-nothing,' in the vocative, as Asin. 472, impure, nihili, non vides irasci ? Cas. 239. nauci: True. 611, amas hominem non nauci; Bacch. 1102, hoc servom meum non nauci (' my worthless slave ') facere esse ausum ! trioboli : Poen. 463, condigne haruspex, non homo trioboli, om- nibus in extis aibat portendi mini malum ; so 381. e) With other verbs : existumo : Capt. 682, parvi existumo (estumo codd) ; Most. 76, neque quod dixi flocci existumat ; Plaut. fr. 132, rogata fuerit necne flocci existumo (aestumo codd). aestumo : Pers. 353, non ego omnis inimicitias pluris aestumo ; Genitive with Verbs. 97 Trag. Incert. 180, qui id parvi aestumet ; CIL, i, 198, 7, quanti eius rei slis ae(stumata erit). In a fragmentary passage at CIL, i, 198, 59 we find simpli and dupli apparently dependent on aestumari understood. consulo: True. 429, quidquid attulerit, boni (bona codd) con- sulas ( ( reckon it as good ') ; Cato, fr. (Jord), 41, 6, eane fieri bonis, boni consulitis (consultis codd) ? This usage seems an extension of the expression boni facio (H. T. 788). censeo: Eud. 1272, die ergo quanti censes; CIL, i, 198, 57, quanti censuer(int). indico : Pers. 575, modo sciam quanti indicet ; Pers. 661, quid datur, tanti indica ! habeo : Lucil. 1120 (Mx), quantum habeas, tantum ipse sies tantique habearis. dedico : Scipio Minor, p. 184 (Meyer), maiorem pecuniam quam quanti onme instrumentum fundi Sabini in censum dedicavisti. In a large proportion of the foregoing examples there is present a distinct notion of value, and the name ' Genitive of Value ' is regu- larly applied to this usage, e.g. tanti est, parvi facio, etc. The usual explanation of such expressions has been that they were originally Genitives of Quality, standing for the fuller tanti preti est, parvi preti facio, etc.; see e.g. Wolfflin, Archiv fur lat. Lexikographie, ix, p. 103. But it is noteworthy that we never find the expressions parvi preti facio, magni preti pendo, etc., although parvi facio, magni pendo, etc. are fairly common. These considerations lend added probability to the theory advanced by Wackernagel. f) The Genitive of Price. As pointed out by Wolfflin, op. cit. p 102, price was originally denoted in Latin by the ablative, value by the genitive. But these ideas are so closely related that value is sometimes denoted by the ablative and price by the genitive (Wolfflin, p. 106). This confusion has already begun in Early Latin. On the one hand the ablative is used with verbs of valuing (seep. 354 f.), while on the other the Genitive of Price is regular in quanti, tanti, pluris, minoris at all periods of the language. 1 The Genitive of Price occurs with the following verbs : !The distinction sometimes made that the genitive is used to denote indefinite price, the ablative definite price, will not hold at all. Except in the lour genitives above cited, the ablative is regularly used at all periods of the language to denote indefinite price. See p. 353 ft. 98 The Genitive. conduco : Pseud. 1184, chlamydem hanc commemora quanti con- ductast ; Cato, Agr. 144, 3, quanti conductum erit aut locatum erit. destino : Most. 644, eas quanti destinat ? do : Ad. 203, ubi me dixero dare tanti. emo: Epid. 51, quanti earn emit? 295, illaec quanti emi potest minumo ? Mere. 221, quanti emeris ; 514; Most. 822, quanti hosce em- eras ? Poen. 897 ; Pseud. 1170, quanti te emit ? Pud. 1405 : Merc. 490, tanti quanti poscit, vin tanti illam emi ? Eun. 984, emit ? quanti ? Ad. 200, ob malefacta haec tantidem emptam postulat sibi tradier ; 249, meum mihi reddatur, saltern quanti emptast ; Cato, Agr. 22, 4, tantidem Pompeiis emitur ; 146, 1, amplius quam quanti emerit ; fr. (Jord), 49, 4, quanti ille agros emit, libero : Most. 971, hie tibicinam liberavit. : : quanti ? loco : see conduco. perdoceo : Pseud. 875, quanti istuc unum me coquinare perdoces ? posco ; Merc. 490, tanti, quanti poscit, vin tanti illam emi ? redimo : Eun. 74, ut te redimas . . . minumo ; si nequeas paululo, at quanti queas. subigo : Pseud. 808, me nemo potest minoris nummo ut surgam subigere. vendo : Merc. 425, dum ne minoris vendas quam emi. While not a verb of buying or selling, refert has felt the influence of association with these verbs and likewise takes the genitive: Bacch. 518, turn quom nihilo pluris referet ; Pseud. 102, non pluris referet quam, etc. ; Eud. 966, nihilo pluris tua hoc quam quanti illud refert mea; M. G. 882, meretricem commoneri quam sane magni referat, nil clamst ; Pseud. 1085, quanti refert ei nee recte dicere. For the ablative of price, see p. 353 ff. 8. With verbs of desiring, scorning, fearing. This construction, sometimes without justification called Genetivus Graecus (cf. Schmalz, Synt. u. Stil. 4 p. 369; Brugmann, Grundriss, ii 2 , p. 593), occurs with the following verbs : cupio: Trin. 842, quamquam domi cupio; M. G. 963, cupiunt tui. _ fastidio: Aul. 244, fastidit mei ; Stich. 334, mein (mihin, mihi in codd) fastidis? Titin. 93, mei f astidis ; Lucil. 654 (Mx), fastidire Agamemnonis. Genitive with Verbs. 99 vereor : Afran. 31, nemo vereatur tui ; 99, quae non vereatur viri ; 302, tui veretur; Phor. 971, neque huius sis veritus feminae pri- mariae. veretur : Atta, 7, nihilne te populi veretur ? Ace. 76, tui veretur te progenitoris ; Pacuv. 183, cuius a te veretur maxume. studeo : Stat. 201, qui te nee amet nee studeat tui. The foregoing usages are not to be regarded as arising under Greek influence. They belong rather with the use of the genitive with verbs of feeling (miseret, pudet, etc.). Schmalz, Synt. u. Stil. 4 p. 369, plausibly suggests that cupio, fastidio, studeo, followed the analogy of cupidus, fastidiosus, studiosus, etc. ; veretur with the genitive he refers to the influence of pudet. 9. Genitive of respect. Under the head of Genetivus Relationis or Genetivus Respectus, Loch and Blomquist treat those uses in which the genitive apparently has a function similar to that of the Ablative of Specification ; see also Lindsay, Syntax of Plautus, p. 13 ; Brugmann, Grundriss, ii 2 , p. 577 (' Genetiv des Sachbetreffs '). The usage may have been Italic. It is found in Oscan, e.g. Bantian Tablet, aserum eizazunc egmazum, 'to make a seizure involving these matters ' see Buck, Grammar of Oscan and Umbrian, § 270. It occurs in Latin with the following nouns : animi : Merc. 128, ego animi pendeo ; so also 166 ; H. T. 727 ; Epid. 390, coeperam med excruciare animi ; so also M. G. 1068 ; 1280 ; Rud. 388 ; 399 ; Phor. 187 ; M. G. 720, continuo excruciarer animi ; Aul. 105, discrucior animi ; so Ad. 610a; Epid. 326, qui angas te animi ; Afran. 318, qui nunc est animi exercitus ; Pacuv. 294, animi horrescit. mentis: Epid. 138, desipiebam mentis. sermonis : Epid. 239, sermonis fallebar. divini, humani, rerum credere (adcredere) : Amph. 672, numquam edepol tu mihi divini quicquam creduis; Bacch. 504, nam mihi divini numquam quisquam creduat, ni ego illam, etc.; Asin. 459, suscenseat, quoi omnium rerum ipsus semper credit; True. 307, numquam mihi quisquam posthac duarum rerum creduit ; Asin. 854, neque divini neque mi humani posthac quicquam adcreduas ; Poen. 466, quid ei divini aut humani aequomst credere ? Lofstedt, Eranos, ix, p. 85, regards the examples containing quicquam as illustrations of 100 The Genitive. the Genitive of the Whole ; such may be the truer interpretation ; similarly Lindsay, Syntax of Plautus, p. 12. fidem habeo : Pers. 785, quia ei fidem non habui argenti. rerum condicere: old formula in Livy, i, 32, 11, quarum rerum litium causarum condixit pater patratus populi Romani. rerum indigere: Cist. 29, nihil volunt nos potesse suique omnium rerum nos indigere (' to be dependent on them in all things '). omnium rerum siremps : CIL, i, 197, 13, omnium rerum siremps lex esto ; so 198, 73. Of the foregoing genitives, some scholars (e.g. Schmalz, Synt. u. Stil. 4 § 75, Anm. 2) regard animi as originally locative. In course of time it is thought to have come to be felt as genitive and so to have paved the way for desipiebam mentis. This view may be right; cf. Funaioli, Archiv fur lat. Lexikogr. xiii, p. 312, who calls renewed attention to the fact that in the plural we have animis pendere, not animorum pendere. Blornquist, p. 97, disputes the justice of this inference, however; similarly Zieler, Beitrage zur Geschichte des Ablativs, p. 26; Heckmann, Indog. Forsch. xviii, p. 327 f. On the whole, the genitive character of the construction seems more probable, for two reasons : (1) It is supported by abundant other instances of similar uses; (2) The expression animis pendere is late (Cicero) and rare. GENITIVE OF EXCLAMATION". Only two instances of this occur in Early Latin: Most. 912, di inmortales, mercimoni lepidi ! True. 409, mercis malae ! CHAPTER III. THE DATIVE. 1 THE ORIGINAL FORCE OF THE DATIVE.* In his article in Kuhn's Zeitschrift, xviii (1868), cited below, p. 82, Delbriick said, "Die Grundbedeutung des vedischen Dativs ist : die Neigung nach etwas hin." Later on in the same article, p. 102, he concludes that this was also the Indo-European force of the dative case. His view was supported by an impressive array of citations, grouped according to the various types of constructions appearing in the Vedic literature. In all these various dative cate- gories the special use was plausibly explained as a natural outgrowth of the basal notion of direction. Hiibschmann, Zur Casuslehre, p. 214, in his study of the cases in Avestan, hesitates to accept this view of the dative. He is influenced by the fact, among others, that the Indo-European dative is not combined with prepositions, as he thinks it would be, were it originally the case of direction. He therefore conceives the case as " den Casus des betheiligten Gegen- 1 See in general Peine, De Dativi apud priscos scriptores Latinos usu, Strassburg, 1878 ; very incomplete, inaccurate, and full of false interpretations ; Gustafsson, De Dativo Latino, Helsingfors, 1904; Kuhner-Stegmann, Ausf. lat. Gramm. ii, p. 307 ff. ; Drager, Hist. Synt. der lat. Sprache, i, p. 401 ff. ; Schraalz, Synt. und Stil. 4 p. 371 ff . ; Delbriick, Grundriss der vgl. Gramm. iii, p. 277 ff. ; Brugmann, Grundries der vgl. Gramm. ii 2 , p. 547 ff. ; Lindsay, Syntax of Plautus, p. 18 ff. 2 See especially Delbriick, Ueber den indogermanischen, speciell den vedischen Dativ, Kuhn's Zeitschrift, xviii, p. 81 ff . ; Hiibschmann, Zur Casuslehre, Munich, 1875, p. 214; Pischel, Zur Lehre vom Dativ, Bezzenberger's Beitr'age, i, p. Ill ff. ; Speyer, Vedische und Sanskrit Syntax, Strassburg, 1896, p. 13 ; Delbriick, Grundriss der vgl. Gramm. iii, p. 184 f. ; Brugmann, Grundriss der vgl. Gramm. ii 2 , p. 547; Gustafsson, op. cit. ; Hopkins, The Vedic Dative Reconsidered, Transactions Ameri- can Philological Assoc, xxxvii, p. 87 ff . ; Aspects of the Vedic Dative, Journal Ameri- can Oriental Society, xxviii, p. 360 ff. ; Whitney, On Delbriick's Vedic Syntax, American Journal of Philology, xiii, p. 285; Siitterlin, Wesen der sprachlichen Gebilde, p. 108 ; C.F.W. Miiller, Die Syntax des Dativs im Lateinischen, Glotta, ii, p. 169; Fay, The Latin Dative: Nomenclature and Classification, Classical Quarterly, v, p. 185 ff. 101 102 The Dative. staiides, des Gegenstandes dem die Au ssage gilt." This conclusion was not reached with full conviction, however. It merely seemed, on the whole, the more probable view. Pischel, op. cit. p. Ill &., comes to the support of Delbriick's earlier view, citing the usage of certain San- skrit dialects (Prakrit and Pali) in evidence. He also calls attention to the great difficulty of applying the basal meaning advocated by Hubschmann to a large proportion of dative uses, especially in ex- pressions like " go towards the forest," etc. This view was shared also by Speyer, op. cit. p. 13. In his Vergleichende Syntax (Grundr. der vgl. Gramm. iii, p. 184 f.), Delbrtick abandons his earlier view of the case. He is influenced by the conclusions of Gadicke in his Accusativ ini Veda, Breslau, 1880. Gadicke had defined the Vedic dative as indicating the substantive notion with reference to which the verbal idea had validity ("dem der Verbalbegriff gait"). In- fluenced by the fact that names of persons predominate in dative uses, Delbrilck decides in favor of this as representing the original force of the dative case. To him, the dative is by origin a " Dative of Reference." The other uses are to be explained as developed from this. Thus, Grundriss, iii, p. 290, he takes clamor it caelo, etc. as modelled on mittere leto, in which leto is personified. A vigorous protest against the conclusions of Delbrilck is found in the articles of Hopkins above cited, particularly in the former, published in the Transactions of the American Philological Associa-. tion, xxxvii, p. 87 ff. Hopkins gives examples of Vedic datives which, naturally translated 'to,' are forced by Gadicke to mean 'with reference to,' or 'for' (see p. 87 f.). Further (p. 91 f.), he shows that the dative and accusative alternate in precisely the same sort of combination. As the accusative denotes the limit, there is an antecedent probability that the dative has a similar force, i.e. the same goal notion, developed from the basal notion of direction. In discussing Gadicke's interpretation of the example " rivers rush to the sea," Hopkins (p. 97) observes : " Here, where the dative of a locality is unmistakable, the adherent of Gadicke's theory has to shelter himself behind the assumption that the only reason for ' sea ' being in the dative is that it is thought of as a person. Yet why should the dative ' sea ' be personified, when the Original Faroe of the Dative. 103 same usage with the other eases is a commonplace ? " Hopkins also points out (p. 112) that dative and ablative are often contrasted. Inasmuch as the ablative denotes motion from, it seems natural that the dative should designate motion towards, a sense which em- inently suits the passages in question. In the Journal of the Amer- ican Oriental Society, xxviii, p. 406, Hopkins meets the argument drawn by Delbriick from the predominance of names of persons in dative constructions, by urging that in spite of this, " the great mass of dative infinitives must be duly weighed in the balance of meaning before one can pronounce the case primarily and essentially a case of personal regard. The dative is quite as much an infinitive case, as it is a personal case ; it is, in fact, the chief infinitive case." Brugmann, Grundriss, ii 2 , p. 474, calls attention to the fact that the dative ending-ai may be in ablaut relation to -l (locative), and that if so, the case may have originally denoted direction. As fa- vorable to this conclusion, he cites Greek x a l xa <-> Latin humi, which he holds to be by origin certainly dative. Cf. also the footnote to p. 474 ; and see p. 551, " wobei der Dativ seiner ursprilnglichen Geltung als Eichtungskasus noch naher geblieben ist." Gustafsson also in his De Dativo Latino, shows with great acuteness and fulness how admirably the direction notion meets the facts of Latin, and how extensively this force is still exhibited in many of the uses ordinarily brought under the head of Indirect Object, etc. On the whole the evidence seems to me strongly to support the view that the dative originally denoted the direction of motion. I shall treat this use as basal and endeavor to explain in what follows how the other types of dative usage developed from this force. CLASSIFICATION OF DATIVE USES. Before beginning our formal classification of Dative uses, it is important to call attention to one striking feature, common to nearly all varieties of Dative construction in Early Latin, viz. the great pre- dominance of pronouns, especially the personal pronouns. More detailed attention will be directed to this feature in connection with special categories. 104 The Dative. INDIRECT OBJECT. A perfectly natural development of the notion of direction is seen in the employment of the Dative with verbs of giving, saying, announcing, promising, etc. To this usage is given with propriety the name of Dative of Indirect Object. A striking feature of the construction in Early Latin is the great predominance of pronouns. The Dative of Indirect Object includes three general classes of verbs : (1) Verbs which regularly are construed with the dative in conformity with the analogy of those modern languages with which we are most familiar; (2) Verbs corresponding to modern verbs which take a direct object in the familiar modern languages; (3) Verbs compounded with prepositions whose simple is either in- transitive and takes no case construction, or else takes the accusative. These three categories of the Indirect Object I shall designate respectively as : The Simple Indirect Object ; The Dative with Special Verbs; The Dative with Prepositional Compounds. Simple Indirect Object. The Simple Indirect Object occurs freely after a large variety of verbs, especially with verbs meaning say (dico, aio, fari, inquit, loquor), confess (fateor, confiteor), deny (nego), announce (nuntio and compounds), pray (precor, comprecor), promise (polliceor), nod (nuo and compounds), vow (voveo, devoveo), swear (iuro), explain (explano, enodo), excuse (excuso), repeat (itero), sing (cano), praise (laudo), lie (mentior), reply (respondeo), write (scribo), give (do, dedo), entrust (credo, concredo, mando), sacrifice (sacrifico), furnish (praebeo), bestow (impertio), pay (solvo, pendo), restore (reddo, restituo), show (ostendo), owe (debeo), do, make, e.g. sacrifice, harm, favor (facere), leave (linquo, relinquo), place, set up, erect (pono, statuo), it is permitted (licet), it causes pain (dolet), it is be- coming (decet), have, entertain, as gratitude, honor (habeo), fall to the lot of (accidit, evenit), carry (porto), bring (fero and compounds), send (mitto and compounds). Where both a simple verb (like fero, firmo, ' declare ', metior), and Dative of Indirect Object. 105 the compound (e.g. adfero, adfirmo, admetior), appear -with the dative in substantially the same value, I have referred the usage, not to the Dative with Prepositional Compounds but to the Simple Indirect Object. This has been done whether the simple verb ap- pears in Early Latin or not, provided it is found in the classical Latin. Compounds are classified under the simple verb, if the simple verb occurs in Early Latin ; otherwise they are put in their natural alphabetical order. The following list is intended to be complete for Early Latin: adfirmo : Pers. 140, prius quam adfirmas mihi. admetior : Cato, Agr. 154, vinum emptoribus quo modo admetiaris. adnuo : Asin. 784, neque ulli homini nutet, nictet, adnuat. ago : chiefly with gratias, grates, as Capt. 868, mi aequom est gratias agere ; similarly, Epid. 443 ; Merc. 85 ; Ad. 368 ; Amph. 181, dis gratias agere; so Capt. 922; Poen. 1254; Rud. 906; Phor. 894; M. G. 411, Dianae laudes gratisque agam ; so Trin. 820 ; Stich. 538, huic apologum agere unum volo. aio: Amph. 387, Sosia ille, quern tu esse aiebas mihi; so Asin. 208; Most. 806; Eud. 427; 59, adulescenti ait sese velle votum solvere ; Ad. 276, quid ait nobis ? aperio: Cist. 2, id mihi hodie aperuisti; Trin. 17, i rem vobis aperient. attendo : Lucil. 693 (Mx), dictis animum adtendas postulo. audio : chiefly in the expression dicto atidiens : Amph. 989, sum Iovi dicto audiens; 991; Asin. 544; Men. 444; Pers. 399; 836; Trin. 1062 ; True. 125. In Eun. 1067, audite paucis, and Hec. 510, audi paucis, paucis is taken by some, e.g. Ashmore ad loc, as ablative. I hold it to be dative and to belong here. blatio : Epid. 334, tu mi aliquid blatis. caedo: Leg. Reg., Bruns 7 , p. 8, si tangit, Iunoni agnum caedito; ibid. Iovi Feretrio bovem caedito ; Ianui Quirino agnum caedito. canto (6): Trin. 350, civi immuni scin quid cantari solet? H. T. 260, harum mores cantabat mihi. In the sense of 'preach,' Trin. 287. capio : Trin. 650, cape sis virtutem animo ! cSdo (25): always with mihi, e.g. Cas. 363, sortis cedo mihi Men. 265 ; Phor. 935. 106 The Dative. clamo : And. 491, illis quae sunt intus clamat de via. clareo : Eun. Trag. 280 (326 V), hoc lumen candidum claret mini. concedo (8) : Trin. 477, neque illi concedam quicquam ; Phor. 805 (intrans.) ; so Ainph. 276 ; Hec. 224. concilio: M. G. 1212, quam ego nunc concilio tibi; Poen. 769; with ad: M. G. 801. condemno : CIL, i, 197, 11, coudumnari populo. consigno : Pers. 460, istas tabellas quas consignavi tibi. contingo (8) : Asin. 720, quod ut contingat tibi vis ; Poen. 1271 ; Hec. 833. credo, ' entrust,' ' consign,' with ace. of thing (frequent) : Bacch. 275, Autolyco hospiti aurum credidi ; Asin. 572 ; Trin. 891 ; 961. concredo (13) : Aul. 6, mihi concredidit auri thensaurum ; 581 ; Bacch. 1064 ; Men. 701, marsuppium Messenioni concredidi. criminor : Eun. 855, ne me criminaretur tibi ; with apud, Pseud. 493. cupio : And. 905, vel quod ipsi cupio Glycerio. dapino : Capt. 897, aeternum tibi dapinabo victum. dato : Pseud. 1132, Venus mihi haec bona datat. debeo (28) : Bacch. 260, se deberetibi triobolum ; 884 ; Most. 630; 919 ; And. 675. deblatero : Aul. 268, tu quae deblateravisti iam vicinis omnibus. decedo : Amph. 987, ni decedat mihi ; 990 ; Merc. 117 ; Trin. 481, decedam ego illi de via ; H.T. 31. decet: Amph. 820, nostro generi non decet; 1007; Pers. 213; Stich. 693 ; Ad. 491 ; 928 ; H.T. 965. For decet with the ace, see p. 210. dent : Enn. Trag. 369 (Sc 354 V), mihi fortuna nunc defit ; Hec. 767. devincio: Asin. 849, me tibi devinxti. For devincio with the ablative, see p. 300. devoveo: Enn. Ann. 79 (V), Remus auspicio se devovet; Ace. Praet. 15, animam devoro hostibus. dlco : Bacch. 995, aurium operam tibi dico ; so Pseud. 560 ; Phor. 62 ; Ace. 127, Minervae donura dicant. indlco (11): Aul. 773, id si scies, mihi indicabis? 10; Asin. 811, quam haec non eius uxori indicem ; Eun. 1014 ; Ad. 629. Dative of Indirect Object. 107 praedico (11) : Amph. 402, quod mihi praedieas ; 554 ; 561 ; Pers. 233, quia peritae praedico; Eun. 565, quid ego eius tibi aciem praedicem ? dlco (extremely frequent) : Amph. 815, qua istaec propter dicta dicantur mihi ; 855 ; And. 323 ; Af ran. 160 ; the phrase nee recte dico : Bacch. 119 ; Poen. 516 ; et pass. addleo (7): Leg. XII Tab. i, 8, post meridiem praesenti litem addi- cito ; Poen. 186, addicet praetor familiam totam tibi ; 498 ; et pass. edioo (18) : Aul. 281, edixit mihi ut dispertirem opsonium ; Men. 784 ; And. 495 ; Heo. 565, edieam servis. indico : Epid. 160, quoi potissumum indicatur bellum ; Enn. Ann. 223 (V). interdico : M.G. 1056, quotiens hoc tibi interdixi ? Pers. 621; Cato, fr. (Jord), 43, 5 ; 77, 9. praedico : Pseud. 516, egon ut cavere nequeam, quoi praedicitur (praeditur codd) ! And. 46 ; 205 ; 840. dispertio : Pseud. 441, populo viritim potuit dispertirier. disputo : Men. 50, ut hanc rem vobis examussim disputem. do (very frequent) : Amph. 646, id modo si datur mihi ; 924 ; da mihi hanc veniam ; Capt. 364, huic dedi xx minis ; Cure. 106, da meo gutturi gaudium ; 161 ; Rud. 620, date pudori praemium ; Trin. 838 ; Ace. Praet. 17, quieti corpus dedi. An alternative constr action ■with ad occurs in one or two instances : e.g. Epid. 38, si is ad hostis exuvias dabit; Stich. 140, in vita quae ad virum (viro, A) nuptum datur; Cas. 22, ut operam detis ad nostrum gregem. Pseud. 1100, ut det nomen ad Molas Coloniam (cited by Lindsay, Synt. of Plautus, p. 20, as an instance of this use), seems to mean rather, 'report (' hand in one's name ') for Mill Colony.' Nomen dare (without at- traction) occurs, Cato, fr. (Jord), 13, 6, Praeneste oppido nomen dedit. addo (28) : Merc. 157, lassitudinem verba tua mihi addunt ; Amph. 811 ; Most. 107, hie iam aedibus vitium additur ; Pacuv. 269 ; Ace. 352. dedo (21) : Bacch. 93, tibi dedo operam ; 1150 ; And. 63 ; Hec. 294, animum amori deditum ; Lucil. 1231 (Mx). edo: C1L, i, 198, 20, arvorsario edat eos om(nis); Aul. 382, postquam hanc rationem ventri cordique edidi. indo, ' give to,' ' bestow,' (12) : Stich. 332, istuc indiderunt nomen 108 The Dative. maiores mihi. The other examples are of indere nomen, with attrac- tion of the name : Capt. 69, iuventus nomen indidit ' Scorto ' mihi ; 726; 820 ; 983, quid erat ei nomen? : : Paegnium vocitatust; post vos indidistis Tyndaro ; Men. 42, illius nomen indidit illi qui domi est, Menaechmo ; 263, huic urbi nomen Epidamno inditumst ; Rud. 934, ei ego urbi Gripo indam nomen ; Stich. 174 ; Trin. 8 ; Enn. Trag. 65 (Sc 105 V), Andromachae nomen qui indidit, recte ei indidit. prodo : Bacch. 962, Ulixem ut praedicant esse proditum Hecubae ; H. T. 639. reddo (very frequent) : Aul. 445, nisi reddi mihi vasa iubes ; Most. 600 ; Eun. 157 ; Hec. 153. trado (20) : Asin. 689, mi trade istuc ! Stat. 116 ; H. T. 516 ; Lucil. 996 (Mx). dolet (frequent) : Amph. 922, ilium seio quam doluerit cordi meo ; Bacch. 1172 ; Capt. 152, huic (ventri) dolet ; Men. 439 ; Merc. 369 ; Phor. 162, tibi quia superest dolet ; Plaut. fr. 89, dolet huic puello ; Stat. 241, tibi dolebit. dono : Poen. 469, qui hanc mihi donavit ; Pers. 775 ; Amph. 260 ; True. 804. The alternative construction, accusative of person and ablative of the thing occurs frequently, e.g. Most. 174, te donabo aliqui; Poen. 258, donari cado vini; True. 531; 533; 634. condono : Amph. 536, tibi hanc pateram condono ; Rud. 1070. edissero : Capt. 967, mihi quae dicam edissere ! emancupo : Bacch. 92, niulier, tibi me emancupo. enodo : Turp. 14, ab initio enoda mihi ; Pacuv. 283. eo infitias : Men. 396, qui lubet ire infitias mihi ? Bacch. 259. evenio (very frequent) : Bacch. 1068, veluti mi evenit ; Capt. 91 ; Merc. 417; H. T. 157. excuso : Asin. 813, uxori excuses te ! expedio : Amph. 912, ego expediam tibi ; et pass. expeto : Amph. 872, si id Alcumenae expetat ; 895 ; M. G. 393. explano: Phor. 380, explana mihi! fabulor : Phor. 654, ut aperte tibi nunc fabuler ; Cist. 295. facio (very frequent) : Aul. 643, facin iniuriam mi ? 789, mihi ita di faciant ; Men. 763a, nee mihi certius facit quid velit ; Merc. 130, cesso foribus facere hisce assulas ? Enn. Trag. 13 (Sc 1 V) ; Pacuv. 131 ; And. 178, numquam quoiquam verbum fecit. The phrase Dative of Indirect Object. 109 nomen facio : Trin. 20, nomen (so. fabulae) Trinummo fecit ; 843, huic ego die nomen Trinummo facio ; Men. 77, iuventus nomen fecit Peniculo mihi ; 1126, quo modo Menaechmo nomen est factum tibi ? Bacch. 945, ei profecto nomen facio Ilio. With male (8) : Men. 668, male mi uxor sese f ecisse censet ; 861 ; Poen. 881 ; Phor. 394. faenero: Phor. 493, faeneratum istuc beneficium pulchre tibi dices ; Ad. 219. fateor: Capt. 295, hie fassust mihi; 317; Cist. 654; Aul. 644; True. 784. confiteor: Aul. 763, quam tu confessus mihi; Capt. 298; Cist. 661. fero (frequent) : Amph. 869, Alcumenae ut auxilium feram ; 877 ; 1106 ; Asin. 347, ait se ferre argentum atriensi ; 672 ; fer amanti ero salutem; Bacch. 637; Epid. 573, quam tu osculum mi ferre iubes ; Men. 1003, suppetias mi audet ferre ; Phor. 579, hanc condiciouem si quoi tulero; Ad. 155; Enn. Trag. 27 (Sc 29 V); Ace. 102; 116. Often also with ad, e.g. Men. 956, hunc ad me ferant ; Asin. 732 (other examples in Peine, p. 55). With concrete objects, the prep- osition is the regular construction, though not invariable ; cf. Asin. 347, cited above. affero (frequent) : Asin. 532, nisi mi argenti adfert xx minas ; Men. 1043, mihi adlaturum marsuppium ; Most. 138, mihi grandinem attulit ; Bud. 681, vim mi adferam ipsa adigit ; Phor. 490, si tu mihi quicquam adferres novi ; Hec. 841. Occasionally also with ad, e.g. Aul. 258, nequid mea ad te adferret filia ; 498. confero : Lex Cincia, Bruns 7 , p. 47, si quis mulieri virginive cognatus dotem conferre volet ; Men. 129. defero (frequent) : Men. 392, quoin pallam mihi detulisti ; M. G. 800 ; Trin. 948, homines quibus me oportet has deferre epistulas. Often with ad, e.g. Asin. 852, ad amicam detulisse argenti xx minas. ecfero : Bacch. 95, tibi argentum iubebo ecferri ; Merc. 911 ; M. G. 459 ; Most. 405. infero : Cure. 72, me inferre Veneri vovi iaientaculum ; with in, Poen. 319. offero (frequent) : Aul. 722, tantum gemiti hie dies mi optulit ; Merc. 843 ; Pacuv. 270 ; And. 686, mihi te optume offers ; Ace. 253. 110 The Dative. perfero : Capt. 377,' patri meo omnem rem perferat. But with ad, True. 444. prof ero : Asin. 651, tibi si xxx minae argenti prof erentur ; Pseud. 811. With ad, Amph. 118, antiquam rem novam ad vos proferam. ref ero (frequent) : especially in the phrase referre gratiam; Capt. 931, tibi numquam referre gratiam possim; Phor. 337; Turp. 192; Men. 466, ego tibi hanc probe eoncinnatam referam; 1035; Enn. Ann. 207 (V), regi refert rem. Also with ad, e.g. Cas. 144. fleo : Pseud. 100, nisi tu illi drachumis fleveris argenteis. foetet : Cas. 727, foetet mihi tuos sermo. fumifico : M. G. 412, ei ut fumificem. gero (frequent) : Bacch. 712, geritote amieis nostris aurum corbi- bus. Mainly in the phrase, morem gerere, e.g. Cist. 84, gessit mo- rem oranti mihi ; Asin. 40 ; Ad. 214; Trin. 1058, meo tergo tutelam geram ; so 870 ; True. 254. degero : Men. 739, aurum suppilas et tuae degeris amicae. oggero : True. 102, osculum amicae oggerit. habeo (frequent ; almost exclusively with fidem, gratiam, or hono- rem) : Aul. 16, ecqui maiorem mihi honorem haberet ; so Cist. 4 ; Pers. 512 ; Stich. 49 ; Asin. 583, quod mihi fidem habere noluisset ; so Eun. 197 ; Rud. 516, bonam est quod habeas gratiam mihi ; so Most. 431 ; Pseud. 172, vobis hanc habeo edictionem. adhibeo : Phor. 714, quin mihi testes adhibeam ; Ace. 510. exhibeo (9) : Amph. 894, illi dudum meus amor negotium ex- hibuit ; Capt. 817 ; Most. 2 ; 565. praebeo (18) : Amph. 1027, an fores censebas nobis publicitus praeberier ; Capt. 813 ; Cato, Agr. 30. immolo : Asin. 713, mi immolas bovem. impertio: Pseud. 41, Calidoro salutem impertit; Vid. 39. Alternative const., ace. of person with abl. of thing : Epid. 127, erum suom impertit salute servos; Aul. 19; M. G% 1059; Stich. 299; Eun. 270 ; Ad. 320 ; Lucil. 688 (Mx), te, Popli (item populi codd), salute impertit. infitior : Ace. 233, numquam istam imminuam curam infitiando tibi. For infitias ire, see under eo. innuo : Rud. 731, ubi innuero vobis ; Eun. 735. Dative of Indirect Object. Ill inquit (8): Cure. 338, 'salve,' inquit mihi; And. 254; Eun. 425, ' quid ais ? ' inquam homini. instruo: M. G. 981, ornamenta quae illi instruxti mulieri; so 1100; 1127; 1147. interpreter : Epid. 552, tuae memoriae interpretari me aequom censes. itero : Amph. 211, haec ubi Telobois iterarunt ; Rud. 1265 ; Pacuv. 202. i iungo : Cato, Agr. 18, 6, iungito materiae ; Ace. 474, quem mihi iungent? Hec. 798, nos sibi amicos iunget; Lucil. 1043 (Mx). adiungo: Asin. 288, socium quaerit quem adiungat sibi; Cas. 442 Cure. 190, huic voluptati hoc adiunctumst odium ; Enn. Trag. 113 (Sc 133 V). With ad : Aul. 236, ad probos te adiunxeris ; Pseud. 1259 ; Pacuv. 188 ; And. 56. iuro (6) : Capt. 892, etiam sancte quom ego iurem tibi ; Pers. 401 ; Rud. 1372. abiuro : Pers. 478, ne quis mihi in iure abiurassit. adiuro : Cist. 569, seque earn peperisse sancte adiurabat mihi ; And. 694. largior (8) : Capt. 829, illaec laetitia quam largitur mihi ; Pseud. 395 ; Trin. 742. laudo: Most. 760, nam sibi laudavisse hasce ait architectonem ; Eun. 1053, mihin illam laudas ? lego : Merc. 38, amorem Venus mi legavit ; Cas. 100 ; Cato, fr. (Jord), 44, 1 ; Lucil. 519 (Mx) ; 1350. delego : Amph. 67, si quoi favitores delegatos viderint. licet (frequent) : Amph. 157, nee caussam liceat dicere mihi ; 986 ; H. T. 560 ; Phor. 165 ; Titin. 27. To licet should also be referred Capt. 469, ilicet parasiticae arti maxumam malam crucem. liquet: Trin. 233, de hac re mihi satis hau liquet; Eun. 331. linquo : Trag. Inc. 104, sceptra mihi liquit Pelops. relinquo (9) : Aul. 13, agri reliquit ei non magnum modum ; Eun. 120; True. 292; Titin. 5; CIL, i, 200, 81. loco (6) : Aul. 192, neque earn queo locare quoiquam ; 228 ; Cure. 25, tu pudicae quoipiam insidias locas ; Most. 535. loquor (frequent): Bacch. 735, mihi loquitur nee recte; Men. 125; Phor. 372 ; Pseud. 227, tibi haec loquor. 112 The Dative. eloquor (16) : Bacch. 559, quin tibi eius nomen eloquar ; Stich. 143 ; Enn. Ann. 239 (V). obloquor : Men. 156, te morare mihi quom obloquere. proloquor (6) : Capt. 703, votuin te quicquam mi hodie falsum proloqui ; Enn. Trag. 216 (Sc 257 V) ; Ad. 690. loquitor : Bacch. 803, loquitatusne es gnato meo male ? lueeo : Enn. Trag. 368 (400 V), nilo minus ipsi lucet. adluceo : Pers. 515, neque quam tibi Eortuna f aculam adlucere volt. mando, ' entrust ' (frequent) : Cist. 719, ego tibi meas res mando ; Trin. 158 ; Bacch. 564. commendo (13) : Capt. 445, tibi commendo spes ; Eun. 1039 ; Afran. 208. memoro (11) : Aul. 321, memora mihi ; Pseud. 986 ; Trin. 883. mentior : Capt. 704, cur es ausus mentiri mihi ? Amph. 468 ; Eun. 703; Lucil. 953 (Mx). misceo: Enn. Var. 46 (V), frigori miscet calorem atque humori aritudinem. mitto (frequent) : Aul. 353, iussit Euclioni haec mittere ; Pseud. 234 ; Ace. 209. With ad much more frequently. committo (16) : Cure. 654, sanan es, quae isti committas ? Most. 924; And. 241. emitto : Pseud. 1183, quin tu mulierem mi emittis ? permitto : Cas. 395, tibi permitto ; Trin. 384 ; H. T. 351. promitto (frequent) : Bacch. 746, quod promisisti mihi ; 873 ; Eud. 1384 ; Titin. 119 ; Ad. 940. remitto (7) : Most. 798, ut istas remittat sibi ; Pseud. 46 ; 48 ; Phor. 928. With ad, Cas. 437 and elsewhere. repromitto : Cure. 667, illic ita repromisit mihi. tramitto : Epid. 155, orabit ut illam tramittas sibi ; 463 ; Pacuv. 392; Lucil. 755 (Mx). monstro (12) : Epid. 536, qui monstret eum mi hominem ; Pseud. 951. commonstro (6) : Cure. 301, qui mihi commonstret Phaedromum ; Phor. 305. " demonstro (8) : Asin. 381, ut demonstratae sunt mihi ; Pseud. 595. Dative of Indirect Object. 113 praemonstro : Merc. 577, quom istaec praemonstras mihi ; Trin. 342; Epid. 317. munero : Capt. 935, ut beneficium bene merenti muneres ; Ace. 446. narro (very frequent) : Cure. 349, postquam hoc mihi narravit ; Trin. 729 ; And. 504; H. T. 271. denarro : True. 308, ero vostra facta denarravero ; Phor. 944. enarro : Amph. 525, ea tibi omnia enarravi ; Ad. 351 ; 364. nascor (6) : Trin. 574, numquam quoiquam tarn exspectatus filius natus quam illuc est 'spondeo' natum mihi; Hec. 639, natus est nobis nepos; Trag. Inc. 14. prognascor : Epid. 171, qua ex tibi commemores filiam prognatam. nego (4) : Poen. 182, continuo tibi negabit ; Cas. 602. denego : Trin. 1170, si tibi denegem. pernego : Trin. 357, non tibi pernegare possum, nicto: Asin. 784, neque ulli homini nutet, nictet, adnuat; Men. 613. adnicto : Naev. Com. 76, alii adnictat. nugor : Epid. 478, non mihi nugari potes ; Trin. 972. numero : Pseud. 225, numeras mihi ; Asin. Arg. 4. adnumero : Asin. 500, mihi talentum soli adnumeravit ; so Merc. 88. denumero (4) : Asin. 453, argentum mihi si vis denumerare ; Most. 921. dinumero : M.G. 74, ut ibus dinumerem stipendium. renumero : Bacch. 516, renumerare omne aurum patri ; 608 ; 46. nuto : Men. 613, non nuto neque nicto tibi ; 617 ; Asin. 784. abnuto : Capt. 611, quid mi abnutas ? : : tibi ego abnuto ! adnuto : Merc. 436, mihi nunc adnutat ; Naev. Com. 76. nuntio (16) : Capt. 400, numquid vis patri nuntiari ? H. T. 618, si laverit, mihi nuntia. enuntio : Trin. 143, ne enuntiarem quoiquam. renuntio (10) : Aul. 783, me renuntiare repudium iussit tibi ; And. 499. With ad : Trin. 995, ad ilium renuntiabo. obligo : CIL, i, 200, 48, populo obligatus est(o). obscaevo : Asin. 266, quom illic opscaevavit meae falsae fallaciae. obtingo (frequent) : Bacch. 951, adsimiliter mi hodie obtigit ; Capt. 746 ; And. 608 ; Phor. 820. 114 The Dative. olet : Aul. 216, aurum huic olet. obolet : Men. 384, oboluit marsuppium huic. subolet (5) : Pseud. 421, id subolebat mini ; Trin. 615; Phor. 474. opprobro : Most. 301, qui mihimet cupio id opprobrarier ; True. 280; Pers. 193. ostendo (frequent) : Asin. 112, mihi animum ostendisti tuom ; Rud. 1134; Cato, Agr. 6, 4, locus ostentus soli ; And. 866. ostento : Most. 287, quid opust ei ultro ostentarier ? Aec. 584. pateo (4) : Men. 363, fores quoi pateant ; Eun. 89. pendo : Asin. 483, poenae pendentur mi hodie ; so H. T. 728. expendo : Ace. 535, poenas Iovi expendisse. perputo : Cist. 155, ut argumentum vobis perputem. piget : Pacuv. 143, quid quod iam et mihi piget paternum nomen, maternum pudet profari. placo : Merc. 965, uxor tibi placida et placatast ; Phor. 784, ut placetur nobis. plaudo : Most. 260, plaudo Scaphae ; Kud. 1250. polliceor (11) : Aul. 470, credo illi mercedem gallo pollicitos co- quos ; And. 527. pollicitor : M. G. 879, aut tibi (ibi Leo) meam operam pollicitari. polluceo : Naev. Com. 28, polluxi tibi iam decumas ; Rud. 424 •, Stich. 233; Cato, Agr. 132, 1. pono : Capt. 687, meum caput periculo praeoptavisse ponere ; Aul. frag, v, qui mi holera cruda ponuut ; 490 ; Rud. 509, scelestiorem cenam quam quae Thyestae quondam aut posita est Tereo (aut posita Nettlesliip; ante posita codd); Cato, fr. (Jord); 33, 8, mihi haec monumenta posui. repono: Pers. 37, nummos, quos continuo tibi reponam. populo : Pacuv. 79, pater mihi patriam populavit meam ; cf . Non- ius, 39, 31, ' populare ' significat : populi amorem conciliare. portendo : Asin. 530, periclum familiae portenditur ; Cure. 272 ; Poen. 748. porto : Capt. 869, tantum ego nunc porto tibi boni ; And. 432. With ad : Hec. 513, porto hoc iurgium ad uxorem. adporto (6): Merc. 161, tibi adporto hoc; 269; H. T. 427. * importo : Pacuv. 178, quantam cladem importem familiae. praefor : Cato, Agr. 134, 1, ture, vino Iano Iovi Iunoni praefato. Dative of Indirect Object. 115 praesto : Liv. And. Trag. 16, praestatur laus virtuti. praevortor (8) : Capt. 460, ei rei prinium praevorti volo ; Merc. 374 ; M. G. 765. precor : Asin. 477, pergin preeari pessumo ? Merc. 235. With direct object: Cato, Agr. 134, 2; 139; 141, 2. coinprecor : Amph. 739, te Iovi comprecatum oportuit. profano : Cato, Agr. 132, 2, Iovi caste profanato ! profundo: Naev. Com. 24, altris nuces in proclivi profundere. promo : Epid. 303, quin huic argentum promis ? M. G. 829. depromo : Cure. 251, quin depromuntur mihi quae opus sunt ? Trin. 944 ; True. 646. propino (6): Asin. 772, tibi propinet; Stich. 425; Eun. 1087; Enn. Sat. 6 (V). prosero : Asin. 795, ne sic tussiat ut quoiquam linguam in tussi- endo proserat. pudet: seepiget. purgo (8) : Amph. 945, eadem si purgas mihi ; 909, ut me pur- garem tibi ; Hec. 254, aut refellendo aut purgando vobis corrigemus ; 871 ; OIL, i, 201, 12. expurgo : Capt. 620, me expurigare tibi volo. reduco : Pers. 659, redduco hanc tibi. With ad : Cist. 630. responso : M. G. 963, qui ingenuis responsare nequeas. resto : And. 940, scrupulus mi restat. ruminor : Liv. And. Trag. 8, nemo haec ruminetur mulieri. sacrufico (11) : Amph. 983, mihi quom sacruficem ; Most. 241 ; Enn. Ann. 221 (V). scribo (5) : Bacch. 731, quid scribam ? : : salutem tuo patri ; Phor. 329; Lucil. 1281 (Mx). With ad: Lucil. 612 (Mx), ad amores tuos. discribo : Phor. 923, quodne ego discripsi illis quibus debui ? rescribo : Phor. 921, illud mihi argentum iube rescribi. sero: Cure. 193, quod mihi servos sermonem serat; so M. G. 700. significo : Rud. 896, ne quid significem mulierculis. sisto : Cure. 163, sisto ego tibi me et mihi ut sistas suadeo ; Eud. 778 ; Trin. 743. solvo (14) : Cure. 684, metui ne mi apud praetorem solveret; 722; Cato, Agr. 146, 3 ; Lucil. 414 (Mx) ; CIL, i, 198, 8; 64. 116 The Dative. persolvo : And. 39, quod habui summum pretium, persolvi tibi ; Lucil. 1332 (Mx), virtus divitiis pretium persolvere posse, resolvo : Epid. 141, xl minis quas danistae resolvat. spondeo (6) : Cure. 674, spondesne mihi hanc uxorem ? Phor. 657 ; Stat. 70. despondeo (frequent) : Cure. 671, ut mihi hanc despondeas ; H. T. 784 ; Stat. 65. respondeo (very frequent) : Amph. 608, cave quicquam mihi responderis ; And. 743. statuo: Asin. 712, mihi statuam statuis; Bacch. 640, huic decet statuam statui ; Hec. 96, finem statuisse orationi. prostituo : Pseud. 178, eras populo prostituani vos. restituo (13): Capt. 588, ilium restituam huic, hie autem me meo patri ; And. 570. sum (' happen ') : Most. 202, tibi idem f uturum credo. absum : Cist. 223, neque mihi ulla abest permities. With a : Epid. 26, unum a praetura tua abest ; Merc. 894. desum (4) : Bacch. 37, metuo ne defuerit mi oratio ; 38 ; True. 442. sumo (frequent) : Amph. 124, ego servi sumpsi Sosiae mi ima- ginem ; Asin. 101 ; Kud. 1409 ; And. 726, ex ara hinc sume verbenas tibi ; Cato, Agr. 40, 2, sumito tibi surculum durum ; CIL, i, 200, 2. supero : Aul. 702, picis divitiis ego solus supero ; Stich. 279, ripis- que superat mi laetitia ; elsewhere, in the sense, ' prevail over,' with the accusative. suppedito : Asin. 423, non queo labori suppeditare ; Trin. 1119 ; Eun. 1076 ; H. T. 930. suppetias advenio : Men. 1020, tibi suppetias temperi adveni modo. suppeto: Amph. 14, lucrum ut perenne vobis semper suppetat ; Asin. 56; Epid. 397. supplico (17) : Aul. 23, ea mihi cottidie supplicat ; 752 ; And. 312 ; Cato, Agr. 143, 2. suspendo : old formula in Livy, i, 26, 6, infelici arbori reste sus- pendito. This is taken by some as a locative. But were this a locative, the original locative formation, arbore, would undoubtedly have been retained. Dative with Verbs of Special Meaning. 117 sycophantor : Trin. 958, sycophantae huic sycophantari volo. translego : Asin. 750, mi hercle translege ! tribuo : Ace. 97, quern cuique tribuit Fortuna ordinem ; 221. trudo : Epid. 476, quas tu mi tenebras trudis ! obtrudo : Pseud. 945, mihi optrudere non potes palpum ; And. 250; Hec. 295; Poen. Arg. 6. veneo : Plaut. fr. 158, ego illi venear ! Cato, Agr. 144, 1. venio : Pseud. 69, harunc volnptatum mihi omnium distractio venit ; Capt. 550, isti morbus interdum venit ; 903 ; Enn. Ann. 11 (V), et post inde venit divinitus pullis ipsa anima ; Stat. 135, voluntas homini rarenter venit. videor (very frequent) : Amph. 640, sola hie mi nunc videor ; And. 315. vito : Cas. 210, semper tu huic verbo vitato ! : : quoi verbo ? Cure. 298, vitent infortunio ; so Poen. 25. With Walde, Worterbuch, s.v. I connect vito, with vieo, w'tis; hence originally 'bend out of the way to somebody, or something.' Fay, Classical Quarterly, v, p. 194, suggests that cedo may have exerted an analogical influence. With accusative : Pud. 168, fluctus devitaverint. vitulor : Pers. 251, Iovi vitulor. voveo : Stich. 