v . » 
 
 h-* • 
 
 i* • '« 
 
 
A 
 
 KEY 
 
 LATIN EXERCISES; 
 
 ADAPTED TO 
 
 VNDREWS AND STODDARDS 
 
 LATIN GRAMMAR. 
 
 By E. A. ANDREWS, LL. D. 
 
 SEVENTH EDITION. 
 
 
 NEW YORK: 
 
 PUBLISHED BY HURD AND HOUGHTON. 
 
 Cambridge : &l)e tliuersibe Press. 
 
 1877. 
 
 
 
 COLLEGE LIBRARY 
 
 CHESTNUT LULL, MASS, 
 
Entered according to Act of Congress, in the year 1854, 
 By Crocker & Brewster, 
 
 In the Clerk's Office of the District Court of Massachusetts. 
 
 CAMBRIDGE-. PRINTED BT H. C- HOUGHTON AND COMPANY. 
 
/\S \> \o 
 
 A KEY 
 
 TO 
 
 LATIN EXERCISES. 
 
 ORTHOEPY. 
 
 § 19 . Ne f -mo, e'-ques, mu'-nus, ti'-mor, pan'-per, foe'-dus, 
 coe'-cus, gi'-gas, lu'-crum. a'-gri, Cy r -clops, co'-chlis, con'-sti-les, 
 hom'-i-nes, cor'-po-ra, op'-ti-mus, ur-go'-tur, cu^-pid-i-ta'-tes, 
 a-mit/-ti-tur, am^-bu-la'-crum, The-mis'-tb-cles, mis^-e-ra-bil'-i-ter, 
 aed"-i-fi-ca'-ti-o, ath'-lon. 
 
 § 20 . Pe-rl' -tus, a-ma'-tus, au-dP-tus, HeP'-a-clg'-a, Her"-a- 
 clP-des, mu-ner'-I-bus, ven"-e-rab'-i-lis, fru-gal'-i-tas, Gad^-i-ta'- 
 nus, e-gre'-gi-us, pa-tric'-i-us, A-grip'-pa, Eu-phra'-nor, Ag-las'- 
 pis, At/'-lan-ti'-a-des, Ath-le'-ta. 
 
 § 21 . Gen'-g -ra, asq'-uo-ra, er'-I-pi, dom'-i-tus, Cyb'-g-le, bib'- 
 ti-lus, bel'-u-a. Pa-siph'-a-e, Pa-sith'-e-a, tra'-hi mus, ve'-he-mens, 
 ac^-ri-mo'-ni-a, ta'-ce-o, per-sua'-de-o, hoe'-re-o, fa'-ci-o, pa^-ti-en'- 
 ti-a, Pal-la'-di-um, se'-de-o, Me^-di-o-la'-nurn, do'-le-o, mo'-ri-or, 
 o'-le-a, o'Me-as'-ter, A'-dri-a, Tri-na'-cri-a, pro-du'-ce-re, mu'-ne-ra, 
 lau'-re-a, Eu'-po-lis, vo-lu'-cn-bus, pub'-li-eus, pub^-lt-ca'-ti-o. 
 
 § 18,4 : and 22 , B. Ax'-is. Ax'-o-na, Ix-l'-on, ex-er'-ci-tus, 
 HuT-lus, ver'-bum, vir'-tus, doc'-tus, ag'-nus, om'-nis, scrip'-si, 
 pas'-tor, lon-gis'-si-nius, prin'-ci-pes, ves'-pe-ra, ob-lec'-to, co- 
 len'-dus, a-run'-di-nes, pat'-rl-bus, naph'-tha, An "-a-char'-sis. 
 
 § 22 *, C. Lus-tra'-ti-o, con-tem'-plor, con-tra'-n-us, planc'- 
 tus, con-temp'-tor, ar-thrit'-i-cus, ex-emp'-ti-o. 
 
 § 23 . Ab-o'-le-o, ad-o'-ro, ad'-i-go, am'-bi-go, cir-cum'-e-o, 
 dec'-i-do, dil'-u-o, ebM-bo. el'-o-quor, in-au'-dax, in-Q'-ro, ob'-e-o, 
 ob-am'-bd-lo, per'-e-o, per-er'-ro. proed'-T-co, prosf'-g-ro, prof'-g- 
 ro, prof'-lu-o, prod-es'-se, prod'-i-go, red'-e-o, red'-i-go, rel'-g-vo, 
 
 sub-ac'-tus, sub'-I-tus. sub-or'-no.-ru-pic'-S-pra, a-gric'-b-la, 
 
 mil-lep'-e-da, cap'-rl-pes, noc-m '-.l-o^^^rn-tim'-S-nns, mi-ser'-P 
 
 110 i 7 
 
i 
 
 4 ETYMOLOGY. 
 
 cors, bre-vil'-6-quens, su-per'-stes, se-dif' i-co, ma-led'-I-co, mul 
 tim'-o-dis, quom'-o-do, com'-I-nus, pro-ped'-i-em, quil'-i-bet, a- 
 lic'-u-bi, prae-ter'-e-a, sic'-ii-bi, quam-ob'-rem. 
 
 Sci-en'-ti-a nul'-la res est praes-tan'-ti-or. Ob-se'-qui-um a-mi'- 
 cos, ver'-i-tas o'-di-um pa'rit. 
 
 Ad Caes'-a-rem Au-gus' turn de-la-tum est, L. Cin'-nam in-sid' 
 i-as e'-i stru'-e-re. Cin'-nam ad se ac"-cer-sl'-vit, dim"-is-sis'-que 
 om'-ni-bus, in-dic'-i-um ex-pos'-u-it, ad-je'-cit lo'-cum, so'-ci-os, 
 di'-em, or'-di-nem in-sid"-i-a'-rum; etcum su'-a in e'-um ben"-e- 
 fic'-i-a plu'-ri-ma com-mem"-o-ras'-set, pro qui'-bus il'-le in-fan'- 
 dam cae'-dem pa-rav'-e-rat, his ver'-bis des'-i-it. “ Vi'-tam tib'-i, 
 Cin'-na, it'-e-rum do, pri'-us hos'-ti, cum te in hos'-ti-um me-o'- 
 rum cas'-tris in-ven'-e-rim, nunc in-sid"-i-a-to'-ri ac par"-ri-ci'- 
 dae. Ex hod"-i-er'-no di ; -e in'-ter nos am"-i-cit / -i-a in-cip'-i-at; 
 et quam li-ben'-ter e'-go tib'-i vi'-tam do, tam li-ben'-ter tu mi'-hi 
 e'-am de'-be-as.” Post haec det'-u-lit e'-i ul'-tro con-su-la'-tum, 
 ques'-tus quod non au-de'-ret pet'-e-re; am"-i-cis'-si-mum fid'"-e- 
 lis"-si-mum'-que hab'-u-it. He'-res il'-li so'-lus fu'-it; et nul'-lis 
 am'-pli-us in-sid'-i-is ab ul'-lo pe-ti'-tus est, id cle-men'-ti-S. con- 
 se-cu'-tus, quod an'-te-a se-ver"-i-ta'-te frus'-tra quae-siv'-e-rit. 
 
 ETYMOLOGY. 
 
 PART I. 
 
 NOUNS. 
 
 For the answers to the questions on the terminations, Exer¬ 
 cises, page 6th, see Grammar, § 39. 
 
 ROOTS. 
 
 Aul, cur, gale, insul, liter, luscini, machin, penn, sagitt, 
 stell, tog. 
 
 Anim, clype, corv, gladi, numer, puer, socer, apr, labr, ma- 
 gistr, antr, bell, negoti. 
 
 Poemat, stemmat, ancil, aquilon, region, ferrugin, formidin, 
 homin, earn, animal, Titan, career, mell, agmin, tibicin, fratr, 
 crater, farr, hepat, cord, ebor, pietat, mar, alit, clad, comit, lebet, 
 milit, seget, obsid, Cerer, class, cuspid, sanguin, lit, inor, custod, 
 bov, feeder, corpor, palud, virtut, jur, laud, stirp, dent, forcip 
 frond, front, aucup, cornic, conjug, leg, apic, sen, niv, noct. 
 
 Cant, curr, exercit, ver. 
 
 Fid, sp, faci. 
 
ETYMOLOGY. 
 
 5 
 
 CASES. 
 
 Aulae, curarum, galearn, insulis, literas, luscinid, machinae, 
 pennae, sagittae, stellis, toga. 
 
 Animi, clypee, corvo, focum, gladiorum, lucos, numeris, 
 oceano, trocho, puero, Luciferum, socerorum, apros, austro, 
 fabri, libris, magister, onagris, Teucro, antrum, atria, bella, 
 exemplis, negotio, saxorum, Tulli. 
 
 Poemate, schemata, stemmatum, epigrammatis. 
 
 Ancili, mantili, retium, ovilia, aquilonis, bubonem, regiones, 
 orationes, rationum, latrone, ferrugini, formidines, grandinis, 
 originum, virginibus, hominem, carne. 
 
 Animalia, vigilem, Titani, Sirenes, carceribus, calcari, pul- 
 vinaria, mella, agmini, crimina, carminibus, gramine. 
 
 Tibicinem, matres, fratribus, accipitrem, crateras, farre, hepati, 
 corda, ebore. 
 
 Pietatem, maribus. 
 
 Alitis, cladem, cratibus, comitum, aedium, lebetes, milites. 
 vulpi, pedite, segetibus, obsides, heredem, Cerere, aeri. 
 
 Classem, messes, ovium, pelli, vites, sitim, Aprili, cineri, cus- 
 pidem, sanguine, lites, Quiritium. 
 
 Moribus, rore, arborem, dotes, sacerdotibus, custodes, bovem, 
 bobus or bubus. 
 
 Fcedera, corpore, frigoribus, munera, nemori, vulnerum, tem- 
 pus, paludem, juventute, virtutes, jura, tellurem, laudibus, 
 subus 
 
 Stirpe, dentes, montibus, clientium, forcipem, frondes, frontes, 
 aucupi, cornicis, conjugibus, cruci, leges, nutricem, frugibus, 
 apices, indice, pontificem, supellectilem, senibus, nive, noctium, 
 noctes, Thracum. 
 
 Cantu, currus, exercitus, fiuctibus, senatui, lacubus, veru, 
 pecubus. 
 
 Fide, spes, faciei. 
 
 ADJECTIVES. 
 
 Alta, alta, altos; fidorum, fidas, fidis ; longum, longo, lon- 
 garum, longa; benigne ; aspero, aspera, asperd. 
 
 • Miserum, miserce; ©gri, ffigram, aegro; sacrarum, sacros, 
 sacrae; aliud, solius, alteri. 
 
 Alacre, celebres, palustrem, salubria, terrestrium. 
 
 Breve, brevi; dulces, dulcibus; omnia, omnium; trium, tria; 
 altiori, altius, altiores ; feliciore or i, felicioribus, feliciora; gra- 
 viorum. 
 
 Audaci, audacia, audacibus; ingens, ingentes; hebetem, di- 
 vite or i, divitum ; desedes, bipedem, compote, ccelibe, ancipites, 
 ancipitium; pauperum, senum, concordi, veterum, ubera, volu- 
 crum, meinorum. 
 
 Arct, arctior, arctissimus; capac, capacior, capacissimus; cle¬ 
 ment, clementior, clementissimus. 
 
 1 * 
 
6 
 
 ETYMOLOGY. 
 
 Miser, miserior, miserrimus; saluber, salubrior, saluberrimus; 
 pulcher, pulchrior, pulcherrimus. 
 
 PRONOUNS. 
 
 Me, nobis ; tibi, vos; se, sui. 
 
 Illud, illarum; isti, istas; hac, his; ei, eis or iis; istoc, ean- 
 dem, eisdem or iisdem; ipsum, ipsi; quem, quee; quacunque, 
 quibuscunque ; quoquo, quibusquibus ; quid, quemnam, nunqua, 
 cujatem, sicujus, siqua; quodque, quidque or quicque, unoquo- 
 que, cuilibet, quamvis, quarundam, mi or meus, nostro. 
 
 VERBS. 
 
 For the personal terminations, see Grammar, § 147, 3. For the 
 terminations of the second and third roots of verbs, see Grammar, 
 § 150, 3 and 4. For the terminations of the parts formed from 
 the first, second, and third roots, in all the conjugations, see 
 Grammar, § 152. 
 
 Laudo, are, avi, atum; muto, are, avi, atum; voco, are, avi, 
 atum; compleo, ere, evi, etum; moveo, ere, movi, motum; ter- 
 reo, ere, ui, ituin ; duco, ere, duxi, ductum; mitto, ere, misi, 
 missum; jacio, ere, jeci, jactum; nutrio, ire, ivi, itum ; punio, 
 ire, ivi, itum ; vestio, ire, ivi, itum. 
 
 ACTIVE VOICE. 
 
 In the following key to the exercises on verbs, where the 
 Grammar exhibits two or more forms as belonging to the same 
 person, the first only has in general been used. 
 
 Laudo, laudabis, laudabat; laudavimus, laudetis, laudaverant. 
 
 Mutabam, mutavisti, mutaverat; mutaverimus, mutabitis, 
 mutant. 
 
 Vocabo, voces, vocaret; vocavissemus, vocatis, vocaverant. 
 
 Complevi, complevisses, compleverit; complevissemus, com- 
 pletis, complebant. 
 
 Moveram, moveres, moveat or rnoveto; movearnus, moveritis, 
 movebunt. 
 
 Terream, terrebas, terruisset; terremus, terreretis, terruerunt. 
 
 Ducerem, due, ducat or ducito; ducemus, duxeratis, duce- 
 rent. 
 
 Miserim, miseris, mittit; mittemus, mittite, mittant. 
 
 Jecissem, jeceras, jaciat or jacito; jaceremus, jacietis, jaciant 
 or jaciunto. 
 
 Nutrivero, nutri, nutriebat; nutrimus, nutriebatis, nutrient. 
 
 Punivi, puniveris, puniverat; punivissemus, punitis, punive- 
 runt. 
 
ETYMOLOGY. 
 
 ? 
 
 r estiam, vestires, vestivit; vestivimus, vestiveritis, vesti¬ 
 ge nt. 
 
 * oco, laudasne ? movitne? num mittimus? terrebatis, an pu- 
 i trunt ? 
 
 ./tirlare, moturus esse, duxisse, vocandi, mittendo, ductum. 
 
 t^avdaturus eram, vocaturus sis, ducturus erit, jacturi fueri- 
 mcs, punituri estis, vestituri fuissent. 
 
 PASSIVE VOICE. 
 
 Laudor, ’.audabaris, laudabitur; laudemur, laudati eratis or 
 fueratis, lav dati sunt or fuerunt. 
 
 Mutabar, rnutaberis, mutatus erat or f'uerat; mutati essemus or 
 fuissemus, mutati estis or fuistis, mutabuntur. 
 
 Vocabor, vecatus eris or fueris, vocetur; vocaremur, vocamini, 
 vocati essent or fuissent. 
 
 Completus su n or fui, compleberis, compleatur or completor; 
 completi erimus or fueriinus, compleamini, complentur. 
 
 Motus eram or fueram, movere or movetor, motus erit or 
 fuerit; moti sumus or fuiinus, moti essetis or fuissetis, moveantur 
 
 Terrear, terrererw, terrebatur; terreremur, terrebimini, ter 
 riti sunt or fuerunt. 
 
 Ducerer, ducebaris, ductus est or fuit; ducti essemus or fuis 
 semus, ducimini, ducti erant or fuerant. 
 
 Missus essem or fuissem, mitteris, mittetur ; missi sumus or 
 fuimus, mitteremini, mittantur or mittuntor. 
 
 Jactus essem or fuissem, jaciaris, jacitur; jaciemur, jacti es 
 setis or fuissetis, jaciuntur. 
 
 Nutria ero or fuero, nutrire or nutritor, nutriebatur; nutri- 
 re-rnur, nutriti eratis or fueratis, nutrientur. 
 
 Puni-rer, puniris, punitus esset or fuisset; puniemur, puniti 
 estis or fuistis, puniuntur. 
 
 Vestitus si«n or fueriin, vestitus eris or fueris, vestiebatur; 
 vestiti erarnus or fueramus, vestiamini, vestiti essent or fuissent. 
 
 An vocor ? moverisne ? num mutatur? num ducti sumus? 
 an nutriti eratis 3 num puniti sunt? 
 
 Laudari, motum iri, ductus esse or fuisse, missus, puniendus. 
 
 Laudandus sun-, vocandus eras, mittendus fuit; laudandi simus, 
 puniendi fueritis, v^stiendi fuissent. 
 
 ACTIVE AND PASSIVE VOICES. 
 
 Laudabunt, mutor, vocutis, complemur, moti eritis, ducit. 
 
 Terremur, mittunt, watrieris, puniebamini, jacio, vestiti erunt. 
 
 Vocare or vocator, inatet, laudavi, complebo, vestiti estis, 
 complemini. 
 
 Laudetur or laudator, mitrior, vestiris, ducit, nutriti erimus, 
 tnatabunt. 
 
 Mittebamur, territi erant, duco, complebitur, vestiti erimus, 
 ducor. 
 
s 
 
 ETYMOLOGY. 
 
 Vocaris, nutriti essetis, mittit, complent, ducti essemus, vo 
 cabatis. 
 
 Vestiti sumus, laudatus es, ducis, mittatur or mittitor, ducite, 
 punirentur. 
 
 Movearn, compleantur, nutritur, mittis, duxerimus, nutritis. 
 
 Compleantur or cornplentor, laudavi, territi sumus, vestimini, 
 missi essent, mutabimus. 
 
 Terreretur, laudabam, rniserunt, ducti sumus, puniemini, com* 
 pleveramus. 
 
 Vocati eramus, mutavistis, terres, ducimini, mittebamus, je- 
 cerant. 
 
 PART II. 
 
 NOUNS. 
 
 FIRST DECLENSION. 
 
 Aula, cur®, gale®, insulam, musa, machind. 
 
 Ar®, columbarum, cymbis, hastas, luscini®, sagittis. 
 
 Epitome, Mid®, tiar®, cometen, Priamide, Bored. 
 
 SECOND DECLENSION. 
 
 Animus, corvi, clypeo, gladium, domine, luco. 
 
 Numeri, fluviorum, hortis, nimbos, cycni, scopulis. 
 
 Liberi, pueri, socerum, vespero, apri, fabris. 
 
 Antra, bello, saxa, exemplis, pr®sidium, sceptrorum. 
 
 Virgili, Danaum, diis, fili, barbita, Alpheon. 
 
 THIRD DECLENSION. 
 
 Flores, rationis, arundines, carne, lintr;, ver. 
 
 Arbores, mercedi, oris, ossibus, nubes, pacem. 
 
 Diadematis, sedili, pavones, imagines, ordine, Apollini. 
 
 Anieni, lac, consules, animalia, carcere, mellis. 
 
 Fluminibus, imbres, crateris, farra, Jovi, robore. 
 
 Cordi, pietatem, mares, vadibus, yasis, anatum. 
 
 Hospites, alitis, abietibus, quietem, obsides, heredibus. 
 
 Airis, Cereri, aves, pulvere, cassis, Quirites. 
 
 Nepotibus, honores, arborem, custodum, tempora, dedecore. 
 Incudes, salute, ruri, gruis, tellurem, fraude. 
 
 Trabes, hieme, fronti, principum, frondes, voces. 
 
 Coccygis, pollicem, seni, nives, nocte, reges. 
 
 Tiberim, sedili, mare or mari, avium, bobus or bubus, subus. 
 Sitim, turrim or turrem, vi, rure or ruri, montium, bourn. 
 Chlamydis or chlamydos, heroem or heroa, lampadas, pofis'u 
 Orpheu, aera. 
 
ETYMOLOGY. 
 
 9 
 
 FOURTH DECLENSION. 
 
 CantCls, currui, fluctibus, luctus, verua, exercitus. 
 
 Doini, tribubus, dornds, genibus or genubus, gelu, senatu. 
 
 FIFTH DECLENSION. 
 
 Plebei or plebi, fidei, diebus, rebus, spes, facies. 
 
 ADJECTIVES. 
 
 FIRST AND SECOND DECLENSIONS. 
 
 Bonus puer; fidorum amicorum; alta rupe ; avarorura hom- 
 lnura ; benignis matribus ; plend manu. 
 
 Aspera barba; libera vox; misera fortuna; teneri graminis ; 
 segra valetudine; sacra templa. 
 
 Aliud tempus; nulla litera; soli Penelopce; ullius fontis; 
 utrique polo; alteri libri. 
 
 THIRD DECLENSION. 
 
 Acre acetum; alacris animi; celebre monumentum; salubri 
 loco; silvestria loca ; volucri columba. 
 
 Brevi tempore; crudeles tyranni; dulcia arva; fortia pectora; 
 gravi onere ; omnium hominuin. 
 
 Altiore or altiori aqua ; brevioris vitm ; crudelius bellum ; dul 
 cioribus fontibus ; felicioribus saeculis ; pluribus verbis. 
 
 Facinora audacia ; felices viri; ingenti Cyclopi; solertis Ulys- 
 sis ; hebetia tela ; divitibus agris. 
 
 Capaciores scyphi; carissimos amicos; crudeliorem animum ; 
 clementissimus judex; altissima voce ; mitioris pccnte. 
 
 Celeberrima res; difficillimis temporibus; magnificentissima 
 dona; summo loco; meliore fortund; nequissimus homo. 
 
 PRONOUNS. 
 
 Mei, te, me, sibi, nostrum or nostri, se. 
 
 Illi, illis ; istarum, isti; hoc, hos. 
 
 Ejus, iis or'eis; istoc ; easdem, eidem, earundem. 
 
 Ipsius, ipsarum; cui, quarum; quemcunque; quid ? 
 
 Aliquam, sicui, nequid, unicuique, cujusdam, mi fili. 
 
 VERBS. 
 
 Sumus, eritis, fuisti, fuerant, fuero, erat. 
 
 Esset, sint, fuerit, fuissemus, este or estote, futurus esse. 
 
 Fores, prodesse, potes, potui, possem, potuisse. 
 
10 
 
 ETYMOLOGY. 
 
 FIRST CONJUGATION. 
 
 Accusat, aedificabam, aravisti, damnaverant, erraverimus, hab- 
 itavissetis. 
 
 Inviter, laudatus es, liberabor, conciliamur, mactentur or mac- 
 tantor, sacrificatum iri. 
 
 Dedit, domueram, juvisses, lavisse, necati sunt, circumdati 
 fuerimus. 
 
 Steterunt, tonat, vetueritis or vetaveritis, potaveramus, plicetur, 
 domitus es. 
 
 Abominaris, adulabatur, aspernatus est, auxiliati eramus, 
 aversabimini, comitati erunt. 
 
 Coner, criminareris, cunctatus sit, dominati essemus, laetamini, 
 mercaturus esse. 
 
 SECOND CONJUGATION. 
 
 Coercui, avebas, doluerat, egeamus, floreretis, habuerint. 
 
 Ausus sum, augebis, cave, deleveritis, favebatis, flebunt. 
 
 Doctus sum, motus eras, mulcebitur, tenebimur, admonemini, 
 visi sint. 
 
 Libebat, licuit or licitum est, liqueat, misereret, oportuerit, 
 posnitebit. 
 
 Verebar, confessus es, professus est, mereamur, misereremini, 
 polliciti essent. 
 
 THIRD CONJUGATION. 
 
 Egi, alis, anxerat, bibemus, cecideritis, canebant. 
 
 Ceperam, carpebas, cessit, cerneremus, cinxeritis, clausissent. 
 
 An consulam? credisne ? cuperetne? num degimus? an dix- 
 issetis? didicerintne ? 
 
 Due, die, fac, fingat or fingeto, fugite, jaciant or jaciunto. 
 
 Icere, junxisse, laesurus esse, diligi, relictus esse, positum iri. 
 t^uaesitus eram, rectus es, solutus erat, spreti simus, sustollemini, 
 tunsi or tusi erunt. 
 
 Ducebar, captus es, missa esset, perdaris, falsae erant, cogniti 
 sitis. 
 
 Juvenescebam, senuisti, obdormiverit, conticuissemus, ditesce- 
 tis, hebescerent. 
 
 Adepta sum, irascaris, locutus erit, nacti essemus, oblitae sitis, 
 patiuntur. 
 
 FOURTH CONJUGATION. 
 
 Dormiebam, insanis, custodiverat, finiemus, servieritis, eru- 
 diverunt. 
 
 Hausi, efFutis, obedierit, sensissemus, veniretis, vincite. 
 
 Custodita sum, erudiebaris, impeditur, redimiamur, vincti es- 
 setis, puniantur or puniuntor. 
 
 Blanditus sum, assentieris, expertus erat. orai essemus, poti- 
 reinini, mentiti sint. 
 
SYNTAX. 
 
 11 
 
 IRREGULAR VERBS. 
 
 Velim, volueras, volebat; nolemus; mavultis, maluisse 
 Ferre, fer, tulisse, laturus esse, latus, ferri. 
 
 Factus, faciendus, factus esse, factum iri, fiant or fiunto, fac¬ 
 tum erat. 
 
 lens, eundi, it, ibam, ivimus, eatis. 
 
 Odero, odisse ; ccepimus, meministis, aiebant, inque. 
 
 SYNTAX. 
 
 PART I. 
 
 § 209,(5.) Ego seribo. Tumones. Venithora. Nos audimus. 
 Vos videtis. Virtutes ornant. Tu ludebas. Rex reget. Mors 
 eripuit. Fulgebat luna. Cecinit avis. Lupus secutus erat. 
 Tempus veniat. Manus laborarent. Hostis pugnavisset. Ar- 
 bores creverint. Error tolletur. Lex constituitur. Pecunia 
 recipiatur. Carthago deleta est. Supplicatio decreta est. Oc- 
 casio captatur. Senatus convocatus est. Medici falluntur. Ego 
 perturbatus sum. Cascilius demonstraret Caieta ornabitur. 
 Libri conservarentur. Consules dissederunt. Dormiebantne 
 milites ? Democritus risisset. Poma ceciderint. Pueri discant. 
 Troja staret. Leges data? erunt. Fcedera rupta sint. Homines 
 intelligant. Quis dixit? Portce patebunt. Sparsa erant folia. 
 Ego tacerem. Vos timuistis. Canes persequentur. Sequitur 
 capella. Thymcetes hortatur. Minantur hostes. Vagantur ranae. 
 Labuntur anni. An fateberis ? Moriemur. Loetati estis. llli 
 polliciti erant. Clamor auditur. Cervus captabitur. Fabula 
 narratur. Tempora mutantur. Bella parabantur. Amici in- 
 venti sunt. Navis mergetur. Pecunia soluta est. Gramen car- 
 pitur. Laudator industria. Monemini. Puniuntor fures. Cre- 
 damini. Vita servaretur. Clamor auditus esset. Oppidum in- 
 censum fuerit. 
 
 § 205. Fugit invida oetas. Liber populus desideravit. 
 Unum dedecus restat. Ea lex jubet. Homines nobilissirni 
 venerunt. Magnus error versatur. Venit glacialis hiems. 
 Silva vetus stabat. Humana consilia ceciderunt. Viri soli 
 permanserunt. Diligens agricola serit. Dira parantur bella. 
 rarva? res crescunt. Nox atra ingruit. Nemus omne virebit. 
 Major gloria obtineatur. Lucida sidera fulgebant. Culti agri 
 florebunt. Impia crimina puniantur. Mcesta cohors sequitur. 
 
12 
 
 SYNTAX. 
 
 Noster omnis exercitus interiit. Veteres Romani vicerunt 
 Nulla mora est. Ingens pinus agitatur. Veloces cervi fugiunt 
 Mite pomum cadit. Victa Carthago cecidit. Mei oculi fal- 
 luntur. Frigida nox est. Mora non tuta est. Facta honesta 
 remunerabuntur. Bellum exitiosum impendet. 
 
 § 229. Beneficia parant amicos. Dido condidit Carthagi- 
 nem. Autumnus fruges effundit. Tenet ancora navem. Terra 
 parit flores. Scipio delevit Carthaginem. Rex eduxerat copias. 
 Habesne filium ? Cura sequitur pecuniarn. Neptunus terrain 
 percussit. Legem tulit. Spes alit agricolam. Te sequor. 
 Furor arma ministrat. Consumit inertia corpus. Mater episto- 
 lam profert. Yentus agit nubes. Aurora diem reducit. Diem 
 perdidi. Flores amat apis. Sirenes Ulyssem invitant. Nauta 
 secat mare. Alexander Darium fugavit. Vince iram. Spes 
 dat vires. Non me offendit veritas. Odium facile vitabis. Lin- 
 quimus dulcia arva. Romulus Romam condidit. Numa gessit 
 nulla bella. Legi tuas literas. Sincera fides jungit veros ami- 
 cos. Cyrus fundavit Persicum imperium. Virtus largitur tran- 
 quillitatem. 
 
 § 210. Inertia est vitium. Ira furor brevis est. Non ego 
 sum pastor. Homines sunt mortales. Mors est cerla. Caesar 
 magnus habebatur. Es judex. Non sumus ignari. Cicero hab¬ 
 itus est disertus. Milites dormiunt securi. Tu fies poeta. Var- 
 ro existimabatur doctus vir. Aristides vocabatur justus. Anima 
 est immortalis. Avaritia est vitium. Vita est brevis. Virtus 
 est sua merces. Tuus amicus fui. Fames est optimus coquus. 
 Dux ego vester fui. Arbor virga fuit. Catilina erat fortis, sed 
 causa erat injusta. Experientia est optimus magister. Amicus 
 verus thesaurus est magnus. Poema est loquens pictura. Pic- 
 tura est mutum poema. Virtus est optima nobilitas. Forma 
 bonum fragile est. 
 
 § 211. Crescit amor nummi. Mater artium est necessitas. 
 Scipio fudit Annibalis copias. Sol est lux mundi. Virtutis ejus 
 fructum cepit. Vide hominis audaciarn. Somnus imago mortis 
 est. Helena causa fuit belli Trojani. Rex Lydorum Croesus 
 erat. Jucunda est memoria praeteritorum malorum. Vita? brevis 
 est cursus, glorioe sempiternus. Amor patriae vicit. Natura? 
 infirmitas accusatur. Pan deus Arcadiae est. Juno Jovis conjux 
 erat. Cornua lunae decrescunt. Can is leporis vestigia sequitur. 
 Miles timet sagittas hostis. Codrus fuit rex ultimus Athenien- 
 sium. Semiramis erat Nini uxor. Neptunus est numen aqua- 
 rum. Honos est praemium virtutis. Penelope conjux Ulyssia 
 erat.. 
 
 § 223. Piso fratri auxilium tulit. Ago tibi gratias. Red- 
 ditur terrae corpus. Datus est tibi plausus. Metus trad am 
 ventis. Catilin® incceptis favebant. Nec sibi nec alteri prosunt. 
 L. Otho equestri ordini restituit dignitatem. Haud invideo for 
 
SYNTAX. 
 
 13 
 
 tunas ullius civis. Die rnihi verum. Redeunt gramina campis. 
 Fortuna multis dat nimis, satis nullis. Hostes se Csesari tradi* 
 derunt. Tuis culpis ne ignosce. Aliorum culpis ignoscas. Ne 
 patefaciainus aures adulatoribus. Paris Veneri dedit pomum. 
 Junoei urbes obtulerat. Minerva ei sapientiain proiniserat. Tibi 
 seris, tibi metis. Anna fecit Vulcanus Achilli. 
 
 § 235, (1.) Ariovistus legatos ad Cassarem mittit. Rosae 
 fulgent inter lilia. Pauci veniunt ad senectutem. Expectavit 
 ad mare infra oppiduin. Servi penes accusatorem fuerunt. Tu-a 
 voluntas erga me, et mea erga te sunt pares. Est lucus prope 
 ainnem, Diviserunt inter se captivos. Plebs prope ripam 
 Anienis consedit. It hasta per tempus utrumque. Vulcanus 
 tenuit insulas propter Sicilian*. Ante Anicii currum ductus est 
 Gentius rex. Post me erat ^Egina, ante Megara. Janus bis 
 post Nun** regnum clausus fuit. Vinct* pone tergum Vitellii 
 manus. Finis bonoruin est secundum naturam vivere. Secun¬ 
 dum aram auruin abscondidi. Ariovistus praster castra Caesaris 
 suas copias transduxit. 
 
 § 235, (2.) Italia cuncta me in patriam revocat. Multitudo 
 incredibilis in Capitolium convenit. In manibus epistolam teneo. 
 Regnum fuit in potestate hostis. L. Cassii exercitus sub jugum 
 missus est. Sub nomine pacis bellum latet. Regnum est in 
 hostis potestate. Cogitationes mult* et graves sunt in animo 
 rneo. Venenum in partes omnes corporis permanat. Bellum 
 maximum in Africa confecit. Jam nihil dico in hominem istum. 
 In acie cominus pugnavit. Servus Clodii in Castoris templo 
 comprehensus est. Conatus est impetum facere in Bruti pro- 
 vinciam. Causain totam in humanitate vestra repono. Pertinaci- 
 tas in rebus minimis reprehenditur. Multa sunt in institutis 
 nostris a Pythagoreis ducta. In nostros liberos dominum et 
 tyrannum comparavit. 
 
 § 241. Cognosce ex me. De natura belli dixit. Arma pro 
 salute communi ceperunt. Negotium sine ulla morfi suscepe- 
 runt. Cogitate de vobis et liberis. Romanos suo de nomine 
 dieet. Una pars initium cepit a flumine Rhodano. Cum voce 
 suppressfi dixit. Utager sine cultura, sic sine doctrina animus 
 est. A Caesare literas accepi consolatorias. Alcibiades educatus 
 est in domo Periclis, eruditus a Socrate. E castris exiit. Sa- 
 gitta acta est pennis tenus. Aqua surgit pube tenus. Quotidie 
 mecum habebam homines doctissimos. A me salutem die Cice¬ 
 roni. Rel’ellere sine pertinacift, et refelli sine iracundiii parati 
 sum us. Manus a te homines vix abstinere pdterant. 
 
 § 247. Luna lucet alien;* luce. Fuga salutem petunt. 
 
 Csesus est virgis. Spe viviinus. Neptunus tridente suo terrarn 
 percussit. L)jcam voce clarissima.* Auctoritate suti vocem 
 
 populi sedavit. Pede tacito venit senectus. Atfectus gravi 
 morbo periit. Mens subito dolore turbatur Tu imprudentia 
 2 
 
14 
 
 APPOSITION. 
 
 laberis. Fundis, sagittis, lapidibus, nostros de vallo deturbant 
 Poetse et ira inflammatos et libidine furentes induxerunt deos 
 Cruentus sanguine civium, nihil nisi de reipublicae pernicie cogi- 
 tavit. Adversarios specie clementine vicerat. Injurias omnes 
 belli animo aequo patitur. Platonem eloquentiA superare pos- 
 sumus ? Regis legatus pecuniA nos aperte oppugnat. Maria 
 vento agitata tepescunt? 
 
 §§ 239 and 270. 1. Scimus solem esse lucem mundi. 
 
 Terentius dicit obsequium amicos parere. Pythagorei credide- 
 runt animas ex uno animali in alterum discedere. Ferunt diem 
 ivisse sine sole. Zeuxis dixit se velle simulacrum Helena? pin- 
 gere. Caesar milites ex oppido exire jussit. 
 
 2. Te cupio videre. Aude contemnere opes. Poteram con- 
 tmgere ramos. Intelligere non possum. Alexander metui vole- 
 bat. Gestit narrare pericula. Conati sunt renovare bellum. 
 Virtus amitti non potest. Beatus esse sine virtute nemo potest. 
 Videris habere spem nonnullam. Themistocles somnum capere 
 potuit. Naturam mutare pecunia nescit. Paris dixit Hec- 
 torem ferrea bella sanguineA manu movere. 
 
 § 278. Diligis pudorem, et bonitatem, virtutemque. Nec 
 senatus nec populus ullam vim habet. Lava rnanus tuas et 
 coena. Habes jus et potestatem. Sol ruit et montes umbrantur. 
 Nox erat et fulgebat luna. Marius et Sulla civile bellum ges- 
 serunt. * Non formosus erat, sed erat facundus Ulysses. Conci- 
 dunt venti fugiuntque nubes. " Nos patriae fines et dulcia linqui- 
 mus arva. Uantur opes nullis nunc nisi divitibus. Accipere 
 praestat qui'im facere injuriam. Plures lingua necalquMn gladius. 
 Amici regis duo tresve perdivites sunt. Homo compositus est 
 ex corpore et animA. Nec picta purpura, nec sceptrum Priami 
 ilium movit. Nec lingua nec manus defuit consilio. Classem 
 et exercitum adjungit. 
 
 PART II. 
 
 APPOSITION. 
 
 § 204. Mithridatem in timore ac fugA Tigranes, rex Arme- 
 nius, excepit. Hannibal Saguntum, fcederatam civitatern, vi ex- 
 pugnavit. Mons Sacer trans Anienem arnnem est. Otho, vir 
 f’ortis, me us necessarius, equestri ordini restituit dignitatem. 
 Consulem misimus, virum fortissimum, cum exercitu. Philo- 
 sopbia, omnium mater artium, est inventum deorum. Quoties 
 tu me consulem interficere conatus es ? Brutus patriam liberavit, 
 proeclarus auctor nobilitatis Iulb. Romulus condidit urbem Ro- 
 mam. Mons Cevenna altissimA nive iter impediebat. Nihil in 
 
APPOSITION. 
 
 15 
 
 maLs aucamus, quod sit vel a diis immortalibus, vel a naturd, pa- 
 rente omnium, constitutum. Fabio, viro optimo et homine doctis- 
 simo, familiariter utor. Hoc ego ex P. Vedio, magno nebulone,sed 
 Pompeii familiari, audivi. Non possum id in tfe reprehendere, 
 quod in me ipso, et praetor, et consul probavi. Ego urbem banc, 
 sedem omnium nostrum, arcem regum ac natiorium exterarum, 
 domicilium imperii, quinque hominum amentium ac perditorum 
 pcend redemi. C. Junius aedem Salutis, quam consul vovit, 
 censor locavit, dictator dedicavit. Philosophia inventrix legum, 
 magistra morum et disciplinae fuit. Galli tanto silentio in Cap- 
 itolium evasere, ut ne canes quidem, sollicitum animal ad noc- 
 turnos strepitus,excitarent. Hoc tibi juventus Romana indicimus 
 bellum. Aurum, argentum, aes signatum omne, senatores cras- 
 tino die in publicum conferamus. Duae urbes potentissimae, 
 Carthago atque Numantia, ab eodem Scipione sunt deletae. 
 Dica^archus, collectis ceteris causis, eluvionis, pestilentiae et vas- 
 titatis, deinde comparat, quanto plures deleti sint homines hom¬ 
 inum impetu, id est, bellis aut seditionibus, qudin omni reliqud 
 calainitate. Duo sunt Roscii, quorum alteri Capitoni cognomen 
 est. Attus Clausus, cui postea Appio Claudio fuit nomen, ab 
 Regillo Romana transfugit. Decemviri leges, quibus tabulis 
 duodecim est nomen, in aes incisas, in publico proposuerunt. 
 Mihi Cnaeus et Publius Scipiones fortunati videntur. Damnati 
 oinnes, alius alio casu periit. Die mihi Xenophontis uxor, si 
 vicina tua melius habeat aurum, quam tu habes, utriun illius an 
 tuum malis ? Illius, inquit. Quid? si vestem, et ceterum or- 
 namentum muliebre pretii majoris habeat, quam tu habes, tuumne 
 an illius malis? Illius, respondit. Abiit Clitipho. Q. Solus? 
 A. Solus. Q. Quis ad fores est? A. Ego. Q. Cujus es ? A. 
 Amphitruonis. 
 
 Persarum rex Darius Scythis bellum intulit. Princeps Acade- 
 mi® Philo Mithridatico bello domo profugit, Romamque venit. 
 Nero Senec®, jam tunc senatori, in disciplinam traditus est. 
 Ex ed die fuere Septentriones venti. Avaritiam si tollere vultis, 
 mater ejus est tollenda, luxuries. Solon rein publicam duabus 
 -rebus contineri dixit, praemio et pcend. Cato senex scribere his¬ 
 torian! instituit. Hoc me docuit usus, magister egregius. Mul- 
 tarum artium ministras manus natura homini dedit. Legati ab 
 Ptoleniffio et Cleopatrd, regibus Algypti. Romara venerunt. 
 Quid dicam de thesauro omnium rerum, memoria. 
 
 Ennius ferebat duo, quee maxima putantur onera, paupertatem 
 et senectutem. Marius cupidine atque ira, pessimis consultoribus, 
 grassabatur. Trojani sedibus incertis vagabantur, cumque his 
 Aborigines, genus hominum agreste. Germani celebrant car- 
 minibus Tuisconem et filium Mannum, originem gentis con- 
 ditoresque. Forte Clazomen® prope antiqua fuit urbs. Q. 
 C®cilius qurastor in Sicilia post me quaestorem fuit. Philosophi® 
 multnm adolescens temporis tribui. Duo ordinarii consules 
 ejus anni, alter ferro, alter morbo perierat. Vultures a Romulo 
 vis®, bellatricem fore urbem Romam pollicebantur. Anacreon 
 
16 
 
 ADJECTIVES. 
 
 poeta acino uvce pass®; Fabius senator in lactis haustu uno pilo 
 strangulatus esse dicitur. 
 
 Fisistratum, Atheniensium tyrannum memorise proditur, quum 
 multa in eum ebrius conviva dixisset, non magis illi se succen- 
 serc dixisse, quam si quis obligatis oculis in se incurrisset. Ar- 
 deam Rutuli habebant, gens, ut in ea regione atque in e'\ setate, 
 divitiis praepollens. Traditur Drusus ex provincia Gallic re- 
 tulisse aurum Senonibus oliin in obsidione Capitolii datum, nec, 
 ut fama est, extortum a Camillo. Apud insulam Capreas veter- 
 rimae ilicis demissos jam ad terrain languentesque ramos con- 
 valuisse adventu suo, laetatus est Tiberius. Datum est mare 
 Neptuno, altero (§ 107, R. 2) Jovis fratri, regnum. Caium et 
 Lucium Mummios tibi commendo. Marius, septimum consul, 
 doini suae senex est mortuus. 
 
 ADJECTIVES. 
 
 § 205. Amicus certus in re incert& cernitur. Praeteritum 
 tempus nunquam revertitur. Usitatae res facile e memori& dila- 
 buntur. Ipse Alexander Thebas diruit. Multas a te accepi 
 epistolas, omnes diligenter scriptas. Optimse leges hac lege 
 sine ulla exceptione tollentur. In fugft fceda mors est, in Vic¬ 
 toria gloriosa. In republic^, maxirne conservanda sunt jura belli. 
 Meam tuorum erga me meritorum memoriam nulla unquam 
 delebit oblivio. Urbem, quam dicunt Romam, putavi stultus 
 ego huic nostrae similem. In civitate liberA, lingua mensque 
 liberae esse debent. Menelaus et Paris arinati pugnaverunt 
 propter Helenam et divitias. Metellum multi filii et filiae in 
 rogum imposuerunt. Decern ingenui, decern virgines, patrimi 
 omnes matrimique, ad sacrificium delecti. Inter se contraria 
 sunt beneficium et injuria. Perspicua suum consilium, cona- 
 tusque omnibus fecit. Rex regiaque classis una profecti sunt. 
 Tibi omnium salus, liberi, fortunae sunt carissimae. Magna pars 
 hominum vulnerati aut occisi sunt. Servitia conjuraverunt, ut 
 arcem armati occuparent. Samnitium caesi sunt tria millia du- 
 centi. Alta cremata est Uion. Excisa est Pergamum ferro. 
 Fons perlucidus imaginem intuentis reddit. Avarus nunquam 
 erit contentus. Erubescunt pudici etiam loqui de pudicitift. 
 Senes minime sentiunt morbos contagiosos. Video meliora pro- 
 boque, deteriora sequor. Culices acida petunt; ad dulcia non 
 advolant. Omnia perdidit, qui fidem perdidit. Murenarn accusat 
 paternus inimicus, Postumius, vetus vicinus ac necessarius. Pro- 
 gredi arduum fuit, regredi periculosum. Quid negotii est P Plus 
 timor qm\m ira celeritatis habet. Id mirum, quantum profuit ad 
 concordiam civitatis. Naturee sollertiam nemo opifex consequi 
 potest imitando. Varro erat doctissimus Romanorum. Plato 
 totius Gneciae facil6 doctissimus. Non admiror Vatinium, quod 
 meam legem contemnit, hominis inimici. Studium tuum. adoles- 
 centis, perspexi. Contentus ero nostril ipsorum amicitia. Adde 
 
RELATIVES. 
 
 17 
 
 hue fontium gelidam perennitatem. Solidum aprum Romanorum 
 primus in epulis apposuit Servilius Rullus. Quae pars civitatis 
 Helvetioe insignem calamitatem populo Romano intulerat, ea prin- 
 ceps pcenas persolvit. Duobus summis oratoribus, Crasso et 
 Antonio, L. Philippus proximus aceessit. Hispania postrema 
 omnium provinciarum perdomita est. Prima luce surnmus mons 
 a Labieno tenebatur. Jam pridem cupio Alexandriam, reli- 
 quamque ^Ggyptum visere. Urbem mediam interfluit Marsyas 
 amnis, fabulosis Graecorum carminibus inclytus. Postquam in 
 agrum Romanum ventum est, obviam hosti consules eunt. Irri- 
 tatis utrinque animis discessum est. 
 
 Sunt fuci sine aculeo velut imperfectae apes, et quasi servi vera- 
 rum apium. Auxilia regis, impedita ac perturbata, quod nullo 
 ordine iter fecerant, in fugam se conjiciunt. Pecudes dispulsae, 
 sui generis sequuntur greges. Jugurtha occultis itineribus Me- 
 telli exercitum antevenit. Aures, quum sonum percipere debeant, 
 qui natura sublime feratur, recte in altis corporum partibus col- 
 locatee sunt. Centum aerei vectes belli portas claudunt. Dionys¬ 
 ius concionari ex alta turre solebat. In Alpibus candidi lepores, 
 quibus hibernis mensibus antiqui pro cibatu nivem esse credide- 
 runt. Verres tabernacula, carbaseis intenta velis, propter ipsum 
 portus introitum collocavit. 
 
 Caesar in extremo ponte turrim tabulatorum quatuor constituit, 
 eique loco T. Volcatium praefecit. Cererem et Liberum invocat 
 Virgilius, quod horum fructus maxime necessarii sunt ad hom- 
 inum utilitat.es. Non cibus nobis, non humor, non vigilia, non 
 somnus, sine mensura quadam salubria. Murus et porta de ccelo 
 tacta erant Nec Pompeius ferebat parem nec Caesar superiorem. 
 Lusciniae pariunt vere primo cum plurimum sena ova. Eunuchus 
 bis die acta est. Sergestus Centauro invehitur magna. Amicus 
 dulcis, ut aequum est, mea compenset vitns bona. iEtas, qua 
 Pericles vixit, prima Athenis oratorem prope perfectum tulit. 
 