386, decumam tibi quam vovi. Dative with Verbs of Special Meaning. While the establishment of this category doubtless had its origin in the recognition of the need of the secondary pupil, yet its importance seems to be sufficient to warrant bringing together here, as a variety of the Dative of Indirect Object, those verbs ordinarily brought under this head. These include those verbs which in modern languages are often construed with the accusative ; also many verbs which in Latin have the same general meaning as other verbs governing the accusative. They embrace verbs meaning : favor, help, injure, please, displease, trust, distrust, command, obey, serve, resist, indulge, spare, pardon, envy, threaten, be angry, persuade, and the like. A consid- erable number of these verbs, though construed with the dative in Early Latin and in the classical Latin as well, are yet found at times (in the case of some verbs, frequently) with the accusative. Ex- amples are parco, indulgeo, invideo. 118 The Dative. Compounds of verbs of Special Meanings are classified under their simples, e.g. subblandior under blandior. Where in a compound of ad, ante, con, in, inter, etc., the prepositional force has disappeared (as in convenit, ' it suits,' ' pleases,' ), the compound has been brought under the head of Special Meanings, rather than under the Dative with Prepositional Compounds. advorsor (18) : Aul. 141, nee tibi advorsari certum est ; Naev. Com. 5 ; Asin. 508, advorsari meis praeceptis ; Hec. 245. aemulor : Cael. Antip. p. 106 (Peter), sese quisque vobis studeat aemulari in statu fortunae rei publicae. aequipero : Pacuv. 407, si quae eventura sunt provideant, aequi- perent Iovi. ancillor : Titin. 70, etiam uxoribus ancillantur. audio, in the phrase dicto audio (6) : Amph. 989, ego sum Iovi dicto audiens ; Cato, Agr. 142. ausculto (frequent) : Aul. 237, ausculta mihi ; Trin. 662 ; Ad. 906. With the dative this verb usually means 'obey'; with the accusative (only of the thing) the meaning is 'hear,' e.g. Merc. 477, omnia ego istaec auscultavi. But And. 536, ausculta paucis, ' listen to.' auxilior : Trin. 377, ei poteris auxiliarier ; H. T. 923 ; Ad. 273 ; Asin. Arg. 1. blandior : Cist. 33, nostro ordini blandiuntur ; Men. 626 ; Bacch. 518 (A). subblandior (4) : Bacch. 517, mi subblandibitur ; Cas. 586, viris alienis subblandirier. commodo (4) : Asin. 445, commoda homini amico ; Hec. 760. conduco: Bacch. 56, huic aetati non conducit locus; 764; Lucil. 969 (Mx) ; C. Gracchus, p. 231 (Meyer), non quo modo ambitioni meae conducere arbitrabar. disconducit : Trin. 930, nil disconducit huic rei. convenit, 'suits,' 'pleases': Poen. 1340, omnibus amicis meis idem unum convenit; Ad. 59; Afran. 25, sumpsi conveniret quod mihi. credo (' believe,' extremely frequent) : Amph. 391, tuae fide credo ! Poen. 490, ut mi aequomst credier; Hec. 779, crimini falso credi- dijse; often in connection with an accusative : Capt. 886, quandonil mi credis ; Phor. 993, cave isti quicquam creduas ! Dative with Verbs of Special Meaning. 119 accredo: Asin. 854, neque mi posthac quicquam accreduas! 627. diffido : Rud. 82, ut hostes vostri diffidant sibi. expedit : Hec. 56, mihi ut discere novas expediat ; H. T. 388 ; 337. facio, with bene, male (frequent) : Bacch. 616a, neque indignior quoi di bene faciant ; Men. 1021 ; Trin 328 ; 633. faveo : Naev. Com. Ill, regum filiis Unguis faveant (regum filiis may not belong to Naevius) ; Enn. Ann. 291 (V) ; Eun. 916. grator : Pacuv. 187, ut eant gratatum hospiti ; Ace. 514. gratulor (7) : Naev. Bell. Pun. 25, gratulabatur divis ; Stich. 567, gratulabor adventum filiis ; Afran. 21, gratulor dis ; Enn. Trag. 176 (Sc 209 V). ignosco (15): Epid. 729, mihi ut ignoscas; Merc. 997, ignoscat delictis tuis ; but Bacch. 1185, ut eis delicta ignoscas ; Most. 1157 ; M. G. 568, hoc mi ignosee ; Hec. 737, ea aetate sum ut non siet peccato mi ignosci aequom, where we have one dative of the person, another of the thing. Ignosco is also construed with the accusative (both of the person and the thing) in Early Latin, e.g. Amph. 257, orant ignoscamus peccatum suom ; Phor. 1015 ; see p. 212. immineo : L. Aemil. Paulus (Meyer), p. 156, si adversi quid populo Bomano immineret. imperito : Pseud. 703, te qui imperitas Pseudolo. impero (frequent) : Men. 840, Apollo mi imperat ; M. G. 1162, voluptatem mi imperas ; Rud. 403 ; Ad. 77, imperare liberis ; Trag. Incert. 104, en impero Argis. Cf. also Stich. 699, utrum Fontine an Libero imperium te inhibere mavis. incommodo : And. 162, magis mihi ut incommodet. indulgeo: H. T. 861, nimium illi indulges. Elsewhere in Early Latin indulgeo takes the accusative, e.g. H. T. 988 ; Eun. 222 ; Afran. 389 ; see p. 212. insidior : Hec. 70, hiscine tu non contra insidiabere ? invideo (10) : Bacch. 544, sibi ne invideatur ; Pseud. 1135, illis invides ; Eun. 410. In connection with the accusative : Most. 51, quasi invidere mihi hoc videre. For other examples of the accusa- tive with invideo, see p. 212. irascor (frequent) : Amph. 522, non te mi irasci decet ; Most. 1163 ; And. 664. latrocinor : Plautus, fr. 61, qui regi latrocinatu's Demetrio. 120 The Dative. loquor, with inclementer (4), male (7) : Poen. 1323, loqui inclemen- ter nostro cognato et patri ; 1372 ; Capt. 564, male loqui mi audes ? Cure. 569 ; Trin. 926. lubet (frequent) : Bacch. 923, lubet mi has pellegere ; And. 958 ; Cato, Agr. 5, 2. collubet (10) : Amph. 858, qui illi collubitum siet ; 343 ; Bacch. 28. maledico (frequent) : Men. 313, qui nunc ipsus maledicas tibi ; Cato, fr. (Jord), 33, 6, ut mihi falso maledicatur ; Stat. 24. male dictito : Trin. 99, male dictitatur tibi volgo. mando, ' command ' (frequent) : Bacch. 526, quae mandas mihi ; Epid. 130; Cato, Agr. 141, 1; Eun. 208. medeor: old formula in Varro, R. R. i. 2. 27, medere meis pedibus ; for the accusative with medeor, see Phor. 822. medicor : And. 944, quom ego possim medicari mihi ; 831 ; Amph. f r. viii. In Merc. 951 Ritschl supplies the dative. With accusative : Most. 387. ministro : Amph. 983, ut ministres mihi. minitor (frequent) : Cure. 571, mihin malum minitare ? 572 ; Rud. 607. minor (5) : Cas. 676, num quid mihi minatur ? comminor : Aul. 417, quid comminatus mihi ? interminor : Asin. 363, mihi tibique interminatust nos futuros ulmeos ; Eun. 830 ; Cas. 658. moderor (10) : Men. 443, qui domino (quid rome codd) me postulem moderarier ; Bacch. 91 ; Pers. 297. admoderor: M. G. 1073, neque risu (risum B) admoderarier. morigero, morigeror : Amph. 981, nunc mi morigero; Capt. 198; Ad. 218 ; Ace. 469. noceo : Cure. 352, neque decet nocti nocerier ; Cist. 290, manu esse credo nocitum. nubo (frequent) : Cas. 301, mihi ilia nubet ; Phor. 126 ; Af ran. 161. oboedio (frequent) : Cure. 556, ut mi oboedirent ; Bacch. 439, quam magistro desinebat esse dicto oboediens ; 459 ; M. G. 611, tibi oboe- dientes; 806; 1129; Afran. 206; Ace. 442. .obsum (frequent) : Capt. 705, quia vera obessent illi ; Cure. 720 ; M. G. 601 ; 996 ; H. T. 974. Dative with Verbs of Special Meaning. 121 obtempero (5) : Amph. 449, non ego illi optempero ; H. T. 594 ; Hec. 512. opitulor (4) : Cas. 262, filio oportet opitulari ; Cure. 332 ; Pacuv. 287. palpor : Amph. 507, quam blande mulieri palpabitur ! suppalpor : M. G. 106, eius matri suppalparier. parco (frequent): Asin. 176, urihi quidem te parcere aequomst; Bacch. 751 ; H. T. 164 ; Lucil. 719 (Mx) ; Afran. 355 ; Enn. Trag. 121 (So 134 V). But the accusative is also found, e.g. Cure. 381, nisi earn mature parsit ; Most. 104, and elsewhere ; see p. 214. imperco : Cas. 832, amabo, huic impercito ! reperco : True. 375, utinam rei repersisses meae ut nunc repercis saviis. pareo (8) : Asin. 601, qui sese parere apparent huius legibus ; M. G. 1036 ; Pers. 812 ; 841 ; Hec. 564. patrocinor : Phor. 938, vos me indotatis modo patrocinari arbitra- mini. placeo (frequent) : Capt. 586, id ne utiquam mihi placet ; H. T. 52 ; Merc. 840, animo tuo quod placeat maxume; Most. 293, tibi me exorno ut placeam. complaceo (4) : Bud. 187, hoc deo complacitumst ; 727 ; And. 645. displiceo : Men. 670, si tibi displiceo ; M. G. 614 ; H. T. 1043. perplaceo : Merc. 348, dum servi mei perplacet mi consilium, prospero : Pers. 263, nunc amico prosperabo ; Cas. 1005, tibi nunc veniam minus gravate prospero. prosum (frequent) : Bacch. 135, tua disciplina nee mihi prodest nee tibi ; And. 677 ; Stat. 210, arbores quae saeclo prosint alteri. saevio : Bud. 825, ita nunc mi utrumque saevit. satis sum : Pers. 27, quasi Titani cum eis belligerem quibus sat esse non queam. servio (frequent) : Amph. 1004, eius studio servire addecet ; Asin. 235, mihi uti serviat ; H. T. 139 ; Turp. 69. With ace. : p. 215. inservio : H. T. 417, item ut filium meum amico atque aequali suo video inservire. In Most. 216, the accusative occurs, si ilium mservibis solum ; so 190. praeservio : Amph. 126, ut praeservire amanti meo possem patri. 122 The Dative. subservio : Men. 766, istaec quae viros subservire sibi postulant ; And. 735, tu ut subservias orationi ; Amph. Arg. II, 4. studeo (frequent): Asin. 182, illi rei studet; 867; Most. 29, his factis studet. For studeo with the accusative, see p. 216. suadeo (frequent) : Bacch. 54, ne tibi lectus malitiam apud me suadeat ; Stat. 96 ; And. 577. consuadeo : Trin. 527, consuadet homini, credo, persuadeo (5) : Merc. 331, huic persuadere quo modo potis siem ; Phor. 135, persuasumst homini; Lucil. 675 (Mx), mihi non persua- detur mutem meos. sufflo : Cas. 582, nescioquid se sufflavit uxori suae. supparasitor : Amph. 515, accedam et supparasitabor patri ; 993 ; M. G. 348. suscenseo (frequent) : Capt. 669, quam ob rem suscenses mihi ? Merc. 1012; And. 653; Phor. 261. tempero : Eud. 1254, linguae tempera ; True. 61 ; Phor. 271. For tempera with the accusative, see p. 216 ; with the ablative, p. 286. turgeo : Cas. 325, ita turget mihi ; Most. 699. volo, with bene (frequent): Capt. 700, nee quisquam melius quoi velim; Merc. 898; Pseud. 233; Lucil. 1336 (Mx), his bene velle. With male : Asin. 841, male qui mihi volunt ; Pers. 820 ; Eun. 655. Two verbs of contending also appear with the dative : Bacch. 967, dein pugnam conserui seni; Trin. 838, satis partum habeo quibus aerumnis deluctavi. Dative with Prepositional Compounds. 1 It not infrequently happens that a simple intransitive verb which does not take the dative may, when combined with a preposition, form a compound which takes a dative of indirect object. Less often a transitive verb, when compounded with a preposition, loses its transitive character and governs the dative instead of the accusative, JHahn, De verborum cum praep. comp. apud veteres Romanorum poetas scaenicos cum dativo structure. Halle, 1878 ; Ulrich, Fr., De verborum comp. quae exstant apud Plautum structura commentatio. Programm, Halle, 1880; Schliiter, Const., De accusativi et dativi usu Terentiano. Munster, 1874 ; Landgraf, G-, Beitrage zur hist. Syntax der lat. Spr. Programm, Munich, 1899, p. 29 ff. ; Fay, The Latin Dative : Nomenclature and Classification, Classical Quarterly, v, p. 185 ff. ■ Lease, The Dative with Prepositional Compounds, Am. Jour. Phil, xxxiii, p. 285 ff. Dative with Prepositional Compounds. 123 e.g. obsequor. In addition to the foregoing, we find certain transitive verbs which, when compounded with prepositions, become capable of taking a dative in addition to an accusative of direct object, as inicite huic manicas mastigiae! The prepositions involved in the phenomena here mentioned are : ad, ante, com-, in, inter, ob, prae, pro, sub, super. Yet by no means all verbs compounded with these prepositions exhibit the property referred to. l Furthermore, many compounds which take the dative appear either occasionally or fre- quently with the accusative or with prepositional phrases (introduced especially by ad or in). In view of these facts, the raison d'etre of the whole category has recently been challenged by Fay, and subsequently by Lease, in the articles cited above. Fay, p. 194, is inclined to ignore the preposition altogether, declaring that " in the last analysis, no verbal idea represented by any member of this group would, if exhibited out of composition, fail to allow the dative." Lease, p. 299, seems chiefly concerned because the principle is not of universal, or even of general, application. It is only sometimes true. But Fay's contention does not seem to me well supported by the material sub- mitted in the following list. It certainly is not unworthy of note that a large number of simple verbs which take a prepositional phrase may, when compounded with certain prepositions, take the dative. It is perfectly true that some of these compound verbs approach in signification other uncompounded verbs which are construed with the dative ; but that seems to me to be by no means true of the bulk of the verbs in my list. Moreover the phenomenon under discussion is not confined to Latin, but is characteristic of other Indo-European languages as well ; cf. Delbriick, Grundriss, iii, p. 277. In reply to Lease it may properly be urged that no one ever gave to the principle the scope which many seem to assume. No one ever claimed that all compounds, or most compounds, but merely many compounds, of the prepositions enumerated, were construed with the dative. Such compounds as do take the dative, take it because their meaning is naturally adapted to construction with an indirect object. Yet I hold that this adaptation is a result of the composition. I have always treated these datives as a variety of indirect object (see my 1 Id only about 14% of the total number of times they are used, according to Lease, op. cit. p. 299. 124 The Dative. Latin Grammar, § 187, III ; Latin Language, § 315) ; yet they form an interesting and important category which, in my judgment, calls for separate recognition. An embarrassment in classification results from the fact that many compound verbs governing the dative are also verbs of the ' special meanings ' recognized above (p. 117), e.g. prosum. Again both the simple verb and the compound may govern the dative, e.g. mando, ' entrust ' and commendo. It has seemed to me better to exclude ex- amples like these last from the ' Dative with Prepositional Com- pounds ' and to bring them either under the ' Dative with Verbs of Special Meanings,' or the ' Dative of Simple Indirect Object.' Doubt- less some apparent discrepancies will suggest themselves, but it seems well-nigh impossible to avoid this, particularly when one considers that the material never lay in absolutely distinct categories, but was more or less dovetailed together. The arrangement is according to prepositions, which follow in their alphabetical order. Compounds of ad: accedo (only in figurative sense) : Amph. 709, num tibi aut stultitia accessit ? Epid. 474 ; Merc. 24 ; Hec. 506. The accusative occurs: Epid. 149, ego istuc accedam periclum ; Most. 446 ; 689 ; Enn. Ann. 537 (V), accedit muros Romana iuventus ; Lucil. 112 (Mx). As these examples show, with the accusative, accedo is used in either the literal or figurative sense. More frequent than either the dative or the accusative is the construction with prepositions (ad, and occasionally in), in both the literal and figurative senses, e.g. Men. 82, si ad malum accedit malum ; Rud. 787, ad te accedent. accido : Ace. Praet. 30, ea si cui in somno accidunt ; Hec. 362, quae necopinanti accidunt. With accusative : Stich. 88, certo enim mihi paternae vocis sonitus auris accidit. With ad (in both literal and figurative senses) : Poen. 485, ad terram accidebant ; Hec. 378 ; Pacuv. 34, nilne ad te de iudicio armum accidit ? Ace. 449, simul ac nota vox ad auris accidit. accommodo : Lucil. 157 (Mx), quam dextrae gladium dum ac- commodet alter; Ace. 256, tunc silvestrum exuvias laevo pictas lateri accommodant ; 686, frena tensae atque ori (Ribb; tensauri codd), equorum accommodant. With ad : Trin. 719, uti clipeum ad dorsum accommodem. Dative with Prepositional Com/pounds. 125 adduco (frequent) : Cure. 138, tibi quam amas iam hue adducam ; Most. 804 ; Hec. 770, puero nutricem adducit. Always in the literal sense. adeo : only in the expression, alicui manum adire : Aul. 378, ita illis impuris adii manus; Cas. 935; Poen. 457; 462; Pers. 796, quo modo manus mi aditast. In the sense of 'approach 7 the verb is often transitive in Early Latin, e.g. Cist. 33; Epid. 571. The construction with ad is also frequent, e.g. Cure. 262; Eun. 578. adfigo: Pers. 295, te cruci adfigent; so Plaut. fr. 48; Lucil. 161 (Mx). adicio: M. G-. 909, quasi militi animum adieceris simulare; Poen. 1174, qui amabilitati animum adiceret. adiudico : Trag. Incert. 53, mest aequom frui fraternis armis mi- hique adiudicarier. admolior : Asin. 570, ubi sacro manum sis admolitus. With ad : Eud. 599. admoveo : Asin. 779, talos ne quoiquam admoveat. adrideo : Asin. 207, turn mi aedes quoque adridebant ; Eun. 250 ; Ad. 864 (the last two in literal sense). adsentor (6) 1 : Amph. 751, te nolo adsentari mihi ; 702 ; Most. 176 ; Eun. 490. adsentior l : Merc. 412, tibi adsentior ; Lucil. 432 (Mx), assensus sum homini. adstringo: Eun. 102, hac lege tibi meam adstringo fidem. adsum (frequent) : literally : M. G-. 219, viden hostis tibi ad- esse ? Most. 1075, adsum praesens praesenti tibi ; 1137 ; True. 500 ; H. T. 159 ; Phor. 484, Phaedria tibi adest ; figuratively : Bacch. 987, adest exitium Ilio ; Cas. 572, oportet contarier adsitne ei animus ; Pseud. 60 ; And. 630, quis pudor paulum adest advoco (6): Bacch. 261, antiquom hospitem nostrum sibi ad- vocavit ; Cas. 569 ; Merc. 737 ; Phor. 312. appono : literally : Pers. 354, quam mensa inanis si apponatur mihi; Men. 212; Ace. 386, custodem Ioni apposuit (instituit, many codd) virgini; figuratively: M. G. 905, ad tua praecepta de meo nihil his novom adposivi. With ad : Cato, Agr. 102. 1 Placed here despite the lack of the simplex. 126 The Dative. Compounds of ante. antecedo : only figuratively : Pseud. 532, si virtute regi Agathocli antecesseris ; Phor. 525; Titin. 11. anteeo: only figuratively: Amph. 649, Virtus omnibus rebus anteit ; elsewhere the ace. : Bacch. 23, hie adulescens Ulixem anteit ; Phor. 247, erum anteeo sapientia ; Trabea, 5. antideo : only figuratively : Pers. 778, solus ego omnibus anti- deo ; elsewhere the ace. : Bacch. 1089, solus ego omnis longe antideo ; Cas. 225 ; Cist. 205 ; Pseud. 932. antepono : Cure. 73, te antepones Veneri iaientaculo ? Men. 274, bonum anteponam prandium pransoribus ; Poen. 39, quo de- teriores bonis anteponantur. In Rud. 509, where the codd. have antepositast, edd., following Nettleship, now read aut positast. antisto: only figuratively: Cato, Agr. 156, 1, brassica quae omni- bus holeribus antistat ; Enn. Trag. 197 (Sc 228 V), plebes regi antistat. antevenio : literally : Trin. 911, temperi huic hodie anteveni ; figuratively: Cas. 217, omnibus rebus Amorem credo antevenire; Pseud. 417 (antecedat P). antevorto : literally : Eun. 738, miror ubi huic antevorterim ; figuratively : Capt. 840, pol maerores antevortunt gaudiis ; Bacch. 526. Compounds of com-. comparo : Eun. 355, si scias quod donum huic dono contra com- paret. compono : literally : Lucil. 303 (Mx), labra labellis compono ; 305, turn latu' {Mercer ; tuom latum codd) componit lateri et cum pectore pectus ; figuratively : Ace. 147, quid est cur componere ausis mihi te aut me tibi ? congredior : Pseud. 580, ubiquomque hostibus congrediar (A ; cum hostibus P) ; the accusative : Epid. 545, hanc congrediar astu. With cum : Rud. 1259. contendo: Lucil. 276 (Mx), huncine ego umquam Hyacinto homi- nem contendi ? But Ace. 648, ut vim contendas tuam ad (om codd) maiestatem viri. convenio, ' suit,' ' fit,' • Bacch. 129, non omnis aetas ludo con- venit; M. G. 895; Pseud. 1111; Stich. 298; And. 366, num videntur Dative with Prepositional Compounds. 127 convenire haec nuptiis ? Phor. 726, mulier mulieri magis convenit (congruit, -et some codd). With in: H. T. 876, in me quidvis harum rerum convenit. Compounds of in. immitto : Ace. 10, et vela ventorum animae inmittere ; 416, frenos inmittens feris ; Lucil. 288 (Mx) , fluitare capronas, frontibtis inmissas. immoveo: True. 82, damnosiorem meo immovit loco. impendeo : Epid. 135, alia cura impendet pectori. With ace. : Phor. 180, te impendent mala; Lucil, 1227 (Mx), quae res me im- pendet. — With in : Epid. 83, tantae in te impendent ruinae. impingo: Capt. 734, iubete huic compedes impingier; so Pers. 573 ; Phor. 439, dicam tibi impingam grandem. With in : Rud. 710, in os impinge ; Afran. 419, mustriculam in dentes impingam tibi. impluo: Most. 871, malum quom impluit ceteris (ceteros codd; corr W) ne impluat mi. impono : literally : Most. 430, unde advenienti sarcinam impo- nam seni ; Com. Incert. 66, clitellae bovi sunt impositae ; Lucil. 768 (Mx), cui saepe mille imposui plagarum ; 1248 ; figuratively : Asin. 239, nobis legem imponito ; Lucil. 896 (Mx), deliciis maculam atque ignominiam imponere. With in and accusative (literally only) : Men. 26, imponit in navim ; so M. G. 1186 ; Rud. 357 ; 489 ; Pers. 691, in collum; Cato, fr. (Jord) 11, 4; And. 129; Bacch. 69, in manum ; 499, in te ; Rud. 1237, in eas. With in and ablative : Aul. 386, haec imponentur in foco nostro. importo: Pacuv. 178, quantam cladem importem familiae. imprimo : Enn. Trag. 397 (Sc 427 V), imprimit genae genam ; Lucil. 72 (Mx), si natibus natricem impressit. incido (figuratively only): Men. 874, ei tantus morbus incidit; And. 359, mi incidit suspicio ; so 501 ; H. T. 395, ut numquam ulla amori vostro incidere possit calamitas. With in: Trin. 658, in f raudem incidi ; And. 782 ; et pass. incubo : Cure. 266, incubare satius te fuerat Iovi. With in and abl. : Cure. 61, aegrotus incubat in Aesculapi fano ; figuratively : Cas. 110, iucubabo in praefectura mea. incutio : Trin. 75, omnibus amicis morbum tu incuties gravem ; Enn. Ann. 512 (V), Romanis incntit (inculit codd) iram. 128 The Dative. infero : Liv. And. Odyss. (Baehr), 28, vina isdem (sc. navibus) inferinuntur (inserinuntur codd). infringo : Ad. 199, quingentos colaphos infregit mihi. ingero: Bacch. 875, tibi mala multa ingeram. Within: Asin. 927, quoin dicta in me ingerebas; Phor. 988, pugnos in. ventrem ingere ! inicio (8) : literally : Cap. 659, inicite buic manicas mastigiae ! figuratively: Most. 570; Pers. 71; H. T. 893, continuo iniecisse verba tibi ; Ad. 228, inieci scrupulum homini ; Phor. 691. With in : Pseud. 407, volui inicere tragulam in nostrum senem ; Stat. 262, in morbum inici ; And. 140, in ignem inicere ; and elsewhere. inluceo: Capt. 597, pix tuo capiti inluceat. In a different sense : Pers. 712, hie tibi dies inluxit lucrificabilis ; so 779. innascor : M. G. 1063, non mihi avaritia umquam innatast ; And. 626, tanta vecordia innata quoiquam ut siet ! But Poen. 300, invidia in me numquam innatast. insisto : Incert. Vaticin. Baehr. p. 35, tu insiste hostium muris ; Trag. Incert. 126. The ace. . Cas. 845, institit plantam ; see also under the Accusative, p. 220. With in: M.G. 357, insiste in dolos. insto : Pers. 492, tibi multa bona instant. With ace. : Pers. 514, nescis quid te instet boni; see also under the Accusative, p. 220. In the sense of ' stand on,' with in and ablative : Pacuv. 367, saxo instare in globoso. intendo : Poen. 200, leno quoi iam intenta ballistast. With in : Pseud. 1144, in hunc intende digitum; H. T. 513, intendenda in senemst fallacia. invado : Ace. 455, quae vastitudo haec aut unde invasit mihi ? With accusative : Lucil. 57 (Mx), hunc in fauces invasse ; Asin. 55 ; Trin. 28. Elsewhere with in : e.g. Bacch. 711, recta porta invado in oppidum antiquom; Asin. 908, in oculos invadi optumumst; Lucil. 1079 (Mx), in pugnas te invadere vidi. Compounds of inter. intercedo : And. 961, si nulla aegritudo huic gaudio intercesserit. interloquor : H. T. 691, sicine mi interloquere ? intersum : Fannius (Meyer), p. 201, existimatis ludis et festis diebus interfuturos ? Scaurus (Meyer), p. 260. In a different sense (' differ ') : Eun. 232, stulto intellegens quid interest. intervenio : ' interrupt ' : Paucv. 14, nocti ni interveniat (sc. sol) ; Dative with Prepositional Compounds. 129 H.T. 281, ubi interventum mulieri; Eun. 553; 'befall': H. T. 679, nulla mihi res posthac potest iam intervenire. Compounds of ob. obdo: Naev. Com. 20, leoni obdas oreas ; H. T. 278, foribus obdit pessulum ; so Eun. 603. obduco : Merc. Arg. I, 6, eum putat uxor sibi obduxe scortum. obiecto : Merc. 410, uxori meae mihique obiectent lenocinium f acere ; Most. 16, rus mihi obiectas ? 810 ; Trin. 653 ; 694, mihi quod obiectent siet. obicio (frequent) : only figuratively : Amph. 605, huic homini nescioquid est mali obiectum ; ' Cist. 699a, hie meis turba oculis modo se obiecit; so Pseud. 592; H. T. 186, ut hanc laetitiam primus obicerem ei; Phor. 503; Lucil. 394 (Mx). With ob: M. G. 148, glaucumam ob oculos obiciemus. obligo : True. 956, pecua collo in crumina obligata defero. obmoveo : Cato, Agr. 134, 2, fertum Iovi ommoveto ; 134, 4, Iano struem ommoveto. obnitor : Enn. Ann. 147 (V), aquila obnixa volabat vento. obsaepio : Stat. 65, gnato saltum obsipiam. obsequor (frequent) : Merc. 84, dam illi obsequar ; And. 163 ; Turp. 180, certum est me illis obsequi. obsisto : literally : Capt. 801, qui mihi in cursu, f axo vitae is opstiterit suae ; Cure. 284 ; Merc. 859 ; Lucil. 51 (Mx) cuiquomque opstiterit; figuratively: A sin. 451, ita iracundia opstitit oculis; Pseud. 268, non potest pietati obsisti huic; Lucil. 639 (Mx), corpus animo obsistere. With ob : M.G. 405, ob oculos opstitisse caliginem. obsSno: Pseud. 208, quom sermone huic (the reading of P) obsonas. obsto : literally : Enn. Ann. 163 (V), soli luna obstitit ; Cato, fr. (Jord) 16, 18, quotiens lunae aut solis lumini (-e some codd) caligo aut quid obstiterit ; figuratively : H. T. 498, paulum negoti mi obstat : Eun. 483 ; And. 943 ; Hec. 596. obvaro : Enn. Sc 4 (V), nam consiliis obvarant quibus tarn con- cedit hie ordo. obvenio: Trin. 469, si ibi opulentus tibi par forte obvenerit; True. 521, hand ab re tibi istic obvenit labos ; CIL, i, 198, 68, eiei aerarium provincia obvenerit. 130 The Dative. obvorto : Pseud. 1021, ne mihi obvortat cornua. occedo: Asm. 404, quisque obviam huic occesserit; so 412; Stich. 672 ; Trin. 1138. As shown by Varro, E. R. iii, 17, 10, occedo alone may take the dative. Consequently, although all the Plautine examples are accompanied by obviam, yet I have classified them under occedo. occludo : Asin. 759, fores occlusae omnibus sint nisi tibi ! occubo : M. G-. 212, quoi bini custodes semper occubant. occumbo : Enn. Trag. 384 (Sc 136 V), ut pro vostra vita morti occumbant; but Ann. 398 (V), occumbunt multi letum. oppono: Cato, Agr. 157, 16, depetigini spurcae brassicam opponito ! Compounds of prae. praecedo : Asin. 629, vostrae fortunae meis praecedunt. praecipio (frequent) : Asin. 507, mihi quo pacto praecipis ; Most. 194 ; Ad. 424. praeficio (7) ; Amph. 100, is nunc praefectust legionibus ; 363 ; Pseud. 158. praefulcio : Pers. 12, quin me suis negotiis praef ulciat ; Pseud. 772. praemercor : Epid. 406, istam gnato tuo sumus praemercati. praepono (7) : Pud. 916, lucrum praeposivi sopori et quieti ; Trin. 648 ; And. 65 ; Cato, fr. (Jord), 72, 1, vos huic rei praepositos esse ; Lucil. 1288 (Mi). praescribo : And. 151, tute ipse his rebus finem praescrip- sti. praesto (9) : figuratively, except in the Cato passage : Bacch. 973, Priamus hie multo illi praestat ; Eun. 232 ; H. T. 876 ; Cato, fr. (Jord), 13, 6, quia is locus montibus praestet. In place of the dative we find inter with accusative : Poen. 1193, nos inter alias praestitimus pulcritudine. praestruo : Com. Inc. 103, vix pedem pedi praestruit. praesum : Amph. 11, datum mi esse, nuntiis praesim et lucro. praetendo: Lucil. 193 (Mx), pedibus praetensus equinis. praevorto : Cist. 781, praevorti hoc certumst rebus aliis omnibus; Pseud. 293, quom pietatem (te) amori video tuo praevortere. Dative with Prepositional Compounds. 131 Compounds of sub. subdo ; Liv. And. Trag. 26, puerum interea ancillae lactantem subdam ; Epid. 140. With sub : Cato, Agr. 84, sub testum subde ; Cure. 297, subdam sub solum. subicio : Cas. Arg. 4, ita ei subicitur pro puella servolus ; so Epid. Arg. 3. substerno : Cato, Agr. 5, 7, earn substernito ovibus ; 37, 2. subvenio (frequent) : Asin. 476, non audes mihi subvenire ? Pseud. 1146 ; Kud. 870 ; Phor. 8 ; Titin. 33 ; CIL, i, 288, Elog. 29 ; Pacuv. Praet. 2. subvento : Eud. 231, subventa mi. succedo : Lucil. 1043 (Mx), succedere aratro. succenturio : Sta 1 '. 229, nunc meae malitiae, Astutia, opus est succenturiare. suffero : Cas. 949, intro ad uxorem meam sufferamque ei meum tergum. suffigo : M. G. 209, columnam mento sufflgit suo. suffundo : Kud. 588, quasi vinis Graecis Neptunus nobis suffudit mare. suppono (frequent) : only figuratively : Cure. 256, meliorem quam •ego sum suppono tibi ; True. 403, quaerere puerum aut puellam qui supponatur mihi ; Eun. 912 ; Afran. 152. In literal sense with sub and accusative : Poen. 1025, sub cratim ut iubeas se supponi. Compounds of super. supersedeo : the dative is probably not to be recognized with this verb in Early Latin. In expressions like Epid. 39, supersede istis rebus ; Poen. 414 ; Turp. 163 ; Cato, Agr. 5, 1, the case is ablative. The first certain instance of the dative is Auct. Bell. Afr. 75, 2, adversarios supersedere pugnae animadvertit. On the other hand, sure instances of the ablative are found in the Auct. ad Her. ii, 19, 30, and in Cicero. supersum : Asin. 17, sicut tuom vis unicum gnatum tuae super- ■esse vitae ; Cato, fr. (Jord), 63, 1, si quis vostrum bello (in bello cod) superfuerit. Of the foregoing prepositional compounds governing the dative, those with ante, inter, ob, prae, sub, and super are used with the 132 The Dative. dative almost exclusively. They rarely take the accusative or prepositional phrases as alternative constructions. Of the other compounds, those with com- show greater hospitality toward the admission of alternative constructions, especially prepositional com- pounds ; while those with ad and in exhibit the greatest tendency in this direction. A general tendency is exhibited in all the compounds to employ the dative rather in figurative relations than in literal ones, though examples of the latter are not especially rare Literal relations are expressed more usually by the accusative or prepositional phrases ; yet we frequently find figurative relations also expressed by these same means. DATIVE OF REFERENCE.* In the case of the constructions hitherto considered, the dative is closely associated with the verb of the sentence. In contrast with these, we find a large number of datives which, instead of being closely associated with the verb, modify the sentence as a whole. Following the nomenclature long in vogue in America and England I use the term " Dative of Reference " to designate this usage. Brugmann, loc. cit., characterizes it as the "loserer Dativ zur Erganzung der Satzaussage." He also properly emphasizes the fact that a sharp line of demarcation between this dative and the Dative of Indirect Object cannot be drawn. The two types of use naturally merge into each other, as with many other case constructions ; cf. especially the genitive. The notion of direction lies at the basis of all the uses coming under this head. Several varieties of usage fall under this broad category of Dative of Reference, or sentence modifier. I distinguish : 1. The General Type. 2. The Sympathetic Dative. In this type the dative has developed from its use as a sentence modifier till it has become more or less closely associated with some substantive of the sentence. It is employed where in English and in most modern languages the geni- tive or a possessive pronoun is more common, and where in Latin 1 Brugmann, Grundriss der vgl. Grammatik, iV, p. 565. Dative of Reference, 133 also (barring the sermo familiaris) the genitive was the more usual idiom. A typical example is Ad. 244, omnes dentes labefecit mihi. 3. Dative of the Person Judging, e.g. Poen. 136, tuae blanditiae mihi sunt gerrae, i.e. " in my eyes." 4. The Ethical Dative. I take up these several categories in turn. 1. Dative of Reference (General Type). In its general type the Dative of Reference is a loose sentence modifier indicating the person to whom the statement as a whole refers, of whom it is true, or with respect to whom it has validity. Typical examples belonging under this head are : Stich. 631, nolo mi fieri te Catagelasimum ; Cas. 360, stimulus ego nunc sum tibi; Asin. 495, lupus homo homini, non homo ; Poen. 1052, mi hospitalis tessera cum illo f uit ; Capt. 625, nullam causam dico quin mihi parentum deliquio siet; Rud. 744, trima quae periit mi, iam tanta esset, si vivit; Cure. 461, cave in te sit mora mihi. A numerous class consists of expressions of the type : quid me tibi (vobis) tactio est, which is found: Men. 1016; Poen. 1308; Cure. 626; Cas. 406; 408 ; Aul. 744 ; 423 ; similarly Asin. 920, quid tibi nunc receptio ad te est ? Most. 6, quid tibi hie clamitatiost ? 34, quid tibi med cura- tiost? Amph. 519; Trin. 709, quid tibi interpellate aut hue accessio est ? Most. 377, quid illi hue reditiost ? so Eun. 671 ; True. 258, quid tibi ad hasce accessio aedis est prope aut pultatio ? 622, quid tibi hue ventio est? quid tibi hue aditiost? quid tibi hanc notiost amicam meam ? 511, quid illi ex utero exitiost ? Rud. 502, quid mihi scelesto erat auscultatio? Bacch. 597, mihi cautiost ne nucifrangibula excussit ex malis meis ; so Poen. 445 ; Ad. 421 ; Stat. 62, quid tibi aueupatiost argumentum ? Merc. 820, impune est viro ; so Cato, fr. (Jord), 24, 13 ; 68, 3, mulieri pro censore est ; Enn. Trag. 78 (Sc 89 V), quoi nee arae patriae domi stant ; Hec. 598, sic optume omnis causas praecidam omnibus ; Hec. 736, nil tibi est a me pericli ; H. T. 920, non tibi ego exempli satis sum ? 931, mi illaec vero ad rastros res redit ; 997, quam maxume huic vana haec suspicio erit ; Ad. 262, omnia sibi post putavit esse prae meo commodo ; 422, id nobis flagitiumst ; Ace. Praet. 35, populo commutationem rerum portendit fore. 134 The Dative. 2. The Sympathetic Dative. 1 As stated by Havers, op. cit. p. 2, this usage is so named because "dieser Dativ druckt eben die innere Anteilnahme der von dem Verbalgriff betroffenen Person aus ; er ist subjektiver, warmer uud innerlicher als der Genetiv, der einfach ein Besitzverhaltniss kon- statiert." Havers compares the English, " She looked me tenderly in the eyes," with " The doctor looked into my eyes." In the classi- fication of the material, I follow, in the main, Havers, who (p. 33 ff.) recognizes the following subdivisions : a) The verbal idea affects the body of a person, or some part of the body, as lembus Me mihi laedit latus. b) The verbal idea affects the mind of some one, as mihi scripla ilia dicta sunt in animo. c) The verbal idea affects some possession (using this word in the widest possible sense) of some person, as nomen mutabit mihi. d) The dative indicates personal relationship, as matrem mihi (= matrem meam). In all the foregoing typical examples, the dative, I believe, was primarily a sentence modifier, or Dative of Reference ("loserer Dativ "), 2 but with time and frequency of usage it came to be felt as closely associated with the noun (usually the object of the verb of the sentence). It is this that justifies the recognition of a special category embracing the types of usage above enumerated. 1 take up in detail these four subdivisions, giving under each the material cited by Havers, 3 supplemented to some extent by my own collections. a) The action of the verb affects the body (or some part of the 1 See especially Havera, W., Untersuehungen zur Kasussyntax der indogerman- ischen Sprachen. Strassburg, 1911, p. 170 ff. Earlier designations for the Sym- pathetic Dative are : Dativas Energicus, and D. Dynamicus. 2 Miles, Classical Review, xi, p. 142 (cf . also Hermann, in Berl. Phil. Woch. 1913, Col. 1118 ff.), suggests that the construction was originally a genitive. He supposes the usage to have started with those forms (mi, nulli, illi, isti) which were originally both dative and genitive, and holds that in course of time the form (really used as genitive) came to be regarded as dative. But while this theory might conceivably account for the facts of Latin, it cannot account for the presence of the idiom in all the Indo-European languages ; cf . Havers, op. cit. 8 1 have departed from Havers in regarding the dative with verbs of taking away, etc., as different from the Sympathetic Dative. For my reasons, see below, p. 148. Sympathetic Dative. 135 body) of some person. This is the most frequent type of the Sym- pathetic Dative. In the classification, pronouns are given first. 1st personal pronoun {usually before the noun) : Verb transitive: Amph. 183, qui mihi advenienti os occil- let; 333; 1118, mihi horror membra percipit; 833; Pseud. 510, eclidito mihi hercle oculum ; Men. 842, minatur mihi oculos exurere; Aul. 151, mihi cerebrum excutiunt tua dicta; 468, ita mi pectus peracuit ; Cas. 888, reppulit mihi manum ; Gapt. 656 ; Naev. Com.- 50, stilo mi in manum pupugit (me pupugit in manum Bibb) ; Cure. 152, quae mihi ebibit sanguinem; Rud. 1293, suo mihi hie sermone arrexit auris ; Bacch. 281, lembus ille mihi laedit latus ; H. T. 1041, mihi adducere ante oculos; similarly Eun. 794; Afran. 154, depellis mihi manum ; Ace. Trag. 187, mihi commovit animum ; Turp. 147, mihi mitigabat sandalio caput. Reflexive mihi is found : Stich. 639, mihi potione iuncea onerabo gulam ; Amph. 999. The dative is postponed : Cas. 929, labra mihi compungit barba ; 930 ; 931, optundit os mihi ; 849, pectus mi icit ; Aul. 668, ea sublevit os mihi ; Stich. 336, omnia membra lassitudo mihi tenet ; Merc. 176 ; Men. 157, oculum ecfodito per solum mihi ; Epid. 555, pectus ardens mi aspersisti ; Ad. 244, omnis dentis labefecit mihi ; H. T. 330. Verb intransitive or passive: M. G. 374, non possunt mihi oculi ecf odiri ; 405, experior mi ob oculos caliginem opstitisse ; 447 ; 325, turn mihi sunt manus inquinatae ; 445, at iam crepabunt mihi manus ; Trin. 910, vorsabatur mihi in labris ; 104, est atque non est mihi in manu; Cas. 803, mihi intestina murmurant; Cure. 589, sicine mihi esse os oblitum ! Bacch. 628 ; Amph. 325, vox mihi ad aures advolavit; Stich. 88, mihi paternae vocis sonitus auris accidit; Aul. 624, quod corvos cantat mihi nunc ab laeva manu; True. 632 ; Pseud. 1045, mihi cor retunsumst ; Plaut. Frag. 127, num- nam mihi oculi caecultant ? Enn. Trag. 32 (Sc 34 V), mihi neutiquam cor consentit; Phor. 443, neque mi in conspectum prodit ; 261 ; H. T. 673, crucior bolum mihi tantuin ereptum e faucibus. The dative is postponed: Poen. 314, oculi splendent mihi; Men. 1116, dentes mihi cadebant; Pseud. 1300, pergin ructare in os mihi? 1295; Asin. 315, scapulae gestibant. mihi ; Amph. 323 ; Merc. 864, vox ad auris mihi advolavit ; Rud. 332, quoi ad auris vox mi advolavit ? Capt. 783, sublitum os esse mi; Rud. 589, itaque alvom prodi 136 The Dative. speravit nobis salsis poculis ; Cato, fr. 56, 2 (Jord), aures nobis callis- eerant; Hec. 482, ad auris sermo mi accessit tuos; Turp. 179, uterum cruciatur mihi. 2d personal pronoun {usually before its noun ) : Verb transitive : Rud. 1118, ego tibi comminuam caput ; 274, nunc tibi amplectimur genua ; Poen. 294 ; M. G. 605, tuopte tibi consilio occludunt linguam et constringunt manus; H. T. 762, non possum pati quin tibi caput demulceam ; Eun. 803, diminuam ego tibi caput ; Ad. 782 ; Cato, Agr. 158, 1, tibi deicere (alvom) ; Afran. 414, accedo ad te ut tibi cervicem fingam linteo. Reflexive tibi occurs: Most. 267, exterge tibi manus; Stich. 724, suifla celeriter tibi buccas ; H. T. 590, tu pol tibi istas posthac comprimito manus ! The dative is postponed, standing usually at the verse end : Capt. 604, os denasabit tibi ; 841, ex corpore exigam omnis maculas mae- rorum tibi ; Trin. 463 ; Pers. 283, si os perciderim tibi ; Asin. 371, pugno malam si tibi percussero ; Stich. 337 ; Afran. 419, mustricu- lam in dentes impingam tibi. The verb is intransitive or passive : Amph. 564, istuc tibist in manu; so Poen. 912; Hec. 493; Rud. 1000, net tibi puniceum corium ; 763 ; Cas. 496, sculponeas quibus battuatur tibi os ; Epid. 491, tibi os est sublitum; Bacch. 595; Men. 923; M. G. 318, non tu tibi istam praetruncari linguam iubes ? 315 ; Poen. 571 ; 1195 ; 1315 ; 570, quin etiam deciderint femina vobis in talos velim ; Eun. 1028, utinam tibi conmitigari videam sandalio caput; Ad. 571, di- minuetur tibi quidem iam cerebrum. The dative is postponed: Cure. 241, dum intestina exputescunt tibi; Men. 925; Rud. 1326, os calet tibi ; Pers. 312, quid hoc hie in collo tibi tumet ? Asin. 620, oculi sunt tibi lacrumantes. TJie reflexive pronoun : True. 652, cruminam sibi de collo de- trahit ; Cure. 354, talos poscit sibi in manum ; Merc. 923, quia scor- tum sibi ob oculos adduxerit in aedis ; M. G. 722, metuerem ne ibi diffregisset crura aut cervices sibi; Poen. 1003, miseram esse prae- dicat buccam sibi ; Eun. 623, sibi adductum ante oculos aemulum ; 670, os ut sibi detorsit; H. T. 306, lacrumis opplet os totum sibi. * The pronoun of the Sd person (is) : Pseud. 719, ei os sublevi modo ; Rud. 731, ni ei caput exocculassitis ; Aul. 565 ; Cist. 567, Sympathetic Dative. 137 aims ei amplexa est genua plorans ; M. G. 147, ei glaucumam ob oculos obiciemus; 1088; Most. 986, amburet ei corculum carbun- culus; Capt. 816, eis ego ora verberabo; Cato, Agr. 41, 3, facito eis medullam cum medulla coniungas; Phor. 1030, habet haec ei quod usque ad aurem obganniat ; Titin. 31, ei caput diffringam ; so Juventius, 6. Demonstrative pronouns : Men. 1014, teneo ego huic oculum ; Poen. 260, lingua huic excidit ; Men. 1012, hisce ego iam sementem in ore faciam ; Poen. 770, id nunc his cerebrum uritur ; Enn. Trag. 107 (Sc 123 V), his erat in ore Bromius ; Poen. 294, ut illi limem caput ; 614 ; Men. 841, ut ego illic oculos exuram lampadibus ; Bacch. 799 ; Men. 828, viden tu illic oculos virere ? Capt. 595 ; Epid. 609 ; Merc. 541, nam illi quidem hau sane diust quom dentes exciderunt ; True. 199 ; Pseud. 817 ; Capt. 667, adstringite isti sultis vehementer manus ! Naev. Com. 77, alii percellit pedem ; Ad. 864, nulli laedere os. Relative pronouns : Leg. XII Tab. X, 8, quoi auro dentes iuncti escunt ; Stich. 340, quoi medullam lassitudo perbibit ; 341 ; Aul. 189, quoi ego iam linguam praecidam ; Trin. 558, si quern reperire possit quoi os sublinat ; Men. 971 ; Poen. 52, quibus est in manu ; so Amph. 80 ; Stat. 261 ; Naev. Com. 18, quoi oculus profluit ; Ace. Trag. 22, quoi manus sordet. Nouns {frequent, and for the most part with transitive verbs) : Capt. 600, ut illi mastigiae cerebrum excutiam; Poen. 381, nisi ego illi mastigiae exturbo oculos ; Aul. 659, illi socienno tuo iam inter- stringam gulam ; Most. 218; Men. 304, qui illic homini diminuam caput ; Asin. 775 ; True. 638 ; Bacch. 