 Incipio ex hoc studio non solum oblectationem verum etiam 
 gloriain petere, postquam tuo judicio probatum est, viri gravissimi 
 atque eruditissimi. Samnites omnia se expertos esse dixerunt, 
 si suismet ipsorum viribus tolerare tantum inolem belli possent. 
 Mithridates, sine cujusquam militum auxilio suamet unius opera, 
 Cappadociam se cepisse dixit. Nonne ei meas preesentis preces 
 profuturas fuisse putas, cui nomen raeum absentis honori fuerat? 
 Plerosque velocitas et regio hostibus ignara tutata sunt. Natur& 
 inimica inter se sunt libera civitas et rex. Vereris, ne tua domus, 
 talis et viri et civis deseratur? 
 
 RELATIVES. 
 
 § 206. Hora, quee praeteriit, non redire potest. Affer flores, 
 quos amat apis. Caesar his de causis, quas commemoravi, Rhe- 
 num transire decrevit. Dives est, cujus animus tranquillus est. 
 Fundamentum perpetuae famae est justitia, sine qud nihil potest 
 
 2 * 
 
L8 
 
 RELATIVES. 
 
 esse laudabile. Arbores serit agricola, quaram adspiciet fructum 
 ipse nunquam. Qui potest cogitari esse aliquod animal, quod se 
 oderiti 5 Quis meuin consulatum, praeter Clodium, qui vitupera- 
 ret, inventus est ? Omnes nature ea sequuntur, quae videntur 
 bona, fugiuntque contraria. Dicaearchus tres libros scripsit, qui 
 Lesbiaci vocantur. Nulla est natio, quarn pertimescamus. 
 jEgyptii nullam belluam, nisi ob aliquam utilitatein quain ex ea 
 caperent, consecraverunt. Non suinus ii, quibus nil verum esse 
 videatur. Ea, quae vis, ut potero, explicabo. Adventum exspec- 
 tabam Menandri, quem ad te summit curd misi. Cur senatum 
 cogor, quem laudavi semper, reprehendere ? Omnes causae, quas 
 commeinoras, justissimae sunt. Consules ad eurn exercitum, 
 quem in Apulia habui, venerunt. Helvetii diem dicunt, qua die 
 ad ripam Rhodani omnes conveniant. Caesar intellexit diem in¬ 
 stare, quit die frumentum militibus metiri oporteret. Ego, qui te 
 confirmo, ipse me non possum. Fere libenter homines id, quod 
 volunt, credunt. Quae cupiditates a natural proficiscuntur, facile 
 explentur sine ulld injurid. Ambigatus, exonerare praegravante 
 turbd regnum cupiens, filios missurum se esse in quas dii dedis¬ 
 sent auguriis sedes, ostendit. Spero, quae tua prudentia et tem- 
 perantia est, te valere. Qui, quae mea negligentia est, multos 
 saepe dies ad te, cum hie eras, non accedebam, nunc quotidie, 
 non esse te, ad quem cursitem, discrucior. Plerique, quae ipsi 
 non tribuunt amicis, haec ab iis desiderant. Qui mortem non 
 timet, magnum is sibi* praesidiuin ad beatam vitam comparat. 
 Habeo quas ad Neronem literas misisti. Qui nihil agere videntur, 
 saepe majora agunt, quam alii. Qui e nuce nucleum esse vult, 
 frangit nucem. Hammonis nemus fontem habet; aquam solis 
 vocant; sub lucis ortum tepida manat, medio die, quum vehe- 
 mentissimus est calor, frigida fluit. Hac, qud diximus, aetate, 
 Hannibal cum patre in Hispaniam profectus est. Judice, quo 
 nosti, populo. Ostium, quod in angiportu est, patefeci fores. 
 Volsci, acie victi, Volscas, civitatem, quam habebant optimam, 
 perdiderunt. Agamemnon, quum devovisset Dianse, quod in suo 
 regno pulcherrimum natum esset illo anno, immolavit Iphigeniam. 
 P. Volumnius L. Julium Calidum, quem post Lucretii Catullique 
 mortem multo elegantissimum poetam nostra setas tulit, in pro- 
 scriptorum numerum retulit. Pausanias Spartam redire nolebat, 
 et Colonas, qui locus in agro Troade est, se contulit. Helvetii 
 continentur unA. ex parte flumine Rheno, qui agrum Helvetium a 
 Germanis dividit Caesar ad flumen Scaldem, quod influit in 
 Mosam, ire constituit. Ex Sicilid me ad Leucopetram, quod est 
 promontorium agri Rhegini, venti detulerant. f’lumen est in 
 Britannia, quod appellatur Tamesis. Caesar Gomphos pervenit, 
 quod est oppidum Thessalise. Conjuravere pauci contra rempub- 
 lieam, de qud quam verissime potero dicam. Nec mea verba 
 legis, qui submotus sum ad Istrum. Agin regem, Lacedannonii, 
 quod nunquam antea apud eos acciderat, necaverunt. Quod 
 scribis, tu vis scire, qui sit reipublicae status, sumina dissensio est 
 Attali regis legatus postulavit naves captivosque, quae ad Chium 
 
DEMONSTRATIVES. 
 
 19 
 
 navali proelio capta erant, restitui. Hoc brevissime dicam, nem- 
 inem unquam tarn impudentem fuisse, qui a diis immortalibus tot 
 et tantas res tacitus auderet optare, quot et quantas dii immortales 
 ad Cn. Ponapeium detulerunt. Non speraverat Hannibal fore, ut 
 tot in Italia populi ad se deficerent, quot defecerunt post Cannen- 
 sem cladem. Quales in republic;! principes sunt, tales reliqui 
 solent esse cives. Qualis haberi veils, tabs esto. 
 
 Veteres literas Graecas fuisse easdem pene, quae nunc sunt 
 Latinae, indicio erit Delphica tabula, quae est hodie in Palatio. 
 Nullum animal, quod sanguinem habet, sine corde esse potest. 
 Sardanapalus tertio et tricesimo loco natus est ab Nino et Semi- 
 ramide, qui Babylona condiderunt. Timoleon, id quod difficilius 
 putatur, sapientius tulit secundam quam adversam fortunam. 
 Socrates mihi videtur, id quod constat inter omnes, primus a 
 rebus occultis avocavisse philosophiam. Maximum ornamentum 
 amicitiae tollit, qui ex ea tollit verecundiam. Terra nunquam 
 recusat imperium, nec unquam sine usurd reddit, quod accepit. 
 
 Qui Darium vehebant equi, confossi hastis et dolore etferati, 
 jugum quatere et regem curru excutere cosperant. Meinoria 
 Hortensii tanta erat, ut quae securn commentatus esset, ea sine 
 scripto verbis eisdem redderet, quibus cogitavisset. Quorum 
 patres aut majores aliqua glor’;4 praestiterunt, ii student plerumque 
 eodem in genere laudis excellere. Quam quisque novit, in ea 
 arte se exerceat. Bestiae, in quo loco natae sunt, ex eo se non 
 commovent. Incertus erat Hannibal, utrum coeptum in Italiam 
 intenderet iter, an cum eo, qui primus se obtulisset, Romanorum 
 exercitu manus consereret. 
 
 Thrasybulus, quum Phylen confugisset, quod est castellum in 
 Attica munitissinmm, non plus habuit secum quam triginta de 
 suis. Homines domicilia sua conjuncta, quas urbes dicimus, 
 moenibus sepserunt. Num censes eos, qui divinare dicuntur, 
 posse respondere sol inajorne sit quam terra, an tantus quantus 
 videatur? Quid hoc miserius, qu4m eum, qui tot annos, quot 
 habet, designatus consul fuerit, fieri consulem non posse ? Sto- 
 icum est, nullum esse pilum omnibus rebus talem, qualis sit 
 pilus alius. 
 
 Quot orationum genera esse diximus, totidem oratorum reperi- 
 untur. Career est a crudelissimo tyranno Dionysio factus Syra- 
 cusis, qua? Lautumiae vocantur. Poeni, quum ab Oreo profectum 
 Attalum Romanosque audissent, veriti sunt, ne intra Rhium, 
 (fauces eae sunt Corinthii sinus,) opprimerentur. Affirmat Plin- 
 ius etiam esse hanc philosophies pulcherrimam partem, agere 
 negotium publicum. Simulatis ludis equestribus, virgines, quae 
 ad spectaculum venerant, praeda fuere, et haec statim causa belli. 
 
 DEMONSTRATIVES. 
 
 § 207. Loquimur de iis amicis, quos novit vita communis; 
 ex hoc numero nobis exempla sumenda sunt. Darius ejus pontis, 
 
20 
 
 INTENSIVES.-INDEFINITES. 
 
 dum ipse abesset, custodes reliquit principes, quos secum ex IoniS 
 et iEolide duxerat. In hoc fuit numero Miltiades. Volsci com- 
 paraverant auxilia, quae mitterent Latinis Hac ini consules in 
 Volscum agrurn legiones duxere. Cassivellaunus essedarios ex 
 silvis emittebat, et rnagno cum periculo nostrorum equitum cum 
 iis confligebat; atque hoc metu latius vagari prohibebat. Moros- 
 itas senum habet aliquid excusationis, non illius quidem justae. 
 sed quae probari posse videatur. Tuus dolor humanus is quidem, 
 sed magnopere moderandus. Ulud moleste fero, nihil me adhuc 
 his de rebus habeo tuarum literarum. Q. Catulus non antiquo 
 illo more, sed hoc nostro fuit eruditus. Capitolium saxo quadrato 
 substructum est; opus yel in hac magnificent^ urbis conspicien- 
 dum. Miscuere sese Julius Tutor et Julius Sabinus : hie Trevir, 
 hie Lingon. Non me carminibus vincet nec Thracius Orpheus, 
 nec Linus ; huic mater quamvis, atque huic pater adsit; Orphei 
 Calliopea, Lino formosus Apollo. Antipater ille Sidonius solitus 
 est versus hexametros fundere ex tempore. Ex eodem Ponto 
 Medea ilia quondam profugisse dicitur. Nobisne omnibus, et 
 Platoni ipsi, nescio quern ilium anteponebas ? Restat ultimus 
 cceli complexus, qui idem aether vocatur. Quidquid honestum 
 est, idem est utile. Nihil est liberale, quod non idem justum. 
 Quid praeclarum non idem arduum ? Eadem utilitatis, quae hon- 
 estatis est regula. Idem extitisti consul, qui fueras semper. 
 Servi iisdem moribus erant, quibus dominus. Rhetorum dicta 
 qukm exilia sunt de virtutis vi! Quibus etiam qui assentiuntur, 
 iidem abeunt, qui venerant. Virtus eadem in homine ac Deo est. 
 Academici et Peripatetici quondam iidem erant. Tiridatem ego, 
 eodem mecum patre genitum, in possessionem Armeniae deduxi. 
 
 INTENSIVES. 
 
 Non egeo medicin& ; me ipse consolor. Sibi ipse peperit lau- 
 dem maximam. Qui se ipse norit, aliquid sentiet se habere 
 divinum. 
 
 Odi sapientem, qui sibi ipse sapiens non est. Sapiens, qui neque 
 sibi ipse nec aliis prodest, irrita pollet sapientia. Tu, quum tibi 
 Deus dederit animum, quo nihil est praestantius neque divinius, sic 
 te ipse projicies, ut nihil inter te et quadrupedem aliquem putes 
 interesse. Primam ex naturd hanc habemus appetitionem, ut 
 conservemus nosmet ipsos. Non possum id in te reprehendere, 
 quod in me ipso probavi. 
 
 INDEFINITES. 
 
 Denique intelliges, ecquid Faberii inclinent ad hoc meum con¬ 
 silium adjuvandum. Si quid erit, magnum est adjumentum ; sin 
 minus, quacumque ratione contendamus. Tu si es in Epiro, 
 rnitte ad nos de tuis aliquem tabellarium. Istae quidem artes, si 
 
INDEFINITES. 
 
 \ 
 
 21 
 
 modo aliquid, valent ut acuant et tanquam irritent ingenia puero- 
 rum, quo facilius possint majora discere. Tenet aures vel medi- 
 ocris orator, sit modo aliquid in eo. Aureo seculo non erat 
 cuiquam aut animus in injuriam aut causa. Diis rite placatis, 
 delectum consules habebant acrius intentiusque, quam prioribus 
 annis quisquam meminerat habitum. Ibam forte via sacr& ; ac- 
 currit quidam notus mihi nomine tantum. Jupiter non minus 
 quam vestrum quivis formidat malum. Pictoribus atque poetis 
 quidlibet audendi semper fuit oequa potestas. Epicureos doctis- 
 simus quisque contemnit. Optimus quisque maxime posteritati 
 servit. P. Licinio consuli denunciatum (est,) ut exercitui diem 
 primam quamque diceret ad conveniendum. 
 
 Videte quanto tetrior Verres tyrannus Syracusanis fuerit, quam 
 quisquam superiorum; quuin illi ornarint templa deorum ; hie 
 etiam deorum monumenta atque ornamenta sustulerit. Legendus 
 est C. Gracchus, si quisquam alius juventuti; non enim solum 
 acuere, sed etiam alere ingenium potest. Virtus nihil in se habet 
 mairnificuin, si quidquain habet venale. Diutius Babylone quam 
 usquam constitit Alexander; nec ullus locus discipline militari 
 plus nocuit. Non est quisquam gentis ullius, qui ducem naturam 
 nactus, ad virtutem per venire non possit. Ferre tne ulla civitas 
 latorem istius modi legis, ut condemnaretur filius aut nepos, si 
 pater aut avus deliquisset ? 
 
 Quum emendati mores amicorum sunt, turn sit inter eos om¬ 
 nium rerum, consiliorum, voluntatum, sine ulla exceptione, com- 
 munitas. Quern mihi dab is, qui aliquod pretium temper i ponat. 
 Minima dii negligunt, neque agellos singulorum nec viticulas 
 persequuntur: nec si uredo aut grando quippiam nocuit, id Jovi 
 animadvertendum est. Hoc est natural datum, ut vultum diriga- 
 mus ad auditores, si quam rem docere eos velimus. Araneoe rete 
 texunt, ut, si quid inhaaserit, confidant. Num quis irascitur 
 pueris, quorum setas nondum novit rerum discrimina? Quo quis 
 versutior et callidior est, hoc invisior et suspectior, detracta opin- 
 ione probitatis. 
 
 Turpis excusatio est, et minime accipienda, si quis contra rem- 
 publicam se amici caus4 fecisse fateatur. Uolere se aiebat De¬ 
 mosthenes, si quando opificum antelucana victus esset industria. 
 Danda est opera, ne qua amicorum dissidia fiant. Cavendum est 
 ut ne quod in nobis insigne vitium iuisse dicatur. Augustus 
 itinera lectica et noctibus lere, eaque lenta faciebat; ut Prseneste 
 vel Tibur biduo procederet; ac si quo pervenire mari posset, 
 potius navigabat. Decrevit senatus, ut consul videret, ne quid 
 respublica detrimenti caperet. 
 
 In Nunfi Pompilio, in Servio Tullio, in ceteris regibus, quorum 
 multa suut eximia ad constituendam rempublicam, numquod elo- 
 quentiaa vestigium apparet? Rufium agentem aliquid credo, in 
 emporio Puteolanormn, salutavi, postea jussi valere, quum me 
 numquid vellem rogasset. Quinto quoque anno tota Sicilia cen- 
 setur. Tricesimo quoque die talenta Attica triginta tria Pompeio 
 »olvuntur. Vix dechnus quisque est in foro, qui sese noverit. 
 
22 
 
 POSSESSIVES.- REFLEXIVES. 
 
 Altissima quaeque flumina minimo sono labuntur. Aptissima sunt 
 ad excludendum recentissima quaeque ova. Stultissimum credo 
 ad imitandum non optima quaeque proponere. Credulitas error 
 est magis quam culpa, et quidem in optimi cujusque mentem 
 facillime irrepit. 
 
 Placet Stoicis suo quamque rem nomine appellare. Totidem 
 sunt voces, quot in orbe homines; et sua cuique. Omnia venie- 
 bant Antonio in mentem, eaque suo quaeque loco, ubi plurimhm 
 valere possent. Siculi, ut primum videre ex gravitate loci vul- 
 gari morbos, in suas quisque propinquas urbes dilapsi sunt. Pic- 
 torum Greecorum tanta est multitudo, tanta in suo cujusque genere 
 laus, ut quum summa miremur, inferiora etiam probemus. 
 
 POSSESSIVES. 
 
 Tam mihi mea vita, quam tua tibi cara est. Tantumne a re 
 tu& otii est tibi, aliena ut cures? Septem Graeciae sapientes om- 
 nes, praeter Milesium Thalen, civitatibus suis praefuerunt. Ancilla, 
 mea quae fuit hodie, sua nunc est. Theophrastus parere mulas in 
 Cappadoci& trad it; sed esse id animal ibi sui generis. Grata mihi 
 vehementer est memoria nostri tua. 
 
 Rerum obscuritas ad confessionem ignorationis adduxit Socra- 
 tem. Est in manibus Scipionis oratio. Pcenam semper ante 
 oculos versari putant, qui peccarunt. Stellatus Cepheus cum 
 uxore, genero, filia traditur. 
 
 REFLEXIVES. 
 
 § 208. Atticus non se florentibus venditavit, sed afflictis 
 semper succurrit. Agesilaus in Phrygiam se convertit, eamque 
 priiis depopulatus est, quhm Tisaphernes usquam se moveret. 
 Eumenes proefectis Antigoni imposuit, seque ac suos omnes ex- 
 traxit incolumes. Hannibal sensit se peti, neque sibi diutius 
 vitam esse retinendam. Non dubito dicere omnem naturam esse 
 conservatricem sui. Imperavit Hannibal puero, ut omnes aedificii 
 fores circuiret, ac propere sibi renuntiaret, num eodem modo un- 
 dique obsideretur. Themistocles domino navis, qui sit, aperit. 
 multa pollicens si se servasset. Jugurtha legatos ad Metellum 
 mittit, qui tantummodo ipsi liberisque vitam peterent. Ratio et 
 oratio conciliant inter se homines. Perfuga venit in castra Fa- 
 bricii, eique est pollicitus se, ut clam venisset, ita clam in Pyrrhi 
 castra rediturum, et eum veneno necaturum. Theophrastus 
 spoliavit. virtutem suo decore. Non invideruntlaudes suas mulier- 
 ibus viri Romani. Perseus suo maxime tempore atque alieno 
 hosti incipere bellum potuit. 
 
 Quintus frater purgat se multum per literas, et affirmat nihil a 
 se unquarn de te secus esse dictum. Allobroges, qui trans Rhoda- 
 num vicos possessionesque habebant, fuga se ad Coesarem recipi- 
 
SUBJECT-NOMINATIVE. 
 
 23 
 
 unt, et demonstrant sibi prseter agri solum nihil esse reliqui. 
 Romulus Julio Proculo dixit se deuin esse, et Quirinum vocari. 
 Adolesccns dextram Scipionis tenens, deos omnes invocatad gra- 
 tiam illi pro se referendam, quoniam sibi non satis facultatis pro 
 suo aniino atque illius erga se merito esset. Darius dixit se hos- 
 tem esse Atheniensium, quod corum auxilio lones Sardes expug- 
 n assent. 
 
 Germani agriculture non student, majorque pars victus eorum 
 laote et caseo et carne consistit. Pythius, qui ut argentarius 
 apud omnes ordines gratiosus erat, piscatores ad se convocavit, et 
 ab his petivit, ut ante suos hortulos postridie piscarentur. Ple- 
 rique milites Caesaris capti concessam sibi sub conditione vitam, si 
 militare adversus euin vellent recusarunt. Ipsi Deo nihil minus 
 gratum est, quam non omnibus patere ad se placandum et colen- 
 dum viam. 
 
 SUBJECT-NOMINATIVE. 
 
 § 209 , (5.) Abeunt hirundines hibernismensibus. Pax pari- 
 tur bello. Philosopbia discutit errores nostros. Pavonum cervix 
 variis coloribus nitet. Terra ex fici parvo grano magnum truncmn 
 procreat. Triginta tyranni a Lacedeemoniis prepositi, Athenas 
 servitute oppressastenuerunt. Civitates Thessaliae Pelopidae libe- 
 ros multo agro donarunt. Ego reges ejeci, vos tyrannos introdu- 
 citis; ego libertatem, quas non erat, peperi, vos partam servare 
 non vultis; ego capitis mei periculo patriam liberavi,- vos liberi 
 sine periculo esse non curatis. Albani in agrum Romanum im- 
 petum fecere; castra ab urbe haud plus quinque millia passuum 
 locant, fossa circumdant. Quod aiunt, auribus teneo lupum. Qui 
 tradit se voluptati, non est dignus nomine hominis. Sunt, qui 
 urbanis rebus bellicas anteponant. Advesperascit, et mihi ad vil- 
 lam revertendum est. Tut& latet arce viator, dum pluit in terris. 
 Noctu sine tonitribus fulgurat. Proinde ut bene vivitur, diu vivi- 
 tur. Quum ad exitum ventum est, omnes in aequo sumus. Ora- 
 tori quid deceat videndum est, non in sententiis solhm sed etiam 
 in verbis. Juveni parandum, seni utendum. Utrum bonis est 
 quaerendum, quid bajuli, atque operarii, an quid homines doctis- 
 simi senserint ? Pythagorae discipulis quinque annos tacendum 
 erat. Aut negandum est Deuin esse, aut qui Deuin esse con- 
 cedant, iis fatendum est euni aliquid agere. Utendum est exerci- 
 tationibus modicis, nec corpori soli subveniendum est, sed animo 
 multo magis. Sapientiam nunquam sui pmnitet. Me tui pudet. 
 Non pcenitet me vixisse. Est philosophi de diis immortalibus 
 habere non errantem et vagam sed stabilem certamque sententiam. 
 Docto liomini et erudito vivere est cogitare. iEditicari coeptum 
 est in quadarn parte urbis. Armis disceptari coeptum est. Quid 
 multa? Antequain de re pauca de me. Haec alias. Brevispatio 
 interjecto, hostes ex omnibus partibus, signo dato, decuirere, 
 iapides, giesaque in vallum conjicere ; nostri primo integris viribus 
 fortiter repugnare, neque ullum frustrii telum ex loco superiore 
 
24 
 
 SUBJECT-NOMINATIVE. 
 
 mittere. Ego sum Miltiades, qui Persas vici. Nobis quidem, qui 
 te amamus, erit gratum. Adestote omnes animis, qui adestis 
 corporibus. Quod volumus, et credimus libenter; ct quod sen- 
 timus ipsi, reliquos sentire speramus. Quern docilem velis facere, 
 siinul attentum facere oportet. Pars non minima triumphi est 
 victim® praecedentes. Numidae possedere ea loca, quae Numidia 
 est appellata. Stabiae oppidum fuere usque ad Cn. Pompeium et 
 
 L. Catonem consules. Magna multitudo perditorum hominum 
 latronumque convenerant. Cetera classis, praetoriana nave amis- 
 sa, fugerunt. Pars urbes petunt linitimas. Jumentis maxime 
 Gallia delectatur, eaque impenso parant pretio. Quutn alius alii 
 subsidium ferrent, audacius resistere coeperunt. Acciderat, ut 
 alter alterum necopinato videremus. Optimus quisque Voculae 
 jussis paruere. Apud Regillum, bello Latinorum, in acie Ro- 
 mana Castor et Pollux ex equis pugnare visi sunt. Spectantur 
 in chartis tenuitas, densitas, candor, laevor. Affectus et ratio in 
 melius pejusque mutatio animi est. Imprimis hominis est pro¬ 
 pria veri inquisitio atque investigatio. Frons, oculi, vultus, per- 
 ssepe mentiuntur. In Nesattium se principes Istrorum et regulus 
 ipse receperat. Forte sub idem tempus et Marcellus ad depre- 
 candam ignominiam, et Q. Fulvius consul comitiorum causa, 
 Romam venit. Tu ipse cum Sexto, scire velim, de tota re quid 
 existimes. Phocionis consilio Demosthenes cum ceteris populis- 
 cito in exilium expulsi sunt. Hsec si neque ego neque tu feci- 
 mus, non sivit egestas nos facere. Ego atque tu omne id tempus 
 una fuimus. Ego in tuto, et ille in periculo esse coepit. 
 
 In his locis, quas nos incolimus, postsolstitium Canicula exoritur, 
 apud Troglodytas, ut scribitur, ante solstitium. Si turpia sunt 
 quae facis, quid refert neminem scire, quum tu scias. Excellen- 
 tissimi fuerunt, utnosjudicamus, Persarum reges, Cyrus et Darius 
 Hystaspis filius. Atheniensium plus interfuit firma tecta in domi- 
 ciliis habere, quam Minervae signum pulcherrimum; tamen ego 
 me Phidiam esse rnallem, quhm vel optimum fabrum tignarium. 
 Si ferae partus suos diligunt, qua. nos in liberos nostros indulgentid 
 esse debemus. 
 
 Natura arbores cortice, interdum gem in o, a frigor ibus et calore 
 tutata est. Pompeius, Lentulus, Scipio, Afranius, in bellis ci- 
 vilibus foede perierunt. Scipionem adornabat promissa coesaries 
 habitusque corporis non cultus munditiis, sed virilis verc ac niil- 
 itaris. Animi praestantia et magnitudo, in contemnendis divitiis 
 elucet. Cibo et potione fames sitisque depellitur. In Miltiade 
 erat quum summa humanitas turn mira comitas. Galba, appre- 
 hensi Pisonis manu, “ Ego ac tu, inquit, simplicissime inter nos 
 hodie loquimur.” 
 
 Errastis, Rulle, vehementer et tu et nonnulli collegae tui, qui 
 sperastis vos posse in evertendd republica populares esse. Ipse 
 dux cum aliquot principibus capiuntur. Atticus incitabat omnes 
 studio suo; quo in numero fuerunt L. Torquatus, C. Marius filius, 
 
 M. Cicero. Caudino praelio Sp. Postumiuset P. Veturiusconsules 
 superati sunt. Veneno absumpti sunt Hannibal et Philopcemen 
 
PREDICATE-NOMINATIVE. 
 
 25 
 
 l/rbs atque Italia interno bello consumpta est. Religio et tides 
 anteponatur amiciti®. Incredibile est, quanti et ego et frater 
 meus faciamus M. L®nium. Paritur pax bello; itaque, qui ea 
 diutina volunt frui, bello exercitati esse debent. Lupus gregibus 
 nocturnus obambulat. 
 
 Nemo unquam haruspicem consuluit, quemadmodum sit cum 
 parentibus, cum liberis, cum amicis vivendum. Si Deiotarus ex 
 itinere non revertisset, in eo conclavi ei cubandum fuisset, quod 
 proximo. nocte corruit. Imbecillo C®sari resistendum fuit, et id 
 erat facile; nunc legiones undecim habet, plebein urbanam, tot 
 tribunos plcbis. Castabali Parmenioni rex occurrit, quem pr®ini- 
 serat ad explorandum iter saltus per quem ad urbem Isson nomine 
 penetrandum erat. 
 
 PREDICATE-NOMINATIVE. 
 
 § 210. Atticus Atheniensibus singulis septem modios tritici 
 dedit; qui modus inensur® medimnus Athenis appellatur. Tra- 
 dunt in Preonia feram esse, qu;e Bonasus vocetur, equinfv juba, 
 cetera tauro similem. Post Hostilium, Num® Pompili nepos ex 
 filia rex a populo est Ancus Martius constitutus. Pulchrum dig- 
 numquc est patri® volens prodire defensor. Servus, quum manu 
 mittitur, fit libertinus. Roma postea tarn magna, paucis olim 
 pascua bubus erat. Pr®cipuum imperii robur, Rhenum juxta 
 octo legiones. Imperator Titus Vespasianus delici® humani 
 generis dicebatur. Oppidum P®stum a Grmcis Posidonia appel- 
 latum est. Marcellus, magnificentissiino munere ®dilitatis edito, 
 decessit admodum juvenis. Crotoniat® quondam in Italia cum 
 primis beati numerabantur. Qui natus est infelix, vitam tristem 
 decurrit. ll®c urbs est Theb®. Olim coron® deoruin lionos 
 erant. Is dies fuit Non® Novembres. Arist®us inventor olei 
 esse dicitur. Omnes non possunt aut jurisperiti esse, aut diserti. 
 Scytli® perpetuo ab alieno iinperio aut intacti aut invicti man- 
 sere. Socrates parens philosophi® jure dici potest. Animus 
 hominis dives, non area appellari debet. Servius Tullius magno 
 consensu rex est declaratus. Consul omnibus centuriis P. Sulla 
 renuntiatus est. Mercurius Jovis nuntius perbibetur. Socrates 
 est omnium sapientissimus oraculo Apollinis judicatus. Xan¬ 
 thippe, Socratis philosophi uxor, morosa admodum fuisse fertur 
 et jurgiosa. Ipse subtilis veterum judex et callidus audis. Plii- 
 lippus Alexandro puero comes et custos salutis datus, non ut 
 regem modo, sed etiam ut alumnuin eximia caritate diligebat. 
 Quilibet nautarum tranquillo inari gubernare potest: ubi s®va 
 orta tempestas est, turn vir et gubernator opus est. Androgeus 
 sensit, medios delapsus in hostes. 
 
 Qui erant cum Aristotele, Peripatetic! dicti sunt, quia disputa- 
 bant inambulantes in Lyceo. Princeps in senatu tertidm lect.us 
 est P. Scipio Africanus. Virgo vestalis Cornelia ex familia Cos- 
 sorum capta est. Interreges proditi sunt a patribus C. Claudius 
 Centho, inde P. Cornelius Asina. Salve primus omnium parens 
 
 3 
 
40 
 
 GENITIVE AFTER NOUNS. 
 
 patrise appellate. Phasellus ille, quem videtis, hospites, aitfaisse 
 naviam celerrimus. 
 
 GENITIVE AFTER NOUNS. 
 
 §211. Atheniensis belli duos duces deligunt, Periclem, spec- 
 tatse virtutis viruin, et Sophoclem scriptorem tragoediarum. 
 Polycleti signa plane perfecta sunt. Numa divini auctor juris 
 fuit, Servius conditor omnis in civitate discriminis ordinuinque. 
 Custos virtutum omnium verecundia est. Vultus sermo quidam 
 tacitus mentis est. Singulorum facultates et copiae divitiae sunt 
 civitatis. Vis est permagna naturas. Vita mortuorum in memo- 
 rid vivorum est posita. Idem obtutus est amborum oculorum. 
 Omnium rerum principia parva sunt. Natio est omnium Gal- 
 lorum admodum dedita religionibus. Oriundi ab Sabinis sui 
 corporis creari regem volebant. Pompeiani per orbem terrarurn 
 fama. ac literis victoriam ejus diei concelebrabant. Erana fuit 
 non vici instar, sed urbis. Inter vix pervias arenas sunt instar 
 montium eductce pyramides certamine et opibus regum. Han¬ 
 nibal Antiocho multa de fide sua et odio in Romanos commem- 
 oravit. Et nunc magna mei sub terras ibit imago. Maneat, 
 quaeso, gentibus, si non amor nostri, at certe odium sui. Turn 
 Salii carmine laudes Herculeas et facta ferunt. Causa Abdo- 
 lonymo paupertatis erat probitas. Tu inihi, aut tibi ego servus 
 sum? Signo pugnae dato, ferocissimo militi paululum genua 
 treinuerunt, et maximo imperatori cor exsiluit. Datames Thyum, 
 hominem maximi corporis, postero die ad regem duxit. Caesar 
 ad Ariovistum Valerium misit, summii virtute et humanitate 
 adolescentem. Servus Panopionis fuit homo admirabilis fidei. 
 Habitabat Tarquinius rex ad Jovis Statoris. Legi, quemadmo- 
 dum a Vestae ducta sis. Verania Pisonis graviter jacebat. Quis 
 est, qui possit conferre vitam Trebonii cum Dolabellae ? Agesilaus 
 quum venisset in portum, qui Menelai vocatur, in morbum im- 
 plicitus decessit. Solon capite sanxit, si qui in seditione non 
 alteriusutrius partis fuisset. Fidiculanius cujus erat ordinis ? 
 Senatorii. Impendentes in rebus publicis commutationes pros- 
 picere, magni cujusdam civis et divini paene est viri. Non suae 
 esse virtutis, dixit Hamilcar, arma a patria accepta adversus 
 hostes, adversariis tradere. Est judicis, non quid ipse velit, sed 
 quid lex et religio cogat, cogitare.' Doctoris intelligentis est, 
 videre, qu6 ferat natura sua quemque. Non minus est impera- 
 toris, consilio superare, quam gladio. Considerandum est, sitne 
 viri fortis et boni civis, esse in ea urbe, in qua non futurus sit 
 sui juris. Cujusvis hominis est errare; nullius, nisi insipientis, 
 in errore perseverare. Statuere qui sit sapiens vel maxime vide- 
 tur esse sapientis. Augusti supellectilis parsimonia apparet, 
 etiarn nunc residuis lectis atque mensis, quorum pleraque vix 
 privatse elegantice sunt. Longum est, nec instituti operis, dis- 
 serere quisnam Romanorum primus coronam acceperit. Condita 
 ab Agenore Tyrus, mare non vicinum modo sed quodcumque 
 
GENITIVE AFTER NOUNS. 
 
 27 
 
 classes ejus adierunt, ditionis suae fecit. Omnia, quce mulieris 
 fuerunt, viri fiunt dotis nomine. Theboe populi Romani jure 
 belli factae sunt. Hannibal, quod inter Alpes Apenninumque 
 agri est, suae ditionis fecit. Venit mihi Platonis in mentem. 
 Quotiescunque gradurn facies, toties tibi tuarum virtutum veniat 
 in mentem. Fuit meum jam pridem rem publicam lugere. His 
 tantis in periculis est tuum, Cato, videre quid agatur. Quis pro- 
 fitetur esse suum de omnibus quoestionibus dicere.'’ Gallos hor- 
 tabatur superiorum dierum Sabini cunctatio. Caesar pro veter- 
 ibus Helvetiorum injuriis populi Romani ab iis pcenas bello re- 
 petiit. Pierides, magni nunc erit oris opus. L. Paullus, tanti 
 belli victor, non despoliatus est triumpho. Bello Helvetiorum 
 confecto, legati ad Caesarern gratulatum convenerunt. 
 
 Omnis spes Uticensium erat in Carthaginiensibus; Carthagini- 
 ensium, in Hasdrubale. Patienter Persae post tot annorum im- 
 periurn juguin servitutis acceperunt. Si vicinus tuus vestem 
 pretii majoris habeat quam tu babes, tuamne an illius malis? 
 Annum ad cursum sobs Caesar accommodavit, ut trecentorum 
 sexaginta quinque dierum esset. Marathus, Augusti libertus, 
 staturam ejus quinque pedum et dodrantis fuisse scribit. Magna 
 vis est conscientiae. Erat de hac unft re unius diei disputatio. 
 Quae de me populi sit opinio nescio. Effectus eloquentiae est 
 audientium approbatio. Doloris omnis privatio recte nominata 
 est voluptas. Tota pliilosophorum vita commentatio mortis est. 
 Mihi videris Epicharmi sententiam sequi. Tu mentionem facies 
 consulatus tui ? Ex unius tuft vita, pendet omnium. Sum Pom¬ 
 peii virtutem et animi magnitudinem adiniratus. Belli Punici 
 secundi causa fuit Sagunti oppugnatio. Thales Milesius aquam 
 dixit esse initiuin rerum. Valetudinem, vires, vacuitatem doloris 
 propter se expetimus. 
 
 Turquinius fratrem habuit Aruntem, mitis ingenii juvenem. 
 Volusenus erat tribunus militum, vir et consilii magni et virtutis. 
 Angebant Hamilcarem, ingentisspiritus virum, Sicilia Sardiniaque 
 ainissae. Tune trium literarum homo me vituperas ? fur; etiam 
 fur trifurcifer. Bibracte est oppidum apud iEduos maxiinoe auc- 
 toritatis. Spes unica imperii populi Romani, L. Quinctius trans 
 Tiberim quatuor jugerum colebat agrum. Ab Latiniset Hernicis 
 legati coronam auream in Capitolium tulere parvi ponderis. Her- 
 cyniae silvae lalitudo novem dierum iter expedito patet. Caesar 
 tridui viam processil. Cla'ssem septuaginta navium Athenienses 
 Miltiadi dederunt. Mare Caspium, dulcius ceteris, ingentismag- 
 nitudinis serpentes alit, piscesque long6 diversi ab aliis coloris. 
 Videmus nubes aliquando ignei coloris. Caesar castra vallo 
 muniri vetuit, sed a fronte contra hostem pedum quindecim fos- 
 sam fieri jussit. Vir bonus summoe est erga deos pietatis. 
 
 Fuisse traditur Caesar excelsft staturft, colore candido, nigris 
 oculis, valetudine prosperft. Bona valetudo jucundior est eis, qui 
 e gravi morbo recreati sunt, quftm qui nunquam oegro corpore fue¬ 
 runt. Marcellus adverso rumore fuit, quia milites medift aestate 
 Venusiain in tecta abduxisset. Memoria ita fuit nulla Curio, ut 
 
28 
 
 GENITIVE AFTER NOUNS. 
 
 aliquoties, quum tria proposuisset in dicendo, quartum adderet, 
 Apud Romanos mercenarii scribae existimabantur ; at apud Grce- 
 cos nemo ad id officium admittebatur, nisi honesto loco, et indus- 
 tria ac tide cognitfi. In omnibus rebus Cato singulari fuit pru- 
 dentia et industrial; narn et agricola solers, et reipublicae peritus, 
 et magnus imperator, et probabilis orator. Certior fiebat Augus¬ 
 tus qua setate, qufi staturfi esset, quicunque filiam ejus Juliam 
 adiret. Caesar ad Ariovistum Valerium misit, summ& virtute et 
 humanitate adolescentem. 
 
 Masinissa nullo frigore adducitur, ut capite operto sit. Servi 
 Milonis animo fideli in dominum et praesente fuerunt. Per literas 
 declaravi tibi, qufi essem erga publicanos voluntate. In omni 
 GalliA. eorum hominum, qui aliquo sunt numero atque honore, 
 genera sunt duo; alterum, est Druidum, alterum equitum. Mu- 
 rena mediocri ingenio, sed magno studio rerum veterum, multae 
 industrise et magni laborisfuit. Quanto fuerim dolore, meministi. 
 Dionysius ad mensam eximia forma pueros jussit consistere. 
 Erat inter Labienum atque hostem difficili transitu flumen, ri- 
 pisque praeruptis. 
 
 Hasdrubal Gisgonis fuit maxim us clarissimusque dux. Has- 
 drubal Hamilcaris ad Lapides Atros castra habebat in Ausetanis. 
 Forte ibi hujus video Byrrhiam. Theophrasti Strato physicum 
 se voluit; hujus Lyco, oratione locuples, rebus ipsis jejunior. 
 Ignorare te non arbitror, quae contra Philonis Antiochus scrip- 
 serit. 
 
 Animi lineamenta sunt pulchriora, quam corporis. Julius quaes¬ 
 tor Albucii fuerat, ut tu Verris. Inter plurima maximaque vitia 
 nullum est frequentius, quam ingrati animi. Meo judicio stare 
 malo, quam omnium reliquorum. 
 
 Inde a principio Romani nominis jus comparatum est, ne quis 
 Romanorum plus, quam unius civitatis esse possit. Lex est, si 
 paterfamilias intestato moritur, familia pecuniaque ejus agnatorum 
 gentiliumque esto. Divitias sine divitum esse : tu virtutem praefer 
 divitiis. Arrius orator fuit M. Crassi quasi secundarum. Nolae 
 senatus Romanorum, plebs Hannibalis erat. Me Pompeii totum 
 esse scis. 
 
 Ira ob alienum peccatum angusti pectoris est; nec unquam 
 committet virtus, ut vitia, dum compescit, imitetur. Prcesidibus, 
 onerandas tribute provincias suadentibus, rescripsit Tiberius; 
 “ Boni pastoris est tondere oves non deglubere.” Pergamus, 
 Ephesus, Miletus, tota denique Asia, populi Romani facta est. 
 
 Nostrum est, ferre modic6 populi voluntates. Magis fuit ves- 
 trum, agere Epicuri diem natalem, quam illius, testamento cavere, 
 ut ageretur. Et agere et pati fortia Romanum est. Hoc patrium 
 est, potius consuefacere filium sua sponte recte facere, quam 
 alieno metu. 
 
 Epicurus multa Platonis, Aristotelis, Theophrasti orationis or- 
 camenta neglexit. Themistoclis vitia ineuntis adolescentioe mag- 
 nis sunt emendata virtutibus. Celeritas ingenii etiam la us habe- 
 tur propter animi multaruin rerum brevi tempore percursionem. 
 
GENITIVE AFTER PARTITIVES. 
 
 29 
 
 GENITIVE AFTER PARTITIVES. 
 
 § 212. Mithridates, ultimus omnium juris sui regum, proetei 
 Parthicos, auspiciis Pompeii, insidiis filii Pharnacis oppressus est. 
 Dextra laevaque Darium ducenti ferme nobilissimi propinquorum 
 comitabantur. Justitia nihil expetit prsemii. JNemo mortalium 
 omnibus horis sapit. Solam medicinam artium Graecarum non 
 exercet Romana gravitas, in tanto fructu. Insectorum quaedain 
 binas gerunt pinnas, ut muscae; quaedam quaternas, ut apes. 
 Nigrae lanarum nullum colorem bibunt. Degeneres canum cau- 
 dam sub alvum flectunt. Postremus omnium fuit rep-uin Ro- 
 
 O 
 
 manorum Tarquinius, cui cognomen Superbo ex inoribus datum 
 est. Indus est omnium fluminum maximus. Rerum facta est 
 pulcherrima Roma. Rationem defectus solis apud Graecos in- 
 vestigavit primus omnium Thales Milesius. Erant Phocionis 
 tempore Athenis duae factiones, quarum una populi causam 
 agebat, altera optimatum. Excellentissimi reges Persarum fue- 
 runt Cyrus et Darius, Hystaspis filius; prior horum apud Mas- 
 sagetas in prcelio cecidit. INemo nostrum est sine culpa. Minus 
 habeo virium quam vestrum utervis. Cedo signum, si harum 
 Baccharum es. Librum Sibyllas Caninius Gallus, Quindecim- 
 virhm, recipi postulaverat. Thales sapientissimus in septein fuit. 
 Acerrimus ex omnibus nostris sensibus est sensus videndi. 
 Borysthenes inter Scythiae amnes est amcenissimus. Themis- 
 tocles noctu de servis suis, quein habuit fidelissimum, ad regem 
 misit. Duae fuerunt Ariovisti uxores. Duae filiae harum, altera 
 occisa, altera capta est. Initio reges diversi, pars ingenium, alii 
 corpus exercebant. Bcetica cunctas provinciarum praecedit. 
 Brutus ad populum tulit, ut ornnes Tarquiniae gentis exsales 
 essent. Attalus Macedonum fere omnibus, ut manerent, per- 
 suasit. Est multum mali in exemplo. Est multum boni in 
 amicitia, multum mali in discordia. Qui habet paululum- pe¬ 
 cuniae, habet etiain paululum fidei. Ecquid habes negotii ? 
 Decrevit quondam senatus, ut L. Opimius videret, ne quid res- 
 publica detriinenti caperet. Quum rex Attalus Aristidis tabulam 
 sexies sestertium emisset, Mummius suspicatus aliquid in ed 
 virtutis esse, quod ipse nesciret, tabulam revocavit. Jam diu 
 nihil novi ad nos affertbatur. Quis nescit, primam esse historiae 
 legem, ne quid falsi dicere audeatP deinde ne quid veri non 
 audeat? Apelles Veneris caput et summa pectoris politissima 
 arte perfecit. Pergami in occultis ac reconditis templi, quo prae- 
 ter sacerdotes adire fas non est,- tympana sonuerunt. Crassus, 
 in summa comitate, habebat etiam severitatis satis. Solebat 
 dicere Caesar se jam pridem potentise gloriaeque abunde adeptum. 
 Multis in locis parum firmamenti et parum virium veritas habet. 
 Parumne miseriae est Roscio, quod praedia sua aliis, non sibi, 
 coluit ? Sat habet favitorum semper, qui recte facit. Ubi terrarum 
 esses, ne suspicabar quidern. Ubicunque terrarum et gentium 
 violatum jus civiuin sit, id pertinet ad communern causam liber 
 
GENITIVE AFTER ADJECTIVES. 
 
 ao 
 
 tatis. Migrandum Rhodura, aut aliquo terrarum arbitror. Noslri 
 tyrannicidae longe gentium absunt. Tacfarinas hue arrogantiae 
 venerat, ut legalos ad Tiberium mitteret. £6 deliciarum per- 
 venimus, ut nisi gemmas calcare nolimus. Postea loci consul 
 pervenit in oppidum Cirtain. Te interea loci cognovi. Velun 
 ne intermittas, quoad ejus facere poteris, scribere ad me. Post- 
 ridie ejus diei Caesar Bibracte ire contendit. Pridie ejus diei 
 Germani retineri non poterant. Lynces omnium quadrupedum 
 cernunt acutissime. Hoc ad te minime omnium pertinet. Sul- 
 picius Gallus maxime omnium nobilium Graecis litens studuit. 
 
 Animantium, aliae coriis tectae sunt, aliae villis vestitae, aliae 
 spinis hirsutae ; plumi alias, alias squama videmus obductas Om¬ 
 nium societatum nulla praestantior est, nulla firmior, quam quum 
 viri boni, moribus similes, sunt familiaritate conjuncti. Duo sunt 
 aditus in Ciliciam ex Syria, quorum uterque parvis praesidiis 
 propter angustias praecludi potest. Erat pessimus vestrum om¬ 
 nium, quia illexit in fraudem. Nemo nostrum idem est in senec- 
 tute, qui fuit adolescens. ' Incertum est, quam longa nostrum 
 cujusque vita futura sit. Res Romana adeo erat valida, ut cuili- 
 bet finitiinarum civitatum bello par esset. Beneficiorum maxima 
 sunt, quae a parentibus accipimus, dum aut nescimus aut nolumus. 
 Urbs Syracusae maxima est Graecarum urbium, pulcherrimaque 
 omnium. Graecorum oratorum praestantissimi sunt ii, qui fuerunt 
 Athenis; eorum autem princeps facile Demosthenes. 
 
 Caesar his rebus tantum temporis tribuit, quantum erat prope- 
 ranti necesse. Inter duas acies tantum erat relictum spatii, ut 
 satis esset ad concursum utriusque exercitus. Quantum quisque 
 sua nummorum servat in arcil, tantum habet et fidei. Anaxagoras 
 cum Lampsaci moreretur, quaerentibus amicis, velletne Clazome- 
 nas in patriam, si quid ei accidisset, afferri: “Nihil necesse est,” 
 inquit; “ undique enim ad inferos tantundem vise est.” Romani 
 ab sole orto in multum diei stetere in acie. Ubii, si Caesar am- 
 plius obsidum velit, dare pollicentur. Proficiscebar Athenis, 
 quum hoc ad te literarum dedi. 
 
 Galli hoc sibi solatii proponebant, celeriter amissa recuperatu- 
 ros. Hannibal, quod agri est inter Cortonam urbem Trasime- 
 numque lacum pervastat. Flaminius, angustiis superatis, id 
 tantum hostium, quod ex ad verso erat, conspexit. Verba vana 
 ad id locorum fuerunt. Tibi idem consilii do, quod mihimet ipsi. 
 Quid causie est, cur poetas Latinos Graecis liter is eruditi legant, 
 philosophos non legant? Potest exercitatio et temperantia etiam 
 in senectute conservare aliquid pristini roboris. Coloni Capuam 
 deducti, quum ad exstruendas villas sepulchra vetustissima disji' e 
 rent, aliquantum vasculorum, antiqui operis, reperiebant. 
 
 GENITIVE AFTER ADJECTIVES. 
 
 § 213. Conscia mens recti famre mendacia ridet. Pompeio-< 
 me certiorem sui consilii fecit. Servius Sulpicius non maps 
 
GENITIVE AFTER VERBS. 
 
 31 
 
 juris consultus, qucim justitiae fuit. Milites Sullani, rapinarum 
 et victorias veteris memores, civile bellum exoptabant. Conon 
 erat prudens rei militaris. Apud Platonem Socrates se omnium 
 rerum inscium fingit. Cyrenaici philosophi virtutein ob earn 
 rem laudarunt, quod efficiens esset voluptatis. Quis famulus 
 amantior domini, quam canis ? Via, qua omnes commeabant, 
 erat copiosa, omniumque rerum abundans. Pyrrhus belli peritus 
 fuit, et nullius rei cupidus, nisi singularis perpetuique imperii. 
 Homo solus est particeps rationis et cogitationis, quarum cetera 
 animalia sunt omnia experta. Pompeius paene omnium vitiorum 
 expers erat. Alexander erat haudquaquam rudis tractandi nnl- 
 •tares aniinos. 
 
 Quo maturius victoriae compotes fierent, Romani id cogitare, 
 quae ratio transportandae Rornam Deae Pessmuntiae esset. Maro- 
 boduus non securam increment! sui patiebatur esse Italiam. 
 Adeo erat Epaminondas veritatis diligens, ut ne joco quidem men- 
 tiretur. Darius veritatis impatiens, hospitem ac supplicem, tunc 
 maxime utilia suadentem, abstrahi jussit ad capitale supplicium 
 Non adeb virtutum sterile saeculum nostrum, ut non et bona 
 exempla prodiderit. Gallia adeo frugum hominumque fertilis 
 fuit, ut abundans inultitudo vix regi posse videretur. Cicero 
 dolebat quod Hortensium, consortem gloriosi laboris, morte ainis- 
 erat. Pharos insula magnae urbis haud capax est. Natura ten- 
 acissimi sumus eorum, quae rudibus annis percipimus. 
 
 GENITIVE AFTER VERBS. 
 
 § 214. Romani transalpinas gentes oleam et vitem serere 
 non sinebant, quo pluris essent Italiae oliveta vineeeque. Ex 
 Africa discedens Cato, Ennium poetam deduxit, quod non mi- 
 noris oestimo quam quemlibet Sardiniensem triumphum. Tanti 
 esse exercitum, quanti imperatorem, vere proditum est. Emit 
 Canius, homo cupidus et locuples, tanti hortos, quanti Pythius 
 voluit, invitatque postridie amicos suos. Pluris putare quod utile 
 videatur, quam quod honestum, turpissimum. Nunc quum 
 tuuin pretium novi, licitatorem potius apponam, quam illud 
 minoris veneat. Magni interest quos quisque audiat quotidie 
 domi, quemadmodum patres, paedagogi, matres etiain loquantur. 
 Consul est a consulendo, vel a judicando; unde adhue retnanet 
 illud, “ Rogat, boni consulas,” id est, bonum judices. Si callidi 
 rerum aestimatores prata et areas quasdam magno testimant; 
 qiianti est aestimanda virtus? Auri navem evertat gubernator an 
 paleae, in re aliquantulum, in gubernatoris inscientia nihil in¬ 
 terest. Alexander, nequaquam diu luctatus cum nodis, “ Nihil,” 
 inquit, “ interest quomodo solvatur,” gladioque rupit lora. 
 
 Video, si ire in exilium animum induxerit, quanta tempestas 
 invidiae mihi impendeat; sed est mihi tanti, dummodo ista pri- 
 vata sit calamitas. Epicurus dolorem nihili facit; ait enim se, s ; 
 uratur, “ Quam suave hoc ! ” dicturum. Nunc si quis tanti hab 
 
32 
 
 GENITIVE AFTER MISEREOR, &C. &-C. 
 
 itet quanti abliinc centum quinquaginta Lepidus iEmilius augur, 
 vix ut senator agnoscitur. Quanti quanti bene emitur, quod ne- 
 cesse est. Pericula mortis atque exilii parvi esse ducenda. Sa¬ 
 piens facit voluptatem minimi, et aestimat nullam possessionem 
 pluris qur'im virtutem. 
 
 GENITIVE AFTER MISEREOR, &c. 
 
 § 215. Me non solum piget stultitiae mete, verdm etiam 
 pudet. Eorum nos magis miseret, qui nostram misericordiam 
 non iequirunt, quam qui illam efflagitant. Nunquam Atticum 
 susaepti negotii pertaesum est. Vos Arcadii miserescite regis. 
 Socrates irarum et molestiarum muliebrium per diem perque 
 noctem satagebat. 
 
 Prorsus vitae me taedet; ita sunt omnia miseriarum plena. 
 Decemviros desiderastis; creari passus est senatus ; decemviro- 
 rum vos pertsesum est; coegit senatus abirre magistratu. 
 
 GENITIVE AFTER RECORDOR, &c. 
 
 § 216. Helvetiorum dux Caesarem hortatus est, ut reminis- 
 ceretur et veteris incommodi populi Romani et pristinse virtutis 
 Helvetiorum. Homo improbus aliquando cum dolore flagitiorum 
 suorum recordabitur. Cohortatus est Caesar ./Eduos, ut contro- 
 versiarum ac dissensionum obliviscerentur, Prorsus oblitus sum 
 mei. Illud semper memento; qui ipse sibi sapiens prodesse ne- 
 quit, nequicquam sapit. 
 
 Non omnes possunt esse Scipiones aut Fabii, ut urbium expug- 
 nationes, ut pedestres navalesque pugnas, ut triumphos recorden- 
 tur. Curio subito totam causam oblitus est, idque veneficiis et 
 cantionibus Titiniae factum esse dicebat. Ipse jubet mortis te 
 meninisse Deus. Vir bonus omnium injuriarum oblivisceretur. 
 Somno animus meminit praeteritorum, praesentia cernit, futura 
 praevidet. Est proprium stultitiae, aliorum vitia cernere, oblivisci 
 suorum. 
 
 GENITIVE AFTER VERBS OF ACCUSING, &c. 
 
 § 217. Thrasybulus legem tulit, ne quis anteactarum rerum 
 accusaretur, neve multaretur. Quidain, si in luctu hilarius locuti 
 sunt, peccati se insimulant, quod dolere intermiserint. Socratis 
 responso sic judices exarserunt, ut capitis hominem innocentissi- 
 muin condemnarent. Coelius judex absolvit injuriarum eum, qui 
 Lucilium poetam in scenii nominatim loeserat. In eum locum te 
 deduxisti, ut, antequain me commutati judicii coargueris, te sum- 
 mae negligentiae, tuo judicio, convictum esse fateare. 
 
 Apuleiam Variliam, sororis Augusti neptem, majestatis delator 
 arcessebat. Caesar Cornelium Dolabellam, consularem et trium- 
 phalem virum, repetundarum postulavit. Haec duo levitatis el 
 
GENITIVE AFTER VERBS OF ADMONISHING, &C. 33 
 
 infirmitatis plerosque convincunt, aut si in bonis rebus contenmunt 
 arnicum, aut in malis deserunt. 
 
 GENITIVE AFTER VERBS OF ADMONISHING. 
 
 § 218. Caecina indites temporis ac necessitatis monet. Res 
 adversoe adinonuerunt religionum. Grainmaticos officii sui com- 
 moneraus. Jugurtha viritiin, uti quemque extulerat, commonefa- 
 ciebat beneficii sui. Quain defensionem nemo est in Sicilia quin 
 habeat, quin legat, quin tui sceleris et crudelitatis ex ilia oratione 
 commonefiat. 
 
 Discipulos id unum moneo, ut prseceptores suos non minus, 
 quam ipsa studia ament. Ego te quoque aliquid admoneam de 
 nostris cautionibus. Multa ostentis, multa in extis admonemur. 
 Oro ut Terentiam moneatis de testamento. Pisonis me hie an¬ 
 nulus commonuit. 
 
 GENITIVE AFTER REFERT AND LYTEREST. 
 
 § 219. Plus interfuit reipublicoe castellum capi Ligurum, 
 quam bene defendi causam M. Curii. Ostendam quantum salutis 
 communis intersit, duos consules in republics. esse. Epistolis 
 certiores facimus'absentes, si quid est, quod eos scire aut nostra 
 aut ipsorum intersit. Vestra, judices, hoc maxime interest, non 
 ex simultate aut levitate testium causas honestorum hominum 
 ponderari. 
 
 GENITIVE AFTER CERTAIN VERBS. 
 
 § 220. Anhelat attonitus serpentis equus. Nec satis exau- 
 diebam, nec sermonis fallebar tamen. Abstineto irarum calidae- 
 que rixae. Desine mollium tandem querelarum. Tempus de- 
 sistere pugnae. Paternum servum sui participat consilii. Coin- 
 pletus jam mercatorum career erat. Terra ferarum scatit. Hae 
 res vitae me saturant. Me omnium jam laborum levas. Cleanthes 
 Stoicus solern dominari et rerum potiri putat. Armis Ser. Galba 
 rerum adeptus est. Helvetii per tres potentissimos populos totius 
 Galliae sese potiri posse sperabant. 
 
 GENITIVE OF PLACE. 
 
 § 221. Artemisia, Mausoli, Carice regis, uxor, nobile illud 
 ilalicarnassi fecit sepulchrum. Tempestatistantae dissimilitudines 
 saepe sunt, ut alia Tusculi, alia Romae sit. Paulus jEmilius Le- 
 badiae templum Jovis Trophonii adiit. Me literarum expectatio 
 Thessalonicae tenet. Dionysius Corinthi pueros docebat. Romas 
 videor esse cum tuas literas lego. Conon plurimum Cypri vixit, 
 Iphicrates in Thracia, Timotheus Lesbi, Chares in Signeo. Mil- 
 
34 
 
 DATIVE AFTER ADJECTIVES. 
 
 tiades domuin Chersonesi habebat. Melitae esse non licebat 
 Ciliciae civitate Tarso flumen est nomine Cydnus Grceci, audits 
 regis fuga, consilium inierunt pontis interrurnpendi, quern ille 
 Abydo fecerat. Credidit Tullus Hostilius salubriora militia; quam 
 domi juvenum corpora fore. Platonis vox altior est, quam ut 
 earn nos, humi strati, suspicere possimus. Clodius deprehensus 
 est domi Caesaris. 
 
 Militias Scipionem ut Deum colebat Laslius ; domi Laelium ob- 
 servabat in parentis loco Scipio. Darii mater, perlata fama de 
 Alexandri morte, vestem lugubrem sumpsit, laceratisque crinibus 
 humi corpus abjecit. Hercules Tyri maxime colitur. 
 
 DATIVE AFTER ADJECTIVES. 
 
 § 222 , 3. Bellum Jugurthinum gestum est per Q. Metellum, 
 nulli secundum saeculi sui. Q. Catulus dixit esse quidem praecla- 
 rum virum Cn. Pompeium, sed nimium jam liberae reipublicae. 
 Lacedaemonii id potius intuebantur, quid ipsorum dominationi, 
 quam quid universae Graeciae utile esset. Honorum gradus sum- 
 mis hominibus et infimis sunt pares ; gloriae dispares. Beneficen- 
 tia ac liberalitate nihil est naturae hominis accommodatius. Quis 
 amicior quam frater fratri ? Mors communis est omni aetati. 
 Non video cur filius non patri similis esse potuisset. Ejus mors 
 consentanea vitae fuit sanctissime honestissimeque actae. Mihi 
 quidem philosophari arbitror necesse esse. Fecisti mihi pergratum 
 quod Serapionis librum ad me misisti. Jucundus Balbo nostro 
 sermo tuus contra Epicurutn fuit. Antonius scelere par est 
 Catilinae. Hostis est in Cyrrhestica, quae Syriae pars proxima 
 est provinciae nostrae. Cur tarn familiaris huic fuisti, ut aurum 
 commodares ? Vereor ne quibusdam bonis viris philosophiae 
 nomen sit invisum. Homines hominibus maxime utiles esse 
 possunt. Clades Atheniensium non hostium virtute sed ipsorum 
 immodestia accidit; quod non dicto audientes imperatoribus suis, 
 dispalati sunt in agris. Villicus domino dicto audiens sit. Dom¬ 
 ini similis es. Inquisitio veri est propria hominis. Hoc quidem 
 commune est omnium philosophorum. Domus D. Bruti non 
 aliena consilii fuit. Mihi nullius noxae conscius sum. Ego 
 omne tempus in his studiis consumo, quo paratior ad usum foren- 
 sem esse possim. Jugurtha propior montem pedites collocat. 
 Ubii proximi Rhenum incolunt. Id erat consentaneum cum iis 
 literis, quas ego Romae acceperam. Saepe, quod a te alienissi- 
 muin est, subimpudens videbare. Homerus eadem aliis sopitus 
 quiete est. 
 
 Par est primum ipsiirn esse virutn bonum,tum alterum sirnilem 
 sui quaerere. Nobis propria est mentis agitatio. Tuo nunquam 
 est par fama labori. Cynicorum ratio est inimica verecundiae, 
 sine quA nihil rectum esse potest, nihil honestum. Verba inno- 
 centi reperire facile est; raodum verborum misero tenere difficile. 
 Gravis senioribus inveterati moris mutatio. Plerique sua sibi 
 
DATIVE AFTER VERBS. 
 
 35 
 
 propiora pericula, qukm aliorum dicunt. Ratio proprium hominis 
 bonum est; cetera illi cum animalibus communia. Non minus 
 principi turpia sunt multa supplicia, qukm medico multa funera. 
 Non solum nobis divites esse volumus, sed liberis, propinquis, 
 amicis, maximeque reipublicae 
 
 DATIVE AFTER VERBS. 
 
 § 223. Tribuere plurimum senectuti debemus. Mithridates 
 pollicitus est regi se Datamen interfecturum, si ei rex pernntteret, 
 ut, quodcunque vellet, liceret f'acere. Pontifex maxim us res 
 omnes singulorum annorum mandabat Uteris, et proponebat tab- 
 ulam domi, potestas ut esset populo cognoscendi. Clisthenes 
 Junoni Samiae filiarum dotes credidit. Philosophise servias opor- 
 tet, ut tibi contingat yera libertas. Indulge valetudini tuae, cui 
 quidetn tu adhuc, dum mihi deservis, servisti non satis. Cur 
 succumbis, cedisque fortunoe P Officia non eadem disparibus 
 aetatibus tribuuntur. Non sensit se rebus mortalibus immortali- 
 tatem dedisse. Nicanor tuus operam mihi dategregiam. Oneris 
 mei partem nemini impertio, glorise bonis omnibus. Civitatibus 
 pro trumento Verres nihil solvit. Ego habeo, cui plus quam tibi 
 debeam, neminem. Voluptatib'us simul et virtuti nemo servire 
 potest. Non resistet irae, cui nihil unquam negatum est. Natur4 
 constitutum est, ut non liceat sui commodi causi\ nocere alteri. 
 Venus nupsit Vulcann, Hannibal Antiocho persuasit, ut cum 
 exercitibus in Italiam proficisceretur. Caesar duas acies hostem 
 propulsare, tertiam opus perficere jussit. 
 
 Si posteaquam cibum cepisti, videris tibi posse me consequi, 
 tuum consilium est. Vir moderatus et sapiens parebit praecepto 
 illi veteri, neque laetabitur unquam neque mcerebit nimis. Cajsar 
 decern obsides hostibus imperavit. Non tarn fuit hominum generi 
 infensa atque inimica natura, ut corporibus tot res salutares, an- 
 imis nullam invenerit. Non sum uni angulo natus; patria mea 
 totus hie est mundus. Multi quum opes parant, cui parent nesci- 
 unt nec cujus causA laborent. Nimia libertas et populis et privatis 
 in nimiam servitutem cadit. Qui virtutem suam publicari vult, 
 non virtuti laborat sed gloriae. 
 
 Ut, si domus pulchra sit, intelligimus earn dominis oedificatam 
 esse non muribus, sic mundum deorum domum existimare debe¬ 
 mus. Citius vitam veniamque militibus Antonianis Caesar promi- 
 sit, quam illis ut ea precarentur persuasum est. Juvenes magna 
 spectare, et ad ea rectis studiis debent contendere; quod eo 
 firmiore animo facient, quia non modo non invidetur illi aetati, 
 verum etiam favetur. Invident homines maxime paribus aut in 
 ferioribus; sed etiam superioribus aliquando invidetur. Ego 
 mihi nunquam minus qu'im hesterno die placui; qui, dum obse- 
 quor adolescentibus, me senem esse sum oblitus. Meum mihj 
 placebat edictum, illi suum. 
 
36 
 
 DATIVE AFTER VERBS, &C. 
 
 DATIVE AFTER VERBS COMPOUNDED WITH AD , &c. 
 
 § 224. Irnponenda nova novis rebus nomina. M. Antonius 
 leges civitati per vim imposuit. Homines plurimum hominibus 
 et prosunt et obsunt. Nihil semper floret; aetas succedit aetati. 
 Caesari diadema irnponere voluit Antonius. Multa et varia im¬ 
 pendent hominibus genera mortis. Adolescentiae inest maxima 
 judicii imbecillitas. Platonis illi hortuli propinqui memoriam 
 mihi afferunt. Hoc, quod talibus viris Pompeius non subvenit, 
 laudare non possum. Nunc mihi nihil libri, nihil literae, nihil 
 doctrina prodest. Poetae irnpendere apud inferos saxum Tantalo 
 faciunt. Hac unS re te mihi anteferri putas oportere. Hasta 
 Caesaris multis improbis et spem aflert et audaciam. Non ego 
 Epaminondae, non Leonidae mortem hujus morti antepono. Con¬ 
 fer Democritum, Pythagoram, Anaxagoram ! Quae regna, quas 
 opes studiis eorum et delectationibus antepones ? Quamdiu 
 mihi, consuli designato, insidiatus es, non publico me praesidio, 
 sed privatS diligentia defendi. Puer majoribus assurgat. Peccat 
 poeta, quum probam orationem afirngit improbo, stultove sapientis. 
 Quis potest ignotos notis, impios religiosis anteferre ? Non con- 
 venit viro bono aliud palam, aliud agere secreto. Liberalis est, 
 qui, quod alteri donat, sibi detrahit. Caesar Deiotaro tetrarchiam 
 eripuit et asseclae suo Pergameno nescio cui dedit. Quid huic 
 abest, nisi res et virtus? Brutus collegae suo imperium abroga- 
 vit. In civitate Romana nemini unquam infimo majores nostri 
 patronum deesse voluerunt. Agesilai domus sic erat mstructa, 
 ut nulld in re difierret cuivis inopis atque privati. Timotheus 
 ad bellicam laudem doctrinae gloriam adjecit. Confer nostram 
 longissirnam vitam cum aeternitate. Multae res sunt, in quibus 
 viri boni multum de suis commodis detrahunt. 
 
 Altius praecepta descendunt, quae teneris imprimuntur aetatibus. 
 Proprium est irati cupere, a quo leesus videatur, ei quain max¬ 
 imum dolorem inurere. Nasus ita locatus est, ut quasi murus 
 oculis interjectus esse videatur. Vitia nobis sub virtutum nomine 
 obrepunt. Alexander, dum obequitabat moenibus, sagitta ictus 
 est; cepit tamen oppidum, et, omnibus incolis ejus trucidatis, 
 etiam in tecta saeviturn est. Manlius posthabuit filii caritatem 
 publicae utilitati. Agesilao opulentissimo regno prceposuit 
 bonam existimationem. Vulcanus Lemni fabricae praefuisse 
 traditur. 
 
 Anatum ova gallinis saepe supponimus, e quibus pulli orti pri- 
 mum aluntur ab iis, ut a matribus. Munientibus supervenit hos- 
 tibus Marcellus, ab Agrigento rediens. 
 
 Eripe nos ex miseriis; eripe nos ex faucibus eorum, quorum 
 crudelitas nostro sanguine non potest expleri. In oratore per- 
 fecto inest philosophiae scientia; ih philosopliiae cognitione non 
 continuo inest eloquentia. Mulier in indiS unS cum viro in 
 rogum imponitur. 
 
DATIVE AFTER VERBS, &C. 
 
 37 
 
 DATIVE AFTER VERBS COMPOUNDED WITH SATIS , &c. 
 
 § 225. Naevius a Cn. Dolabelld preetore postulat ut sibi 
 Quintius judicatum solvi satisdet. Cui Gellius benedixit unquam 
 bono? Si quis milii inaledicit, petulans aut plane insanus esse 
 videtur. Barbarus hie ego sum, quia non intelligor ulli. Cui 
 non sunt audit® Demosthenis vigili® ? Etiam sapientibus cupido 
 glori® novissima exuitur. Legendus mihi saepius est Cato 
 major. Et jam maturis metuendus Jupiter uvis. Morienduin 
 certe est, et id incertum, an eo ipso die. Omne animal confiten- 
 dum est, esse mortale. Antonius legiones quatuor ad urbem ad- 
 ducere cogitabat. Pars Galli® vergit ad Septentriones. Cupido 
 imperii duos cognatos vicinosque populos ad arma stimulat. Sed- 
 ibus liunc ante refer suis. Q,u® mihi veniebant in mentem, 
 existiinavi me ad te oportexe scribere. 
 
 DATIVE AFTER EST. 
 
 § 226. Est Amathus, est celsa mihi Paphus, atque Cythera. 
 Sunt mihi bis septem pr®stanti corpore nymph®. Sunt et sua 
 dona parenti. Est mihi in horto apium, est heder® vis. Sunt 
 nobis fortia bello pectora. Leoni est pracipua generositas. 
 Sunt tibi regna patris Dauni. Sunt hie etiam sua pr®mia laudi. 
 Capiti psittaci eadem est duritia qu® rostro. Sunt auri pondera 
 facti infectique mihi. Struthiocamelis ungul® sunt cervinis 
 similes. Genetrix Priami de gente vetustd est mihi. Est an- 
 tiquus ager Tusco mihi proximus amni. Dives est, cui tanta 
 possessio est, ut nihil optet amplius. Nulla potest esse voluptati 
 cum honestate conjunctio. Omnium societatum nulla est gra- 
 vior, quam ea qu® cum republica. est unicuique nostrum. An 
 nescis longas regibus esse manus P Est homini cum Deo simil- 
 itudo. Cum M. Fabio mihi summus usus erat. Etiamsi mihi, 
 ut tu putas, ad hoc opus ingenium non defuit, doctrina certe et 
 otiuin defuit. Non quidquam minus Dario quam multitudo mil- 
 itum defuit. 
 
 Sunt nobis mitia poma. Crocodilis superior pars corporis dura 
 et impenetrabilis est, inferior mollis ac tenera. In pugnu sem¬ 
 per iis est maximum periculum, qui maxime timent. Quo minus 
 honoris erat poetis, eo minora studia fuerunt. Honorum gradus 
 summis hominibus et infimis sunt pares, glori® dispares. 
 
 TWO DATIVES AFTER SUM, & cc. 
 
 § 227. Ampla domus dedecori domino s®pe fit. Utinam ea 
 res ei voluptati sit. Illi tristia bella, irroque, insidi®que sunt cordi. 
 Cretlie® carinina semper et cithar® erant cordi. Habeat me ip- 
 sum sibi documento. Pete eum magistratum, in quo mihi magn® 
 
 4 
 
3S 
 
 DATIVE AfTER PARTICLES, &C. 
 
 utilitati esse possis. Fuit et mihi et Quinto fratri magno usui. 
 Est mihi magnse curse, ut Lucullus ita erudiaturo ut patri respon¬ 
 deat. Mihi erit maxime curse, ne quid fiat secus, quam volumus, 
 quamque oportet. Ego de me tantum audeo dieere, amicitiam 
 meain voluptati pluribus, quam proesidio fuisse. Quam rem sibi 
 magno honori sperat fore. Honori summo nuper nostro Miloni 
 fuit, quod omnes P. Clodii conatus furoresque compressit. Hie 
 fuit viro fortissimo, parenti suo, magno adjumento in periculis. 
 Alexander, quum longam obsidionem magno sibi ad cetera im¬ 
 pediment videret fore, caduceatores ad Tyrios misit. Mihi non 
 minori curse est, qualis respublica post mortem meam futura sit, 
 qudm qualis hodie sit. Responsum est legatis Romanis, Han- 
 nibali, in tanto discrimine rerum, non operas esse legationes 
 audire. Cantare tibiis, saltare, in doctrinis antecedere condiscip- 
 ulos, ad nostram consuetudinem levia sunt; at in Grsecid olim 
 magnse laudi erant. Nimia fiducia calamitati solet esse. Perseus 
 auratas statuas omnes raptim, ne prseda hosti essent, in classem 
 congessit. Exitio est avidis mare nautis. 
 
 Quanta fortitudine Csesaris milites dimicarint, testimonio est, 
 quod adverso semel apud Dyrrachium prselio, pesnam in se ultro 
 depoposcerunt. L. Cassius in causis quserere solebat, cui bono 
 fuisset. In id studium, in quo estis, incumbite, utet vobis honori, 
 et amicis utilitati, et reipubliese emolument esse possitis. Q. 
 Hortensio tribuebatur ignavise, quod nunquam bello civili inter- 
 fuisset. C. Csesar, pro prsetore, Gallise provincise cum exercitu 
 subsidio profectus est. Medea matronis Corinthiis persuasit, ne 
 sibi vitio verterent, quod abesset a patria. 
 
 DATIVE AFTER PARTICLES. 
 
 § 228. Antiochus, si parere voluisset consiliis Hannibalis, 
 propius Tiberi, quam Thermopylis de suinma imperii dimicasset. 
 Csesar quam proxime potest hostium castris, castra communit. 
 Quid habet admirationis tali viro advenienti obviam prodisse mul- 
 tos ? Qusestores provincise cum fascibus mihi prsesto fuerunt. 
 Summum bonum a Stoicis dicitur, convenienter naturse vivere. 
 Improbo et stulto et inerti nemini bene esse potest. At tibi re- 
 pente paucis post diebus, quum minime expectarem, venit ad me 
 Caninius. Quid mihi Celsus agit ? Quid ait tandem nobis 
 Sannio ? Quid tibi vis ? 
 
 ACCUSATIVE AFTER VERBS. 
 
 § 229. Deus mundum sedificavit. Piscem Syri venerantur. 
 Miltiades Athenas totamque Grseciam liberavit. Apum examina 
 fingunt favos Homo doctus in se semper divitias habet. Alit 
 semulatio ingenia, et nunc invidia nunc admiratio imitationem ac- 
 cendit. Pompeius tribunitiam potestatem restituit, cujus Pnlla 
 
TWO ACCUSATIVES AFTER VERBS, &,C. 
 
 39 
 
 imaginem sine re reliquerat. Recte dicis, et res sic se habet. 
 Multa me in epistolil tuA delectArunt. Majores vestri primum 
 universam Italiam devicerunt. Virtutes non voluntarias vincunt 
 virtutes voluntariae. Nemo voluptatem ipsam, quia voluptas sit, 
 fugit. Non solum bona sed etiam honestatem deperdiderunt. 
 Omnes diligentiam admirati sunt, ingenium agnoverunt. Evolve 
 diligenter Platonis eum librum, qui est de animo. Dies non mode 
 non levat luctum hunc, sed etiam auget Cum Apollo, “ Nosce 
 Ce,” dicit, hoc dicit,“ Nosce animuin tuum.” Sed quid multa ? 
 ortum videamus haruspicinae. Terra dies duodequadraginta 
 movit. Caesar dimisit circuin omnem propinquam regionem, 
 atque inde auxilia evocavit. Tarquinius Delphos mittere statuit. 
 Dicaearchus vult elficere animos esse mortales. Magnum esse 
 solem philosophus probabit, quantus sit mathematicus. Nunquam 
 primi consilii Deum pcEnitet. Taedet vos patriciorum, hos ple- 
 beiorum magistratuum. Nos, nisi me fallit, jacebimus. Non me 
 praeterit, usum esse optimum dicendi magistrum. 
 
 Et scribo aliquid et lego, sed cum lego, ex comparatione sentip, 
 quam male scribam. Dat signuin suis Vercingetorix, atque ex 
 oppido educit. Milites, quos Persae Immortales vocant, aureos 
 torques, vestem auro distinctam habebant, manicatasque tunicas, 
 gemmis etiam adornatas. Animantia quaedam animum habent, 
 quaedam tantum animam. Omne fere genus bestiarum jEgyptii 
 consecraverunt. Tiinanthes, quum videretse Agamemnonis luc¬ 
 tum penicillo imitari non posse, caput ejus obvolvit. Sunt hom¬ 
 ines, quos libidinis infamiaeque suae neque pudeat neque taedeat; 
 qui quasi de industriA in odium populi irruere videantur. Quum 
 starent deligati ad palum filii Bruti, miserebat non poenae magis 
 homines, quain sceleris quo poenam meriti essent. 
 
 TWO ACCUSATIVES AFTER VERBS OF NAMING, &c. 
 
 § 230. Antonius fugam suam, quia vivus exierat, victoriam 
 vocabat. Ordo agminis Persarum erat tabs: ignis, quem ipsi 
 sacrum et aeternum vocant, argenteis altaribus praeferebatur; 
 Magi proximi patrium carmen canebant. Iulum gens Julia auc- 
 torem nominis sui nuncupat. Ancum Marcium regem populus 
 creavit. M. Furius Camillus P. Cornelium Scipionem inter¬ 
 regem prodidit. Voluptaturn perceptarum recordatio vitam 
 beatam facit. Fulmen sinistrum auspicium optimum habemus 
 ad omnes res, praeterquarn ad comitia. Sapientia certissimam se 
 nobis ducem praebet ad voluptatem. 
 
 Irani bene Ennius initium dixit insaniae. Surnmum consilium 
 majores nostri appellarunt senatum. Octavium sui Caesarem sa- 
 lutabant. Dictatorem Albani Mettum Fuffetium creant. Cicero- 
 nem universa civit is consulem declaravit. Socrates totius mundi 
 se incolam et civem arbitrabatur. Si quenquam amicum exis- 
 timas, cui non tantundem credis quantum tibi, vehementer erras. 
 Ti noleon earn praeclaram victoriam ducebat, in quA plus esset 
 clementiae quam crudelitatis. 
 
40 
 
 TWO ACCUSATIVES AFTER VERBS, &C. 
 
 TWO ACCUSATIVES AFTER VERBS OF ASKING, &c. 
 
 § 231. Philosophia nos quum ceteras res oranes, turn, quod 
 est difficillimum, docuit, ut nosmet ipsos nosceremus. Ridiculi 
 sunt, qui, quod ipsi experti non sunt, id docent ceteros. Elo- 
 quentia efficit, ut ea, quae scimus, alios docere possimus. Nun- 
 quam divitias deos rogavi. Quintius te hoc obsecrat. Hoc te 
 vehementer rogo. Meo jure te hoc beneficiurn rogo: nihil 
 eniin non tua causd feci. Achoei quoque auxilium rhilippum 
 regem orabant. Quotidie Caesar iEduos frumentum quod essent 
 polliciti flagitabat. Staberius obsides ab Apolloniatibus exigere 
 coepit. Quid acta tua vita, quid studia a te flagitent, tu videbis. 
 Hoc a me muneris universa provincia poposcit. Ego Masinissam 
 de suo regno, ille me de nostra re publica percontatus est. Caesar 
 Liscum retinet: quaerit ex solo ea, quae in conventu dixerat. 
 Eadem secreto ab aliis quaerit. 
 
 Consuefeci filium ea ne me celet, quae alii adolescentes clam 
 patres faciunt. Quum tot signis natura declaret quid velit, anqui- 
 rat et desideret, obsurdescimus tamen, nescio quomodo, nec ea 
 quae ab ea monemur audimus. Catilina juventutem, quam illexerat, 
 multis modis mala facinora edocebat. Agrigentini ad Verrem 
 legatos mittunt, qui eum leges doceant. Non te celavi sermonem 
 Ampii. Commode evenit quod id ipsum, quod me mones, qua- 
 triduo ante ad Cassium scripseram. Legati Ennenses a suis civ- 
 fbus haec habebant mandata, ut ad Verrem adirent, et eum simu¬ 
 lacrum Cereris et Victoriae reposcerent 
 
 ACCUSATIVE AFTER NEUTER VERBS. 
 
 § 232. Mirum somniavisomnium. Ego vestros patres vivere 
 arbitror, et earn quidem vitam, quae est sola vita nominanda. 
 Post-ridie in theatrum Hortensius introiit, puto, ut suum gaudium 
 gauderemus. Magn& voce juravi verissimum pulcherrimumque 
 jusjurandum, quod populus magnd voce me vere jur^isse juravit. 
 Elysius quidam graviter filii mortem moerebat. 
 
 Siccius Dentatus triumphavit cum imperatoribus suis triumphos 
 tres. Cur isti decemviri non eosdem cursus, quos, L. Cotta L. 
 Torquato consulibus, cucurrerunt? Inter alia prodigia carnem 
 pluit. Nemo tarn ferus fuit, quin Alcibiadis casum lacrimarit. 
 Qui stadium currit, eniti et contendere debet, ut vincat. Hoc 
 nemo eat infitias. Philseni maturavere iter pergere. In Hispanid 
 multa in spartariis mella herbam earn sapiunt. Nec honores sitio, 
 nec desidero gloriam. 
 
 ACCUSATIVE AFTER COMPOUND VERBS. 
 
 § 233. Alexander adire Jovis Hammonis templum statu it 
 Pythagoras et iEgyptum lustravit et Persarum Magos adiit 
 
ACCUSATIVE AFTER VERBS PASSIVE. 
 
 41 
 
 Timotheus socios adjunxit Epirotas omnesque eas gentes, quae 
 mare illud adjacent. Triginta tyranni Socratein circumsteteiunt, 
 nec potuerunt animum ejus infringere. Marcellas tertium annum 
 circumsedebat Syracusas. Caesar oppidum diripit atque incendit, 
 praedam militibus donat, exercitum Ligerim transducit, atque in 
 Biturigum fines pervenit. Non agin ta millia peditum, duodecim 
 millia equiturn, Hannibal Iberum traduxit. Appellitur navis 
 Syracusas. Classis Pachynum quinto die appulsa est. Quidam 
 retulit quasi ostentum, quod anguis domi vectem circumjectus 
 fuisset. Stella Veneris Lucifer dicitur, quuin antegreditur solem. 
 Veneti sinum circumcolunt maris. Apollonius irrisit philoso- 
 phiam. Samnites descend unt in planitiem, quce Gapuam Tifa- 
 taque interjacet. Euphrates Babyloniam mediam permeat. His- 
 toria non debet egredi veritatem. Ad me adire quosdam memini. 
 Lentulus postulavit, ut triumphanti sibi invehi liceret in urbem. 
 Quid tibi lianc curatio est rem ? Quid tibi banc aditio est? 
 Populabundus agros ad oppidum pervenit. 
 
 Caesar, castris potitus, milites montem opere circumvenire 
 jussit. Spartam Eurotas amnis circumfluit, qui pueritiain indu- 
 rat ad futuroe militiae patientiam. Atticus mori decrevit, et die 
 quinto, postquam id consilium inierat, discessit. Urbem Celaenas 
 mediam interfluebat Marsyas amnis, fabulosis Graecorum carmin- 
 ibus inclytus. Pythagoras multas regiones barbarorum pedibus 
 obiit. Taurus mons Ciliciarn prceterit, Arrneniaeque montibus 
 jungitur. Equidem non eos solum convenire aveo, quos ipse 
 cognovi, sed illos etiam de quibus audivi et legi. Si Clodiurn 
 convenero, plura ad te ex illius sermone scribam. 
 
 Agesilaus Hellespontum copias trajecit, tantaque usus est ce- 
 leritate, ut triginta diebus iter suurn confecerit. Alexander 
 Hephestione Phoenices oram classe praetervehi jusso, ad urbem 
 Gazam cum omnibus copiis venit. Insulam Ortygiam totam 
 pirata prcetervectus est. 
 
 ACCUSATIVE AFTER VERBS PASSIVE. 
 
 § 234. Scito, me non esse rogatum sententiam. Apollo pos- 
 citur verba. L. Marcius, eques Romanus, sub Cn. Scipionis dis- 
 ciplina omnes militiae artes edoctus fuerat. Pauca docendus 
 eris. Credo celatum esse Cassium de Sulla uno. Deinde co- 
 mantern Androgei galeam induitur. Dux gregis cornua exuitur. 
 Daphne pulchra verecundo suftunditur ora rubore. Collis fron- 
 tem leniter fastigatus paulatim ad planitiem redibat. Madidis 
 Notus evolat alis, terribilem picea tectus caligine vultuin. Nox 
 est perpetua una dorinienda. N<x;tes vigilantur ainarae. 
 
 Nosne hoc celati sunt tarn diu ? Id Alcibiadi diutius celari 
 non potuit. Motus doceri gaudet Ionicos virgo. Nec tanturn 
 segetes dives poscebatur humus. Virgo inficitur teneras ore 
 rubente genas. Quot piscibus unda natatur, tot premor ad- 
 versis. 
 
 4 * 
 
ACCUSATIVE AFTER PREPOSITIONS. 
 
 
 ACCUSATIVE AFTER PREPOSITIONS. 
 
 § £*'5. Oro, ut ad me Vibonem statim venias. Caesar erat 
 ad pors'As. Septimo Idus veni ad me. Haruspices jusserunt 
 simulacrum Jovis ad orientem convertere. Manlius protulit 
 spolia hostium caesorum ad triginta. Ad templum civitates Asiae 
 pecunias decreverunt. Quamdiu Hannibal in Italia fuit, nemo 
 adversus eum post Cannensem pugnam in campo castra posuit. 
 Quod est ante pedes, nemo spectat. Neoptolemus apud Eycoin- 
 edem erat educatus. Vix sum apud me, ita animus commotus 
 est metu, spe, gaudio. Exercitus in foro, et in omnibus templis, 
 quae circum forum sunt, collocatus est. Collatia, et quidquid 
 circa Collatiam agri erat, Sabinis ademptum. Nos circiter calen- 
 das aut in Formiano erimus, aut in Pompeiano. Clusini audie- 
 bant, saepe a Gallis cis Padum legiones Etruscorum fusas. De- 
 cretum est, ut Antonius exercitum citra flumen Rubiconem 
 educeret. Libo insulam, quae contra Brundisinum portum est, 
 occupavit. Hamilcaris perpetuuin odium erga Romanos maxime 
 concitasse videtur secundum bellum Punicum. Apud Germanos 
 latrocinia nullam habent inf'amiam, quae extra lines cujusque 
 civitatis fiunt. Infra Saturnum Jovis stella fertur. Ager Tar- 
 quiniorum, qui inter urbem ac Tiberim fuit, consecratus Marti, 
 Martius deinde campus fuit. Belgae soli Teutones Cimbrosque 
 intra fines suos ingredi prohibuerunt. Atticus sepultus est juxta 
 viam Appiam, ad quintum lapidem. Rabirio mors ob oculos saepe 
 versata est. Ob cives servatos corona danda est. Occiso Coesare, 
 respublica penes Brutum videbatur esse et Cassium. Ex corde 
 atque pulmonibus sanguis per venas in omne corpus diffunditur. 
 Pone montes Riphaeos gens degit felix, quos Hyperboreos appel- 
 lavere. Vergasillaunus post niontem se occultavit. Aretho, 
 navigabilis amnis, praeter ipsa Ambraciae mcenia fluebat. Prope 
 calendas sextiles puto me Laodiceae fore. Vulcanus tenuit in¬ 
 sulas propter Siciliam. quae Vulcaniee nominabantur. Marcellus 
 pugione vulnus accepit in capite, secundum aurem. Supra 
 lunam sunt aeterna omnia. Tusci trans Apenninum colonic, 
 miserunt. Antiochus ultra juga Tauri exactus est. 
 
 De amicitid omnes ad unum idem sentiunt. Graeci ex advei 
 sum Atlienas apud Salaminaclassem suam constituerunt. Dernoc 
 ritus causam explicat, cur ante lucem galli canant. Curio cat 
 sam contra me apud centumviros dixit. Postero die circa eande. 
 lioram in eundein locum rex copias admovit. Milites dies circite 
 auindecim iter fecerunt. Capparis etiam in desertis agris citi 
 rustici operam convalescit. Caecina odiorum invidiaeque erg 
 Fabium Valentem admonebatur. Mehercules extra jocum home 
 bellus est. 
 
 Homerus annis multis fuit ante Romulum, siquidem non infra 
 superiorem Lycurgum fuit. Silent leges inter arma. Antiochum 
 Romani intra montem Taurum regnare jusserunt. Germani totos 
 dies juxta focum atque ignem agunt. Ager oppositus est pignori 
 
ACCUSATIVE AND ABLATIVE AFTER IN, &-C. 43 
 
 ob decern minas. Penes te culpa est. Amicitia est per se et 
 propter se expetenda. Non queo, quod pone me est, servare. 
 Janus bis post Numce regnum clausus fuit. Lentulus praster 
 consuetudinem proxima nocte vigilarat. Prope secessionem 
 oiebis res venit. Secundum flumen paucae stationes equitum 
 videbantur. Paulo supra banc memoriam servi et clientes una 
 cum dominis cremebantur. Belgae proximi sunt Germanis, 
 qui trans Rhenum incolunt. Julius Caesar laboris ultra fidem 
 patiens erat. 
 
 ACCUSATIVE AND ABLATIVE AFTER /JV, &c. 
 
 § 235. (2,) (5.) Codrus se in medios immisit hostes veste 
 famulari, ne posset agnosci. Proba vita via est in coelum et in 
 coetum eorum, qui jam vixerunt. Milites Caesaris sub montem, 
 in quo erat oppiduin positum Ilerda, succedunt. Multi Cartha- 
 giniensium in praicipiti fuga ruentes super alios alii, in angustiis 
 portarum obtriti sunt. Hac super re scribam ad te Rhegio. 
 Grues dormiunt capite subter alam condito. 
 
 Darius pontem fecit in Istro flumine. Dolor in maximis malis 
 ducitur. Meus consulatus in exitu est. Sub exitu anni comitia 
 habita sunt. Ssepe est etiam sub palliolo sordido sapientia. Do- 
 mitius clam te salutem fug& petivit. 
 
 ACCUSATIVE OF TIME AND SPACE. 
 
 § 236. Duodequadraginta annos tyrannus Syracusarum fuit 
 Dionysius. Decern quondam annos urbs oppugnata est ob unam 
 raulierem ab universal Graecia. Agri, quum multos annos quieve- 
 runt, uberiores efferre fructus solent. Multa saecula sic viguit 
 Pythagoreorum nomen, ut nulli alii docti viderentur. Augustus 
 non amplius quum plurimum quam septem boras dormiebat, ac 
 ne eas quidein continuas, sed ut in illo temporis spatio ter aut 
 quater expergisceret. Urbs Saguntum longe opulentissima ur- 
 bium Hispaniae fuit, sita passus mille ferine a mari. Persis per- 
 petuis montium jugis ab altero latere clauditur, quod in longitu- 
 dinem mille sexcenta stadia, in latitudinem centum octoginta 
 procurrit Zarna quinque dierum iter ab Cartbagine abest. 
 Mitbridates, qui uno die tot cives Romanos trucidavit, ab illo 
 tempore annum jarn tertium et vicesimum regnat. Rex Arche- 
 laus quinquagesimum annum CappadociA potiebatur. 
 
 Babylon arcern babet ambitu viginti stadia complexam ; triginta 
 pedes in terrain turrium fundamenta demissa sunt; viginti pedes 
 lati parietes hortos pensiles sustinent. 
 
 Nestor tertiam jam aetatem hominum vivebat; nec erat ei ve- 
 rendum, ne vera de se praedicans, nimis videretur aut insolens 
 aut loquax. 
 
44 
 
 ACCUSATIVE OF PLACE, &LC. 
 
 ACCUSATIVE OF PLACE. 
 
 § 237. Lserinus consul Agrigentum, quod tenebatur a Car* 
 thaginiensium valido praesidio, duxit legiones, et adl'uit fortuna 
 incepto. Achaei ab Heraclidis ex Laconica pulsi, eas occupavere 
 sedes quas nunc obtinent; Pelasgi Athenas commigravere. Da¬ 
 rius baud ignarus quam cum strenuo hoste res esset, omnia longin- 
 quarum gentium auxilia Babylona contrahi jussit. Ad me legati 
 venerunt in castra ad lconium. Veni consults Antonii domurn 
 saepe salutandi causa. Vagenses centuriones, tribunosque mil- 
 itares domos suas invitant. Ego rus ibo, atque ibi rnanebo. Le¬ 
 gati in Africam trajecerunt. Lacedaemonii Pausaniam cum 
 classe Cyprum atque Hellespontum iniserunt. 
 
 jEgyptii derasis capitibus Apim quaerunt; inventus Memphim 
 deducitur. Multae nationes quondam Delphos ad Apollinis oracu- 
 lum prof'ectae sunt. Aurum, Judaeorum nomine, quotannis ex 
 Italic! Hierosolyma exportari solebat. M. Livius ignominiain 
 suam adeo aegre tulerat, ut et rus migraret, et per multos annos 
 urbe careret. Rex Attalus P. Africano dona usque ad Numan- 
 tiam misit ex AsiL Quum ad Sidam navi accederem, literae a 
 meis sunt redditae. Omnes Galli fiacres et fiduciae pleni ad 
 Alesiam proficiscuntur. Thraces navibus committere se non 
 ausi, domos dilapsi sunt. Laelius et Scipio rus ex urbe, tan quam 
 e vinculis evolabant. 
 
 ACCUSATIVE AFTER ADVERBS AND INTERJECTIONS. 
 
 § 238. Acusius nuntiabat, Quintum filium ad Caesarem pro- 
 fectum quarto calendas Junii, Philotimum Rhodium pridie eum 
 diem venisse. Augustus prostridie nundinas nusquam proficisce- 
 batur. O vim maximam erroris ! O praeclarum diem, quum ad 
 ilium divinum animorum consilium coetumque proficiscar! Heu 
 me miserum! cur senatum cogor, quern laudavi semper, repre- 
 hendere. 
 
 Nocte, quae pridie Quinquatrus fuit, circa forum incendium 
 ortum. Venatio postridie ludos Apollinares futura est. O te 
 dementem, si tunc mortem times, quum tonat! O praeclarum 
 custodem ovium, lupus ! O miserum et infelicem diem ilium, 
 quo consul Sulla renunciatus est! O suaves epistolas tuas! Q 
 hominem amentem et miserum ! 
 
 SUBJECT ACCUSATIVE 
 
 § 239. Volui te hoc intelligere. Censemxis te facile id ex- 
 planare posse. Scis, Piso, me sentire istud idem. Perspicuum 
 est hominem e corpore animoque «'.onstare. Oinnibi^s innatum 
 est, et in animo quasi insculptum, esse deos. Non puto esse 
 
VOCATIVE, &,C. 
 