441, puer paedagogo tabula dirrumpit caput; Bud. 655, qui sacerdoti scelestus faucis inter- presserit; 662; Pseud. 821, vivis con vi vis intestina quae exedint; Merc. 485 ; Men. 65, raptori pueri subduxit pedes ; 89, apud men- sam plenam homini rostrum deliges ; Pers. 748 ; M. G. 1398 ; M. G. 25, elephanto praefregisti bracchium; Most. 266, nimis velim lapi- dem qui ego illi speculo diminuam caput ; 740 ; Amph. 251, Telobois telis complebantur corpora; 673; Capt. 464; Poen. 198, inestamoris macula huic homini in pectore ; Stich. 191; 236; Most. 620; M. G. 1318, nam matri oculi si valerent; 1399; Amph. 408 ; 144; Poen. 625, istic est thensaurus stultis in lingua situs ; Phor. 1053 ; Afran. 337, 138 The Dative. virgini iam crescit uterus tarn quam gravidae mulieri ; Cael. Antip. p. 105, 28 (Peter), eminus equo ferit pectus advorsum ; Ad. 536, homini ilico lacrumae cadunt, quasi puero gaudio ; Eun. 859, vix me contineo quin involem monstro in capillum — Dative post- poned : here the dative usually stands at the end of the verse : Leg. XII Tab. VIII, 3, manu fustive si os fregit libero, servo ; Amph. 342, qui pugnis os exossas hominibus; M. G. 4, praestringat oculorum aciem in acie hostibus ; Bacch. 482 ; Men. 885, ait se obligasse crus f ractum Aesculapio ; Merc. 604, os sublevit meo patri ; 779 ; Most. 203, vix comprimor quin involem in oculos stimulatrici ; Rud. 1059, homini ego isti talos subfringi volo; M. G. 167, talos elidi iussit conservis meis ; 153, ita sublinetur os custodi mulieris ; Cas. 404 ; 455 ; Trin. 424, nisi forte in ventrem filio conrepserit ; Enn. Ann. 418 (V), tunc timido manat ex omni corpore sudor ; Stat. 56, hunc collum Ludo praecidi iube ! H. T. 563, manuin in sinum huic meretrici ingerere ; Eun. 648 ; Ad. 93, in orest omni populo. About half as frequently as the dative, we find either a possessive pronoun or a limiting genitive. The full material for Plautus and Terence is given by Havers, op. cit. p. 174 ff. Examples are : Rud. 233, vox auris tetigit meas ; Men. 849, ni a meis oculis abscedat ; Cist. 118, auris graviter obtundo tuas ; Pers. 182, eius auris onerabo ; Capt. 106, quoius numquam voltum tranquillavi gratiis ; Epid. 434, pugnis memorandis meis eradicabam hominum auris. In a few instances we find a combination of the two methods of expression (both dative and possessive) : Most. 163, quom mihi Amor et Cupido in pectus perpluit meum ; Pers. 794, tibi ego ocu- lum excutiam tuom; so repeatedly with iste, as Amph. 556, tibi istam linguam abscidam ; 348 ; Cas. 644 ; Pseud. 884, ipsus sibi faciam ut digitos praerodat suos. From expressions like this last arose the use of suus sibi for suus ei (e.g. Trin. 156, reddam suom sibi), and so further of suus sibi 1 as a stronger suus : Ace. Trag. 607, suo sibi lautum sanguine tepido ; see Landgraf, in Archiv f. lat. Lex. viii, p. 43 f. b) The action of the verb affects the mind or feelings of some one. The verb is usually intransitive or passive. The instances of 1 As a result of the present classification the other instances of suus sibi are given in connection with the other categories of the Sympathetic Dative. Sympathetic Dative. 139 postponement of the pronoun are about as numerous as of its posi- tion before its noun. 1 1st personal pronoun: Bacch. 213, mihi cor sauciat; Pseud. 1215, mihi quoque edepol iam dudum Surus cor perfrigefacit ; Merc. 590; Most. 688; 139; Trin. 1002, mihi concenturiat metum in corde ; Aul. 226, venit hoc mihi in mentem ; so Trin. 1050 ; Poen. 1086; Phor. 77; 652; H. T. 888; 996; Hec. 536; Eun. 233 ; 451 ; 910 ; Amph. 1081, ita mihi animus etiam nunc abest ; True. 876 ; Merc. 890, si mi animus fluctuat; Aul. 178, praesagibat mi animus; Pseud. 1052 ; Pers. 801a, uritur cor mihi ; 709 ; Trin. 747, veniunt in mentem mihi ; Epid. 638 ; 569, remigrat animus nunc demum mihi ; Merc. 388, animus mihi dolet ; Trin. 1169, cruciatur cor mihi ; H. T. 986, quod mi in mentemst; 423, mihi quidem cottidie augescit ae- gritudo ; And. 282, mihi scripta ilia dicta sunt in animo ; Phor. 321, iam instructa sunt mihi in corde consilia ; Eun. 587, animus gaude- bat mihi ; Hec. 347, animus mihi redit ; 872, spero hanc rem esse eventuram nobis ex sententia ; Lucil. 205, (Mx), divitias animum mi explere. 2d personal pronoun : Trin. 666, amorem tibi pectus opscurasse ; Amph. 666, qui tibi istuc in mentem venit; so also Bacch. 682; Trin. 77 ; True. 931 ; H. T. 1005 ; Rud. 767, quin inhumanum exuras tibi ? Enn. Ann. 202 (V), quo vobis mentes sese flexere viai ? Ad. 226, animus tibi pendet. Other pronouns: Trin. 89, haben amicum quoi pectus sapiat? similarly M. G. 786 ; Kacch. 659 ; Hec. 755, exple animum eis ; 785, illis modo explete animum ; Ad. 602, illi ita animum iam rele- vabis; Hec. 714, abhorrere animum huic video a nuptiis; Phor. 470, quoi nunc miserae spes opesque sunt in te uno sitae; and probably H. T. 484, quod quoique inciderit iu mentem. Nouns: M. G. 1331, animo male factumsthuic repente miserae; Pseud. 952, animo malest aedibus ; True. 339 ; Ad. 314, seni animam primum exstinguerem ipsi; Eun. 666, miserae non in mentem venerat ; Enn. Sc. 238 (V) ; Turp. 75, eius aspectus cor torporavit homini ; Cato, fr. (Jord), p. 21, 8, scio solere plerisque hominibus animum excellere ; and probably Phor. 157, utinam ne Phormioni id suadere in mentem incidisset. i Havers, p. 177 ft. 140 The Dative. Just as in the case of category a), so here the alternative expres- sions (possessive pronouns and genitives) occur less frequently. For the complete material in Plautus and Terence, see Havers, p. 178. Examples are : Epid. 527, quae meum pectus pulsant ; Trin. 1000, meum ille pectus pungit aculeus ; And. 260, curae quae meum animum divorsae trahunt ; Trin. 73, si demutant mores ingenium tuom ; Stich. 85, earum perpavefaciam pectora ; A.sin. 280, inimicum animos auxerit. c) The verbal idea affects the possession of some one. 1 1st personal pronoun (mostly in connection with transitive verbs) : True. 534, quae mihi comedint cibum ; Capt. 174, quia mi est natalis dies ; so Pseud. 165 ; 179 ; Capt. 840, pol maerore mi antevortunt gaudiis ; Men. 1069, ea domus et patria mihi ; M. G. 681 ; Most. 137, ea mi tempestas fuit ; 139 ; 868 ; Bacch. 361, nomen mutabit mihi ; so Pseud. 192 ; Cas. 447, protollo mortem mihi ; Pseud. 614, haec mihi incus est ; Bacch. 484, mihi discipulus periit ; 148 ; Epid. 541 ; Kud. 354, confractast navis nobis ; 153 ; 552, si mihi mulierculae essent salvae ; Trin. 319, mihi quidem aetas actast ; True. 190, hoc nobis vitium maxumumst ; so Hec. 112 ; Plaut. f r. 23, mihi com- minuit misero diem; Phor. 158, quod mihi principiumst mali; Eun. 868, conturbasti mihi rationes omnes; H. T. 127, quo illam mihi lenirent miseriam ; H. T. 42, ut aliqua pars laboris minuatur mihi ; And. 690. 2d personal pronoun: Amph. 500, menses iam tibi esse actos vides ; Aul. 49, tibi ego grandibo gradum ; 165 ; Pers. 570, proin tu tibi iubeas concludi aedis foribus ferreis; Bacch. 468, periit tibi sodalis; 484; M. G. 327, nisi oculos orationemque aliam conimutas tibi ; 1116 ; 1397 ; Bud. 505, navis si f ractast tibi ; Bacch. 495, serva tibi sodalem ; And. 35, ut semper tibi iusta et clemens f uerit servitus ; Phor. 429, bene habent tibi principia. Other pronouns : Trin. 371, an egestatem ei tolerabis ? Bud. 73, navis confractast eis ; Merc. 454 ; Cas. 66, pontem qui erat ei in itinere; Bacch. 1136, omnis fructus iam illis decidit; 484, tibi sodalis periit, huic filius; Bud. 152; True. 558, puras esse sibi volt aedis; Trin. 1048; Merc. 596; Asin. 801, haec multa ei 1 Havers, p. 179 £E. Sympathetic Dative. 141 esto ! Heo. 359, tu pueris curre obviam atque eis onera adiuta ; And. 711, quantum huie promoveo nuptias ; 746, sperabit sumptum sibi levatum esse ; Bud. 750, huic altera quae patria sit nescio ; Aul. 129, quod in rem esse utrique arbitremur ; so Capt. 398 ; And. 546 ; where Havers, following Luchs (in Studemund's Studien, i, p. 323 f .), takes utrique as genitive ; but this interpretation seems to me forced and unnatural. Cato, Agr. 156, 7, quibus aegre lotium it quibusque substillum est; Ace. 109. Nouns: Amph. 144, meo patri torulus inerit aureus sub petaso ; Bacch. 332, qui habeat auro soccis subpactum solum ; Men. 40, immutat nomen avos huic gemino alteri ; Epid. 403, divortunt mores virgini ac lupae; 555, virgini pauperculae tuaeque matri me levare paupertatem ; Aul. 531, spes prorogatur militi ; Pseud. 827 ; M. G. 1272, levandum morbum mulieri video ; Pseud. 775, nunc huic lenoni hodiest natalis dies ; Amph. 194, regique Thebano Creoni regnum stabilivit; Cato, Agr. 67, 2, cottidie oleo locum commutet; Hec. 774, Pamphilo me facere ut redeat uxor oportet ; Eun. 1037 ; Ad. 912, fratri aedes fient perviae ; Enn. Trag. 87 (Sc 98 V), (vidi) Priamo vi vitam evitari ; Enn. Var. 11 (V), sol equis iter repressit ; Ace. Praet. 40, Tullius qui libertatem civibus stabiliverat. As in categories a) and b), so also here we find alternative forms of expression (the possessive pronoun and the genitive). But in c) these alternative forms occur with equal or greater frequency than the dative. Full material for Plautus and Terence is given by Havers, p. 179 f . ; 194. Examples are : Most. 1138, filium corrupisse aio te meum ; Trin. 688, qui meam egestatem leves ; True. 522, qui aedis spoliis opplebit tuas; Aul. 154, in rem hoc tuamst; Trin. 108, postquam hie eius rem confregit filius ; Ad. 466, filiam eius virginem vitiavit. Several instances occur where we have a combination of both forms of expression : Cist. 88, nee pudicitiam imminuit meam mihi alius quisquam; cf. M. G. 5 ; Trin. 617, quom absenti hie tua res distrahitur tibi; H. T. 820; Turp. Ill, iam ego istam tibi tristitiam exsorbebo; Poen. 1083, suam sibi rem salvam sistam; Asin. 825, cum suo sibi gnato ; 72 ; Capt. 5, sed is quo pacto serviat suo sibi patri ; 46 ; 81 ; Pers. 81, ut sua sibi pecunia hodie illam faciat liber- 142 The Dative. tarn suam : M. G. 632 ; Poen. 57 ; True. 698, ubi male accipiar mea mihi pecunia ; Pacuv. 79, mihi patriam populavit meam ; Ad. 958, suo sibi gladio hunc iugulo; Stat. 39, quom suom sibi alius socius socium sauciat ; Turp. 38 (sibi suom) ; Ace. 607. On suos sibi, cf. above, p. 138. d) In expressions which designate the relations of persons to each other. 1 1) Blood and family relationships: Poen. 1065, Ampsigura mater mihi fuit, Iahon pater ; 1068, nam mihi sobrina tua mater fuit ; Aul. 778, hie mihist Megadorus avonculus ; Cas. 264, magis mihi Alius quam ego illi pater; Stich. 155, famem ego fuisse suspicor matrem mihi; Eud. 1214; Pseud. 294; Men. 1108, patrem fuisse Moschum tibi ais ? Capt. 1010 ; 1018 ; 633 ; Most. 962, quoi patrem Theopropidem esse opinor; Capt. 635, Philocrati 2 Theodoromedes fuit pater ; Cist. 130 ; 775 ; Bacch. 244, ubi mist Alius ; so 495 ; 1112; Pseud. 446; H.T. 411; M. G. 238, Philocomasio hue sororem dicam advenisse ; Poen. 1060, Demarcho item ipse fuit adoptaticius ; 1066; 115, pater harunc idem huic patruos adulescentulost ; Trin. 9, hanc mihi gnatam esse voluit Inopiam ; True. 87 ; 202; And. 596; H.T. 540 ; Eun. 107, Samia mihi mater fuit ; Ad. 957, nunc tu mi es germanus ; H. T. 270, anus, quae est dicta mater esse ei ; Hec. 258 ; 547 ; Eun. 518 ; Phor. 872, est pater inventus uxori tuae ; CIL, i, 198, 20, queive ei sobrinus siet ; 60, quoive ipse parensve suos heres siet ; 22; Ad. 948, est adfinis nobis; Phor. 352. In Phor. 130, cognata tibi sit ; Ad. 494, we may have simply a dative dependent on an ad- jective, though Havers, p. 195, regards these examples as of the same character as mater mihi, etc. Havers also calls attention to the fact that the vocative possessive adjective mi is probably by origin a dative (Greek /hh) of the sort above discussed ; cf . below, p. 264. 2) Relationships of friendship or hostility : Eud. 890, ei advo- cates ut siem; so Amph. 1038; Cas. 567; Epid. 422; Men. 798; M. G. 1419; Eun. 340; Ad. 646; 677; Asin. 57, tune es adiutor nunc amanti filio? Poen. 973, aliqua fortuna fuerit adiutrix tibi; 1 Havers, p. 182 ; 195 : Loch, De genetivi apud priscos scriptores Latinos usu. Programm. Bartenstein, 1880, p. 24 ff. ; Landgraf, Arch. f. lat. Lexikogr. viii, p. 66 ff. 2 It is not impossible that this form is genitive. Sympathetic Dative. 143 so Hec. 705 ; H. T. 991 ; M. G. 1431, quis erat igitur ? : : Philo- comasio amator ; H. T. 1007, quin tu in ea re mi f ueris advorsatrix ; Amph. 929, iuben mi ire comites ? Pseud. 16, nam tu me antidhao supremum habuisti comitem consiliis tuis ; Epid. 466, mihi concubina quae sit; Eun. 407, turn me convivam solum abducebat sibi; Hec. 48, facite ut vostra auctoritas meae auotoritati fautrix adiutrixque sit ; so 32 ; Eun. 1052 ; Lucil. 902 (Mx) ; Poen. 120, is illi Poeno hospes f uit ; so 955 ; 1050 ; Stat. 228 ; Hec. 789, nupta meretrici hostis est ; so Ace. 132 ; Pers. 842, ego sum tibi patronus ; so Asin. 621 ; Poen. 1244 ; True. 822; Rud. 705; Pseud. 606, patronus foribus processi; Eun. 887, patrona; Capt. 563, Alcumeus atque Orestes mihi sunt sodales; so 510; 528; Most. 1153; Baccb. 460; OIL, i, 198, 10, queive eiei sodalis siet ; 20 ; 22 ; et pass. ; Leg. XII Tab., i, 4, assiduo vindex assiduos esto ; proletario iam civi quis volet vindex esto ; Trin. 644 With amicus and inimicus the dative may result from the construc- tion of these words when used as adjectives. Examples are: Trin. 94, tu ex amicis certis mihi's certissumus; 1110; Poen. 1213, quis homost ? : : amicus vobis ; Pers. 582, tu mihi's inimicus certus; M. G. 660; Ace. 132; And. 970, pater amicus summus nobis ; Phor. 562. The dative with these nouns is commoner than the genitive. 3) Relations of superiority or inferiority : M. G. 271, Philo- comasio custos ; True. 812, tu bona ei custos f uisti ; Pers. 770, tu hie eris dictatrix nobis ; Rud. 969, dominus huic nemo natust ; Trin. 177, dominum hisce aedibus; Ace. 522, Achivis classibus ductor; Capt. 857, turn tu mihi igitur erus es ; so 224 ; 241 ; Amph. 362 ; 381 ; Merc. 598a ; 842 ; Cato, fr. (J), 79, 1, illi imperator tu, ceteris mediastri- nus ; Men. 444 ; Epid. 592, Epidicus mihi magister fuit ; so Trin. 226 ; 1015 ; Phor. 71 ; Hec. 204, ei ludo magistram hance esse scio ; True. 840, tu's praetor mihi ; Rud. 1014, si tu proreta isti navi es ; Lucil. 467 (Mx), P. Pavos mihi quaestor ; Stich. 702, strategum te facio huic con vivio ; Aul. 430, nisi tu mihi's tutor; True. 859; M. G. 1357, alii libertus esse; Pseud. 176, quam libertam fore mihi credam ; And. 37 ; Cist. 558, illaec tibi nutrix est ; Capt. 629, an tu f ortasse fuisti meae matri obstetrix ; Merc. 90, qui olim puero mihi paedagogus fuerat; Pseud. 447; Stich. 629, dum parasitus mihi atque fratri fuisti; M. G. 1009, pedisequos tibi sum; Trin. 81, ego meo sum 144 The Dative. promus pectori ; Cure. 9, tute tibi puer es ; Bacch. 162, tibi ego an tu mibi servos es ? Capt. 243 ; M. G-. 825, qui illi suppromu's. 4) Other types : Poen. 183, quid dubitas quin dupli tibi fur siet ? 1384, et mi auri fur est ; Bud. 881, f ures mi estis ; so Aul. 768 ; Merc. 852, egomet mi comes, calator, equos, agaso, armiger ; egomet sum mihi imperator ; Men. 493, quoi ego aeque heres eram ; Cure. 639, istae me heredem fecit ; OIL, i, 200, 64, quoi is heres erit ; Naev. Com. 58, atque meis" bonis omnibus ego te herem faciam ; Vid. 55, vicinus igitur es mihi ; Eun. 359, istam Thaidem non scivi nobis vicinam. The possessive pronoun and genitive also occur, e.g. Aul. 779, meus f uit pater Antimachus (cf. the dative in v. 778) ; Poen. 1244, nam hie patruos meus est ; Capt. 561, te suom sodalem esse aibat (cf. 510, eum sibi esse sodalem) ; Poen. 797, estne hie meus servos ? True. 595, huius pater pueri illie est (cf. the dative in 87 and 202). Traces of the original distinction, whereby the dative was used of pronouns, the genitive of nouns, seem to be found in such parallel examples as the following : Poen. 1213, sed quis est homo ? : : amicus vobis ; but Epid. 702, quis east mulier ? : : tui gnati arnica. Epid. 466, mihi concubina quae sit ; but M. G. 362, eri concubinast haee quidem. Stich. 628, dura parasitus mihi fuisti ; but Bacch. 573, parasitus sum hominis nequam et improbi. Bacch. 162, tibi ego an tu mihi servos es ? Amph. 148, Amphi- truouis illic est servos Sosia ; also 347. A review of the foregoing material cited under the head of the Sympathetic Dative shows that the dative is decidedly more frequent than the possessive pronoun or genitive, — roughly, about twice as fre- quent. Of these datives about 75 % are pronouns, and of the pronouns about two-thirds are mihi and tibi. The Indo-European usage, as shown by the results of Havers, p. 44 f. ; 319, was to employ the dative of the personal pronouns of the 1st and 2d persons, the genitive in the case of all other pronouns, of nouns, and of participles. That Latin inherited these distinctions, is clearly indicated by the evi- dence already cited above. Yet our earliest Latinity shows that under the influence of the pronouns mihi and tibi the Sympathetic Dative of the Person Judging. 145 Dative was already invading the field of the other pronouns and of the noun. In fact so far had this tendency gone that in Plautus we find only 11 genitives of nouns as against 70 Sympathetic Datives of nouns. In Archiv f. lat. Lex. viii, 65, Landgraf expresses the opinion that : " Die Gesetzessprache und der amtliche Stil ilberhaupt hezeichnet mit dem Dativ das Recht- und Pflichtverhaltniss, in welches eine Person zu einer anderen oder einer Sache gestellt wird. So ist tutor liberis der Vormund fur Kinder, der den Kindern gerichtlich bestellte (constitutus) Vormund, und ebenso sind aufzuf as- sen erus, patronus, advocatus, custos, heres, vindex, mit dem Dativ. . . . Allein die Analogie betatigte auch hier, bei den Diehtern uutersttizt durch die Riicksicht auf das Metrum, ihren Einfluss, und so erscheint bereits in den altesten Denkmalern der lateinischen Sprache auch servus, Ubertus, pater, mater, sobrinus, . . . mit Dativen der Person (oder der Sache) verbunden." As Havers points out, p. 190, there is, beyond question, no influence of analogy to be recognized in the employment of the dative with servus, Ubertus, etc. The construc- tion is original. As regards the position of the Sympathetic Dative, the dative stands ordinarily before the noun with which it is most closely •connected in sense. Postponement may be due to metrical influence, though Havers seems to me in general inclined to attach too much weight to this factor. For examples from the Italic dialects illustrating the Sympathetic Dative, see Havers, Zum Gebrauch des Dativs in den italischen Dialekten, Glotta, v, p. 1 ff. 3. Dative of the Person Judging. The dative occurs with some frequency indicating the person in -whose eyes or opinion something is true. Examples: Asin. 178, quasi piscis est amator lenae; Cist. 75, spissum istuc amanti est verbum ; Poen. 504, tardo amico nihil est nequius, praesertim homini amanti ; Bacch. 194, animast arnica amanti ; Merc. 896, longum istuc amanti est; Pers. 690, nil mihi tarn parvi est; Capt. 358, gratia ea gravida est bonis ; Cure. 100, tu mihi stacta, tu cinnamum es ; Turp. 110, tu mihi es cupiditas, suavitudo ; Poen. 136, tuae blanditiae mihi gerrae sunt ; Pseud. 179, isti quibus vos oculi estis ; Stat. 265, homo 146 The Dative. homini deus est, si suom officium sciat ; Stich. 461, spectatum hoe mihist ; similarly Ad. 893 ; Pers. 171 ; Ace. 314, probis probatum potius quam multis fore ; so Lucil. 462 (Mx) ; 617 ; Gaius Gracchus. (Meyer), p. 245; Lucil. 1026 (Mx), ornnes formonsi fortes tibi; Amph. 596, mirum magis tibi istuc quam mihi ; Merc. 240 ; Men. 1039; H. T. 1; Lucil. 608 (Mx) ; Enn. Ann. 280 (V), hostem qui feriet, mihi erit Carthaginiensis ; Asin. 614, tu vita es mihi ; Cist. 720, istic mihi cibus est; Cure. 184, hie somnus mihi; Pers. 768, mihi istuc ' temperi ' sero est ; Pseud. 328, hie mihi nunc est potior ; And. 530, haud dubiumst mihi; H. T. 911; Afran. 33, em isto pa- rentum est vita vilis (vitabilis codd) liberis ; Trin. 684, numquam erit alienis gravis qui suis se concinnat levem ; 739, ne te in crimen populo ponat; 1043, neque istis quicquam lege sanctum est; Hec. 871, et propterea te sibi purgatum ; CIL, i, 201, 12, de eieis rebus- senatuei purgatei estis . . . item vos populo Romano purgatos fore. 4. The Ethical Dative. The name " Ethical Dative " I apply to those instances of the em- ployment of the personal pronouns (1st and 2d persons only) in which a specific case force is no longer discernible. The designa- tion "Ethical," first used by Bnttmann, who defined it as a "leiseren Dativus Commodi," was not happily chosen. A better title would have been " Patheticus," inasmuch as it is pathos and not ethos that is usually characteristic of the idiom; cf. the definitions given by Brugmann, Gr. ii 2 , p. 556, " so nennt man den leiseren Dativ der Pro- nomina der 1. oder 2. Person, wenn er ein geistiges Interesse, erne gemiitliche Teilnahme des Redenden oder Angeredeten ausdriickt ; " and by Landgraf, Archiv f. lat. Lexikogr. viii, p. 48, who speaks of the usage as indicating " nicht einen materiellen Vorteil or Nachteil, wohl ober ein geistiges Interesse, eine gemiitliche Teilnahme des Redenden oder Angeredeten." Schmalz, Syntax 4 , p. 374, says that the idiom "wilrzelt in der Volkssprache," which is undoubtedly true. In English and German the corresponding idioms are characteristic of colloquial speech. Owing to the nature of the usage, it is obviously impossible to fosniulate any exact definition of the Ethical Dative. Opinions will naturally differ, therefore, as to what should be put under this head. Ethical Dative. 147 Typical examples have seemed to me to be the following : Amph. 778, em tibi pateram ! Asin. 431, em ergo hoc tibi ! 880, em tibi hominem ! so Capt. 373 ; 540 ; M. G. 1312 ; Pseud. 754, em tibi omnem fabulam ! Eud. 463 ; Stich. 728 ; True. 952 ; Aul. 641, ostende hue manus ! : : em tibi ! Capt. 631, em rursum tibi ; et pass. ; see Lodge, Lexicon Plautinum, for additional material (14 exx. from Plautus) ; Ad. 537, ein tibi lupus in f abula ! 790, em tibi ! rescivit omnen rem ; Phor. 847. 1 This em I hold to be originally the apocopated imperative of emo, in its first sense of ' take.' In such expressions as em tibi pateram, therefore, pateram was at the outset the object of the imperative. This theory is supported by the fact that em occurs only with the 2d singular, tibi, as well as by the fact that it never suffers elision. See Walde, Lat. Etytn. Worterbuch, s.v.; Skutsch, Philol. lix, p. 493 ff. ; and the literature cited on p. 257. The dative with em was, therefore, originally a mere indirect object ; but as the verbal force of em was lost to the Eoman consciousness, tibi came to have ' ethical ' value. Further examples of the Ethical Dative are : Asin. 30, cave mihi mendaci quicquam ! Aul. 401, gallum glabriorem reddes mihi quam ludiust ; 339, iam principio turba nulla tibi erit ; 557, tibicinam quae mi interbibere sola fontem Pirenam potest; Amph. 817, quid ego tibi deliqui? Cas. 515, nunc amici anne inimici sis imago mihi sciam ; Cure. 394, catapulta hoc ictumst mihi ; 409, mihi istoc nomine explevi totas ceras ; Epid. 25a, tu nobis praeturam geris ? 268, quae ilium corrumpit tibi ; Merc. 836, ego mi alios deos persequar ; Most. 746, nil moror mi istius modi clientes ; so Eud. 583 ; 1115, nee vir nee mulier mihi es; Pseud. 736, non Charinus mihi hie quidem ; Stich. 577, eccum tibi lupum in sermone ! Trin. 627, neque te occultassis mihi ! 926, ille mihi latitabat ; True. 352, num tibi iam ianua est mordax mea ? Enn. Sat. 57 (V), hoc erit tibi argumentum ? Phor. 908, omnis posthabui mi res; Hec. 218, ut vos mihi domi eritis, proinde ego ero fama foris ; Ad. 61, quor perdis adulescentem nobis ? 82, ubi nobis Aeschinust ? H. T. 457, pytissando mihi quid vini absumpsit! 829, ubi Clitipho hie est? : : eccum hie tibi! Af ran. 226, tibi in utraque pollet. The expressions quid sibi volt, quid tibi vis, etc., which are ordi- i On the dative with em, see Kichter, De usu particularum exclamativarum apud priscos scriptores Latinos, in Studemnnd's Studien, i, p. 488. 148 The Dative. narily brought under this category, seem to me to belong rather under the Dative of Interest (Commodi), and will be found so classi- fied (p. 159); cf. Brugmann, Grundriss, ii 2 , p. 557. DATIVE OF SEPARATION. Many verbs of separation take a dative of the person from wliom. Havers, Untersuchungen zur Kasussyntax der indogermanischen Sprachen, p. 4 ; 181, reckons this usage with the ' Sympathetic Dative' (see above, p. 134), but, as he recognizes, with verbs of separation and taking away, the possessive pronoun and genitive are not found as alternative expressions, except in isolated cases. This would seem to indicate that the dative in these combinations is logically connected more closely with the verb than with the noun. This is also borne out not only by the fact that we find ab and ex with the ablative as alternative constructions with the dative in connection with these verbs, but also by the obvious sense of the passages in which the construction is found. Thus in Capt. 972 (cited by Havers, op. cit. p. 181), quia tibi surrupui filium, the sense seems to be : ' stole (your) son from you,' rather than ' stole your son.' For this reason I have departed from Havers in my treat- ment of the material falling under this head, and instead of grouping it under the Sympathetic Dative, have brought it under the separate category of ' Dative of Separation.' ' The material is as follows : abduco : Merc. 994, numquam facerem ut illam amanti abdu- cerem. With ab and the ablative: Naev. Com. 110, ab arnica; fre- quently in Plautus. abscedo : Trin. 745, huic ducendi interea abscesserit lubido. abstergeo : Poen. 970, ut mi absterserunt omnem sorditudinem ! Merc. 126, absterge sudorem tibi. adimo (frequent) : Epid. 362, si illam quae adducta est mecum mihi adempsit Orcus ; Merc. 473 ; And. 697 ; Capt. 1027, ut istas compedis tibi adimam ; Rud. 389, quia leno adeinit cistulam ei ; And. 837 ; Trin. 315, neu suom adimerem alteri. 'In a few instances, however (e.g. Poen. 260, lingua huic excidit), the Sympa- thetic Dative seems to deserve recognition with verbs of this class. Instances of this kind have already been classified under the proper head. As regards origin, how- ever, the Dative of Separation is closely related with the Sympathetic Dative. Both are but an extension of the general use embraced under the Dative of Reference. Dative of Separation. 149 amitto : Poen. 403, tibi hanc amittam noxiam. amoveo: Epid. 282, iam igitur amota ei fuerit omnis consul tatio. With a : And. 510, a me ; et pass. aspello : Capt. 519, neque spes quae mi hunc aspellat metum. aufero: Aul. 635, nil equidem tibi abstuli; Men. 600a, palla quam uxori abstuli ; Baccb. 650, qui duas aut tris minas auferunt eris. More usually with a or e, e.g. Cure. 569, tu auferere hinc a me; 704 (see Peine, p. 75). With de: Pseud. 1225, de improbis viris auferri praemium decet. capio : Amph. 68, ut is in cavea pignus capiantur togae. caveo (' ward off ') : Cato, Agr. 5, 7, scabiem pecori et iumentis caveto. defendo : Most. 899, ecquis hie est, qui his iniuriam foribus defendat? Taken by Kiihner-Stegmann, Ausf. lat. Gramm. ii 2 , p. 362, as ablative. The Thes. Ling. Lat. recognizes the dative here. demo : Aul. 312, quin ipsi pridem tonsor unguis dempserat ; Ad. 819, et mi et tibi et illis dempseris molestiam; Cato, Agr. 110, odorem demere vino ; Lucil. 1161 (Mx), pedibus laeva Sicyonia demit. deripio : Aul. 316, pulmentum pridem eripuit ei miluos ; 748, deripiamus aurum matronis palam. detraho: Asin. 92, nudo detrahere vestimenta me iubes; Hec. 573, neque detractum ei est quicquam ; 829, dicitque sese illi anulum detraxisse ; Pacuv. 215, repugnanti ego porro hunc vi de- traxi unguium. discrepo : Ace. 48, dicta factis discrepant. elabor : Hec. 169, paulatim elapsust Bacchidi. elicio : Trin. 289, lacrumas haec mihi eliciunt. elido: Lucil. 58 (Mx), animamque elisisse illi. eripio (frequent) : Capt. 311, tam mihi quam illi libertatem hos- tilis eripuit manus ; Merc. 176, ex ore orationem mi eripis ; Men. 1011, eripe oculum istic; so Rud. 759; Cas. 629, eripite isti gla- dium; Ad. 668, quom hanc sibi videbit praesenti eripi; Cato, fr. (J), 37, 12 ; 40, 1, decern hominibus vitam eripis ; Hec. 574, eripuit vi virgini abiens anulum. With a: Ad. 328, a lenone ipsus eripuit palam ; Eun. 739 ; Ace. 619. evolo : Cist. 731, cistellula hinc mi evolavit. excido (5): Cist. 677, loca haec eirciter mi excidit; Bacch. 668, 150 The Dative. num qui nummi exciderunt tibi ? Cist. 696; Most. 732 ; Turp. 196, inter vias epistula excidit mihi. excutio : Capt. 419, ut lacrumas excutiunt mihi ! so H. T. 167 ; Merc. 576, utiue adveniens vomitum exeutias mulieri ! eximo: Capt. 674, ita mi exemisti Philocratem; Merc. 127. Com- moner is the abl. (of the thing) with e (Men, 84 ; Stich. 303 ; et pass.) or de (Cato, Agr. 42, 1). expectorat: Enn. Trag. 21 (Sc 23 V), turn pavor sapientiam omnem mi exanimate expectorat. furor : Cato, fr. (Jord), 61, 9, pueris in ludo pasceolos furare. harpago : Aul. 201, aurum mi intus harpagatum est ; Bacch. 656. praeripio : Asin. 814, praeripias scortum amanti ? Eun. 161, ne ilium talem praeripiat tibi. prohibeo : Cure. 605, parentes ne meas mihi prohibeas. M. G. 1242, prohibendam mortem mulieri video. subduco : Cure. 360, ei subduco anulum ; Eun. 795, te clam sub- duxti mihi ? sublego : Rud. 748, tune liberos parentibus sublectos habebis ? subrepo : M. G. 333, ne se subrepsit mihi. subterduco: Men. 449, Menaechmus se subterduxit mihi; Asin. 278 ; M. G. 343, ne tibi clam subterdueat. subterfugio : Bacch. 771, subterfugisse sic mihi hodie Chrysalum. subtraho : Cas. 200, partum ei hau commode est quin viro sub- trahat. suppilo : Men. 739, pallam atque aurum meum domo suppilas tuae uxori; 803. surripio (very frequent) : Aul. 464, ea caussa misit, hoc qui sur- ruperent misero mihi ; Capt. 760 ; Men. 491 ; 645 ; Capt. 876, qui tibi surrupuit puerum ; 1011 ; Asin. 884, egon ut non uxori meae surrupiam pallam ! With a : Men. 814, ab se ; 393, ab uxore. DATIVE OF INTEREST. (Dativus Commodi et Incommodi.) The dative is freely used in' Early Latin to designate the person to whose advantage or disadvantage something is, or is done. As a Dativus Commodi, its logical force is similar to that of pro with the Dative of Interest. 151 ablative ; as a Dativus Incommodi (a much less frequent force), its value approaches that of contra with the accusative. In origin, this dative seems to be an outgrowth of certain uses already considered. ■ Thus Capt. 869, tantum ego nunc porto tibi boni, shows how easily the notion of bringing something to a person develops into the notion of bringing something for a person; so also in Rud. 484, his adgerunda est aqua. Cf . Eun. 407, me convivam solum abducebat sibi ; Epid. 316, sibi cantaret ('sing to,' and so 'for') ; Hec. 639, natus est nobis nepos ; Eun. 464, dona adsunt tibi a Phaedria; Mere. 260, mulierem filius quam advexit meus matri suae. The examples just cited show the ease of transition from the Dative of Indirect Object to the Dative of Interest. In other passages we see how a Dative of Interest may have developed from a Dative of Reference, e.g. Ace. Praet. 40, Tullius, qui libertatem civibus stabiliverat; Trin. 794, dicihoc potest apud portitorem eas (litteras) resignatas sibi, where sibi may be either a sentence modifier or a Dativus Incommodi. In view of this nature of the origin of the Dative of Interest, it is manifestly im- possible to draw a sharp line of demarcation between the Dative of Interest and related constructions. I have, however, sought to ex- ercise conservatism in the inclusion of what I have brought under this head. The number of verbs admitting the construction is cer- tainly very large and covers a wide range of meanings. I have grouped the material in alphabetical order. abduco : Epid. 90a, si sibi alteram abduxit. accedo: Cato, Agr. 14, 5, loco pestilenti, ubi aestate fieri non potest, bono domino pars quarta preti accedat, ' for the benefit of a good master 7 ; see Schondorffer, De genuina Catonis de Agri Cultura forma, p. 15. accendo : Enn. Trag. 368 (So 400 V), ipsi lucet, quom illi accenderit. accipio : Epid. 548, salutem accipio mihi et meis ; Most. 224, si tibi sat acceptum est fore tibi victum sempiternum. accuro: Men. 208, iube nobis prandinm accurarier. adduco : Poen. 676 tibi palumbem ad aream adduximus. administro : Epid. 417, conduetam quae hie administraret ad rem divinam tibi adopto (7) : Cist. 744, sociam te mihi adoptavit ; Men. 60 ; Poen. 76 ; Ad. 47, hunc maiorem adoptavi mihi ; Afran. 240. 152 The Dative. adorno (5) : Amph. 946, iube vasa pura adornari mihi ; 1126 ; Epid. 615. adsum : Eun. 464, dona tibi adsunt a Phaedria. adveho: Merc. 260, mulierem filius quam advexit meus matri ancillam suae ; so 333 ; 390. aggero : Rud. 484, si mihi his adgerunda est aqua. ambio : Amph. 69, sive qui ambissent palmam histrionibus ; 74. appareo: True. 155, neque ipsis apparet quicquam, 'nothing in sight for them.' apparo (frequent) : Bacch. 125, nemo ergo tibi hoc apparavit ; Men. 174 ; 185 ; 1137 ; Stich. 396 ; And. 656, haec nuptiae non adparaban- tur mihi ; 690. arbitro : Epid. 267, arbitretur uxor tuo gnato. arcesso : Amph. 327, homo a me sibi malam rem, arcessit iumento suo. aro : Mere. 71, tibi aras. aufero : Bacch. 666, decumam partem ei dedit, sibi novem abstulit ; Aul. 433 ; 635, quod tibi abstuleras. bibo : Aul. 623, verum mihi ego bibam, ubi id fecero. calefacio : Epid. 655, iube huic aquam calefieri. canto : Epid. 316, conducere fidicinam cantaret sibi ; 500, ut canta- rem seni. capesso : Trin. 300, haec tibi si mea imperia capesses. capio : Amph. 108, usuram eius corporis cepit sibi ; Bacch. 728, cape stilum et tabellas tu has tibi ! 1059, cape hoc tibi aurum ! Men. 202 ; Pseud. 401 ; Eun. 887, te mihi patronam capio ; Cato, Agr. 40, 3, capito tibi surculum ; Ace. 213. caveo (frequent) : Aul. 584, cave sis tibi ne immutassis nomen t Bacch. 44, id amabo huic caveas : : quid isti caveam ? Capt. 558 ; Men. 934; Eun. 782. cesso: Epid. 344, mihi eesso quom'sto; Pseud. 240a; Phor. 844. cieo : Ace. 155, sed nunc quid subiti mihi febris civit mali (escivit codd) ; Amph. Arg. II, 6. claudo : And. 573, nolo tibi ullum commodum in me claudier. cogo : M. G. 75, me oravit ut sibi latrones cogerem. Colo : Aul. 3, hanc domum possideo et colo patri avoque huius qui nunc hie habet. Dative of Interest. 153 comminiscor : H. T. 812, huius modi mi res semper comminiscere ! complico : Rud. 938, mane dum banc tibi rudentem complico ! compono : Merc. 953, pacem componi volo meo patri cum matre ; Cato, Agr. 37, 5, ligna et codicillos domino in acervom compone. concieo : Pers. 784, haec mihi coneivit ; Amph. 476 ; Asin. 824 ; Men. 902. concinno : True. 793, livorem scapulis coneinnas tuis. condo : Cato, Agr. 55, ligna domino in tabulate condito ! conduco : Merc. 560, ut mihi aedis aliquas conducat. conficio: M. G. 687, eme lanam unde tibi pallium conficiatur; And. 674 ; H. T. 1003 ; Ad. 693, credebas dormienti haec tibi eon- fecturos deos ? conflo : And. 650, quantas hie consiliis suis mihi conflavit sollici- tudines ! Recent editors bracket mihi. congero : Trin. 472, si quid tibi placeat quod illi congestum siet ; so 471. conicio : Cure. 253, dum huic conicio somnium. conrado : Phor. 40, ei credo munus hoc conraditur. conspicio : Trin. 636, satis in rem quae sint meam ego conspicio mihi. consterno : Lucil. 1060 (Mx), unus consternit nobis ; an uncertain passage. consulo (frequent) : Baech. 524, illi aequomst me consulere ; 565 ; 684 ; Trin. 635, tuae rei bene consulere cupio ; Phor. 153 ; 468 ; Afran. 251, consulis tergo meo ; Titin. 157, vobis consului. contraho : Cas. 549, flagitium maximum feci miser propter operam illius hirci qui hoc mihi contraxit. coquo (frequent) : Men. 388, cur me tibi iussisti coquere prandium ? 389 ; Merc. 741, nam mi amatori seni coquendast cena ; Cato, fr. (Jord), 21, 3. creo : Cas. 426, meis inimicis voluptatem creaverim ; Poen. 916 ; Pseud. 393, tibi moram dictis creas ; Plaut. fr. 168 ; M. G. 294. cupio (5) : Asin. 844, non eo quia tibi non cupiam quae velis ; H. T. 667. euro (frequent) : Men. 897, eum cum cura magna curabo tibi ; 51 ; 53 ; Rud. 146, tritico curat Ceres ; Trin. 1057 ; Cato, fr. (Jord), 41, 1, dixit bene sibi cibaria curata esse ; Ad. 962 ; Ace. 143, deum supre- 154 The Dative. mus rex curat hominibus. With pro and abl. : Pseud. 232, pro me et pro te curabo. cyathisso : Men. 302, ego qui tibi cyathisso ; so 305. demereo: Pseud. 1186, quid mercedis petasus domino demeret ? deminuo : Aul. 165, istum laboreui demam et deminuam tibi. demo : Bacch. 663, quantum aurum erus sibi dempsit. deprecor: Epid. 686, te nil moror mihi deprecari ; Enn. Trag. 121 (Sc 134 V), letum inimico deprecer ? 129 (So 138 V) ; Asin. 946. detraho : True. 562, mihi detraxi partem. dico : Capt. 907, ibo ut ius dicam larido. dormio : Lucil. 1223 (Mx), non omnibus dormio. duro : Asin. 176, mihi quidem te parcere aequomst tandem, ut tibi durem diu ; 196 ; Cato, Agr. 104, 2, hoc vinum tibi durabit usque ad solstitium (taken by Kuhner-Stegmann, Ausf. lat. Gramm. ii 2 , p. 323 ; also by Landgraf, Archiv. lat. Lexicogr. viii, p. 50, as Ethical Dative). duco : Cist. 177, duxit uxorem sibi. educo : Cist. 172, educavit earn sibi pro filia ; 39. efficio (6) : Bacch. 233, unde aurum efficiam amanti erili filio ; Pseud. 112 ; 115 ; And. 595, quoniam solus mi effecisti has nuptias ; Phor. 590. eligo : Poen. 510, nequiquam hos procos mi elegi loripedes tardis- simos. emo (very frequent) : Merc. 351, atque illam mihi me emisse indico ; 413 ; 975 ; Most. 286 ; Ad. 617, credit mihi me psaltriam hance emisse ; Phor. 665 ; CIL, i, 200, 45. esurio : Capt. 866, essurire mihi videre. : : mihiquidem essurio, non tibi. excoquo; Pers. 52, usque ero domi dum excoxero lenoni malam rem aliquam. exopto : Cist. 77, ilium unum mi exoptavi : Asin. 846 ; Rud. 873 ; Hec. 490. exorior : Trin. 1009, ne metus exoriatur scapulis. exorno : Stich. 744, nisi me vobis exornarem ; Most. 293. exoro: Bacch. 1199, hanc veniam illis sine te exorem. •expeculio : Poen. 843, expeculiatos servos fieri suis eris. expugno: Bacch. 931, expugnavi erili filio aurum. Dative of Interest. 155 expetesso : M. G. 1231, quamquara multae ilium sibi expetessunt ; Trin. 228. expeto (12) : Cas. 80, sibi uxorem expetunt ; Merc. 489 ; Most. 103, sibi quisque inde exeinplum expetunt; 128; And. 520; Enn. Trag. 350 (So 141 V). exsequor : Bacch. 475, amico et benevolenti suo sodali rem man- datam exsequitur. exsuscito : Cure. 91, exsuscitate vostram hue custodem mini. fabricor: Ace. 559, arma ignavo invicta es fabricatus manu. facio : this verb ordinarily takes a dative of Indirect Object, but it seems occasionally to take a Dative of Interest, e.g. Trin. 318, bene quod fecisti, tibi f ecisti, non mihi (' for yourself, not for me ') ; Cas. 596, ut bene vocivas aedis fecisti mihi ; 467, ut mihi bona multa f aciam ! And. 41, si quid tibi feci ; Ad. 865. flngo : Trin. 363, sapiens ipsus fingit fortunam sibi. formido: Amph. 1113, mihi formidans; Aul. Arg. II, 6 (auro). gigno : Pseud. 907, quom te adiutorem genuerunt mihi. gravor: Rud. 435, cur operam gravare mihi quam civis civi com- modat ? habeo (frequent) : Aul. 47, quo modo tibi res se habet ? so Eun. 800; Bacch. 1143, tibi habe! Amph. 928, tibi habeas tuas res! 906, cum ea sermonem nee ioco nee serio tibi habeas ! Men. Ill ; Stat. 137. impliciscor : Amph. 729, ubi primum tibi sensisti impliciscier ? indo : Stich. 708, tibi tute inde, si sapis. innascor : Pers. 314, quando istaec (vomica) innatast tibi ? interimo : Merc. 832, usus mihi harunc aedium interemptust. invenio (frequent) : Merc. 584, hercle invenies tu locum illi, si sapis ; Bud. 27, inveniet veniam sibi ; 687 ; And. 684, ubiubi erit, inventum tibi curabo : Trin. 455. investigo : Bud. 1322, quid dare velis qui istaec tibi investiget ? lego : Amph. 316, alia forma esse oportet quem tu pugno (pugne PyV) legeris. libero : Most. 204, solam ille me soli sibi liberavit. luceo : Cas. 118, huic lucebis novae nuptae facem. memini : Trin. 918, neque edepol flocci facio quando egomet mihi memini. mercor : Most. 648, alias aedis mercatus sibi ; Pers. 259 ; Eun. 569. 156 The Dative. mereo : Men. 217, neque hodie ut te perdam mereara deorum divi- tias mini. meto: Epid. 265, mihi istic nee seritur nee metitur; Most. 799; Merc. 71. metuo (8) : Asin. Ill, nemo est quern iam dehinc metuam mihi ; Pers. 536, metuo mihi ; Poen. 865 ; Enn. Ann. 279 (V), metuo legio- nibus labem ; Af ran. 40, orbitatem tuae senectuti malam metui. molior : Pers. 785, eo mihi eas machinas molitust. moveo : Pud. 539, qui a fundamento mi usque movisti mare. munio : M. G. 223, tibi muni viam ! obicio: Enn. Trag. 98 (Sc 122 V), filiis propter te obiecta sum innocens Nerei, " den Tochtern zu Liebe " ; see Vahlen's N. ad loc. occo : Merc. 71, tibi occas. onero : Capt. 465, ita malignitate oneravit omnis mortalis mihi ; Phor. 842. opsono : Merc. 319, satin hoc vobis opsonatumst, an opsono am- plius tibi et parasito et mulieri ? Poen. 1295 ; Bacch. 96. opto : Asin. 721, opto annum hunc perpetuom mihi huius operas ; Pseud. 936. orior : Hec. 223, vide quam immerito aegritudo haec mi abs te oriatur! Ad. 189. orno : Capt. 920, dicam ut sibi penum aliud ornet ; H. T. 288. oro : Trin. 611, venit Philto oratum filio ; And. 528. pario (frequent) : Asin. 282, maximas opimitates suis eris ille pariet ; True. 517, mihi tibique magnum peperisti (deristi codd) decus ; Eun. 871, ut solidum parerem hoc mi beneficium. parito : Poen. 884, dum ero insidias paritem. paro (very frequent) : Bacch. 126, mihi paratunist ; Cas. 477, apud sodalem mihi locus est paratus ; Epid. 323 ; Poen. 210, negoti sibi qui volet vim parare ; Phor. 133, mihi paratae lites ; Ad. 476 ; Enn. Trag. 128 (Sc 137 V), quis (qui codd) nunc aerumna mea libertatem paro; 278 (Sc 324 V). paveo : Phor. 187, mihi paveo. pecco : Ad. 116, si quid peccat, mihi peccat. perficio : H. T. 862, perfice hoc mi. peto : Trin. 1091, visne aquam tibi petam ? H. T. 978, unde mi peterem cibum. Dative of Interest. 157 pono : Phor. 16, in medio omnibus palmam esse positam. posco (frequent) : Aul. 31, faciam ut hie senex sibi uxorem poscat ; 160 ; 224 ; B,ud. 980 ; Enn. Ann. 194 (V), nee mi aurum posco ; Stat. 134. postulo : Kud. 1120, ob earn si quid ille postulat sibi mercedis, dabitur. praecaveo : And. 624, hoc tempus praecavere mihi me, haud te ulcisei sinit. praesideo : Most. 1096, hie ego tibi praesidebo. praetimeo : Am ph. 29, mirari non est aequom sibi si praetimet. procedit : Amph. 463, bene hoc operis processit mihi ; Pers. 451, ut quisque rem accurat suam, sic ei procedit. procreo : Pacuv. 