 45 
 
 alienum, me ad te, quid de ea re sentiam, scnbere. Tu tarn 
 egregios viros censes tantas res gessisse sine causa ? Memineri- 
 mus etiam ad versus infimos justitiam esse servandam. Te in 
 Epirum salvum venisse vehementer gaudeo. Est, ut milii vide- 
 tur, valde decorum, patere doinos hominum illustrium illustribus 
 hospitibus. Ego existimo, in summo imperatore quatuor has res 
 inesse oportere, scientiam rei militaris, virtutem, auctoritatem, 
 felicitatem. Puderet me dicere non intelligere, si vos ipsi in- 
 telligeretis. Dicturum te audio, qucestorem illius fuisse. 
 
 Constat ad salutem civiuin inventas esse leges. Necesse est 
 igitur, legem habere in rebus optimis. Lex est justorum injus- 
 torumque distinctio ; nec aliam esse ullam legem puto habendam. 
 Sit hoc persuasum civibus, dominos esse omnium rerum ac 
 moderatores deos, eaque, quae gerantur, eorum geri ditione ac 
 numine, eosdemque optime de genere hominum mereri. 
 
 VOCATrVE. 
 
 § 240. Vincere scis, Hannibal, victoria uti nescis. Quae res 
 unquam, pro sancte Jupiter! non modo in hac urbe, sed in omni¬ 
 bus terris est gesta major. O dii boni, quid est in hominis vitA 
 diu! Urbem, urbem, mi Rufe, cole, et in istA luce vive. Caesar, 
 prolapsus in egressu navis, “ Teneo te,” inquit, “ Africa.” Ali- 
 quis latet error; equo ne credite, Teucri. Quo moriture ruis? 
 
 O domus antiqua ! lieu quAin dispari dominare domino ! O dii 
 immortales ! non intelligunt homines quam magnum vectigal sit 
 parsimonia. Cum Alexander Magnus in Sigaeo ad Achillis tu- 
 mulum adstitisset, “O fortunate,” inquit, “ adolescens, qui tuae 
 virtutis Homerum praeconem inveneris! ” O vitae philosophia 
 dux ! O virtutis indagatrix, expultrixque vitiorum ! quidomnino 
 vita hominum sine te esse potuisset? O nox ! quae pene ceternas 
 huic urbi tenebras attulisti. Proh dii immortales, custodes et 
 conservatores hiijus urbis, quae scelera vidistis! Ite meae, felix 
 quondam pecus, ite capellae. Die mihi, Damoeta, cujum pecus P 
 Incipe Dainceta; tu deinde sequere, Menalca. Quo res summa 
 loco, Panthu ? 
 
 ABLATIVE AFTER PREPOSITIONS. 
 
 § 241. Animadversum est, longius a vallo esse aciem Pom¬ 
 peii progressam. Ab externis bellis quietus annus fuit. Absque 
 te esset hodie nunquam ad solis occasum viverem. Cantabit 
 vacuus coram latrone viator. Nihil est turpius, qukm cum eo 
 bellum gerere, quicum familiariter vixeris. Praetor de sella sur- 
 rexit atque abiit. Catilinae ‘ferrum de manibus extorsimus. 
 Circe erat e Perseide, Oceani filiA, nata. Ex vita discedo tan- 
 quam ex hospitio, non tanquam ex domo. Manlius rem creditori 
 palam populo solvit. Hercules Tiberim fluvium, prae se armen 
 
40 
 
 ABLATIVE AFTER COMPOUND VERBS, &/C. 
 
 turn agens, nando trajecit. Convenit dimicare pro legibus, pro 
 libertate, pro patriA. Non fit sine periculo facinus magnum et 
 memorabile. Aqua Trebioe fluminis erat pectoribus tenus aucta 
 nocturno imbri. 
 
 Perf’ugse coacti sunt cum eis pugnare, ad quos transierant, ab 
 bisque stare, quos reliquerant. Quam fortunatus sum ceteris 
 rebus, absque una hac foret ! Titus populo coram ubertim fleve- 
 rat. De f'oro, quum jam advesperasceret, discessimus. Oppidum 
 Remorum ex itinere Belgae oppugnare coeperunt. Me palam de 
 me tuto mala saepe loquuntur. Prae gaudio, ubi sim, nescio. 
 Caesar legiones pro castris constituit. Q. Pompeius sumenos 
 honores sine ulla commendatione majorum est adeptus. Antio- 
 chus Tauro tenus regnare jussus est. 
 
 ABLATIVE AFTER COMPOUND VERBS. 
 
 § 242. Conquirentibus ministris Sullae Caesarem ad necem, 
 mutatA veste, nocte urbe elapsus est. Exonera vano forsitan 
 metu civitatem. Atticus, quum biduum cibo se abstinuisset, 
 levior morbus esse ccepit. Decedere provincia praetor jussus est. 
 Vulpeculaevasit puteo. Amicitia nullo loco excluditur. Utinam 
 his omnibus abstergere fletum possemus. Et domo absum et 
 foro. Metellus simul ac pedem limine extulerat, omnes prope 
 cives virtute, gloriA, dignitate superabat. Neminem a congressu 
 meo janitor meus absterruit. Aiunt animum manere, e corpore 
 cum excesserit. Nunquam a me sacrilegas inanus abstinebit. Ab 
 istA suspicione abhorrere debet. Ibes avertuntpestem ab iEgypto, 
 quum volucres angues interficiunt atque consumunt. Lacedae- 
 monii de diutina contentione destiterunt, et suA sponte Athe- 
 niensibus imperii maritimi principatum concesserunt. 
 
 Teneros animos aliena opprobria ssepe absterrent vitiis. Timo- 
 leon incredibili felicitate Dionysium omni SiciliA depulit. Ad 
 eos, qui vitA excesserunt, revertamur. Scyrum Dolopes incole- 
 bant, quos Cimon urbe insulaque ejecit. A vobis, Quirites, lib- 
 erisque vestris, vastitatem, incendia, rapinas, meo dolore depuli. 
 
 ABLATIVE APTER OPUS AND USUS. 
 
 § 243. Magistratibus opus est, sine quorum prudentiA ac 
 diligentiA esse civitas non potest. Ubi rerum testimonia adsunt, 
 quid opus est verbis ? Corpori ut valeat multo cibo, multA po- 
 tione opus est, multo oleo, longA denique operA. Decretum est, 
 Octavius Romam decederet reduceretque naves, quibus consuli 
 usus non esset. An cuiquam est usus homini, se ut cruciet? 
 Oratione longA nil opus est. Proximum est, ut opus fuerit 
 classe necne, quseramus. Quid tibi operA nostrA opus est ? 
 Quid opus erat literis Nunc mihi et consiliis opus est tuis, et 
 amore, et fide. Non opus est ratione, neque disputatione, quam* 
 
ABLATIVE AFTER DIGNUS, &,C. 
 
 47 
 
 abrem voluptas expetenda, fugiendus dolor sit. Maturato opus 
 est. Erat nihil, cur properato opus esset. Quid tibi opus est, 
 ut sis bonus? Velle. Quae arnicis suis opus erant, Atticus 
 omnia ex sufi re f’amiliari dedit. Multa sibi opus esse aiebat 
 Verres, multa canibus suis, quos circa se haberet. 
 
 Auctoritate tud nobis opus est, et consilio. Athenienses 
 Philippidem, Lacedaemonem miserunt, ut nunciaret, quam celeri 
 opus esset auxilio. Nihil in discordiis civilibus festinatione 
 tutius, ubi facto magis, quam consulto opus est. Xenomenes 
 omnia pollicitus est, quae tibi essent opus. 
 
 ABLATIVE AFTER DIGJYUS , &c. 
 
 § 244. Qui virtute praediti sunt, soli sunt divites. Qui suis 
 contentus est, is vere ditissimus est. C. Laelius, cum ei quidam 
 malo genere natus diceret, indignum esse suis majoribus: “ At 
 Hercule,” inquit, “tu tuis haud indignus.” Quod cuique tem- 
 poris ad vivendum datur, eo debet esse contentus. Epicurus 
 confirmat Deos membris humanis esse praeditos. Est philoso- 
 phia paucis contenta judicibus. Epicurus naturales divitias 
 dixit parabiles esse, quod parvo esset natura contenta. Nihil 
 video in hoc Sulla odio dignum, misericordid digna multa. Tur- 
 pia haec et me indigna puto. Pompeius est homo sapiens, et altd 
 quadam mente praeditus. Fide sapientidque vestrd fretus, plus 
 oneris sustuli, quam ferre me posse intelligo. 
 
 Frustra ac sine causd quid facere Deo indignum est. Excel- 
 lentium hominum virtus imitatione non invidia digna est. Quern 
 non pudet, hunc ego non reprehensione solum, sed etiam poena 
 dignum puto. Fretus intelligent^ vestrd, dissero brevius quam 
 causa desiderat. Plerique, ingenio freti, simul et cogitant et 
 dicunt: sed certe iidem illi melius aliquanto dicerent, si aliud 
 sibi tempus ad cogitandum, aliud ad dicendum sumerent. 
 
 t 
 
 ABLATIVE AFTER UTOR, &c. 
 
 § 245. I. Veste non temere aliA quam domestic^ usus est 
 Augustus, ab uxore, et sorore, et filid, et neptibus confecta. Ti¬ 
 berius valetudine prosperrima usus est, quamvis a tricesimo 
 cetatis anno arbitratu suo earn rexerit, sine adjumento consiliove 
 medicorum. Annulo Marcelli simul cum corpore Hannibal 
 potitus, Salapiam literas misit ejus nomine compositas. Est 
 genus quoddam hominum, quod Helotes vocatur, quorum ingens 
 multitudo agros Lacedaemoniorum colit, servorumque munere 
 fungitur. Verbo utar post alio, si invenero melius. Id est 
 cujusque proprium quo quisque fruitur atque utitur. Bono utare, 
 slum adsit; cum absit, ne requiras. Nemo parum diu vixit, qu'. 
 virtutis perfect;® perfecto functus est munere. Cum fruges 
 Cererem, vinum Liberum dicimus, genere nos quidem sermonis 
 
48 
 
 ABLATIVE OF THE SOURCE. 
 
 4 
 
 utimur usitato ; sed ecquem tam amentem esse putas, qui illud, 
 quo vescatur, Deuin credat esse. 
 
 Natura fert, ut eis faveamus, qui eadem pericula, quibus nos 
 perfuncti suraus, ingrediantur. Sapiens et praeterita grate memi- 
 nit, et praesentibus ita potitur, ut animadvertat, quanta sint ea, 
 quamque jucunda. Comrnoda quibus utimur, lucemque qud 
 fruimur, spiritumque quem ducimus, a Deo nobis dari atque im- 
 pertiri videmus. 
 
 II. 1. Omne vitis genus naturaliter lsetatur tepore potii'is 
 quiim frigore. Gaude isto tuo tam excellenti bono. Helvetii 
 sua victoria insolenter gloriabantur. Hie primum paribus ni- 
 tens Cyllenius alis constitit. Regnurn eorum novum fraternd 
 stetit concordia. Haud effugies, quamvis ope fid is equind. 
 Scipio affinitate Pompeii confidebat. Quod gaudium quo incerore 
 mulatum est! Turn litore curvo extruimusque toros dapibusque 
 epulamur opimis. Domus amoenitas non aedificio, sed silvd con- 
 stabat. Quaedam nationes piscibus atque ovis avium vivunt. 
 Nemo potest aut corporis firmitate, aut fortunae stabilitate con- 
 fidere. Salus omnium nostrum, qui ad rem publicam accedunt, 
 non veritate solum, sed etiam famd nititur. Nulld re tam laetari 
 soleo, quiim meorum officiorum conscientid. In virtute recte 
 gloriarnur. Pompeii in vitd nitebatur salus civitatis. 
 
 Magno timore sum, sed bene spero. In omni Gallid eorum 
 hominum, qui aliquo sunt numero atque honore, genera sunt duo ; 
 alterum est Druidum, alterum equitum. Numero eodem erat 
 Sex. jElius. 
 
 Frumenta omnia maxi me loetantur patenti campo et ad solem 
 reclivi. Cum privamur dolore, ipsd liberatione et vacuitate 
 omnis molestise gaudemus: omne autem id, quo gaudemus vo- 
 luptas est. Nequis sit lucus, quo se plus jactet Apollo. Pura 
 juvenis nititur hastd. Omnes cupiebant Cscsarem stare con- 
 ditionibus iis, quas tulisset. Cynosurd fidunt duce nocturnd 
 Phoenices in alto. Veneti multum naturd loci confidebant. 
 Multi largo sale pabula miscent. Semper recentes convectare 
 juvat pra^das, et vivere rapto. Oratio actione constat, non im- 
 itatione. Homines labore assiduo et quotidiano assueti, cum 
 tempestatis causd opere prohibentur, ad pilam se, aut ad talos, 
 aut ad tesseras conferunt. 
 
 ABLATIVE OF TIIE SOURCE. 
 
 § 246. Orte Saturno, cura magni Caesaris fatis data est tibi. 
 Lucius Catilina, nobili genere natus, fuit ingenio malo pravoque. 
 Hortamur fari quo sanguine cretus. Maecenas, atavis edite regi¬ 
 bus. Archias natus est loco nobili. Fuit summo loco natus 
 Tasgetius. Litavicus atque ejus fratres erant amplissimd familid 
 nati adolescentes. Nutus tuus potest. hominem, summo loco 
 natum, summo ingenio, summd virtute, olficiosissimum praeterea, 
 et gratissimum, incolumem in civitate retinere. Fuit Argolico 
 generatus Alemone quidam Myscelos. Servii Tullii obscuritas 
 
ABLATIVE OF THE CAUSE, &LC. 
 
 49 
 
 non inhibuit, quamvis matre serva creatus. Liberis parentibu* 
 est oriundus. Nascetur pulchrA Trojana origine Caesar, impe- 
 rium oceano, famam qui terminet astris. Caesar reperiebat 
 plerosque Belgas esse ortos ab Germanis. 
 
 Publius Africanus fidem facit, non sanguine humano, sed 
 stirpe divina satum se esse. Me equestri ortuin loco consulem 
 videtis. Sabinoe honesto ortae loco virgines Roinain ludorum 
 gratia venerunt. Qualis tibi ille videtur, Tantalo prognatus, 
 Pelope natus? Latinuin Fauno et nympha genitum Laurente 
 MaricA accipimus. Numoe Pompilii regis nepos, filiA ortus, An- 
 cus Martius erat. Mercurius Jove natus est et Maid. 
 
 J 
 
 ABLATIVE OF THE CAUSE, &c. 
 
 § 247. Corrupt! mores sunt admiratione divitiarum. Suo 
 quisque studio maxi me ducitur. Alii dolore moventur, alii 
 cupiditate. Assentior iis, qui haec omnia regi natura putant. 
 Qui id, quod vitari non potest, metuit, is vivere animo qui- 
 eto nullo modo potest. Dici non potest, quam sim hesternA 
 disputatione tua delectatus. Datur concessu omnium aliquis 
 Indus adolescentiae. Tota Italia desiderio libertatis exarsit. 
 Neminem re, verbo, vultu offendit. Maximo- clamore suam 
 populus Romanus significavit voluntatem. Admiratus sum, 
 quad ad me tua manu scripsisses. Laetari te nostra moderatione 
 et continentia video. Natura propensi sumus ad diligendos hom¬ 
 ines. Voluptate capiuntur omnes. Corporis gravitatem et dolo- 
 rem animo judicainus, anirni morbum corpore non sentimus. 
 Sapiens solet usuin pecuniae non magnitudine sed ratione metiri. 
 Hoste victo, rex Romanus ruptorem foederis Mettum Fuffetium 
 pernicibus equis distraxit. Et latro et cautus praecingitur ense 
 viator. Quanto plures homines deleti sunt impetu hominum, 
 bellis aut seditionibus quam omni reliqua calamitate ! Neptunus 
 tridente suo terrain percussit. Maxim^ admiramur eum, qui 
 pecunia non movetur. Extat ad trepidum tanto discritnine gu- 
 bernatorein vox Caesaris, “ Quid times? Caesarem vehis.” Inde 
 Sidona ventum est, urbein vetustate famAque conditorum incly- 
 tam. Homines aegri morbo gravi, quum aestu febrique jactantur, 
 si aquam gelidam biberint, prirao relevari videntur. Non prae 
 lacrimis reliqua scribere possum. Multi ex urbe amicitiae causa 
 Caesarem secuti erant. Veslra magis hoc causa volebam, quAm 
 meA. Frumenti vim ingentem, quod ex Africa P. Scipio miserat, 
 aediles cum summa fide et gratiA diviserunt. Appius turmas 
 aliquot equitum dederat Scaptio, per quas Salaminios coerceret. 
 
 Multi morbi curantur abstinentiA et quiete. Homines hominum 
 causa generati sunt. Frangitur ipsa suis Roma superba bonis. 
 Deum semper purA mente veneremur. Multi majorum honorum 
 spe allecti proesentia perdiderunt. Oratio debet esse ornatior 
 sententiis quam verbis. Pharos e turri nocturnis ignibus cursum 
 navium regit. Timanthes quum Cyclopis dormientis magnitude 
 
50 
 
 ABLATIVE OF THE VOLUNTARY AGENT. 
 
 nem exprimere cuperet, pinxit juxta satyros, thyrso pollicem ejua 
 metientes. Respublica Romana non unius ingenio sed multo- 
 rum constituta est. Rex Parthorum, Neronis famd territus, lib- 
 , eros suos ad Caesarem misit obsides. Nullius agricoloe cultu 
 stirps tam diuturna, quum poetae versu eminari potest. Caesus 
 est virgis Athenagoras, qui in fame frumentum exportare erat 
 ausus. Expectatio muneris et rumore et sermonibus competito- 
 rum creverat. 
 
 Mortuo Marcio, cunctis populi suffragiis rex estcreatus L. Tar- 
 quinius. Lixa quondam juxta cubiculum Augusti deprehensus 
 est cultro venatoris cinctus. Betis non interrito rnodo sed con- 
 tumaci quoque vultu intuens Alexandrum, nullam ad minas ejus 
 reddidit vocem. Platoni Dionysius vittatam navem misit obvidm, 
 ipse quadriga albA egredientem in litore excepit. Maximo imbri 
 Capuam veni pridie nonas ; consules nondum venerant, sed erant 
 venturi. Vir bonus immortali memorifi percepta retinet beneficia j 
 quae autem ipse tribuit tamdiu meminit, quoad ille gratus est, qui 
 accepit. 
 
 Cum pallio crepidisque inambulabat imperator Romanus in 
 gymnasio, palaestraeque operam dabat. Anna atque tela mil- 
 itaria Romani ab Samnitibus; insignia magistratuum a Tuscis 
 pleraque sumserunt; quodque apud socios aut hostes idoneum 
 videbatur, cum summo studio domi exsequebantur. Quum 
 videret Isocrates, ora tores cum severitate audiri, poetas autem 
 cum voluptate', numeros dicitur secutus, quibus etiam in oratione 
 uteremur. Romani legatos ad consules mittunt, qui nuntiarent, 
 ut reliquias duorum exercituum cum curA colligerent. Ita naturA 
 comparatum est, ut ea quae scripsimus cum labore, cum labore 
 etiam audiri putemus. Nave primus in Grseciam ex ^gypto 
 Danaus advenit. Populus Romanus vicatim Mario statuas posuit, 
 et thure vinoque supplicabat. Augustus talis aut ocellatis nuci- 
 busque ludebat cum pueris parvulis, quos undique conquirebat, 
 praecipue Mauros et Syros. 
 
 ABLATIVE OF THE VOLUNTARY AGENT. 
 
 § 24N, I. Alcibiades educatus est in domo Periclis, et eru- 
 ditus a Socrate. Perdiccas apud flumen Nilum interticitur a Seleu- 
 co et Antigono. Alexander Magnus Babylone morte consumptus 
 est: Philippus a Pausania, quum spectatum iret ludos, juxta 
 theatrum occisus est. Ad interficiendum gladio Marium missus 
 est servus publicus, qui ab eo imperatore bello Cimbrico captus 
 erat. Castici pater a senatu populoque Romano amicus appel- 
 latus erat. Divico respondit, ita Helvetios a majoribus suis 
 institutos esse, uti obsides accipere, non dare consueverint. 
 Reperiebat Caesar in quoerendo initium fugse factum esse a 
 Dumnorige atque ejus equitibus. Eodem die ab exploratoribus 
 Caesar certior factus est hostes sub monte consedisse. Con- 
 sidius Caesari dicit montem, quern a Labieno occupari voluerit, 
 ab hostibus teneri. Ariovistus respondit transisse Rhenum sese 
 
ABLATIVE OF THAT WITH WHICH, &C. 
 
 51 
 
 non sua sponte, sed arcessitum a Gallis, et sedes habere in Gal* 
 lia ab ipsis concessas. Bello superati sunt Arverni et Ruteni 
 a Q. Fabio Maximo. C. Valerii Caburi pater a C. Valerio Flacco 
 civitate donatus est. Miltiades hortatus est pontis cus odes, ne # 
 a fortuna datum occasionem liberandae Graeciae dimitterent. ln- 
 teriores dentes, qui genuini vocantur, conficiunt escain. Suevi 
 lavantur in fluminibus. Omnia mutantur, nihil interit. Sullam 
 mortuum esse alii a latronibus, alii cruditate dicebant. Otho non 
 dissimulabat, nihil referre, ab hoste in acie, an in foro sub cred- 
 itoribus caderet. 
 
 ABLATIVE OF THAT WITH WHICH, &c. 
 
 § 249, I. Deus bonis omnibus explevit mundum. Croto- 
 niatae quondam templum Junonis egregiis picturis locupletare 
 voluerunt. Natura Germaniam decoravit altissimorum hominum 
 exercitibus. iEdem Quirini, ab dictatore patre votam, filius 
 Papirii consul dedicavit, exornavitque hostium spoliis. Neptunus 
 ventis implevit vela secundis. Regina implevit mero pateram. 
 Comites accedite, et mecum vestros flore replete sinus. Talia 
 vociferans gemitu tectum omne replebat. Sol tanta magnitudine 
 est, ut cuncta suti. luce illustret et compleat. Luctu atque caede 
 omnia oppida complentur. Tauri cervix oneratur aratro. Com- 
 meatu naves onerat. Tecti auro, fulvum mandunt sub dentibus 
 aurum. 
 
 Bagophanes totum iter floribus coronisque constraverat, argen- 
 teis altaribus utroque latere dispositis, quae non thure modo, sed 
 omnibus odoribus cumulaverat. Saxo pilae, quae totum onus 
 sustinent, instructae sunt: super pilas lapide quadrato solum 
 stratum est, patiens terrae, quam altam injiciunt. Hamilcar max- 
 imas bellicosissimasque gentes subegit; equis, armis, viris, pe- 
 cuni£i totam locupletavit African!. 
 
 ABLATIVE OF ACCORDANCE. 
 
 249, II. Intra parietes aluit earn gloriam, quam nemo qui- 
 dem, meo judicio poeta consequutus est. Pompeius Sullano 
 more exemploque vincet. Socrates omnium eruditorum testi- 
 monio, totiusque judicio Graeciae, philosophorum omnium fuit 
 princeps. Ab iis, qui pecudum ritu ad voluptatem omnia refe- 
 runt, longe dissentimus. 
 
 Superposuit altissimam turrim in exemplum Alexandrini Phari. 
 Perseus ventus discordibus actus, nunc hue, nunc illuc, exemplo 
 nubis aquosae fertur. Potest probabiliter confici, eum recte 
 primum esse judicio suo, qui omnium ceterorum judicio sit se- 
 cundus. Cui similia sunt ilia, meo quidem judicio, in quibus 
 verba decenter pudoris gratia subtrahuntur. Turn Phalereus ille 
 Demetrius, omnium istorum, mea sentential, politissimus exstitit 
 Alere nolunt hominem edacem ; et sapiunt mea sentential. 
 
52 
 
 ABLATIVE OF ACCOMPANIMENT, &/C. 
 
 ABLATIVE OF ACCOMPANIMENT. 
 
 § 249, III. Turnus duplices cum voce manus ad sidera 
 tendit. Dixi ego, cum ceteris tuis laudibus hanc esse vel max- 
 imam, quod non solum quod opus esset, diceres; sed etiam quod 
 non opus esset, non diceres. Urbi cum pace laxior etiam annona 
 rediit. Cum ceteris rebus legati illud quoque eximium donum 
 in Capitolium afferebant. Illic consistere nubes jussit, et cum 
 fulminibus facientes f'rigora ventos. Terrificain capitis concussit 
 terque quaterque caesariem; cum qua terrain, mare, sidera movit. 
 Magnse pereunt cum mcenibus urbes : cuinque suis totas populis 
 incendia gentes in cinerem vertunt. Silvae cummontibus ardent. 
 Caucasus ardet, Ossaque cum Pmdo, majorque ambobus Olympus. 
 Mediis Tanais fumavit in undis, et celer Ismenos, cum Phocal'co 
 Er} r mantho. Fors eadem amnes Ismarios Hebrum cum Stry- 
 mone siccat. Lumen infernum terret cum conjuge regem. In 
 cella Concordiae cum gladiis homines collocati sunt. Pariter cum 
 vit& sensus amittitur. Caesar cum omnibus copiis Helvetios 
 sequi coepit. 
 
 Pariter vitam cum sanguine fudit. Nervumque, arcumque, 
 manumque odit; cumque inanu, temeraria tela. Dardanidee in- 
 fensi pcenas cum sanguine poscurit. Feror exul in altum cum 
 sociis, natoque. Natuin patremque cum genere extinxem. Cum 
 puppis parte revulsa, cumque gubernaculo, liquidas projecit in 
 undas praecipitem. 
 
 ABLATIVE DENOTING IN WHAT RESPECT. 
 
 § 250. EloquentiA quidem nescio an neminem habeat parem 
 C. Gracchus: grandis est verbis, sapiens sententiis, genere toto 
 gravis. Apes silvestres horridae sunt aspectu, multo iracundiores, 
 sed labore praestantes. Pamphilus erat Macedo natione. Non 
 abhorrebat moribus Tullia, Tarquinii uxor, quae, ut virum regem 
 salutaret, super cruentum patrem consternatos egit equos. Om¬ 
 nibus humanis vitiis immunis Cato, semper fortunam in suA pot- 
 estate habuit. Pinxit Apelles Antigoni regis imaginem altero 
 oculo orbam, obliquamque fecit, ut, quod corpori deerat, picturae 
 potius deesse videretur. Perturbationibus vacuus animus per¬ 
 fects atque absolute beatos efficit. Gladium vagina vacuum in 
 urbe non vidimus. Animus per somnum est sensibus et curis 
 vacuus. Cum sunius necessuriis negotiis curisque vacui turn 
 aveinus aliquid videre, audire, addiscere. Dum altero injustitice 
 genere vacant, in alterum incurrunt. Docebis carere omni malo 
 mortem. Spero nostrum amicitiam non egere testibus. An 
 potest is, qui non est, re ullA carere ? Culpa ciun careamus 
 omnia humana placate et moderate feramus. Quousque is, qui 
 omnes hostes scelere superavit, nomine liostis carebit? Nec, 
 dum ero, angar ullA re, cum omni vacem culpA. Precibus nos- 
 tris et cohortatione non indiges. Alter, uti dixit Isocrates, freni* 
 
ABLATIVE OF PRIVATION AND SEPARATION, &/C. 53 
 
 cgct, alter calcaribus. Oratioejus omnibus ornamentis abundavit. 
 Muta animalia humanis afFectibus carent, habent autem similes 
 illis quosdam impulsus. Metallis ferri, asris, auri, argenti, tota 
 fere Hispania scatet. Nulla vitae pars vacare officio potest. Min- 
 turnenses Marium, instructurn viatico, collatdque veste, in navem 
 imposuerunt. Quoero, si, qui velint vendere, non fuerint, quid 
 pecunid fiet? 
 
 Infantiam suam sub regibus septem habuit res Romana, tam 
 variis ingenio ut reipublicae utilitas postulabat. Metelli legatus 
 fuit C. Marius, natus equestri loco, vitd sanctus, bello optimus, 
 pace pessimus. Lacedoemonius Agesilaus nomine, non potestate, 
 fuit rex, sicuti ceteri reges Spartani. Nihil turpius est, quam 
 grandis natu senex, qui nullum aliud habet argumentum, quo se 
 probet diu vixisse, praeter astatem. Ennius fuit major natu, quam 
 Plautus et Nasvius. 
 
 Romulus locum urbi suae delegit et fontibus abundantem, et in 
 regione pestilenti salubrem. Posuit earn amnis in mare influentis 
 in ripa, quo posset et accipere ex mari quo egeret, et reddere quo 
 redundaret. Pleminius tribunos interfecit, nec satiatus vivorum 
 poena insepultos projecit. Nunquam animus agitatione et motu 
 carere potest. 
 
 ABLATIVE OF PRIVATION AND SEPARATION. 
 
 § 251. P. Claudius, quum caved liberati pulli non pasceren- 
 tur, mergi eos in aquam jussit, ut biberent, quoniam esse nollent. 
 Proscriptorum liberi, exclusi paternis opibus, etiam petendorum 
 honorum jure prohibebantur. Haec procurata ex libris Sibyllinis 
 magnd ex parte lev'averunt religione animos. Portia lex virgas 
 ab omnium civium Rornanorum corporibus removit. P. Laenas 
 S. Lucilium saxo Tarpeio dejecit, et quum colleges ejus ad Sul- 
 lam profugissent, aqua ignique iis interdixit. 
 
 Expedies nos omni molestid. Caesar nonnullos signiferos in- 
 famid notavit, ac loco movit. Populus Atheniensis Phocionem 
 patrid pepulit. Cur paupertatem, sumtu ad sacra addito, deorum 
 aditu arceamus ? Ceesar satis habebat in presentia, hostem rapi- 
 nis, pabulationibus, populationibusque prohibere. 
 
 APLATiVE OF PRICE. 
 
 § 252. M. Seius in annonre caritate asse modium populo 
 dedit. Scio sestertiis sex, lusciniam candidam, quod est prope 
 inusitatum, venisse, quoe Agrippinae Claudii conjugi dono daretur. 
 Vindicta libertatis Ciceroni morte stetit. Viginti talentis unam 
 orationem Isocrates vendidit. Aristidis, Thebani pictoris, unam 
 Labulam centum talentis rex Attains licitus est. Ab Verre et 
 proeco, qui voluit, ordinem senatorium pretio mercatus est. 
 Alicui vendidit pecunid grandi. Calamitatem ego a republied 
 meis privatis incommodis libentissime redemissem. Vendo mea 
 
54 
 
 ABLATIVE OF TIME. 
 
 non pluris quam ceteri, fortasse etiam minoris. Chrysogonus 
 vas aliquid Corinthium tanto pretio mercatus est, ut, qui pretium 
 enumerari audiebant, fundum venire arbitrarentur. Venditori 
 expedit, rein venire quam plurimo. 
 
 Scrupnlum auri valebat sestertiis vieenis. Triginta millibus 
 Ccelius habitat. Multo sanguine Pcenis victoria stetit. Quod 
 non opus est, asse carum est. Hoc judicio damnatur Timotheus, 
 lisque ejus oestiinatur centum talentis. Ccelius conduxit in Pa- 
 latio, non magno, domum. 
 
 ABLATIVE OF TIME. 
 
 § 253. Suo tempore totius hujus sceleris Tons aperietur. 
 Erat eodem tempore senatus in a?de Concordige. Tres sunt res, 
 quae obstent hoc tempore Roscio. Natali die tuo scripsisti episto- 
 lam ad me. Quid quoque die dixerim, audierim, egerim, com- 
 memoro vespere. Ea, quae secuta est, hieme, Usipetes Gerinani, 
 et item Tenctheri, magna cum multitudine horninum flumen 
 Rhenum transierunt, non longe a mari. Caesar tertid fere vi- 
 gilia solvit. Hostes postera die multo majoribus copiis coactis 
 castra oppugnant. Corinthus capta est anno quarto Olympiadis 
 centesimae sexagesiinae primoe, Romce sexcentesimo octavo. Quis 
 est, qui credat, Apollinem Latine Pyrrho respondisse ? Praeterea, 
 Pyrrhi temporibus jam Apollo versus facere desierat. Arabes, et 
 Phryges, et Cilices, quod pastu pecudum maxime utuntur, cam- 
 pos et montes hieme et aestate peragrant. Vere primo ad edictum 
 copiae convenerunt, et Hannibal, quum recensuisset auxilia om¬ 
 nium gentium, Gades profectus, Herculi vota exsolvit. Cervi 
 mares cornua habent, et omnibus annis stato veris tempore amit- 
 tunt, ideo sub ipsd die quam maxime invia petunt. Centum et 
 octo annis postquam Lycurgus leges scribere instituit, prima 
 posita est Olympias. Dictator institutus est decern fere annis 
 post primos consules T. Larcius. Regiis annis dinumeratis, in- 
 telligi potest, anno fere centesiino et quadragesimo post mortem 
 Numse primum Italiam Pythagoram attigisse. Carthago diruta 
 est, quum stetisset annos sexcentos sexaginta septem, abhinc 
 annos centum septuaginta septem. Demosthenes, qui abhinc 
 annos prope trecentos fuit, jam turn Pythiam cum Philippo 
 facere dicebat. Ambulationem postmeridianam confecimus in 
 Academia, maxime quod is locus ab turbd id temporis vacuus 
 esset. Sub luce Marcellus omnibus copiis Syracusas inuressus 
 est. Hoc in tempore nulla civitas Atheniensibus auxilio fuit 
 prarter Platteensium. 
 
 Thynnorum captura est a Vergiliarum exortu ad Arcturi occa- 
 sum; reliquo tempore latent in gurgitibus imis. Quum obsidere- 
 tur praesidium Romanum a Ligustinis, hirundo, a pullis ablata, 
 ad Fabium Pictorem allata est, ut, lino ad pedem ejus adligato, 
 significaret nodis quoto die adventurum esset auxilium. Obiit 
 Augustus decirao quarto Calendas Septembris, hora diei nona. 
 
ABLATIVE OF THE PLACE IN WHICH. 
 
 55 
 
 Beptuagesimo et sexto aetatis anno. Homeri etsi incerta sunt 
 tempora, tamen annis rnultis fuit ante Romulum. Corpus 
 Alexandri Memphim, et inde paucis post annis Alexandriam, 
 translatura est. Socrates supremo vitae die de immortalitate 
 animi rnulta disseruit, et paucis ante diebus, quum facile posset 
 educi e custodia, noluit. Post annum quintum quam expulsus 
 erat Aristides, in patriain revocatus est. Consul ipse ita institit 
 operi, ut die quadragesimo quinto quam ex silvis detracta materia 
 esset, naves instructae armataeque, in aquam deduct® sint. 
 
 Tyrus, septimo mense, quam oppugnari coepta erat, capta est. 
 Pharnacein, Mithridatis filium, Caesar quatuor, quibus in conspec- 
 tum venit horis, una profligavit acie. Saeculis rnultis ante gym¬ 
 nasia inventa sunt, quam in his philosophi garrire coeperunt. 
 Quod pro Cornificio me abhinc amplius annis viginti quinque 
 spopondisse dicit Flavius, velim des operam ut investiges sitne 
 ita. Si Cn. Pompeius abhinc annos quingentos fuisset, mors 
 extinxisset invidiam, resque ejus gestae sempiterni nominis 
 gloria niterentur. Saturni stella triginta fere annis cursum 
 suum conficit; Jovis stella eundem signorum orbem annis 
 duodeciin conficit. Alstus maris bis accidit horarum viginti 
 quatuor spatio. Pompeius undequinquagesiino die ad imperium 
 populi Romani Ciliciam adjunxit. Exercitus Alexandri quin- 
 decim dierum spatio Caucasum superavit, qui Asiam perpetuo 
 jugo dividit. 
 
 * ABLATIVE OF THE PLACE IN WHICH. 
 
 § 254. Fuisti saepe, credo, cum Athenis esses, in scholis 
 philosophorutn. Sulla ita quievit, ut eo tempore omni Neapoli 
 fuerit. Puteolis magnus est rumor, Ptolemaeum esse in regno. 
 Tolumnius, rex Veientium, quatuor legatos populi Romani Fidenis 
 interemit. Grueci, alii Sicyone, alii apud Corinthios repertam 
 esse affirmant picturam. Lysandruin dicere aiunt solitum, La- 
 cedaeinone esse honestissimum domicilium senectutis. Megaris 
 diu stetit oleaster in foro, cui viri fortes affixerant arraa, qum 
 cortex arnbiens long;\ aetate occultaverat. Athenis jamdiu doc- 
 trina ipsorum Atheniensium interiit, tamen eruditissimos homines 
 Asiaticos quivis Atheniensis indoctus suaviter loquendo facile 
 superabit. Manlius rure juventam egit. Forte evenit ut ruri 
 essemus. Pater hunc ruri esse patiebatur. Atticce salutem da, 
 quam ruri esse arbitror. Ruri semper habitavit. L. Manlius- 
 criminabatur, quod Titum filium ab hominibus relegdsset, et ruri 
 habitare jussisset. Navis et in Caieta parata est nobis et Brun- 
 disii. Memmius Rom® Nuinidiaque facinora Jugurth® mem- 
 orat. Verris flagitia non in Sicilid solum sed in Achaid, Asia, 
 Cilicia, Pamphylia, Rom® denique novimus. 
 
 Timoleon arcera Syracusis, quam munierat, Dionysius a fun- 
 damentis disjecit. Tarquinius Superbus mortuus est Cumis. 
 Delphis oracula cessant. Quinctius patrici® vir gentis erat, 
 qui quum ex vulnere claud us esset, ruri age re vitam constituit. 
 
56 ABLATIVE OF THE PLACE FROM WHICH, &,C. 
 
 ABLATIVE OF THE PLACE FROM WHICH. 
 
 § 255. Demaratus, regis Tarquinii pater, fugit Tarquiniou 
 Corintho, et ibi suas fortunas constituit. Coesar Tarracone dis- 
 cedit, pedibusque Narbonem atque inde Massiliam pervenit. 
 Dionysius Platonem Athenis arcessivit. Epaminondas The- 
 banus habuit obtrectatorein Meneclidem quendam, indidem 
 Thebis. Accepi tuas literas, datas Placentia, deinde alteras 
 postridie, datas Blandenone. Caesar Alexandria, se recepit, lelix 
 at sibi quidem videtur. Erat Roma profectus rei inilitaris rudis. 
 Aeschines damnatus cessit Athenis, et se Rhodum contulit. Eo 
 die Capud discessi, et mansi Calibus. Accepi Romd sine epistold 
 tud fasciculum literarum. Perii; nam domo exulo nunc ; metuo 
 fratrem, ne intas sit; porro autem, pater ne rure redierit jam. 
 Cum Tullius rure redierit, mittam eum ad te. Tentanda via est, 
 qud me quoque possim tollere humo. Libo discessit a Brundisio. 
 Bibulus circiter Idus Sextiles ab Epheso in Syriam navibus pro¬ 
 fectus erat. Cotta ex Sicilid in Africam profugit. Clodius ex 
 Sardinia Romam venit. Dolabella Delo proficiscitur. Indi nun- 
 quam migrant finibus suis. Si Pompeius Italia cedat, quid mihi 
 agendum putes ? 
 
 ABLATIVE AFTER COMPARATIVE. 
 
 § 256. Quis hoc homine scientior unquam fuit? Quid est 
 temeritate turpius ? Ea quae dixi sole ipso clariora sunt. Quid 
 est optabilius sapientia ? Nihil est laudabilius placabilitate atque 
 dementia. Turpis fuga mortis omni est morte pejor. Quid est 
 inconstantid, mobilitate, levitate turpius ? Nihil est dulcius verd 
 gloria. Patria mihi vita med multo est carior. Miserius stultitid 
 quid possumus dicere? Quid est dulcius otio literato ? Nihil 
 est incertius vulgo, nihil obscurius voluntate hominum. Nihil 
 est homini veritatis luce dulcius. Quid est melius, aut quid 
 praestantius bonitate et beneficentid ? Vilius est argentum auro 
 Quis te potius Scipio de majorum dixerit institutis, quum sis 
 clarissimis ipse majoribus? Nemo elegantiiis Scipione intervalla 
 negotiorum otio dispunxit. Nihil est amabilius virtute, nihil 
 quod magis alliciat homines ad diligendum. Tullus Hostilius 
 non solum proximo regi dissimilis, sed ferocior etiam Romulo 
 fuit. Certe ignoratiofuturorum malorum utilior est quam scientia. 
 Decet cariorem esse patriam nobis, quam nosmetipsos. Nihil 
 libentiiis populus Romanus adspexit, quam elephantos cum tur- 
 ribus suis. Multitudo, ubi vand religione capta est, melius vat- 
 ibus quam ducibus suis paret. Victus est Xerxes Themistoclis 
 magis consiliis, quam armis Groeci®. Simulatio eorum, qui, ut 
 benefici videantur, multa faciunt, vanitati est conjunctior quam 
 liberalitati. Plus triginta annos nascor. Castra ampliits millibus 
 passuum octo in latitudinem patebant. Milites atnplius horis 
 quatuor fortissime pugnaverunt. Multi injurias suas gravius 
 
ABLATIVE ABSOLUTE. 
 
 57 
 
 aequo habent. Consules plus solito converterant in se civitatis 
 aniinos. Ceesar opinione celerius venturus esse dicitur. Se- 
 nectus est natura loquacior. Obscuriora sunt Datamis gesta 
 pleraque. Frumentum in Gallia propter siccitates angustius 
 provenerat. Padus est nulli amnium claritate inferior. Sapientia 
 humana omnia inferiora virtute ducit. Suevi frumenta ceterosque 
 fructus patientius, quam pro soliti Germanorum inertia, laborant. 
 Obsessi acrius quain constantius proelium inierunt. Consilium 
 Maracis non ratione prudentius quam eventu felicius fuit. Tris- 
 tior ignominiosae pacis magis, quam periculi nuntius fuit. Galba 
 multo proeter ceteras altiorem statui crucem jussit. Nos ab in¬ 
 itio spectasse otium, nec quidquam aliud libertate communi quae- 
 sisse exitus declarat. Sententia gravius, atque ipse sensisset, 
 excepta est. Turres in muris Babylonis denis pedibus qukm 
 muri altiores sunt. Aliquanto patientius mortem quam dedecora 
 suorum tulit Augustus. Est consuetudo Siculorum, ut nonnun- 
 quam uno die longiorein mensem faciant, aut biduo. Quanto 
 latius officiorum patet, quhm juris regula ! 
 
 Supervacuus foret in studiis longior labor, si nihil liceret me¬ 
 lius invenire prceteritis. Quum justitiam quaeramus, rem multo 
 omni auro cariorem, nullam profecto molestiam fugere debemus. 
 Acrior impetu atque animis, quam compositior ullo ordine, pugna 
 fuit. Festinationem Caesaris aliquamdiu morata Massilia est, 
 fide rnelior quam consilio prudentior. Non timeo judices, ne 
 odio inimicitiarum mearum inflammatus, libentius htec in ilium 
 evomere videar, qukm verius. Via, qua omnes cornmeabant, 
 altero tanto longior erat, sed erat omnium rerum abundans. Hoc 
 tibi confirmo, nihilo te nunc majore in discrimine esse quam 
 quemvis nostrum. Sol multis partibus major est quam terra 
 Quo quid est difficilius, hoc praeclarius. 
 
 ABLATIVE ABSOLUTE. 
 
 § 257. Maximas virtutes jacere omnes necesse est, voluptate 
 dominante. Pompeius captis Hierosolymis, ex illo fano nihil at- 
 tigit. Anno trecentesimo altero quam condita Roma erat, iterum 
 mutatur forma civitatis, ab consulibus ad decemviros translato 
 imperio. Maximus terra? extitit motus Tiberii Csesaris principatu, 
 duodecim urbibus As'ub und nocte prostratis. Concessd plebi a 
 patribus tribunitid potestate, arma ceciderunt, et restincta seditio 
 est. Galba, secundis aliquot pneliis factis, castellisque complu- 
 ribus eoruin expugnatis, missis ad eum undique legatis, obsidi- 
 busque datis, et pace facta, constituit cohortes duas in Nantuati- 
 bus collocare. Germani post tergum clamore audito, armis 
 abjectis, signisque militaribus relictis, se ex casta is ejecerunt. 
 Amphora coepit institui, currente rotfi cur urceus exit? Quibus 
 rebus cognitis, Athenienses verentes ne iterum Lacedoemoniis 
 victoribus in pristinam sortein servitutis redigerentur, exercitum 
 
58 
 
 ABLATIVE ABSOLUTE. 
 
 contrahunt. Arrnato instructoque exercitu, Arcades,adhibitis in 
 auxilium Thebanis, amissa bello repetunt. 
 
 iEschinem aiunt, petentibus Rbodiis, legisse orationem suam, 
 deinde Demosthenis, suminis utramque clamoribus. Tribus 
 hastis jugum fit, humi fixis duabus, superque eas transversA una 
 deligata. Democritus, luminibus amissis, alba et atra discernere 
 non poterat, at verb bona, mala; oequa, iniqua; honesta, turpia; 
 poterat. Eclipses non ubique cernuntur, aliquando propter 
 nubila, saepius globo terrae obstante. Romani veteres regnari 
 omnes volebant, libertatis dulcedine nondum experta. Concitato 
 navigio, quum remiges inhibuerunt, retinet tamen ipsa navis 
 motum et cursum suum, intermisso impetu pulsuque remorum. 
 Hoc non modo non laudari, sed ne concedi quidem potest, ut 
 amicis nostris accusantibus, non etiam alienissimos defendamus. 
 C. Flaminium Caelius, religione neglecta, cecidisse apud Trasy- 
 menum scribit, cum magno reipublicae vulnere. Scipio, duabus 
 urbibus eversis, non modo praesentia verum etiam futura bella 
 delevit. 
 
 Darius Scythiam ingressus est, non facientibus liostibus pugnae 
 potestatem. A nigro album, etiam nullo monente, oculus distin- 
 guit. Quid est tarn furiosum quam verborum vel optimorum 
 atque ornatissimorum sonitus inanis, nullA subjectA sententia. 
 Hoc in bello nihil adversi accidit, non praedicente me. 
 
 Athenienses, non expectato auxilio, adversus sexcenta millia 
 hostium in praelium egrediuntur. Quis est qui nullis praeceptis 
 officii tradendis philosophum se dicere audeat ? Natura dedit 
 usuram vitae, tanquatn pecuniae, nulla praestituta. die. Nihil 
 potest evenire nisi causa antecedente. 
 
 R. 5. Alii dictum factumque Octaviani criminantur, quasi clas- 
 sibus tempestate perditis, exclamaverit; etiam invito Neptuno 
 victoriam se adepturum. Tiberii pater solus L. Antonii in par- 
 tibus permansit, ac primo Praeneste, deinde Neapolim evasit, 
 servisque frustra ad pileum vocatis, in Siciliam profugit. Seneca 
 scribit Tiberium, subito vocatis ministris, ac nemine respondente, 
 consurrexisse, nec procul a lectulo deficientibus viribus con- 
 cidisse. 
 
 Vibium Virium septem et viginti ferme senatores domum 
 secuti sunt, epulatique cum eo; et quantum facere potuerant 
 alienatis mentibus vino ab imminentis mali sensu venenum 
 omnes sumserunt. Medici causfi morbi inventa, remedium esse 
 inventum putant. Darius, nuntio de adversd valetudine Alex- 
 andri accepto, maxima celeritate ad Euphratem contendit. Theo- 
 pompus Lacedaemonius, permutato cum uxore habitu, e custodiA 
 ut mulier evasit. 
 