402, eundem filios sibi procreasse per Calipsonem, autumant. procuro : Stich. 94, bene procuras mihi ; satis sic f ultum est. Lindsay punctuates : bene procuras ; mihi satis sic fultum est. produco : Bacch. 455, fortunatum Nicobulum, qui ilium produxit sibi; 1147. profero : Capt. 79, prolatae res sunt nostris dentibus. prospicio (9) : Trin. 688, nolo ego mihi te tarn prospicere ; Phor. 963, nisi mi prospicio, haereo ; 1036 ; Turp. 173 ; Afran. 193. — Similarly, prospicus : Naev. Com. 25, hac sibi prospica, hac despica. provenio : Pers. 456, (rem) proventuram bene confido mihi. provideo : Most. 526, ego mi provideo ; H. T. 116. quaero (frequent) : Cure. 417, alibi te meliust quaerere hospitium tibi; 383; Eun. 556; 558; Enn. Trag. 120 (Sc 129 V), ducit me uxorem liberorum sibi quaesendum gratia; Ad. 300, huic malo salutem quaerant. redimo : Merc. 529, tuo ero redempta's. reperio (8) : Cist. 135, puerum aut puellam alicunde ut reperirem sibi ; Pers. 133, hoc tu mi reperire argentum potes ; Phor. 179, nisi iam aliquod tibi consilium celere reperis. sapio: M. G. 331, mihi ego sapio; H. T. 507; Enn. Trag. 274 (Sc 321 V). sarcio : Cato, Agr. 2, 3, centones, cuculiones familiam oportuisse sibi sarcire. 158 The Dative. scribo : Phor. 127, tibi scribam dicam ; 668, sescentas scribito iam mibi dicas ! sedo : Most. 388, qui istaec sedem meditabor tibi. sero: Epid. 265, mihi istic nee seritur nee metitur; Merc. 71; Com. Incert. 1. servo (frequent) : Aul. 87, araneas mi ego illas servari volo ; Capt. 441, serva tibi in perpetuom amicum me ; 976 ; Eun. 1049, serva haec bona nobis ! Cato, Agr. 25, 1, vinum facito ut servetur familiae ; Afran. 132. sisto : M. Gr. 344, illam hue tibi sistam ; Eud. 1359. sortior : Cas. 342, sortiar tibi et Chalino. sterno : Bacch. 720, ubist biclinium vobis stratum ? Ad. 285. struo: Cato, fr. (Jord), 74, 3, uti gloria atque honore, quomodo sibi quisque struat. subscribo : Poen. 800, eras suscribam homini dicam. subvecto : Asin. 341, qui tibi subvectabant virgas ulmeas. succedo : Bacch. 942, ita res successit mihi ; Enn. Trag. 402 (Sc 419 V) (succenset codd). suffero : Amph. 1002, deinde illi (ille codd : corr. Lamb) actutum sufferet suos servos poenas Sosia ; Cist. 202. sum : Amph. 76, qui minus eadem histrioni sit lex ; Cas. 533, liberae aedes ut sibi essent; Pseud. 673; And. 547, si plus malist utrique ; 546 ; Ad. 298, salvos nobis deos quaeso ut siet ; Lucil. 740 (Mx), aeternum id vobis sperantes fore; Turp. 207; Cure. 526, dum melius sit mihi ; so Men. 831 ; 603, ubi mi bene sit ; so frequently ; Bacch. 83, ubi tu lepide voles esse tibi ; so 1181 ; Most. 52, qui tibi male est ; so frequently ; Men. 382, hie tibi erit rectius. suo : Phor. 491, metuo ne quid . . . : : suo suat capiti. sustineo : Asin. 658, nolo ego te mihi onus istuc sustinere. tendo: Phor. 330, quia non rete accipitri tennitur neque milvo; illis qui nihil faciunt tennitur. teneo : Cas. 377, tene sortem tibi ; Cist. 771, tene tu cistellam tibi True. 537; 540; 687; 952. testor : Rud. 1338, teste m te testor mihi. timeo : H. T. 531, tibi timui male ; Enn. Ann. 87 (V) ; Phor. 188 ; And. 419, nunc nostras parti timeo ; 210. Dative of Possession. 159 tutor : Ace. 167, utinam unicam mi antistitam Arquitenens suam tutetur ! valeo : Poen. 756, valent, verum non tibi ; Trin. 52, bene hercle est illam tibi valere. verrunco : Ace. Praet. 6, portenta ut populo patriae verruncent bene ; so 36. video : M. G. 331, mihi ego video ; Phor. 189. vivo : Eud. 453, iam illud mali plus nobis vivit quam ratae ; Eun. 480; Ad. 865. volo (very frequent) : Asin. 6, nunc quid processerim hue et quid mi voluerim, dicam ; Bacch. 586, quid nunc vis tibi ? so Merc. 907 ; Eun. 559 ; and often ; Capt. 232, quod sibi volunt ; Enn. Sat. 8 (V) ; Stat. 190 ; And. 457, quid hie volt veterator sibi ? Eun. 45 ; Turp. 16, quid mihi vellem nescibam; Titin. 102, quid istic sibi volt sermo ? Lucil. 988 (Mx), quid sibi volt ? Some of these are often denominated Ethical Datives ; see above, p. 146. vortat (frequent) : Capt. 361, quae res bene vortat mihi meoque filio ; so Asin. 2, and often ; Cure. 273, quae res male vortat tibi ! so Ad. 191 ; Phor. 678. In literal sense : Cato, Agr. 40, 1, seminariis, vitiariis locum vorti oportet. THE DATIVE OF POSSESSION. The Dative of Possession is a natural outgrowth of the direction idea, the thing possessed being conceived as lying in the direction of the possessor; as e.g. mihi negoti nil est. In Early Latin the Dative of Possession is a very common idiom. Like most other dative constructions, it occurs chiefly with pronouns (especially the personal pronouns mihi, tibi). 1 Examples : With mihi: Amph. 1035, mihi negotiumst; so Merc. 279; 326; 328 ; Most. 844 ; Amph. 610, mihi quidem plus est quam volo ; Aul. 261, nulla controvorsia mihi tecum erit; 266, indaudisse mi esse thensaurum domi; Bacch. 153, nil moror discipulos mi esse iam plenos sanguinis ; 393, ut mi copia esset ; so 487 ; Pers. 415 ; Bacch. 1 While mainly restricted to the verb sum, yet occasionally the Dative of Posses- sion seems to be used with other verbs, e.g. Pers. 331, perpetuo cibus ut mihi super- sit, suppetat, superstitet; Cure. 85, si quid super illi fuerit; M. G. 356, mihi solae quod Buperfit. 160 The Dative. 635, si mi sit (sc. pecunia) ; Capt. 122, erit extemplo mihi quod dem tibi ; 496, est illic mi una spes cenatica ; so Men. 1102 ; Eud. 209 ; Capt. 553, eum morbum mihi esse; 621, neque mi esse ullum morbum ; Cas. 183, nee qua in plura sunt mihi quae velim ; 190 ; nee mihi optio est; 215, otium mihi erit; Cure. 372, quantum aeris mihi sit; 465, cum istoc mihi negoti nihil est; 547, nee mihi quidem libertus est; 600; Epid. 677, auxilia mi sunt domi; Men. 104, mi intervallum iam hos dies multos fuit ; 482, quasi res cum ea esset mihi ; 636, non mihi censebas esse qui te ulciscerer ; 648, nil mihi tecum est ; 826, quid mihi tecum est ? 663, quid mihi f uturumst ? Merc. 471, quid mihist in vita boni ? so Most. 370 ; Merc. 666, mihi nil relicti esse ; M. G. 79, mihi ad enarrandum argu- mentum est comitas ; 99, erat erus Athenis mihi ; 1064, plus mi auri mille est modiorum ; 1086, propter quam opera est mihi; 1229, lit eius mihi sit copia; Most. 86, si est quod mihi cor; 514, pax mihi est cum mortuis ; 769, nee mi umbra hie usquamst ; Pers. 45, si id domi esset mihi ; 119, mihi non esse quod donarem ; 258, earn mihi fore occasionem ; 585, si tibi subiti nihil est, tantumdemst mihi ; Pseud. 167, mihi rem esse ; 198, nisi camaria tria mihi erunt ; 562, suspicio est mi nunc ; 637, id est nomen mihi ; so 655 ; Stich. 239 ; Trin. 889 ; Eud. 724, mihi cum vostris legibus nihil est commerci ; 950, boni consili ecquid mihi est ? True. 94, cum ea mihi fuit commercium ; 883, operae ubi mi erit ; Cato, fr. (Jord), 72, 22, neque mihi aedificatio est; Stat. 98, mihi non sunt balneae ; And. 606, utinam mi esset aliquid ; H. T. 80, mi sic usus est ; 183, mihi cum eo fuit semper familiaritas ; 902, est mi conclave ; Eun. 91, utinam esset mihi pars aequa amoris ; Eun. 338, eras est mihi iudicium ; Phor. 176, ut mihi sit copia ; 334, mihi sciunt nil esse ; Phor. 885, summa eludendi occasiost mihi senes ; Hec. 595, haec mihi nunc curast maxuma; Ad. 419, non otiumst mi auseul- tandi ; Lucil. 903 (Mx), mi admodum causam gravem fore. With no& is: Capt. 250, inest spes nobis in hae astutia; Amph. 385, nullum esse nobis servom ; 400, nee nobis praeter me quisquamst servos; Asin. 312, nunc audacia usust nobis; Cas. 498 ; Men. 441, est hie praeda nobis ; Eud. 279, neque hoc amplius nobis est ; Eud. 303, nulla nobis spes est ; Phor. 421, tecum nil rei nobis est ; Ad. 441, nobis magna civium penuriast. Dative of Possession. 161 With tibi: Bacch. 705 quantillum usust auri tibi? Amph. 364, quid nomen tibi est ? so Men. 498 ; 811 ; 1128 ; Pers. 623 ; 700 ; and often ; Amph. 350, quid negotist tibi ? so Aul. 427 ; 439 ; And. 849, Ad. 642, and elsewhere ; Amph. 669, quid tibist ? so 727 ; Aul. 242 ; H. T. 404, and frequently ; Aul. 631, quid tibi mecumst commerci ? so Bacch. 117 ; Bacch. 161, ecquid in mentem est tibi ? 162, patrem tibi esse ; so Men. 1108 ; Bacch. 422, nego tibi hoc fuisse copiae ; so 563 ; Capt. 581, nee tibi qui vivas domist ; 852, nominandi tibi erit copia ; Cas. 197, unde ea tibi est ? 215, otium tibi erit ; 608, numquam tibi 'quin' erit plus quam mihi; Cist. 65, unde est tibi cor ? 646, nil mecum tibi ; so Cure. 688 ; Cist. 748, unde haec sunt tibi crepundia? 777, tibi liberorum esse amplius; Epid. 82, nisi quid tibi auxili est; 332, aliqua tibi spes est; 356, ne tibi eius copia esset ; Men. 151, litigium tibi est cum uxore ; M. G. 717, tibi sunt gemini ; Most. 70, tibi istuc credo nomen fore ; 217, dum tibi est haec aetatula ; Poen. 145, si tibi lubido est ; so 1322 ; 165, sunt tibi intus aurei trecenti ? Pseud. 313, non esse argentuin tibi ; 643, febrim tibi esse ; Kud. 632, siccitas ut sit tibi ; Stich. 260, nullan tibi lingua est ? 280, nunc tibi potestas est ; Trin. 1066, pars tibi est ; H. T. 75 tantumne est oti tibi ? 347, eius sit potestas tibi ; Eun. 485 ; ubi tempus tibi erit ; so Hec. 746 ; Eun. 511, quid rei tibi cum ilia ? so 804 ; and elsewhere ; Phor. 468, quae nunc tibi domist ; 1047, satin tibist ? Hec. 74, quor non tibi haec sententia ? Ad. 223, quasi iam usquam tibi sint xx minae ; Stat. 16, nil tibi esse quod edim ; 77, ut tibi sit pater. With vobis : Cure. 498, nee vobis auctor ullus est ; Rud. 353, peri- culum quod fuerit vobis ; Pseud. 182, ea quibus est vobis usus ; Stich. 519, pax eomraersque est vobis mecum ; True. 117, vobis multa bona esse volt; Hec. 666, neutra in re vobis difficultas erit ; Ad. 529, cliens, amicus, hospes nemost vobis ? With sibi : Cist. 143, amatorem aibat esse peregrinum sibi ; Cure. 334, sibi esse magnam inopiam; Men. 574, clientes sibi omnes volunt esse multos ; 1083, patrem et patriam quae fuerint sibi ; Merc. 63, neque potestatem sibi fuisse ; Eun. 12, unde is sit thensaurus sibi ; 21, sibi ut esset copia. With other pronouns : huic: Aul. 23, huic filia una est; M. G. 1071, non iusulsum huic 162 The Dative. ingenium ; True. 250, est huic servos violentissumus ; And. 481, quae adsolent, omnia huic esse video ; H. T. 181, huic filium scis esse ; Hec. 509; 626; 807; Ad. 638, quid huic hie negotist? ei : Cas. 35, ei est filius ; Capt. 580, neque ei servos fuit ; Men. 59, ei nil erat ; 341, quid ei nomen siet ; so Trin. 906 ; Poen. 1416, utrum ei maiores buccae an mammae sint; Merc. 452; M. G. 720, si ei fuisset febris; Poen. 1094, ei duae puellae sunt; Pud. 49, erat ei hospes ; Stich. 539, ei filiae duae erant ; And. 813, arbitror iam aliquem esse amicum et defensorem ei ; Phor. 36 ; Hec. 695, ei causa alia quae fuit ? eis : Phor. 771, eis nunc praemiumst ; Cato, fr. (Jord), 77, 7, ut fides eis sit. illi : Asin. 767, ne illi sit cera ; Bacch. 365, si illi sunt virgae ruri; Cure. 59, ut quaeque illi occasiost; Men. 889, quid esse illi morbi dixeras ? Trin. 374, soror illi est ; 1001, quid illi negoti fuerit; H. T. 246, unde illi sunt ancillae ; 415; Eun. 1015, quid illi credis turn animi fuisse ? Phor. 65, evenit iter illi in Lemnum ut esset. illis : Amph. 80, si illis fides est ; Lucil. 289 (Mx), ut mos fuit illis. alii, aliis, alteri, alterae : Hec. 509, ut alii, si huic non est, siet : Phor. 333, aliis aliunde est periculum ; Hec. 270, aliud fortasse aliis viti est; Men. 43, idem quod alteri nomen fuit. quoi : Capt. 1028, quoi peculi nihil est ; Cas. 519, quoi sit uxor ; Epid. 329, quoi divitiae sunt ; Pers. 391, quoi dos sit ; Stich. 117, quoi male faciundi est potestas ; True. 943, tibi quoi sunt dentes ferrei; Lucil. 243 (Mx), quoi nee iumentum est; 719 (Mx), quoi fidem esse existumet (eximent codd) ; Stat. 171, quoi fortuna est ; Phor. 69, quoi tanta res erat; 174; 504, fortunatissume Antipho, quoi, quod anias, domist ; 535, quoi minus est ; Poen. 256, Veneri quoi sunt hodie Aphrodisia. quibus: Capt. 472, quibus sunt verba sine penu; Cure. 495, quibus nihil est ; Men. 457, quibus negoti nil est; M. G-. 1041, quibus copia non est ; Pud. 278, quibus nee locust ullus ; 291, quibus nee quaestus est ; Stich. 200, quibus ipsis nullast res ; Stich. 693, quibus divitiae domi sunt; Enn. Trag. 122 (Sc 342 V), di quibus est potestas. Dative of Possession. 163 Nouns: Stich. 542, erant illi adulescenti fidicina et tibicina; H. T. 534, unde esset adulescenti quod daret; M. G. 86, Alazon huic nomen est comoediae ; Capt. 59, bellum Aetolis esse dixi; Amph. 145, id signum Amphitruoni non erit ; Asin. 364, ni Argy- rippo essent xx minae ; M. G. 1, splendor meo sit clupeo ; OIL, xi, 4766, eius piacli moltaique dicatore (= -I) exactio estod ; Cato, Agr. 7, 1, domino erit qui utatur; Hec. 1, Hecyraest huic nomen fabulae; Asin. 89, xx usust filio minis; Eun. 246, olim isti fuit generi quaestus ; Capt. 985, mos est oblivisci hominibus ; Cas. 258, quoi homini nummus non est plumbeus ; Cure. 189, nulli est homini perpetuom bonum ; Epid. 526 ; Most. 227 ; H. T. 81 ; Bacch. 956, item tria sunt fata nostro huic Ilio; Cure. 58, pudor si quoiquam lenoni siet; 66; Men. 1131, quid erat nomen nostrae matri ? : : Teuxi- marchae; Pacuv. 116, mandat ne matri fuat cognoscendi copia; Capt. 315, male merenti par erit ; Most. 428, quod credo mortuo numquam fore ; Men. 226, voluptas nullast navitis maior ; Amph. 46, mos numquam fuit patri meo ; Men. 1117, vos patri filii quot eratis ? Poen. 83 ; Amph. 101, bellum est Thebano poplo ; Amph. 484, minori puero maior est pater ; Most. 788, seni non erat otium ; Pseud. 744, quid nomen esse dicam isti servo? Cato, fr. (Jord), 8, 17, Termino fanum fuit ; Kud. 32, huic esse nomen urbi Diphilus Cyrenas voluit ; Enn. Ann. 83 (V), omnibus cura viris fuit. An entirely different principle of division is followed by Schunck in a programme entitled : Quantum intersit inter dativi possessivi usum Ciceronis et Plauti, Zweibrtlcken, 1900. Schunck distributes the material for Plautus according to the nature of the object des- ignated by the subject of the verb (p. 8 ff.). Thus the subject may designate : (a) a person, as parentes, filius, filia, soror, uxor, sponsa, ■arnica, amicus, amator, hospes, servos, libertus, ancilla, puella, fidicina, tibicina, discipulus; so also pronouns, as ea, nvllus, quisquam. (b) something concrete, as ager, carnarium, cera, crepundia, domus, fundus, machaera, piscis, signum, tessera, veruina, virgae, nummus, digitus, mamma, caput, dens, lingua, oculus. Collective nouns de- noting concrete objects: divitiae, copia, argentum, pecunia, peculium, res (sc. familiaris) , aes, thensaurus, lucrum, praeda, victus. (c) something abstract, as potestas, copia, mos, febris, animus, ingenium, cor, vitium, morbus, cura, aegritudo, comitas, pudor, spes, 164 The Dative. lubido, cupido, suspicio, sententia, error. These abstract nouns are more frequent than concrete ones, and the very common occurrence of such words as : cura, aegritudo, spes, lubido, cupido, suspicio, error pudor, refutes the statement of Schmalz, Synt. u. Stil. 4 p. 373, § 85, that " geistige Eigenschaften " do not appear in this construction till Sallust. Brugmann, in fact, Grundriss, ii 2 , p. 551, is inclined to believe (on the evidence of Latin and Germanic) that the con- struction with abstracts was earlier than that with words denoting material substances. While the possessor is usually a person, designated most com- monly by a personal or demonstrative pronoun, yet we find numer- ous instances of a thing conceived as possessor, e.g. Pseud. 1250, magnum hoc vitium vinost; Amph. 312, haud malum huic est pondus pugno; M. G. 1, curate ut splendor meo sit clupeo clarior quam, etc. ; see Schunck, p. 28 f . But not all of the examples cited by Schunck belong properly under this head ; many of them illus- trate the dative in direct dependence on a substantive. Schunck finds that abstracts are more frequent as subjects in Cicero than in Plautus, a condition quite in conformity with the subject matter of the two writers. Schmalz, Synt. u. Stil. 4 p. 372 (top), p. 373, § 85, states that the Dative of Possession denotes "das okkasionelle Haben und nicht das dem Subjekt eigentumliche (was der Gen. ausdriickt)." But exceptions are so numerous as to cast doubt upon the significance of this observation. Thus in the foregoing material we find with frequency such expressions as Amph. 364, quid nomen tibist ? Most. 764, quia umbram aestate tibi esse audivit usque perpetuom diem ; Cato, fr. (Jord) 8, 17, Termino fanum fuit; Ad. 441, nobis magna, civium penuria est ; Men. 574, clientes sibi omnes volunt esse multos - t 889, quid esse illi morbi dixeras ? Lucil. 289 (Mx), ut mos fuit illis ; Aul. 23, huic filia una est. Other permanent possessions mentioned in this construction are : filius, soror, uxor, hospes, amator, servos r libertus, ancilla, discipulus, digitus, caput, lingua, dens, oculus, etc. An examination of the material falling under the head of the Dative of Possession inclines me to believe that while there may be a pre- ponderance of evanescent possessions used as subject in the Dative of Possession, yet this should not be regarded as a distinctive Dative of Possession. 165 characteristic of the construction. The fact is : most of our posses- sions are not permanent. What we have is only for a time. Hence it is but natural that the majority of things found as subject in the Dative of Possession do not denote permanent possessions. But much the same is true of habeo. Attraction with the Phrase Nomen Est. The material : Amph. 19, nomen Mercuriost mihi ; 332, mihi certo nomen Sosiaest (Sosia est codd) ; Asin. 10, huic nomen Graece Onagost fabulae ; Bacch. 704, quid mi refert Chrysalo esse nomen ? Cist. 154, mihi Auxilio est nomen ; Cure. 76, anus hie solet cubare custos ianitrix, nomen Leaenaest; Men. 297, est tibi nomen Menaechmo ; so 1107 ; 1068, mihi est Menaechmo nomen ; 1096 ; huic item Menaechmo nomen est; 1122, nam mihi hoc erat, quod nunc est, Menaechmo ; 1131, quid erat nomen nostrae matri ? : : Teuximarchae ; Merc. 516, quid nomen tibi dicam esse ? : : Pasi- compsae ; M. G. 436, Diceae nomen est (dicere codd) ; Pers. 60, is cog- nomentum erat duris Capitonibus ; 623, quid nomen tibist ? : : Lucridi nomen fuit ; Kud. 5, nomen Arcturo est mihi ; Poen. 92, quoi Lyco nomen est ; Pseud. 744, quid nomen esse dicam isti servo ? : : Simiae ; 989, Polymachaeroplagidi nomen est ; Trin. 18, huic Graece nomen est Thensauro fabulae ; Trin. 391, Lesbonico est nomen ; H. T. 662, nomen mulieris cedo quid sit. : : Philterae (so Tyrr Fleck and most codd; Philtera Dz) ; Hec. 1, Hecyraest huic nomen fabulae. For the Dative by Attraction with nomen indere, nomen facere, etc., see p. 108 ; 109. In the following passages there is no attraction : Cist. 772, quid (est) nomen tuae dominae 7 1 :: Melaenis ; M. G. 86, Alazon huic nomen est comoediae ; Pers. 700, quid est tibi nomen ? . . . (702) Vaniloquidorus ; Pseud. 653, quid est tibi nomen ? : : Harpax ; 977, quid est ei homini nomen ? : : leno Ballio ; Kud. 32, primumdum huic esse nomen urbi Diphilus Cyrenas voluit ; Trin. 889, ' Pax,' id est nomen mihi ; True. 12, mulier nomen quoi est Phronesium. In view of the preceding examples, it would seem necessary to correct slightly the statement of Schmalz, Synt. u. Stil. 4 p. 373, § 85, hum. : " Bei mihi est nomen wird der Dativ gesetzt auszer wenn die 1 Dominae is, of course, possibly genitive. 166 The Dative. Person in der Mitte stent " ; cf . also Lindsay, of Plautus Syntax, p. 22, § 28. Hec. 1, Hecyraest huic nomen fabulae, and M. G. 86, Alazon huic nomen est comoediae, are alike in form ; yet in the one case we have the dative and in the other the nominative. In other instances also, besides those in which the person intervenes, we find the nominative. Thus in Pseud. 653, quid est tibi nomen ? : : Harpax ; 977, quid est ei homini nomen ? : : leno Ballio, we have the nominative, while in other replies to quid tibi nomen est, we have the dative, e.g. Merc. 516; Pseud. 744. In many instances the name, not possessing a recognized Latin inflection, could hardly suffer attraction. This applies to Alazon in the Miles passage and to Harpax in the Pseudolus passage. 'Pax' in Trin. 889 is, of course, the Greek adverb. THE DATIVE OF AGENCY. As in the classical period, so in Early Latin we find the Dative of Agency used most often with the gerundive, less frequently with the compound tenses of the passive. The Dative of/ Agency with the uncorapounded tenses of the passive, though found with some fre- quency in the Classical Latin, appears but twice in the period we are considering. The usage under consideration appears in a variety of Indo- European languages: Old Indian, Iranian, and Greek, as well as Latin. 1 The idiom is usually explained as an extension of the Dative of Reference (see p. 133). Thus haec mihi facienda sunt means "This is to be done, and I am the person with reference to whom the statement holds," i.e. " it is to be done by me." A. Dative of Agency with Gerundives. abeo : Aul. 105, discrucior quia ab domo abeundum est mihi. ablego: Hec. 413, aliquo niihist hinc ablegandus. adcuro : Men. 860, illud praecavendumst atque adcurandumst mihi. adeo : Eud. 1298, adeundus mihi illic est homo ; True. 895 ; Ace. 77, tibi cautim est adeundum ad virum. 1 Delbriick, Grundriss, iii, p. 300. Dative of Agency. 167 adgredior : Trin. 963, adgrediundust hie homo mi astu. adhibeo: Cas. 475, enim vero hue aures magis sunt adhibendae mihi ; Epid. 546. adhortor: H. T. 509, Syrus est prendendus atque adhortandus mihi. adservo : H. T. 593, atque nunc, ere, tibi istic adservandus est. agito : Trin. 869, hercle opinor mi advenienti hac noctu agitandumst vigilias. ago : H. T. 39, avarus, leno adsidue agendi sint mihi. appello : Cas. 228, blande haec mihi mala res appellanda est. audio : True. 834, multa mi audienda. canto : Titin. 169, si erit tibi cantandum. capio : Bacch. 325, nunc tibimet capiundumst iter ; And. 695, non si capiundos mihi sciam esse inimicos omnes ; Phor. 890. capto : Cas. 444, captandust horum clanculum sermo mihi ; Most. 1069 ; Ace. 541, contra est eundum cautim et captandum mihi. caveo : Cas. 411, tibi cavendum censeo ; Men. 345, aps qua cavendum nobis sane censeo; Eun. 883, turn pol tibi ab istoc cavendum intellego ; Most. 1142 ; Pseud. 474. ceno : Most. 701, nam et cenandum et cubandumst ei male. comprimo : Pseud. 409, comprimunda vox mihi ; so 788. conligo : Epid. 689, conligandae haec sunt tibi. consolor : Bacch. 625, consolandus hie mist. convenio : Trin. 1122, nunc mi is propere conveniendust. cubo : see ceno. curro : Pseud. 331, extra portam mi etiam currendumst. euro : Bacch. 691, hoc tibi curandumst. demuto : M. G. 1291, oratio alio mihi demutandast mea. dico : Phor. 580, quo pacto aut unde mihi sit dicundum. duco : Cist. 99, ei nunc alia ducendast domum ; True. 866, tibi uxorem ducendam ; so also And. 254. efficio : And. 884, aliquo pacto efficiundum tibi. eo : see under capto, Ace. 541. exedo : Phor. 318, tibi omnest exedendum. exeo : Aul. 40, exeundum hercle tibi hinc est foras. exigo : And. 27 ; see specto. exoro : And. 167, qui mi exorandust. 168 The Dative. expeto : Phor. 202, nullast mihi vita expetenda. exspecto : Phor. 460, f rater est exspectandus mihi. facio: Amph. 891, faciundumst mi illud; M. G. 887, si quid faciundumst mulieri ; 891 ; 991 ; Stich. 54, faciendum nobis ; Phor. 207, si aliud quid tibi nunc faciundum foret ; Titin. 56, nobis faciun- dum est ita ; Poen. 956 ; Stich. 716. gero : Enn. Ann. 45 (V), tibi sunt ante gerendae aerumnae. ineo : H. T. 674, ratio de integro ineundast mihi. intego : Eud. 101, villam integundam intellego totam mihi. invenio : H. T. 840, mihi nunc inveniundus est aliquis. iuro : Eud. 1334, per Venerem hanc inrandum est tibi. manticulor : Pacuv. 379, manticulandum est mihi. misceo: Ace. 200, maior mihi moles, maius miscendumst malum. moderor : Cure. 486, linguae moderandumst mihi. perdo : Bacch. 86, apud hunc fluvium aliquid perdundumst tibi. pereo : Asin. 244, pereundum est mihi ; M. G. 180 ; 359. peto : Afran. 360, antiquitas petenda in principio est mihi. poto : Pseud. 782, eras mihi potandus fructus est fullonius. praecaveo : Men. 860 ; see adcuro. prehendo : H. T. 509 ; see adhortor. quaero : Amph. 423, aliud nomen quaerundum est mihi. redeo : Amph. 527, clam illuc redeundumst mihi ; so Men. 49 ; Hec. 425. salto : Stich. 757, siquidem mihi saltandumst. sisto : Trin. 867, apud illas aedes sistendae mihi sunt sycophantiae. solvo : Asin. 321, si tergo res solvenda est. specto : And. 27, spectandae an exigendae sint vobis. supplico: Merc. 171, quandoquidem mihi supplicandum servolo video meo. transeo : H. T. 739, transeundumst nunc tibi. vapulo : Poen. 855, ubi mihi vapulandum sit. victito : Poen. 397, mihi iam video propter te victitandum sorbilo. vivo : And. 152, alieno more vivendumst mihi ; Turp. 57, quacum aetas degenda et vivendum esset tibi. Dative of Agency. 169 B. Dative of Agency with Perfect Passive Participles. 1 cerno (frequent) : Capt. 215, istuc mini certurn erat ; 772 ; H. T. 466, si certumst tibi sic facer e. committo: Lucil. 651 (Mx), clandestine tibi quod commissum foret. condoceo : Poen. 580, fac ut condocta tibi sint dicta. conduco : Bacch. 1097, menioravit earn sibi conductam ; Merc. 743, quoi conducti sumus (though cited by Tillman, op. cit. p. 73 ; Schmalz, Synt. u. Stil. 4 p. 375 ; and Landgraf , op. cit. p. 5), is con- jectural merely. decerno : Bacch. 515, mihi decretumst renumerare omne aurum ; Aul. 572 ; 574 ; Merc. 1 ; M. G. 77 ; Poen. 501 ; Stich. 218 ; H. T. 392, vobis cum uno semel ubi aetatem agere decretumst viro. dico : Enn. Ann. 306 (V), is dictust ollis popularibus flos delibatus populi. divido : And. 476, non sat commode divisa sunt temporibus tibi, Dave, haec. emereor : Bacch. 43, ut ubi emeritum sit sibi. emo: old formula of mancipatio in Huschke, Frag. Jur. Bom. Antejust. 3 p. 692, emptus mihi esto pretio ; Gaius, i, 119 ; ii, 104, isque mihi emptus esto hoc aere aeneaque libra ; Varro, B. B. ii, 2, 5, in emptionibus antiqua fere formula utuntur cum emptor dixit: 'tanti sunt mi emptae 7 ; Epid. 154, ubi tibi istam emptam esse scibit ; 467 ; 471 ; CIL, i, 200, 45, quod eius agri quoieique emptum est; 65. exopto: Am ph. 654, edepol me uxori exoptatum credo adventurum domum. exploro : Lucil. 880 (Mx), mihi erant de illo explorata omnia. exspecto : Amph. 658, med illi exspectatum venturum scio ; 659 ; Most. 441. facio : Bud. 958, ego istuc furtum scio quoi factum est. instituo : Enn. Trag. 185 (Sc. 236 V), nam quoi quod agat institu- tumst negotium, id agit. instruo: Phor. 321, iam instructa sunt mihi in corde consilia omnia. 1 Tillmann, De Dativo Graeco, Acta Sem. Phil. Erlang. ii, p. 71 ff. ; Landgraf, Beitrage zur historischen Syntax der lat. Sprache, Munich, 1899, p. 1 ft. 170 The Dative. loco : Asin. 443, ut quod sit sibi locatum, ecficeret. meditor : Pseud. 942, meditati sunt mihi doli docte ; Phor. 248, meditata mihi sunt omnia mea incommoda, erus si redierit. offirmo : Bacch. 1199, satin offirmatum quod mihi erat, id me exorat ? pario : Cas. 200, partum ei haud commode est. produco : Bacch. 457, hie enim rite productus patri. suscipio : Phor. 967, quom e medio excessit unde haec susceptast tibi. suspicio : Hec. 398, scio nemini aliter snspectum fore ; 577 ; 777 ; 820. video : M. Gr. 516, haec visast mihi, cited by Landgraf (op. cit. p. 7) and also by Brugmanu (Grundr. ii 2 , p. 558), is purely conjectural. C. Dative of Agency with Uncompounded Tenses of the Passive. facio : Eud. 956a, noveram dominum (sc. eius) id quoi fiebat, ' the master of him by whom that was done ' ; cf . 958, ego istuc furtum scio quoi factum est. cognosco : Ace. 283, me Argos referam, nam hie sum nobilis, ne cui cognoscar noto. perhibeo : Enn. Ann. 409 (arcus ubi aspiciunt, mortalibus quae perhibentur ; sc. Iris ?) is too incomplete to warrant its being taken as an instance of the Dative of Agency with an uncompounded tense-form, as is done by Frobenius, Syntax des Ennius, p. 31. Epid. 228, illis quibus tributus maior penditur, pendi potest, cited by Tillmann, op. cit. p. 78, is erroneously interpreted by him. Schmalz, Synt. u. Stil. 4 p. 375, denies the occurrence in Early Latin of substantives unaccompanied by a pronoun in the Dative of Agent. He i3 undoubtedly correct as to the prevailing usage, yet we have at least one instance of violation of the principle, viz. Bacch. 457, hie enim rite productus patri ; probably also in Amph. 654 t me uxori exoptatum credo adventumm domum ; exoptatum here is hardly a mere adjective used as the equivalent of gratum : of. the other examples cited under exopto. Dative of Purpose. 171 DATIVE OF PURPOSE OR TENDENCY. 1 The Dative of Purpose, seen in such expressions as Amph. 534, pateram quae dono mi data est, and the Dative of Tendency, seen in Cato, fr. (J), 22, 2, mihi nunc magnae curae est, are both perfectly- natural and obvious developments of the notion of direction, which we recognized as basal with the dative case. Both are well repre- sented in the early period. While usually abstract, yet occasionally the Dative of Purpose designates a concrete object ; see below under curriculo, fornaci, iaientaculo, ornamentis, prandio, vino; cf. Brug- mann, Grundr. ii 2 , p. 559. argento : Most. 532, scelestiorem annum argento faenori numquam vidi. arraboni: (do) Most. 1013, quas arraboni tibi dedit ; 645; 918; (relinquo) H. T. 603, ea relicta huic arraboni est pro illo argento. auxilio: (sum) Amph. 92, auxilio is fuit; Aul. 715; Epid. 676; Most. 148; Poen. 1137; 1277; H. T. 992; (adsum) Amph. 1131, adsum auxilio tibi et tuis ; Enn. Trag. 142 (Sc 177 V), ut hoc con- silium auxilio (-i Bibb ; -ii codd) fuat. bolo: Poen. 101, tangere hominem volt bolo ('for profit'); so True. Arg. 3. captioni : Most. 922, ne quid captioni mihi sit. comitati: Trin. 356, habemus aliis qui comitati simus. cordi : Cist. 109, utut erga me est meritust, mi (in codd) cordi est tamen ; Most. 323, si tibi cordi est, face ; Phor. 800, quia uterque utriquest cordi ; And. 328 ; Afran. 328, vos quibus cordi est ; Cato, fr. (J), 6, 21 ; Lucil. 625 (Mx) ; 629. Heckmann, Indog. Porsch. xviii, p. 326, and Schmalz, Synt. u. Stil. 4 p. 376, hold that cordi in this idiom is a locative, not dative. But the form is strictly ablative rather than locative. Lindsay takes the cordi as an ablative of place where ; he is influenced by the Cistellaria passage, in which he follows the MSS, — in cordi est. But we can hardly dispense with mi here, and I know of no other instance in which we have in cordi in this sense. Priscian regarded the case as dative; cf. Gramm. Lat. ii, 121 ; 564 ; see also Funaioli, Woch. f. Kl. Phil. 1905, Cols. 6, 7. 1 Nielander, Der factitive Dativus bei romischen Dichtern u. Prosaikem, Sehnei- demiihl, 1877; Eoby, Latin Grammar, ii, p. xl (very defective). 172 The Dative. corruptelae: Asin. 867, is corruptelaest liberis. cultu : Rud. 294 ; see quaesfcui. curae : (sum) Bacch. 1078, magis curae est magisque adformido ; Men. 761 ; Merc. 121, curaest negoti quid sit ; Ad. 129 ; 680 ; 894, quoi doniinus curaest; Hec. 193; Cato, fr. (Jord), 22, 2, quo mihi nunc magnae curae est; (habeo) Men. 990, ut imperium ineum habeatis curae. curriculo : Stich. 307, brevest curriculo (' too confined for a race- course'). damno : (sum) Asin. 571, ubi eris damno, molestiae saepe fueris ; Trin. 586, neque enim illi damno unquam esse patiar; Cist. 50; (duco) Bacch. 1103, minus id mihi damno ducam. decori : Asin. 192, nobis lucro fuisti potius quam decori tibi. dedecori: Bacch. 1191, etsi est dedecori; Asin. 571; H. T. 334, si una haec dedecorist parum. deliciae : Rud. 426, turn tibi operam ludo et deliciae dabo. depeculatui: Epid. 520, me impune irrisum esse habitum de- peculatui ! deridiculo : M. G. 92, is deridiculost omnibus. desiderio : H. T. 753, ita magno desiderio fuit ei filius. despicatui : Men. 693, quando tu me tibi habes despicatui. disciplinae: Most. 154, parsimonia et duritia discipulinae aliis eram. dividiae: Naev. Com. 49, dividiaest; Bacch. 1033, cave tibi cc nummi dividiae fuant ; 770; Cas. 180; Merc. 619; Stich. 19 ; True. 856 ; Turp. 58. dono : 1 (addo) Epid. 473, fides addam tibi dono gratiis ; (adveho) Merc. 333, ei dono advexe audivi ; (do, frequent) Amph. 534, quae dono mi data est ; 538, quoi deno datum est ; Asin. 194 ; Merc. 400, dono quam darem matri meae ; M. G-. 120 ; H. T. 1050, bona ut dem Bacchidi dono sciens ; Eun. 109 ; (duco) Eun. 229, ducit secum una virginem dono huic. In Enn. Ann. 201 (V), (Baehrens, 143), dono, ducite, doque volentibus cum magnis dis, Vahlen takes dono as the verb. Baehrens notes that the employment of dono ducere in the kTaken by Schmalz, Synt. u. Stil.«, p. 376, Anm. 1, as an original predicate accusa- tive which has lost its final m ; but this would leave the o short ; the metre shows that it is long. Dative of Purpose. 173 sense demanded here -would be unexampled ; (emo) Eun. 135, emit earn dono mini ; (habeo) M. G. 981, iube sibi aurum dono habere ; 1148 ; Pseud. 1075, habeto mulierem dono tibi ; (promitto) Most. 185, quod promiseram tibi dono. doti : H. T. 942, me mea omnia bona doti dixisse illi. exemplo : Ad, 771, exemplo {Bent ; exemplum, exempla codd) omnibus ut esses. exitio: Bacch. 953, quae illi fuere exitio (exitium P) ; so 947; 1054. f aenori : Vid. 84, minam quam med orasti ut darem f aenori ; but faenori may possibly be ablative. fallaciis : Pseud. 558, meis date locum fallaciis. famae : Trin. 629, si in rem tuam esse videatur, gloriae aut famae, sinam. f ornaci : Cato, Agr. 38, 3, fornaci locum facito. f raudi : CIL, i, 198, 28, neive quid ei ob earn rem frandei esto. frugi (frequent) : Loch, De genetivi apud priseos scriptores Latinos usu, Bartenstein, 1880, p. 8, and Blomquist, De genetivi apud Plautum usu, Helsingfors, 1892, p. 78, regard frugi, frugi bonae, as a genitive. Loch is influenced by the passage in Gell. vi, 11, 2, (veteres homines) appellaverunt nequam hominem nihili nulli rei, neque frugis bonae, though it is difficult to see what support this passage lends to the theory. But the form must be dative. Examples of the usage are : Asin. 602, numquam bonae frugi sient ; Capt. 956; 957; Cas. 327, si tu frugi bonae's; Cure. 521; Poen. 845 ; Pseud. 337 ; Asin. 175, quae frugi esse volt ; Aul. 719, sedent quasi sint frugi ; Bacch. 654. Out of this use develops the attribu- tive adjective: Aul. 587, hoc est servi facinus frugi; Cas. 255, ut detur nostro vilico, servo frugi ; Trin. 1018, quia cum frugi hominibus ibi bibisti ? frustratui : Men. 695, aliam invenito quam habeas frustratui. gaudio : Poen. 1217, gaudio ero vobis. gloriae : Cato, Agr. 3, 2, et rei et virtuti et gloriae erit ; Trin. 629 ; C. Gracchus (Meyer), p. 242, gloriae sibi ducebat. granatui: Cato, Agr. 60, granatui ('for collecting seed') videto ut satis viciae seras. gratiae : And. 331, postulare id gratiae adponi sibi. 174 The Dative. hariolationibus : Enn. Trag. 42 (Sc. 57 V), missa sum superstitiosis hariolationibus. honori : Epid. 33, erit illi ilia res honori. hospitio : M. G. 1110, is ad hos hospitio devortitur. impedimento : And. 707, nam mihi impedimento estis; so Cas. 61. indicio : H. T. 384, mihi fuit indicio oratio ; Ad. 4 ; CIL, i, 200, 90. infamiae : And. 444, cavit ne umquam infamiae ea res sibi esset. inridiculo: Poen. 1183, neque ab iuventute inridieulo habitae sumus ; Cas. 877, inridiculo sumus ambo. invidiae : Cato, fr. (Jord), 37, 20, memorare non audeo, ne invidiae siet. iaientaculo : Cure. 73, te antepones Veneri iaientaculo ? laudi : (sum) Ad. 418, hoc laudi est ; 382 ; (do) Ace. Trag. 7, demis quod laudi datur; (duco) Ad. 104, tu nunc tibi id laudi ducis; so 5. libertati : Poen. 1217, gaudio ero vobis : : at nos voluptati tibi : : li- bertatique. loco : Ace. 273, non genus virum ornat, generi vir fortis loco (= honori) ; cf . Koterba, De sermone Pacuviano et Acciano, p. 167. lucro : (auspico) Pers. 689, lucro faciundo ego auspieavi in hunc diem ; (sum) Asin. 192, lucro nobis f uisti potius quam decori tibi ; Hec. 287; Cist. 50; Men. 356; M. G. 675; Merc. 553 (lucrum .4; lucro P). ludibrio : (habeo) Cas. 645, ludibrio quae me habuisti ; 868 ; Epid. 666; Men. 396; 782, ludibrio habeor ; Hec. 149; 526, non sic ludi- brio habitus essem. ludificatui : Poen. 1281, turn me sibi habento ludificatui. ludo : Rud. 426 ; see deliciae. malo : Cist. 761, ne bene merenti sit malo benignitas ; Men. 356, amanti amoenitas malo; M. G. 492, mihi ne malo fuat; Cure. 501. mancupio : * (accipio) Cure. 494, egon ab lenoue quicquam man- cupio accipiam ! Merc. 449; Pers. 53 J ; Trin. 421 ; True. 274 ; (do) Cure. 494, mancupio tibi dabo ; 617 ; M. G. 23 ; Pers. 525 ; 589 ; (promitto) Pers. 525, mancupio neque promittet neque quisquam dabit ; (posco) Most. 1091, vel hominem iube mancupio aedis poscere. mellinae : True. 704, illuc (est) magnae mellinae mihi. 1 By many scholars taken as ablative, e.g. Schmalz, Synt. u. Stil. 4 , p. 376, Anm. 1 ; Koby, Lat. Gramm. § 1243 ; ii, p. xlviii. Dative of Purpose. 175 mercedi : Aul. 448, nummo sum conductus ; plus iam medico merce- dist opus (Bothe ; mercede opus est codd; mercedest opus Linds Leo). molestiae : Asin. 571, ubi eris damno, molestiae et dedecori saepe fueris ; Aul. 588, ne morae molestiaeque imperium erile habeat sibi ; Cure. 501 ; Poen. 35. morae: M. Gr. 1190, ne sit matri morae; Pers. 86; Eud. 412; Aul. 588 ; Bacch. 224 ; Cas. 750 ; Ad. 712, ne morae meis nuptiis sim ; 904. morbo : True. 466, id illi morbo, id illi seniost. neglectu : H. T. 357, haec res neutiquam neclectust mini. nuptiis : Aul. 295, obsonari nuptiis ; Trin. 580 ; And. 102, bic nup- tiis dictust dies ; Pacuv. 115, nuptiis hanc dat diem. odio: (habeo) Pers. 206, odio hercle babeant; Men. Ill; (sum) frequent : Capt. 1035, si placuimus neque odio f uimus ; Cure. 501 ; Epid. 2 ; Men. Ill, quod viro esse odio videas, tute tibi odio habeas ; Poen. 51; 922; Pseud. 1263; Trin. 632; M. G. 748 ; Hec. 343, qui amat quoi odio ipsus est, bis f acere stulte duco ; Turp. 41, quia enim odio ac senio mi baec sunt nuptiae ; Titin. 58, sin forma odio sum. operi : CIL, i, 200, 98, ei operei diem deicito ! ornamentis : H. T. 837, basce ornamentis consequentur alterae (sc. minae). perditui et praedatui : Cist. 366, quam ob rem me habes perditui et praedatui ? pignori: (oppono) Pseud. 87, si me opponam pignori; Stat. 105, ut aurum et vestem reluat quod viva ipsi opposivit pignori; Pbor. 661, ager oppositus pignori; (pono) Capt. 433, meam esse vitae pro te positam pignori ; (retineo) Capt. 655, retinui (Donat; reliqui codd) pignori putamina ; (sum) Most. 978, xl etiam dedit buic quae essent pignori ; Cato, Agr. 146, 2, quae in fundo inlata erunt, pignori sunto ; 149, 2 ; 150, 2. portento : Ace. 209, adde buc quod mibi portento caelestum pater prodigium misit. praesidio : Eud. 693, praesidio Veneris incedam; Scip. Min. p. 181 (Meyer), vobis reique publieae praesidio erit. prandio : True. 646, ut bubus glandem prandio depromerem. preci : Pbor. 547, ut nullus locus preci relinquatur ; And. 601. probro : Ampb. 492, nemo id probro ducet Alcumenae ; Cure. 29, ne id quod ames tibi sit probro. 176 The Dative. quaestioni : (accipio) Most. 1092, quaestioni accipere servos ; (do) Most. 1086, servos pollicitus dare mihi quaestioni ; 1095. quaestui : Poen. 626, ut quaestui habeant male loqui melioribus ; Eud. 294, hisce hami atque haec harundines sunt nobis quaestu et cultu. rei, rebus : Amph. 674, aliuni ego isti rei adlegabo ; Asin. 589, quoi rei ? Pseud. 783, illi rei nunc sum parvolus ; Eud. 717, non hodie isti rei auspicavi ; Stich. 720, nulli rei erimus ; Enn. Sc. (V), 312, ei rei sustuli (eos) ; Cato, Agr. 3, 2, see under gloriae ; 14, 3, hae rei materiem dominus praebebit ; 25 ; 26 ; 28, 2, id erit ei rei primum ; 114, 1; 153 illae rei; 154; fr. (Jord), 85, 7, qui nulli rei sies ; Phor. 667, his rebus sane pone decern minas ; Ad. 62, quor tu his rebus sumptum suggeris ? 358, qui aliquoi rei est ; 545 ; 854. In Stich. 720 and Cato, fr. (Jord) 85, 7, nulli rei was taken by Priscian, Gramm. Lat. ii, p. 227, as genitive. Eitschl (Op. ii, p. 692) and Loch (De genetivi apud priscos scriptores Latinos usu, p. 8) accept this view, but Lindsay (Syntax of Plautus, p. 22) rightly calls attention to Ad. 358, qui aliquoi rei est, which gives the strongest possible support for interpreting nulli rei as dative. remedio : Eun. 439, haec res solast remedio. ridiculo : Eun. 1004, mihi solae ridiculo fuit. saluti : Merc. 143, saluti quod tibi esse censeo ; Most. 351 ; Capt. 555. senio: Stich. 19, haec mihi dividiae et senio sunt; True. 466; Turp. 41, odio ac senio mi haec sunt nuptiae. sepulcro : Ace. 226, natis sepulcro ipse est parens. sequestro : Eud. 1017, nisi pars datur aut ad arbitrum reditur aut sequestro ponitur : Merc. 738, sequestro mihi datast ; Vid. fr. v. sermoni : Pseud. 418, per urbem sermoni (sermone P) omnibust. solacio : Amph. 643, id solaciost. sollicitudini : M. G. 671, quibus nunc me esse experior summae sollicitudini ; Phor. 588, istaec mihi res sollicitudinist. studio : Ad. 382, studione id sibi habet an laudi putat ? sumptui : M. G. 672, at tibi tanto sumptui esse mihi molestumst ; 740 ; Most. 125. "usioni : Cato, Agr. 149, 2, domini usioni recipitur ; 38, 4, sarmenta quae tibi usioni supererunt. Dative of Purpose. 177 usui : Cist. 691, quae neque ilia illi quicquam usui et mihi esse potest ; Men. 358 ; Merc. 32, quae nihil attingunt ad rem nee sunt usui ; M. G-. 600 ; 601 ; 724 ; 771 ; Pseud. 305, an paenitet te quanto hie f uerit usui ; 1129 ; Cure. 501, bono usui estis nulli. usurae : Trin. 181, neque emi mihi nee usurae meae. vino : Cato, Agr. 6, 4, qui locus vino optimus dicetur ; 147 ; 148, 2. virtuti : Cato, Agr. 3, 2, see under gloriae. vitio : (do) Ad. 418, hoc vitio datur ; And. 8 ; (sum) Ace. 7, quod vitio est ; (vorto) Amph. 1142, hau promeruit quam ob rem vitio vor- teres ; Asin. 450 ; Epid. 108, quis erit vitio qui id vortat tibi ? 431 ; M. G. 1350 ; Capt. 259 ; Eud. 700 ; Pers. 387, nullum vitium vitio vortitur ; Cato, f r. ( Jord), 73, 4 ; Ad. 5, an vitio duci oporteat. voluptati : Cas. 463, ut tibi morigerus, ut voluptati fui ! Poen. 145 ; 1205, nimiae voluptatist quod portentumst quod haruspex dixit ; 1413; 1217; Eud. 1183 ; 1373; Pseud. 1280, nimiae turn voluptati edepol ; H. T. 71, haec non voluptati tibi esse satis eerte scio ; 1024 ; Hec. 859. In view of the fact that the Dative of Purpose is extremely rare in the tragic fragments, we may well regard the idiom as belonging essentially to the popular speech ; cf. Frobenius, Die Syntax des En- nius, p. 32, " der Volksspraehe eigentumlich." No instance of the usage occurs in the Annals of Ennius. It has seemed unnecessary to prepare special lists of those Datives of Purpose which appear in connection with a second dative. The foregoing material shows with sufficient clearness what Datives of Purpose are used alone, and what ones are accompanied by a dative of the person. Lindsay, Syntax of Plautus, p. 19, calls attention to the fact that the predicate nominative is a competitor of the Dative of Tendency. Thus we find Poen. 145, si tibi lubido est aut voluptati, sino ; True. 466, id illi morbo, id illi seniost, ea illi miseriast ; Trin. 697, is est honos homini pudico ; H. T. 922, nonne id flagitiumst ? Eun. 940, nosse omnia haec sal us adulescentulis (saluti Bent) . We never find the dative of miseria or flagitium. In case of lucrum and exitium both nominative and dative are found ; cf. Merc. 553, id iam lucrum est, quod vivis ; Bacch. 945, exitium fiet. For the Dative of Purpose of the Gerund and Gerundive, see Vol. i, p. 443; 449. 178 The Dative. DATIVE WITH ADJECTIVES AND PARTICIPLES. The dative is freely used with adjectives in Early Latin. Most of these datives denote the person or thing to whom or which the quality is directed, or for whom it has validity, as mihi odiosus ; mihi cams; mihi utilis. In other instances the dative is rather objective, as with obvius, aequiperabilis, studiosus. Both classes of usage are perfectly natural and obvious outgrowths of the basal notion of direction which we deduced for the dative case ; see p. 103. The material : acceptus : Bud. 24, id eo fit quia nil ei acceptum est a peiiuris supplici ; Stich. 741 ; 50 ; True. 617. acerbus : Com. Inc. 49, med esse acerbum sibi. adfinis : Trin. 331, publicisne adfinis fuit an maritumis negotiis ? Ad. 948, adfinis nobis ; Ace. 502, ego ut essem adfinis tibi ; Seaurus, p. 260 (Meyer). With genitive: H.T. 215, neque illarum adfinis esse rerum quas fert adulescentia. adsimilis : Cato, fr. (J), 85, 2, adsimilis illi. advorsus (6): Liv. And. Trag. 23, matri ne quid tuae advorsus f uas ; Trin. 1046, id genus hominum omnibus univorsis est advorsum ; And. 64 ; Hec. 202. aeger: Amph. 910, nam numquam quicquam meo aniino fuit aegrius. aemulus : Bud. 240, mihi es aemula. aequiperabilis: Cure. 168, quid videbis magis dis aequiperabile ? aequos : Cas. 4, ut vos mi esse aequos sciam ; And. 429, quo aequior sum Pamphilo. alienus : Capt. 98, quaestum inhonestum et maxume alienum ingenio suo (possibly abl.) ; 148, ego alienus illi ? Phor. 545, ego vobis, Geta, alienus sum ? Oftener with a and the ablative, especially in the sense, ' hostile,' ' estranged,' see p. 286. amicus (frequent) : Asin. 387, sane ego sum amicus nostris ; Bacch. 539, ab homine quern mi amicum esse arbitratus sum ; Trin. 716 ; Ad. 440, homo amicus nobis ; Hec. 791. asper: Lucil. 1274 (Mx), in ludo ac rudibus quoivis satis asper. bellus : Lucil. 803 (Mx), hoc invenisse unum ad rnorbum ilium homini vel bellissimum. Dative with Adjectives. 179 benevolens : Bacch. 553, benevolens vivit tibi ; True. 316, at pol ero benevolens visust suo. benignus: Pers. 582, generi lenonio numquam ullus deus tam benignus f uit ; Trin. 459, benigniorem te mihi confido fore ; 740. blandidicus : Poen. 138, nunc mihi blandidicus. blandus : Aul. 196, nemini credo qui large blandust dives pauperi. bonus (frequent): Asin. 129, male merenti bona es; Capt. 939, qui mihi melior quam sibi semper fuit; Bacch. 660; M. G. 1365; Cato, Agr. 4, vicinis bonus esto ; Trin. 635 (melior). carus (frequent): Bacch. 309, Ephesiis carissumus; Capt. 400, meus mihi, suos quoique carus est ; Eun. 201, neque meo cordi esse quemquani cariorem hoc Phaedria ; 211. cognatus (9) : Poen. 1064, si novi forte aut si sunt cognati mihi ; Rud. 1214; And. 926, is mihi cognatus fuit; Phor. 130; Ad. 494. comis : Trin. 255, dum illis comis est. commodus (5) : Merc. 918, quia non est illi commodum ; Phor. 1026 ; Hec. 585, hoc et vobis et meae commodum famae arbitror ; Ad. 783, edepol comissatorem haud sane commodum, praesertim Ctesiphoni. communis : Cist. 585, mulierem . . . commune quacum id esset sibi negotium ; Rud. 975 ; 976. With cum : Bacch. 282, is erat com- munis cum hospite et praedonibus ; Merc. 451, communis mihi illast cum illo ; so 455. concinnus : M. G. 1024, ut tibi maxume concinnumst. conducibilis : Bacch. 52, non ego istuc facinus mihi conducibile esse arbitror ; Cist. 78, matronae magis conducibilest. conscius : Rud. 926a, nee mihi conseius est ullus homo ; 1247 ; H. T. 121 ; Eun. 199 ; Phor. 156, rogitas, qui mihi conscius sis ? Ad. 348 ; Lucil. 479 (Mx), conscius non erat ipse sibi ? consimilis : H. T. 382, id quom studuisti, isti formae ut mores con- similes f orent ; Ace. 405, Silvani melo consimilem cantum. On similis and its compounds with the genitive, see p. 86 f. cupidus : Pseud. 183, vino modo cupidae estis. Vino is the reading of P and perhaps of A ; Nonius also attests it, though he calls it ablative. dispar : Ace. 561, Pari duspari, dispar (Paridi si par, Paridis impar codd) si esses tibi ; 156. 180 The Dative. dulcis : H. T. 234, quoi nil iam praeter pretium dulcest ; Com. Inc. 49, ut sim dulcis mihi ; Asin. 614. exoptabilis : Lucil. 598 (Mx), neque amico exoptabiletn. exoptatus : H. T. 407, teneone te maxume animo exoptatam ? familiaris : Phor. 721, esse ilium idoneum qui ipsi sit familiarior. ferox : Cure. 539, ne te mihi facias ferocem ! ferus : Bacch. 73, nimium ferus es. : : mihi sum. fidelis (frequent) : Aul. 618, cave tu illi fidelis ! Capt. 716, quia illi fuisti quam mihi fidelior ; M. G. 1354 ; 1364 ; Naev. Com. 90, numquam quisqnam amico amanti arnica nimis fiet fidelis ; And. 460, fidelem haud ferme mulieri invenias virum ; Phor. 76. fidus : M. G. 1015, ego sum tibi firme fidus ; Most. 785. firmus : Hec. 555, non eum hominem ducerem, nee virum satis firmum gnatae. gratus (frequent) : Capt. 414, et te meminisse id gratum est mihi ; True. 582 ; Eun. 275, quam hoc munus gratum Thaidi arbitrare esse ? Afran. 257, quam mihi sit grata illius obsequella ; Ace. 114, id facite gratum ut sit seni. gravis : H. T. 957, scio tibi esse hoc gravius ac durius ; Ace. 523. honestus : Hec. 151, neque honestum mihi est. idem : Hec. 71, eandem iniuriumst esse omnibus. incommodus : Most. 807, nisi tibi est incommodum ; Hec. 153. infestus : Cas. 676, tibi infesta soli plus quam quoiquam. infidelis : Capt. 443, infidelior mihi ne fuas quam ego sum tibi ; Trin. 528 ; True. 440 ; Asin. 561, ubi ero infidelis fueris ; Capt. 427 ; Ace. 651, multi iniqui et infideles regno. infidus : Asin. 568, ubi sciens fideli infidus fueris ; Lucil. 579 (Mx), servos neque infidus domino neque. . . ingratus : Epid. 136, hercle miserumst ingratum esse homini (homi- nem codd) id quod facias bene; Pers. 840. inimicus: Trin. 115, si mi inimicus esset; Poen. 772; Men. 675, sibi inimicus quam aetati tuae ; True. 231 ; Hec. 211, ex amicis inimici ut sint nobis adfines facis ; Eun. 802. inlecebrosus : Bacch. 87, quia istoc inlecebrosius fieri nil potest (nox mulier vinum) homini adulescentulo. insperatus : Poen. 1127, salve, Hanno, insperatissume mihi tuisque filiis; 1259. Dative with Adjectives. 181 intumus : And. 576, Davos qui intumust eorum consiliis ; cf. True. 79, cited below under summits. invidiosus : Lucil. 598 (Mx), neque inimicis invidiosam. invisus : Hec. 274, edepol ne nos sumus inique aeque omnes invisae viris ; 328 ; 788 ; Ad. 989. irati: Lucil. 929 (Mx), irati seu quoi propitii. lepidus : Asin. 580, edepol senem Demaenetum lepidum fuisse nobis ! levis : H. T. 399, omnes mibi labores fuere leves. malus: Asin. 129, bene merenti mala es; Bacch. 661, bonus sit bonis, malus sit malis ; Poen. 856, malus sum : : tibi sis. molestus (frequent) : Men. 293, qui mihi molestu's ; M. G-. 672 ; And. 358. morigerus (frequent) : Amph. 842, tibi morigera ut sim ; Epid. 607 ; Cist. 175, facta morigera est viro; Men. 202; And. 294, seu tibi morigera fuit. munifica : Amph. 842, ut munifica sim bonis. necesse, necessus, necessum : Asin. 23, iurato mibi video necesse esse eloqui; Cist. 626; Men. 117; M. G. 1118; Trin. 144; CIL, i, 196, 4, quei sibei deicerent necesus ese Bacanal habere. nobilis : Pseud. 1112, neque is umquam nobilis ( = notus) fuit. novus : Phor. 245, communia esse haec, fieri posse, ut ne quid animo sit novom ; 250. obnoxiosus : Trin. 1038, magis is sunt obnoxiosae quam parentes liberis. obnoxius (frequent) : Poen. 518, nee tibi nos obnoxii (obnixii codd) ; Capt. 215, obnoxii ambo vobis sumus ; Trin. 269 ; Stat. 23, ne tibi me esse obnoxium reare; Hec. 302, turn uxori obnoxius sum; Ace. 429, tete esse huic noxae obnoxium. obsequens : Pers. 181, ire decet me ut erae opsequens fiam. obsequiosus : Capt. 418, mihi obsequiosus semper fuisti. obvius : Enn. Ann. 570 (V), pila retunduntur venientibus obvia pilis. odiosus (frequent) : Bacch. 136, odiosus mi es ; Cas. 328, verum edepol tua mihi odiosa est amatio ; Cure. 7 ; Stat. 29, sentire eumpse esse odiosum alteri ; Hec. 619, odiosa haec est aetas adulescentulis ; Lucil. 1185 (Mx). opportunus : Bud. 802, nunc mi opportuna esset, si (galea) salva esset; 734; Most. 573. 182 The Dative. optabilis : Bacch. 159, compendium haud aetati optabile fecisti. par (6) : Bacch. 956, paria item tria is tribus fata ; Cure. 506, parissumi estis hibus ; Trin. 279, feceris par tuis ceteris factis ; CIL, i, 30, 3, quoius forma virtutei parisuma fuit ; C. Gracchus, p. 228 (Meyer), quam par pari sint. peculiaris : Aul. 466, gall us qui erat anui peculiaris. periratus : True. 656, fuit edepol Mars meo periratus (piratus codd) patri. placidus : Merc. 965, uxor tibi placida et placatast. propinquos : Bacch. 172, qui aedibus propinquos nostris accolis ; Kud. 616. propior: Phor. 807, ita me servet Iupiter, ut propior illi nemost. propitius (frequent) : Amph. 1065, et tibi et tuis propitius caeli cultor advenit ; Cure. 89 ; M. G. 701 ; Cato, Agr. 134, 2, ut sies volens propitius mini liberisque meis domo familiaeque meae ; 139 ; Phor. 636, satin illi di sunt propitii? Lucil. 929 (Mx), irati seu quoi propitii. proprius : And. 716, nilne esse proprium quoiquam ! Ace. 422. prospicus : Naev. Com. 25, hac sibi prospica. proxumus (frequent) : M. G. 348, hie eae proxumus ; And. 636, proxumus sum egomet mihi; Trin. 487, ut optumis sis proxumus; Cure. 53, flamma fumo est proxuma. sacer : Leg. Beg. Brans 7 , p. 7, 13, si nurus, sacra divis parentum estod ; p. 14, 6 puer divis parentum sacer estod. saluber : Cato, Agr. 157, 12, scito salubrem esse corpori. salutaris : Aul. 147, quod tibi sempiternum salutare sit. secundus : H. T. 230, si mihi secundae res essent ; Ad. 605 ; True. 713, tempus ei rei secundumst. similis: Enn. Sat. 69 (V), simia quam similis turpissima bestia nobis ! Lucil. 297 (Mx), puero similis. For the genitive with similis and compounds, see p. 86, where a number of examples are cited in which, while the genitive is usually read, the MS evidence strongly favors the dative. sospitalis : Pseud. 247, qui tibi sospitalis fuit. studiosus: 1 M. G. 802, qui nisi adulterio studiosus rei nulli aliaest. The genitive with studiosus also occurs (see p. 87). Hence 1 Schmalz, Synt. u. Stil.< p. 378, recognizes the influence of studeo. Dative with Nouns. 183 Cato, Agr. prooem. 3, studiosum rei quaerendae, must remain doubtful. suavis : Asin. 641, non omnia eadem aeque omnibus suavia esse scito ; vobis est suave fabulari ; H. T. 482, tibi autem porro ut non sit suave vivere. subdolus : Cas. 823, ut viro subdola sis. summus : True. 79, me fuisse huic fateor summum atque intumum ; Ad. 352, is nostro Simulo summus fuit. superstes : Asin. 21, ut tibi superstes uxor aetatem siet ; so Trin. 57 ; Cas. 817, uti viro tuo semper sis superstes ; True. 387, tu nunc superstes solus sermoni es; H. T. 1030, ita mihi atque huic sis superstes. surdus : Pseud. 255, surdus sum inanilogistae. tranquillus: Capt. 865, proin tu deum hunc saturitate facies tranquillum tibi ! utilis : Capt. 325, non ego omnino lucrum omne esse utile homini existumo ; And. 835, quibus id maxume utile est ; H. T. 199 ; Hec. 151 ; CIL, i, 201, 8, neque id vobeis neque rei poplicae vostrae oitile esse facere. utibilis : Most. 859, solent esse eris utibiles. verax : Poen. 374, nunciam erit verax tibi. Schmalz, Synt. u. Stil. 4 p. 378, states that the number of adjec- tives construed with the dative in Early Latin is not great. My list contains over ninety adjectives taking the construction. This number, it seems to me, can hardly be called small. DATIVE WITH NOUNS. 1 In expressions like Cato, Agr. 14, 3, hae rei materiem dominus praebebit, the tendency was natural for the dative to dissociate itself from the praebebit, with which it primarily belonged, and to asso- ciate itself with materiem. Cf. also Cato, Agr. 43, 2, vitibus sulcos et propagines ne minus pedes ii facito ; Stat. 119, quom meae morti remedium reperibit nemo, with Cato, Agr. 159, intertrigini reme- dium. In this way the custom of combining the dative with nouns lLandgraf, Der Dativus Commodi und der Dativus Finalis, Arch. f. lat. Lexikog- raphie, viii, p. 62 ff. 184 The Dative. established and extended itself, becoming fairly common, especially in agricultural, commercial, and medical language; cf. Landgraf, op. cit., p. 63. With certain nouns the influence of a related verb seems apparent, as in the case of fides, which naturally follows fido (examples below), and insidiae, which follows insidior; servitus (after servire) ; cf. Brugmann, G-rundriss, 2 ii, p. 561. From the following list of Datives Dependent on Nouns are excepted those examples of the same usage which have already been cited under the head of the Sympathetic Dative (p. 142 ff.). The difference between the two constructions is not always easy to make. I have endeavored to bring under the present head only those uses where the noun seems to have dissociated itself from the role of sentence modifier, or from connection with a verb, and to have become dependent solely on its substantive. acceptor : Trin. 204, qui illorum verbis falsis acceptor f ui. accusatrix: Asin. 513, egote volui castigare, tu mihi accusatrix ades. annus : see under argentum. arbiter : Merc. 1005, non utibilest hie locus, f actis tuis ut arbitri sint. architectus : Amph. 44, quis benefactis meus pater architectust. argentum : Most. 532, scelestiorem annum argento faenori num- quam vidi; see above under Dative of Purpose, p. 171; 173. argumentum : Most. 92, ei rei argumenta dicam ; so Trin. 522. But Most. 99, argumenta ad hanc rem. antelogium : Men. 13, huic argumento antelogium hoc fuit. auceps : M. G. 955, ne quis nostro auceps sermoni siet; Stich. 102, numquis hie est nostris dictis auceps auribus ? auscultatio : Bud. 502, quid mihi scelesto tibi erat auscultatio ? cf. ausculto. caput : And. 458, illic huic rei caput ; Ad. 568. cella : Cato, Agr. 14, 2, equile, cellas familiae (possibly genitive). cento : Cato, Agr. 10, 5, mappas iii, centones pueris vii ; so 11, 5. cibaria : Cato, Agr. 60, bubus cibaria. columen : see tutamen. comitia: True. 819, meo sunt capiti comitia (comtia, coitia codd). ' coniector : Poen. 443, isti orationi Oedipo opust coniectore. damnigeruli : True. 551, ite, mulieri damnigeruli. Dative with Nouns. 185 decemvir : CIL, 38, 2, decemviri stlitibus iudikandis ; ibid. 3, de- cemvir sacris faciundis. dedecoramentum : see inhonestamentum. dies : Cato, Agr. 146, 2, dies argento. emptor : Bacch. 976, nunc Priamo nostro si est emptor ; Poen. 341, invendibili meroi oportet ultro emptorein adducere. exitium : Trag. Inc. 16 (Enn. Sc. 46 V), eum esse exitium Troiae, pestem Pergamo. explementum : Stich. 173, inanimentis explementum quaerito. exprobratio : And. 44, istaec conimemoratio quasi exprobratiost immemori benefici (immemoris codd; -i Guyet). fides : Capt. 893, si parva iuri iurandost fides ; Baccb. 628, cri- minin me habuisse fidem ! Ampb. 555 ; Merc. 378 ; Pseud. 477, quom apud te parvomst ei fides ; And. 425, nullane in re esse quoiquam homini fidem ! Hec. 474, eo pacto maxume apud te meo erit ingenio fides ; 581 ; H. T. 571, mihi fides apud hunc est ; Pbor. 810 ; 905, ut mi esset fides. finis : Merc. 652, quis modus tibi exsilio eveniet, qui finis fugae ? finitor : Poen. 49, ei rei finitor factus sum. flagitium : see inhonestamentum. fundus : Trin. 1123, ei rei fundus pater sit potior. gratia : Ad. 138, et est dis gratia, quom ita ut volo est ; Epid. 10, buic gratia! inhonestamentum : C. Gracchus (Meyer), p. 247, pueritia tua adu- lescentiae tuae inhonestamentum fuit, adulescentia senectuti dedeco- ramentum, senectus rei publicae flagitium. inlecebra : Men. 354, munditia inlecebra animost amantum. insidiae : Ace. 214, multae insidiae sunt bonis. integumentum : Trin. 313, istaec ego mi semper habui aetati integumentum meae. interpres: M. Gr. 798, quasi ego rei sim interpres: Poen. 443, Oedipo coniectore, qui Sphingi interpres fuit. linteum : Cure. 578, pecten, speculum, axitia, linteumque extersui (extersum codd; extersui Palmer). mantellum : Capt. 520, nee subdolis mendaciis mihi usquam mantellum est meis. medicamentum : Cato, Agr. 70, 1, bubus medicamentum. 186 The Dative. modus : Merc. 652, quis modus tibi exsilio tandem eveniet ? Ace. 657, quinam Tantalidarum internecioni modus paretur, scarcely be- longs under this category, but well illustrates its origin. monumentum : M. G. 704, liberos homineni educare generi monu- mentum et sibi ; Eud. 935, monumentum meae famae et factis ; Cure. 140, quae sit gutturi tuo monumentum ; 441. oblocutor : M. Gr. 643, neque oblocutor sum alteri. obsidium : M. G-. 219, viden bostis tibi adesse tuoque tergo opsidium ? operculum : Cato, Agr. 10, 4, opercula doliis (but 11, 2, opercula doliorum). ornamentum : Cato, Agr. 11, 4, ornamenta bubus ; ornamenta asinis. pabulum : Cato, Agr. 5, 8, frondem populneam caedito, condito pabulum ovibus ; so also 27 ; 54, 1. paenula : Most. 991, libertas paenulast tergo tuo. pestis : Trag. Inc. 16 (Enn. Sc. 46 V), eum esse exitium Troiae, pestem Pergamo. Phoenix: Bacch. 156, ne Phoenix tuis factis nam. pontifex : Eud. 1377, tun meo pontifex peiiurio es ? praemium : Trag. Inc. 30, sapiens virtuti honorem praemium, baud praedam petit ; Hec. 584, ut apud me praemium esse positum pietati scias. praesepes: Cato, Agr. 14, 1, praesaepis bubus hibernas, aestivas. praesidium : Hec. 119, praesidium velle se senectuti suae. pretium : Cato, Agr. 14, 3, huic operi pretium. princeps : Enn. Ann. 67 (V), fluvius qui est princeps omnibus. principium : Trin. 915, C est principium nomini. regimen : Enn. Trag. 193 (Sc. 224 V), id meis rebus regimen res- titat. remedium: Cato, Agr. 159, intertrigini remedium; Stat. 119, quom meae morti remedium reperibit nemo ; And. 468, quod reme- dium nunc huic malo inveniam ? Phor. 200 ; 616. rivalis : Bacch. 1210, rivales filiis fierent patres. semen : Cato, Agr. 5, 3, satui semen. sepulcro : Ace. 226, natis sepulcro ipse est (Thyestes). servitus: Amph. 166, opulento homini servitus dura est; Trin. 302, tuis servii servitutem imperii s ; 304, tibi servitutem servire. Dative with Adverbs. 187 stabilimenta : Cure. 367, haec sunt ventri stabilimenta (ventis Nonius, followed by Linds). supplex : Bacch. 1024, ut supplex est omnibus ! Cist. 32 ; Pers. 270 ; Stich. 290 ; Pseud. 1319 ; Phor. 887. tempus : Cato, Agr. 26, turn erit ei rei optumum terapus. testis : Men. 595, omnibus malefactis testes tres aderant. tinnimentum : Bud. 806, illud quidem tinnimentum est auribus. triumvir : CIL, i, 198, 22, Illvir a(gris) d(andis) a(dsignandis) ; so i, 552; 554; 583. tutamen : Com. Inc. 52, qui te tutamen fore sperarat familiae domuique columen. venator : M. G. 608, nequis nostro consilio venator adsit. verbificatio : Stat. 64, quid de amore verbificatiost patri ? vicarium : Stich. 188, nunc reppererunt iam ei verbo vicarium. vinum: Cato, Agr. 104, vinum familiae (genitive?). DATIVE WITH ADVERBS. A number of adverbs may give to a verb the capacity of taking the dative, when without the presence of the adverb this case would not be employed. These verbs are mostly verbs of motion, so that the usage exhibits the basal meaning of the case. Advorsum : eo : Amph. 675, si huic earn advorsum ; Cas. 723 ; Most. 876 ; 880; Stich. 237; True. 503. venio: Cas. 461, quom ei advorsum veneram; Men. 437, ut venias advorsum mihi; 1051 ; Most. 313; 938 ; 947; 948. Longe: Lucil. 221 (Mx), urceus haut longe Gemino, mixtarius Paulo. See Marx, ad loc, who compares Martial, i. 86, 6, tam longe est mihi quam Terentianus. Contra : Bud. 693, praesidio Veneris malitiae lenonis contra incedam ; Capt. 664, ut confidenter mihi contra astitit ! Obviam : conor : Phor. 52, obviam conabar tibi. curro : Hec. 359, tu pueris curre obviam ; Eun. 256, concurrent laeti mihi obviam. 188 The Dative. eo : Most. 540, ibo huic obviam ; 336 ; Poen. 1162 ; M. G. 1381; Pseud. 1293; H. T. 340; 249, abi dum tu illis obviam! fio: Cato, fr. (Jord), 34, 10, mihi atque classi obviam fiunt; And. 590, hie fit mi obviam ; so Eun. 328 ; Phor. 617. sum : Bacch. 667, optume eccum obviam mihi est ; Stich. 524 ; Ace. 263. venio : Pud. 206a, mi obviam venit ; 856 ; Poen. 1288 ; Pseud. 1061; Eud. 308; Epid. 165; Merc. 219; Eun. 843; C. Gracchus, p. 236 (Meyer), ei obviam bubulcus advenit. Opportune : Most. 1077, edepol mi opportune advenerit ; so Pers. 101 ; Pseud. 669. Praesto: Epid. 653, tibi quidem quod ames domi praestost; Men. 982, ero ut omnibus in locis sim praesto ; so 996 ; Lucil. 1078 (Mx), praesto est tibi quaestor. DATIVE WITH INTERJECTIONS. 1 While, in common with other scholars, viewing the Dative with Interjections as a phase of the Dativus Commodi et Incommodi, or Dative of Interest, 2 1 have nevertheless thought it well to bring the uses with interjections together under this special head. The inter- jections construed with the dative are ei, lieu, vae. To these I have added bene, as used in three passages in the Persa. The dative with em has been considered under the head of the Ethical Dative ; p. 147. bene : Persa. 773, bene mihi ; bene vobis ; bene meae amicae ! 775, bene omnibus vobis ! 776, bene ei qui invidet mi. With the accusa- tive : Stich. 709, bene vos, bene nos, bene me, bene te, bene nostram Stephanium ! ei (frequent) : 3 only with mihi, usually mihi alone, at times with misero (miserae). Examples : Amph. 798, ei mihi ! 1109 ; Aul. 200, ei misero mihi ; so Ad. 173 ; Most. 263, ei misero mihi ! Enn. Ann. 7 ( V ) ; Ad. 242 ; 452 ; 753 ; Afran. 394, ei miserae mihi. This is the only instance of miserae. Richter, p. 463, denies the occurrence of the feminine adjective with ei mihi; but while a portion of the line I See especially Eichter, P., De usu particularum exclamativarum apud priscos scriptores. Latinos, in Studemund's Studien, i, p. 387 ff. II Cf. Kuhner-Stegmann, Ausf. lat. Gramm. ii, 341 ; Schmalz, Synt. u. Stil. 4 , p. 373. » Richter, p. 460. Dative of the Goal. 189 in which, the phrase occurs is uncertain, I see no reason to doubt the correctness of the words quoted. heu : x Merc. 770, eras petito ; dabitur ; nunc abi ! : : heu miserae mihi ! so 701. The accusative, however, is more frequent with heu ; see Kichter, p. 565. vae (frequent): 2 vaemihi: Asin. 410; 924; Merc. 722 ; Eun. 709; et pass.; vae tibi: Asin. 306; Epid. 28; Merc. 161; et pass.; vae vobis : Stich. 314 ; vae misero mihi : Amph. 726 ; Capt. 945 ; H. T. 250 ; et pass. ; vae miserae mihi : Merc. 681; And. 743 ; et pass. ; vae illi: Pers. 270; Asin. 273; vae misero illi: Capt. 806; 650, vae illis virgis miseris ; vae tergo meo : Men. 275 ; vae capiti tuo : Amph. 741 ; Men. 512 ; et pass. ; vae aetati tuae : Capt. 885 ; Stich. 594 ; vae capiti atque aetati tuae : Rud. 375 ; vae vostrae aetati : Poen. 783 ; vae victis : Pseud. 1317. The accusative is also once found : Asin. 481, vae te. DATIVE OF THE GOAL. The usage which stands nearest the original force inherent in the dative, is the Dative of the Goal, in which the notion of direction has developed into that of the completed movement. A great many of the verbs classed under the head of Dative of Indirect Object exhibit a more or less pronounced notion of limit of motion, e.g. fero. But this and its compounds, along with several other verbs, contain also the notion of presenting or giving, which seemed to justify putting them under the head of Indirect Object. The verbs which take a Dative of the Goal are few in number, and limited to the significations of sending and coming. do, 'put': old formula in Festus, s.v. Quiris: Ollus Quiris leto datus ; cf . Cic. De Leg. ii, 22, sos leto datos divos habento ; Amph. 306, quattuor viros sopori dedisse; Merc. 472, itaque me toxico morti dabo ; M. G. 184, omnibus crucibus dari (but Amph. 809, me ad mortem dedit); Enn. Ann. 94 (V), praepetibus sese pulcrisque locis (= in loca) dant (sc. aves) ; Pacuv. 148, leto dabit ; Ace. 112, terrae datust ; Enn. Trag. 290 (Sc 334 V), liberi leto dati sunt. mando : CIL, i, 34, is (loc)eis mandatus. mitto : in most cases the dative with mitto seems to be fairly one l Kichter, p. 562. 2 Ibid., p. 629. 190 The Dative. of Indirect Object; the goal notion does not stand out prominently, and the notion of delivering something to somebody seems upper- most. Under the head of Dative of the Goal, therefore, I include only those examples where the dative denotes a real limit. Capt. 691, quando ego te morti misero; Ace. 491, quod superest, socium mittis leto ? venio : uncertainty may also exist as to whether some of the examples given under venio on p. 117 may not belong here. But the subjects are all abstracts and there seems to be no real motion involved. On the other hand we seem to have a certain instance of the goal use in Enn. Ann. 401 (V), undique conveniunt velut imber tela tribuno; and Epid. 628, prius venisset quam tu advenisti mihi ; cf. Men. 139, non potuisti magis per tempus mi advenire quam advenis. The form humi is now regarded as historically a dative (cf. Greek x a /""' I* occurs but once in Early Latin ; And, 725, ante nostram ianuam appone : : obsecro, humine ? CHAPTER IV. THE ACCUSATIVE. 1 ORIGINAL FORCE OF THE ACCUSATIVE CASE. 2 In a work entitled Ueber die Casus, ihre Bildung und Bedeutung, Erlangen, 1831, Hartung had asserted the local value of the accusa- tive, defining it as expressing the limit of motion. In 1845 Rumpel issued his Casuslehre. This work was a vigorous protest against the localistic views of Hartung, and asserted the ' purely grammat- ical ' character of all cases. The accusative was defined as the case used to complete the meaning of the verb. The general attitude indicated by Rumpel has prevailed ever since his day. Thus Del- briick, in his Grundlagen der griechischen Syntax (Syntaktische Forschungen, iv), p. 29, following Hiibschmann, Casuslehre, p. 133, defines the accusative as " denoting a complement or nearer defini- tion of the verb." Essentially the same force is attributed to the case by Schmalz, Synt. und Stil. 4 , p. 353, when he says of it, " In den Akkusativ tritt derjenige Substantivbegriff, welcher von dem Verbalbegriff am nachsten und am vollstandigsten betroffen wird." 3 In criticism of these definitions, I can hardly do better than quote the words of Whitney, in the article in the Transactions of the Amer. Phil. Assoc, cited below : " A more vague and shadowy 1 Brugmann, Grundriss, ii 2 , p. 615 ff. ; Delbriick, Grundriss, iii, p. 360 ff. ; Schmalz, Syntax und Stil. 4 , p. 353 ff.; Kiihner-Stegmann, ii 2 , p. 256 ff. ; Drager, Hist. Synt. der lat. Sprache, i 2 , p. 354 ff. ; Lindsay, Syntax of Plautus, p. 24 ff . ; Mailer, C. F. W., Syntax des Nominativs und Akkusativs im Lateinischen, Leipsic, 1908. 2 Of the extensive literature bearing on the force of the Accusative, I cite only the important titles: Rumpel, Casuslehre in besonderer Beziehung auf die griechische Sprache, Halle, 1845 ; Hiibschmann, Casuslehre, Munich, 1873 ; Holzweissig, Wahrheit und Irrthum der localistischen Casustheorie, Leipsic, 1877 ; Gadicke, Der Akkusativ im Veda, Breslau, 1880; Whitney, General Considerations on the Indo-European Case-System, Transactions Amer. Phil. Assoc, xiii (1882) , p. 92 ff. ; American Journal of Phil, xiii, p. 285; Delbriick, Grundriss, iii, p. 360; Brugmann, Grundriss, ii 2 , p. 615 ; Neuhofer, Zum Akkusativ, Eger, 1904. * So, essentially, Brugmann, Grundriss, ii 2 , p. 615. 191 192 The Accusative. generality than this, by way of substitute for a real primitive value, out of which the other values should have historically developed, can hardly be conceived. Under it can, to be sure, be grouped without difficulty all the accusative uses ; but also, unfortunately, and with equal facility, the uses of all the other four adverbial cases. 1 ' Complement or nearer definition of the verbal idea' is a definition that impartially fits accusative, dative, instru- mental, locative, ablative — one might say, like a mitten, but that a mitten does at least keep the thumb from the other four fingers. The accusative certainly has its own set of uses, separate from those of the other cases ; and our quest should be after the use which lies historically at the basis of the rest. How we are furthered by the setting up of a fundamental idea which includes the whole body of cases save the nominative, and does not really exclude even that (since to specify the actor is strictly to limit or define the otherwise indefiniteness of the action), it is not easy to see. Far better were it to make a frank confession of ignorance, saying that it is thus far possible only to state and classify the varieties of accusative use, since the starting-point of their development is not yet determined or determinable. " It may be questioned, however, whether we are reduced to the necessity of such a confession ; whether it may not be found prac- ticable to rank the accusative with the other three cases treated of above, as also one of originally local value — namely as the to-case, or that which denotes the immediate goal of motion or action. This seems to me so much more probable than any other of the explana- tions given of the case, that I am ready to adopt it, provisionally, or until some sound reason shall be brought against it, or some other theory placed upon a yet better foundation. We cannot, of course, in such a matter, expect anything like a demonstration, excluding all possibility of an alternative theory; it is only a question of greater or less plausibility, on the one side and on the other. The evidences that make in favor of the proposed explanation are briefly these : first the improbability that, in any scheme of designation of local relations, this simplest and most fundamental relation should be passed over; and this improbability is so strong that, if not here, 1 The italics are mine. Original Force of the Accusative. 193 we should seem called upon to look for the expression of a to- relation in the dative. Then second, and especially, the peculiar fitness of such an office to pass over into what has confessedly been, from the earliest traceable period of Indo-European speech, the lead- ing office of the accusative : that of designating the direct object of the verb, the person or thing to or unto or upon which the action expressed by the verb expends itself — for that is all that is really implied in the grammatical relation of the direct object. The ex- pression of this grammatical relation is thus with entire ease deriv- able from one of local relation ; and, so far as I can perceive, in no other way. With those who appreciate the necessity of finding an underlying physical basis for all 'purely grammatical' items in language, the argument here given will go a great way ; and as the philosophy of language-history comes to be better understood, that necessity will be more clearly seen. In the third place there are abundant indications in early Indo-European speech, especially in Sanskrit, of the actual use of the accusative as the goal of motion after verbs ; and this construction with prepositions endures down even to the latest times ; the former as well as the latter is most acceptably viewed as the relic of an earlier, more widely spread con- dition of things." Whitney's positive arguments in favor of a recognition of the goal-notion as the fundamental office of the accusative are, then, three : (1) the anterior probability of the existence of such a func- tion in some Indo-European case ; (2) the actual presence of exten- sive evidences of such use in the primitive history of several Indo-European languages; (3) the facility with which this use might develop into the actual accusative constructions which meet us in the various Indo-European languages. In further support of the first of these considerations I venture to quote again from Whit- ney (Am. Jour. Phil, xiii, p. 285) : " To pronounce a case originally grammatical is simply equivalent to saying that its ultimate character lies beyond our discovery ; and the statement might much better be made in the latter form. For to postulate such a value at the very beginning is to deny the whole known history of language, which shows that all forms begin with something material, apprehensible by the senses, palpable (handgreiflich). If the intellectual values 194 The Accusative. of terms are anterior to the physical ; if the tense and mode-uses of have and will and would and their like are the original ones ; if be began with being an expression of the copula; if the -dom of wisdom, and the -wise of likewise and the -head of godhead were derivative suffixes before they were independent nouns, — then, and not other- wise, was a case originally grammatical." Concerning Whitney's second argument, — the presence of ex- amples of the goal-use in the literatures (especially in the earliest literatures) of the Indo-European languages, — it is important to rec- ognize that this use appears in Old Indian, Avestan, Greek (chiefly poetry), Italic, Celtic, Germanic, and Slavic. In several of these groups the idiom is fairly abundant. In three of them we find the supine in -turn with verbs of going, — a use naturally explained as originally terminal. In Latin, besides the familiar categories of proper names, we find: domum, domos, rus, exsequias, exsilium, infitias, malam rem, malam crucem, pessum, suppetias, venum, and possibly viciniam. As to the third consideration advanced by Whitney in support of the goal-notion as the original force of the accusative case, it is im- portant to note that the accusative of the person affected is still indicated in that way to-day in various modern languages. Thus the Spanish says : yo veo al hombre, lit. ' I see to the man.' In French we have demander a, quelqu'un. In 'build a house,' the accusative is naturally conceived as the limit or goal of the action of building. In the Accusative of Time and Space, the accusative, if not to be explained as developed from the Accusative of Inner Object (see p. 225 ; p. 229), is naturally regarded as indicating the limit of time or space to which an act extends. In view of the foregoing considerations, I find difficulty in appre- ciating the reluctance, exhibited by scholars since Rumpel's day, in recognizing the goal-notion as fundamental for the accusative. While I could wish the proofs more convincing, yet it seems to me that they warrant us in regarding the goal theory of the accusative as highly probable. 1 Fortunately the theory of origin is not absolutely 1 Such is the view of Bre'al, Journal des Savants, 1896, p. 286 ff. ; Gustafsson, De Dativo Latino, Helsingfors, 1904, p. 70; Neuhofer, Zum Akkusativ, Eger, 1904, who enters a keenly argued defence of the goal-notion. Accusative of the Inner Object. 195 vital to the adequate understanding or appropriate classification of accusative uses. 1 ACCUSATIVE OF THE INNER OBJECT. 8 The Accusative of the Inner Object is to be recognized in all those cases where the accusative indicates the content of the idea ex- pressed by the verb. The accusative may be a substantive; the neuter (singular or plural) of an adjective; a neuter pronoun; nil; or parum. In the case of the first of these classes of words, the accusative ofteu contains in substantive form the same idea as that residing in the verb, as servitutem servire, vitam vivere. This use is known as the Cognate Accusative. 1. The Accusative is a Substantive. audeo : Eun. 959, qua audacia tantum facinus audet ? blatio: Cure. 452, ita nugas blatis; so Amph. 626. cano: Enn. Ann. 214 (V), versibus quos olira Eauni vatesque canebant. canto : Cas. 809, cantando hymenaeum (hymenaeo cantando A). coligo: Com. Incert. 32, sed sibi quom tetulit coronam ob coligandas (colicandas, collocandas codd) nuptias. dico (frequent) : Amph. 198, si dixero mendacium ; so Bacch. 525; 957; 1018, istaec verba illi dixi; And. 426; CIL i, 200, 85, ex lege dicta, q(uam) . . . legem dixerunt. divido : Aul. 767, dimidiam tecum partem dividam ; so Amph. 1125. doceo : Most. 126, docent litteras, iura, leges. evado : Lucil. 313 (Mx), omne iter evadit. i Attention should also be called to the view of Gaedicke, who explains the accusa- tive as the case used for those functions not fulfilled by the other cases. This defini- tion was adopted by Delbriick, Grundriss, iii, p. 360. I quite agree with the criticism of this view made by Whitney (Amer. Jour. Phil., p. 286), who says that it applies equally well to any case. Every case naturally performs the functions not performed by the others. 2 Miiller, C. F. W., Syntax des Nominativs und Accusativs im Lateinischen, Leipsic, 1908, p. i ft. ; Kuhner-Stegmann, ii, p. 274 ff.; Schmalz, Syntax und Stil.*, p. 355 f.; Delbruck, Grundriss der vergl. Gramm. iii, p. 365; Brugmann, ibid, ii 2 , p. 620 ff.; Lindsay, Syntax of Plautus, p. 24; Biese, De objecto interno apud Plautum et Terentium, Kiel, 1878. 196 The Accusative. fabulor: Most. 606, nescit quidem nisi faenus fabularier; Cist. 716, nostram rem fabulatur. facio (frequent) : Amph. 15, facietis silentium ; 90, facere bistri- oniam (artem) ; Aul. 612, ut rem divinam faciam. ferio : Most. 1061, f oedus feriam ; Enn. Ann. 32 (V), f oedus f eri bene firmum. fremo: Ace. 288, nonne Argivos fremere bellum vides? Pacuv. 113, hyrnenaeum fremunt. garrio : Cure. 604, nugas garris ; so Aul. 830. impero : Epid. 227, quom tributus imperatus est ; H. T. 704, bonam et iustam rem imperas. increpo : Turp. 166, age tu, hyrnenaeum increpa ! loquor : Amph. 696, deliramenta loquitur ; so Men. 919 ; Aul. 152, lapides loqueris ; Capt. 991 ; Merc. 615, loquere aliam rem ; so Pers. 93; Poen. 325, ut mulsa loquitur! : : nil nisi laterculos. machinor: Capt. 530, nisi machinor astutiam. memoro: True. 484, scio ego multos memoravisse milites mendar- cium ; 885. minitor : Bacch. 1144, vos malum minitamini ; Capt. 963, plagas miuitaris mihi ; Cure. 571, mihin malum minitare ? Pers. 361 ; Rud. 792; Phor. 851. minor : Enn. Trag. 22 (Sc 24 V), terribilem minatur vitae cruciatum et necem. muttio : Poen. 18, neu lictor aut virgae verbum muttiant. ninguo : Ace. 101, quom ninxerint caelestium molem. oboleo : Most. 39, oboluisti allium. oleo, olo: Most. 42, non omnes possunt olere unguenta exotica; 268; Cist. 314, Venerem meram haec aedes olent; Asin. 929; Men. 170 ; Poen. 268, quae olant stabulum statumque ; True. 131 ; Ad. 117. opsono : Poen. 1295, hoc opsonare prandium potero. oro ' say' : Rud. 1138, ius merum oras; so 1152. paciscor : Poen. 854, habe rem pactam ; so 1157 ; Stich. 566. pecco : Bacch. 433, si unam peccavisses syllabam. postulo : Stich. 423, et ius et aequom postulas. probo : Aul. 828, non potes probasse nugas. procudo : Pseud. 614, procudam hinc multos dolos. Cognate Accusative. 197 proficio : Lucil. 1021 (Mx), non proficis hilum ; so 1376. proloquor : Merc. 209, proloqui mendacium. propino : Stich. 468, propino tibi salutem. resideo : Capt. 468, ita venter gutturque resident esuriales ferias. respondeo: Men. 927, hau pro insano hoe verbum respondit mihi. sapio : Pseud. 737, ecquid sapit ? : : hircum ab alis. soleo : Men. 752, ecastor pariter hoc atque alias res soles, suadeo : True. 263, quae rustico suades stuprum. turbo : Most. 416, quae facta hie turbavimus. vinco : Enn. Ann. 374 (V), fortis equos, spatio qui saepe supremo vicit Olumpia. 2. The Cognate Accusative. The name Cognate Accusative I restrict to those cases of the Accusative of the Inner Object in which the object is a noun con- taining the same meaning as the verb. Usually the Cognate Accusa- tive shows the same root and derivation as the verb, as luserat ludum, but at times the noun, though of the same meaning, comes from a different root, as obi viam 1 abeo : Eud. 1027, abi tuam viam ! auspico : Naev. 40 (Baehr), auspicat auspicium prosprum. benefacio : Capt. 358, quod bonis benefit beneficium. ceno : Bud. 508, scelestiorem cenam cenavi tuam quam quae Thyestae positast. cerno: Bacch. 399, specimen specitur, certamen cernitur; so Cas. 516. consulo : True. 101, consulta sunt consilia ; M. G. 602, bene con- sultum (added by Bothe ; cf. 600) consilium subrupitur saepissime. decurro: Stich. 81, quid mihi opus est decurso aetatis spatio Pacuv. 347, noctis decurso itinere. dico (frequent) : Cas. 139, quom haec dicentur dicta ; Capt. 482 ; Bacch. 698; Amph. 815; Bud. 364, ut mulsa dicta dicis! 1250, sapienter dicta dicere ; Trin. 77, istaec dicta dicere ! do : old formula in Livy xxii, 10, 2, donum duit. edormisco : Amph. 697, dum edormiscat unum soinnum. eo : Poen. 698, is viam ; some would put here Phor. 1026, exsequias 198 The Accusative. ire ; also the expression infitias ire (Otto, Archiv fur lat. Lexikogr. xi, p. 595) ; see p. 233. excurro : Ad. 860, prope iam excurso spatio. facio (frequent): Aul. 733, istuo facinus feci; Poen. 308, vin facinus facere lepidum ? so Pseud. 512 ; Enn. Ann. 244 (V) ; True. 555 ; Eun. 644 ; Com. Incert. 39, neque quantum facinus feceris. fraudo : Asin. 286, ne quam fraudem fraussus sit. incipio : And. 709, narrationis incipit mini initium. iudico : Enn. Trag. 55 (Sc 70 V), iudicavit inclutum iudicium. loquor : Trin. 380, multa ego possum docta dicta loqui ; Men. 779, loquere paucis, — non longos logos ! Cato, fr. (Jord), p. 73, 1 5, seditiosa verba loqui ; Enn. Ann. 250 (V). ludo : Eun. 586, consimilem luserat ludum. machinor : Bacch. 