 NaturA et virtute ducibus errari nullo modo potest. Pausania 
 duce, Mardonius GroeciA fugatus est. Ampla domus dedecori 
 domino scepe fit, si hospitibus caret, et maxime si aliquando, alio 
 domino, est solita frequentari. Est jusjurandum religiosa affirma- 
 tio; quod igitur, Deo teste, promiseris, id tenendum est. Sapien- 
 tia est una quae moestitiam pellat ex animis, quae nos exhorrescere 
 
CONNECTION OF TENSES. 
 
 59 
 
 metu non sinat, qua praeceptrice in tranquillitate vivi potest. Na- 
 tus est Augustus, M. Tullio Cicerone et Antonio consulibus, 
 nono calendas Octobris, paulo ante solis exortum. 
 
 Primus omnium Thales Milesius praedixit solis defectum, qui 
 Halyatte rege factus est, urbis conditae anno centesimo septua- 
 gesimo. Extat C. Galbae peroratio qui epilogus dicitur, qui tanto 
 in honore pueris nobis erat, ut euin etiam edisceremus. Caninio 
 consule, scito, neminem prandisse, nihil, eo consule, mali factum 
 esse. Brutus collegam sibi creavit Valerium, quo adjutore reges 
 ejecerat. Pater meus Hamilcar, puerulo me, utpote non amplius 
 novem annos nato, in Hispaniam imperator profectus est. Saepe 
 Augustus in occidentein atque orientein meavit, comite Livid. 
 Lentulus, consularis et praetor iterum, Cethegusque et alii clari 
 nominis viri, auctore senatu, in carcere necati sunt. Extitit jam 
 senibus Gorgid, Protagord, ceterisque, quos paulo ante dixi, Isoc¬ 
 rates. 
 
 Mira fulminis opera; loculis integris conflatur argentum ; ma- 
 nente vagina gladius liquescit. Iis invitis a quibus Pharos tene- 
 tur, non possunt naves intrare in portum Alexandriae. iEgros 
 scimus nervos esse, ubi invitis nobis moventur. Tiberii Gracchi 
 liberi, P. Scipionis Africani nepotes, viva adbuc matre Cornelia 
 Africani filid, vitae habuere exitum. Alia causa est ejus, qui ca- 
 lamitate premitur, et ejus, qui res meliores quaerit, nullis suis 
 rebus adversis. Decedens Macedonia Octavius, priusquam pro- 
 fiteri se candidatuin consulatus posset, mortem obiit repentinam, 
 superstitibus liberis Octavia minore, et Octavia xnajore, item 
 Augusto. Mithridates bella cum Romanis per quadraginta 
 quatuor annos varid victorid gessit. Solis defectum non nisi 
 novissimd fieri Lund, Lunae autem non nisi plenae certum est. 
 
 CONNECTION OF TENSES. 
 
 § 258. Tanta est corruptela malae consuetudinis, ut ab ed 
 tanquam igniculi virtutis extinguantur; exorianturque et con- 
 firmentur vitia. Sisygambis, “ Rex,” inquit, “ mereris, ut ea 
 precemur tibi, quae Dario nostro quondam precati sumus; et, ut 
 video, dignus es, qui tantum regem non felicitate soldm, sed 
 etiain aequitate superaveris.” Non est provincia, ut opinor, ex- 
 ceptd duntaxat Africa et Sardinia, quam Augustus non adierit. 
 Sunt qui Marium concurrentem cum Telesino occubuisse pro- 
 diderint. In Ciceronis ad Atticum epistolis sic omnia de muta- 
 tionibus reipublicae perscripta sunt, ut nihil in iis non appareat. 
 Tan tain rerum ubertatem natura largita est, ut ea quae gignuntur 
 donata consulto nobis, non fortuitb nata, videantur. Bene fecit 
 Silius, qui transegerit, neque enim ei deesse volebam, et quid 
 possem timebam. Ego rebus meis gestis hoc sum assecutus, ut 
 bonum nomen existimer Pauci reperti sunt, qui nullis praemiis 
 propositis vitam suam hostium telis objecerint. Reperiam multos 
 quibus quidquid velim facile persuadeam. Testes omnes, si 
 
00 
 
 CONNECTION OF TENSES. 
 
 cuperent, interficere non possent: nain dum hominum genus 
 erit, qui accuset eos, non deerit. Ego puto Caesarem facturum 
 ut praesidia deducat; vicerit enim si consul factus erit. Si quid 
 Curionis sermo ejusmodi attulerit, quod ad te scribendum sit, id 
 literis meis adj ungam. Quoad Pompeius in Italia luit, sperare 
 non destiti; nunc, si vel periculo experiendum erit, experiar 
 ■certe ut hinc avolem. Alias dissensiones erant ejusmodi, quae 
 non ad delendani sed ad commutandarn rempublicam pertinerent. 
 JNon arbitrabar, quum consul designatus ab equitis Romani filio 
 defenderetur, de generis novitate accusatores esse dicturos. 
 Magnam haec res difficultatem ad consilium capiendum Caesari 
 adferebat; ne si maturius ex hibernis copias educeret ab re fru- 
 mentarid laboraret. Nonnulli patres familiarum testamento 
 caverunt, ut ab haeredibus suis victimae in Capitolium ducerentur 
 votumque pro se solveretur, quod superstitem Augustum reli- 
 quissent. Servii Tullii sollertid ita est ordinata respublica, ut 
 omnia patrimonii, dignitatis, aetatis, artium, officiorumque dis- 
 crimina in tabulas referrentur. Filiam et neptes ita instituit 
 Augustus, ut etiam lanificio assuefaceret, vetaretque loqui aut 
 agere quidquam, nisi quod in diurnos commentaries referretur. 
 Ego ex ipso audieram, qudm a te liberaliter esset tractatus. Con- 
 sules neque senatus consulto neque literis praeceperant mihi quid 
 facerem. Vehemens Favonius erat, et multam materiem cecid- 
 erat miles, ut aditum per saxa faeeret; haec vapore inaruerat, 
 igneque injecto flammam in ora hostium ventus ferebat. 
 
 R. 4. Socrates dicere solebat, omnes in eo, quod scirent, esse 
 satis eloquentes. Iliensium legatis, paulo serius consolantibus, 
 respondit Tiberius, se quoque vicein eorum dolere, quod egregium 
 c.ivem Hectorem amisissent. Pyrrhum, maximum praeceptorem 
 certaminis gymnici, solitum aiunt his quos exercebat praecipere, 
 ne irascerentur. Interea cum musis nos delectabimus; nec 
 mihi unquam veniet in mentem Crasso invidere, neque pcenitere 
 quod a me ipso non desciverim. De republied video te omnia 
 colligere, quae putes aliquam spem mihi posse aff’erre mutanda- 
 rum rerum. Pompeio statim rescripsi non me quaerere ubi 
 tutissimb essem. 
 
 Parmenio Damascum quarto die pervenit, jam metuente prae- 
 fecto ne sibi fides habita non esset. Dubitanti mihi quid me 
 facere par sit, magnum pondus eff'ert benevolentia erga Pom- 
 peium. 
 
 Eum, qui sapientid excelleret, Pythagorae auditorem fuisse cre- 
 diderunt. Ego ne jam quidem disputo quid sit expeditissimum. 
 Sunt multa probabilia, quibus sapientis vita regatur. Eisdem ex 
 libris perspicies et quae gesserim, et quae dixerim. Cum iis fuit 
 Rabirius, quos amentissimus fuisset si oppugnasset; turpissimus, 
 si reliquisset. Solon, cum interrogarctur, cur nullum supplicium 
 constituisset in eum qui parentem necasset, respondit, se id nemi- 
 nem facturum putasse. Illud potids praecipiendum fuit, ut earn 
 diligentiam adhiberemus in amicitiis comparandis, ut ne quando 
 amare inciperemus eum quem aliquando odisse possemus. Caesar 
 
INDICATIVE MOOD 
 
 SUBJUNCTIVE MOOD. 
 
 61 
 
 magnam in spem veniebat fore, uti AriovistUs pertinacid desis* 
 teret. Ariovistus partem suarum copiarum, qua) castra minora 
 oppugnaret, niisit. Ad Sigambros cum Caesar nuntios misisset, 
 qui postularent, eos, qui sibi Gallioeque bellum intulissent, sibi 
 dederent, responderunt: populi Romani imperium Rhenum 
 finire. 
 
 INDICATIVE MOOD. 
 
 § 259. Libertas agitur populi Romani. Diversae voluntates 
 civium fuerunt. Te bonum timor fecit. Ratio nostra consentit, 
 oratio pugnat. Jucundiorem faciet libertatem servitutis recor- 
 datio. Verbi controversia torquct homines. JEtas ipsa rnilii 
 affert solatium. Tu apud patres conscriptos contra me dicere 
 aususes? Quam difficile est crimen non prodere vultu. Regem 
 non faciunt opes. Rex est qui metuit nihil. In referenda gratia, 
 si mode Hesiodo credimus, debemus imitari agros fertiles, qui 
 plus multo afferunt, quam acceperunt. Semper eris pauper, si 
 pauper es, iEmiliane: dantur opes nulli nunc, nisi divitibus. 
 Ecce bibit arcus, pluet, credo, hodie. Ut saepe summa ingenia 
 in occulto latent! Ut agri non omnes frugiferi sunt, qui colun- 
 tur ; sic animi non omnes culti fructum ferunt. Quis Athenarum 
 c mservatorem Codruin non maxime laudat? Pompeius, “ Tu- 
 emini,” inquit, “ castra et defendite ; ego reliquas portas circumeo, 
 et proesidia confirrao.” Bello confecto, ab iis Caesar hoec facta 
 cognovit, qui sermoni interfuerunt. Philippus, ut me salutavit, 
 statim Romarn profectus est. E6 postquam Caesar pervenit, ob- 
 sides poposcit. Ubi de ejus adventu Helvetii certiores facti sunt, 
 legatos ad eum mittunt. Caesar certior fiebat, omnes Belgas, 
 quam tertiam esse Galliae partem dixeramus, contra populum 
 Romanum conjurare.. Si quid acciderit novi, facies, ut sciam. 
 Piliain Atticamque salutabis. Me posthac ne commendaveris 
 Caesari tuo. Ne invideris fratri tuo. Ego, si potuero, faciam 
 vobis satis. Volumnia debuit in te officiosior esse, et id ipsurn 
 quod fecit, potuit diligentius facere. Ad mortem te duci jussu 
 consulis, jampridem oportebat; in te conferri pestem istam, quam 
 tu in nos omnes jamdiu machinaris. Deleri potuit exercitus, si 
 quis ausus esset vincere. Si homines rationem, in fraudem ma- 
 litiainque converterunt, non dari illam, quam dari humano generi 
 melius fuit. Quae conditio non accipienda fuit, potius quam re- 
 linquenda patria? Quuni in acie stare ac pugnare decuerat, turn 
 in castra refugerunt; quum pro vallo pugnandum erat, castra 
 tradiderunt. Plato philosophos ad rempublicam ne accedere 
 quidem debere putat, nisi coactos ; aequius autein erat id volun- 
 tate fieri. 
 
 SUBJUNCTIVE MOOD. 
 
 § 260. Sic enim putavit facillim£ se Graeca lingua loquentes, 
 qui Asiam incolerent, sub suii retenturum potestate, si amicig 
 
 6 
 
G2 
 
 SUBJUNCTIVE MOOD. 
 
 suis oppida tuenda tradidisset. In quo prtelio tanto plus virtute 
 valuerunt Athenienses, ut decemplicem numerum hostium pro- 
 fligarent; adeoque perterruerunt, ut Persre non castra, sed naves 
 peterent. Cujus victoriae non alienum videtur, quale praernium 
 Miltiadi sit tributum docere. Pythia praecepit, ut Miltiadem sibi 
 itnperatorem sumerent: id si fecissent, incepta prospera futura. 
 Miltiades Lemnura revertitur, et ex pacto postulat, ut sibi urbenr 
 tradant. Inter praetores inagna fuit contentio utrum moenibus 
 se defenderent, an obviam irent hostibus, acieque contenderent. 
 Futares Syllam venisse in Italiam, non belli vindicem sed pacis 
 auctorem; tanta cum quiete exercitum per Calabriam Apuliainque 
 duxit. Putaresne unquam accidere posse, ut mihi verba deessent ? 
 Alexander, haud secus qukrn ac si parentis suae mors nuntiata 
 esset, crebros edidit gemitus; crederes eum inter suas necessitu- 
 dines flere, et solatia non adhibere sed quoerere. Sint sane ista 
 bona, quae putantur, honores, divitiee, voluptates, caetera; tamen 
 in iis ipsis potiundis, gestiens laetitia turpis est. Intersit inter 
 vitae dignitatem summorum atque infimorum ; non alio facinore 
 clari homines, alio obscuri necantur. Thursinum cognominatum 
 esse Augustum satis certa probatione tradiderim. Frater, bon& 
 tuA veniA dixerim, ista sententia maxime obest reipublicae, quum 
 aliquid verum et rectum esse dicitur, sed obtineri, id est resisti 
 posse populo, negatur. Vix ullius gentis, aetatis, ordinis hominem 
 inveneris, cujus felicitatem fortunae Metelli compares. Non 
 negaverim tristem atrocemque vobis visam orationem ineam; 
 quanto creditis facta vestra atrociora esse quam verba mea? 
 Non in quadrigis eum secundum numeraverim, aut tertium, qui 
 vix e carceribus exierit, quum palmam jam primus accepit. 
 Tertia ratio effodiendi metalli opera gigantum vicerit; cuniculis 
 per magna spatia actis, cavantur montes ad lucernarum lumina. 
 Velim tibi persuadeas, nihil te mihi gratius facere posse, quam si 
 omnibus tuis opibus Lamiam in petitione juveris. De Dionysio 
 fugit me ad te antea scribere: tu tamen videbis, si erit, (quod 
 nolim,) arcessendus, ne molesti simus invito. Nae ego haud 
 paulo Socratis animum malim, quam eorum omnium fortunas qui 
 de eo judicaverunt. Quis neget omnes leves, omnes cupidos, 
 omnes denique improbos esse servos? Si nosmetipsi, qui ab de- 
 lectatione omni negotiis impedimur, ludis tamen deleetamur, 
 quid tu admirere de multitudine indocta? Quis non jure miretur 
 platanum, umbrae gratifi tantum ex alieno petitam orbe ? Quid 
 videatur ei magnum in rebus humanis, cui ceternitas ornnis 
 totiusque mundi nota sit magnitudo ? (jnus furiosus gladiator 
 contra patriam gerit bellum : huic cedamus, hujus conditiones 
 audiamus? Sic cum inferiore vivas, quemadmodum tecum 
 superiorem velis vivere. Suum quisque noscat ingenium, 
 ncremque se et bonorum et vitiorum suorum judicem prcebeat. 
 Ne committas, ut quum omnia tibi suppeditata sint a nobis, tute 
 tibi defuisse videare. Si meamsalutenr contrafratris tui irnpetuin 
 in me crudelissimum defenderim, satis habeas nihil me etiam 
 tecum de ejus injuria conqueri. Ego si Scipionis desiderio me 
 
riiOTASIS AND APODOSIS. 
 
 63 
 
 moveri negem, quam id recte faciam, viderint sapientes; sed 
 certe inentiar. Sitne malum dolere necne, Stoici viderint. 
 Nihil, inquies, omnino scripseris ; qui magis effugiam eos, qui 
 volent fingere ? O bellum magnopere pertimescendum, cum 
 hanc sit habiturus Catilina cohortem praetoriam ! Perficiam ut 
 ne quis bonus intereat. Denique ita me in republic^ tractabo, ut 
 meminerim semper quae gesserim, curemque, ut ea virtute, non 
 casu, gesta esse videantur. Metellus Pius interrogatus est, quid 
 postera die facturus esset. Principes JEduorum, non dubitare se 
 dixerunt quin, si Helvetios superaverint Romani, unk cum reliquu 
 Gallia iEduis libertatem sint erepturi. 
 
 PROTASIS AND APODOSIS. 
 
 § 2G1. 1. Alexandrum dixisse ferunt, “Nisi Alexander 
 
 essem, essern libenter Diogenes.” Sunt innumerabilia generis 
 ejusdem, quae quidem non ferrem, nisi haberem socium studiorum 
 meorum, Atticum nostrum. Haec tibi ridicula videntur, quia non 
 ades, quae si videres, lacrymas non teneres. Si quis has platanos 
 circumf'oderet, si irrigaret, non nodosi essent rami et squalidi 
 trunci. Si dii pbilosophiam bonum vulgare facerent, si prudentes 
 nasceremur, sapientia, quod in se optimum habet, perdidisset; 
 inter fortuita esset. 
 
 2. Secutum est bellum gestum apud Mutinam; in quo si tan- 
 tarn Atticum prudentein dicam, minus quam debeam praedicem. 
 Ego verb, in eis etiam causis in quibus omnis nobis res cum judi 
 cibus est, non cum populo, tamen si a corona relictus sum, non 
 queam dicere. Orationes, quas historiae suae interposuit Thucyd¬ 
 ides, imitari neque possim, si velim, nec velitn fortasse, si possim. 
 Si cum hac exceptione detur mihi sapientia, ut illam inclusam 
 teneam, nec enunciem, rejiciam. 
 
 R. 1. Si bona existimatio divitiis praestat, et pecunia tanto- 
 pere expetitur, quanto gloria magis est expetenda ! Maxima est 
 in sensibus veritas, si sani sunt,et omnia removentur, quae obstant 
 et impediunt. Si deus es, legati Scythici Alexandro dixerunt, 
 tribuere mortalibus beneficia debes, non sua eripere. Si guberna- 
 tor praecipua laude f'ertur, qui navem ex hieme marique scopuloso 
 servat; cur non singulars ejus existimetur prudentia, qui ex pro- 
 cellis civilibus ad incolumitatem pervenit ? Si me amas, si te a 
 ■jie amari scis, enitere per amicos, clientes, hospites, libertos deni¬ 
 que ac servos tuos, ut scida nequa depereat ex iis libris, quos Ser¬ 
 gius Claudius reliquit. Parvi sunt foris arma, nisi est consilium 
 domi. 
 
 Roinana prodigia, Horatius, Mucius, Claelia, nisi in annalibus 
 forent, hodie fabulae viderentur. Socrates servo aiebat, “ Caede- 
 rein te nisi irascerer.” Si bonum esset ira, perf'ectissimum quem- 
 que sequeretur ; at iracundissiini sunt infantes, senes, et aegri. 
 Si Cn. Pompeium Neapoli valetudo abstulisset, indubitatus populi 
 Romani princeps excessisset. Consilium tuum mihi oplatuin 
 
64 
 
 SUBJUNCTIVE AFTER PARTICLES, &C. 
 
 t’oret, si liceret omne tempus apud te consumere. Etiamsi non 
 is esset Caesar, qui est, tamen ornandus videretur. 
 
 SUBJUNCTIVE AFTER PARTICLES. 
 
 § 262. Est hoc commune vitium in magnis liberisque civ 
 itatibus, ut invidia gloriae comes sit, et libenter de his detrahant, 
 quos eminere videant altius. Mos est hominurn, ut nolint eun- 
 dem pluribus rebus excellere. Ariovistus respondit, jus esse 
 belli, ut qui vicissent, iis, quos vicissent, quemadmodum vellent, 
 imperarent. In vitiis maritimarum urbium inest ilia magna com- 
 moditas, ut id, quod agri efferant sui, quascunque velint in terras 
 portare possint. In vindicandis injuriis haec tria lex secuta est, 
 ut aut eum, quern punit, emendet, aut poena ejus ceteros meliores 
 reddat, aut sublatis malis securiores ceteri vivant. Hannibal 
 vinculo quodam ita copias copulavit, ut nulla nec inter ipsos nec 
 adversus ducem seditio extiterit. Oratio mentes judicum per- 
 movet, impellitque, ut aut oderint, aut ament, aut invideant, aut 
 salvum velint; aut misereantur, aut punire velint. Thucydidis 
 conciones ita multas habent obscuras abditasque sententias, vix 
 ut intelligantur; quod est in oratione civili vitium vel maximum. 
 Multorum consulum praefecturas sic aceepit Atticus, ut neminem 
 in provinciam sic secutus. Caesar Brundisii tantum naviurn re- 
 perit, ut anguste quindecim millia legionariorum militum quin- 
 gentos equites transportare possent. Legum idcirco omnes servi 
 sumus, ut liberi esse possimus. Romani ab aratro abduxerunt 
 Cincinnatum, ut dictator esset. Pylades quum sis, dices te esse 
 Orestem, ut moriare pro amico ? Libertas ut laetior esset, proximi 
 regis superbia fecerat. Ante senectutem curavi, ut bene viverem; 
 in senectute, ut bene moriar. Omne animal se ipsum diliget, aq 
 id agit, ut se conservet. Si omnia fecit, ut sanaret, peregit med- 
 icus partes suas. Volo, uti mihi respondeas. Equidem vellem, 
 ut aliquando redires. Phaethon, ut curru patris tolleretur, op- 
 tavit. Senatus imperavit decemviris, ut libros Sibyllinos in- 
 spicerent. Placuit Caesari, ut ad Ariovistum legatos mitteret. 
 Caesar Dolabellae dixit, ut ad me scriberet, ut in ltaliam quam 
 primum venirem. Magnopere te hortor, mi Cicero, ut non solum 
 orationes meas, sed hos etiam de philosophia libros studiose 
 legas. Arboribus consita Italia est, ut tota pomarium videatur. 
 
 UT, GRANTING THAT, ic. 
 
 II. 2. Quis est iste qui se profiteatur omnibus legibus inno- 
 centem ? Ut hoc ita sit, quam angusta innocentia est ad legem 
 bonum esse ! quam multa pietas, humanitas, liberalitas exigunt, 
 quae omnia extra publicas tabulassunt! Ut superiora omittam, 
 hoc certe, quod mihi maximam admirationem movet, non tacebo. 
 Ut sumrna haberem cetera; temporis quidem certe vix satis 
 habui, ut rem tantain possem cognoscere. 
 
SUBJUNCTIVE AFTER PARTICLES. 
 
 65 
 
 Sunt qui putent, se nescio quid proeclarum adeptos esse, quod 
 didicerint se, quum mortis tempus venisset, totos esse perituros : 
 quod ut ita sit, quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum ? 
 Nihil mihi occurrit, cur non Pythagoras sit et Platonis vera senten- 
 tia ; et ut rationem Plato nullam alFerret, (vide quid homini tribu- 
 am !) ipsa auctoritate me frangeret. 
 
 It. 3. Fit, nescio quomodo, ut magis in aliis cernamus, quitm 
 in nobismet ipsis, si quid delinquitur. Fieri potest, ut recte quis 
 sentiat, et id, quod sentiat, polite eloqui non possit. Plerisque ac- 
 cidit, ut praesidio literarum diligentiam in perdiscendo remittant. 
 Soli hoc contingit sapienti, ut nihil faciat invitus. Persaepc 
 eve nit, ut utilitas cum honestate certet. 
 
 Memoria patrum usu venit, ut paterfamilias, qui ex Hispania 
 Romam venisset, quum uxorem in provincial reliquisset, Romae 
 alteram duceret, neque nuntium priori remitteret. In poematibus 
 et picturis usu venit, in aliisque compluribus, ut delectentur im- 
 periti, laudentque ea, quae laudenda non sint. Optimum est, ut 
 quotidie dicamus pluribus audientibus, maxime de quorum simus 
 judicio maxime soliciti: rarum est enim, ut satis se quisquam 
 vereatur. Ut fortuna multa tentanli non ubique responded, se- 
 quitur ut is, cui contra quam proposuerat, aliqua cesserunt, impa 
 tiens hominum rerumque sit. 
 
 Quum et tu a me plurimi fias, et ego tibi sim carissimus, restat 
 ut officiis certemus inter nos, quibus aequo animo vel vincam te, 
 vel vincar abs te. Qui antea aut obscuris hominibus aut etiam 
 sontibus opitulari poteram, nunc P. Nigidio, uni omnium doctissi- 
 mo et sanctissimo, auxilium polliceri non possum: reliquum est 
 igitur ut te consoler, et afferam rationes quibus te amolestiis coner 
 abducere. Extremum illud est, ut te orem et obsecrem animo ut 
 maximo sis, nec ea soldm memineris, quae ab aliis magnis viris 
 accepisti, sed ilia etiam quae ipse ingenio studioque peperisti. 
 Caput est oratoris, ut illis, apud quos agit, talis, qualem se ipse 
 optat, videatur. 
 
 R. 4. Extant epistolae M. Ciceronis ad Quintum fratrem, qui¬ 
 bus eum hortatur et monet, imitetur vicinum suum Octavium. 
 Quum Locrenses, ex templo, quod extra urbem erat, pecuniam in 
 urbern transferre vellent, noctu audita delubro vox est, abstinerent 
 rnanus ; deam sua templa defensuram. Habes quid Cotta, quid 
 pontifex sentiat; fac ergo nunc intelligam, tu quid sentias. Fac 
 valeas, meque mutue diligas, dignitatemque meam, si mereor, 
 ' tuearis. 
 
 Malo te sapiens hostis metuat, quam stulti cives laudent. Cnesar 
 Labieno mandat, Remos reliquosque Belgas adeat, atque in officio 
 contineat. Me ipsum non mea ames oportet, si veri amici futuri 
 sumus. Animus oportet tuus te judicet divitem, non hominum 
 sermo neque possessiones tuoe. Quidquid oritur, qualecunque 
 est, causam habeat a natura, necesse est. 
 
 6 * 
 
66 
 
 SUBJUNCTIVE AFTER PARTICLES. 
 
 NE. 
 
 R. 5. Quidam, ne unquam rideant, consecuti sunt. Atticus 
 quamdiu Athenis affuit, ne qua sibi statua poneretur, restitit. Lege 
 Cincia cavetur, ne quis ob causarn orandam pecuniam donumve 
 accipiat. Epistolee, quam ad Brutum scripsi, misi ad te exemplum, 
 ut si minus placeret, ne mitteres. Haec est opinio populi Romani, 
 inductum esse nomen religionis, non tarn ut te impedirent, quam 
 ut ne quis Alexandriam vellet ire. Gallinae avesque reliquae 
 pullos quum excluserint, ita eos tuentur, ut et pennis foveant, ne 
 friffore laedantur. 
 
 R. 6. Cave, facias. Cave, ignoscas. Cave, unquam istoc 
 verbum ex te audiam. 
 
 Si vita in exsilio tibi commodior esse videatur, cogitandum 
 tamen est, ne tutiornon sit. Caesar per literas Trebonio mandav- 
 erat, ne per vim Massiliam expugnari pateretur. Decrevit quon¬ 
 dam senatus, ut L. Opimius consul videret, ne quid respublica 
 detrimenti caperet. Illud cave, dubites, quin ego omnia faciam, 
 quae interesse tua, aut etiam velle te existimem, si ullo modo facere, 
 possim. Cave existimes me, quod jocosius seribam, abjecisse 
 curam reipublicae. 
 
 R. 7. Verendum est, ne brevi tempore fames inurbe sit. 
 Timebam, ne evenirent ea, quae acciderunt. Si Caesar diripien- 
 dam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis pro- 
 desse possit. Addo etiam illud, quod vereor, tibi ipsi ut probem. 
 Metuo ne intercludamur, ut quum velitis exire, non liceat. Vir 
 improbus nunquam a scelere ob earn causarn abstinebit, quod id 
 nature turpe judicet, sed quod metuat, ne emanet. Utrum Pom- 
 peius consistere uspiam velit, an mare transire velit, nescitur 
 si rnanet, vereor ne exercitum satis firmum habere non possit. 
 Infirmitatem valetudinis tuae video, et vereor ne praesenti for- 
 tunae tuae sufficere non possis. Centuriatis comitiis lex lata est, 
 nequis magistratus civem Romanum adversus provocationem 
 necaret, neve verberaret. Praeclarum hoc quoque Thrasybuli, 
 quod, quum plurimum in civitate posset, legem tulit, nequis ante- 
 actarum rerum accusaretur neve multaretur. 
 
 Etsi Graeci apud Artemisium pari praelio discesserant, tamen 
 eodem loco non sunt ausi manere : ne si pars navium adversario- 
 rum EubcEam superasset, ancipiti premerentur periculo. Timeo 
 ut omnes labores sustineas, quos te suscipere video. Fcedus quia . 
 senatus non jusserat, veretur Hiempsal, ut satis firmum sit. Pavor 
 ceperat indites Romanos, ne vulnus Scipionis mortifeium esset. 
 Monuit Alcibiades Philoclem periculum esse, ne immodest^ 
 militum occasio daretur Lysandro exercitus opprimendi. Gallus 
 diffidebat paucitati cohortium, quae Placentia) erant, ne longius 
 obsidium et vim Germanici exercitus parum tolerarent. 
 
 Apud Romanos non moestitia tantinn ex re male gesta erat, sed 
 pavor etiam, ne extemplo castra hostis aggrederetur. Non est 
 periculum, ne qui leonem aut taurum pingat egregib, idem in 
 
SUBJUNCTIVE AFTER PARTICLES. 
 
 67 
 
 multis aliis quadrupedibus facere non possit. Vereor ne forte 
 non aliorum utilitatibus, sed proprise laudi servisse videar. In- 
 tellexi literis tuis te vereri ne superiores mihi redditae non essent. 
 Hoc praecipiendum videtur lectoribus ne alienos mores ad suos 
 referant, neve ea, quse ipsis leviora sunt, pari modo apud ceteros 
 fuisse arbitrarentur. 
 
 QUO, NON QUO, AND NON QUOD. 
 
 R. 9. Obducuntur libro aut cortice arbores, quo sint a frigori- 
 bus et a caloribus tutiores. Sublata erat celebritas virorum ac 
 mulierum in funeribus, quo lamentatio minueretur. Me non sane 
 hoc quidem tempore movet respublica; non quo aut ^it mihi quid- 
 quam carius, aut esse debeat; sed desperatis etiam Hippocrates 
 vetat adhibere medicinam. Senatui majora visa sunt consilia tua 
 qua in erant expectata; non quo unquam de tua voluntate dubi- 
 tasset, sed quod quo progredi vellesnon satis exploratum habebat. 
 
 Milites Romani, fixis in terram pilis, quo leviores ardua evade- 
 rent, cursu subeunt. Ego non quo libenter male audiam, sed quia 
 ego causam non libenter relinquo, ut iracundi^ efferar et judices 
 abalienem, nimium patiens et lentus existimor. Mulier ad pedes 
 Sulpiciae procidit, et se terrendi amatoris causfi, non quo quid- 
 quam de Bacchanalibus sciret, locutam esse dixit. Mihi quidem 
 apud vos de meis majoribus dicendi facultas non datur; non quod 
 non tales fuerint, quales me videtis, sed quod laude populari atque 
 honoris vestri luce caruerunt. 
 
 QUO MINUS. 
 
 Non deterret sapientem mors, quae propter incertos casus 
 quotidie imminet, propter brevitatem vitae nunquam longe potest 
 abesse, quominus commodis reipublicae suisque consulat. Est 
 finitimus oratori poeta, in hoc quidem certe prope idem, nullis 
 ut terminis circumscribat jus suum, quominus ei liceat vagari 
 quo velit. 
 
 Quurn soluta nobis est eligendi optio, quumque nihil impedit, 
 quo minus id, quod maxime placeat, facere possimus, omnis dolor 
 est repellendus. Lege de revocando Cicerone lat : \, nemini civi, 
 quo minus adesset, satis justa visa est excusatio. Milites Caesaris 
 regre retenti sunt, quin oppiduin irrumperent, graviterque earn 
 rem tulerunt. quod stetisse per Trebonium quo minus oppido 
 potirentur, videbatur. Non Isocrati, quominus haberetur summus 
 orator, offecit, quod infirmitate vocis, ne in publico diceret, im- 
 pediebatur. 
 
 QUIN. 
 
 R. 10. Nego ullam gemmam aut margaritam fuisse, quin 
 conquisierit Verres, inspexerit, abstulerit. Ut ab urbe discessi, 
 
68 
 
 SUBJUNCTIVE AFTER PARTICLES. 
 
 nullum adhuc intermisi diem, quin ad te scripserim. Ea est per- 
 turbatio omnium rerum. ut suae quemque fortunae maximh poen- 
 iteat; nemoque sit, quin ubivis, quam ubi est, esse malit. Abesse 
 non potest, quin ejusdem hominis sit, qui improbos probat, probos 
 improbare. Hortensius non dubitabat, quin A. Sullam defende- 
 ret. Prorsus nihil abest, quin sim miserrimus. Dies fere nulla 
 est, quin hie Satrius domum meam ventitet. 
 
 Non est dubium, quin is, qui liberalis benignusve dicitur, offici- 
 um non fructuin sequatur. Minimum abl’uit Octavianus, quin 
 periret concursu et indignatione turbae militaris, quod gregarium 
 militem discruciatum necasse credebatur. Quum regnum Bithy- 
 niae publicum est populi Romani factum, numquid causae est, 
 quin omnes agros, urbes, portus, totam denique Bithyniam de¬ 
 cemviri vendituri sint ? Virgilii ac T. Livii imagines et scripta 
 paullum abfuit, quin Caligula ex omnibus bibliothecis amoveret; 
 quorum alterum ut nullius ingenii minimaeque doctrince, alterum 
 ut verbosum in historia negligentemque carpebat. 
 
 SUBJUNCTIVE AFTER PARTICLES OF WISHING. 
 
 § 263. 1. O tan turn libeat mecum tibi sordida rura, atque 
 humiles habitare casas 1 O utinam tunc, ciim Lacedaemona classe 
 petebat, obrutus insanis esset Paris aquis ! O si solitae quicquam 
 virtutis adesset! Ut te omnes dii deaeque perduint! Utinam 
 posset aliqud ratione hoc crimen defendere, quamvis falsii. Uti¬ 
 nam extarent ilia carmina, quae multis saeculis ante suam aetatem 
 in epulis esse cantitata a singulis convivis de clarorum virorum 
 laudibus in Originibus scriptum reliquit Cato. Varronis sermo 
 facit expectationem Caesaris, atque utinam ipse Varro incumbat 
 in causam; quod profecto cum sua sponte, turn te instante faciet. 
 
 Utinam, Quirites, virorum fortium copiam tantam haberetis, 
 ut haec vobis deliberatio difficilis esset, quemnam potissimum huic 
 bello praeficiendum putaretis. Pisonis humnnitas, virlus, amor in 
 omnes nos tantus est, ut nihil supra possit: utinam ea res ei vo- 
 luptati sit; gloriae quidem video fore. Utinam nostrae villse se- 
 cessum concupiscas, ut tot tantisque dotibus ejus maxima com- 
 mendatio ex tuo contubernio accedat. 
 
 Q UAiyVIS, HOWEVER, &c. 
 
 2. Quamvis amem Cneium Pompeium nostrum, ut et facio 
 et debeo, tamen hoc, quod talibus viris non subvenit, laudare non 
 possum. Non est potestas ex tempore aut quum velis opitulandae 
 reipublicie, quamvis ea prematur periculis, nisi eo loco sis, ut tibi 
 id facere liceat. 
 
 Quamvis sit area plena, dum te inanem videbo, divitem non 
 putabo; etenim ex eo, quantum cuique salis est, metiuntur homines 
 divitiaruin moduin. De acumine agitur Epicuri, non de moribus • 
 
SUBJUNCTIVE AFTER PARTICLES. 
 
 69 
 
 quamvis spernat voluptates eas, quas modo laudavit, ego tamen 
 meminero, quod videatur ei summum bonum. Quamvis vincta 
 sit, tamen soluta videri debet oratio. 
 
 LICET. 
 
 Veritas, licet nullum patronum aut defensorem obtineat, tamen 
 per se ipsa defenditur. Non est magnus pumilio, licet in monte 
 constiterit: colossus magnitudinem suam servabit, etiamsi in puteo 
 steterit. Licet ipsa vitium sit ambitio, frequenter tamen causa 
 virtutum est. 
 
 Non possis, quantumvis licet excellas, omnes tuos ad honores 
 ainplissimos perducere. Forsitan in suscipienda caus4 ejus temere 
 impulsus adolescentia fecerim; quoniam quidem semel suscepi, 
 licet undique omnes in me impendeant terrores periculaque omnia, 
 succurram atque subibo. 
 
 QUASI, TANQUAM, Sec., WITH PRESENT AND PERFECT. 
 
 Concludunt ratiunculas Stoici.cur dolor non sit malum; quasi 
 de verbo, non de re laboretur. Sunt qui, quasi sua res aut honos 
 agatur, ita diligenter S. Naevii studio et cupiditati morem gerant. 
 Sequitur caput, quod non permittit modo, sed plane, quasi ea res 
 vobis salutaris futura sit, ita cogit atque imperat, ut decemviri 
 vestra vectigalia vendant. Fabius M. Atilium captum in Africa 
 commemorat, tanquam M. Atilius primo accessu ad Africam of- 
 fenderit. Ceu vero nesciam adversbs Theophrastum scripsisse 
 etiam feminam. 
 
 Quid ego plura de Gavio; quasi tu Gavio turn fueris infestus, 
 ac non nomini civium hostis? Quidam idcirco Deum esse non 
 putant, quia non apparel nec cernitur ; proinde quasi nostram ip- 
 sam mentein videre possimus. Faba Pythagorei abstinuerunt, 
 quasi verb eo cibo mens infletur. Quum sic aggrediar ad hanc 
 disputationem, quasi nihil unquam audierim de diis immortalibus, 
 nihil cogitaverim, rudem me discipulum et integrum accipe. Tu, 
 qui id quaeris, quare de eo, quod sit perspicuum et inter omnes 
 constet, tarn multa dixerim, similiter facis, ac si me roges, cur te 
 duobus contuear oculis, quum idem uno assequi possim. 
 
 IMPERFECT AND PLUPERFECT. 
 
 Datames vinctum ante se Thyum agebat, ut si feram bestiam 
 captam duceret. Ejus negotium sic velim suscipias, ut si esset 
 res mea. Absentis Ariovisti crudelitatem, velut si corarn adesset, 
 horrebant Sequani. Tantus patres metus de sumtni rerum cepit, 
 velut si jam ad portas hostis esset. Ccepti inde ludi, velut ea res 
 nihil ad religionem pertinuisset. Posteaquam dicendi finem Per- 
 
70 
 
 SUBJUNCTIVE AFTER PARTICLES. 
 
 seus fecit, conjecti eorum, qui aderant, oculi in Demetrium sunt, 
 velut confestim responsurus esset. Turn vero attoniti, ceu ternplo 
 irrumperet hostis, exsiluere patres. Victor Duillius apud Liparas, 
 per vitam omnem, ubi a ccenA rediret, preelucere funalia et prse- 
 cinere sibi tibias jussit, quasi quotidie triumpharet. Decursio 
 exercitus non imago fuit pugnae, sed tanquam de regno dimicare- 
 tur, ita concurrerunt, multaque vulnera sudibus facta; neque 
 praeter ferrum quidquam defuit ad justam belli speciem. Augus¬ 
 tus aliquem joco corripuit, quod sic sibi libellum porrigere dubi- 
 taret, quasi elephanto stipem porrigeret. 
 
 Hicetas Syracusius praeter terrain nihil in mundo moveri cen- 
 set; quae quurn circum axem se summA celeritate torqueat, eadem 
 effici omnia, qu,asi stante terrA ccelum moveretur. Lecticae im- 
 positus Claudius in castra delatus est tristis et trepidus, miserante 
 obviA turbA, quasi ad poenam raperetur insons. Nero consules 
 privavit honore, atque in utriusque locum solus iniit consulatum ; 
 quasi fatale esset non posse Gallias debellari nisi se consule. 
 
 MODO, DUM, AND DUMMODO. 
 
 Egredere aliquando ex urbe; educ tecum omnes tuos; si 
 minus, quam plurimos: magno me metu liberabis, dummodo inter 
 me atque te murus intersit. Neque Catilina quibus modis as- 
 sequeretur, dum sibi regnum pararet, quicquam pensi habebat. 
 Postulabant homines nobilissimi atque integerrimi civitatis servos 
 in quaestionem; postulabant autem pro homine, qui vel ipse se in 
 cruciatum dare cuperet, dum de patris morte qucereretur. 
 
 Virtutis auspiciis usus est Deiotarus, quae vetat spectare fortu- 
 nam, dum praestetur fides. Mediocritas placet Peripateticis, et 
 recte placet, modo ne laudarent iracundiain. Manent ingenia 
 senibus, modo permaneat studium et industria ; nec ea solum in 
 prseclaris et honoratis viris, sed in vita etiam privatA et quietA. 
 Si alium senatus ad ver mittit, non laboro : nobis modo temporis 
 ne quid prorogetur. 
 
 ANTEQUAM AND PRIUSQUAM, WITH IMPERFECT AND PLUPERFECT. 
 
 3. Ducentis annis ante quAm Romam caperent, in Italiam 
 Galli transcenderunt. Aristides interfuit pugnae navali apud 
 Salamina, quae facta est prius, quAm pcenA exilii liberaretur. 
 Erat lex Athenis, ne quis populi scitum faceret, ut quisquam 
 coronA donaretur in magistratu prius, quam rationes retulisset. 
 Tydides ardentes avertit equos in castra, prius quAm pabula 
 gustassent Trojae, Xanthumque bibissent. 
 
 Epaminondas, quum in circulum venisset, in quo aut de repub 
 licA disputaretur, aut de philosophiA sermo haberetur, nunquam 
 inde prius discessit, quAm ad finem sermo esset adductus. Mitli- 
 ridates Datamen ferro transfixit, priusque, quAin quisquam posset 
 
SUBJUNCTIVE AFTER PARTICLES. 
 
 71 
 
 succurrere, interfecit. Priusquam certa cladis fama accideret 
 transgressus lberum Hasdrubal, postquam amissa castra accepit, 
 iter ad mare convertit. 
 
 WITH PRESENT AND PERFECT INDICATIVE. 
 
 Ant6 implicatur quisque aliquo genere vivendi, qu&m potuit, 
 quod optimum esset, judicare. Antequain de incommodis Sicili® 
 dico, pauca mihi videntur esse de provinci® dignitate dicenda. 
 Cui fui semper amicus, antequam ille reipublic® est factus ini- 
 micus. Antequam aliquo loco consedero, literas a me non ha- 
 bebis. Quod ego, simul £c te aspexi, priusquam loqui coepisti, 
 sensi. 
 
 Membris utimur priusquam didicimus cujus ea utilitatis causA. 
 habeamus. Priusquam de ceteris rebus respondeo, de ainicitid, 
 quam a me violatam esse criminatus est, quod ego gravissimum 
 crimen judico, pauca dicam. JSon prius sum conatus misericor 
 diam aliis commovere, quam misericordia ipse sum captus. 
 
 WITH PRESENT AND PERFECT SUBJUNCTIVE. 
 
 In omnibus negotiis, priusquam aggrediare, adhibenda est prep- 
 aratio diligens. Da operam, si ullA ratione etiam nunc efficere 
 potes, ut te explices, et hue quamprimum venias, antequam omnes 
 copi® adversariorum conveniant. Caesar milites navibus flumen 
 transportat, continentemque ripae collem improvise occupat, et, 
 priusquam ab adversariis sentiatur, communit. Sed tibi juro, si 
 me modo fata remittent, ante reversurum, quam luna bis impleat 
 orbem. Antequam turpis macies decentes occupet malas, ten- 
 eroeque succus defluat pr®d®, speciosa quaero pascere tigres. 
 
 Nihil, Patres Conscripti, neque in ItaliA neque in AfricA gesser- 
 itis, priusquam eorum scelus expietis, qui ausi sunt sacrilegas 
 manus intactis Proserpina thesauris admovere. Arnicumne con- 
 demnas, antequam audias ; antequam interroges ; illi, antequam 
 aut accusatorem suum nosse liceat aut crimen, irasceris? 
 
 DUM, DO NEC, AND QUOAD. 
 
 4 , (1.) Insequenti nocte Fabius equites prsemittit sic paratos, 
 ut confligerent, atque omne agmen morarentur, dum consequere- 
 tur ipse. De Terentia et Tullia tibi assentior, ad te ut referrent: si 
 nondum profectae sunt, nihil est, quod se moveant, quoad perspici- 
 ainus, quo loci sit res. Calpurnius Flamma, tribunus militum, 
 cum lect& trecentoruin manu incessum ab hostibus tumulum 
 occupavit; adeoque moratus est eos, dum exercitus omnis evade- 
 ret. Si plausoris eges aulaea manentis, et usque sessuri, donee 
 cantor, “Vos plaudite,” dicat; aetatis cujusque notandi sunt 
 
72 
 
 SUBJUNCTIVE AFTER PARTICLES. 
 
 mores. Rhenus servat nomen et violentiam cursus, quk Ger- 
 maniam praevehitur, donee oceano misceatur. 
 
 In duos menses induciae factae, donee Romam mitterentur 
 legati, ut populus in has conditiones pacem juberet. Augustus 
 rectorem solitus est apponere regibus aetate parvis ac mente lapsis, 
 donee adolescerent aut resipiscerent. Rogandi orandique sunt 
 iracundi, ut si quam habent ulciscendi vim, difFerant, dum efFer- 
 vescat ira. Quid vultis amplius ? Num expectatis, dum L. Me- 
 tellus de istius scelere, improbitate, audaeik testimonium dicat? 
 
 Q UUM— INDICATIVE. 
 
 — • 
 
 5. Ut asque doleamus animo, quum corpore dolemus, fieri 
 tamen perinagna accessio potest, si aliquod aeternum et infinitum 
 nobis impendere malum opinemur. Quum ea, quae praeterierunt, 
 acri animo et attento intuemur, tunc fit, ut aegritudo sequatur, si 
 ilia mala sint, lsetitia, si bona. Quum praecipitur, ut nobismet 
 ipsis imperemus, turn hoc praecipitur, ut ratio coerceat temeri- 
 tatem. 
 
 Ceteris in rebus quum venit calamitas, turn detrimentum ac- 
 cipitur ; at in vectigalibus non solum adventus mali, sed etiam 
 metus ipse adFert calamitatem. Quaeris, cur me Laurentinum 
 meum tantopere delectet; desines mirari, quum cognoveris op- 
 portunitatem loci. Quum quaeritur quid fieri possit, videndum 
 etiam est, qukm facile possit. Nunquam nos verecundiores esse 
 debemus, quam quum de Deo agitur. Gyges, quum palam an¬ 
 nuli sui ad palmam converterat, a nullo videbatur, ipse autem 
 omnia videbat; idem rursus videbatur, quum in locum annulum 
 inverterat. 
 
 Q UUM — SUBJ UNCTIVE. 
 
 Quum omnibus virtutibus, judices, me afFectum esse cupiam, 
 tamen nihil est, quod malim, qukm me et gratum esse et videri. 
 Eumenem Antigonus, quum fuisset ei infestissimus, conservasset, 
 si per suos esset licitum, quod ab nullo se plus adjuvari posse in- 
 telligebat in his rebus, quas impendere jam apparebat omnibus. 
 Quum sint in nobis consilium, ratio, prudentia, necesse est Deum 
 base ipsa habere majora. Quum solitudo et vita sine amicis insid- 
 iarum et metus plena sit, ratio ipsa monet amicitias comparare. 
 