232, hodie aliquam machinabor machinam. meto : Epid. 718, pro benefactis quom mali messem metas ; Trin. 32, eorum licet iam metere messem maxumam. This expression is not necessarily to be taken as a cognate accusative; possibly the sense was simply : ' reap a crop ' ; cf. Muller, Akkusativ, p. 16. milito : Pers. 232, confidentia ilia militia militatur. moveo : Men. 888, move formicinum gradum ! noceo : Leg. XII Tab. xii, si servos furtum faxit noxiamve no(x)it ; Fetial formula, Livy, ix, 10, 9, atque ob earn rem noxam nocuerunt. nomino : Asin. 780, nomen nomiuet ! Phor. 739, meum nomen nominat; Trag. Incert. 97. nuntio : Stich. 392, ut nuntiarem nuntium exoptabilem ; cf. 275. occipio : Stich. 75, principium quo pacto cum illis occipiam. opsono : Stich. 440, opsonabo opsonium ; Bacch. 96. prandeo : Poen. 759, calidum prandisti prandium. precor : Cato, Agr. 139, te bonas preces precor ; cf. Umbrian teio subocau suboco, ' te invocationes invoco.' probito (?) : Pacuv. 341, illinc si usquam probitam gradum (provideam codd). pugno : Pseud. 524, prius quam istam pugnam pugnabo ; Lucil. 1323 (Mx), magnam pugnavimus pugnam ; Amph. 253, haec pugnata pugnast a mane ad vesperum. regredior : Enn. Trag. 5 (Sc 13 V), quo nunc gradum regredere conare ? Enn. Inc. 52 (V), regredi gressum. Accusative of Inner Object. 199 salto: Scip. Min., p. 192 (Meyer), quam saltationem servolus sal- tare non posset ; Pers. 824, neque quin saltern staticulum. servio : Aul. 592, qui amanti ero servitutem servit ; Capt. 334, privatam servitutem servit ? 391 ; 544 ; Cure. 40, quia scelestam servitutem serviuut ; M. G-. 95 ; 482 ; 745, serviendae servituti servos instruxi; Pers. 7; 34a, an sempiternam servitutem serviat; Eud. 747 ; Trin. 302, tuis servivi servitutem imperiis ; 304 ; Lex Cincia, Bruns 7 , p. 47, No. 5, pro servis servitutem servierunt. somnio : M. G. 400, somnium quam simile somniavit ! Eud. 596, mirum somniavi somnium. specio: Bacch. 399, specimen specitur, certamen cernitur; so Cas. 516. spero : Merc. 843, spem speratam quom optulisti. turbo : Bacch. 1076, quas turbas turbet. usurpo : Pseud. 135, quibus usura non potest usurpari. vivo : Epid. 387, vitam ut vixissent ; Merc. 473 ; M. G-. 628, tamne tibi diu videor vitam vivere ? 726, uno exemplo ne omnes vitam viverent ; Pers. 346 ; 494 ; Ad. 859, vitam duram quam vixi ; Turp. 143, fortunatam vitam vixit ; Poen. 1187, per quern vivimus vitalem aevom; Enn. Trag. 190 (Sc 241 V), vitam vivitur (uncertain). vomo : Eud. 511, pulmoneum velim vomitum vomas. voveo: Amph. 947, quae apud legionem vota vovi; Cato, Agr. 83, hoc votum licebit vovere. 3. Accusative of Inner Object with Neutee Adjectives. 1 aio : And. 353, ait tibi uxorem dare, item multa alia. audio : Cato, Agr. 157, 16, cito te intelleges plus audire. calleo: Most. 279, cuncta callet; Afran. 124, quamquam istaec malitiosa non tarn calleo. clamo : M. G. 823, eo magnum clamat. confido: Lucil. 1010 (Mx), neminis ingenio tantum confidere oportet; Stat. 246, confide omnia. credo : Amph. 437, plus credet mihi ; Capt. 346, neque quoi plus credat potes mittere ; et pass. 1 It is often extremely difficult to determine whether we have an accusative or a fully developed adverb. 200 The Accusative. dico (frequent) : Amph. 345, ut verum dieas (sc. me) dicere ; 435, falsum dicere ; so 755 ; Men. 656 ; Rud. 1135 ; Poen. 456, non bona dixit ; Pers. 543, aequa dicis ; Asin. 203, non amplius dico. doceo: Eun. 116, coepit omnia docere. ementior : Amph. 411, omnia ementitus. exclamo: Most. 488, atque ille exclamat derepente maxumum. fabulor: Epid. 645, ut falsa fabuler; Trin. 711, ibi plura fabula- bimur ; Poen. 718, ibi alia fabulabimur. facio : Amph. 43, quae bona vobis fecissent ; so 49 ; Cas. 468 ; Pers. 263 ; 734. hisco ( = dicere) : Ace. 157, vereor plus hiscere. impero: Amph. 173, aequom anne iniquom imperet cogitabit; Men. 862, multa mi imperas. increpo : Eud. 69, increpui hibernum. iubeo : Phor. 683, tantum iussus sum. laboro : Enn. Ann. 406 (V), totum sudor habet corpus, multumque laborat. lacrumo : Enn. Ann. 49 (V), quamquam multa manus ad caeli caerula templa tendebam lacrumans. loquor : Amph. 591, vera loquitur ; so Pers. 645 ; Epid. 665, nimis longum loquor; Capt. 960; Merc. 608, odiosast oratio, quom rem agas longinquom (longinquam B) loqui; Most. 13, nee veri simile loquere nee verum. lucto : Vid. fr. ix, plurumum luctavimus. memoro : Capt. 981, falsa memorat. minitor: Enn. Ann. 621 (V) multa minitatur nmris. moneo : Pacuv. 112, di monerint meliora ; so Lucil. 653 (Mx). noceo : Pseud. 137, tibi plus noceas. obsequor : Ad. 990, quia non iusta iniusta prorsus omnia obsequor. obsum : Ace. 310, at contra quantum obfueris, considera. oro (very frequent) : Capt. 333, optumum et aequissumum oras ; so Men. 1147 ; Stich. 728 ; Rud. 184, bonum aequoinque oras. pecco : Rud. 1150, si tantillum peccassis ; Ad. 124, te plura pec- care ostendam ; Trag. Incert. 45, non multa peccas. percontor: Men. 922, percontabor alia; Trin. 1077, cetera intus percontabor. pluo : Men. 63, multum pluerat. Accusative of Inner Object. 201 possum: Cas. 282, quoius potestas plus potest; so Stich. 69; H. T. 27 ; Enn. Ann. 222 (V), quantumque potesset in armis ; H. T. 13, tantum poterit; Lucil. 218 (Mx), non omnia possumus omnes; Metell. Numid. (ap. Gell. N. A. i. 6), di immortales plurumum pos- sunt; True. 755. postulo : Triii. 97, aequom postulas ; so Stich. 423 ; And. 901 ; Phor. 411, num iniquom postulo? praedico : Rud. 341, vera praedicas. prosum: Capt. 371, tibi prodes plurumum; 'so Men. 358; Hec. 876, quantum hodie profueris mihi. quaeso : Capt. 747, at unum hoc quaeso. respondeo : Merc. 629, ut par pari respondeas. salveo : Rud. 416, et tu multum salveto ! so Trin. 1180 ; Hec. 82 ; Trin. 435, erum et servom plurumum Philto iubet salvere. sapio (frequent) : Epid. 258, plus sapere ; so 262 ; M. G. 587 ; Most. 1103 ; H. T. 507, quanto plus sapit ! Pacuv. 84 ; Cato, Agr. 5, 2 ; Most. 170, sapit multum ; so Pers. 108 ; Poen. 1019, nisi tu aliud sapis ; Stich. 360, hie homo nimium sapit. suadeo : Capt. 328, multa multis suasit perperam. tinnio : Pseud. 889, nimium iam tinnis. ululo : Enn. Ann. 342 (V), ululatque ibi acuta et (acute Vahlen). Probenius, Syntax des Ennius, p. 26, rightly defends the tradition. valeo : Amph. 390, plus vales ; so 396 ; Stich. 311 ; True. 812 ; 813 ; Amph. 1103, multum valet ; so Naev. Com. 55 ; Phor. 987, quantum valet. vaticinor : Pseud. 363, vetera vaticinamini. video : Cato, Agr. 157, 10, plus videbunt. 4. Accusative of Innek Object with Neuter Pronouns. 1 accredo : Asin. 627, quisnam istuc accredat tibi ? adiuvo : Poen. 882, si quid tu adiuvas ; And. 522, id spero adiutu- ros deos ; Enn. Ann. 335 (V), o Tite, si quid ego adiuero. adlego : Stich. 681, id adlegavit (adlegavi codd). adsentio : Amph. 824, adsunt testes qui illud adsentiant. 1 Here again it is often difficult to determine whether we have an accusative use or a fully developed advert), e.g. Hec. 349, nam si remittent quidpiam dolores. 202 The Accusative. adsentor: Eun. 252, imperavi mihi omnia adsentari. adsimulo : Men. 146, ecquid adsimulo similiter ? And. 500, intel- lexti hoc adsimulari. advenio : Epid. 456, advorte ut quod ego ad te advenio intellegas. alacer sum : Eun. 304, quidve es alacris ? blatero : Afran. 13, quid prodest istuc te blaterare ? 194, ne quid blateres. blattio : Epid. 334, aliquid blattis. canto : Bacch. 985, ne idem cantent. clamo : Ad. 789, quid clamem aut querar ? cogito : H. T. 128, haec coepi cogitare. comminiscor : Trin. 516, plane periimus, nisi quid comminiscor; 1147, hoc commentus est; M. G. 232, auden participare me quod commentu's ? et pass. concerto : Ad. 210, te audio nescio quid concertasse. confido : Capt. 536, quid rebus confidam meis ? confiteor : Capt. 296, haec eadem confiteri. consulo (8) : Bacch. 40, quid in consilio consuluistis ? Most. 1102, consulere quiddam est quod tecum volo; Trin. 395, qui nihil aliud nisi quod sibi placet consulit ; H. T. 437, istuc pessume consulis ; Phor. 734, ut id consulerem. credo (frequent) : Amph. 773, credis id ? so Bacch. 697 ; Poen. 896; Capt. 556, quid ego credam huic? so 156; Eun. 705; Phor. 996 ; Poen. 1264, vix hoe videmur credere ; Trin. 115 ; And. 497, credon tibi hoc ? 524, ut haec crederem ! Asin. 837, credam istuc ; so Cure. 641 ; Merc. 903 ; Amph. 271, si quicquamst quod credam ; so Merc. 628 ; True. 901, manus votat quicquam credere. crucior : M. G. 1321, istuc crucior, a viro me tali abalieuarier ; Stich. 11, hoc crucior ; Trin. 1170, id crucior. deficio : Phor. 230, si quid deficias. delinquo : Men. 625, non edepol deliqui quicquam ; 780, nusquam equidem quicquam deliqui ; 799, si ille quid deliquerit : so Cato, Agr. 5, 1. dico (frequent) : Capt. 853, mean causa hoc censes dicere ? Merc. 70 ; Merc. 763, illud numquam dixi. dissuadeo : Cist. 220, quod dissuasit ; Trin. 670, quod dissuadetur, placet. Accusative of Inner Object. 203 erro: Epid. 577, scio quid erres; Most. 187, si quid erro; And. 498, teneo quid erret. excrucior : Epid. 192, id ego excrucior. excuso : Aul. 747, si istuc ius est ut tu istuc excusare possies. exoro: Bacch. 1170, sine me hoc exorare; And. 592, idque vix exoro. exprobro : Most. 301, egone id exprobrem ! exquiro : Amph. 342, quid id exquiris ? Pers. 606, exquire quidvis ! facio (extremely frequent) : Amph. 815, quid ego feci ? fallo: Amph. 933, id si fallo; so Aul. 776. fateor : Capt. 317, faterin eadem quae hie fassust mihi ? f erio : Bacch. 1172, ne quid mihi doleat quod ferias (' the blow you strike ')• f estino : Trin. 615, quid illic f estinet sentio ; Eun. 650, quid f esti- nas ? gannio : Ad. 556, quid ille gannit ? gaudeo : expressions like Amph. 1100, istuc gaudeo, are best taken as Accusative of the Thing Affected. morem gero : Most. 578, quid tibi ego morem vis geram ? gestio : Eun. 554, rogitando quid gestiam. ignosco : Poen. 141, ignoscere id mi ; Cato, fr. (Jord), 25, 8, nemo quisquam quicquam mihi ignoturus est. impero : Amph. 586, quod imperavit ; so Men. 991 ; True. 584 ; Hec. 244 ; Trin. 276, impera quidvis ; Eun. 213, num quid aliud imperas ? 594, expectans si quid mi imperent. insanio : And. 535, id viso tun an illi insaniant. insimulo : Pers. 129, quod tu insimulas. interminor: Eun. 830, istucine interminata sum tibi ? intersum : Ad. 76, hoc pater ac dominus interest ; Lucil. 338 (Mx), quidve hoc intersiet illud. invideo : Most. 51, invidere mihi hoc videre. irascor : Pseud. 1329, numquid iratus es ? Cato, fr. (Jord), 25, 5, idne irascimini, si quis superbior est quam vos? iubeo (frequent) : Capt. 343, quae iusseris. iuror : Rud. 1398, quod sum iuratus. laetus sum : Eun. 555, quid gestiam, aut quid laetus sim ; 1034, quid hie laetus est ? 204 The Accusative. litigo : Cas. 251, relinque aliquantum orationis eras quod mecum litiges ! loquor : Amph. 449, quod loquitur ; Eun. 298, nescio quid loqui- tur ; H. T. 264. ludo : Memmius (Meyer), p. 279, quae domi luserat. maestus, miser, sum : Eud. 397, id misera maestast sibi eorum evenisse inopiam. mando: Bacch. 1084, quod mandavi; so Pers. 310; Poen. 80, si quid mandare voltis ; Epid. 130. mentior : M. G. 35, quidquid mentibitur ; 254, quae mentibitur ; Poen. 374, si quid antea mentitust; And. 863, quicquam invenies me mentitum; True. 105. minitor : Men. 994, cave quisquam quod illic minitetur flocci fece- rit ; Eud. 792, facito istuc quod minitare. minor : Cas. 676, num. quid mini minatur ; Eun. 1020, quod minare. missiculo litteras : Epid. 131, empta ancilla, quod tute ad me lit- teras missiculabas. moneo : Ad. 856, quin res, aetas aliquid moneat. mordeo : Poen. 1073, signum esse oportet in manu quod memordit simia. muto : And. 949, de uxore nil mutat Cbremes ? Eud. 865, num- quid muto ? muttio : Lucil. 652 (Mx), neu muttires quicquam. nequeo : Ad. 76, hoc qui nequit. noceo: Asin. 112, nequid nocere possit; so Pseud. 478; Eud. 605. nuntio : Amph. 195, ut haec nuntiem ; Capt. 360 ; 384. nuto, nicto : Men. 613, non quicquam nuto neque nicto tibi. obgannio : Phor. 1030, habet ei quod obganniat. obiurigo : Merc. 46, obiurigare pater haec. obsequor : Asin. 76, id ego percupio obsequi gnato. obtempero : Hec. 512, neque hie mi quicquam obtemperant. occupatus sum : Most. 1008, nisi quid magis occupatus es. occurro : Most. 539, manufesta res est, nisi quid occurro. pleo : Men. 166, quid olet ? 170, quid olet ? : : furtum, scortum, prandium ; Most. 278 ; quid olant nescias. oro : Capt. 337, id oro ; so 338 ; et pass. Accusative of Inner Object. 205 opus est : Phor. 563, num quid est quod opera mea vobis opus sit ? so And. 738. paciscor : Bacch. 870, em illoc pacisoe ; pacisce quid vis. parco : Men. 848, me votas in huius ore quicquam parcere ; Pseud. 79, id quidem ne parsis. pavito : Hec. 320, uxorem pavitare aescio quid dixerunt. pecco (frequent) : Aul. 792, si quid peccavi ; so Bacch. 1037 ; Epid. 593; 729; M. G. 904; Pseud. 495; Bud. 1348; True. 899; Ad. 115; Pseud. 368, num peccavi quippiam ? Trin. 588, quod peccarim ; so True. 786 ; Enn. Trag. 194 (Sc 225 V) ; H. T. 974; 1008 ; Hec. 557, quae me peccasse ais. percontor : Amph. 710, istuc ex me percontarier ; Trin. 881, si unum quicquid percontabere ; Hec. 104, hoc percontarier desiste ! Ill, quae percontor. percrucior : Bacch. 1099, hoe est demum quod percrucior. possum (frequent) : Amph. 231, id quod potest et valet ; so M. G. 1160, impetrabis, quod ego potero; H. T. 416; 1038; Eun. 214; Phor. 478; 1050; Hec. 447; Ad. 427, moneo quae possum; 511; Juventius 1; Stich. 410, quid potest pecunia; so And. 333; H. T. 47; Ad. 877, experiamur ecquid possiem ; Hec. 766 ; Phor. 208, quom hoc non possum, illud minus possem. postulo : Capt. 941, id quod postulas ; Most. 1008, ne istuc quidem postulo. praecipio : Capt. 393, istuc ne praecipias ; Pers. 379, tibi quae praecepi ; so Trin. 295 ; Ad. 434. praesto : Eun. 232, homini homo quid praestat ! praevortor : Capt. 1026, certumst principio id praevortier ; Pseud. 602, hoc praevortar. prodeo : Eun. 1005, id prodeo, ut — . propero : Bud. 1370, quid properabo ? : : reddere argentum ; Most. 878. prospicio: H. T. 391, nisi si prospectum interea aliquid est; so Ad. 689. prosum : Bud. 689, quid istaec ara prodesse nobis potest ? Trin. 35, quam id quod prosint pluribus ; Enn. Ann. 429 (V), spero si speres quicquam prodesse potis sunt. proviso : Eun. 394, hoc proviso ut deducam. 206 The Accusative. pudeo : Bacch. 4.83, neque pudere quicquam. quaero : Capt. 174, quid tu id quaeris ? queo : Ad. 423, quod queo conservis praecipio. queror : Ad. 789, quid clamem aut querar ? ratiocinor : Stieh. 75, id ratiocinor. remitto : Hec. 349, si remittent quippiam dolores. respicio : And. 642, nisi quid di respiciunt. respondeo : Merc. 214, hoc responde ; so Poen. 252 ; Trin. 1074 ; And. 849 ; Phor. 255. revortor : Amph. 909, id hue revorti. rogo: Capt. 937, quicquid roges; Merc. 214, hoc quod rogo. : : quid rogas ? saevio : Epid. 658, si quid saevibit senex. sapio : Pseud. 737, ecquid sapit ? M. G. 336, neque te quicquam sapere. scateo: Pers. 177, id tuos scatet animus. scitor : Capt. 263, quae scitari volo. sentio : Capt. 329, ut ea quae sentio scias. soleo: Men. 752, ecastor pariter hoc atque alias res soles; Pers. 199, istuc marinus passer solet. somnio : Merc. 950, quae mi somnias ? M. G. 381, somnium quod somniavi : : quid somniavisti ? so Most. 757 ; Rud. 773 ; And. 971. sono : Enn. Trag. 69 (Sc 106 V), neque quicquam sincere sonunt. spondeo : Trin. 1163, et ego spondeo hoc. stomachor : Eun. 323, id stomachabar. strido : Pacuv. 132, quidnam autem hoc soniti est, quod stridunt f oris ? studeo : Enn. Trag. 184 (Sc 237 V), id studet ; so H. T. 382 ; Trabea, 2, quid studeam ? Hec. 199, utin omnes mulieres eadem studeant. suadeo : Capt. 237, quod tibi suadeam ; so Cist. 219 ; Pers. 814 ; Trin. 670 ; Hec. 660 ; Most. 215, id mihi ne suadeas ! so Phor. 157. subvenio : Pseud. 1146, nisi quid leno subvenit tibi ; Stich. 399, neque hie qui venit quicquam subvenit. suscenseo (frequent) : Capt. 680, id nunc suscenses mihi ? so Pers. 431; And. 376; Phor. 259; Most. 1163, neque quicquam suscenseo; And. 448, est quod suscenset tibi ; so Phor. 263 ; 361. Accusative of Inner Object. 207 titubo: M. G. 946, ne quid titubetur; Men. 142. tristis: H. T. 620, nescio quid tristis est; Eun. 304, quid tu es tristis ? quidve es alacris ; so Phor. 57 ; Ad. 79, nescio quid tristem video ; 82, quid tristis es ? so 83 ; 768. triumpho : Eun. 393, id vero serio triumphat. tumultuor : Hec. 336, nescio quid audio hie tumultuari. turbo : Bacch. 1091, tam magis uror quae (quern codd) meus filius turbavit; Most. 1031, numquid Tranio turbavit? Eun. 649, nescio- quid turbatumst ; Capt. 127. uro : Poen. 770, id nunc his cerebrum uritur ; Titin. 103, nunc hoc uror. valeo : Eun. 881, ut quid amor valeat nesciam ; so Lucil. 338. velitor: Men. 778, nescioquid vos velitati estis inter vos. venio (frequent) : Amph. 130, haud quisquam quaeret quid vene- rim; so 346; 377; Asin. 392; Cas. 106, ego hue quod veni in urbem si impetravero; Cure. 456; Men. 677; M. G. 1158, id nos ad te venimus; Poen. 951; Stich. 127; H. T. 3, deinde quod veni eloquar. video ('see to'): Merc. 450, aliqnid videro. viso : Eun. 545, idque adeo visam. For the accusative of neuter pronouns in connection with an accusative of the person affected, see p. 247 ft 5. Accusative of Inneb Object with nil and parum. auxilior : Ad. 273, tibi nil possent auxiliarier. credo : Stat. 25, nil Spei ego credo ; Ace. 169, nil credo auguribus. mentior : Eun. 703, et nil mentitam tibi. miror : Hec. 732, credo te non nil mirari. muttio : And. 505, nil iam muttire audeo. obsuin : And. 160, quom nil obsint doli. oleo : Most. 273, ubi nil olet. parco: H. T. 43, nil parcunt seni; so Ad. 562. pecco: Stat. 161, nil peccat de savio. possum : Eun. 665, amatores audieram esse eos maxumos sed nil potesse. promoveo: And. 640, nil promoveris; so Eun. 913; Hec. 703, quando promoveo parum. 208 The Accusative. respondeo : M. G. 423, nihil respondet ; so Poen. 259 ; Eun. 152. sapio : Bacch. 820, iam nil sapit. suscenseo : H. T. 976, nil suscenseo tibi. timeo : Eun. 615, non nil timeo ne, etc. ACCUSATIVE OF THE PERSON OR THING AFFECTED. It is obviously out of the question to give all transitive verbs that take an Accusative of the Person or Thing Affected in Early Latin. Most of these verbs show no differences from the ordinary classical usage. It will therefore be sufficient to give (in alphabetical order) a list of those verbs which either show deviation from customary standards of usage, or exhibit other noteworthy peculiarities. abhorreo : Titin. 39, hanc domum (hanc domo <£) abhorreo. abstineo (frequent) : Amph. 903, ut abstineas manum ; so Cas. 229; Most. 292; H. T. 565; Men. 983, culpam abstineam; M. G. 1309, si abstinuissem amorem ; Most. 897, abstine iam sermonem de istis rebus ; Aul. 344, quod te scio facile abstinere posse si nihil ob- viamst ; Cato, fr. (Jord), 43, 6, in industria omnem adulescentiam ab- stinui ; H. T. 372, in versa verba abstine ! Turp. 163, ut ille hac sese abstineret. absto : Trin. 263, Amor ignorandust, procul adhibendust atque abstandust. abutor : l Asin. 196, ubi illaec quae dedi ante ? : : abusa ; Bacch. 360, nosque aurum abusos ; Pers. 262, hoc argentum alibi abutar ; Poen. 1199, iam diu sapientiam tuam abusast; Trin. 682, me qui abusus sum tantam rem patriam ; Cato, Agr. 76, 4, donee omne caseum cum melle abusus eris ; And. 5, in prologis scribundis operam abuti- tur ; Phor. 413, item ut meretricem ubi abusus sis. In Early Latin abutor nowhere appears construed with the ablative. accuro (frequent) : Bacch. 1152, meum pensum ego lepide accu- rabo ; Epid. 565, ille earn rem sobrie accuravit. addecet (frequent) : Merc. 415, ut matrem addecet familias ; Most. 902 ; Poen. 328. .adiuto: Hec. 359, eis onera adiuta. 1 See Langen, Archiv fur lat. Lexikogr. iii, p. 332. Accusative of Person or Thing Affected. 209 adiuvo : M. G. 871, di hanc rem adiuvant. Enn. Sat. 30 (V) has fac amicos eas et roges . . . messim hauc nobis adiuvent. The pas- sage is preserved to us in Gellius, ii, 29, 7, but it is difficult to say whether it represents Ennius's own diction or Gellius's paraphrase {despite Landgraf, Archiv fur Lat. Lexikogr. x, p. 394, and Koterba, De sermone Pacuviano et Acciano, p. 164, both of which scholars con- fidently attribute the passage to Ennius). adulo: Ace. 390 1 , sublime avolans pinnata cauda nostrum adulat sanguinem ; Cass. Hemina, p. 74, 13 (Peter), adulati erant ab amicis. aemulor: And. 20, quorum aemulari exoptat neclegentiam. For aemulor with the dative, see p. 118. aequipero : Trin. 1125, hominem quoi fides aequiperet tuam (suom codd). For aequipero with the dative, see p. 118. ausculto : Merc. 477, omnia istaec auscultavi ; 568 ; Bacch. 273, ausculta pugnam quam voluit dare ; Pseud. 427 ; Aul. 496, ego hunc ausculto lubens ; Poen. 841. In the sense, ' give heed to,' ' obey,' -ausculto takes the dative ; see p. 118. aversor : Enn. Ann. 464 (V), avorsabuntur semper vos vostraque Tolta. calleo : Ad. 533, illius sensum pulchre calleo ; Afran. 3, me om- nem melius rem callere (calli rem codd) quam volo; 124. careo : Cure. 136, id quod amo careo ; cf. Poen. 820 ; Eun. 223, non ego illam caream; Turp. 32, meos parentes careo. For careo with the ablative, see p. 281. celo (' conceal from,' of persons) : Aul. 113, celo sedulo omnes ne sciant ; M. G. 1015, infidos celas ; True. 60, quos quom celamus, si faximus conscios ; 89 ; And. 585, vos celavi quod nunc dicam. For nunc ad amicam decumo mense post Athenas Atticas viso; Naev- Trag. 14, Spartam referat nuntium; Pacuv. 122, Delphos venuin pecus egi, inde (peeu secunde codd) ; 249, Spartam reportare instat ; Cato, fr. (Jord), 8, 7, oratores misit Romam ; so 21, 2 ; 39, 7, quom Romam veniebant ; 44, 3, de ea re oratores Romam profectos ; And. 907, quid tu Athenas insolens (sc. venis) ? Hee. 86, Corinthum hinc sum profecta; Ad. 655, Miletum usque, obsecro (avexit) ? Com. Incert. 2, Megaram advenit; ubi advenit Megaram; Lucil. 124 (Mx), ad portam mille a portast, sex inde Salernum ; 425, inde venit Romam ; 464, Ecbatanam, Babylonem ibo ; CIL, i, 196, 5, uti ad praetorem urbanum Romam venirent ; so 199, 4 ; 199, 25, vectigal Genuam dent ; so 27 ; 35 ; 540, Genua Cremonam XXVIII (on a milestone) ; 541, Romam redieit ; 551, hincine sunt Noueeriam millia L, Capuam XXCIII, Mnranum LXXIII, Regium CCCXXXVIII, Cosentiam CXXIII, Valentiam CLXXX ; ibid, suma af Capua Regium meilia CCCXXI; 559, Pisas XXXII; C. Gracchus, p. 232 (Meyer), quom Romam profectus sum ; 236, Teanum Sidicinum consul venit. With prepositions: Bacch. 171, postquam hinc in Ephesum abii conspicio lubens; 249, quid hoc, qua causa eum (hinc) in Ephesum miseram ? 354, senex in Ephesum ibit aurum arcessere ; 388, nam ut in Ephesum hinc abii ; 591, vel ut hinc in Elatiam hodie eat secum simul ; 776, quam mox navigo in Ephesum ? Cure. 562, quom advenis in Epidaurum; Men. 49, nunc in Epidamnum pedibus redeundumst mihi ; 70, hodie in Epidamnum venit ; M. G. 113, eamque hue invitam mulierein in Ephesum advehit; 384, venisse Athenis in Ephesum cum suo amatore quodam ; Poen. 94, hue commigravit in Calydonem hau diu ; Bacch. 235, ibo in Piraeum ; so Most. 66 ; Stat. 258 ; Pseud. 1098, qui illam quidem iam in Sicyonem ex urbe abduxit modo ; Trin. 112, quoniam hinc iturust ipsus in Seleueiam ; Tab- Triumph. (Baehrens, p. 55 ; Liv. xli, 28, 8), in urbem Romam rediit ; Enn. Ann. 297 (V), ob (' ob ' pro ' ad,' Paulus) Romam noctu legiones ducere coepit; this may merely mean ' Romewards,' and probably does have that force ; Trag. Incert. 86, ad Troiam misi ; Poen. 87, in Anactorium devehit. 238 The Accusative. In some cases the preposition might be omitted without affecting the metre, but I quite agree with Heckmann, op. cit. p. 355, that no explanation can be given of the presence of the preposition in the text except on the assumption that it stood there originally. In a few instances it seems to serve the purposes of perspicuity, but on the whole no such purpose is discernible, and it seems best to rec- ognize a wavering usage as characteristic of the early language. 4) Names of rivers, mountains, promontories, etc. : Pacuv. 252, inde Aetnam montem advenio; Phor. 837, ego me ire senibus Sunium dicam ; Lucil. 127 (Mx), hinc media remis Palinurum pervenio nox ; Cas. 448, certumst hunc Acheruntem praemittam prius ; Most. 499, nam me Acheruntem recipere Orcus noluit ; 509, vivom me accersunt Acheruntem (ad cheruntem CD ; ad Acheruntem BD 2 ) mortui ; Poen. 831, quodvis genus ibi hominum videas, quasi Acheruntem veneris ; Enn. Trag. 202 (Sc 245 V) Acherontem obibo (adibo codd; ob-Aldina). With the preposition : Poen. 71, ipse abiit ad Acheruntem sine viatico. The examples of accolo with names of rivers, cited by Heckmann (Naev. Trag. 62, vos qui adcolitis Histrum fluvium ; Ace. 509, omnes qui arcem (arcana codd) Alpheumque accolunt) are not cases in point ; accolo is transitive, like incolo. Trin. 494, censetur censu ad Acheruntem mortuos, cited by Heckmann, p. 364, is not terminal, but means 'in Hades.' In general the preposition is regularly employed with names of rivers, mountains, and promontories. Examples are so numerous that enumeration is unnecessary. For the supine in -urn, which was also originally a terminal accusative, see Vol. i, p. 453. TWO ACCUSATIVES, — DIRECT OBJECT AND PREDICATE ACCUSATIVE. This construction occurs with the greatest frequency in Early Latin, being employed with a large variety of verbs, viz.: abduco : Cas. 109, quando earn uxorem abduxero ; Eun. 407, me convivam solum abducebat. addo (only with custodem): Aul. 556, quem custodem addidit; so Capt. 708 ; M. G. 146 ; 305 ; 550. Two Accusatives: Direct Object and Predicate. 239 ■ adduco : Men. 798, non mihi te advocatum adduxi ; Bud. 501 ; Amph. 919. adopto : Cist. 744, sociam te mihi adopto ; Men. 60, adoptat ilium puerum sibi filium ; so Poen. 1059. With pro and abl. : Poen. 76, eum adoptat sibi pro filio ; 119. adorior : And. 479, me si imparatum adortus esset. ago : Ad. 12, earn acturi sumus novam. amitto: Amph. 1017, quaestionem inquisitam amittere; Men. 1055, me amisisti liberum ; M. G. 1413 ; Most. 432, quom med amisisti vix vivom ; so Bud. 591 ; Hec. 251, ut veni, (me) incertum amisti. appello (frequent) : Capt. 546, qui istum appelles Tyndarum ; so 559 ; 565 ; Epid. 588 ; Hec. 652, qui te appellaret patrem ; Lucil. 730 (Mx), non dominam ego appellem meam ; Turp. 120. arbitror (frequent) : 1) 2d ace. a substantive : Aul. 252, me arbi- trari hominem idoneum ; Bacch. 845, non me arbitrator militem sed mulierem ; M. G. 1374 ; Stich. 297, neque id viri offiemm arbitror 2) 2d ace. an adjective: Amph. 552, scelestissimum te arbitror Bacch. 570; Merc. 901, aedis probas, pulchre aedificatas arbitro 1019; Pseud. 1014, te si arbitrarem dignum ; so Trin. 505; Ad. 919 Metellus Numidicus p. 274 (Meyer), eum indignissumum arbitror. arripio : Ad. 316, (eum) sublimen medium arriperem. aspicio : Cas. 562, quom (eum) aspicias tristem. assimulo : Capt. 654, illic servom se adsimulabat ; M. G. 908, atque huius uxorem te volo (ted) assimulare; True. 500, opust aegram ut te adsimules ; H. T. 888, quod se assimulat laetum ; Phor. 128. audio : Capt. 619, audibis vera quae nunc falsa opinare. auf ero : Aul. 433, mea auf eram salva ; so 614 ; Cure. 619 ; And. 610. capio: Stich. 421, hunc diem volo me eleutheria capere, ' take this as a day of freedom ' ; And. 695, non si capiundos sciam esse inimicos omnis homines ; H. T. 500, me cepere arbitrum ; Eun. 887 ; Ace. 213 ; Cato, fr. (Jord), 27, 6 ; only with a substantive as second ace. cedo : Ad. 123, cedo quemvis arbitrum. censeo: Cas. 562, quom (eum) aspicias tristem, frugi censeas; Cist. 558, ilia tibi nutrix est, ne matrem censeas ; Most. 624, ne id multum censeas ; Afran. 97, quid me censes ? 240 The Accusative. cieo : Enn. Trag. 43 (So 58 V), Apollo (me) dementem invitam ciet. clamito : And. 814, clamitent me sycophantam. cogito : Aul. 591, ita dormitet servom sese ut cogitet. commemoro : Trin. 825, te omnes saevom severurnque com- memorant. commuto: M. G. 327, nisi oculos orationemque aliam commutas. comprimo : Cist. 178, eandem quam olim virginem compresserat. concinno : Capt. 501, me insanum verbis concinnat suis ; Capt. 818, qui concinnat orbas ovis ; Stich. 286 ; Trin. 684 ; Plaut. fr. 11. condo : Cato, Agr. 5, 8, earn condito non peraridam ; ibid, ea arida condito; so 151, 2. constringo : And. 865, quadrupedem (sc. eum) constringito ! credo : Asin. 842, me tristem credas ; Epid. 597, qua re filiam credidisti nostram ? Most. 198 ; And. 706, ne vocivom me credas ; Eun. 428 ; 1011 ; Men. Arg. 8, Menaechmum civem credunt advenam. decerno : Hec. 212, qui ilium decrerunt dignum. deporto : Tab. Triumph, p. 55 (Baehrens), 7, exercitum salvomque atque incolumem deportavit. deputo : Trin. 748, si hoc utibile magis deputas ; Amph. 158 ; Stat. 28, hoc deputo miserrumum. dico (frequent) : 1) the 2d ace. is a substantive : Asin. 666, die me passerculum; 693; Eud. 790, numquam quisquam me lenonem dix- erit ; And. 892, qui illam civem dicant ; Phor. 127 ; 2) the 2d ace. is an adjective : Cas. 686, omnia falsa dixi ; Merc. 206, istuc verbum dixisti verissumum ; 996, memorem (sc. me) dices benefici : M. G. 87 ; H. T. 297, quam dicit sordidatam et horridam ; 748 ; 3) passive con- struction : True. 457, mater dicta quod sum ; Eun. 146, soror est dicta ; 157 ; Lucil. 238 (Mx), sororem lanificam dici ubi audit. diffindo : Cato, Agr. 160, mediam (sc. earn) diffinde. dimitto : Enn. Trag. 351 (Sc 141 V), quos ego ope mea ex incertis certos compotesque consili dimitto. do (frequent) : 1) the 2d ace. is a substantive : Aul. 793, ut earn uxorem mihi des ; so Cas. 677 ; Cato, Agr. 143 ; et pass. ; Most. 129, adminiclum is danunt aliquem cognatum ; Trin. 107, rem tibi auc- tdrem dabo ; And. 295, te isti virum do ; H. T. 12, me actorem dedit ; 2) the 2d ace. is an adjective : Asin. 849, te hilarum das ; Capt. 19, Two Accusatives: Direct Object arid, Predicate. 241 dedit eum peculiarem ; so Merc. 524 ; Epid. 99, aliis solebas dare ■consilia mutua ; so Trin. 761 ; et pass. ; Epid. 341, mihi hunc diem dedistis luculentum ; Phor. 625 (do, 'put'), ut praecipitem hane daret ; so Ad. 318 ; 3) passive construction : Phor. 560, opus est mihi Phormionem adiutorein dari. duco (frequent) : in two meanings, ' lead,' and ' consider ' : 1) the 2d ace. is a substantive ; Amph. 930, comitem mihi Pudicitiam du- xero ; Cas. 107, uxorem istam ducam ; so 322 ; And. 372 ; and often ; Poen. 526, pridie nos te advocatos duxisse oportuit ; similarly 531 ; 546 ; Capt. 151, malum quom amici tuom ducis malum ; Hec. 555, non eum hominem ducerem ; Ad. 18, earn laudem hie ducit maxu- mam ; 2) the 2d ace. is an adjective : Merc. 322, ne deteriorem (sc. me) dueas ! 3) with pro and abl. : Stich. 571, sese ducit pro adules- centulo. edo : Cato, Agr. 156, 1, earn esto coctam vel crudam ; crudam si edes. effero : C. Gracchus, p. 232 (Meyer), zonas quas plenas extuli, eas inanes rettuli. efficio : Trin. 669, mores hominum moros ecficit. eloquor : Pers. 616, ut (ea) vera eloquar ; Stich. 346, ut istuc verum te elocutum esse arbitrer. emo : Men. 444, dicto me emit audientem, haud imperatorem ; Pers. 35. exhibeo : Asin. 457, rem salvam exhibebo. existimo: Cato, Agr. Prooem. 1, quanto peiorem civem existi ma- Tint faeneratorem ; 3, mercatorem autem strenuom et studiosum existimo ; C. Gracch. p. 232 (Meyer). experior : Pseud. 176, et quam venalem hodie experiar. expeto : Cas. 80, quam uxorem expetunt. expromo : M. G. 208, incoctum non expromet. exspecto : Most. 188, tu erras quae ilium exspectes unum. fabulor: Kud. 526, omnia corusca fabulor. facio (very frequent) : 1) the 2d ace. is a substantive : Amph. 123, vorsipellem se facit; 571, ludos facis me; so Aul. 253; Capt. 579; Epid. 706 ; Pers. 803 ; Kud. 470 ; 900 ; this idiom alternates at times with the dative of the person : Merc. 225, di ludos faciunt hominibus ; ,so Eud. 593 ; True. 759 ; Asin. 351, facio facetum me atque mag- nificum virum ; 695, fac bestiam me ; Aul. 797, quern ego avom feci; 242 The Accusative. Bacch. 241, quern quidem f aciam arietem ; 810 ; Cure. 46, earn volt meretricem f acere ; Men. 62, eum heredem fecit ; so Poen. 70 ; 77 - r 839 ; Lucil. 423 (Mx) ; et pass. ; Pers. 82, illam faciat libertam suam ; Rud. 721, te follem faciam ; Ad. 7, earn Commorientes fecit fabulam; 535, facio te apud ilium deiun; Cato, Agr. 144, 1, quem. custodem fecerit; 2) the 2d ace. is an adjective (adjectives are much, more frequent than substantives) : Amph. 103, gravidam uxorem fecit; so 109; Bacch. 466, malum in dies faciat minus; 1021, me meliorem fecit ; Capt. 123, avis me consimilem faciam ; 865, deum hunc facias tranquillum; Cas. 124, te curvom faciam; 353, face certiorem me ; so Cure. 634, et pass. ; Pseud. 18, face me certum ; so 1097 ; Cas. 596, vocivas aedis fecisti ; Epid. 266, fac participea nos; Men. 893, ilium ut sanum facias; M. G. 1077; Pers. 474; Pseud. 599, certum id qui mihi faciat ; And. 397, neclegentem f eceris (sc. eum) ; H. T. 12, vostrum iudicium fecit ; Eun. 61, haec certa- facere; Ad. 842, hilarum fac te ! Lucil. 352 (Mx), unum hoc faciemus; 369 ; Ace. 668 ; Stat. 25 ; Turp. 96 ; 3) passive construction, e.g. : Bacch. 841, ex me quidem numquam fies certior; Pseud. 3 ; Bacch. 1100, me sic ludos factum ! Pseud. 1168, adeo donicum ipsus sese ludos fieri senserit; by analogy, Most. Arg. 7, ludos rursum fit senex; Eun. 33, sed eas factas prius Latinas scisse se pernegat. fateor : M. G-. 335, vin faciam uti stultiuidum te fateare ? Eun. 863, se servom fateatur. fero : Stich. 661, fero convivam Dionysum ; C. Gracch. p. 232' (Meyer), alii amphoras quas plenas tulerunt eas argento repletas reportaverunt ; H. T. 918, illud haud inultum f erent. gero : Hec. 311, qui eos gubernat animus, eum infirmum gerunt. gigno : Enn. Ann. 112 (V), qualem te patriae custodem di genu- erunt. gluttio : Pers. 94, nisi quas madidas gluttias. habeo (frequent) : 1) the 2d ace. is a substantive : Aul. 410, me habuit gymnasium; Men. 300, qui amicam habes eram; Pseud. 16, me habuisti comitem ; 196 ; Rud. 712, habe iudicem quemvis virum ! Trin. 313, istaec semper habui integumentum ; Trin. 1034, scuta- iacere fugereque hostis more habent licentiam ; And. 19, quos auc- t»res habet ; Phor. 345 ; Ad. 268, qui te habeam fratrem; 313 ; Cato, Agr. 145, 3, socium nequem habeto ; 2) the 2d ace. is an adjective : Two Accusatives: Direct Object and Predicate. 243 Amph. 184, ingrata ea habui atque inrita; Asin. 869, ilium miserum habebo ; so Cas. 115 ; et pass. ; Bacch. 491, satin ut quern tu habeas fidelem nescias ; 1019, quaeso ut sat habeas id ; Men. 581, sollicitos patronos habent ; so M. a. 1087 ; Pseud. 325 ; And. 273, quam ego caram habuerim ; Eun. 127, scis quam intumum habeam te ; Lucil. 551 (Mx), proprium vero nil neminem habere! 3) pro with abl. takes the place of the second ace. : e.g. Merc. 655, pro certo si habes; M. G. 710, eos pro liberis habebo ; Pers. 341, pro ancilla me habes an pro filia ? And. 145, Pamphilum pro uxore habere hanc pere- grinam ; 4) passive construction: Capt. 547, hie homo rabiosus habitus est. indico : Aul. 373, indicant (eos) caros ; agninam caram. inscribo : Trin. 168, aedis venalis hasce inscribit. insimulo: H. T. 204, quod ilium insimulat durum, id non est. invenio (frequent) : Asin. 855, si me mendacem inveneris ; Men, 1102; Trin. 1052; And. 460, fidelem haud ferme invenias virum; Pacuv. 316 ; passive construction : True. 857, eum Diniarchi puerum inventum filium ; Eun. 1036. invoco : Enn. Trag. 302 (Sc 345 V), quern invocant (vocant Festus, Probus) omnes Iovem. iudico : Stich. 205, eos omnis haud indignos iudico ; H. T. 381, te laudo et fortunatam iudico ; Ad. 564. laudo: Capt. 426, Iovem supremum testem laudo; Most. 760. libero : Cure. 209, quin ego te liberalem liberem. linquo : Pseud. 141, quam hos domi linquere custodes. loquor : Amph. 843, haec vera loquitur ; Capt. 3. malo : Aul. 661, emortuom me mavelim ; Merc. 889, ego me mave- lim (sc. salvom) ; True. 742. memini: True. 220, nos divitem istum meminimus, atque iste nos pauperes. memoro : Merc. 627, deos apsentis testis memoras ; Most. 963, si haec vera memorat ; Poen. 391 ; Enn. Ann. 2 (V), quas Musas memo- rant; Pacuv. 90. mitto : Epid. 375, earn permeditatam, dolis onustam mittam. moror: Cure. 515, ego mancupem te nil moror. nolo : And. Alt. Ex. 7, quod eum omnino adfinem mihi nollem. nomino : Asin. 716, quern te nominem ? Bacch. 253 ; Capt. 238, si 244 The Accusative. te audeam, meum patrem nominem ; so Epid. 588 ; True. 266 ; Phor. 26, quam . . . Latini Phormionem nominant. nuntio: Am ph. 988, navem salvam nuntiat. obrepo : Trin. 61, me imprudentem obrepseris. offendo: Most. 378, pater me offendet ebrium, aedis plenas con- vivarum. offero : Ace. 117, nosque ut sevorsum dividos leto ofEeres. opinor: Capt. 619, audibis vera quae nunc falsa opinare; Merc. 757, scitam opinor coneubinam hanc. opprimo : And. 227, ne pater (sc. eum) imprudentem opprimat. opto : True. 859, tutorem med optavit suis bonis. ostendo : Lucil. 269 (Mx), se fautorem ostendat. pario : Eun. 871, ut solidum parerem hoc mi beneficium. paro : Merc. 996, hunc senem para me clientem ; H. T. 1002, eum precatorem paro ; Eun. 770. perdo : Poen. 1189, quas perdidi parvas. perhibeo: Enn. Ann. 23 (V), est locus Hesperiam quam mortales perhibebant; 148; Pacuv. 90, quod nostri caelum memorant, Grai perhibent aethera ; passive : Enn. Ann. 218 (V), sapientia quae per- hibetur ; Ad. 504, si vos voltis perhiberi probos ; Stich. 274. peto : Cure. 67, parasitum misi petitum argentum mutuom. pono : M. G. 953, omnes res posteriores pono ; Cato, Agr. 45, 3, ternas taleas ponito. posco: Aul. 34, poscet earn uxorem ; so Cas. 52; 56; 993; Trin. 450 ; Cas. 887, inlecebram stupri earn savium posco. praebeo: Ad. 886, servom haud inliberalem praebes te; Afran. 372. With direct object understood: Phor. 476, Phormio strenuom hominem praebuit. praedico: Pseud. 192, meque ut praedicet regem Iasonem; B,ud. 653 ; And. 465, si haec vera praedicat ; so Eun. 828 ; Hec. 111. praeripio : Cas. 96, praeripere Casinam uxorem. produco : Asin. 544, audientem dicto produxisti filiam. profero : Amph. 118, veterem rem novam ad vos proferam. puto (frequent) : 1) the 2d ace. is a substantive ; And. 91, spec- tatum putabam et magnum exemplum continentiae ; Hec. 214, me rapidem non hominem putas ; Lucil. 1029 (Mx) ; 805, si hoc bellum putas ; 902 ; Crassus, p. 261 (Meyer), te bonum civem putabunt ; Two Accusatives: Direct Object and Predicate. 245 2) the 2d ace. is an adj. : Cas. 5, qui utuntur vino vetere sapientis puto; Trin. 1171, ne leviorem me putes; And. 277, adeon me ig- navom putas ? Eun. 1081 ; so Ad. 858 ; Lucil. 890 (Mx) ; Ace. 146 ; Turp. 175, miserum puto, si istuc accessit mali. quaero : Poen. 628, amnem quaerere comitem sibi ; Pseud. 792 ; Afran. 241, uxorem quaerit firmamentum familiae. rapio : Pseud. 655, hostis vivos rapere soleo ; And. 861. reeipio : see under respicio. redigo : Pers. 324, argentum hoc incolume redigam. reddo (frequent) : 1) the 2d ace. is a substantive (unusual); Capt. 822, petronem et dominum reddam mortalis miserrumos; 2) the 2d ace. is an adj. : Asin. 145, reddam te mansuetem ; Aul. 402, gallum glabriorem reddes ; 573 ; Capt. 502, ita me miserum, lassura reddiderunt ; Men. 1038 ; salvom tibi reddibo ; Poen. 131 ; H. T. 330, surdas iam auris reddideras; Eun. 277; Ad. 534; Ace. 60; Stat. 81. ref ero : Capt. 446, satin habes, facta si refero ; C. Gracch. p. 232 (Meyer), zonas quas plenas extuli eas inanes rettuli ; Poen. 863, re- fero vasa salva. relinquo : Aul. 11, inopem eum relinquere ; Capt. 435, quom me servom hie reliqueris ; Capt. 938, quern hie reliqueram pignus ; Enn. Ann. 619 (V), corpora nuda relinquont; Ad. 9, eum locum reliquit integrum ; Eun. 286, num nam hie relictu's custos ? reor : Asin. 856, meum virum f rugi rata, siccum ; so 861 ; Epid. 596. reperio : Epid. 109, omnis inimicos mihi repperi. reporto : C. Gracch. p. 232 (Meyer), alii amphoras quas plenas tulerunt, eas argento repletas reportaverunt. repudio : Cist. 451, repudio te f raterculum ; 452. respicio : Metellus, p. 274 (Meyer), quern ego mihi neque amicum reeipio neque inimieum respicio. saluto : Pseud. 709, die utrum Spemne an Salutem te salutem. seco : Pers. 315, ne immaturam secern (sc. vomieam). servo : Capt. 441, serva tibi amicum me ! simulo : Lucil. 1233, bonum simulare virum se. sisto : Poen. 1083, rem salvam sistam ; Kud. 1049, vos salvas sis- tarn ; Trin. 743, neque columen sistere illi (sc. fortunam). 246 The Accusative. sumo : Naev. Com. 96, si rescivero argentum sumpse mutuom ; Asin. 101, optionem sumito Leonidam ; Stich. 101, qui nos socias sumpserunt sibi ; Cato, Agr. 101 ; Ad. 287. teneo : Trin. 895, teneo tunc manufestarium. testor : Rud. 1338, testem te testor. utor : Turp. 164 nuptias abieci, amicos utor primoris viros. vendo : Pers. 145, me quoque vende, durn saturum vendas. verbero : M. G. 799, me surdum verberavit. video (frequent): Amph. 958, vos tranquillos video; Epid. 524; Pseud. 136, neque homines magis asinos numquam vidi ; Trin. 42 ; Eun. 236, video (sc. eum) sentum, squalidum ; Ad. 973; Turp. 191. voco (frequent) : 1) the 2d ace. is a substantive ; Amph. 365, (me) Sosiam vocant ; Asin. 584 ; Aul. 769, qui me f urem voces ; Bacch. 138 ; 1122 ; Cist. 247 ; Cure. 413 ; Epid. 587 ; so often ; Trin. 202 ; Enn. Ann. 82 (V), certabant urbem Eomam Remoramne vocarent ; Af ran. 299 ; Cato, Agr. 151, 2 ; 2) the 2d ace. is an adjective : Trin. 470, popularem quam vocant ; Lucil. 732, 733 (Mx) ; 3) passive con- struction : Cas. 31, Clerumenoe vocatur haec comoedia; Cure. 544, Summanum se vocari dixit ; Stich. 242 ; Eun. 264, parasiti Gnatho- nici vocentur ; Ad. 911. volo : Amph. 834, vera istaec velim ; Asin. 68, volo me patris mei similem ; Cure. 218, ut me nihili faciat nee salvom velit ; so Epid. 567; Pseud. 309, ego vivom salvomque vellem ; so H. T. 1051 ; Phor. 582, si me adfinem volet. In addition to the foregoing types of predicate accusatives, we often find an adjective or noun used as predicate accusative where the direct object is an infinitive or substantive clause, e.g. Asin. 514, id me facere fas existumo ; Amph. 60, facere ut sit comoedia non par arbitror. For other examples of this sort, see Vol. I, pp. 388 ; 406. In the foregoing lists almost no examples of present or perfect participles in the predicate construction have been given. Examples of these may be found in Vol. I, pp. 430 ; 437 ff. Two Accusatives: Person and Thing. 