 Socratis ingenium variosque sermones immortalitati scriptis 
 suis Plato tradidit, quum ipse literam Socrates nullam reliquisset. 
 Ingens numerus erat bello Punico captorum, quos Hannibal, quum 
 a suis non redimerentur, venum dederat. Quum ego, tanto inter- 
 vallo, claustra ilia nobilitati refrigissem, ut auditus ad consulatum 
 posthac virtuti pateret, non arbitrabar de generis novitate accusa- 
 tores esse dicturos. 
 
 R. 2. Pausanias, quum semianimis de templo elatus esset, 
 confestim animam efflavit. Hortensius, quum admodum juvenia 
 
SUBJUNCTIVE AFTER QUI. 
 
 73 
 
 orsus esset in foro dicere, celeriter ad majores causas adhiberi 
 coeptus est. Haec quum moliretur Alcibiades, Critias, ceterique 
 tyranni Atheniensium certos homines ad Lysandrum in Asiam 
 miserunt. Regio apparatu accepti, sermonem in multam noctem 
 produximus, quum senex nihil nisi de Africano loqueretur, omnia- 
 que ejus non facta solum sed etiam dicta meminisset. 
 
 Quum Darium, ubic.umque esset, occupare statuisset Alexander, 
 ut a tergo tuta relinqueret, Ampboterum classi ad oram Helles¬ 
 pont praefecit. Quum speculatores reverterentur, procul ingens 
 multitudo conspecta est: ignes deinde totis campis collucere coe- 
 perunt, quum incondita multitudo laxius tenderet. Zenonem, 
 quum Athenis essem, audiebam frequenter. Olympiae per stadium 
 ingressus esse Milo dicitur, quum huineris sustineret bovem vivum. 
 Atticus, quum septem et septuaginta annos complesset, nactus est 
 naorbum. 
 
 SUBJUNCTIVE AFTER QUI. 
 
 § 264. 1 . Quis est tam ignarus, qui nori intelligat, reipublicae 
 salute contineri suam? Quis tantus est, quern non fortuna etiam 
 humillimi auxilio indigere cogat? Eos voces quorum mores a 
 tuis non abhorreant. Ea est Romana gens, quae victa quiescere 
 nesciat. Ego is sum, qui nihil unquam mea potius quam civium 
 meorum causa fecerim. Nihil est tam difficile et arduum, quod 
 non humana mens vincat* nulli tam feri affectus, ut non disci- 
 plina perdomentur. HaLetis eum consulem, qui parere vestris 
 decretis non dubitet. Discendae sunt eae artes, quae efficiant, ut 
 usui civitati simus. 
 
 Zeno nullo modo is erat, qui, ut Theophrastus, nervos virtutis 
 incideret, sed contra qui omnia, quae ad beatam vitam pertinerent, 
 in virtute poneret. Talem te esse oportet, qui primum te ab im- 
 piorum civium societate sejungas. Quae philosophorum oratio 
 tam exquisita est, quae sit anteponenda bene constitutae civitati, 
 publico juri et moribus. Nomen legati ejusmodi esse debet, quod 
 etiam inter hostiuin tela incolume versetur. In bello, nihil tam 
 leve est, quod non magnae interduin rei momentum faciat. Nihil 
 est tam incredibile, quod non dicendo fiat probabile, nihil tam hor- 
 ridum atque incultum, quod non splendescat oratione et excolatur. 
 
 demonstrative word implied. 
 
 Quam saepe forte temere eveniunt, quae non audeas optare. 
 In Laurentino meo nihil audio, quod audisse, nihil dico, quod 
 dixisse pceniteat: nemo apud me quenquam sinistris sermonibus 
 carpit. Quisquis est qui ostendat aliquid in te voluntatis, qui 
 colat, qui domuin ventitet, is, in petitione consulatus in amicorum 
 nurnero est habendus. Myrmecides inclaruit ex ebore formicas 
 et alia parva animalia faciendo: quadrigam fecit, quam musca in- 
 tegeret alis. 
 
 .7 
 
74 
 
 SUBJUNCTIVE AFTER QUI. 
 
 
 Quum exprimere imaginem consuetudinis atque vitae Epami* 
 nondae velim, nihil videor debere praetermittere, quod pertineat 
 ad earn declarandatn. Nobilitas Campanorum rempublicain des- 
 eruerat, neque in senatum cogi poterant; in magistratu autem 
 erat, qui non sibi honorem adjecisset, sed indignitate sua vim ac 
 jus inagistratui, quern gerebat, dempsisset. 
 
 2 . Gracchus peccatum suum, quod celare posset, confiteri 
 maluit. Cicero, qui per omnes superiores dies indites in castris 
 continuisset, septimo die cohortes frumentatum inisit. 
 
 3. Nihil dicitur a philosophis, quod quidem recte dicatur,quod 
 non ab iis confirmatum sit, a quibus civitatibus jura descripta sunt. 
 Quis beatiorem quenquam putet, qukm eum, cui nihil desit, quod 
 quidem natura desideret; aut firmiore fortuna, qukm qui ea possi- 
 deat, quae secum, ut aiunt, vel e naufragio possit efferre ? Quan- 
 quam adeo excellebat Aristides abstinentik, ut unus, quod quidem 
 nos audierimus, cognomine Justus sit appellatus, tamen exilio 
 decern an norum multatus est. 
 
 Petitionis nostrae hujusmodi ratio est, quod adhuc provideri 
 possit. Quod commodo tuo fiat, qukm primum velim venias. 
 Praeclarum a majoribus accepimus morem, si eum teneremus, 
 rogandi judicis, Quse salvk fide facere possit. 
 
 4. Farnae ac fidei damna majora sunt qukm quae Eestimari pos- 
 sint. Extrui vetat sepulchrum lex Atheniensium altius qukm 
 quod quinque diebus homines quinque absolverint, nec majorem 
 lapidem imponi quam quod capiat laudem mortui incisam quatuor 
 heroicis versibus. 
 
 Nulla facta est transitio, metu magis Campanos qukm fide con- 
 unente, quia majora in def'ectione deliquerant, qukm quibus ignos- 
 ci posset. Graeci et majores et magis ramosas arbores csedebant 
 qukm quas ferre cum armis miles posset. 
 
 5. Volsci comparaverant auxilia, quae mitterent Latinis. 
 Misiinus, qui pro signorum vecturk solveat. Quum Antiochus 
 Epiphanes Ptolemaeum Alexandrice obsideret, missus est ad eum 
 legatus Popilius Laenas, qui juberet incepto desistere. Cydnus 
 non spatio aquarum sed liquore memorabilis, quippe leni tractu e 
 fontibus labens, puro solo excipitur ; nec torrentes incurrunt, qui 
 placide manantem alveum turbent. Legati Carthaginienses 
 Romam venerunt, qui senatui populoque Romano gratias agerent, 
 quod cum his pacem fecissent, simulque peterent, ut obsides 
 eorurn redderentur. 
 
 Oculi tanquam speculatores altissimum locum obtinent, ex quo 
 plurima conspicientes fungantur suo munere. Literae inventae 
 sunt, quae subsidio oblivioni esse possent. Rex Philippus Aristot- 
 elem filio Alexandro doctorem accivit, a quo ille etagendi accipe- 
 ret praecepta et loquendi. Claudii successor Nero, Pompeii thea- 
 trum operuit auro in unum diem, quod ostenderet Tiridati regi 
 Arineniae. 
 
 6. Sunt, qui duos tanthm in sacro monte creatos tribunos 
 esse dicant. Qui se ultro morti afferant, facilius reperiuntur, 
 qukm qui dolorem patienter ferant. Sunt qui putent opinatum 
 
SUBJUNCTIVE AFTER QUI. 
 
 75 
 
 Caesarem, insidias undique imminentes subire semel satius esse 
 qukm cavere semper. Sunt philosophi ac fuerunt, qui Deum 
 omnino nullum habere censerent huinanarum rerum procura¬ 
 tionem : sunt autem alii philosophi, et hi quidem magni atque 
 nobiles, qui Dei mente atque ratione omnem mundura adminis- 
 trari et regi censeant. Quae quibusdam admirabilia videntur, per- 
 multi sunt, qui pro nihilo putent. 
 
 Multi sunt qui dicant, “ Scio hoc illi non profuturum: sed quid 
 faciamr* Rogat, resistere precibus ejus non possum.” Fuit qui 
 suaderet appellationem mensis Augusti ad Septembrem transferen- 
 dam, quod hoc genitus Augustus, eo defunctus esset. Reperies 
 multos, quibus periculosa consilia quietis splendidiora videantur. 
 In omnibus saeculis pauciores viri reperti sunt, qui suas cupidita- 
 tes, quam qui hostium copias vincerent. Neminein reperies, qui 
 non nequitiae praemia sine nequiti4 frui malit. 
 
 7. Nemo est orator, qui se Demosthenis similem esse nolit. 
 Nulla est laus ibi esse integrum, ubi nemo est, qui aut possit aut 
 conetur corrumpere. Nullum est animal praeter hominem, quod 
 habeat aliquam notitiam Dei. Ipsa Peloponnesus fere tota in mari 
 est, nec praeter Phliasios ulli sunt, quorum agri non contingant 
 mare. 
 
 Etsi studium Graecarum literarum Cato senior arripuerat, tamen 
 tantum in iis progressum fecit, ut non facile reperire posses, neque 
 de Graecis neque de Italicis rebus, quod m fuerit incognitum. 
 Circuinspice omnia membra reipublicee ; nullum reperies profecto, 
 quod non fractum debilitatumque sit. Non quenquam alium cujus 
 operis primus fuerit auctor, in eo perfectissimurn, praeter Homerum 
 et Archilochum reperies. 
 
 Quotusquisque ex judicibus est, qui non ea ipsa lege teneatur, 
 quii quaerit! Peccavimus omnes, alii graviora, alii leviora; alii 
 ex destinato, alii forte iinpulsi. Quotusquisque philosophorurn 
 invenitur, qui disciplinam suam non ostentationem scientiae, sed 
 legem vitae putetj qui obtemperat ipse sibi, et decretis suis 
 pareat! 
 
 Quae vetustas est, quae vim divinam conficere possit ? Quid est, 
 quamobrem putes te tuam culpam derivare in aliquem posse ? 
 Quisest,qui, si clarorum hominum scientiam rerum gestarum vel 
 magnitudine vel utilitate metiri velit, non anteponat oratori imper- 
 atorem ? 
 
 7. N. 3. Non est quod miremur Ephyren ab Homero nominari 
 Corinthum. Non est, cur eorum, qui se studio eloquentiae dedide- 
 runt, spes infringatur, aut languescat industria. Quid est cur 
 tussis alicujus aut sternutamentum, aut musca parum curiose 
 fugata nos in rabiem agat, aut clavis negligentis servi manibus 
 elapsa? De reliquis ita velim tibi persuadeas, te nihil habere 
 quod timendum sit, praeter communem casum civitatis; qui etsi 
 est irravissimus, tamen ita viximus et id aetatis jam sumus, ut 
 omnia, quae non nostril culpa nobis accidant, fortiter ferre debea- 
 cnus. 
 
 De me nihil laboro ; de pueris quid agam non habeo. Non est 
 
SUBJUNCTIVE AFTER QUI. 
 
 / D 
 
 quod dubites, num tollere se homo supra humana possit, qui mag- 
 nos motus rerum securus adspiciat, et dura placide ferat et secunda 
 moderate. Antonius, quo se verteret, non habebat. 
 
 8. Habeo volumen proqemiorum; itaque in Tusculano, qui 
 non meminissem me usum illo procemio quod est in Academico 
 tertio, conjeci id in librum de Glorid. Proximum a diis immor¬ 
 tal i bus honorem memoriae ducum Augustus praestitit, qui impe- 
 rium populi Romani ex minimo maximum redidissent. Atticus, 
 qui othcia amicis praestanda sine factione aestimaret, semperque 
 a talibus se consiliis removisset, respondit se neque cum quoquain 
 de ea re collocuturum, neque coiturum. 
 
 Agesilaus, qui perniciosissimum fore videret, si animadversum 
 esset, quenquam ad hostes transfugere conari, ad locum venit, 
 quern extra urbem juvenes ceperant, laudavitque consilium eorum, 
 quasi bono animo fecissent. Caesar sua concessit voluntate, ne in 
 iis castris essem, quae contra Lentulum aut Pompeium futura es- 
 sent, quorum beneficia maxima haberem. Tarquinio quid impu- 
 dentius, qui bellum gereret cum iis, qui ejus non tulerant super- 
 biam ? Nunquam satis digne laudari potest philosophia, cui qui 
 pareat, omne tempus aetatis sine molestia possit degere. Me 
 miserum, qui non adfuerim ! 
 
 IIT, Q.UIPPE, OR TJTPOTE — QUI. 
 
 ^Egyptii olim Persarum opibus infensi, ad spem adventus Alex- 
 andri erexerant animos, utpote qui Amyntam quoque transfugam, 
 cum precario imperio venientem, laeti recepissent. Scipio eos 
 indites non adspernebatur, qui ex Cannensi exercitu superarent, 
 ut qui neque ad Cannas ignavia eorum cladem acceptam sciret, 
 neque ullos aeque veteres milites in exercitu Romano esse. 
 
 Non facile agnoscitur callidus adulator, quippe qui etiam adver- 
 sando saepe assentetur, et litigare se simulans blandiatur, atque ad 
 extremum det manus, vmcique se patiatur. Mihi quidem po- 
 testas tribunorum pestifera videtur, quippe quae in seditione et ad 
 seditionem nata sit. 
 
 D1GNUS, INDIGNUS, &c. 
 
 9. Non nos causa mundo sumus hiemem aestatemque refe- 
 rendi: nimis nos suspicimus, si digni nobis videmur, propter quos 
 tanta moveantur; suas ista leges habent. Qui bene imperat, pa- 
 ruerit aliquando necesse est; et qui modeste paret, videtur, qui 
 aliquando imperet, dignus esse. Idonea visa est Laelii persona, 
 quas de amicitid disserreret, quum accepissemus a patribus max- 
 ine memorabilem Scipionis et Laelii amicitiam f'uisse. 
 
 Livianae fabulae non satis dignae sunt, quae iterum legantur. 
 Vibullium Rufum Caesar idoneum judicaverat, quern cum inan- 
 datis ad Pompeium mitteret. In Catone Majore Catonem induxi 
 senem disputantem, quia nulla videbatur aptior persona, quae de 
 
SUBJUNCTIVE IN INDIRECT QUESTIONS. 
 
 77 
 
 eetate loqueretur. Est ejus qui dat, non qui petit, conditiones 
 dicere pacis : sed forsitan non indigni sumus, qui nobismet ipsi 
 multam irrogemus. 
 
 10. Haec Academicorum est una sententia, quam reliquorurn 
 philosophorum neino probet. Sola est, in quit merito culpetur 
 Vespasianus, pecunise cupiditas. Unum est, de quo nominatim 
 nos queri religio infixa animis cogat, et vosaudire, si ita videbitur, 
 velimus. Una feminarum in oinni aevo Lampido Lacedaemomu 
 reperitur, quae regis filia, regis uxor, regis mater fuerit. 
 
 Notatu dignum est, unum omnino quinquennium fuisse, quo 
 senator nullus moreretur. Proxime quum apud centumviros 
 dixissem, subiit recordatio egisse me juvenem in eodem Judicio: 
 animus ultra processit: coepi reputare quos in hac causa, quos in 
 ilia socios habuissem ; solus eram, qui in utroque dixissem. 
 
 12. Magis quia volebant Romaaii, quidquid de Carthaginien- 
 sibus diceretur credere, quam quia credenda afferebantur, statuit 
 senatus Carthaginem excidere. Aspis saltuosam regionem, cas- 
 tellisque munitam incolens, non solum imperio regis non parebat, 
 sed etiam, quae regi portarentur, abripiebat. Apelles perfecta 
 opera proponebat pergula transeuntibus, atque post tabulam latens, 
 vitia, quae notarentur, auscultabat. 
 
 Elephanti, sicut per arctas vias magnA. mora agebantur, ita 
 tutum ab hostibus, quacunque incederent, agmen praebebant, quia 
 insuetis propius adeundi metus erat. Montani modo in primum, 
 modo in novissimum agmen irruebant, utcunque aut locus oppor- 
 tunitatem daret, aut progressi morative aliquam occasionem fecis- 
 sent. Milites nec explicare quidquam nec statuere poterant; nec 
 quod statutum esset manebat, omnia perscindente vento et ra- 
 piente. 
 
 SUBJUNCTIVE IN INDIRECT QUESTIONS. 
 
 § 265. Athenienses miserunt Delphos consultum quidnam 
 facerent. Pyrrhi legati, pulsi cum muneribus suis ab urbe, inter 
 roganti regi suo, quid de hostium sede sentirent, urbem templum 
 sibi visum, senatum regum consilium responderunt. Lydus et 
 Tyrrhenus fratres lame compulsi sortiti dicuntur, uter cum parte 
 multitudinis patriA. decederet. Sors Tyrrhenum contigit, qui in 
 Italiam pervectus est. In incerto est, utrum Csesarem magis 
 nasci reipublicse profuerit an non nasci. Quaeritur, cur doctis- 
 simi homines de maximis rebus dissentiant. Disce, quid sit 
 vivere. Quid quaeque nox, aut dies ferat, incertum est. Difficile 
 dictu est, quamam causa sit, cur ea, quae maxime sensus nostros 
 impellunt voluptate, ab iis celerrime fastidio quodam et satietate 
 abalienemur. 
 
 Attulit quodam die Cato in curiam praecocem ex AfricA provin¬ 
 cial ficum,ostendensque patribus, “ lnterrogo vos,” inquit, “ quan- 
 do hoc pomum demptum putetis ab arbore.” Habes quid timeam, 
 quid optem, quid etiam in posteruin destinem, tu quid egeris, quid 
 agas, quid velis agere invicem nobis scribe. Consulis, an existi- 
 
78 
 
 SUBJUNCTIVE IN INTERMEDIATE CLAUSES. 
 
 mem te in tribunatu causas age re debere; plurimura refert quid 
 esse tribunatum putes, inanem umbram an potestatem sacro- 
 sanctam. 
 
 SUBJUNCTIVE IN INTERMEDIATE CLAUSES. 
 
 266. 1. Dicunt viros bonos earn justitiam sequi, quae sit, non 
 earn, quae putetur. Critias certos homines ad Lysandrum in 
 Asiam misit, qui eum certiorem facerent, nisi Alciabiadem sustu- 
 lisset, nihil earum rerum fore ratum, quas ipse Athenis constituis- 
 set. Audivi hoc dicere quendam de quibusdam oratoribus, ad 
 quos causam suam detulisset, gratiorem sibi fuisse eum, qui ne- 
 gasset, quam ilium, qui recepisset; sic homines fronte et oratione 
 magis quam ipso beneficio reque capiuntur. 
 
 Quidain putant Julium Caesarem, pensitatis suis et inimicorum 
 viribus, usum occasione rapiendae dominationis, quam aetate prim& 
 concupisset. Castra Alexandri magno ignis fulgore Dario collu- 
 cere visa sunt, et paulo post Alexander adduci ad ipsum in eo 
 vestis habitu, quo ipse fuisset. Satceleriter fieri aiebat Augustus, 
 quidquid fieret satis bene ; et minima commoda, non minimo sec- 
 tantes discrimine, similes esse aureo hamo piscantibus; cujus ab- 
 rupti damnum nuM captura pensari posset. 
 
 Non est infitiandum Hannibalem tanto prsestitisse ceteros imper- 
 atores prudential, quanto populus Romanus antecedat fortitudine 
 cunctas nationes. Hanc video sapientissimorum fuisse sententiam, 
 legem neque hominum ingeniis excogitatam, nec scitum aliquod 
 esse populorum, sed eeternum quiddam, quod universum mundum 
 regeret. Non novus hie mos est senatus populique Romani, pu- 
 tandi, quod optimum sit, esse nobilissimum. Sententise Zenonis 
 sunt ejusmodi, sapientem gratia nunquam moveri, nunquameujus- 
 quam delicto ignoscere ; solos sapientes esse, si distortissimi sint, 
 formosos; si mendicissimi, divites; si servitutem serviant, reges; 
 nec minus delinquere eum, qui gallum gallinaceum furatus sit, 
 quum opus non fuerit, quam eum, qui patrem suffocaverit. Temere 
 credunt multi, eum, quiorationem bonorum imitetur, facta quoque 
 imitaturum. Invenio a Cn. Octavio factam porticum duplicem 
 ad circum Flaminium, quae Corinthia sit appellata a capitulis 
 aereis columnarum. 
 
 RELATIVE WITH SUBJUNCTIVE CLAUSES. 
 
 Agesilaus magnfi industria bellum apparavit; et quo studiosius 
 armarentur, insigniusque ornarentur milites, praemia propbsuit, 
 quibus ornarentur, quorum egregia in eal re fuisset industria. 
 Quomodo assequi poterat Laced'aemon, ut bonis uteretur regibus, 
 quum esset habendus rex, quicumque regio genere natus esset ? 
 Mazaeo mandavit Darius, ut regionem, quam Alexander esset 
 aditurus, popularetur atque ureret; quippe credebat inopia debel 
 lari posse, nihil habentem nisi quod rapiendo occupasset. Drusus 
 
SUBJUNCTIVE IN INTERMEDIATE CLAUSES. 79 
 
 irchitecto suo, “ Tu vero,” inquit, “ ita compone domum meam 
 ut quidquid agam ab omnibus perspici possit.’’ Pietas erga JDeum 
 postulat, ut nihil ab eo expetatur, quod sit injustum atque inho- 
 nestum. Non dubium est, quin quod animans sit, habeatque sen 
 sum ac rationem, melius sit, quam quod his careat. Siculi orare 
 se patres conscriptos aiunt, ut, si nequeant omnia, saltern quae 
 cognosci possint, ex bonis suis restituantur dominis. 
 
 RELATIVE ADVERBS AND CONJUNCTIONS. 
 
 Maximft. voce clamat populus, neque se uni neque paucis velle 
 parere ; libertate omnes carere, sive regi sive optimatibusserviant. 
 Scipio se illud satis scire dixit, Locrenses, etsi male de populo 
 Romano meriti essent, in meliore statu sub iratis Romanis futuros, 
 quam sub amicis Carthaginiensibus fuissent. Quid est praeclarius, 
 quam honoribus et reipublic® muneribus perfunctum senem, 
 posse suo jure dicere idem, quod apud Ennium dicat ille Pythius 
 Apollo, se esse eum, unde sibi, si non populi et reges, at omnes 
 sui eives consilium expetant? 
 
 Magi affirmant solem Gr®corum, lunam esse Persarum; quo- 
 ties ilia deficiat ruinam stragemque illi genti portendi. Cerne- 
 bant Alexandri milites mare, quo arctiiis volutetur inter insulam 
 Tyrum et continentem, hoc acriirs furere. 
 
 § 266. 2. Turn demurn Liscus, quod antea tacuerat, propo- 
 nit; esse nonnullos, quorum auctoritas apud plebem plurimiim 
 valeat: qui privati plus possint, quam ipsi magistratus. Apud 
 Hypanim fluviurn Aristoteles ait bestiolas quasdam nasci, qu® 
 unum diem vivant. Tarquinium dixisse ferunt; exsulantem se 
 intellexisse, quos fidos amicos habuisset, quos infidos, quum jam 
 neutris gratiam referre posset. Duces barbarorum pronunciare 
 jusserunt, ne quis ab loco discederet; illorum esse pr®dam, atque 
 illis reservari qu®cunque Romani reliquissent. Pyrrho a Do- 
 don®o Jove data dictio erat; caveret Acherusiam aquam Pan- 
 dosiamque urbem. Themistocles certiorem Xerxem fecit, id agi, 
 ut pons, quern ille in Hellesponto faceret, dissolveretur. 
 
 3. Hoc in hominum doctorum oratione mihi mirum videri 
 solet, quod qui tranquillo mari gubernare se negent posse, quod 
 nec didicerint, nec unquam satis curaverint, iidem ad gubernacula 
 se accedere profiteantur, excitatis maximis fluctibus. Quum ad 
 has suspiciones certissim® res accederent, quod per fines Sequa- 
 norum Helvetios perduxisset, quod a magistratu iEduorum accusa- 
 retur, satis esse caus®, arbitrabatur C®sar, quare in eum aut ipse 
 animadverteret, aut civitatem animadvertere juberet. Semper 
 Africanus Socraticum Xenophonlem in manibus habebat, cujus 
 in primis laudebat illud, quod diceret eosdcm labores non esse 
 ®que graves imperatori et militi, quod ipse honos laborem leviorem 
 faceret imperatorium. Quum Caligula ab ignotis inter familiarea 
 et a parentibus inter liberos heres nuncuparetur, derisores voca 
 bat, quod post nuncupationem vivere perseverarent. Non solum 
 
J 
 
 80 IMPERATIVE MOOD -INFINITIVE MOOD. 
 
 corrumpi non potuerunt Afri, sed etiam legatos Lacedsemona 
 miserunt, qui Lysandrum accusarent, quod sacerdotes fani cor- 
 rumpere conatus esset. Ab Apamed in Phrygiam per regionem 
 Aulocrenem itur; ibi ostenditur platanus, ex qua pependerit Mar- 
 syas, ab Apolline victus. Causa coccygi subjiciendi pullos esse 
 putatur, quod sciat se invisam cunctis avibus. 
 
 In Hercynio saltu inusitata genera avium accepimus, quarum 
 plumae ignium modo colluceant noctibus. Augustus Thallo, a 
 mauu, quod pro epistola proditd denarios quingentos accepisset, 
 crura fregit. Mirabile videtur, quod non rideat haruspex, harus- 
 picem quum videat. Plato escam, voluptatem appellat, quod ed 
 videlicet homines capiantur, ut pisces hamo. Nemo ipsam volup¬ 
 tatem quia voluptas sit aspernatur, aut odit, aut fugit, sed quia 
 consequuntur magni dolores eos qui ratione voluptatem sequi nes- 
 ciunt. 
 
 IMPERATIVE MOOD. 
 
 § 267. Incipe, Damastas. Dicite, Musse. Justitiam cole et 
 pietatem. Laudator industria. Puniuntor crimina. Dubitate 
 etiam nunc, judices, si potestis, a quo sit S. Roscius occisus. 
 Procul O, procul este, profani, totoque absistite luco. O Jupiter ! 
 serva, obsecro, haec nobis bona. Patres conscripti, per majestatem 
 populi Romani subvenite misero; ite obvidm injurise. Magna 
 vis est in virtutibus : eas excita, si forte dormiunt. Semelse 
 Deus, “ Elige,” ait: “ nullam patiere repulsam. Quoque magis 
 credas, Stygii quoque conscia sunto numina torrentis.” Reges 
 honorantor. Monemini. Primus equum phaleris insignem victor 
 habeto. Pythio Apollini donum mittitote, lasciviam a vobis pro- 
 hibetote. Tu ne viola Cererem. Nimium ne crede colori. 
 Queeso, animum ne desponde. Ne qua meis esto dictis mora; 
 neve quis ob inceptum subitum mihi segnior ito. Fac, ne quid 
 aliud cures, nisi ut quam commodissime convalescas. Cave 
 facias. Nolite id velle, quod fieri non potest. Cura, ut valeas. 
 
 Amicitia regi Antiocho cum populo Romano his legibus esto. 
 Excedito urbibus, agris, vicis, castellis cis Taurummontem usque 
 ad Tanaim amnem. Divis omnibus pontifices, singulis flamines 
 sunto : virginesque Vestales in urbe custodiunto ignem sempiter- 
 num. Non satis est pulchra esse poemata: dulcia sunto, et quo- 
 cunque volunt, animum auditoris agunto. Ad Rubiconem flumen 
 Caesar, “ Eatur,” inquit, “ quo deorum ostenta et inimicorum ini- 
 quitas vocat. Jacta alea esto.” Cura, ut quam primum venias. 
 Magnum fac animum habeas et spem bonam. Noli, Lupe, ex 
 taciturnitate nostra, quid aut probemus aut improbemus, judicare 
 
 INFINITIVE MOOD. 
 
 § 268, 2. Solent diu cogitare omnes, qui magna negotia volunt 
 agere. Pelopidas non dubitavit, simul ac conspexit hostem, con- 
 
INFINITIVE MOOD. 
 
 81 
 
 ligere. Postuldbimus nobis illud, quod dubium sit, concedi A 
 Milonis inimicij saepissime dicitur, caedem, in quA P. Clodius occi- 
 sus est, senatum judicasse contra rempublicam esse f’actam. 
 Dianae Ephesias fanum communiter a civitatibus Asiae factum 
 fama ferebat. Plerique amicos eos potissiinum diligunt, ex quibus 
 sperant se maximum fructum esse capturos. Britanni obsides 
 daturos, quaeque Caesar imperasset, sese facturos polliciti sunt. 
 Desinat elatis quisquam confidere rebus; omnia mors aequat. 
 
 Me Athenis audire ex Phaedro meo memini, Gellium Athenis 
 philosophos in unum locum convocAsse. -Nonne meministi 
 clamare te, omnia periisse. Ego Q. Scaevolam augurem me- 
 moriA teneo, cum esset summA seneotute, quotidie facere omni¬ 
 bus conveniendi sui potestatem. Recordor longe omnibus unum 
 anteferre Demosthenem Et me absentem, et meos praesentes a 
 te defensos esse memini. MemoriA tenetis, CottA et Torquato 
 consulibus, complures in Capitolio res de coelo esse percussas. 
 Habemus senatus consultum, quo ex senatus consulto conf'estim 
 interfectum te esse, Catilina, convenit. Non satis est reprehen- 
 disse peccantem, si non doceas recti viam. Cato affirmat, se 
 vivo, Pontinium non triumphare. Nervii, quae imperarentur, 
 facere dixerunt. Caesar intelligebat, magno cum provinciae pe- 
 riculo futurum, ut homines bellicosos, populi Romani inimicos, 
 locis patentibus maximeque frumentariis finitimos haberet. Pom- 
 peius dixerat, priusquam concurrerent acies, fore, uti exercitus 
 Csesaris pelleretur. 
 
 INFINITIVE MOOD AS A SUBJECT. 
 
 § 269. Non referre beneficiis gratias et est turpe, et apud 
 omnes habetur ; parentes suos non amare impium est. Rari sunt 
 casus, etiamsi graves, naufragium facere, vehiculo everti; ab 
 homine homini periculum quotidianum. Turpe est aliud loqui, 
 aliud sentire; quanto turpius aliud scribere, aliud sentire ! Nihil 
 est aliud pulchre et oratorie dicere, nisi optimis sententiis verbis 
 que lectissimis dicere. Quid est aliud tollere e vitA vitoe societa 
 tern, quam tollere amicorum colloquia absentium? Negato sane, 
 si voles, pecuniam accepisse. P. Decius dixit, sibi in somnis 
 visum esse, cbm in mediis hostibus versaretur, occidere cum 
 maximA gloriA. 
 
 Fugere cum patria nostra oppugnatur est turpe. Compescere 
 linguam non minima est virtus. Videre solem est jucundum. 
 Heu ! quAm difficile est crimen non prodere vultu ! In scientiA 
 excellere pulchrum est; sed nescire turpe. Aliud est Latine. 
 aliud graminatice loqui. Emori fortiter est nobilius, quam vivere 
 turpiter. Facile est opprimere innocentem. 
 
 Intra duodecim ferine annos, consules fuere Metelli, aut censo- 
 rcs aut triumpliarunt amplius duodecim ; ut appareat quemadmo- 
 dum ui»bium imperiorumque, ita gentium fortunam nunc florere, 
 nunc senescere, nunc interire. Convenit inter omnes non liberta- 
 
82 
 
 INFINITIVE MOOD. 
 
 tem Modesto deberi, quia non sit data. Credibile est hominum 
 causa factum esse mundum, quaeque in eo sint omnia. Theophras¬ 
 tus spoliavit virtutem suo decore, quod negavit in ea posituin esse 
 beate vivere. 
 
 Y’erum est amicitiam, nisi inter bonos, esse non posse. Si mi¬ 
 nus intelligitur, quanta vis arnicitise concordiceque sit, ex dissensi 
 onibus ac discordiis percipi potest: quae enim domus tain stabilis, 
 quae non odiis atque dissidiis funditus possit everti. Victorem par- 
 cere victis aequum est. Ad salutem civium inventas esse leges 
 constat. Legem brevem esse oportet, quo facilius ab imperitis 
 teneatur. 
 
 INFINITIVE MOOD AS AN OBJECT. 
 
 § 270. Ferre laborem consuetudo docet. Epaminondas can- 
 tare ad chordarum sonum doctus est a Dionysio. A Graecis Galli 
 urbes mcenibus cingere didicerunt. Oderunt peccare boni virtutis 
 amore. Mcesta civitas fuit, vinci insueta. Agricola fuit peritus 
 obsequi, eruditusque utilia honestis miscere. Uterque princeps 
 optimus erat, dignusque alter eligi, alter eligere. Me non primum 
 cum Pompeio, deinde cum optimis esse? Tene hoc, Atti, dicere, 
 tali prudentia praeditum ? Me miserum ! te in tantas aerumnas 
 propter me incidisse ! Consulis alterius, quum nihil aliud offende- 
 rit, nomen invisum civitati fuit. Nimium Tarquinios regno as- 
 suesse; initium a Prisco factum ; regnasse deinde Servium Tul- 
 lium; nescire Tarquinios privates vivere. Tullum Hostilium 
 populus regem jussit. 
 
 INFINITIVE WITHOUT A SUBJECT. 
 
 § 271. Caesar muturavit ab urbe proficisci. Pelopidas non 
 dubitavit, simul ac conspexit hostem, contligere. Luna plena 
 aestus maximos in oceano efficere consuevit. Verus patriae diceris 
 esse pater. Lectitavisse Platonem studiose Demosthenes dicitur. 
 Terentii fabellae propter elegantiam sermonis putabantur a C. 
 Laelio scribi. Pons in Ibero prope effectus nuntiabatur. Ultra 
 Amazones Hyperborei esse memorantur. Regnante Lucio Tar- 
 quinio Superbo Sybarim et Crotonem Pythagoras venisse reperi- 
 tur. Donis impii ne placare audeant deos. Urbes sine hominum 
 coetu non potuissent nec aedificari nec frequentari. Quid de iis 
 cogites scire velim. Miltiades, multiun in imperiis magistrati- 
 busque versatus, non videbatur posse esse privatus, presertim 
 quum consuetudine ad imperii cupiditatem trahi videretur. 
 Modo nuntiatus est Silius Italicus in Neapolitano suo inedia 
 vitam finisse. Judicem me esse, non doctorem volo. Timoleon 
 maluit se diligi, quam metui. 
 
 Volo et esse et haberi gratus. ^Elius Stoicus esse voluit; ora¬ 
 tor autem nec studuit unquam, nec fuit. Clodius tribunus plebis 
 fieri cupit. Valere malo, quain dives esse. Cospi tibi molestus 
 esse. Nuntiatur Afranio, magnos comitatus, qui iter habebant ad 
 
INFINITIVE MOOD. 
 
 83 
 
 Caosarem, ad flumen constitisse. Juxta Tencteros Bructeri olim 
 occurrebant; nunc Chamavos et Angrivarios immigrasse narratur. 
 Earn Venerem, quae Astarte vocatur, Adonidi nupsisse, proditum 
 est. Atticum se Calvus noster dici oratorem volebat. 
 
 INFINITIVE WITH THE ACCUSATIVE. 
 
 § 272. Scis me amare verum. Noli oblivisci 'te esse Caesa- 
 rem. Poetae fingunt Briareuin habuisse centum brachia et quin- 
 quaginta capita. Publius Scipiodicere solebat, nunquam se minus 
 otiosumesse, quam cum otiosus, nec minus solum, quam cum solus 
 esset. Sepulchrum Cyri aperiri Alexander jussit. Socratem que- 
 renti cuidam, quod nihil sibi peregrinationes profuissent,respondisse 
 ferunt, “ Non immerito hoc tibi evenit, tecum enim peregrinaba- 
 ris.” Myndaridem aiunt fuisse, ex Sybaritarum civitate, qui quum 
 vidisset fodientem, et altius rastrum allevantem, lassum se fieri 
 questus, vetuit eum illud opus in conspectu suo f'acere. 
 
 Hesiodus negavit oleae satorem fructum ex ed percepisse quen- 
 quam, tarn tarda tunc res erat; at nunc in plantariis seruntur, 
 translatarumque altero anno decerpuntur baccae. Finge aliquem 
 nunc fieri sapientem, nondum esse; quam potitesimhm eliget dis- 
 ciplinam ? 
 
 INFINITIVE AND SUBJUNCTIVE AFTER THAT. 
 
 § 273. 1. Si potest virtus efficere, ne miser aliquis sit, facil 
 ius efficiat, ut beatissirnus sit; minus enim intervalli est a beato 
 ad beatissimum, quam a misero ad beatum. Sol efficit, ut omnia 
 floreant, et in suo quasque genere pubescant. Scite Chrysippus, 
 ut multa, “Qui stadium,” inquit, “currit eniti et contendere de¬ 
 bet, quam maxime possit, ut vincat; supplantare eum, quicum 
 certet, nullo modo debet.” Omnis virtus nos ad se allicit, facitque, 
 ut eos diligamus, in quibus ipsa inesse videatur. 
 
 Nunquam fere parens potest animuni inducere, ut naturam 
 ipsam vincat, ut amorern in liberos ejiciat ex animo. Romarn 
 veni ante diem quintum idus Decembres, nec habui quidquam 
 antiquius quam ut Pansam convenirem, ex quo ea de te cognovi, 
 quse maxime optabam. Si statim navigas, nos Leucade conse- 
 quere; sin te confirmare vis, navem idoneam, ut habeas, diligenter 
 videbis. 
 
 2. Natura impellit, ut hominum coetus studeat parare ea, quae 
 suppeditent et ad cultum et ad victum. Si non ipso honesto 
 movemur, ut boni viri siinus, sed utilitate aliqua ac fructu, callidi 
 suinus, non boni. 
 
 Pompeiurn inonere non desistimus, ut magnam hanc infamiain 
 fugiat: sed plane nec precibus nostris nec admonitionibus relin- 
 quit locum. Librurn proxime scripsi de optirno genere dicendi, 
 quam dicam tuis, ut describant, et ad te mittant. Quum Athe- 
 nienses Delphos rnisissent consultum, quidnam facerent de rebus 
 
84 
 
 PARTICIPLES. 
 
 suis, Pythia respondit, ut moenibus ligneis se munirent. Caesar 
 Trebonio magnopere mandaverat, ne per vim oppidum expugnari 
 pateretur. Mandat Caesar Voluseno, uti exploratis omnibus 
 rebus, ad se quam primum revertatur. Hoc ei quem instituo 
 primiim praecfpiam, quascunque causas erit acturus, ut eas dil- 
 igenter penitusque cognoscat. Edicere est ausus Piso, ut senatus 
 ad vestitum rediret. Pestilentia civitatem adorta, coegit senatum 
 imperare decemviris, ut libros Sibyllinos inspicerent. « Dictator 
 tribunis militum imperavit, ut sarcinas in unum conjici juberent. 
 
 4. Illi qui Graeciae formas rerumpublicarum dederunt, corpora 
 juvenum firmari labore voluerunt. Quum aliquem apud te lau- 
 davero tuorum familiarium, volarn ilium scire ex te me id fecisse. 
 Volo uti mihi respondeas, numquis ex toto collegio legem sit 
 ausus ferre praeter unum te. 
 
 Nunquam ego a diis immort.alibus optabo, Quirites, invidiee meae 
 levandae causa, ut L. Catilinam ducere exercitum hostium audi- 
 atis ; sed triduo audietis. Optabat Caligula ut populus Romanus 
 unam cervicem haberet. Natura non patitur ut aliorum spoliis 
 facultates nostras augeamus. Augustus dominum se appellari, ne 
 a liberis quidem aut^nepotibus suis passus est. 
 
 5. Dolet me, quod stomacharis. Mea facta probari abs te, 
 gaudeo. 
 
 N. 9. Multum interest inter dare et accipere. Quid crimen 
 dicis, preeter amare, meum ? 
 
 PARTICIPLES. 
 
 § 274. 1. Cicero, per legatos cuncta edoctus, proetoribus 
 imperat. Aliquamdiu Latin® legiones, longii societate militiam 
 Romanam edoctae, restabant. Nostra legens utere tuo judicio. 
 Mummius fuit argutus orator, sed fugiens non modo dicendi, 
 verum etiam cogitandi laborem. Lex est recta ratio, imperans 
 honesta, probibens contraria. Succenso templo Jovis optimi 
 maximi, Vitellius, pcenitens facti, in alios culpam contulit. 
 Qukm miser est virtutis famulatus servientis voluptati ! Ani- 
 malium alia rationis expertia sunt, alia ratione utentia. Alex¬ 
 ander, Persidis fines aditurus, Susa urbem Archelao tradidit. 
 Vercingetorix, proditionis insimulatus, ad omnia crimina respondit. 
 Non corpori solum subveniendum est y sed menti atque animo 
 multo magis. Grcecis utendurn erit vocabulis. Eudoxus sic 
 opinatur, Chaldaeis minime esse credendum. Nemo unquam 
 sapiens proditori credendum putavit. Suo cuique judicio utendurn 
 “st. Aguntur bona multorum civium, quibus est a vobis consu- 
 lendum. Aliquando isti principes, et sibi, et ceteris, populi Ro¬ 
 mani universi auctoritati parendum esse fateantur. 
 
 2. Catonem vidi in bibliothec& sedentem, multis circutnfusurn 
 Stoicorum libris. Tiresiam, quem sapientem fingunt poet®, nun¬ 
 quam inducunt deplorantem csecitatem suam. Vitellius suasit 
 senatui, ut ad Flavium Sabinum legatos milteret, pacem, aut 
 
PARTICIPLES. 
 
 85 
 
 certe tempus ad consultandum petituros. Alexander moriens 
 annulum suum dederat Perdiccoe. Iliad exploratum habeto, 
 nihil fieri potuisse sine causa. Siculi ad rneain fidem, quarn 
 habent spectatam jam et diu cognitam, confugiunt. Romani in 
 Asia pecunias magnas collocatas babent. Domestica curd te 
 levatum volo. Legiones, bello confecto, missas fieri placet. In- 
 ventum tibi curabo et add actum. Hoc ego tibi effectual reddam. 
 Lacedoemoniis nulla res tanto fuit dainno, quam disciplina Ly- 
 curgi, cui per septingentos annos adsueverant, sublata. Ad Pru- 
 siam regem legatus Quinctius Flamininus venit, quern suspectum 
 Romanis et receptus Hannibal et bellum adversus Eumenem 
 moturn reddiderant. Aratus Sicyonius ad Ptolemaeum venit, qui 
 turn regnabat, alter post Alexandriam conditam, petivitque pe- 
 cuniam, ut patriam liberaret. 
 
 Major ex civibus amissis dolor, quam laetitia fusis hostibus fuit. 
 Conon plus tristitioe ex incensa et dirutd a Lacedsemoniis patrid, 
 quam laetitite ex recuperata cepit. Regnatum est Romse, ab con- 
 dita urbe ad liberatam, annos ducentos quadraginta quatuor. 
 Decemviri libros Sibyllinos inspicere jussi sunt, propter territos 
 homines novis prodigiis. Anno fere octogesimo post Trojam cap- 
 tam Pelopis progenies, quae omni hoc tempore Peloponnesi impe- 
 rium obtinuerat, ab Heraclidis expellitur. 
 
 R. 6 , (a.) Alexander milites a populatione Asiae prohibuit, 
 non perdenda ea esse praefatus, quae possessuri venerint. Rex 
 Hephaestionem in regionem Bactrianam misit, commeatus in hie- 
 mem paraturum. 
 
 Slultus est, qui equum emturus non ipsum inspicit, sed stratum 
 ejus ac fraenos. Arsanes igni ferroque Ciliciam vastat, ut hosti 
 solitudinem faciat; quidquid usui esse potest corrumpit, sterile ac 
 nudum solum, quod tueri nequibat, relicturus. Catilina ad praepa- 
 ratum a Manlio in Etruria exercitum proficiscitur, signa illaturus 
 urbi. Brutus consul ita praslio uno accidit Vestinorum res, ut 
 dilaberentur in oppida, mcnnibus se defensuri. 
 
 R. 7 , (a.) iEdem in capitolio Jovi optimo maximo bello Sa- 
 bino faciendam vovit Tarquinius. Epistolam meam pervulgatam 
 esse non molest^ fero ; quin etiam ipse multis dedi describendarn. 
 Mummius tarn rudis fuit, ut, capta Corintho, quum maximorum 
 artificum perfectas manibus tabulas ac statuas in Italiam portandas 
 locaret, juberet praedici conducentibus, si eas perdidissent, novas 
 redditaros. Quo facilids urbs adiretur, Augustus triumpbalibus 
 viris ex manubiali pecunii vias sternendas distribuit. 
 
 Athenienses sua omnia, quae moveri poterant, partial Troezena, 
 partim Salamina asportarunt, arcemque sacerdotibus paucisque 
 majoribus natu, ac sacra procuranda, tradunt. Publius Cornelius 
 cum omnibus matronis Ostiam ire jussus est obviiun deae, et in 
 terrain elatam tradere earn ferendam matronis. Hanc epistolam 
 scripsi ante lucem, ad lychnuchum ligneolum, qui mihi erat per- 
 jucundus, quod eum te aiebant, quum esses Sami, curiisse facien¬ 
 dum. Partitis post victoriam officiis, Antonius Orientem ordinan 
 8 
 
PARTICIPLES. 
 
 86 
 
 dum, Octavianus veteranos in Italiam reducendos et municipals 
 bus agris collocandos recepit. 
 
 PRESENT. 
 
 R. 8. Lex est ratio summa, insita in natura, quae jubet ea, 
 quae facienda sunt, prohibetque contraria. Omnis respublica con- 
 silio quodam regenda est, ut diuturna sit; id autem consilium aut 
 uni tribuendum est, aut delectis quibusdam, aut suscipiendum est 
 multitudini atque omnibus. Multi scriptores, de Iliacis dicentes, 
 Myrmidonum regionem Thessaliam vocant; tragici frequentissime 
 id faciunt; quibus minimii id concedendum. 
 
 Eadem in senatu sed rninore apparatu agenda ; multis enim aliis 
 relinquendus dicendi locus, vitanda etiam ingenii ostentationis sus- 
 picio. Esse praestantem aliquam aeternamque naturam, et earn 
 suspiciendam admirandamque hominum generi, pulchritudo mundi 
 ordoque rerum coelestium cogit confiteri. Res gestae Romanorum 
 neque cum Graecis, neque ullft. cum gente sunt conferenda. Non 
 rnihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, 
 sed dicendum dignum aliquid horum auribus. 
 
 PAST. 
 
 lmminebant Seleucus, Lysimachus, Ptolemaeus, opibus jam 
 valentes, cum quibus Eumeni erat dimicandum. Diu mihi quae¬ 
 rendus fuisset Aruleno Rustico gener, nisi paratus et quasi pro- 
 visus esset Minucius Acilianus. Sermone Graeco Tiberius, 
 maximeque in senatu, abstinuit; adeo quidem ut monopolium 
 nominaturus prius veniam postulurit, quod sibi verbo peregrino 
 utendum esset. 
 
 Quornodo fieri potuit ut Lacedaemon turn bonis uteretur justis- 
 que legibus, quum esset habendus rex, quicumque genere regio 
 natus esset ? Magis id miserum, consumi senectute, quum earn 
 vitam, quae tamen esset reddenda, pro patrid potissimum reddere. 
 Cyrus justissimus fuit sapientissimusque rex, tamen respublica 
 non maxime expetenda fuisse videtur, quum regeretur unius 
 nutu. Quae observanda essent multa, Nutna constituit, sed ea 
 sine impensd. 
 
 FUTURE. 
 
 Si Galli bellum facere conabuntur, excitandus nobis erit ab 
 inferis C. Marius. Quum studia juvenis extra paternum limen 
 proferenda sunt, jam circumspiciendus erit rhetor Latinus, cujus 
 scholae severitas castitasque constet. 
 
 Altihs ibunt, qui ad summa nituntur, quam qui, praesumta despe- 
 ratione, quo velint evadendi, protinus circa ima substiterint; quo 
 
GERUNDS AND GERUNDIVES. 
 
 87 
 
 magis irnpetranda erit venia, si ne minora quidem prasteribo. Ne 
 sit praeceptor dissimulator eorum, quse erunt emendanda, simplex 
 in docendo, patiens laboris, assiduus potius quam immodicus. 
 Quum ad eas in studiis vires pervenerit puer, ut prima rhetoruin 
 prsecepta mente consequi possit, tradendus ejus artis magistris 
 erit. 
 
 3 , (a.) Nemo, cunctam intuens terram, de divini providentil 
 dubitabit. Alexandri, vix ingressi flumen, subito horrere artus et 
 rigere cceperunt. Rex epistolam Parmenionis Philippum legere 
 jubet, nec a vultu legentis movit oculos, ratus se aliquas con- 
 scientiae notas in ipso ore posse deprehendere. Alexander, quam 
 regionem Darius petisset omni cura vestigans, tamen explorare 
 non poterat; more quodam Persarum arcana regum mira celan- 
 tium fide. 
 
 Lectica, qua vehebatur Tiberius, vepribus impedita, explorato- 
 rem vise, primarium cohortium centurionem, stratum humi paene ad 
 necem verberavit Omnia nos desiderata magis quam assidue 
 percepta delectant. Quaedam serpentes, ortae extra aquam, simul 
 ac primurn niti possunt, aquam persequuntur. Dionysius cultros 
 metuens tonsorios, candenti carbone sibi adurebat capillurn. 
 
 GERUNDS AND GERUNDIVES. 
 
 § 275. Cupidus sum satisfaciendirempublicam. Decemviris 
 omnes provincias obeundi, liberos populos agris multandi summa 
 potestas datur, quum velint. Nullam moram interponendam in- 
 sequendi M. Antonium putavi. Equidem efFeror studio patres 
 vestros videndi. 
 
 Lex Cornelia definite potestatem Pompeio civitatem donandi 
 dederat. Legati Germanorum a Caesare petebant, sibi uti potes¬ 
 tatem faceret in Ubios legatos mittendi. Romae privatis jus non 
 erat vocandi senatuin. Consul experiendi animos militum causa 
 parumper moratus est. Nulla causa justa cuiquam esse potest 
 contra patriam arma capiendi. lnjurias ferendo majorem laudem, 
 quam ulciscendo, mereberis. 
 
 II. R. 2. Agebat infelicem Alexandrum furor alicna devas- 
 tandi, et ad ignota mittebat. Dialectica est ars vera ac falsa 
 dijudicandi. 
 
 Ita nati sumus, ut et agendi aliquid et diligendi aliquos principia 
 in nobis contineremus. Grsecorum morbus fuit in literarum inutil- 
 ium studiis occupari; et Romanos quoque invasit inane studium 
 Bupervacua discendi. 
 
 GERUNDS. 
 
 III. R. I. A vari homines non solum libidine augendi cruci- 
 antur, sed etiam amittendi metu. Parsimonia estscientia vitandi 
 sumptus supervacuos, aut ars re familiari moderate utendi. Ut 
 ouisque optime dicit, ita maxime dicendi difficultatem pertiinescit. 
 
88 
 
 GERUNDS AND GERUNDIVES. 
 
 Eparninondas erat studiosus audiendi; ex hoc enim facillime 
 disci arbitrabatur. Magna pars Babyloniorum constiterat in mu- 
 ris avida cognoscendi Alexandrum. Consuetudo exercitatioque 
 et intelligent^ prudentiam acuit, et eloquendi celeritatem incitat. 
 
 GERUNDIVES. 
 
 III. R. 1. Romulum et Remurn cupido cepit in iis locis. 
 ubi expositi et educati erant, urbis condendae. Hannibal opin- 
 ionein de se auxit, conatu tam audaci trajiciendarum Alpium. 
 Omnia judicia aut distrahendarum controversiarum aut punien- 
 dorum maleficiorum causft reperta sunt. Aut voluptates omit- 
 tuntur majorum voluptatum adipiscendarum caus&, aut dolores 
 suscipiuntur majorum dolorum eftugiendorum causa. Sustinendi 
 muneris propter imbecillitatem difficultas minime cadit in majes- 
 tatem Dei. Quae Marius gloriosa modo, neque belli patrandi 
 cognovit. 
 
 Non negatur Demosthenem summam vim habuisse dicendi, sed 
 constat quoque eum Platonis studiosum audiendi fuisse. Pacis 
 inter cives conciliandoe te cupidum esse laetor. Zeno Eleaticus 
 omnia perpessus est, potius qui\m conscios delendae tyrannidis 
 indicaret. Verum est, si quis ignarus sit faciendae ac poliendae 
 orationis, eum non posse id ipsum, quod sciat, diserte dicere. 
 
 GERUNDS. 
 
 III. R. 2. In culice natura telum ita formavit, ut fodiendo 
 acuminatum pariter, et sorbendo fistulosum esset. Limus ranas 
 generat truncas pedum ; mox apta natando crura dat. Apameae 
 cum essem, multarum civitatum principes ad me detulerunt, sum- 
 tus decerni legatis nimis magnos, cum solvendo civitates non 
 essent. Pompeii theatrum, igne fortuito haustum, Tiberius ex- 
 structurum pollicitus est, quod nemo e f'amiliti restaurando suffi- 
 ceret. 
 
 GERUNDIVES. 
 
 III. R. 2. Lignum aridum materia est idonea eliciendis 
 ignibus. Ver tanquam adolescentiam significat, futurosque 
 1'ructus ostendit; reliqua tempora demetendis fructibus et per- 
 cipiendis accommodata sunt. Sunt nonnulli acuendis puerorum 
 ingeniis non inutiles lusus. Cleanthes aquam hausit, et rigando 
 hortulo locavit manus. Neque mihi licet, neque est integrum, 
 ut meum laborem hominum periculis sublevandis non impertiam. 
 Materies ex Libano monte, ratibus et turribus conficiendis, vehe- 
 6atur. Rubens ferrum non est tundendo, nec donee excandescat. 
 Charta emporetica non est scribendo, et merciurn involucris 
 usum praebet. 
 
GERUNDS AND GERUNDIVES. 
 
 89 
 
 Galli Transalpini haud procul inde ubi nunc Aquileia est locum 
 oppido condendo ceperunt. Decemviros legibus scribendis intra 
 decern annos creavit populus Roraanus, et e republic^ sustulit. 
 Conciliator nuptiarum filise Attici cum Vipsanio Agrippa, fuit M. 
 Antonius, triumvir reipublic® constituend®. Jam hlii Anci prope 
 puberem ®tatem erant; eo rnagis Tarquinius instare ut quampri- 
 mum comitia regi creando fierent. 
 
 o 
 
 GERUNDS. 
 
 III. R. 3. Non solum ad discendum propensi sumus, sed 
 etiam ad docendum. Bene sentire, recteque iacere satis est ad 
 bene beateque vivendum. Ut ad aranduin bos, ad indagandum 
 canis, sic homo ad duas res, ad intelligendum et agendum natus 
 est. Te laus allicere ad recte faciendum non potest. Reprehen- 
 debatur C®sar, quod inter spectandum epistolis libellisque legen- 
 dis aut rescribendis vacaret. Palus Romanos ad insequendum 
 tardabat. Mores puerorum se inter ludendum simplicius dete- 
 gunt. Flagitiosum est, eum, a quo pecuniam ob absolvendum 
 acceperis, condexnnare. Equi ante domandum ingentes tollunt 
 animos. Non solum est oratoris docere, sed plus eloquentia'circa 
 movendum valet. 
 
 Quanto maturior oliv® bacca, tanto pinguior succus, minusque 
 gratus; optima autein setas ad decerpendum, incipiente bacca 
 nigrescere. Optimum est ut ii, qui praesunt reipublicae, legum 
 similes sint, quae ad puniendurrf non iracundi^, sed sequitate ducun- 
 tur. Alexander, accepto poculo, epistolam medico tradidit, atque 
 rta inter bibendum oculos in vultum le^entis intendit. 
 
 O 
 
 GERUNDIVES. 
 
 III. R. 3. Qui se ipse ncfvit, aliquid sentiet se habere divi- 
 num, intelligetque quanta instrumenta habeat ad adipiscendam 
 sapientiam. Pythagoras Babyloniam ad perdiscendos siderum 
 motus originemque mundi profectus est; inde Cretam et Lace- 
 dffiinona, ad cognoscendas Minors et Lycurgi leges, contendit. 
 Palpebr®, quae sunt tegmenta oculorum, moHissimce tactu, ap- 
 tissime fact® et ad claudendas pupulas, ne quid incideret, et ad 
 aperiendas. Homo magna habet instrumenta ad obtinendam 
 adipiscendamque sapientiam. Natura animum hominis sensibus 
 ornavit ad res percipiendas idoneis. E terr® cavernis ferrum 
 elicimus, rern ad colendos agros necessariam. Multitudo pecudum 
 partim ad vescendum, partim ad cultus agrorum, partim ad ve- 
 hendum, partim ad corpora vestienda facta est. 
 
 Nemo ad dandam veniam difficilior est, quam qui illam petere 
 s®pius meruit. Si et me et Taciturn probas, de Rufo quoque 
 necesse est idem sentias, quum sit ad connectendas amicitias vel 
 •.enacissitnum vinculum niorum similitudo. 
 
 8 * 
 
00 
 
 SUPINES. 
 
 GERUNDS. 
 
 III. R. 4. Paulatim recipiendo in civitatem socios ltalicos, 
 quiarma aut non ceperantaut deposuerant, maturius vires civitatis 
 refectse sunt. Equidein puto virtutem hominibus instituendo et 
 persuadendo non minis et vi ac metu tradi. Socrates percunc- 
 tando atque interrogando elicere solebat eoruin opiniones, quibus- 
 cum disserebat. Lycurgi leges erudiunt juventutem venando, 
 currendo, esuriendo, sitiendo, algendo, aestuando. 
 
 Nihil agendo homines male agere discunt. Homines ad JDeiun 
 nulla re propius accedunt, quam salutem hominibus dando. Fac 
 tibi jucundam vitam, omnem pro ilia sollicitudinem deponendo. 
 Convenit quum in dando munificum esse, turn in exigendo non 
 acerbum. Prohibenda maxime est ira in puniendo; nunquam 
 enim, qui iratus accedet ad pcenam, mediocritatem illam tenebit, 
 quae est inter nimium et parum. Non potest exercitum is conti- 
 nere imperator, qui se ipsum non continet, neque severus esse in 
 judicando, qui alios in se severos esse judices non vult. Nullum 
 est tantum malum, quod non putem impendere : sed quum plus in 
 metuendo mali sit, quam in ipso illo quod timetur, desino. Nec 
 Aristotelem in philosophic deterruit a scribendo ainplitudo Plato- 
 nis, nec ipse Aristoteles, admirabili quCdam scientia et copia cete- 
 rorum studia restinxit. Facere recte cives suos princeps bonus 
 faciendo docet; quumque sit imperio maximus, exemplo major est. 
 
 GERUNDIVES. 
 
 III. R. 4. In voluptate spernenda ac rcpudiandC virtus vel 
 maxime cernitur. Exercendum corpus est, ut obedire rationi pos- 
 sit, in exsequendis negotiis et in labore tolerando. Difficilis res, 
 ac multum et saepe quaesita, suffragia, in magistratu mandando, 
 aut reo judicando, aut lege sciscenda, clam an palam ferre melids 
 esset. Multi in equis parandis adhibent curam, in amicis eligendis 
 negligentes sunt. 
 
 Sancitum est jure civili, ut in proediis vendendis vitia dicerentur, 
 quae nota essent venditori. Quis nescit maximam vim existere 
 oratoris in hominum mentibus, vel ad iram, aut ad odium, aut do- 
 lorem incitandis, vel ab hisce iisdem permotionibus ad lenitatem 
 misericordiamque revocandis P Exercenda est memoria, ediscen- 
 dis ad verbum quam plurimis et nostris scriptis et alienis. Lo- 
 quendi elegantia expolitur scientiC literarum, augeturque legendis 
 oratoribus et poetis. 
 
 SUPINES. 
 
 § 27(5. I. Philippus Algisa PausaniC, quum spectatum ludos 
 ret, juxta theatrum occisus est. Divitiacus Romam ad senatum 
 venit, auxilium postulatum. In castra iEquorum legati ab RomC 
 
SUPINES. 
 
 91 
 
 venerunt questum injurias, et ex fcedere res repetitum. Perdiccas 
 iEgyptum oppugnatum adversus PtolemEeum erat profectus. 
 Veientes, pacem petitum, oratores Romam mittunt. Hannibal 
 invictus patriam defensum revocatus est. 
 
 II. Ad Cn. Pompeium multi mortales oratum obsecratumque 
 venerunt, ne meas fortunas desereret. Fabius Pictor Delphos ad 
 oraculum missus est, sciscitatum quibus precibus suppliciisque 
 deos possent placare Romani. Bello Helvetiorum confecto, totius 
 fere Gallite legati ad Caesarem gratulatum convenerunt. Galli 
 gallinacei norunt sidera, et ternas distinguunt horas interdiu 
 cantu; cum sole cubitum eunt, quartaque castrensi vigiliA. ad 
 curas laboremque nos revocant. Praefecti regis Persarum legatos 
 miserunt Athenas questum, quod Chabrias adversum regem bel- 
 lum gereret cum HSgyptiis. 
 
 Venerunt emtum locum senatorium non solum veteres Agrigen- 
 tini, sed etiam novi: factumque est ut pretio novus vinceret, lite- 
 rasque a praetore auferret. Veientes adversa pugn& subacti, pacem 
 petitum oratores Romam mittunt. Petentibus Saguntinis, utqua- 
 tenus tuto possent Italiam spectatum irent, duces dati literaeque 
 per oppida missae, ut Hispanos comiter acciperent. Hannibal in 
 Italia invictus, patriam adversus P. Scipionem defensum revocatus 
 est, filium ejus, quem ipse primum apud Rhodanum, iterum apud 
 Paduvn, tertio apud Trebiam fugaverat. 
 
 R. 4. Hue veni te ex difficultatibus erepturus. Turn ex con- 
 silio patrum Romulus legatos circa vicinas gentes misit, qui so- 
 cietatem peterent. Copias suas Caesar in proximum collem sub- 
 ducit; equitatumque, qui sustineret hostium impetum, misit. Is 
 praefectos tribunosque militum in finitimas civitates, frumenti pe- 
 tendi causd dimisit. Darius, rex Persarum, mittit cum parte 
 copiaruin Megabyzum ad subigendam Thraciam. Caesar ad 
 cohortandos milites decucurrit. 
 
 In templum confugit, deos auxilium imploraturus, atque oracu¬ 
 lum consulturus. Ad flumen abluturus sanguiilem ivit. Castra 
 oppugnatum venerunt. Exclusi eos, quos tu mane ad me saluta- 
 tum miseras. Hippias nuper ad tuendum saltum ab rege missus 
 erat. 
 
 III. Quobrevior, eo dilucidior et cognitu facilior narratio fiet. 
 Difficile dictu est, quantopere conciliet animos hominum comitas 
 affabilitasque sermonis. Cito nequitia subrepit, virtus difficilis 
 inventu est, rectorem ducemque desiderat. Q,uid est tam jucun- 
 dum cognitu atque auditu, quiun sapientibus sententiis, gravibus- 
 que verbis ornata oratio ? 
 
 Hannibal, incredibile dictu, biduo et duobus noctibus Adrume- 
 tum pervenit, quod abest a Zama circiter millia passuum trecenta. 
 Humanus animus cum nullo alio, nisi cum ipso Deo, si hoc fas est 
 dictu, comparari potest. Quorsum heec tam multa de Maximo ? 
 at videatis nefas esse dictu miseram fuisse talem senectutein. 
 
92 
 
 ADVERBS-CONJUNCTIONS. 
 
 ADVERBS. 
 
 § 277. Nae illi vehenienter errant, si illam rneam pristinani 
 lenitatem perpetuam sperant futuram. Quos ego orno? nempe 
 eos, qui ipsi sunt ornamenta reipublicae. Nives in alto mari non 
 cadunt. Laudibus haud minus quam praemio, gaudent militum 
 animi. A nostro juvene nos non amari plane mtelligo. Collis 
 praesidio a Gallis non nimis firmo tenebatur. Non unquam alias 
 ante tantus terror senatum invasit. Julius Caesar Corneliam, Cin- 
 nae quater consulis filiam, duxit uxorem. Juno audierat hinc pop- 
 ulum late regem, belloque superbum, venturum excidio Libyae. 
 Vibius est poeta ineptus: nec tamen scit nihil, et est non inutilis. 
 Agesilaus fuit corpore exiguo et claudus altero pede: quae res 
 etiam nonnullam afferebat deformitatem. Populus solet non nun- 
 quam dignos prseterire. Aperte adulantem nemo non videt. Epic- 
 rates debebat nullum nummum nemini. Adventus noster nemini 
 ne minimo quidem fuit sumtui. Nunquam Soipionem ne minim& 
 quidem re offendi. Nemini nihil satis est. Pisone consule senatui 
 non solum juvare rempublicam, sed ne lugere quidem licebat. 
 Non modo proditori, sed ne perfugae quidem locus in meis castris 
 cuiquam fuit. 
 
 Cato escam malorum voluptatem appellat, quod e& videlicet 
 homines capiantur, ut hamo pisces. Syphacem regem in trium- 
 pho ductum Polybius, haudquaquam spernendus auctor, tradit. 
 Ita sum alilictus, ut nemo unquam. Non sum inscius, esse utilita- 
 tem in historic, non modo voluptatem. Non ignoro quam sint 
 incerti animi hominum. Conon ssepe Agesilai consiliis obstitit: 
 neque verb non fuit apertum, si ille non fuisset, Agesilaum Asiam 
 Tauro tenus fuisse erepturum. Athenienses Alcibiadem nihil non 
 efficere posse ducebant. Senes non modo, quod non possunt, sed 
 ne quantum possunt quidem, coguntur. 
 
 CONJUNCTIONS. 
 
 § 278. Deus solus potest esse architectus et rector coeli et 
 terrae. In praelio cita mors venit, aut victoria laeta. Orandum 
 est, ut sit mens sana in corpore sano. Rex eris, si recte facis. 
 Homines proniores sunt ad voluptatem, quiim ad virtutem. Virtus 
 eripi nunquam potest; neque naufragio, neque incendio amittitur. 
 Durate, et vosmet rebus servate secundis. Haec est mea, et hujus 
 fratris mei germani patria. Quatuor sunt elementa, ignis, a6r, 
 terra, aqua. Et monere, et moneri proprium est verse amicitiae. 
 Sapiens et praeterita grate meminit, et praesentibus ita potitur, ut 
 animadvertat, quanta sint ea, quiimque jucunda. Veneti et naves 
 habent plurimas, et usu nauticarum rerum reliquos antecedunt. 
 
ARRANGEMENT. 
 
 93 
 
 ARRANGEMENT. 
 
 § 279. C. Asinius Pollio Ciceroni salutem dicit. Verum 
 decus in virtute positum est. Omnis virtus in actione consistit. 
 Vacare culpa maximum est solatium. Civile bellum perniciosissi- 
 mum est. Nihil in hoc mundo fieri sine Deo potest. Promissa 
 tua memorid teneas. Terra circum solem volvitur. Homo doctus 
 in se semper divitias habet. Dictum est igitur ab eruditissimis 
 viris, nisi sapientem, liberum esse neminem. Quid est enim li- 
 bertas? potestas vivendi, ut velis. Sensit in se iturn esse Brutus 
 A vide itaque se certamini obtulit. Huic homini parcetis igitur, 
 judices, cujus tanta peccata sunt. Aristoteles quidem ait, omnes 
 ingeniosos melancholicos esse. Ego ne utilem quidem arbitror 
 esse nobis futurarum rerum scientiam. Iphicrates fuit talis dux, 
 ut ne de majoribus natu quidem ei quisquam anteponeretur. 
 Uterque utrique est cordi. Imponenda nova novis rebus nomina. 
 Aliud aliis videtur optimum. Codrus pro patrid mortuus est. 
 Stultus non novit silentium servare. Miltiades Persas vicit in 
 pugna. Marathonid. Ut umbra corpus sequitur, sic virtutem 
 gloria. Sunt facta verbis difficiliora. Suavis est laborum prae- 
 teritorum memoria. An piscatorem piscis amare potest? Aut 
 prodesse volunt, aut delectare, poetae. Non, quae praeteriit, hora 
 redire potest. Dici beatus ante obitum nemo debet. Ingratus 
 est homo, qui non beneficium reddit. Civis est is, qui patriam 
 suam diligit. 
 
 o 
 
I 
 
 r 
 
 PROSODY. 
 
 (LESURA. 
 
 1. Ipse dei clypeus terra cum tollitur im&, 
 
 Mane rubet; terr&que rubet cum conditur im& 
 
 2. En, proles antiqua redit; concordia, virtus, 
 Cumque fide pietas alta cervice vagantur. 
 
 3. Robora nec cuneis, et olentem scindere cedrum, 
 Nec plaustris cessant vectare gementibus ornos. 
 
 4. Sponte tuus florebit ager cessante juvenco; 
 Ditior oblatas mirabitur incola messes. 
 
 5. Non propter vitam faciunt patriinonia quidam, 
 Sed, vitio caeci, propter patriinonia vivunt. 
 
 6. Sol fugit, et removent subeuntia nubila ccelum, 
 
 Et gravis, effusis, decidit imber, aquis. 
 
 7. Quod si quis monitis tardas adverterit aures, 
 
 Heu, referet quanto verba dolore mea ! 
 
 8. Arte laboratae vincuntur ab aequore puppes. 
 
 Tu tua plus remis brachia posse putes ? 
 
 9. Casta placent superis ; pura cum veste venite, 
 
 Et manibus puris sumite f’ontis aquam. 
 
 10. Corpora sive rogus flammS, seu tabe vetustas. 
 Abstulerit, mala posse pati non ulla putetis. 
 
 11. Multa dies, variusque labor mutabilis aevi, 
 Retulit in melius ; multos alterna revisens 
 Lusit, et in solido rursus fortuna locavit. 
 
 12. Alternis idem tonsas cessare novales, 
 
 Et segnem patiere situ durescere campum ; 
 
 Aut ibi flava seres, mutato sidere, farra. 
 
 13. Lucus erat longo nunquam violatus ab cevo, 
 Obscuruin cingens connexis atira ramis, 
 
 Et gelidas, alte summotis solibus, umbras. 
 
CAESURA. 
 
 14. Interea pax arva colat; pax Candida primum 
 
 Duxit araturos sub juga curva boves. 
 
 Face bidens vomerque nitent; at tristia duri 
 Militis in tenebris occupat arma situs. 
 
 15. Non domus et fundus, non ceris acervus et auri 
 iEgroto domini deduxit corpore febres, 
 
 Non animo curas. Valeat possessor oportet, 
 
 Si comportatis rebus bene cogitat uti. 
 
 10. Hie sedes augusta de®, templique colendi 
 Religiosa silex, densis quam pinus obumbrat 
 Frqndibus,.et nulla.luais„ugilante.procella, 
 Stridula coniferi modulantur carmina rami. 
 
 -3 
 
 1. Non ego falsa loquar: ter acutum sustulit ensem, 
 
 Ter male sublato recidit ense manus. 
 
 2. Sed timor et pietas crudelibus obstitit ausis, 
 
 Castaque man datum dextra refugit opus. 
 
 3. Cor pavet admonitu temerat® sanguine noctis 
 
 Et subitus dextr® pr®pedit ossa tremor. 
 
 4. Postque venit tacitus, fuscis circumdatus alis, 
 
 Somnus, et incerto som nia vana pede. 
 
 5. Lire vacept aures, insanaque protinus absint 
 
 Jurgia: differ opus, livida lingua, tuum. 
 
 6. Navita non moritur fluctu, non cuspide miles: 
 Oppida, funerei, pollent, immunia lethi. 
 
 7. Conditor Iliados cantabitur, atque Maronis 
 Altisoni, dubiam facientia, carmina, palmarm 
 
 8. Quit se cunque furens medio tulit agmine virgo, 
 Hac Aruns subit, et tacitus vestigia lustrat. 
 
 9. Tunc MaiA genitum, qui fervida dicta reportet, 
 imperat acciri. Cyllenius astitit ales, 
 Somniferam quatiens virgam, tectusque galero. 
 
 10. Paret Atlantiades dictis genitoris, et inde 
 Summa pedum propere plantaribus illigat alis, 
 Obnubitque comas, et temperat astra galero. 
 
 11. Principio, mare mirantur non reddere majus 
 Naturam, quo sit tantus decursus aquarum, 
 Omnia quo veniant ex omni flumina parte. 
 
 12. Jamque, per emeriti surgens confinia Phoebi, 
 Titanis, late mundo subvecta silenti, 
 
 Rorifera gelidum tenuaverat aera bigd. 
 
96 
 
 SYNALiEPIIA AND ECTIILIPSIS. 
 
 13. Tale tuum carmen nobis, divine poeta, 
 
 Quale sopor fessis in gramine; quale per aestum 
 Dulcis aquae saliente sitim restinguere rivo. 
 
 14. Ut sylvae foliis pronos mutantur in annos, 
 
 Prima cadunt; ita verborum vetus interit aetas, 
 
 Et juvenum ritu florent modo nata vigentque. 
 
 15. Hie radiant flores, et prati viva voluptas, 
 
 Ingenio variata suo ; lulgentibus illic 
 Surgunt strata toris ; hie mollis panditur herba, 
 Solicitum curis non abruptura soporem. 
 
 16. Quod caret alterna requie, durabile non est. 
 
 Haec reparat vires, f'essaque membra novat. 
 
 Arcus, et arma tuae tibi sunt imitanda Dianas, 
 
 Si nunquam cesses tendere, mollis erit. 
 
 17. iEquoreae miscentur aquae ; caret ignibus aether, 
 Caecaque nox pretnitur tenebris hyemisque suisque. 
 Discutiunt tarnen has, praebentque micantia lumen 
 Fulmina: fulmineis ardescunt ignibus undte. 
 
 18. Movit et Eoos bellorum fama recessus, 
 
 Qua colitur Ganges, toto qui solus in orbe 
 Ostia nascenti contraria solvere Phoebo 
 Audet, et adversum fluctus impellit in Eurum. 
 
 19. Hie ver purpureum ; varios hie flumina circum 
 Fundit humus flores ; hie Candida populus antro 
 Imminet; et lentae texunt umbracula vites. 
 
 Hue ades: insani feriant sine litora fluctus 
 
 20. Dixerat: ille novo madidantes nectare pennas 
 Concutit, et glebas foecundo rore maritat. 
 
 Qulique volat, vernus sequitur color ; omnis in herbas 
 Turget humus, medioque patent convexa sereno. 
 
 SYNALl/EPHA AND ECTHLIPSIS. 
 
 1. Nempe inter varias nutritur sylva columnas, 
 
 Laudaturque domus, longos quae prospicit agros. 
 
 » 
 
 2. Vivite felices, memores et vivite nostri, 
 
 Sive erimus, seu nos fata fuisse volent. 
 
 3. Non agnamve sinu pigeat foetumve capellae, 
 
 Desertum oblita inatre, referre domum. 
 
 4. Res gestae regumque ducumque, et tristia bella, 
 Quo scribi possent numero rnonstravit Homerus. 
 
SYNALjEPIIA AND ECTIILIPSIS. 
 
 97 
 
 5. Nullius addictus jurare in verba magistri, 
 
 Quo me cunque rapit tempestus, deferor hospes. 
 
 6. Transit in ®statem, post ver, robustior annus, 
 
 Fitque valens juvenis : neque enim robustior ®tas 
 Ulla, nec uberior, nec, qu® magis ®stuet, ulla est. 
 
 7. At nisi purgatum est pectus, qu® pr®lia nobis ! 
 Quant® turn scindunt hominem cupidinis acres 
 Solicitum cur® ! quantique perinde timores ! 
 
 8. Poma quoque, ut primum truncos sensere valentes, 
 Et vires habuere suas, ad sidera raptim 
 
 Vi propria nituntur, opisque haud indiga nostr®. 
 
 9. H®c cert6 deserta loca et taciturna querenti, 
 
 Et vacuum Zephyri possidet aura nemus. 
 
 Hie licet occultos proferre impune dolores, 
 
 Si mode sola queant saxa tenere fidem. 
 
 10. Nec rigidi conterret eum incleinentia cceli, 
 
 Frigida nec Bore® vis hyemisque min®. 
 
 Axe statim verso, quin protinus exit in auras, 
 
 Veris ut instantis nuncia l®ta ferat. 
 
 11. Dissensuque alitur rumor; ceu murmurat alti 
 Impacata quies pelagi, cum, flamine fracto / 
 
 Durat adhuc s®vitque tumor, dubiumque per ®stum 
 Lassa recedentis fluitant vestigia venti. 
 
 12. Aut si fata movent, orbi generique paratur 
 Humano matura lues ; terr®ne dehiscent, 
 Subsidentque urbes ? an toilet fervidus aer 
 Temperiem ? segetes tellus infida negabit ? 
 
 13. Utque solent, sumtis in cursu viribus, ire 
 Pectore in arma feri prffitentaque tela leones ; 
 
 Sic ubi se ventis admiserat unda coortis, 
 
 Ibat in arma ratis, multoque erat altior illis. 
 
 14. Tune audire potes vesani murmura ponti 
 
 Fortis ? et in dura nave jacere potes ? 
 
 Tu pedibus teneris positas fulcire pruinas ? 
 
 Tu potes insolitas, Cynthia, ferre nives? 
 
 15. Qualis ubi Arctois Boreas erupit ab antris, 
 
 Aerios rapido perverrens turbine campos, 
 
 It c®lo ferus, et piceas toto ffithere nubes 
 Insequitur, dant victa locum et cava nubila cedunt 
 
 16. Sunt herb® dulces ; sunt, qu® mitescere flammi 
 Mollirique queant: nec vobis lacteus humor 
 Eripitur, nec mella thymi redolentia florem. 
 
 9 
 
SYNTHESIS, SYNCOPE, AND APOCOPE. 
 
 Prodiga divitias alimentaque mitia tellus 
 Suggerit; atque epulas sine csede et sanguine praebet. 
 
 17. Jamque oratores aderant ex urbe Latina, 
 
 Velati ramis oleae, veniainque rogantes. 
 
 18. Postera vix summos spargebat lumine montes 
 Orta dies, cum prirm'un alto se gurgite tollunt 
 Solis equi, lucemque elatis naribus efflant. 
 
 SYNiERESIS, SYNCOPE, AND APOCOPE. 
 
 1. Rure levis verno flores apis ingerit alveo, 
 
 Compleat ut dulci sedula melle favos. 
 
 2. Praetereo sapiens argentea : tolle periclum, 
 
 Jam vaga prosiliet fraenis natura remotis. 
 
 3. Quae super ipse jacens, hirsuti more leonis, 
 Visceraque, et carnes, oblisisque ossa medullis, 
 Semanimesque artus, avidam condebat in alvum. 
 
 4. Di patrii, purgamus agros, purgamus agrestes; 
 
 Vos mala de nostris pellite limitibus. 
 
 Neu seges eludat messem fallacibus herbis; 
 
 Neu timeat celeres segnior agna lupos. 
 
 5. Tempora digereret cum conditor urbis, in anno 
 
 Constituit menses quinque bis esse suo. 
 
 Scilicet arma magis quam sidera, Romule, noras; 
 Curaque finitimos vincere major erat. 
 
 6. Marmora Messalae findit caprificus, et audax 
 
 Dimidios Crispi mulio ridet equos. 
 
 At chartis nec furta nocent, et saecula prosunt, 
 Solaque non norunt haec monumenta mori. 
 
 7. Perpetuoque comans jam deflorescit oliva; 
 
 Fugit et aerisonam diva perosa tubam : 
 
 Fugit Io terris, et jam non ultima virgo 
 Creditur ad superas justa volasse domos. 
 
 8. Tu mihi, supremae praescripta ad Candida callis 
 Currenti, spatium praemonstra, callida musa, 
 Calliope, requies hominum, divdmque voluptas ; 
 
 Te duce, ut insigni capiam cum laude coronam. 
 
 9 Saucius ille gravi venantfim vulnere pectus, 
 
 Turn demum movet arma leo; gaudetque comantes 
 Excutiens cervice toros, fixumque latronis 
 Impavidus frangit telum, et fremit ore cruento. 
 
DIAERESIS, EPENTHESIS, 
 
 AND PARAGOGE. 
 
 99 
 
 10. Tunc mihi vita foret dulcis; nec tristia nossem 
 
 Arma, nec audissem corde micante tubam. 
 
 11. Vehemens, et liquidus, puroque simillimus amm, 
 Fundet opes, Latiumque beabit divite lingua. 
 
 12. Cur eget indignus quisquam, le divite ? Quare 
 Templa ruunt antiqua dedni ? Cur, improbe, carae 
 Non aliquid patriae tanto emetiris acervo ? 
 
 13. Turn dextrae virgam inseruit, qua pellere dulces 
 Aut suadere iterum somnos, qua nigra subire 
 Tartara et exanomes animare assueverat umbras. 
 
 o 
 
 14. Audierant Zephyri vocem gemitusque dolentis, 
 
 Et mcestis venti congemuere sonis : 
 
 Audierat rivus, resonumque ad murmura murmur, 
 Et questum ad questus, ingeminavit aqua. 
 
 15. Flumina vernantes lambunt argentea campos; 
 
 Ditior Hesperio, flavet arena, Tago. 
 
 Serpit odoriferas per opes levis aura Favoni, 
 
 Aura, sub innumeris, humida, nata rosis. 
 
 16. Turn patrise festo lsetatus tempore, vates 
 
 Desuetse repetit fila canora lyrae ; 
 
 Et, resides leni modulatus pectine nervos, 
 
 Pollice festivo nobile duxit ebur. 
 
 17. Vidistin’ (quin saepe vides) ut languida marcent 
 
 Lilia, quae praegravat imber aquae? 
 
 Lento sic periit tabo, sic palluit ilia, 
 
 Ad finem extremo jam properante die. 
 
 18. Strage virflm cumulata ratis, multoque cruore 
 Plena, per obliquum crebros latus accipit ictus: 
 
 At postquam ruptis pelagus compagibus hausit, 
 
 Ad summos repleta foros, descendit in undas. 
 
 19. Arma procul currusque virCim miratur inanes. 
 Stant terra, defixae hastae, passimque soluti 
 
 Per campos pascuntur equi: quae gratia currCim 
 Armorumque fuit vivis, quae cura nitentes 
 Pascere equos, eadem sequitur tellure repostos. 
 
 DIAERESIS, EPENTHESIS, AND PARAGOGE. 
 
 1. Aulai in medio libabant pocula Bacchi 
 Impositis auro dapibus, paterasque tenebant. 
 
 2. Si tibi nulla sitim finiret copia lymphae, 
 Narrares medicis ) quod quanto plura par&sti., 
 Tanto plura cupis, nulline faterier audes ? 
 
 ( 
 
J 
 
 100 DIAERESIS, EPENTHESIS, AND PARAGOGE. 
 
 3. Ilia malo est audax Stabant cum vestibus atria 
 Ante toros fratrum, demisso crine, sorores: 
 
 E quibus una, trahens hoerentia viscere tela, 
 Imposito fratri moribunda relanguit ore. 
 
 4. Atque lfic legatos iEtol;! ex urbe remissos, 
 
 Quae referant, fari jubet; et responsa reposcit 
 Ordine cuncta suo. Turn facta silentia linguis, 
 Et Venulus dicto parens ita farier infit. 
 
 5. Hsec duo praeterea disjectis oppida muris, 
 Reliquias veterumque vides monumenta virorum. 
 Hanc Janus pater, hanc Saturnus condidit urbem; 
 Janiculum huic, illi fuerat Saturnia nomen. 
 
 6. In cava ducuntur quassoe navalia puppes, 
 
 Ne temere in mediis dissoluantur aquis. 
 
 Ne cadat, et multas palmas inhonestet adeptas, 
 Languidus in pratis gramina carpit equus. 
 
 Miles, ut emeritis non est satis utilis annis, 
 
 Ponit ad antiquos, quae tulit, arma Lares. 
 
 7. Qualis ubi ad terras abrupto sidere nimbus 
 
 It mare per medium, miseris, heu, praescia longd 
 Horrescunt corda agricolis; dabat ille ruinas 
 Arboribus stragemque satis, ruet omnia late. 
 Antevolant, sonitumque ferunt ad littora venti. 
 Talis in adversos ductor Rhoeteius hostes. 
 
 8. Urbs quoque te et legum lassat tutela tuarum, 
 
 Et morum, similes quos cupis esse tuis. 
 
 Nec tibi contingunt, quae gentibus otia praestas; 
 
 Bellaque cum multis irrequieta geris. 
 
 Mirer in hoc igitur tantarum pondere rerum, 
 Unquam te nostros evoluisse jocos. 
 
 9. Atria cingit ebur; trabibus solidatur aeris 
 Culmen ; et in celsas surgunt electra columnas. 
 
 10. Nox erat, et terras animalia fessa per omnes, 
 Alituum pecudumque genus, sopor altus habebat. 
 
 11. Cautus enim metuit foveam lupus, accipiterque 
 Suspectos laqueos, et opertum miluus hamum. 
 
 12 Me si fata meis paterentur ducere vitam 
 Auspiciis, et sponte mea componere curas, 
 
 Urbem Trojanam primum dulcesque meorum 
 Reliquias colerem; Priami tecta alta manerent. 
 
ENALLAGE. 
 
 101 
 
 
 ENALLAGE, OR VARIATION OF WORDS. 
 
 1. Tempora labuntur; tacitisque senescimus annis ; 
 
 Et fugiunt, fraeno non remorante, dies. 
 
 2. Sceptra parens Asiae, qu& nulla beatior ora, 
 
 Finibus immensis vix obeunda, tenet. 
 
 3. Jupiter annuerat; nutu tremefactus uterque 
 
 Est polus; et coeli pondera sensit Atlas. 
 
 4. Si quis erat, factis prati de flore coronis 
 
 Qui posset violas addere, dives erat. 
 
 5. Hie tibi vina dabit, diffusa in montibus illis, 
 
 A quibus ipse venit, quorum sub vertice lusit 
 
 6. Continuit, roseoque haec insuper addidit ore; 
 
 “ Nate, quis indoinitas tantus dolor excitat iras ? 
 Quid furis ? aut quonam nostri tibi cura recessit ? ” 
 
 7. Frangitur omne nemus ; rapiunt antiqua procellae 
 Brachia sylvarum; nullisque aspecta per aevum 
 Solibus, umbrosi patu£re aestiva Lycaei. 
 
 8. Illuc, quas mittit pinguis Panchaia, merces, 
 
 Eoique Arabes, dives et Assyria, 
 
 Et nostri memores lacrymae fundantur eodem. 
 
 Sic ego cornponi versus in ossa velim. 
 
 9. Convivas alios, ccenarum, quaere, magister, 
 
 Quos capiant mensae regna superba tuae. 
 
 Me mens ad subitas invitet amicus ofellas. 
 
 Haec mihi, quam possum reddere, ccena placet. 
 
 10. Dicamus bona verba, venit natalis, ad aras. 
 
 Quisquis ades, lingua, vir mulierque f'ave. 
 Urantur pia thura focis ; urantur odores, 
 
 Quos tener e terr& divite mittit Arabs. 
 
 11. Non peto divitias, nec sim tarn sordide egenus, 
 
 Nauseet ut dives tecta subire mea. 
 
 Quin mecum historiis ad largum circulus ignem 
 Decipere hybernae taedia noctis amet. 
 
 12. Ecce jacent collo sparsi sin^ lege capilli, 
 
 Nec premit articulos lucida gemma meos: 
 
 Veste tegor vili; nullum est in crinibus aurum; 
 Non Arabo noster rore capillus olet. 
 
 13. Laetus agis secura domesticus otia; dulces 
 Arrident circbm, properant et ad oscula nati. 
 
 9 * 
 
102 
 
 ENALLAGE. 
 
 14. Quis globus, O cives, caligine volvitur atr&? 
 
 Ferte citi ferrum, date tela, scandite muros. 
 
 15. Rura ferunt messes, calidi cum sideris sestu 
 
 Deponit Havas annua terra comas. 
 
 10. Ipse sed in pratis aries, jam suave rubenti 
 Murice, jam croceo mutabit vellera luto. 
 
 17. Mutati transversa fremunt, et vespere ab atro 
 Consurgunt venti; atque in nubem cogitur aer. 
 
 18. Quinetiam rami positis lugere videntur 
 
 Frondibus, et nullse dulce queruntur aves. 
 
 19. Copia nulla famem relevat; sitis arida guttui 
 Urit; et inviso meritus torquetur ab auro. 
 
 20. Primus aratra manu solerti fecit Osiris, 
 
 Et teneram ferro solicitavit humuin. 
 
 Primus inexpertae commisit semina terrae, 
 Pomaque non notis legit ab arboribus. 
 
 21. Mobilis, iEsonide, vernaque incertior aur&, 
 
 Cur tua pollicito pondere verba carent ? 
 
 22. Tempore item certo roseam Matuta per oras 
 iEtheris auroram defert, et lumina pandit. 
 
 23. Coeperat humanos alto sopire labores 
 
 Nox gremio, pigrasque sopor diffuderat alas. 
 
 24. Sed neque sub tecto semper, nee in urbe latemus; 
 
 Irrita nee nobis tempora veris eunt. 
 
 25. Turn niger in portd serpentum Cerberus ore 
 
 Stridit, et aeratas excubat ante fores. 
 
 26. At vetus ilia aetas, cui fecimus Aurea nomen, 
 Fostibus arboreis, et, quas humus educat, herbis, 
 Fortunata fuit; nee polluit ora cruore. 
 
 27. Nee credit quod bruma rosas innoxia servet, 
 
 Quod gelidi rubeant alieno gramine menses, 
 Verna nec iratum timeant virgulta Booten. 
 
 28. Dant veniam facto genitor conjuxque coacto. 
 
 “ Quam,” dixit, “ veniam vos datis, ipsa nego.” 
 Nec mora; celato figit sua pectora ferro, 
 
 Et cadit in patrios sanguinolenta pedes. 
 
 29. Non ego divitias patrum fructusque requiro, 
 
 Quos tulit antiquo condita messis avo. 
 
 Parva seges satis est; satis est requiescere tecto, 
 Si licet, et solito membra levare toro 
 
ENALLAGE. 
 
 103 
 
 30. Non alios prim4 crescentis origine mundi 
 Illuxisse dies, aliumve habuisse tenorem, 
 
 Crediderim : ver illud erat; ver magnus agebat 
 Orbis; et hybernis parcebant flatibus Euri. 
 
 31. Quare sume animum; neque enim sapientia dia 
 Frustra operam impendit, neque mens arctabitur istis 
 Limitibus, quibus hoc periturum corpus ; at exsors 
 Terrenae labis viget, ajternumque vigebit. 
 
 32. Et modo tam celeres mireris currere lintres, 
 
 Et modd tam tardas funibus ire rates. 
 
 33. Denique non lapides quoque vinci cernis ab sevo ? 
 Non altas turres ruere, et putrescere saxa? 
 
 34. Denique non monumenta virftrn dilapsa videmus ? 
 Non ruere avulsos silices a montibus altis, 
 
 Nec validas sevi vires perferre patique ? 
 
 35. Infectae pallore genae; stetit ore gelato, 
 
 Incertus peteretne fugam, veniamve subactus 
 Posceret, an tantos sese transferret in hostes. 
 
 36. Jam vinctae vites; jam falcem arbusta reponunt; 
 
 Jam canit extremos effbetus vinitor antes: 
 
 Solicitanda tamen tellus, pulvisque moyendus; 
 
 Et jam maturis metuendus Jupiter uvis. 
 
 37. Sed Proculus Longa veniebat Julius AlbA, 
 
 Lunaque fulgebat, nec facis usus erat; 
 
 Cum subito motu nubes crepuere sinistrae. 
 
 Retulit ille gradus; horrueruntque comae; 
 
 Pulcher, et humano major, trabe&que decorus, 
 Romulus in media visus adesse via. 
 
 38. Quid fraudare juvat vitem crescentibus uvis ? 
 
 Et modo nata mala vellere poma manu ? 
 
 39. Hoc mihi concedat saltern non multa roganti, 
 
 Nudaque cupressi frondibus ossa tegat. 
 
 40. Omnibus invenies, quae nunc jactantur in alto, 
 
 Navibus a portu lene fuisse fretum. 
 
 41. Gaudia quinetiam non haec fugientia poscit, 
 
 At magis apta sibi, vicibusque obnoxia nullis, 
 
 Gaudia perpetuum non interitura per aevum. 
 
 42. Illic Junonem tentare Ixionis ausi 
 
 Versantur celeri noxia membra rotd : 
 
 Porrectusque novern Tityus per jugera terrae, 
 Assiduas atro viscere pascit aves. 
 
104 
 
 ENALLAGE. 
 
 43. Aurora interea miseris mortalibus almam 
 Extulerat lucem, referens opera atque labores. 
 
 44. Rure etiam, teneris curam exhibitura puellis, 
 
 Molle gerit tergo lucida vellus ovis. 
 
 45. Et cum mortales linguas in jurgia solvent 
 Vos contra, falsis onerantes nomina vestra 
 Criminibus, gaudete, ac firmo pectore ferte. 
 
 46. Jam pecudes volucresque tacent; jam somnus avaris 
 Inserpit curis, pronusque per aera nutat, 
 
 Grata laboratse referens oblivia vitae. 
 
 47. Flet Macedo, sibi totum ubi debellaverat orbem, 
 
 Indignans armis nil superesse suis. 
 
 Flet Xerxes, quod nemo suis de millibus, aetas 
 Proxima cum veniet, nemo superstes erit. 
 
 Nolo tuas, Macedo, lacrymas ; ego laudo dolorem 
 Humanum, et tecum, Persa, dolere volo. 
 
 48. Lucifer a Casi& prospexit rupe, diemque 
 
 Misit in iEgyptum, primo quoque sole calentem. 
 
 49. Principio maria, ac terras, coelumque tuere. 
 
 Una dies dabit exitio, multosque per annos 
 Sustentata, ruet moles et machina mundi. 
 
 50. Te nobis, trepidae ceu sidus dulce carinae, 
 
 Ostendere dei, geminis quae lapsa procellis 
 Tunditur, et victo trahitur jam caeca magistro. 
 
 51. Non tibi blanditias primis, mea mater, in annis, 
 
 Incerto dictas ore, puella tuli. 
 
 Non ego captavi brevibus tua colla lacertis, 
 
 Nec gremio sedi sarcina grata tuo. 
 