247 TWO ACCUSATIVES, — ONE OF THE PERSON, AND ONE OF THE THING. In its essence this construction is a combination of the two basal types of accusative usage, the Accusative of the Inner Object and the Accusative of the Person Affected, e.g. in id me accusas we have a combination of id accusas (' you bring that accusation ') and me accusas. The accusative of the thing is largely confined to neuter pronouns. The usage apparently originated with these, and was slightly extended to other words in the case of certain verbs. absolvo : Men. 780, hoc primum te absolvo ; a doubtful example. By all editors, so far as I am aware, hoc is taken as ablative ; yet I think the possibility of its being an accusative of inner object (absolvo is the opposite of accusd) should be recognized. aecuso ; Asin. 173, quid me accusas ? Trin. 96, si id non me accusas ; Hec. 276, quod me accusat vir, sum extra noxiam ; 267 ; passive : H. T. 352, ne quid accusandus sis vide. acuo: Ad. 835, quod illos sat aetas acuet ('will give this edge'). adiuto: Eun. 150, id amabo adiuta me. adiuvo : H. T. 982, neque me quicquam adiuvas ; Pseud. 78 ; Enn. Ann. 335 (V), Tite si quid te adiuero (te is the poorer reading; the MSS indicate that ego, not te, was what Ennius wrote). admoneo: H. T. 353, ridiculumst istuc me admonere. adrogo : Eud. 1332, Venus haec volo te adroget. arguo: Men. 813, neque fecisse quae me arguit; 939, haec ted arguo; Stat. 149, id me arguit. celo: Bacch. 167, istaec flagitia me celavisti et patrem; 375, ut celem patrem tua flagitia ; Pers. 798, haec scivisti et me celavisti ; Stich. 149, neque ego te celabo neque tu me celassis quod scias ; Trin. 800, uxorem quoque eampse hanc rem uti celes face ! Cato, Agr. 5, 4, neu quid dominum celavisse velit ; And. 585, id vos celavi ; H. T. 705, iam me hoc voles patrem exorare ut celet senem vostrum ? Phor. 959, neque iam id celare posse te uxorem tuam ; Hec. 319, magnum malum me celas; 384, te atque alios partum ut celaret suom; so 530; Ad. 54, ea ne me celet consuefeci; Afran. 22, id me celabat; passive construction : Pseud. 490, cur haec celata me sunt ? 248 The Accusative. Hec. 645, nosne hoc celatos tarn diu ! With dam : Poen. 1239, filias meas celavistis clam me. cogo : Amph. 163, haec eri inmodestia coegit me ; And. 530, nam quod pollicitust haud dubiumst quin eum possim cogere ; Ad. 490, quod tos ius cogit. commoneo: Pseud. 150, officium vostrum ut vos malo cogatis commonerier. eondono : Phor. 947, argentum quod habes condonamus te ; Afran. 173, id aurum me condonat litteris ; passive construction : Eun. 17, habeo multa alia quae condonabitur. consulo : Men. 700, ibo et consulam hanc rem amicos. convenio : Trin. 1175, ita subitost quod eum conventum volo ; so Stich. 127. damno : Cato, fr. (Jord), 24, 12, tantum damnas (= damnatus) esto. defraudo : Asin. 95, nisi quid uxorem defrudaveris. dimitto : Rud. 791, si te non ludos pessumos dimissero. doceo : Aul. 412, hoc me docuit ; Bacch. 163, te istaec docuit ; so 165 ; Pseud. 1193, qui te hanc fallaciam docuit ; Trin. 1016, is huno hominem cursuram docet ; H. T. 648 ; Lucil. 765 (Mx), uti litteras doceas lutum ; Scip. Min. p. 192 (Meyer), animum inducere, ea. liberos suos homines nobiles docere ; passive construction : Scip. Min. p. 192 (Meyer), docentur praestigias inhonestas. dono : Hec. 849, egone te pro hoc nuntio quid (qui ?) donem ? edoceo: Epid. 663, eadem haec edocebo Stratippoclem ; Trin. 372, istam volo me rationem edoceas. eludo : Cure. 629, anulum quern parasitus te elusit. emungo : Cas. 391, tu ut oculos emungare ex capite per nasum tuos. exigo : Metellus Numidicus, p. 277 (Meyer), ad senatum flentes venisse, sese pecunias maximas exactos esse ; Stat. 92, ego illud minus nilo exigor portorium ; Pers. 423, possum te (a te P) exigere argentum. exoro : Bacch. 1199, hanc veniam illis sine te exorem ! 1200, id me exorat ; Capt. 211 ; Eun. 185, hoc sine te exorem ; passive con- struction : Poen. 380, sine te hoc exorarier ; Phor. 535, hie si pote f uisset exorarier triduom hoc, promissum fuerat ; possibly triduom- is accusative of duration of time; with ab: Trin. 324, res quaedamst quam volo me aps te exorare ; and elsewhere. Two Accusatives: Person and Thing. 249 expurgo : M. G. 516, mihi me expurgare haec tibi videtur aequius ; Capt. 620. exspecto : Enn. Sat. 58 (V), ne quid exspectes amicos ! But Metell. Numid. (ap. Gell. i. 6), quid ergo nos a dis immortalibus exspecte- mus ? exunguo : True. 312, ea vos estis, exunguimini, ebibitis. impello : Merc. 321, hoc non voluntas me impulit. increpo : Most. 750, numquid increpitavit filium ? incuso : H. T. 960, quid me incusas ? Phor. 914, quae me ineu- saveras. insimulo : Amph. 859, me insimulare facinus tarn malum ; Lucil. 1017 (Mx), haec tu me insimulas? passive construction : M. G. 392, id me insimulatam falsum esse somniavi. interrogo : Amph. 753, id me interrogas ; Merc. 182, hoc quod te interrogo responde ! iubeo : Bacch. 993, id quod te iubeo ; Men. 148, die hoc quod te iubeo ; Pseud. 1327. iuvo : Hec. 460, haud multum heredem iuvant. laudo : Capt. 421, istic me haud centesumam partem laudat quam ipse meritust ; Ad. 256, quid ego nunc te laudem ? mitto : Most. 747, nunc hoc quod me misit ; Amph. 165, nonne idem hoc luci me mittere potuit ? Bacch. 980 ; Cure. 327 ; Most. 786 ; Pseud. 639, ut id agam, quod missus hue sum. moneo (frequent) : Pseud. 915, hoc volo monere te ; Bud. 28 ; Stich. 41 ; Trin. 674, te moneo hoc ; Pacuv. 30, quod me moneris ; And. 918, habeo ilium quod moneam ; Phor. 221, quod Antiphonem monuimus ; Hec. 766, hoc te moneo ; passive construction : Capt. 53, est vos quod monitos voluerim ; 309 ; Stich. 58, qui manet ut moneatur officium. moror : Poen. 911, numquid aliud me morare ? obiurgo : Bacch. 1019, id quod Chrysalus me obiurgavit. obsecro : Capt. 241, opsecro te hoc unum ; so Bud. 1090 ; And. 899, hoc modo te obsecro ; so H. T. 644 ; Ace. 555, quod te obsecro. obtestor : Bud. 627, haec te obtestor. oro (frequent) : Aul. 739, id adeo te oratum advenio ; Capt. 514, quod me oravisti ; 942 ; Cist. 138 ; Cure. 425, id te orare iusserat ; M. G. 1054a; Poen. 1024; Trin. 1171; And. 548, id te oro; so 556; 250 The Accusative. 826 ; H. T. 623, hoc te oro ; Eun. 1084, unum etiam hoc vos oro ; Hec. 445 ; Ad. 253 ; 941, si quid te maius oret ; Turp. 211 ; an alternative construction occurs Eud. 773, quid tecum oro; Pacuv. 122, hoc abs te oro ; passive : True. 40, amator si quid oratur dedit ; Afran. 92, sic est orator, si quod oretur, tulit (oritur tale codd). percontor : M. G. 292, medicum istuc tibi meliust percontarier ; Pseud. 462, sunt quae te volumus percontari, Aul. 210. peto does not take two accusatives, but a with abl., e.g. Cure. 66, qui id ab eo petas ; 270 ; Epid. 607, qui a me argentum non petit (quid me P; qui de me B 3 ). posco : Bacch. 703, quantum lubet me poscitote aurum ; Cas. 887, earn savium posco ; Cure. 63, me poseit xxx minas ; Pers. 425, leno te argentum poseit ; Eud. 1376, quod tu istum talentum poscis ? Stich. 556, qui eum cibum poposcerit ; Trin. 1146, atque eum me (a me codd.; a del Mutter) patrium posceret ; True. 427, ubi quippiam me poscis ; passive construction : Asin. 181, is (volt) se aliquid posci. precor : Cato, Agr. 139, te bonas preces precor. prohibeo : Amph. 1051, neque me Iupiter neque di omnes id pro- hibebunt ; so Pseud. 13. quaero : Cure. 407, quid eum quaeris ? so 411. reposco : Aul. 763, aulam auri te reposco ; Cure. 613, quam tu virginem me reposcis ? Eud. 1352, eum tu vidulum reposcito ; with a and abl. : True. 850, ab hac puerum reposcam. revoco : Pseud. 277, et id et hoc quod te revocamus. rogito : M. G. 827, non te istuc rogito ; H. T. 943 ; And. 749 ; passive construction : Pers. 616, ut, quae rogiter, vera loquar. rogo (frequent) : Amph. 608, nisi quod rogabo te ; 1025, id me rogas; so Bacch. 258; Cist. -489, hoc responde quod te rogo; so Most. 748 ; et pass. ; Merc. 515, rogare hoc unum te volo ; Most. 1119, aliud te rogo ; Pseud. 114, roga me xx minas ; 294, nullus est tibi quern roges mutuom argentum ? 1267, victum ceterum ne quis me roget; Stich. 253, tritici modios decern rogare te volt; And. 753, quod te rogo ; Lex Papiria, p. 47, Bruns 7 , quiquomque factus erit, iiiviros populum rogato. With ab and abl. : Trin. 758, ab amico ar- gentum roges; et pass, "sufflo : Cas. 582, nescioquid se sufflavit. suspicor : Asin. 888, ille suppilabat me, quod ancillas suspicabar. Two Accusatives, One Dependent on a Preposition. 251 testor: Hec. 476, id tester deos. volo (frequent) : especially in the phrases numquid me vis (e.g. Aul. 263; Cist. 117; 119; et pass.) ; and quid me vis (e.g. Aul. 209; 217; 579; Capt. 978); Asin. 88, quid te velim; 109; Bacch. 1149, est quod te volo ; Capt. 618, si quid est quod me velis ; Cas. 146 ; Cist. 57, et quid velis nostram operam; 593, si quid eum velim; M. G. 1025, quid me voluisti ? Pers. 735, num quippiam aliud me vis ? Poen. 1398, quid lenonem vis ? Pseud. 750, narrabit quid sese velis; And. 536, quid ego te velim. TWO ACCUSATIVES WITH VERBS COMPOUNDED WITH PREPOSITIONS. A few compounds of circum, in, praeter and trans take two accusa- tives, one governed by the verb, the other dependent on the preposi- tion. Many examples are of passives, with which the direct object of the active appears as subject. circum : Cato, Agr. 141, 2 quoius rei ergo agrum terram fundum- que meum suovetaurilia circumagi iussi ; 141, 1 ; 114, cinerem veterem circumdato radices vitis; Most. 843, istum circuinduce aedis et conclavia! Rud. 933, oppida circumvectabor ; Men. 235, Histros Hispanos sumus circumvecti. in : Men. 448, quom contionem mediam me immersi ; P has in before contionem; A seems to lack it; Capt. 548, ne tu quod istic fabuletur auris inmittas tuas ! with in : Epid. 335, neque id immitto in auris meas; with per: Lucil. 610 (Mx), haec tu si voles per auris pectus inrigarier. praeter : Ace. 687, mystica ad dextram vada praetervecti. trans : Lucil. 466 (Mx), Carpathium mare transvectus. 252 The Accusative. ACCUSATIVE DEPENDENT ON NOUNS AND ADJECTIVES. A. With Nouns. 1 aditio : True. 622, quid tibi hanc aditiost ? curatio : Amph. 519, quid tibi hanc curatiost rem ? Most. 34, quid tibi med curatiost ? exitio: Capt. 519, neque exitium exitio est (exitium Pontanus; exilium codd). exspectatio: Stich. 283, in (omitted by P) exspectatione est Epignomi adventum. iniectio: CIL, ix, 782, quis yolet pro ioudicatod n. L manum iniect(i)o estod. itio : in the phrase domum itio, see p. 232. notio : True. 623, quid tibi hanc notiost amicam meam ? observatio : Enn. Trag. 199 (Sc 242 V), astrologorum signa quid fit (sit codd) observations ! receptio : Asin. 920, quid tibi hunc receptio ad test meum virum ? tactio : Aul. 423, quid tibi nos tactiost ? 744, quid tibi meam tac- tiost? Men. 1016, quid me vobis tactiost? Poen. 1308, quid tibi hanc tactiost ? Cas. 406 ; 408 ; Cure. 626. Amph. 34 is read: iusta ab iustis iustus sum orator datus, by Leo (following Bothe). The MSS have iuste; iusta is defended by Landgraf, Archiv flir lat. Lexikogr. x, 400; cf. Geyer, Archiv, ix, 577. B. With Adjectives. 2 conscius : Eun. 199, quae mihi conscia sum. dignus : Phor. 519, di tibi omnes id quod es dignus duint ; Asin. 149, ne id quidem me dignum esse existumat quern adeat; Poen. 860; Capt. 969. gnaruris : Most. 100 gnaruris vos volo esse hanc rem. gravidus : Amph. 878, ut uno fetu quod gravidast viro et me quod gravidast, pariat. nescius : Pacuvius (Gell. N. A. i, 24, 4), hoc volebam nescius ne 1 Landgraf, Archiv fur lat. Lexikogr. x, p. 399 f . J Heraeus, Archiv fur lat. Lexikogr. xv, p. 560. Accusative in Exclamations. 253 esses ; Turp. 65, at enim scies ea quae fuisti nescius (inscius codd) ; so Ephem. Epigr. iv, 297, 861 (= Carm. Epigr. 53) ; Carm. Epigr. 848, hoc ego volebam nescius ni esses. In the case of the foregoing the accusative seems to be dependent on the transitive verbal force of the adjective. In Poen. 1120, qui te proxumust ; and CIL, i, 198, 17, in urbe Roma propiusve urbem Bomam, we see the influence of prope. THE ACCUSATIVE IN EXCLAMATIONS.* The Accusative in Exclamations occurs with considerable fre- quency in Early Latin, especially in connection with interjections. Thus: (a) With Interjections : edepol: Amph. fr. vi, edepol hominem miserum; Asin. 292, edepol hominem infelicera, qui patronam comprimat ; Bacch. 293, edepol mortalis malos; Cas. 848; Epid. 32, edepol f acinus impro- bum ; 686 ; Merc. 204, edepol cor miserum meum ; Poen. 324, edepol Milphionem miserum ; Pseud. 519 ; 1205 ; Bud. 686, edepol diem hunc acerbum ; Stich. 356, edepol rem negotiossam ; Trin. 128, edepol fide adulescentem mandatum malae ! 335, edepol hominem praemandatum ferme familiariter ; 592 ; 890 ; Ad. 783, edepol comis- satorem haud sane commodum ; sometimes in combination with eu : Epid. 72, eu edepol res turbulentas ! Poen. 603 ; Bud. 415, eu edepol specie lepida mulierem! Flickinger, op. cit. p. 305, calls attention to the fact that an adjective limiting such an accusative always follows its noun. hercle : Bacch. 999, malum quidem hercle magnum ! Epid. 212, hercle rem gestam bene; so Stich. 379; M. G. 977, hercle occa- sionem lepidam ! Eun. 254, scitum hercle hominem ! sometimes with eu: Men. 316, eu hercle hominem multum et odiosum! 872; M. G. 394 ; 1056, eu hercle odiosas res ! Poen. 1107. ecastor : Stich. 234, ecastor auctionem hau magni preti ; M. G. 1066, eu ecastor hominem peiiurum ! o : this is especially common in Terence in the Accusative of 1 Flickinger, R. C, The Accusative of Exclamation in Plautus and Terence, Am. Journ. Phil., xxix, 303 ft. 254 The Accusative. Exclamation ; Aul. 704, o lepidum diem ! Bacch. 136, o praeligatum pectus ! M. G. 725 ; o lepidum caput ! so Ad. 966 ; Af ran. 52 ; Most. 55, o carnuficium cribrum ! Bacch. 759, o imperatorem probum ! Cas. 842 ; Men. 640, o bominem malum ! Men. 1004, o facinus in- dignum et malum; so Hec. 376; Eun. 70, o indignum facinus! Ad. 173 ; Most. 1071, o mortalem malum ! Pseud. 734, o bominem opportunum mini ! 931, o bominem lepidum ! Bud. 393 ; M. G. 649 ; Pacuv. 308 ; And. 401, o facinus audax ! so Pbor. 233 ; And. 767, o facinus animadvortendum ! 769, o bominem audacem ! Eun. 296 ; 531; Ad. 183; 304; And. 876, o ingentem confidentiam ! 948; 956; H. T. 313; Eun. 298; 365; 709; Pbor. 360, o audaciam ! 559, o lepidum! Ad. 228, o scelera! Lucil. 9 (Mx), o curas ho- minum ! Ace. 80, o dirumque bostificumque diem ! o vim torvam aspecti ; Afran. 66, o diem scelerosum, indignum ! 185, o sacrum scurram (succurram codd) et malum ! With o, a large proportion of the adjectives follow the noun. heu : Aul. 721, heu me miserum ! so Merc. 624 ; Enn. Trag. 164 (Sc V 202); Pacuv. 264; Ace. 346; Afran. 408; And. 646; Hec. 271 ; Turp. 117, beu me infelicem ; Hec. 282. — Eheu : Hec. 74. eugae : Bacch. 991, eugae litteras minutas ! vah : And. 589, vah, callidum consilium (possibly nominative ?) ! (b) Without any Interjection : this type is mucb less frequent ; as Elickinger, op. cit. p. 308, well observes, it is difficult to draw a sharp line between genuine accusatives of exclamation and those accusatives which are felt as more or less dependent on some verb naturally supplied in thought from the context. The following seem to be the surest examples of the usage : Capt. 612, quid si adeam hunc ? : : nugas ! so Most. 1087; Persa, 718, quo sequar ? in Persas ? nugas ! Ampb. 1056, me miseram ; so Most. 739 ; Pacuv. 134 ; especially common in Terence, being the chief type of accusa- tive of exclamation in that author, as : And. 240 ; 788 ; 882 ; H. T. 1029; Eun. 81; et pass. (Flickinger, op. cit. p. 312); Turp. 196, me miseram ! quid agam ! Afran. 312 ; Bacch. 1178, lepidum te ! Asin. 802, pulchre scripsti ; scitum syngraphum ! 931, bellum filium ! Aul. 784, repudium, rebus paratis ! Most. 908, quoiusmodi gynae- ceum ? quid porticum ? : : insanum bonam ! Pseud. 366, cantores probos ! Bacch. 455, fortunatum Nicobulum ! Men. 713 ; Pseud. Accusative in Exclamations. 255 435, lepidum senem ! Stich. 570 ; Trin. 936 ; Enn. Trag. (Sc 166 V), certe Eurypylus hie quidem est : hominem exercitum ! Eun. 590, quern deum ! Ad. 304, hocine saeclum ; And. 144, venit Chremes ad me clamitans : indignum f acinus ! (subject of esse understood ?) ; 868, o Chremes, pietatem gnati ! 371, ridiculum caput ! H. T. 530, hominem pistrino dignum! Phor. 134, iocularem audaciam! 259, artificem probum ! Eun. 806, os durum ! A few instances of the construction occur in connection with some miscellaneous oaths : Capt. 418, di vostram fidem, hominum inge- nium liberale ! Most. 206, pro di immortales, mulierem lepidam et pudico ingenio ! similarly, Trin. 501 ; 1024, ita me di ament, graphi- cum furem ! Eun. 418, di vostram fidem, hominem perditum miserumque et ilium sacrilegum ; 943, pro deum fidem, facinus foedum; Phor. 1008, pro di immortales, facinus miserandum et malum ! Ace. 339 ; Ad. 366, pro Iupiter, hominis stultitiam ! 447 ; 757, O Iupiter, hancine vitam ; hoscin mores ! hanc dementiam ! Uncertainty exists concerning the nature of the accusative with pro. In And. 237, and elsewhere (e.g. Enn. Sat. V 18 ; Ad. 746) we find pro deum fidem; in Stat. 211, we have pro deum imploro fidem, suggesting that fidem in this usage may be the result of ellip- sis. So with di vostram fidem (e.g. Stat. 269). In the case of malum in such expressions as B,ud. 945, quid tu, malum, nam me retrains ? Lindsay, Syntax of Plautus, p. 138, explains malum as for malum tibi sit, but this is far from certain. A fantastic theory of malum is offered by Breal, Eevue de Philologie, xxxvi, p. 29. In comparing the usage of Plautus and Terence, " the first notable fact ... is the increase of the frequency of the construction in Terence. . . . The next point to notice is that the construction no longer has the plasticity that characterized it in Plautus. All the other inter- jections have disappeared or shrivelled into insignificance before the on-sweep of o. . . . Even the use without an interjection has been restricted to almost a single form, me miserum 1 The personal pro- nouns alone are invincible and are never found with o. In a single particular has the construction become more elastic than in Plautus, viz. in the matter of word order. We have seen that in Plautus, when no interjection is used, the modifiers usually precede their nouns, and that they usually follow their nouns, when an interjec- 256 The Accusative. tion other than o is employed, while with o the word order is not fixed. It naturally follows that the triumph of the o category brought with it the triumph of a free word order." (Flickinger, op. cit. p. 314 f.) As regards the origin of the accusative of exclamation, it is pos- sible that it began in cases where the accusative was dependent on some verb understood, e.g. Rud. 1322, quid dare velis qui istaec tibi investiget indicetque ? eloquere propere celeriter. : : nummos trecentos. : : tricas. : : quadringentos. : : tramas putidas. : : quingentos. : : cassam glandem. : : sescentos. : : curculiunculos minutos fabulare. Here it is suggested by Lindsay, Syntax of Plautus, p. 30 (cf. Flickinger, op. cit. p. 307) that tricas, tramas putidas, cassam glan- dem, etc., are dependent on a fabulare understood. This example is far from convincing, as fabulare does not come in till late in the passage ; but examples like Cas. 319, quam tu mi uxorem ? Stich- 118, hau male istuc (sc. dixisti) are sufficiently close to exclamatory value to carry weight in support of the theory. Flickinger (op. cit. p. 307) suggests that another factor may be found in the use of the accusative as a quoted case, as Capt. 450, eadem opera a praetore sumam syngraphum. : : quern syngraphum ? : quern hie f erat secum ad legionem ; Poen. 848, erus nequivit propitiare Venerem suo festo die. : : lepidam Venerem ! : : nam meretrices nostrae primis hostiis Venerem placuere extemplo. : : o lepidam Venerem ! But examples of this sort are few, and we find several examples of quoted genitives and datives. The elliptical theory of origin, therefore, while sufficiently plausible in itself and probably worthy of provisional acceptance, cannot be regarded as proved by the extant literature. The idiom doubtless arose long before the begin- ning of the literary period. Under the head of Accusative of Exclamation, it seems best to bring also the accusative with em, ecce, eccum, eccam, eccillam, etc. Accusative in Exclamations. 257 The accusative with em : l As already indicated (p. 147), em is by origin the apocopated imperative of emo, in its primitive sense of ' take.' The accusative, accordingly, was at the outset the object of era. Still it seems probable that already by Plautus's day the Romans had lost consciousness of this relationship. This is indi- cated by the employment of em in other connections ; e.g. Am ph. 307, em nunciam ergo; Hec. 63, em, duxit. The chief examples of it •with the accusative are : Asin. 880, em tibi hominem ! so Capt. 373 ; Amph. 778, em tibi pateram ; Eud. 463, em tibi aquam ! Pseud. 754, em tibi omnem fabulam ! True. 952, em tibi talentum argenti ! Stich. 728, em tibi hoc primum omnium ! M. G. 1312, em hominem tibi qui a matre venit ; Trin. 185, em mea malefacta, em meam avaritiam ! Poen. 382, em voluptatem tibi ; em mel ; em cor ; em labellum ; em saluteni ; em savium ! Asin. 431, em ergo hoc tibi ! Capt. 859, cedo manum ! : : em manum ! Poen. 207, em amores tuos, si vis spec- tare ! Eun. 459, em alterum ! 472, em Eunuchum ! And. 604, em astutias ! 785, em scelera ! 842, em Davom tibi ! The accusative with ecce: 1 e.g. Cist. 283, ecce me; so Epid. 680; Merc. 132 ; M. G. 663 ; Pers. 726 ; Eud. 241, ecce me ; Cas. 305, ecce me nullum senem ; M. G. 611, ecce nos tibi oboedientis ! Trin. 1013, ecce hominem te, Stasime, nihili ! Poen. 352, ecce odium meum ! Eud. 1178, ecce Gripi scelera! Men. 784, ecce autem litigium! Ad. 995, ecce me ! Accusative with eccum, eccam, eccilhim, etc. : 2 most of these are ex- tremely frequent : eccum : e.g. Aul. 712, attat eccum ipsum ! Pers. 739, atque optume eccum ipsum ante aedis ! Aul. 536 ; Capt. 169 ; Stich. 270 ; with a verb in the 3d singular: Amph. 1005, sed eccum Amphitruonem, advenit ; so Cure. 676 ; M. G. 1290 ; et pass. ; Eun. 304, sed eccum Parmenonem! Ad. 792, eccum, adest communis corruptela! Phor. 484; Pacuv. 238, atque eccum in ipso tempore ostentum senem! Titin. 64, et commode eccum exit. eccam: e.g. Amph. 778, em tibi pateram; eccam! Cas. 541, sed eccam; opino, arcessit; M. G. 330; Pers. 226; Cist. 743, salvam 1 Richter, Studemund's Studien, i, 474 fi. ; KShler, Archiv fur lat. Lezikogr. vi, 25 fi . ; Skutsch, Aichiv, xi, 429 f . ; Maurenbrecher, ibid. 579 f. 2 Bach, Studemund's Studien, ii, p. 413 ff . ; KShler, Archiv fiir lat. Lexikogr, v, 16 ft. 258 The Accusative. eccam ! so Epid. 563 ; True. 575, attat ! eccam adest propinque F Eun. 738, sed eccam ipsam. eccillum, eccillam, eccillud : e.g. Aul. 781, immo eccillam domi ! so Stich. 536 ; Bud. 576, tegillum eccillud, mini unum id aret. eccos, eccas : e.g. Aul. 641, em tibi, ostendi ; eccas ! Bacch. 568, duas ergo hie intus eccas Bacchides ; 1166 ; End. 663 ; M. G. 1310, eccos exeunt; Pacuv. 107, atque eccos unde certiscent; Ace. 69, atque eccos segnis somno ; Af ran. 235, sed eccos ambos ! ellum (= en ilium), ellam: e.g. Bacch. 938, ellum non in busto Achilli, sed in lecto accubat; And. 855, ellum, confidens, catus; Ad. 260, Aeschinus ubist ? : : ellum, te exspectat domi ; 389, ellam intus ! SPECIAL IDIOMATIC USES OF THE ACCUSATIVE — ID GENUS MEAM VICEM, MEAM PARTEM, etc. 1 id genus : 2 Lucil. 408 (Mx), iaciendum hue aggerem et id genus nidus ; 468, lucifugus, nebulo id genus sane (Mx punctuates nebulo, id genus) ; 1076, pulmentaria, ut intubus aut aliquae id genus herba. quod genus : Cato, Agr. 40, 3, capito surculum, quod genus inse- rere voles ; 41, 3, duos surculos vitigineos, quod genus esse voles . . . artito ! 42, quod genus aut ficum aut oleam esse voles, inde librum scalpro eximito (bis) ; Lucil. 144 (Mx), crebrae ut scintillae, in stricturis quod genus olim, ferventi ferro ; 534. omne genus: Cato, Agr. 8, 2, sub urbe omne genus, coronamenta omne genus, facito ut serantur. As Wolfflin, op. cit. p. 397, points out, the construction id genus, quod genus, etc., originated as an appositional expression, a theory- supported by the fact that in the early period it is found only with nominatives and accusatives. It does not appear in our very earli- est Latin, not being found in Plautus, who uses huius modi, quoius modi, instead, e.g. Amph. 938, multa huius modi ; Bacch. 676, eius modi homini; Capt. 1033, huius modi comoedias ; Men. 221, quoius modi homines. maxumam, maiorem, partem, etc. : this idiom is also appositional 1 Mtlller, Syntax des Nominativs und Akkusativs, p. 161 ff. 2 Wolfflin, Id genus und Verwandtes, Archiv fiir lat. Lexikogr. v, p. 387 S. Accusative in Special Idioms. 259 by origin, arising in such combinations as M. G. 93, meretrices maiorem partem videas valgis saviis. Thence by extension it was employed in expressions where it was not appositional, e.g. Poen. 413, maiorem partem in ore habitas meo ; Pseud. 1322, nonne audes aliquam partem mihi gratiam facere hinc de argento ? M. G. 645, orationis iustam partem persequi et meam partem tacere ; Ad. 116, illi maxumam partem fero ; 130, curemus aequam uterque partem. virile secus, sexus : Sempronius Asellio, p. 110, 20 (Peter), eum, quern virile secus turn in eo tempore habebat ; Pud. 107, virile sexus ' numquam ullum habui, cited by Priscian, i, 162, as illustrating the neuter use of sexus. This construction also is apparently appositional. meam vicem, etc. . the origin of this idiom is probably to be found in the appositional and predicate use, e.g. Capt. 397, ut eum Temittat nostrum amborum vicem ; M. G. 150, duarum vicem, mulier feret imaginem ; Most. 355, qui hodie excruciari meam vicem possit pati. Prom combinations like these the usage was extended to ex- pressions like Amph. 334, metuo vocis ne vicem hie vapulem ; Capt. 526, quin oppetam pestem eri vicem ; Most. 1145, fac ut meam timeas vicem ; Pud. 814, respondetote istinc istarum vicem ; True. 158, male quae in nos ais, ea omnia tibi dicis, et nostram et illorum vicem ; H. T. 749, ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem miseret me. hoc aetatis, id aetatis, etc. : Asin. 71, neque eum puduit id aetatis sycophantias struere ; Bacch. 343, ne navigarem tandem hoc aetatis senex ; 1090, hocine aetatis ludos bis factum esse indigne ! so 1100 ; Trin. 787, quamquam hoc me aetatis sycophantari pudet ; M. G. 659, at quidem illuc aetatis qui sit non invenies alteram lepidiorem ; 618, me tibi istuc aetatis homini facinora puerilia obicere ; H. T. 110, istuc aetatis amori operam dabam ; Merc. 290, quid tibi ego aetatis videor ? Pers. 276, scio ego quid sim aetatis ; Amph. 154, qui hoc noctis solus ambulem ; so 164a ; 292 ; 310 ; Cure. 1 ; Cato, Agr. 17, 1, id semen de cupresso, de pino quidvis anni legere possis ; item quid- vis anni matura est. The origin of this usage is not clear. A special use of id, ' on this account,' occurs in a few instances : And. 162, magis id adeo mihi ut incommodet; 414, id propterea 1 Leo suggests that the reading should be virili' sexus. 260 The Accusative. nunc nunc venientem sequor ; Hec. 368, laetae exclamant, ' venit,' id quod me aspexerat. This usage is likewise obscure in origin. Possi- bly it had its source in those cases where id, as Accusative of Inner Object, secondarily developed the force of ' on this account,' e.g. Cato, fr. (Jord), 25, 5, idne irascimini ? Amph. 909, id hue revorti ; M. G. 1158, id nos ad te venimus; Eun. 1005, nunc id prodeo ut conveniam Parmenonem. In Enn. Ann. 527 (V), turn tonuit laevom, laevom, is by some re- garded as an accusative. It is more naturally taken as the sub- ject of tonuit. ACCUSATIVE IN 'CONSTRUCTIO AD SENSUM.' animum adicio: Merc. 334, ne hie illam me animum adiecisse aliqua sentiat. animum advorto : Capt. 329, nunc hoc animum advorte ; so Cure. 270; 701; M. G. 766; Pers. 116; Pseud. 152; Trin. 66; 1046, nonne hoc publice animum advorti ! Epid. 215, id adeo qui maxume animum advorterim ? Pseud. 143, hanc edictionem nisi animum advortetis ; And. 156, ea primum ab illo animum advorten- dast iniuria ; 767, facinus animum advortendum ! Phor. 468, alios tuam rem credidisti animum advorsuros ? auctor est : Cist. 249, quid auctor nunc mihi es ? so Poen. 410 ; 721 ; Pseud. 1166 ; Ad. 939, idne estis auctores mihi ? compotem facio : Capt. 217, ea facitis nos compotes. curam do : Stich. 681, ceterum ego curam do. operam do : Aul. 199, da mi operam id quod volo ; True. 15, relicuom dat operam, — ne sit relicuom ; And. 157, nunc id operam do ; so 307 ; Hec. 408, hunc (sc. amorem) operam dabo ; Lucil. 634 (Mx), primum id dant operam. manum inicio : Pers. 70, ubi quadruplator quempiam (quoipiam Acidal) iniexit manum, tantidem ille illi (ilium Bothe) rusus iniciat manum ; True. 762, postid ego te manum iniciam quadrupli. Mtiller, Akkusativ, p. 131, 145, rejects the accusative in both these passages, and reads the dative. obnoxius sum : Poen. 518, nee tibi obnoxii (obnixii codd ; obnixi G & S) istuc quid tu ames aut oderis. Miscellaneous and Hare Constructions. 261 amore perdita est : Cist. 132, contra amore eum haec perditast ; so M. G. 1253. ad pactionem adire ; Aul. 201, earn rem mecum adire ad pactionem. ACCUSATIVE DEPENDENT ON A VERB UNDERSTOOD.! In many instances we have an accusative dependent upon a verb (usually quite indefinite) understood. It is unnecessary to give complete material under this head. Examples are : Amph. 320, ultro istunc ! Capt. 551, ultro istum a me ! Epid. 572, quam meam matrem ? 20, quid erilis noster filius ? Poen. 702, quid multa verba ? And. 747, quor tu hie me solam ? Of a similar nature are the accusatives called by Schondorffer, De genuina Catonis de Agricultura libri forma, p. 8, Accusatives Abso- lute : Cato, Agr. 10, 1, quo modo oletum agri iugera ccxl instruere oporteat : vilicum, vilicam, operarios, etc. ; 11, 1 ; 12, in torcularium quae opus sunt, vasis quinis prela temperata v, supervacanea iii, suculas v, etc. ; 13, 2 ; 135, Romae tunicas, togas, saga, centones, sculponeas ; Calibus et Minturnis cuculliones, ferramenta, falces, palas, etc. Eurther examples in Schondorffer, p. 9. MISCELLANEOUS AND RARE CONSTRUCTIONS. Accusative Dependent Upon Passive Impersonals. We perhaps have an instance of this in M. G. 24, epityra estur insanum bene ; cf. Enn. Trag. 190 (Sc V. 241), inceste errat animus, praeter propter vitam vivitur ; Turp. 179, disperii misera : uterum craciatur mihi. Accusative as Object of the Passive Periphrastic Conjugation. We have a solitary instance of this in Trin. 869, hac noctu agitan- dumst vigilias. Accusativus Graecus. An instance of this construction, so common later, seems to occur in Enn. Ann. 311 (V), perculsi peetora Poeni. I regard this as a i MUller, Akkusativ, p. 160. 262 The Accusative. Grecism. The observation of Frobenius (Syntax des Ennius, p. 25) to the contrary is purely arbitrary. In Greek the construction probably arose as an extension of partitive apposition, i.e. fiifi\r)Ta.t. cKeij/os vir ipov tovs cS/xous, after the analogy of (HiftX-qica. ckcIvov tovs wjaovs ; see Brugmann, Indog. Forsch. xxvii (1910), pp. 121 ff. ; Grundriss, ii 2 , p. 639. Accusative with Interjections. This usage appears in Asin. 481, vae te ; Stich. 709, bene vos ! bene nos ! bene te ! bene me ! bene nostram Stephanium ! Bene here is virtually an interjection. 1 For bene with the dative, see p. 188. Under this head may be put also the use of the accusative with apage : e.g. Pseud. 653, apage te ; so Trin. 258 ; 266 ; Cas. 459 ; Amph. 580; Eun. 905; Cure. 598, apage istanc caniculam; Merc. 144, apage istius modi salutem ! Most. 816a, apage istunc perduc- torem ! It seems likely that to the Roman consciousness apage was no longer felt as a verb, but merely as an interjection. By origin, of course, the accusative was a direct object, but apage is freely used alone in expressions like apage a me, apage sis, indicating that it had become reduced to the value of a mere particle ; cf. also Trin. 537, apage a me isfrum agrum. The material under this head has been separated from that treated under the Accusative in Exclamations, since here the accusative seems directly governed by the interjection itself. Accusative Instead of Ablative with Comparatives. We have instances of this usage in H. T. 451, ancillas secum adduxit plus x ; Ad. 199, plus D colaphos infregit mihi ; CIL, i, 200, 14, pequdes maiores non plus x pascet ; ibid, iugra non amplius xxx possidebit: 200, 60; Cato, Agr. 150, 2, agnos xxx ne amplius promittat ; 49, 1, binas gemmas ne amplius relinquito ! See also p. 296. For plus, minus, etc. with comparatives in expressions of time and place, see p. 228 ; 230. 1 Kuhner-Stegmann, Ausf. lat. Granim. ii, p. 274, say, "diese Ausdrucksweise ist obne Zweifel enstanden aus bene valere te iubeo." But I cannot find that this ex- pression occurred in Plautine Latin. CHAPTER V. THE VOCATIVE. 1 The Vocative is not merely the case of address; it is also the case of vituperation, of endearment, and occasionally of exclamation. In the Early period (as also later) we find the nominative singular of o-stems used with some frequency instead of the vocative. This is particularly common where the substantive is limited by meus, especially in the phrases meus oculus, meus ocellus. Examples: Amph. 857, abin a me, dignus domino servos ? Asin. 655, custos erilis, thensaurus copiarum, salus interior corporis amorisque imperator; 664, da, meus ocellus, mea rosa, mi anime; 691, mi Libane, ocellus aureus, donum decusque amoris; Most. 325, o — o — ocellus meus ; Poen. 366, meus ocellus ; 367, meus molliculus caseus ; Cist. 53, quid tu, meus oculus, mea Selenium ? Most. 311, eugae, oculus meus ! Pers. 765, sed amabo, oculus meus ; Stich. 764, meus oculus, da mihi savium ; Cas. 137, sine amari te, meus festus dies, meus pullus passer, mea columba, mi lepus ; Eun. 560, o festus dies, o meus amicus (hominis amice codd) Bacch. 18, mel meum, suavitudo, cibus, gaudium ; Aul. 648, vah, scelestus, quam benigne ! Capt. 870, abi, stultus ! True. 945, tu vapula, vir strenuos. Most. 1135, sometimes read, quid confugisti in aram, inscitissumus ? is punctuated by Lindsay and Leo quid ... in aram ? : : inscitissu- mus adveniens perterruit me. As Perger, op. cit. p. 6, observes, inscitissumus can hardly be for the vocative, as elsewhere Plautus uses the forms in -e for the vocative of superlatives ; cf . also Wack- ernagel, op. cit. p. 152. As to the significance of this usage of the nominative form in vocative function, it has been held by certain grammarians that the 1 Ferger, W., De Vocativi usu Plautino Terentianoque, Strassburg, 1889; Del- briick, Vgl. Synt, i, p. 397 f . ; Skutsch, Archiv f iir lat. Lexikogr. xv, p. 41 fE. ; Wackernagel, Melanges de Saussure, p. 151 ft.; Kuhner-Stegmann, Auaf. lat. Gramm. ii, p. 255 t. ; Lindsay, Syntax of Plautus, p. 31 ff. ; C. F. W. Muller, Syntax des Nominativs und Akkusativs im Lat. p. 2 ff. 263 264 The Vocative. nominative is more formal and impressive. But it is difficult to gather this from the material in Early Latin cited above, while, as pointed out by Delbrtick, op. cit. p. 398, in Polish exactly the re- verse is true, i.e. the nominative is the more familiar form of address. Concerning the origin of the usage, Skutsch, op. cit. p. 42, sug- gests that owing to the formal agreement of nominative and vocative in all nouns except o-stems, a formal identity tended to manifest it- self here also. Different is the view of Wackernagel, who, op. cit. p. 152, calls attention to the absence in Greek of the form Ipi as the vocative of e/xo's, and in Latin of the vocative singular masculine of mens. The form mi is held by Wackernagel to be a Sympathetic Dative (p. 134). In Latin two alternatives existed from time im- memorial; 1) meus oculus; 2) miocule; i.e. if the possessive pronoun were used, the form was meus and the substantive took the same form. For the alternation of the possessive pronoun with the Sym- pathetic Dative as a general feature of Latin (it is also Indo-Euro- pean), see p. 144. I regard Wackernagel's theory as much more plausible than that of Skutsch. The remainder of the material coming under the head of the Voc- ative I have grouped under four subdivisions corresponding to the four logical values expressed by the case as above enumerated : True Vocatives; Exclamations; Expressions of Endearment; Vitupera- tives. I. True Vocatives. In these the vocative serves simply to indicate the identity of the person addressed. The use is very frequent in Early Latin. It occurs both with and without a preceding interjection. A special class consists of vocatives limited by mi (meet), noster. 1. Without Interjection. a) An unmodified noun or pronoun. Commonest are proper names, e.g. Asin. 677, cape hoc sis, Libane. Expressions of this sort are so frequent as to call for no extended illustration. They are found on every page of the early dramatists. Occasionally we find the vocative repeated, e.g. Cure 166, Palinure, Palinure; M. G. 313, Sceledre, Sceledre ; Most. 373, Callidamates, Callidamates ; H. T. True Vocatives. 265 348, Syre, Syre; Afran. 193, puere, puere. Such repetitions evi- dently indicate special emotion. Sometimes two persons are simul- taneously addressed, e.g. Eud. 512, Palaestra atque Ampelisca; but instances of that sort are rare. Other examples are : adulescens : Aul. 735, quid ego demerui, adulescens ? so Cist. 731; Cure. 399; et pass.; adulescentes, Merc. 1025. adulescentula : Rud. 416, salveto adulescentula. advocati: Poen. 767, mementote illuc, advocati; so 806. agricolae : Rud. 615, vostram imploro fidem, agricolae. alumnule : Merc. 809, salve, alumnule (alumne codd). ambo : Rud. 103, pater salveto, amboque adeo. arnica : True. 920, ades, arnica. amici : Rud. 93, eo vos, amici, detinui. anime : Ace. 489, iuve nunc, anime (animo codd) ruspari Phrygas ! architecte : M. G. 902, salve architecte. aula : Aul. 580, ne tu, aula, inimicos habes ; so 583. cives : Merc. 866, cives, bene valete ; so Enn. Var. 16 (V). comites : Cas. 165, sequimini, comites. compedes : Capt. 651, quid cessatis, compedes ? di : Rud. 1298, di, quaeso, subvenite ; Capt. 418, di, vostram fi- dem ; so frequently. equi: Men. 866, agite, equi. ere : Aul. 821, repperi, ere, divitias ; so Bacch. 905 ; et pass. filia: Men. 822, concede hue, filia. f rater: Epid. 649, salve, f rater ; so frequently. gnate : Pacuv. 283, gnate (gnato codd), ordinem omnem enoda patri; so 400. homo : Cas. 266, tibi, homo, malam rem quaeris. hospes : M. G. 635, immo, hospes ; so 738 ; 746 ; et pass. ; hospites, Poen. 678. imperator: M. G. 1160, impetrabis, imperator. leno: Cure. 455, leno, salve! so 715; and frequently. lenulle : Poen. 470, ut occepi dicere, lenulle. lux : M. G. 1344, lux, salve. mare: Trin. 1070, mare, terra, caelum, di vostram fidem! mater : Aul. 682, dixi tibi, mater ; so Asin. 511 ; et pass. medice : Men. 946, opsecro, hercle, medice. 266 The Vocative. miles : Cure. 663, istanc desponde huic, miles ; so 672 ; et pass. Mors : Cist. 639, recipe me ad te, Mors. mulier : Cas. 212, i foras, mulier ; so Bacch. 52 ; 92 ; and fre- quently ; mulieres, Poen. 1251 ; et pass. myropola : Cas. 238, te Mercurius perdat, myropola. nauta : M. G. 1335, labra auf er, nauta. pater: Bacch. 1007, ad te in conspectum, pater; so Epid. 593; and frequently. patrone : Most. 746, patrone, salve ! so Men. 1032. patrue : Poen. 1155, audin tu, patrue ? so 1160 ; et pass. pedisequi : Poen. 41, in popinam, pedisequi, inruptionem facite ! praeco : Poen. 11, exsurge, praeco ! provocator : True. 954, solve sonam, provocator ! puella : Bud. 263, salvete, puellae ! 1148, et pass. puere : Bacch. 577, tu dudum, puere, cum iliac Isti ; so Merc. 912 ; 922; 930; Most. 843; 947; 949; 965; 990; 991; Stat. 100, age i, puere ; Af ran. 193, puere, puere ; Eun. 624 ; Hec. 719 ; and fre- quently. rivalis : Naev. Com. 41, rivalis, salve ! satelles : M. G. 78, sequimini, satellites ! senex : Aul. 631, quid tibi mecum commerci, senex ? so Epid. 491 ; and frequently. servi : Capt. 456, servate istum, servi! so 919; Cist. 649 ; et pass. soror : Bacch. 36, facito ut subvenias, soror ! so Poen. 233 ; and frequently. spectatores : Bacch. 1072, sed spectatores, vos nunc ne miremini ! so 1211 ; and frequently. testes : Poen. 711, quid voltis, testes ? tibicen : Cas. 798, age, tibicen ! so Stich. 715 ; et pass. tu : Stich. 622, eamus, tu ! So with great frequency. turanne : Pseud. 703, io te, te, turanne, te, qui imperitas Pseudolo. uxor : Cas. 412, age, uxor, nunciam ; 780 ; Men. 638 ; and fre- quently. vicine : Merc. 793, te, vicine, di perduint ; so M. G. 496 ; et pass. vidule : Rud. 1360, salve vidule. virgo : Pers. 336, venibis tu, virgo ; so 617 ; et pass. vos : Stich. 93, vos sedete ; so frequently. True Vocatives. 267 b) An adjective or participle used substantively, e.g. : Cure. 149, gerite mini morem, amoenissumi ! Cas. 854, i belle, belliatula ! Pseud. 1143, chlamydate, cave sis infortunium ! Rud. 465, ubi tu es, delicata ? Men. 1132, o salve, insperate ! Most. 346, mea, sic sine eumpse ! Enn. Ann. 491 (V), optima caelicolum, Saturnia, magna dearum ; Poen. 1410, ego, Poene ! 1268, sperate, salve ! Cure. 392, unocule, salve! c) A vocative modified (by an adjective, dependent genitive, appositive, etc.), e.g. : adulescens : Bacch. 65, quid ego metuam, adulescens homo ? amicissume : Most. 340, salve, amicissume mi omnium hominum. anus : Cure. 120, em tibi, anus lepida ! Apollo : Turp. 118, te, Apollo sancte, fer opem teque, omnipotens Neptune, invoco ; Bacch. 172, vicine Apollo. cives : Men. 1000, Epidamnienses, subvenite, cives ; so 1004 ; et pass. conservi : M. G. 1340, conservi conservaeque omnes, bene valete. corpora : Enn. Trag. 235 (Sc 282 V), salvete, optuma corpora. custos : Phor. 287, bone custos, salve, columen f amiliae ! di deaeque : Poen. 1274, di deaeque omnes, vobis habeo gratias ; Merc. 834, di penates, Lar pater, vobis mando. fores : Cure. 88, agite, bibite, festivae fores ! fures : Eud. 310, salvete, fures maritumi, conchitae atque hamio- tae, f amelica hominum natio ! gemini : Pacuv. 20, salvete, gemini, mea propages sanguinis. gnate : Poen. 1196, quid est, fratris mei gnate ? homo : Men. 148, dico, " homo lepidissume . . . atque hilaris- sume ! " Cure. 120a ; Eun. 239, homo ignavissume ! Ad. 218, homi- num homo stultissume ! Ilia : Enn. Ann. 55 (V), Ilia dia nepos ! iudices : Capt. 67, valete, iudices iustissumi domi, duellique duel- latores optumi. Iuppiter : Poen. 1163, magne Iuppiter, restitue mi nunc opes ; so Eun. 709 ; Amph. 933, summe Iuppiter, quaeso ; Capt. 768, Iuppiter supreme, servas me ; so Men. 1114. Lares : Merc. 864, invoco vos, Lares viales. legiones : Plaut. fr. 77, sequimini, omnes legiones Lavernae. liberta : Pers. 798, at, bona liberta, haec scivisti ? 268- The Vocative. limen : Merc. 830, limen superum inferumque, salve ! loca : Enn. Trag. 71 (Sc 107 V), loca, salvete, inf era. Marce : Cato, fr. (Jord), 80, 1, Marce fili. nate : Pseud. 243, he-die nate, heus, hodie nate, tibi ego dico, heus hodie nate. nupta : Cas. 815, attolle pedes, nova nupta ! Paegnium : Pers. 204, Paegnium, deliciae pueri, salve ! Pamphilippe : Stich. 583, sperate Pamphilippe. pater : Poen. 1259, salve, insperate nobis pater, cupite et exspec- tate pater, salve ! Ad. 911, pater lepidissume ; Enn. Ann. 54 (V), pater Tiberine ; 192. patria : Bacch. 170, erilis patria, salve ! pedes : Men. 350, adservatote baec, navales pedes ! Philocrates : Capt. 609, te, Pbilocrates false, faciam lit. Phoenicium : Pseud. 227, Phoenicium, tibi loquor, deliciae sum- matum virum. praesides : Pud. 1050, ite domum, ambo ex praesidio praesides ! prognata : Enn. Ann. 37 (V), Eurydica prognata. Quirine : Enn. Ann. 117 (V), Quirine pater ! senex : Bacch. 1170, senex optuine quantumst in terra. Spes : Pud. 231, Spes bona ; Cist. 670, Spes mihi sancta subveni ! Stephaniscidium : Stich. 739, Stephaniscidium, mel meum. urbicape : M. G. 1055, expromo benignum ingenium, urbicape, occisor regum. Venus : Pud. 694, Venus alma ; 1338, V. Cyrenensis ; Cure. 196. vir : M. G. 1382, salve, vir lepidissume ! 2. Vocative with interjections. The vocative is employed with a great variety of interjections, especially heus, o, eho. Under o, I have divided the material into general subdivisions, according as the voca- tive is, or is not, accompanied by mi, mea, noster. a) heus: Epid. 1, heus adulescens; so Pseud. 1137; Men. 135; True. 917, heus arnica; Pseud. 1139, heus chlamydate; Pseud. 243, heus, hodie nate, tibi dico, heus, hodie nate ; Men. 378, heus mulier ; Cure. 147, pessuli, heus pessuli, vos saluto ; And. 84, heus puer ; Aul. 456, heus senex ; so Most. 940 ; et pass. ; especially common in the phrases heus tu and heus vos: Bacch. 327, heus tu; so Cure. 516 ; 686, heus tu, leno; Pers. 615; 669; 672; Poen. 709, heus tu, True Vocatives. 269 egredere; Cure. 185, heus tu inulier; Merc. 800, uxor, heus, uxor; Cas. 165, heus vos ; Most. 939, heus vos, pueri, quid agitis ? 988 ; Pers. 844. Heus occurs most frequently with proper names : Rud. 828, heus Ampelisca; Bacch. 1118, heus Bacchis; so Cure. 303; Phor. 847; Poen. 279, Milphio, heus Milphio; Cure. 276, heus, Phaedrome, exi, exi ! M. G. 816 ; Hec. 339 ; Phor. 1037 ; H. T. 348, heus, heus, Syre ! b) o : Unaccompanied by mi, mea, noster. 0, as is well recog- nized, is prefixed only in excited address. I first cite examples in which the vocative is repeated : Cure. 626, o cives, cives ! Rud. 1235, o Gripe, Gripe ! Enn. Ann. Ill (V), o Romule, Romule ; And. 282, o Mysis, Mysis ; M. G. 415, Palaestrio, o Palaestrio ; o Sceledre, Sce- ledre ! Rud. 523, o scirpe, scirpe, laudo fortunas tuas ; Eun. 91, o Thais, Thais ; Ad. 256, o f rater, f rater ! Afran. 193, o puere, puere, sene prospicere me mihi. As observed by Ferger, op. cit. p. 24, when the vocative is thus repeated, the interjection usually is not repeated ; yet in Trin. 1094, we have o Callicles, o Callicles, o Calli- cles ! and in Phor. 841, we have o Fortuna, o Fors Fortuna ; in Hec. 856, o Bacchis, o mea Bacchis, servatrix mea: Poen. 1195, o patrue, o patrue mi. The remaining vocatives with o are about evenly distributed between proper and common nouns : Trin. 48, o amice atque aequalis ; Bacch. 149, o barathrum, ubi es ? Ad 790, o caelum, o terra, o maria Neptuni : Enn. Ann. 394 (V), o cives, quae me fortuna contudit ? Enn. Var. 15 (V), aspicite, o cives, Enni for- mam ; Rud. 1052, o ere salve ! Pseud. 1065, o fortunate, cedo manum ! Enn. Ann. 456 (V), o genitor noster, Saturnie, maxime divom ; 45, o gnata ; And. 817, o optume hospes ; Cas. 800, hymen hymenaee, o hymen ; so 808 ; Lucil. 1235 (Mx), o lapathe ; Enn. Trag. 57 (Sc 72 V), o lux Troiae, germane Hector ; Pacuv. 177, o flexanima atque omnium regina rerum oratio ; Trin. 589, o pater ; so 1180 ; et pass. ; Enn. Ann. 113 (V), o pater, o genitor, o sanguen dis oriundum ; Eun. 1031, o populares, ecquis me vivit fortunatior ? Enn. Trag. 163 (Sc 196 V), o magna templa caelitum ; cf. 347 (388 V). Among proper names we find: Poen. 1271, o Apella, o Zeuxis pietor; Ace. 364, o ingratifici Argivi, inmoenes Grai ; True. 162, o Astaphium ; And. 783, o Chremes, per tempus advenis ; Merc. 854 ; Ace. 240 ; Aul. 621 ; and many others. 270 The Vocative. Accompanied by mi, rnea, noster. To the special emotion indicated by o, mi and mea add an affectionate force. The usage is not particu- larly frequent: Ad. 268, o mi Aeschine; H. T. 406, o mi Clinia; And. 846, o noster Chremes ! Ad. 831, o noster Demea ! Cure. 639, (o) Pietas mea ; H. T. 684, o mi Syre ; Ad. 883, o Syre noster ; Eun. 455, o Thais mea ; Poen. 1127, o mi ere, salve, Hanno insperatissume ; so Trin. 1072 ; Eud. 742, o filia mea ; Ad. 269, o mi germane ; Hec. 352, o mi gnate ; Poen. 1050, o mi hospes ; Pers. 99, o mi Iuppiter terrestris ; Eud. 1144, o mei parentes ; Ad. 983, o pater mi f estivis- sume ; Poen. 1039, o mi popularis ; Plaut. fr. 86, o amice ex multis mi une, Cephalic c) With eho : Stich. 150, eho, Crocotium, i ; And. 791, eho, inepta; Men. 432, eho, Messenio ; And. 748, eho, Mysis ; True. 477, eho, Pithecium ; Pseud. 348, eho, Pseudole ; Hec. 719, eho, puere ; M. G. 976, eho tu; Trin. 55, eho tu ; so And. 908; Phor. 384; Hec. 100; Pers. 610, ehodum hue, virgo. d) With other interjections. These are sometimes accompanied by mi, mea. ah : Bacch. 879, ah, salus mea, servavisti me. attatae : Aul. 406, attatae, cives, populares, incolae, advenae, omnes date viam. au : Afran. 103, au mi homo ; Ad. 336, au au, mi homo, sanun es ? eu : Merc. 601, eu, Charine ; Eun. 154, eu, noster, laudo ; Phor. 398, eu, noster, recte. edepol : Aul. 254, neque edepol, Megadore, facio ; Eud. 527, edepol Neptune. ehem : And. 846, ehem, Simo ; Eun. 651, ehem, Phaedria ; Ad. 901, ehem, pater mi, tu hie eras? And. 686, ehem Pamphile, optume mihi te offers. eugae : Pseud. 323, eugae, homo lepidissume ; Trin. 705, eugae, eugae, Lysiteles ; True. 186, eugae, fundi et aedes, per tempus subvenistis. heia : Cas. 230, heia, mea Iuno ; Aul. 220, heia, Megadore, haud decorum facinus facis ; Bacch. 408, heia Lyde. hem : And. 859, hem, Dromo, Dromo ; Ad. 343, hem, mea Sos- trata, vide quam rem agas. pol : And. 817, pol, Crito ; Aul. 543, neque pol, Megadore. pro : Eud. 615, pro, Cyrenenses populares ! True Vocatives. 271 3. Vocative with mi, mea, vaster (without interjection). The addition of the mi, as already noted, conveys the idea of sympathy and affec- tion, — ' my dear.' Examples are very numerous : M. G. 1054a, mi Achilles, fiat quod te oro; Trin. 1163, salvete, adfines mei; Rud. 352, inest lepos in nuntio tuo, mea Ampelisca ; so 364 ; 374 ; H. T. 381, te, mea Antiphila, laudo ; 398 ; Rud. 463, em tibi aquam, mea tu belliata ; Ad. 353, mea Canthara; Rud. 568, oportet esse hie mulieres, mi Charmides. Many other instances of proper names occur, which it would be superfluous to enumerate. The following common nouns exemplify the use with mi, mea, noster. commoditas : Poen. 421, mi Milphidisce, mea commoditas, mea salus. era : Eun. 834, era mea, tace, tace. ere : Cas. 646, ere mi — filia : Rud. 1173, filia mea, salve ! f rater : Cure. 658, frater mi, salve ! so 673. germana : Poen. 329, eamus, mea germana. germane : Men. 1125, mi germane, gemine frater, salve ! gnata : Men. 834, concede hue, mea nata ; so Pers. 332 ; 740 ; 752 ; Hec. 318 ; et pass. gnate : Asin. 829, mi gnate, ita fiet ; so Pacuv. 67 ; Mere. 367 ; Hec. 577 ; 606 ; et pass. hilara : Rud. 419, sed quid ais, mea lepida hilara ? homo: Cist. 723, mi homo et mea mulier, vos saluto ; so 719; Epid. 640 ; And. 721 ; Eun. 756 ; et pass. mater: Asin. 535, patiar, mater mea; so Aul. 685; 690; Hec. 353, mea mater, salve; 358; Afran. 310; Enn. Trag. 45 (Sc 60 V). nutrix : Aul. 691, perii, mea nutrix ; so H. T. 617 ; Eun. 913 ; Ad. 288 ; Afran. 179. parentes : Rud. 216, haec, parentes mei, hau scitis. pater : Bacch. 739, nunc, pater mi, tu ab eo ut caveas ; so Cas. 739 ; Men. 833; Rud. 1175, salve mi pater insperate; And. 889; Hec. 455 ; and very frequently elsewhere. patrone : Men. 1031, salve mi patrone ! so Pers. 849. patrue : Poen. 1356, patrue mi, mihi desponde filiam ; so 1158 ; 1197, patrue mi patruissume ! 1219. 272 The Vocative. senex : Merc. 503, amabo, ecastor, mi senex ; so 508 ; 525 ; And. 788. sodalis : Plaut. fr. 66, mi sodalis, mea Salubritas. soror: Bacch. 101, bene me accipies, mea soror; so Cure. 657; Poen. 263 ; et pass. spectatores: Pers. 858, mei spectatores, bene valete; Cist. 678, mei homines, mei spectatores. tu : Ad. 289, modo dolores, mea tu, occipiunt. uxor: Cas. 229, uxor mea meaque amoenitas, quid tu agis ? so 364. uxorcula : Cas. 844, rnea uxorcula — . vir : M. G. 687, erne, mi vir, lanam ; 691, da, mi vir; so Hec. 235 ; et pass. With noster : M. G. 1139, quid agis, noster architecte ? Stich. 705, stratege noster. II. Expressions of Endearment. In the examples cited under I and characterized as true vocatives, the case was used primarily as a means of address, i.e. of indicat- ing to 'whom the conversation was directed. In the category now under consideration the vocative serves primarily as a means of ex- pressing one's feeling that the person addressed is the object of affection. These expressions of endearment appear most frequently without o ; in a few cases o is present. Almost always the vocative is limited by mi, mea. 1. Endearing expressions without o, e.g. : anime : Asin. 664, da, meus ocellus, mea rosa, mi anime, mea vo- luptas, argentum mihi ; so Bacch. 81 ; Cure. 98 ; Men. 182 ; et pass. animule : Men. 361, animule mi, mihi mira videntur ; Cas. 134, mi animule, mi Olympio, mea vita, mea mellilla, mea f estivitas . . . volup- tas mea, sine ted amari, meus festus dies, meus pullus passer, mea co- lumba, mi lepus. commoditas : Epid. 614, quid agis, mea commoditas ? corculum : Cas. 837, meum corculum, melculum, verculum. deliciae, delicia : Stich. 742, morigerabor, meae deliciae ; True. 921, mea delicia ; so Poen. 365. festivitas : Cas. 577, quid agis, mea festivitas ? Vocative in Exclamations. 273 mel : Trin. 243, da mihi hoc, mel meum ; so True. 528 (immeum codd). mulsa : Cas. 372 dicam, mea mulsa. ocelle : Trin. 245, ocelle mi, fiat. ocule : Cure. 203, bene vale, ocule mi ! pietas : Bacch. 1176, sine, mea pietas, te exorem. rosa : Bacch. 83, ubi lepide voles esse tibi, mea rosa, mihi dicito ; Men. 191, quid hoc est ? : : uxoris exuviae, rosa. salus : Cas. 801, quid agis, mea salus ? savium : Eun. 456, meum savium, quid agitur ? spes : Pud. 246, amplectere, spes mea ! suavitudo : Stich. 755, mulsa mea suavitudo, salta ! voluptas : Cas. 453, quin te deoseuler, voluptas mea ! Men. 189, ut uxorem, mea voluptas, odi ! M. G-. 1346 ; Most. 294 ; 297 ; Poen. 365, mea voluptas, mea delicia, mea vita, mea amoenitas, meus ocellus, meum labellum, mea salus, meum savium, meum mel, meum cor, mea colustra, meus molliculus caseus (cf. 387 ; 392) ; and very fre- quently elsewhere. 2. Endearing expressions with o. These also are usually accom- panied by mi, mea : Men. 137, o mea commoditas, o mea opportuni- tas ; Cas. 235, o mi lepos ; M. G. 1330, o mi ocule, o mi anime ; Cure. 305, o mea opportunitas, Curculio exoptate; Cist. 644, o Salute mea salus salubrior ; Stich. 583, o spes mea, o mea vita, o mea voluptas ; True. 391, quern propter, o mea vita ; Stich. 618, o lux oppidi. III. The Vocative in Exclamations. This usage, while fairly frequent, is confined to a few phrases of common occurrence, such as di immortales, Iuppiter. Thus : Epid. 539, di boni ! True. 701 ; Aul. 616, di immortales, quod ego hunc audivi loqui ? so 808 ; Epid. 196 ; and very frequently ; at times with pro : Bacch. 182, pro di immortales, Pistoclerum conspicor ; so 244 ; Capt. 974 ; Men. 1001 ; Poen. 967 ; et pass. ; Merc. 865, Iup- piter, estne illic Charinus ? with o : Ad. 731, o Iuppiter, istocine pacto oportet ? so 757 ; And. 464 ; et pass. ; with pro : Amph. 791, Iuppiter, pro Iuppiter! so Cure. 638; 655; Men. 412; 957; M. G. 1133; Pseud. 574; Enn. Sc 187 (V); Ad. Ill; 366; et pass.; Poen. 274 The Vocative. 1122, pro supreme Iuppiter ; so Ad. 196 ; Phor. 233, o facinus audax, Geta monitor ; Men. 1015, vos scelesti, vos rapaces, vos praedones. IV. Vituperative Expressions. These occur with great frequency, usually unaccompanied by any interjection, e.g. : 1. Without interjection. amator : Cas. 959, asta ilico, amator ; so 969. audax: Men. 1050, men convenisse te, audax! Pseud. 288, sur- ruperet patri, audacissume ! belua : Most. 569, abi sis, belua ! so Rud. 543 ; Eun. 704. bustirape: Pseud. 361. caenuin : Pseud. 366. caput : Bud. 1099, peiiuri caput ! Bacch. 829, die scelerum caput ! so M. G. 494 ; Rud. 1098 ; Pers. 184, ain vero, verbereum caput ! carnufex : Merc. 618, perge, excrucia, carnufex ! Most. 1114 ; Pers. 547 ; 747 ; And. 852. columen: Amph. 367, audaciai columen. conciliate : Eun. 669, prodi, male conciliate. cucule : Pers. 282, tua, cucule, caussa ! so Pseud. 96. culex : Cas. 239, eho tu nihili, cana culex ! cumulatissume : Aul. 825, te emittam, scelerum cumulatissume. damnigeruli : True. 551, ite, mulieri danmigeruli, foras egerones, bonorum exagogae ! dentifrangibule : Bacch. 605, vale, dentifrangibule ; et tu, inte- gumentum, vale ! dormitator : Trin. 983, properas an non, dormitator ? ecfosse : Cas. 114, ex sterculino ecfosse, tua illaec praeda sit ! excetra : Cas. 644, iam tibi cerebrum dispercutiam, excetra tu ! so Pseud. 218. exitium : Asin. 133, adulescentum exitium. extorter : Phor. 374, bonorum extorter, legum contortor. f atue : Eun. 604, quid turn, fatue ! feles : Pers. 751, sequere, scelesta feles virginaria ! Rud. 748. flagitium : Asin. 473, flagitium hominis, da argentum ! so Men. 709. Vituperative Expressions. 275 flagrantia : Rud. 733, flagiti flagrantia. fons viti : True. 612, male dicere audes, f ons viti et peiiuri. fraudulente : Pseud. 366. f raus populi : Pseud. 365. frustum : Pers. 848, loquere tu frustum pueri. fugitive : Pseud. 365 ; so Eun. 668, etiam restitas, fugitive ! fur : Aul. 325, tun me vituperas ? fur ! : : etiam fur ! trif uroifer ! so Cas. 720 ; Pseud. 365. furcifer : Cas. 139, turn tu, f urcifer ! so Poen. 784 ; Rud. 996 ; et pass. genera : Pseud. 153, hue adhibete auris quae ego loquor, plagigera genera hominum. gymnasium : Asin. 297, gymnasium flagri, custos carceris. hallex : Poen. 1310, hallex viri. homo : Aul. 745, homo audacissume ; Men. 924, me locustam esse, homo ignavissume! Pers. 791, homo lepidissume (sarcastic); Men. 487, quid ais, homo levior quam pluma, pessume, nequissume, flagi- tium hominis, subdole ac minumi preti! Aul. 423, quid tibi nos tactio est, mendice homo ! Bacch. 904, ne supplicare censeas, nihili homo! so Bacch. 1187; Trin. 1017; True. 333; Aul. 437, etiam rogitas, sceleste homo ! 325, tun, trium litterarum homo, me vitu- peras ! ignave: Cas. 240, unguentatus per vias, ignave, incedis! Pseud. 133, exite, ignavi, male habiti, male conciliati ! impudens : Aul. 746, te ad me adire ausum, impudens ! Men. 710, etiamne impudens ! M. G-. 1402 ; Pers. 40 ; and frequently. impurate : Aul. 359, quid impurate ; Rud. 751, impuratissume ! impure : Bacch. 884, quid nunc, impure ! Pers. 686, id metuebas, miser, impure, avare ! Pseud. 366 ; Rud. 990. inlecebra : True. 759, tibi, inlecebra, ludos faciam. insane: Cure. 19, quid tu-, insane, rogitas? Men. 517, te piari iube, homo insanissume ! 819. larua : Merc. 981, etiam loquere, larva ! so 983. legirupa: Pseud. 364. leno : Poen. 798, quid nunc, sceleste leno ! Pseud. 366. liberta : Pers. 789, salveto, et tu, bona liberta (sarcastic). ligula : Poen. 1309, ligula ! 276 The Vocative. lumbrice : Aul. 628, (i) foras, lumbrice ! lutum : Most. 1167, verberibus, lutum, caedere ; so Pers. 414. maena : Poen. 1312, deglupta maena, sarrapis sementium ; man- struca, halagora, sampsa, turn autem plenior ali. mastigia: Most. 1, exi, mastigia! so Pud. 1022. mala: True. 292, quasi reliqueris, mala! mers (mala mers) : Cist. 727. migdilix : Poen. 1033. monstrum : Eun. 696, monstrum hominis ! morticine : Pers. 283, non metuam, morticine ! mula : Most. 878, vis, mula, pastum. nebulo : Eun. 717, si tu me, nebulo, ludificabere. nihili : Asin. 472, impure, nihili, non vides irasci ? Cas. 245, unde is, nihili ? nugator : M. G. 1078, vae tibi, nugator ! so Trin. 972 ; Lucil. 1002 (Mx). odiose : True. 619, quid nunc, odiose ? parasite : Most. 887a, manes, impure parasite ? parricida: Pseud. 362. peiiure : Pseud. 363, peiiure ! 351, quid ais hominum peiiurissume ! so Rud. 722. percontator : Men. 931, te, percontator, perduint. permities : Most. 3, egredere, erilis permities ! Pseud. 364, permities adulescentum. persolla : Cure. 191, odium me vocas ? ebriosa persolla, nugae ! pessume : Naev. Com. 118, pessimorum pessime, audax, ganeo, lustro, aleo ! Cas. 793, abi pessumarum pessuma ! Most. 897. philosophe : Eud. 986 (sarcastic). plena (viti) : M. G-. 423, te adloquor, viti probrique plena. praestigiator : Aul. 631, edepol te, praestigiator, miseris accipiam modis. propudiose : Stich. 334, mein fastidis, propudiose ! propudium : Cure. 190, quid ais propudium ! so Poen. 272. sacrilege : Pseud. 363 ; Rud. 706, natum quantum est hominum sacrilegissume ! sator (scelerum) : Capt. 661, sator sartorque scelerum et messor maxume. Vituperative Expressions. 277 scelerate : Pers. 275, scelerate, etiam respicis ? seeleste : Mere. 190, quia, sceleste, apstrudebas ? so M. G. 366 ; 380 ; et pass. scelus : M. G. 841, responde, scelus ! so Pers. 217 ; Eud. 993 ; and frequently ; True. 621, scelus viri, minitare ; so Cure. 614. scriba (navalis): Plaut. fr. 137, non ego te novi, navalis scriba, columbar impudens ? seges (stimulorum) : Aul. 45, tibi rationem reddam, stimulorum i! senex : Cas. 496, quibus battuatur tibi os, senex nequissume ! so Merc. 305. serve : Pseud. 270, salve, serve Athenis pessume ! servitus : Pers. 425, leno te argentum poscit, solida servitus ! sociofraude : Pseud. 362, sociofraude ! stolide : Enn. Trag. 36 (Sc 50 V), quid lascivis, stolide ! Stat. 77, abi bine tu, stolide ! stulte : Pers. 830, tace, stulta; Merc. 211, non taces, stultissume ! Cas. 203, tace, sis, stulta ; Merc. 540. subigitatrix : Pers. 227, ne me attrecta, subigitatrix ! sycophanta : Poen. 376, apscede bine, sycophanta par ero ! taeterrume : Most. 593, quid ais, omnium hominum taeterrume ! Tbales : Eud. 1003, salve, Thales ! (sarcastic). trif urcifer : Rud. 734, tun, trifurcifer ! tervenefice : Bacch. 813, ut pergraecetur, tervenefice ! tritor (stimulorum) : Pers. 795, quid ais, crux, stimulorum tritor ! ulmitriba: Pers. 279, nescio, ulmitriba tu. venefice : Pers. 278, dicis ubi sit, venefice ! so Eud. 987 ; 1112 ; True. 762, te manum iniciam venefica, suppostrix puerum ! verberabilissume : Aul. 633, verberabilissume, etiam rogitas, non fur, sed trifur ! verbero : Capt. 551, ain verbero ! so Cure. 196 ; M. G. 500 ; 1056 ; et pass. vervex : Merc. 567, itane vero, vervex ! vilice : Cas. 98, quid in urbe reptas, vilice baud magni preti! vir : (bone vir, sarcastic) : Capt. 954, age tu, bone vir, lepidum mancupium meum ! so Cas. 724 ; Cure. 610 ; And. 846 ; Eun. 850 ; et pass. ; Cas. 594, quid ais, vir minimi preti ; Pers. 418, vir summe 278 The Vocative. popli, stabulum servitricium, scortorum liberator, suduculum flagri, compedium tritor, pistrinorum civitas, perenniserve, lurcho, edax, fui-ax, fugax. volturi : Capt. 844, me, volturi, aedis incensurum censes ? 2. With interjections. eho : Baceh. 444, eho senex minumi preti, ne attigas ! Cas. 239, eho tu nihili ! And. 616, ehodum bone vir, quid ais ? 710 ; M. G. 825, eho sceleste ! so H. T. 312 ; Eun. 856, eho ' paulum,' impudens ! M. G. 189, eho tu, eho tu, verbero ; similarly Phor. 684 ; Ad. 777, eho carnuf ex ! o : Asin. 298, o catenarum colone ; o virgarum lascivia ! Cure. 234, o scelerum caput ! Most. 55, o camufieium cribrum ! Pers. 406, oh lutum lenonium, commixtum caeno sterculinium publicum, impure, inhoneste, iniure, inlex, labes popli, pecuniai accipiter, avide atque invide, procax, rapax, trahax ! Pers. 788, o bone vir ! Phor. 287, oh, bone custos ! salve ! Stat. 231, o infelix, o sceleste ! In expressions like Pers. 398, tu me vende ; Most. 1181, vos plausum date, Holtze, Syntax, i, p. 32, has raised the question whether we are to recognize the nominative or vocative. There seems little doubt that the nominative should be recognized in all cases of this sort. If tu and vos are taken as vocatives, another tu or vos must be supplied as subject. Holtze, however, thinks that in many instances like those above cited the tu and vos are vocatives. CHAPTER VI. THE ABLATIVE. 1 ORIGINAL FORCE OF THE ABLATIVE. The Latin ablative is a so-called syncretistic case, i.e a case re- sulting from the fusion of more than one original case. In Latin the ablative represents three original Indo-European cases : the true Ablative or from-ca.se, the Instrumental or w»%-case, and the Loca- tive or in-case. Evidences of the fusion referred to are found both in the forms and in the functions of the so-called ablative. As is well recognized, locative and instrumental forms, as well as true ablatives, bear the name ' ablative ' in our traditional grammar. The details are too familiar to call for recapitulation here. The triple function of the so-called Ablative also points clearly to a triple origin of the case. Thus we find /rom-uses, with-uses, and i'n-uses (the last much rarer than the others) side by side. Notions so radically distinct could hardly have developed from a single original case. 2 Causes of Syncretism in the Latin Ablative. — Despite their radical differences of meaning, the Locative, Ablative, and Instrumental cases naturally possessed certain points of contact. Thus aqua 1 Brugmann, Grundriss, ii 2 , p. 486 ff. ; 491 ft. ; Kurze vergl. Gramm. p. 418 ff. ; Delbruek, Grundriss, iii, p. 195 ; 200 ff . ; Linscott, The Syncretism of the Locative and Instrumental in Latin, Proceedings American Phil. Assoc, xxviii, p. lv ff.; Schmalz, Lat. Syntax u. Stil.* p. 351 ff. ; Kiihner-Stegniann, Ausf. iat. Gramm. ii 2 , p. 346 ff.; Draeger, Hist. Syntax der lat. Spr. I 2 , p. 354 ff.; Delbriick, Ablativns, Loealis, Instrumentalis, Berlin, 1867 ; Ebrard, De Ablativi, Locativi, Iustrumentalis apud scriptores Latinos usu, Leipsic, 1879 (Jahrbucher f ur classiscbe Philologie, Sup- plementband x) ; Zieler, Beitrage zur Geschichte des lateinischen Ablativs, Bonn, 1892 ; Wimmerer, Zum lateinischen Ablativ, Progr. Graz, 1909. 2 Such, however, is not the view of Wimmerer, op. cit. Wimmerer vigorously de- fends the unity of the Ablative, which he regards as originally separative (i.e. the true Ablative). From this separative force, he endeavors to explain the origin of the various ablative constructions. But despite the real learning displayed in Wim- merer's essay, I cannot but regard his methods and conclusions as open to severe criticism. 279 280 The Ablative. lavare might originally have meant either 'to wash with water,' or ' to wash in water,' i.e. might be expressed either by the Instrumental or the Locative. Similarly equo vehi might mean, ' to be borne on a horse,' or ' by a horse ' ; onus umero sustinet, ' he bears the load on his shoulder,' or ' by his shoulder ' ; carris veniunt, ' they come on carts,' or ' with carts.' These examples all show points of contact between the Locative and Instrumental. The Ablative and Instru- mental also have certain points of contact. Thus ira ardere might mean either ' to burn with anger,' or ' from anger ' ; lade vivunt, either ' they live from milk,' or ' by milk.' Points of contact be- tween Locative and Ablative are naturally much less frequent ; yet such English expressions as ' to receive at the hands of,' and ' from the hands of ' ; 'the wind is in the west,' and 'the wind is from the west,' show that even here contact was possible. Ablative, Instrumental, and Locative, therefore, to a certain extent occupied common ground in the field of thought, and this circum- stance ultimately led in Latin to a complete fusion of the three and to the establishment of a single syncretistic case, — the " Ablative." TRUE ABLATIVE USES. ABLATIVE OF SEPARATION.* Ebrard arranges the material under this head according to the meaning of the words with which the ablative is construed, as verba abeundi, arcendi, defendendi, eiciendi, etc. But this arrangement interferes with facility of reference ; moreover, it is not always easy to determine the category under which to seek a given verb. It has therefore seemed better to me to arrange the material somewhat differently. I group the separative uses under the four following heads: A. Uses with verbs; B. With adjectives and adverbs ; C. Domo, rure ; D. Proper names designating place. A. With Vbkbs. The Ablative of Separation is found in connection with a large number of verbs in Early Latin. Many of these are found construed 1 Ebrard, op. cit. p. 578 ff. Ablative of Separation. 281 also with various prepositions, a, ex, de ; but the employment of the preposition seems to be governed by no special principle. abdico: Calp. Piso, p. 84, 1 (Peter), scriptu sese abdicasse; see also abeo. abeo : Merc. 110, quem navi abire votui ; 654, si hac urbe abis ; Amph. 208, abituros agro; Most. 597; CIL, i, 198, 72, ioudiciove inperiove abierit abdicaverit. With a, e.g. : Merc. 223, abiisse a portu ; M. G. 478, a te (A); Pers. 442; Trin. 989. With e: Amph. 518, abin e conspectu meo ? abscedo: Epid. 285, haec te apscedat suspicio. With a: Most. 7, apscede ab aedibus ; so 8 ; 460 ; and often. With e, e.g. : Capt. 434, quom meo e conspectu abscesseris. absolvo: Men. 780, hoc primum te absolvo. Most interpreters take this as ablative ; but it may possibly be an accusative ; p. 247. absterreo : Titin. 45, lenonum (eum) aedibus apsterrui. With de : True. 252, de frumento anseres apsterret, abigit. abstineo : Aul. 601, abstinebit censione bubula ; Cas. 101, urbanis rebus te apstines ; Cure. 37, dura ted apstineas nupta, vidua, virgine ; Men. 768, haud apstinent saepe culpa ; Eud. 424, me apstineas ma- num ? 1108 ; Poen. 282 ; M. G. 644 ; Pers. 11 ; Trin. 288 ; True. 926 ; 944 ; Hec. 139, se ilia abstinere ut potuerit ! 411 ; Turp. 163 ; Cato, Agr. 5, 1, alieno manum abstineat; Amph. 926, factis me impudicis abstini. We have the accusative in M. G. 1309, nam si apstinuissem amorem; Most. 897. With a: Amph. 340; Lucil. 901 (Mx). amitto : M. G. 457, manibus amisisti praedam. amolior : Pacuv. 16, nonne hinc vos propere stabulis amolimini ? I see no necessity of inserting e (as is done by Eibbeck, following Scaliger), despite e conspectu amolire in 184; cf. Koterba, De sermone Pacuviano, p. 169. amoveo : Merc. 41, animus studio amotus puerilist meus. arceo : Pacuv. 304, ut te ara arceam. With a : Pacuv. 173, ab domuitione arcere. aufero: Asin. 163, solus solitudine ego ted atque ab egestate apstuli. With a, e.g. : M. G. 1335, labra ab labellis aufer (fer codd). averrunco : Pacuv. 236, istam capite cladem averruncassere. careo (18) : Asin. 801, vino xx dies ut careat ; Capt. 925, quae adhuc te carens dum hie fui sustentabam ; Cure. 17, caruitne febris te 282 The Ablative. heri? Cist. 533, potius quam carebo filia; M. G. 1426, carebis testibus ; Most. 500, praemature vita careo; 858, quom culpa carent ; Poen. 1189; Trin. 1129; H. T. 137, carens patria; Hec. 663; Lucil. 697 (Mx), tu hoc carebis commodo ; Metellus Numid. ap. Gell. i. 6. caveo : Baccb. 147, cave malo ; so Cas. 411 ; Men. 122 ; Pers. 369 ; 835 ; Eud. 828 ; 945 ; 1089 ; Poen. 25 ; Eun. 782, ipse sibi cavit loco. With a : Eud. 833, quid caveam ? : : a crasso infortunio ; et pass. circumduco : Bacch. 311, si me illoc auro tanto circumduxerit ; so 1183; Poen. 1287, mina quern argenti eircumduceret ; 976; Pseud. 431; 529; 634; Trin. 859; 959. concedo : Epid. 681, num. oculis concessi tuis ? curro : Enn. Ann. 520 (V), sonus aere cueurrit. decedo : Cato, Agr. 149, 1, prato sicco decedat ; ibid, cetero pabulo decedito (cedito codd) ! Amph. 990. With de : Amph. 984 ; et pass. decolo : Lucil. 433 (Mx), quibus fruetibus me de colavi victus, is taken by Marx as showing a transitive use of decolo; but this is extremely bold. deduco : Liv. And. Trag. 14, temploque hanc deducitis ? def enso : Bacch. 443, te poteris defensare iniuria. deficio : Asin. 609, quam si intellegam deficere vita. demigro : Amph. 240, priusquam loco demigrent. depello : Pacuv. 192, depulsum mamma paedagogandum accipit. With de : Cato, Agr. 155, 1, aquam de agro depelli oportet. desisto : M. G. 737, istis rebus desisti decet ; Phor. 634, ut erus his desistat litibus. digredior : Phor. 722, nos nostro officio non digressos esse. ecfero: Bacch. 423, pedem ut ecferres aedibus; Enn. Trag. 212 (Sc 253 V), numquam era errans mea domo ecferret pedem. ecfugio : Merc. 660, patria hac ecfugiam. educo: Lucil. 220 (Mx), postquam praesidium castris educere crevit. egeo : Com. Incert. 78, is mimimo eget mortalis. In Plautus and Terence, egeo takes the genitive : see p. 92. egredior: Cael. Antip. p. 105, 18 (Peter), navibus atque scaphis egrediuntur. With e .- Most. 3, egredere ex aedibus ; et pass. eicio : And. 382, quam ob rem eiciat oppido ; CIL, i, 200, 18, quei eum ea possessione eiec(erit); Cass. Hem. p. 71, 7 (Peter), agro Ablative of Separation. 283 publico eiecti sunt ; Asin. 127. With, e : M. G. 845, post (e) sagina eiciar cellaria ; CIL, i, 200, 18, ex possessione eiectus. elavo : Asin. 135, hie elavi bonis. elimino : Ace. 592, exi, ecfer te, elimina urbe ! emitto: Most. 975, earn manu emisisse ; soAul. 824; Capt. 713; Pers. 483 ; Phor. 830 ; et pass. emungo : Baech. 1101, miserum me auro esse emunctum ; Phor. 682, emunxi argento senes ; Lucil. 881 (Mx), quovis posse me emungi bolo. evolvo : Men. 903, quern ego hominem vita evolvam sua ; Pseud. 317, aut terra aut mari evolvam id argentum tibi; Eun. 723, te omni turba evolves. With ex : Phor. 824 ; Ace. 47. evorto : Pers. 566, evortes homines f undis ; Trin. 616 ; 214 exanelo : Stich. 272, vinum poculo saepe exanclavit. excido : And. 423, erus uxore excidit. excieo : Ace. 571, magna sonantibus excita saxis echo. With ex : Ace. 300, e tecto excies. exeo : Bacch. 289, ubi portu eximus ; M. G. 376, postquam porta exierunt. With a: Merc. 699; M. G. 524. With e: Men. 1075; et pass. exerugo : Enn. Ann. 379 (V), fontes quibus exerugit aquae vis. exheredo: Q. Metell. p. 251 (Meyer-Diibner), parentes bonis exheredant (sc. liberos). exigo : Kaev. Trag. 9, indigne exigor patria innocens ; Merc. 822, exigitur matrimonio ; C. Gracchus, p. 236 (Meyer), uti balneis exige- rentur qui lavabantur. exiino : Capt. 204, si vos eximat vinclis. exonero : Phor. 843, nosque exonerastis metu. exorior : Amph. 1092, ubi utero exorti dolores. expedio : Phor. 823, cura sese expedivit ; Hec. 288, qui te expedias hisce aerumnis ; 755, teque hoc crimine expedi ; Ad. 614, quo modo hac me expediam turba ? expello : Trin. 650, corde expelle desidiam tuo ; Pacuv. 55, regno expellunt; Ace. Praet. 34; Trag. Incert. 199, quod expulisti (ex- tulisti codd) saucios patrio lare. expleo: Enn. Ann. 309 (V), navibus explebant sese, 'unloaded themselves.' 284 The Ablative. expromo : Bacch. 653, pectore expromat suo. exsicco: Enn. Ann. 469 (V), quom sese exsiccat somno Eomana iuventus. exsolvo : True. 784, vinclis exsolvemini ; Hec. 599, me hac suspi- cione exsolvam ; so 792. exspiro: Lucil. 646 (Mx), ne omnibus distento corpore exspiret viis ; 1244, ore salem exspiravit amarum. exterreo : Enn. Ann. 36 (V), exterrita somno. extrudo : Aul. 69, me miseram extrudit aedibus ; Rud. 1046. exturbo : Trin. 601, postquam exturbavit hie nos nostris aedibus (ex nostris codd ) ; 805 ; Ace. 334, regno exturbatus. With ex : Trin. 137. exuo : Lucil. 815 (Mx), vixque hoc exuat se. facesso : Titin. 53, facessat aedibus. fugio : Leg. XII Tab. viii, 24, si telum manu fugit magis quam iecit; Pers. 435, extemplo foro (A; a foro P) fugiunt. fundo : Enn. Ann. 600 (V), funduntque elatis naribus lucem. interdico : Lucil. 787 (Mx), igni quom et aqua interdixerit. interficio ( = priyo) : True. 518, qui me interfecit paene vita et lumine. intersum : Lucil. 338 (Mx), non haec quid valeat quidve hoc intersiet illud ; see Marx's note ad loc. intervorto : Asin. 359, quo modo argento intervortam ; Pseud. 900, ut me, si posset, muliere intervorteret. libero : Pseud. 204, quin omnes peste hac populum hunc liberant ; And. 351, hoc me libera miserum metu ; CIL, i, p. 284, faenore gravi populum liberavit. mico: Ace. 581, micantem candido curru (candentem fervido cursu Apul) atque equis flammam citatis. migro : Trin. 639, neque mens officio migrat. mitto : Most. Arg. 1, manu misit emptos suos am ores Philolaches ; True. 230, eum mittat militia domum. moveo : Phor. 32, grex motust loco ; Cass. Hem. p. 73, 13 (Peter), nostri loco moti. mulco : Bacch. 934, qui mulcabere (' trampled out of ') cccc Philip- pis aureis. multo : Naev. Com. 33, votis me multat meis ; Pseud. 1228, me Ablative of Separation. 285 viginti modicis multavit minis ; True. 844, hoc ego te multabo bolo ; Cato, fr. (Jord), 85, 3, stipendio agrique parte multati. oblittero : Ace. 42, inimicitias oblitteratas memoria renovare. occludo: Ace. 483, classis aditu occluditur (adito cluditur codd). orbo : Trag. Incert. 214, me lumine orbavit. parco : Cato, Agr. 1, 1, ne cupide emas neve opera tua parcas vi- sere; the only instance in Latin of the ablative with parco. privo : Men. 905, anima privabo virum ; Poen. 775, ut eo me pri- vent ; 1071, quo privatum med aegre patior mortuo ; Enn. Trag. 169 (Sc 198 V), qui me anima privem ; Stat. 156, paelice ut meum priva- rem virum ; Titin. 2, auro privatae ; Lucil. 474 (Mx), an quod pane et viscere privo ? 786, d/>x two aecs., 260. Ruling, verbs of, with gen., 92. rure {run), 'from the country,' 287 f. ruri, ' in the country,' 372 f. rus, ace, 234 f. S sacer, with dat., 182. saevio, with dat., 121 ; with Ace of Inner Obj., 206. salio, with abl., 286. salto, with Cognate Ace, 199. saluber, with dat., 182. salutaris, with dat., 182. saluti, Dat. of Purpose, 176. saluto, with two aces., 245. salveo, with Ace. of Inner Obj., 201. Index. 407 sanus, with gen., 86. sapio, with Ace. of Inner Obj., 197; 201; 206; 208; with Ace. of Thing Affected, 215 sat, satis, with gen., 36; satis sum, with dat., 121. satur, with gen., 86; with abl., 361. saturo, with gen., 92. scando, with ace., 215. scateo, with Ace. of Inner Obj., 206. scato, with abl., 351. scitor, with Ace. of Inner Obj., 206. Scorning, verbs of, with gen., 98. secedo, with abl., 286. seco, with two aces., 243. secundus, with dat., 182. secus virile, ace, 269. segrego, with abl., 286. semen, with dat., 186. semipedem, Extent of Space, 230. senecta aetate. Time When, 383. senio, Dat. of Purpose, 176. sentio, with Ace. of Inner Obj., 206. Separation, Abl. of, 280 ft sepulcro, Dat. of Purpose, 176; with dat., 186. sequestro, Dat. of Purpose, 176. sermoni, Dat. of Purpose, 176. se.rmon.is, Gen. of Respect, 99. servio, with dat., 121; with Cognate Ace, 199; with Ace. of Thing Affected, 215. servitus, with dat., 186. servo, with two aces., 246. sexus virile, ace., 269. similis, with gen., 86 ; with dat., 182. simulo, with two aces., 245. siremps, omnium rerum siremps, Gen. of Respect, 100. sisto, with two aces., 245. Sociative uses of the Ablative, 299 ff. socors, with gen., 87. sodalis, with dat. , 143. solacio, Dat. of Purpose, 176. soleo, with Ace. of Inner Obj., 197; 206. solito longius, 296. sollicitudini, Dat. of Purpose, 176. solus, with Gen. of Whole, 22. solvo, with abl., 286. somnio, with Cognate Ace., 199; with Ace. of Inner Obj., 206; with Ace. of Person or Thing Affected, 215. sono, with Ace. of Inner Obj., 206. soror, with dat., 142. sospitalis, with dat., 182. Source, Abl. of, 290 ff. Space, Extent of, in ace., 229 ff. Specification, Abl. of, 365. specio, with Cognate Ace., 199. spero, with Cognate Ace, 199; with Ace of Person or Thing Affected, 215. spondeo, with Ace. of Inner Obj., 206. sputo, with ace, 216. stabilimenta, with dat., 187. sterilis, with abl., 286. sto, ' cost,' with Abl. of Price, 355. stomachor, with Ace. of Inner Obj., 206. strategus, with dat., 143. strido, with Ace of Inner Obj., 206. studeo, with gen., S9; with dat., 122; with ace of Inner Obj., 206; with Ace of Person or Thing Affected, 216. studio, Dat. of Purpose, 176. studiosus, with gen., 87; with dat., 182. suadeo, with dat., 122; with Ace of Inner Obj., 197; 201; 206. suavis, with dat., 183. subblandior, with dat., 118. subdo, with dat., 131. subdolus, with dat., 183. subduco, with dat., 150. subicio, with dat., 131. subigo, with Gen. of Price, 98. Subjective Genitive, 50 ff. sublego, with dat., 150. subrepo, with dat., 150. subservio, with dat., 122. substemo, with dat., 131. subterduco, with dat., 150. subterfugio, with dat., 150. subtraho, with dat., 150. subvenio, with dat., 131; with Ace of Inner Obj., 206. subvento, with dat., 131. succedo, with dat., 131. succenturio, with dat., 131. suceingor, with ace, 222. suffero, with dat., 131. suffigo, with dat., 131. sufflo, with dat., 122 ; with two aces., 250. suffundo, with dat., 131. sum, with pred. gen., 49 ; quid tefuturum est? 347. summoveo, with abl., 286. summus, with dat., 183. sumo, with two aces., 246; with Abl. of Price, 355. sumptifacio, 94. sumptui, Dat. of Purpose, 176. Superiority, verbs of, with Abl. of Degree of Difference, 364. Superlatives, with Gen. of Whole, 24 f. supero, with dat., 116; with ace, 216. supersedeo, with dat., 131 ; with abl., 286. superstes, with dat., 183. 408 Index. supersum, with dat., 131. suppalpor, with dat., 121. supparasitor, with dat., 122. suppetias advenire, 235. suppilo, with dat., 150. supplex, with dat., 187. supplico, with dat., 116; with ace, 216. suppono, with dat., 131. suppudet, with gen., 90. surdus, with dat., 183. surgo, with abl., 286. surripio, with dat., 150. suscenseo, with dat., 122; with Ace. of Inner Obj., 206; 208. suspicor, with two aces., 250. suus sibi, 138 ; 141. Sympathetic Dative, 132; 134 ff. Syncretism in abl., 279 f. taceo, with ace, 216. tactio, with ace, 252. taedet, with gen., 90. tango, ' cheat,' with abl., 286. tanta, multo tanta miserior, 364. tanti est, 95; tanti /ado, 94; tanti, as Gen. of Price, 98. tantidem est, 95. tantillo. Degree of Difference, 363. tantillum, with Gen. of Whole, 18. tanto, Degree of Difference, 363. tantum, with Gen. of Whole, 18. tantumdem, with Gen. of Whole, 19. temperans, with gen., 87. tempera, with dat., 122; with abl., 286; with ace, 216. tempus, with dat., 187. teneo, with gen., 89; ' cling to,' with abl., 301 ; with two acc8., 246. terra marique, 373. terrae, loe, 387. terrunci facio, 94. testis, with dat., 187. testor, with two aces., 246; 251. Time, Duration of, with ace, 225 ff. ; after which, 298 ; at which, 379 ; within which, 384. timeo, with Ace of Inner Obj., 208. tinnimentum, with dat., 187. tinnio, with Ace of Inner Obj., 201. titubo, with Ace of Inner Obj., 207. tondeo, with abl., 286. torvus, with gen., 87. lotus, with abl. without prep., 374 ff. Towns, in aee, as Limit of Motion, 236 ff . ; in abl. of Place Whence, 288 ; with prep., 289 ; Place Where, 376 ff . ; in loe, 387 f . tranquillus, with dat., 183. transcendo, with ace., 221. transveho, with two aces., 251. tremo, with ace, 222. triduo, Time within Which, 384. triduom, Duration of Time, 227. triennium, Duration of Time, 227. trioboli, used attributively, 96. tristis est, with Ace of Inner Obj., 207. triumpho, with Ace of Inner Obj., 207. triumvir, with dat., 187. tumultuor, with Ace of Inner Obj., 209. turbo, with Ace of Inner Obj., 197; with Cognate Ace, 199; with Ace of Inner Obj., 207. turgeo, with dat., 122. tutamen, with dat., 187. tutor, with dat., 143. uber, with gen., 87. ubi, with gen., 36. ubinam, with gen., 36. ubiubi, with gen., 36. ubivis, with gen., 36. ulciscor, with ace, 216. ullus, with gen., 22. ululo, with Ace of Inner Obj., 201. unde, with gen., 36. unus, with gen., 22. unusquisque, with gen., 21. uro, with Ace of Inner Obj., 207. usioni, Dat. of Purpose, 176. usquam, with gen., 36. usui, Dat. of Purpose, 177. usura usurpari, with abl., 352. usurae, Dat. of Purpose, 177. usurpo, with Cognate Aee, 199. usus est, with ace, 216; with abl., 359 ff. uter, with gen., 21. uterque, with gen., 21. utervis, with gen., 22. utibilis, with dat., 183. utilis, with dat., 183. utor, with ace 216; with two aces., 246; with abl., 352; with two abls., 5. vacivus, with gen. , 87. waco, with abl., 286. vae, with dat., 189. vah, with Ace of Exclamation, 254. valeo, with Ace of Inner Obj., 201 ; 207. Value, Gen. of, 93 f. vaticinor, with Ace of Inner Obj., 201. velitor, with Ace of Inner Obj., 207. Index. 409 venator, with dat., 187. vendo, with Gen. of Price, 98; with two aces., 246 ; with Abl. of Price, 355. veneo, with Abl. of Price, 356. venio, withpred. nom., 5; with dat., 190; with Ace. of Inner Obj., 207. venum, ace, 235. verax, with dat., 183. verbero, with two aces., 246. verbificatio, with dat., 187. vereor, veretur, with gen . , 99. vescor, with ace, 217; with abl., 353. vesperi, loe, 390. vicariwn, with dat., 187. vicem, with gen., 69 f. ; meam, nostram vicem, 259. vicinid, 373; viciniae,3SG; viciniam (?), 235. video, with Ace. of Inner Obj., 201; 207; with two aces., 246. viginti, with Gen. of Whole, 23. vilis, with Abl. of Price, 356. vinco, with Ace. of Inner Obj., 197. vindex, with dat., 143. vino, Dat. of Purpose, 177. vinum, with dat., 187. virile secus, sexus, 259 ; 67. virtute, ' thanks to,' with gen., 70. virtuti, Dat. of Purpose, 177. viso, with Ace. of Inner Obj., 207. vitio, abl., with gen., 69; vitio, Dat. of Purpose, 177. vito, with dat., 117. Vituperative Expressions in voc, 274. vivo, with pred. nom., 5 ; vivo vitam, 199; vivitur, with ace. (?), 261. Vocative, 263 ff. ; true vocs., 264 ff. ; with- out interjj., 264 ff . ; with interjj., 268 ff . ; with mi, meet, noster, 269 ff . ; 271 ff . ; expressions of endearment, 272 ff . ; in exclamations, 273 f. ; vituperative ex- pressions, 274 ff. voco, with two aces. , 246. volo, bene volo, with dat., 122; volo, with two aces., 246; 251. voluptati, Dat. of Purpose, 177. vomo, with Cognate Ace., 199. voveo votum, 199. W Want, verbs of, with gen., 92.