 52. Ergo senectutem labentes leniter anni 
 
 Cum sensim attulerint, mortem istfi mente propinquam 
 Aspicit, ut longis, qui, tempestatibus actus, 
 
 Portum in conspectu tenet, effugiumque malorum. 
 
 53. Haud aliter leni nutantes flamine ramos 
 Insurgens agitat Boreas, tremulasque susurrat 
 
 Per frondes ; mox buccam utramque animosior inflat, 
 Et validos quassat celso cum vertice truncos. 
 
 54. Post, ubi collectae vires, majorque tumultus 
 Per totam auditur sylvam, ab radicibus imis 
 Sternit humi antiquas quercus, rapidamque procellam 
 Agglomerat, latilque implet nemus omne ruin4. 
 
 55. Audiit ilia pater, scopulisque nivalibus Almi 
 Surgit, et hortatur celeres clamore ministros; 
 
ENALLAGE. 
 
 105 
 
 “ Fer galeam, Bellona, mihi; nexusque rotarum 
 Tende, Favor; fraenet rapidos Formido jugales.” 
 
 56. Accipitrem metuens, pennis trepidantibus ales 
 
 Audet ad humanos fessa venire sinus. 
 
 Nec se vicino dubitat committere tecto, 
 
 Quae fugit infestas, territa cerva, canes. 
 
 57. Adde quod ingenium long& rubigine laesum 
 
 Torpet, et est multd quam fuit ante minus. 
 Fertilis, assiduo si non renovetur aratro, 
 
 Nil nisi cum spinis gramen, habebit ager. 
 Tempore qui longo sleterit, male curret, et inter 
 Carceribus missos, ultimus ibit equos. 
 
 58. Spes alit agricolas, spes sulcis credit aratis 
 
 Semina, qua? magno foenere reddat ager. 
 
 59. Ver adeo frondi nemorum, ver utile sylvis : 
 
 Vere tument terrae et genitalia semina poscunt. 
 
 .60. Nos sedes alias, alios exquirimus orbes. 
 
 Nos ferri impavido vastum per inane volatu 
 Ingens urget amor. Juvat, O juvat ire per ignes 
 iEthereos, lustrare alti vaga lumina coeli. 
 
 61. At jam solus agros, jam pascua solus oberro, 
 
 Sicubi ramosae densantur vallibus umbrae. 
 
 Hie serum expecto. Supra caput imber et Eurus 
 Triste sonant, fractaeque agitata crepuscula sylvae. 
 
 62. Gens frugi et prudens, operosa et provida, vitam 
 
 Quam placide peragunt, quam sapienter apes ! 
 Urbis habent inter sese consortia ; cuique 
 Stat sua pars operum, munia cuique sua. 
 
 63. Robustis fert mundum humeris, et pondere curvus 
 
 Sudat, et ingenti mole laborat Atlas. 
 
 Quos nervos, quam cervicem, quae brachia, crurum 
 Quam validos nexus, tarn grave poscit onus! 
 
 O caute incedas, minimus nam si tibi lapsus 
 OfFendat gressus, omnia corruimus. 
 
 64. Hie, ubi nunc Roma est, incaedua sylva virebat, 
 
 Tantaque res paucis pascua bubus erat. 
 
 65. At scelerata jacet sedes in nocte profunda 
 Abdita, quam circum flumina nigra sonant. 
 
 66. Mox et frumentis labor additus, ut mala culmos 
 Esset rubigo, segnisque horreret in arvis 
 Carduus. Intereunt segetes, subit aspera sylva. 
 
 67. Non mihi si linguae centum sint, oraque centum, 
 
I 
 
 106 ENALLAGE. 
 
 Ferrea vox, omnes seelerum cornprendere fo r mas. 
 Omnia pcenarum percurrere nomina possim. 
 
 08. Nais Amalthea, Cretaeu nobilis Idli, 
 
 Dicitur in sylvis occuluisse Jovem. 
 
 Huic fait haedorum mater formosa duorum, 
 
 Inter Dictaeos conspicienda greges. 
 
 69. Cornibus aeriis atque in sua terga recurvis, 
 
 Ubere, quod nutrix posset habere Jovis, 
 
 Lac dabit ilia deo; sed fregit in arbore cornu, 
 Truncaque dimidia parte decoris erat. 
 
 70. Sustulit hoc nymphe, cinctumque recentibus herbis, 
 
 Et plenum pomis, ad Jovis ora tulit. 
 
 Ille, ubi res coeli tenuit, solioque paterno 
 Sedit, et invicto nil Jove majus erat, 
 
 Sidera nutricem, nutricis fertile cornu, , 
 
 Fecit, quod dominae nunc quoque nomen habet. 
 
 71. Poma dat autumnus; formosa est messibus aestas; 
 
 Ver praebet flores ; igne levatur hyems. 
 
 72 . Scit bene venator cervis ubi retia tendat; 
 
 Scit bene qua frendens valle moretur aper. 
 Aucupibus noti frutices. Qui sustinet hamos, 
 
 Novit quae multo pisce natentur aquae. 
 
 73. Haud mora; festinant flentes, aramque sepulchri 
 Congerere arboribus, coeloque educere certant. 
 
 Itur in antiquam sylvam, stabula alta feraruin. 
 Procumbunt piceae ; sonat, icta securibus, ilex; 
 Fraxineaeque trabes, cuneis et fissile robur 
 Scinditur; advolvunt ingentes montibus ornos. 
 
 74. Praefuerat templo multos ea rite per annos. 
 
 Invite peragens tristia sacra raanu; 
 
 Cum duo veliferft juvenes venere caring, 
 Presseruntque suo littora nostra pede. 
 
 75. Par fuit his aetas et amor; quorum alter Orestes, 
 
 Alter erat Pylades. Nomina farna tenet. 
 
 Protinus immitem Triviae ducuntur ad aram, 
 
 Evincti geminas ad sua terga rnanus. 
 
 76. Dumque parat sacrum, dum velat tempora vittis, 
 
 Dura tardae causas invenit usque morae, 
 
 “ Non ego crudelis, juvenes ignoscite,” dixit; 
 
 “ Sacra suo facio barbariora loco. 
 
 77. “ Ritus is est gentis. Qu& vos tamen urbe venitis * 
 
 Quove parum faust4 puppe petistis iter? ” 
 
 Dixit; et audito patriae, pia, nomine, virgo 
 Consortes urbis comperit esse suae. 
 
ENALLAGE. 
 
 107 
 
 78. “ Alter at evobis,” inquit, “ cadat hostia sacris. 
 
 Ad patrias sedes nuntius alter eat.” 
 
 Ire jubet Pylades carum periturus Oresten. 
 
 Hie negat; inque vicem pugnat uterque mori. 
 
 79. Dam peragunt pulchri juvenes certamen amoris, 
 
 Ad fratrem scriplas exarat ilia notas. 
 
 Ad fratrem mandata dabat, cuique ilia dabantur, 
 (Humanos casus aspice) frater erat. 
 
 80. Nec mora; de templo rapiunt simulachra Dianae, 
 
 Clamque per immensas puppe feruntur aquas. 
 Mirus amor juvenum, quamvis abiere tot anni, 
 
 In Scythia magnum nunc quoque nomen habet. 
 
 81. Nec violae semper, nec hiantia lilia florent, ' 
 
 Et riget, arnissa, spina relicta, rosa: 
 
 Et tibi jam cani venient, formose, capilli; 
 
 Jam venient rugae, quae tibi corpus arent. 
 
 82. Jam molire animurn, qui duret, et astrue formae; 
 
 Solus ad extremos permanet ille rogos. 
 
 Nec levis ingenuas pectus coluisse per artes, 
 
 Cura sit, et linguas edidicisse duas. 
 
 83. Saepe bibi succos, quamvis invitus, amaros 
 
 Alger ; et oranti mensa negata milii. 
 
 Ut corpus redimas, ferrum patieris et ignes, 
 
 Arida nec sitiens ora levabis aqua. 
 
 Ut valeas animo quidquam tolerare negabis ? 
 
 At pretium pars haec corpore majus habet. 
 
 84. Heu ! minime cum reris, in ipso fiore juventae, 
 Mors inopina domfts spem protinus abripit omnem. 
 
 85. Nil opus invidiA est; procul absit gloria vulgi; 
 
 Qui sapit, in tacito gaudeat ille sinu. 
 
 86. Pexatus pulchrc, rides mea, Zoile, trita. 
 
 Sunt haec trita quidem, Zoile, sed mea sunt. 
 
 87. Aurora interea miseris mortalibus almam 
 Extulerat lucem, referens opera atque labores. 
 
 88. Scilicet hunc unum mortis vicinia terret, 
 
 Qui sibi praemetuit, si quid post funera restet: 
 
 Non hunc, qui recto vitam sancteque peregit. 
 
 89. Hie, matura dies cum mortis venerit, aevum 
 Suspicit immortale ; hie, spe meliore triumphans, 
 Caelicolhm jam nunc praelibat gaudia votis. 
 
 90. Bos aret, aut mortem senioribus imputet annis. 
 Horriferum contra Borean ovis arma ministret. 
 Ubera dent saturoe manibus pressanda capellae. 
 
103 
 
 EXALLAGE. 
 
 91. Fugerat ore color; macies adduxerat artus; 
 
 Sumebant minimos ora coacla cibos. 
 
 Nec somni faciles, et nox erat annua nobis; 
 
 Et gemitum, nullo laesa dolore, dabam. 
 
 92. Est nitidus vitreoque magis perlucidus amni 
 
 Fons sacer ; hunc multi numen habere putant. 
 
 Quem supra ramos expandit aquatica lotos, 
 
 Una nemus; tenero cespite terra viret. 
 
 93. Accumulentur opes ; ducit quo gloria quove 
 Ambitio, stipatus eas examine denso 
 
 Mane salutanturn. Quid multa? Hue denique eodem 
 Volveris, ut clamas, “ Heu, quantum in rebus inane.” 
 
 94. Ipse, rudi fultus solio, nigraque verendus 
 Majestate, sedet; squalent immania feedo 
 Sceptra situ; sublime caput mosstissima nubes 
 Asperat; et dirae riget inclementia formas. 
 
 I 
 
 95. Ut mare fit tremulum tenui cum stringitur aurA, 
 
 Ut quatitur tepido fraxina virga noto, 
 
 Sic mea vibrari pallentia membra videres; 
 
 Quassus ab imposito corpore lectus eras. 
 
 96. Ecquid enim prodest rerum cognoscere causas, 
 
 Jungere venturis praesentia, mente vagari 
 
 Solem atque astra super, morituro ? Scilicet omnes 
 Una manet letlii lex, et commune sepulchrum. 
 
 97. Non habuit tellus doctos antiqua colonos; 
 
 Lassabant agiles aspera bella viros. 
 
 Plus erat in gladio quam curvo laudis aratro ; 
 
 Neglectus domino pauca ferebat ager. 
 
 98. Saepe rogare soles, qualis sim, Prisce, futurus, 
 
 Si fiam locuples simque repents potens. 
 
 Quemquam posse putas mores narrare futuros? 
 
 Die mihi, si fias tu leo, qualis eris ? 
 
 99. Sed neque Medorum sylvae, ditissima terra, 
 
 Nec pulcher Ganges, atque auro turbidus Hermus 
 Laudibus Italiae certent, non Bactra, neque lndi, 
 Totaque thuriferis Panchaia pinguis arenis. 
 
 100. At rabidae tigres absunt, et saeva leonum 
 Semina ; nec miseros fallunt aconita legentes. 
 
 Nec rapit immensos orbes per humuni, neque tanto 
 Squameus in spiram tractu se colli git anguis. 
 
 101. Ule dapes laudet mensae brevis, ille salubrem 
 Justitiam, legesque, et apertis otia portis. 
 
 Ille tegat commissa; deosque precetur et oret, 
 
 Ut redeat miseris, abeat fortuna superbis. 
 
ELLIPSIS. 
 
 109 
 
 102. Sed vocat usque suum, qui populus adsita certis 
 Limitibus vicina refugit jurgia; tanquam 
 Sit proprium quidquam, puncto quod mobilis horae, 
 Nunc prece, nunc pretio, nunc vi, nunc morte supremd 
 Permutet dominos et cedat in altera jura. 
 
 103 Nec vereare quidem ne forte ad munia vitae 
 Segnior, hinc animus detrectet ferre labores, 
 
 Atque pericla subire, vocet si publicus usus: 
 
 Liberum et erectum potius, rebusque in agendis 
 Fortem homineminvictumquefacit; casusque per omnes 
 Roborat externarum haec despicientia rerum. 
 
 ELLIPSIS. 
 
 1. Esto tibi, O libertatis pulcherrima sedes, 
 
 Sors melior, nescire et fata et crimina Romas. 
 
 2. Et nondum cani nigros laesere capillos, 
 
 Nec venit tardo curva senecta pede. 
 
 3. Populus Alcidae gratissima, vitis Iaccho, 
 
 Formosae myrtus Veneri, sua laurea Phoebo. 
 
 4. Me miseram ! quanto planguntur littora fluctu ! 
 
 Et latet, obscura condita nube, dies ! 
 
 5. Vos ego nunc moneo: felix, quicunque dolore 
 
 Alterius disces posse carere tuo. 
 
 6. Qui monet, ut facias, quod jam facis, ille monendo 
 
 Laudat, et hortatu comprobat acta suo. 
 
 7. Deficiunt rivi; squalent rubigine prata; 
 
 Et nihil afflatum vivit: pallere ligustra, 
 
 Expirare rosas, decrescere lilia vidi. 
 
 8. Hortus odoratis suberat cultissimus herbis, 
 
 Sectus humum rivo lene sonantis aquae. 
 
 Illic Tarquinius mandata latentia nati 
 Accipit, et virgii lilia summa metit. 
 
 9. Nuncius ut rediit, decussaque lilia dixit, 
 
 Filius, 11 Agnosco jussa parentis,” ait. 
 
 Nec mora. Principibus caesis ex urbe Gabina, 
 Traduntur ducibus moenia nuda suis. 
 
 10. Littora quot conchas, quot amcena rosaria flores, 
 Quotve soporiferum grana papaver habet, 
 
 Tot preinor adversis; quae si comprendere coner, 
 Icarioe nuineruin dicere coner aquae. 
 
 10 
 
EPITHETS. 
 
 11. Solus homo, q li scire sagax, cui summa cupido 
 Scrutari causas et mutua foedera rerum, 
 
 Vanum iter ingreditur; nigris namque imminet alis, 
 
 Et cursu in medio mors intercludit euntem. 
 
 12. Qu6 vesane ruis ? Teneas utrumque licebit 
 Oceanum, laxet rutilos tibi Lydia fontes, 
 
 Jungantur solium Croesi Cyrique tiara, 
 
 Nunquam dives eris, nunquam satiabere quaestu. 
 
 13. Semper inops quicunque cupit; contentus honesto 
 Fabricius parvo spernebat munera regum ; 
 
 Sudabatque gravi consul Serranus aratro; 
 
 Et casa pugnaces Curios angusta tegebat. 
 
 14. Cum rogo te nummos sine pignore, “ Non habeo,” inquis 
 
 Idem, si pro me spondet agellus, habes. 
 
 Quod mihi non credis, veteri, Thelesine, sodali, 
 
 Credis colliculis arboribusque meis. 
 
 Ecce, reum Carus te detulit; adsit agellus. 
 
 Exilii comitem quaeris ? agellus eat. 
 
 EPITHETS. 
 
 1. At vos exiguo pecori, furesque lupique, 
 
 Parcite: de magno est praeda petenda grege. 
 
 2. Arcanum natura caput non prodidit ulli, 
 
 Nec licuit populis parvum te, Nile, videre. 
 
 3. Et tenuit nostras numerosus Horatius aures, 
 
 Dum ferit Ausonia carmina culta lyr&. 
 
 4. Creditur armif'eree signum cceleste Minervae 
 
 Urbis in Iliacae desiluisse juga. 
 
 5. Ante fores antri, foecunda papavera florent, 
 Innumeraeque herbae ; quarum de lacte, soporem 
 Nox legit et spargit per opacas humida terras. 
 
 6. Sic homines primhm venti vis aspera adegit, 
 Vitandique imbres, stipulis horrentia tecta 
 Ponere, et informi sedem arctam claudere limo. 
 
 7. Nec minus uxores famft celebrantur Eoae : 
 
 Non illae lacrymis, non foemineo ululatu 
 Fata virum plorant; verum, mirabile dictu, 
 Conscenduntque rogum, flammftque vorantur e&dem 
 
 8. Sylva choris avium resonat vocalis, et omne 
 
 Virgultum harmoniaL fervet, et omne nemus • 
 
PERIPHRASIS. 
 
 Ill 
 
 Miscent et merulae numeros, gemitusque palumbes; 
 Desuper aerios addit alauda modos. 
 
 9 Vilia qui quondam miseris alimenta negarat, 
 
 Nunc mendicato pascitur ipse cibo. 
 
 Passibus ambiguis fortuna volubilis errat, 
 
 Et manet in nullo certa tenaxque loco. 
 
 10. At non haec virtus mala parturit: immo fatemur, 
 Munia si peragat sua quisque fideliter, esset 
 
 Nil potius virtute ; redirent aurea jam turn 
 Seecula : verum aevo non vivere contigit aureo. 
 
 11. Est locus in mediae nemorosis vallibus Idee 
 
 Devius, et piceis illicibusque frequens; 
 
 Qui nec ovis placidae, nec amantis saxa capellae, 
 
 Nec patulo tardae carpitur ore bovis. 
 
 12. Nec nullas, dum vita manet, des, improbe, poenas : 
 Quanquam homines fallas, baud te tamen effugis ipse; 
 Te Dirae ultrices agitant; te Cura remordet, 
 
 Saeva comes, memorique habitat sub pectore vindex. 
 
 13. Tempore paret equus lentis animosus habenis, 
 
 Et placido duros accipit ore lupos. 
 
 Tempore Pcenorum compescitur ira leonum, 
 
 Nec feritas animo, quae fuit ante, manet. 
 
 14. Qualis populeA moerens philomela sub umbrd 
 Amissos queritur foetus, quos durus arator, 
 
 Observans nido, implumes detraxit; at ilia 
 Flet noctem, ramoque sedens, miserable carmen 
 Integrat, et moestis late loca questibus implet. 
 
 15. Cuncta pavet speratque nihil: sic aestuat ales, 
 
 Quae teneros humili foetus commiserit orno, 
 
 Allatura cibos, et plurima cogitat absens ; 
 
 Ne gracilem ventus discusserit arbore nidum, 
 
 Ne furtum pateant homini, .neu praeda colubris. 
 
 16. Musca meatn volitat circum importuna lucernam ; 
 
 Alasque amburit jam prope, jamque suas. 
 
 Saepe repello manu venientem : et “ Ineptula musca, 
 Quae te,” inquam, “ impellit tanta libido mori.” 
 
 Ilia tamen venit; et, quanquam servare laboro, 
 
 Instat, et in flammas exitiumque ruit. 
 
 PERIPHRASIS. 
 
 1. Sic fremit in parvis fera nobilis abdita clau3tris, 
 Et frangit rabidos praemorso carcere dentes. 
 
i 
 
 112 
 
 PERIPHRASIS. 
 
 2. Quo ferar ? unde petam lapsis solatia rebus ? 
 
 Anchora jam nostram non tenet ulla ratem. 
 
 3. Muscosi fontes, sylvestria tecta, valete, 
 Aonidesque De®, et mendacis somnia Pindi. 
 
 4. Nec procul hinc errant latos armenta per agros, 
 Lanigerique greges persultant pabula lseta. 
 
 5. Tunc et aves tut® movere per aera pennas, 
 
 Et lepus impavidus mediis erravit in agris, 
 
 Nec sua credulitas piscem suspenderat hamo. 
 
 6. Attoniti dumeta vident inculta coloni 
 Suave rubere rosis, sitientesque inter arenas 
 Garrula mirantur salientis murmura rivi. 
 
 7. Ter circum accensos, cincti fulgentibus armis, 
 Decurrere rogos j ter m®stum funeris ignem 
 Lustravbre in equis, ululatusque ore dedere. 
 
 8. Hospes avis, conviva domo gratissima cuivis, 
 
 Quam bruma humanam qu®rere cogit opem, 
 Hue O, hyberni fugias ut frigora cceli, 
 
 Confuge, et incolumis sub lare vive meo. 
 
 9. Unde tuam esuriem releves, alimenta fenestr® 
 
 Apponam, quoties itque reditque dies ; 
 
 Usu etenim edidici quod grato alimenta rependes 
 
 Cantu qu® dederit cunque benigna manus. 
 
 10. Vere novo, tepid® spirant cum molliter aur®, 
 
 Et suus in qufivis arbore vernat hollos, 
 
 Pro libitu ad lucos redeas sylvasque revisas, 
 
 L®ta quibus resonat musica parque tu®. 
 
 11. Sin iterum, sin forte iterum, inclementia brum® 
 
 Ad mea dilectam tecta reducat avem, 
 
 Esto, redux, grato memor esto rependere cantu 
 
 Pabula, qu® dederit cunque benigna manu. 
 
 12. Securum blandi leporem fovere Molossi, 
 
 Vicinumque lupo pr®buit agna latus ; 
 Concordes varifi ludunt cum tigride dam® ; 
 
 Massy lam cervi non timuere jubam. 
 
 13. Nascetur vobis expers terroris Achilles, 
 
 Hostibus haud tergo sed forti pectore notus, 
 
 Qui pers®pe vago victor certamine curshs, 
 Flammea pr®vertet celeris vestigia cerv®. 
 
 14. Me vero primum dulces ante omnia mus®, 
 Quarum sacra fero, ingenti percussus amore, 
 Accipiant; cmlique vias, et sidera monstrent / 
 Defectus solis varios, lun®que labores. 
 
MISCELLANEOUS EXERCISES. 
 
 113 
 
 15. Mulciber in Trojam, pro Troj& stabat Apollo : 
 
 iEqua Venus Teucris, Pallas iniqua f'uit, 
 
 Oderat iEnean proprior Saturnia Turno; 
 
 Ille tamen Veneris numine tutus erat. 
 
 Saepe ferox cautum petiit Neptunus Ulyssem ; 
 Eripuit patruo saepe Minerva suo. 
 
 16. Utque rapax pscudem, quae se non texit ovili, 
 
 Per sata, per sylvas, fertque trahitque lupus, 
 
 Sic, si quem, nondum portarum sepe receptum 
 Barbarus in campis repeiit hostis, agit; 
 
 Aut sequitur captus, conjectaque vincula collo 
 Accipit, aut telo virus habente cadit. 
 
 17. Sicut ubi, in sylvis dum ramos colligit, anguem, 
 Frigore sopitum, pastor, brumdque rigentera, 
 Frondibus implicuit, admovitque inscius igni; 
 
 Nulla mora est; propius flammas vix pertulit, et jam 
 Attollitque caput, jamque ignea lutnina torquet, 
 Perque domum serpens arduus ore trilingui. 
 
 1 . 
 
 2 . 
 
 3. 
 
 4. 
 
 5. 
 
 6 . 
 
 7. 
 
 8 . 
 
 9. 
 
 10 . 
 
 MISCELLANEOUS EXERCISES. 
 
 Per valles sociata lupo lasciviet agna, 
 
 Cumque leone petet tutus praesepe juvencus. 
 
 Qualia pallentes declinant lilia culmos, 
 Pubentesque rosae primos moriuntur ad austros. 
 
 Jam summum radiis stringebat Lucifer ^Iraum, 
 Festinamque rotam solito properantior urget. 
 
 Omniaque liaec timui, quia me meruisse videbam; 
 Sed tua peccato lenior ira meo est. 
 
 Nectareas rores alimentaque mitia coelum 
 Praebeat, et tacite foecundos irriget imbres. 
 
 Unda repercussae radiabat imagine lunae, 
 
 Et nitor in tacita nocte diurn us erat. 
 
 Accipiat sane mercedem sanguinis, et sic 
 Palleat, ut nudis pressit qui calcibus anguem. 
 
 Jamque rubescebat radiis mare, et acthere ab alto 
 Aurora in roseis fulgebat lutea bigis. 
 
 Gutta cavat lapidem; consumitur annulus usu, 
 
 Et teritur pressd vomer aduncus humo. 
 
 Cernis ut ira, libido, scelus, dominentur ubique, 
 Fraus et amicitiam simulans, livorque malignus, 
 Jurgiaque, insidiaeque, et iniquae retia legis. 
 
 10 
 
 * 
 
MISCELLANEOUS EXERCISES. 
 
 11. Florea mansuet© petulantes vincula tigri 
 Per ludum pueri injicient, at fessa colubri 
 Membra viatoris recreabunt frigore lingu®. 
 
 12. Molli paulatim flavescet campus arista, 
 
 Incultisque rubens pendebit sentibus uva, 
 
 Et dur© quercus sudabunt roscida mella. 
 
 13. Somne, quies rerum, placidissime Somne deorum, 
 
 Pax animi, quern cura fugit, qui corda, diurnis 
 Fessa ministeriis, rnulces reparasque labori. 
 
 14. S©pe etiam stellas, vento impendente, videbis 
 Pr©cipites c©lo labi, noctisque per umbram, 
 Flammarum longos a tergo albescere tractus. 
 
 15. Sspe sub h&c madidi luserunt arbore Fauni, 
 
 Terruit et tacitam fistula sera domum; 
 
 Dumque fugit solos nocturnum Pana per agros, 
 
 S©pe sub hac latuit rustica fronde Dryas. 
 
 16. Muscosi fontes, et somno mollior herba, 
 
 Et qu© vos rara viridis tegit arbutus umbra, 
 Solstitiuin pecori defendite; jam venit ©stas 
 Torrida ; jam l©to turgent in palmite gemm©. 
 
 17. Sub sepe exiguum est, nec raro in margine rip©, 
 
 Reptile, quod lucet nocte, dieque latet. 
 
 Ponite, vos, fastus, humiles nec spernite, magni, 
 Quando babet et minimum reptile, quod niteat. 
 
 18. Vere novo, gelidus canis cum montibus humor 
 Liquitur, et Zephyro putris se gleba resolvit, 
 
 Depresso incipiat jam turn mihi taurus aratro 
 Ingemere, et sulco attritus splendescere vomer. 
 
 19. Illustres anim© ! Si quid mortalia tangunt 
 C©licolas, si gentis adhuc cura ulla Britann®, 
 
 Vos precor, antiquum vos instaurate vigorem 
 Ut tandem excusso nitamur ad ardua somno, 
 
 Virtutis ver© memores et laudis avit©. 
 
 20. Sic Lagea ratis, vasto velut insula ponto 
 Conspecta, illisit scopulis ubi nubifer Eurus, 
 Naufragium spargens, operit mare : jamque per undas 
 Et transtra, et mali, laceroque aplustria velo, 
 
 Et miseri fluitant, removentes ©quora, naut©. 
 
 21. Pars etenim terr© mandant exsangue cadaver, 
 
 Et tumulo serta imponunt, et sacra quotannis 
 Persolvunt, tanquam poscant ea munera manes. 
 Extructa, pars, rite pyrA, cremat insuper artus, 
 Colligit et cineres, fidaque reponit in urna. 
 
MISCELLANEOUS EXERCISES. 
 
 115 
 
 22. Vita ferae similis, nullos agitata per usus; 
 
 Artis adhuc expers, et rude vulgus erant. 
 
 Pro domibus frondes norant, pro frugibus herbas; 
 
 Nectar erat palmis hausta duabus aqua. 
 
 Null us anhelabat sub adunco vomere taurus ; 
 Nulla sub imperio terra colentis erat. 
 
 23. Omnia nox tenebris tacitAque involverat umbra, 
 
 Et fessos homines vinxerat alta quies. 
 
 24. Jam volucres cecinere, et festinavit ab ortu 
 
 Purpureo risu sol aperire diem. 
 
 25. Pastor agit pecudes ; teneros modo suscipit agnos, 
 Et gremio fotis selectas porrigit herbas; 
 
 Amissas modo quserit oves, revocatque vagantes. 
 
 26. Tertia lux gelidam ccelo dimoverat umbram, 
 Moerentes altum cinerem et confusa ruebant 
 Ossa focis, tepidoque onerabant aggere terrse. 
 
 27. Este procul, vigiles Curae; procul este, Querelae, 
 Invidiaeque acies, transverso tortilis hirquo; 
 
 Saeva nec anguiferos extende, Calumnia, rictus. 
 
 28. Talis barbaricas fluvio de Tigride* turmas 
 Ductor Parthus agit, gemmis, et divite cultu, 
 Luxurians sertis apicem regalibus ornat. 
 
 29. Nam modo purpureo vires capit Eurus ab ortu; 
 
 Nunc Zephyrus sero vespere missus adest. 
 
 Nunc gelidus sicca Boreas bacchatur ab Arcto; 
 Nunc Notus adversA proelia fronte gerit. 
 
 30. Per Libvae Androcles siccas errabat arenas, 
 
 Qui vagus iratum fugerat exul herum. 
 
 Lassato tandem, fractoque labore viarum, 
 
 Ad scopuli patuit caeca caverna latus. 
 
 31. Hancsubit; et placidae dedcrat vix membra quieti 
 
 Cum subito immanis rugit ad antra leo. 
 
 Ille, pedem attollens laesum, et miserabile murmur 
 Edens, qua poterat voce, precatur opem. 
 
 32. Perculsus novitate rei, incertusque timore, 
 
 Vix tandem tremulas admovet erro manus; 
 
 Et spinam explorans, nam fixa in vulnere spina 
 Haerebat, cauto molliter ungue trahit. 
 
 33. Nunc iterum sylvas dumosque peragrat; et affert 
 
 Providus assi luas hospes ad antra dapes. 
 
 Juxta epulis accumbit homo, conviva leonis 
 Nec crudos dubitat participare cibos 
 
MISCELLANEOUS EXERCISES. 
 
 34. Quis tamen ista ferat desert® t®dia vitce ? 
 
 Vix furor ultoris tristior esset heri. 
 
 Devotum certis caput objectare periclis, 
 
 Et patrios statuit rursus adire lares. 
 
 35. Traditur hie, fera facturus spectacula plebi, 
 
 Accipit et miserum tristis arena reura. 
 
 Irruit e caveis fors idem, impastus et acer, 
 
 Et medicum attonito suspicit ore leo. 
 
 36. Suspicit, et, veterem agnoscens vetus hospes amicum, 
 
 Decumbit notos blandulus ante pedes. 
 
 Unius natur® opus est: ea sola furorem 
 Sumere qu® jussit, ponere sola jubet. 
 
 37. Terretur minimo penn® stridore columba, 
 
 Unguibus, accipiter, saucia facta tuis. 
 
 Nec procul a stabulis audet secedere, si quit 
 Excussa est avidi dentibus agna lupi. 
 
 38. Felix, qui propriis ®vum transegit in arvis, 
 
 Ipsa domus puerum, quem videt, ipsa senem ; 
 
 Qui baculo nitens, in quft reptavit, aren&, 
 
 Unius numeral s®cula longa cas®. 
 
 39. Ilium non vario traxit fortuna tumultu : 
 
 Nec bibit ignotas mobilis hospes aquas; 
 
 Non freta mercator timuit, non classica miles; 
 
 Non rauci lites pertulit ille fori. 
 
 40. Ingentem meminit parvo qui germine quercum, 
 
 Alqu®vumque videt consenuisse nemus. 
 
 Sed tamen indomit® vires, firmisque lacertis 
 iEtas robustum tertia cernit avum. 
 
 41. Quippe sonant clamore viri, stridore rudentes, 
 Undarum incursu gravis unda, tonitribus ffither. 
 Fluctibus erigitur, ccelumque ®quare videtur 
 Pontus, et inductas aspergine tingere nubes. 
 
 42. Regum ut laudator fiam, vitiisque minister, 
 
 Ingenium nolim prostituisse meum : 
 
 Nec, canis ut caudam submittam et blandiar instar, 
 Perbreve, quod morti subtraho, tempus agam. 
 
 43. Est prope Cimmerios longo spelunca recessu, 
 
 Mons cavus, ignavi domus et penetralia Somni; 
 
 Quo nunquam radiis oriens, mediusve, cadensve, 
 Phmbus adire potest. Nebul®, caligine mist®, 
 Exhalantur liuino, dubi®que crepuscula lucis. 
 
 44. Rursus, quid virtus, et quid sapientia possit, 
 
 Utile proposuit nobis exemplar Ulyssem, 
 
LYRIC AND DRAMATIC MEASURES. 
 
 117 
 
 Qui, domitor Trojoe, multorum providus urbes 
 Et mores hominum inspexit; latumque per sequor, 
 Dum sibi, duin sociis reditum parat, aspera multa 
 Pertulit, adversis rerum immersabilis undis. 
 
 45. Altius en Lebanon gaudentia culmina tollit 
 En nemora in summo exultant nutantia jugo 
 
 46. Hei mihi! quod floret languetque superbia Mail 
 
 Floret idem form® gloria, languet idem. 
 
 Utraque mane vigens placidumque et dulce rubescit 
 Utraque marcescit vespere, pallet, abit. 
 
 47. Continuo ventis surgentibus, aut freta ponti 
 Incipiunt agitata tumescere, et aridus altis 
 Montibus audiri fragor; aut resonantia longe 
 Littora misceri, et nemorum increbescere murmur. 
 
 48. Sic alto in ccelo tremulis se librat ut alis, 
 
 Si soci® accipiat forsan alauda sonos, 
 
 Devolat extemplo; clausisque ad pectora pennis, 
 
 In charge nidum pr®cipitatur avis. 
 
 49. Aspice, quas Ganges interluit Indicus, oras : 
 
 Illic gens hominum medios se mittit in ignes, 
 Impatiens vit® ; vel ad ipsa altaria divftm 
 Sponte aniinam reddit, percussa cupidine c®cd 
 Migrandi sedes ubi fata dedere quietas, 
 
 Ver ubi perpetuum, et soles sine nube sereni. 
 
 50. Tunc multis gravior tandem subjungitur annis, 
 Lustrorum numero victus : ceu lassa procellis 
 Ardua Caucasio nutat de vertice pinus, 
 
 Seram ponderibus pronis tractura ruinam. 
 
 Pars cadit assiduo flatu; pars, imbre peresa, 
 Rumpitur; abripuit partem vitiosa vetustas. 
 
 LYRIC AND DRAMATIC MEASURES. 
 
 1. Haud sic [ magnl j conditor | orbls; 
 Huic exal]to | cuncta tu|entl 
 Nulla | terne I mole re[sistunt, 
 
 Non nox | atris | nubibus | obstat. 
 
 2. Gratius | astra m|tent, ubi | Nbtus 
 Desinit | ImbrIf6|ros dare | sonos; 
 Lucifer [ ut tene|bras pepu|lerit, 
 Pulchra di es rose|os agit | equos. 
 
 3. Somnos [ dabat herjba salujbrls, 
 PotUm | quoquS luibrlcus am|nls, 
 
us 
 
 LYRIC AND DRAMATIC MEASURES. 
 
 Umbras | alt!s|sim& pl[nus; 
 
 Nondam | mans aljta seca[bat. 
 
 1 . Ta ne | quaeslerls | scire, nefas, | quern inlhi, quem | tlbi 
 Flnem | dl dederlnt, | Leuconoe; | nec Babyldjnios 
 Tenta ris numeros, | ut melius, | quidquid erit, | pati; 
 Seu plu|res hyemes, [ seu tribuit | Jupiter uljtimam. 
 
 5. Albus ut obscu|ro de|terget | nubila | ccelo 
 
 Soepe NojtUs, neque | parturlt | Imbres 
 Perpetu os, sic | tu sapijens'fi|nire me|mento 
 Trlstitljam vl|taeque la|bores. 
 
 6. Diffujgere ni|ves; rede|unt jam | gramina | campis, 
 
 ArborI|busque co[mae; 
 
 Mutat | terra vijces; et | decres[centia | ripas 
 Flamina | praetere|unt. 
 
 7. Mella ca vd majnant ex | ilice; | montibus | altis 
 
 Levis crepan|te lymjpha dejsillt | pgde. 
 
 Illic | injus|sae veni|unt ad | mulctra ca|pellae, 
 Refertjque tenjta grex | aml|cus ujbera. 
 
 8. Has Injter epu|las, ut | juvat | pastas | dves 
 
 Vide|re prope|rantes | ddmum! 
 
 Vide|re fesisos, vo|merem In|versum, | bovds, 
 
 Collo | trahen|tes lan|guido. 
 
 9. Omne hom!]num genus | In ter|rls 
 
 Simill | surglt ab or|tu; 
 
 Unus e|nim re|rum pater | est, 
 
 Unus | cQncta minis;trat. 
 
 10. Jam ve|ris comites, j quae mire temjperant, 
 Impel|lunt anlmae | lintea Thra|clse; 
 
 Jam nec | prata rigent, | nec fluvii | strepunt 
 Hyberjna nive tur|gldl. 
 
 11. Caris | multa sodal|Ibus, 
 
 NullI | plura tamen, | dlvidit os|cula, 
 
 Quam dal j ci Lamlae, | memor 
 Actae | non alio | regfi puer|tlae. 
 
 12. Scandlt | aera[tas vltijosa | navds 
 Cara, ] nec tUr|mas equi|tam re|llnquit, 
 
 Ocljdr cerjvis, et ajgente | nlmbds 
 
 Ocior | Euro. 
 
 13. Solvitur | acrls hylems grajta vlc6 | verts | et FS|voni; 
 TrahUnt;que slc^as majchlnae | carljnas; 
 
 Ac ngque | jam staba|llsgau]det pgcus, | aUta[rat5r | IgnI, 
 Nec prajta cajnls al|blcant | prul|nls. 
 
LYRIC AND DRAMATIC MEASURES. 
 
 119 
 
 14. Car ueque mil Itarls 
 
 Inter sequa,les equitat; | Gallic^ nec | lupat* 
 Temperat o,ra frsenls? 
 
 Car timet flajvum Tlberim | tangerg? cur fllvum? 
 
 15. Vos TenYpe totldem | tolllte lau|dlbus, 
 
 Nata lemque, mares, | Delon Apol ( HnIs, 
 
 Insig nemque phare ;tra 
 Frater naque humgrum | lyra. 
 
 16. Doctrl na sed ; vim j promovet Injsltam, 
 
 Recti que cultus j pectora ro borant; 
 
 Utcun que de fece : re mo j res, 
 
 Dedecojrant bene | nata | culpae. 
 
 17. Nobilis ut granjdi ceci,nit Cen|taurus ajlumno, 
 
 “Invlc^e radr tails, i dea 
 Nate pu er Thetl ae, 
 
 Te manet | Assara ci teljlus, quam | frigida | parvi 
 Flndunt ; Seaman drl flu raina, 
 
 Lubricus ; et Simo Is.” 
 
 18. At | fldes, | et In|genl 
 
 Bgnlg na vena est; pau'peremjqua dl|ves 
 Me | petit, j Nihil | supra 
 
 Deo j laces^sd; nec j pdtemtem amlcum 
 Larigio,ra flag ito, 
 
 Satis | bea^s u^cls | Sabljnis. 
 
 19. Ubi haec seve'rQs te | palam j laudavjeram, 
 
 Jassfls a bire do;mum, 
 
 Fere,bar In^certo | pede 
 Ad non ami'cos, heu, j mlhl pdstes, | et heu 
 Llmlna | dura, qul bus 
 
 Lumbos , et In fregl j litus. 
 
 20. Querce ta Fa^ujnl, vdsjqug rojre vljnoso 
 Colies | bgnlg nl, ml|tls E'vandrI ; sedes, 
 
 Si quid salu bre val llbas j frondet vestrls, 
 
 Leva men seigro ferte cer tatlm j vatl. 
 
 Sic ll le, char tls redjdltQs rursum Masls, 
 
 Vici na dul ci pra,ta mul cebit cantu. 
 
 21. Frigora | mites'eunt Zephyjris; ver | proterit | sestas, 
 
 Inter! tura si mul; 
 
 Pomifer 1 autum nus fru'ges effuderit; | et mox 
 BrQma re carrgt In ers. 
 
 22. Laban'tdr al tls In|terlm j rlpls [ aquse, 
 
 Queran.tur In | sylvls j aves, 
 
 Fbntgsjque lym phis dbjstrepQnt | mananjtlbas; 
 Somnos | qu6d InVltet [ lgves. 
 
1 
 
 120 LYRIC ANI) DRAMATIC MEASURES. 
 
 23. Quam v2rl|ls terjras SmjmaliS | perme|ant fljgurls ! 
 
 Namque alijaexten;tosunt| corpore, pulve|remque | verrunt, 
 Continujumque trajhunt vi | pectoris | incijtata | sulcum. 
 Suntquibus | alajrum levi,tas vaga, | verbejretque | ventos. 
 
 24. Monte | decurjrens velut | amnls, | Imbres 
 Quern su|per no tas alu|ere | ripas, 
 
 Fervet, | immen susque raj it pro|fundo 
 
 Plndarus | ore. 
 
 25. Cum ne|mus flajta Zephy|rl te|pentls 
 
 Verms | Irrubuit | rosis, 
 
 Spiret | insajnum nebujiosus | Auster, 
 
 Jam spijnls abeat | decus. 
 
 26. Pallida | Mors eejquo pul|sat pede | paupejrum tS|bgrn&s 
 Regumjque tur|res: o | bea|te Sex|ti, 
 
 Vitae | summabrejvis spem | nos vetat | inchojare | longam 
 Jam te | premet | nox, fab[ulae|que majnes. 
 
 27. 
 
 Nec Co 
 Nec cla 
 Notls 
 
 ae referunt | jam tibi pur|parae 
 ri lapides | tempora, quae | semel 
 | condita fasjtls 
 
 Inclujsit volucris | dies. 
 
 28. Puroe rlvus Squae, | sylvaque jujgerum 
 Pauco rum, et segetis I certa tides | meae, 
 Fulgenjtem imperio | fertilis Afjricae 
 Falllt, | sorte bea|tior. 
 
 29. Vlrtus, | reclujdens | Immeritls | morl 
 
 Cffilum, 
 
 Ccetus 
 
 negajt4 j tentat iter | via; 
 que vdljgares, | et u|dam 
 
 Spernit hu|mum fdgijente | penni. 
 
 30. Quid genus | et proajvos str6pl|tis? 
 Si prijmordla vesjtra 
 Auctojremque Dejum specjtes, 
 Nallus | degener exjtat, 
 
 Ni viti is pe jora fo|vens, 
 
 Prdprlam | deserat br|tum. 
 
 31. Utlnam | modo nos|tra rSdl|rent 
 In mores tempora priscos ! 
 
 Sed, saevior ignibus Altnae, 
 Fervens amor ardet habendi. 
 
 32. Nunc jacet | efFce|to | lumlnS | mentis, 
 
 Et pressus gravibus colla catenis, 
 Declivemque gerens pondere vultum, 
 Cogitur, heu, stolidam cernere terram. 
 
 33. R6cog|Ita | mecum, anl|mi mga, | r6cog|Ita, 
 
LYRIC AND DRAMATIC MEASURES. 
 
 121 
 
 Horrore quo perculsa, ponti videris 
 Imo ex sinu profunditates erutas, 
 Montesque fluctuum imminentes montibus. 
 
 34. Non est, | fit ar|bltra|ris, ejlusus | miser, 
 
 Mors a|tra Noc|tIs fil|ia, 
 
 Erebove patre creta sive Erinnye, 
 
 Vastove nata sub Chao. 
 
 35. Ast IIjla, coe|lo mls|sa stel|lato, | Del 
 
 Messes | ubl|que cbl|llglt, 
 
 Animasque, mole carnea reconditas, 
 
 In lucem et auras evocat. 
 
 36. Victor, gn | defes|se, St In|fra des|plce 
 
 Vitae | vlae|que ter|mlnum. 
 
 Vide laboriosa quo vestigia, 
 
 Hue, ecce, tendunt omnia. 
 
 37. Hybla, | totos | funde | floras 
 
 Quld|quid an|nQs at|tullt, 
 
 Hybla, flordm sparge vestem, 
 
 Quantus Ennae campus est. 
 
 38. Te mS|nent lau|des, Deiis, [ In Si|on6 ; 
 
 Hie tibi, castis operata sacris, 
 
 Vota gens sol vet tua, victimisque 
 Imbuet aras. 
 
 39. Quique tam praesens tibi supplicanthm 
 Exitus votis tribuas secundos, 
 
 Te petent gentes, sub utroque mundi 
 Axe jacentes. 
 
 40. Tu, potens rerum validisque pollens 
 Viribus, firmas stabili catena 
 Montium tractus, jugaque inquietis 
 
 Tunsa procellis. 
 
 41. Tu maris, nigris agitata ventis, 
 
 Terga componis, cohibes rebelles 
 Gentium motus, placidaque mutas 
 
 Pace tumultus. 
 
 42. Ultimi rerum tua signa norunt, 
 
 Et pavent fines, quoties, coruscis 
 Turgidum flammis, fremuit sonoro 
 
 Murmure ccelum. 
 
 43. Tu solum terroe, sitientis imbrem, 
 
 Laetus invisis, gravidoeque nubis 
 De sinu fundis genitale pigros 
 
 Semen in agros. 
 
 11 
 
122 
 
 LYRIC AND DRAMATIC MEASURES. 
 
 44. Alveus, pleno tibi semper amne 
 Turgidus, laeta novat arva fruge, 
 
 Floribus campos, nemorum virentes 
 
 Fronde recessus. 
 
 45. Rore tu leni sola contumacis 
 Maceras terrae, subigisque glebas; 
 
 Ebrios sulcos viridante amictu 
 
 Messis inumbras. 
 
 46. Quk feres gressus, renovabis annum, 
 Fertilem frugum, vegetansque fetus, 
 
 Per cavas valles riguosque saltus 
 
 Impluet humor. 
 
 47. Gestiet pauper tuguri eolonus, 
 
 Lacte distentas comitans capellas; 
 Mugient colles, et arnica fessis, 
 
 Sylva, juvencis. 
 
 48. Spes aratoris cupidas fovebit 
 Fluctuans latis seges alma campis; 
 
 Ut canat festa tibi feriatus 
 
 Carmen in umbrd. 
 
 49. Quid frus|tra rabldl j me pgtltls | cSn6s ? 
 Livor propositum cur premis improbum? 
 Sicut pastor ovem, me Dominus regit; 
 
 Nil de|rlt penittis j mlhi. 
 
 50. Per campi viridis mitia pabula, 
 
 Quse veris teneri pingit amoenitas, 
 
 Nunc pascor placide, nunc saturum latus 
 
 Fessus molliter explico. 
 
 51. Purse rivus aquae leniter astrepens 
 Membris restituit robora languidis; 
 
 Et blando recreat fomite spiritus, 
 
 Solis sub face torrid^. 
 
 52. Saltus cum peteret mens vaga devios, 
 Errorum teneras illecebras sequens, 
 Retraxit miserans denuo me bonus 
 
 Pastor justitise in viam. 
 
 53. Nec si per trepidas luctific& manu 
 Intentet tenebras mors mihi vulnera, 
 Formidem, duce te, pergere; me pedo 
 
 Securum facies tuo. 
 
 54. Tu mensas epulis accumulas, merum 
 Tu plenis pateris sufficis; et caput 
 Unguento exhilaras: conficit semulos, 
 
 Dum spectant, dolor anxius. 
 
LYRIC AND DRAMATIC MEASURES. 
 
 123 
 
 55. Me nunquam bonitas destituet tua, 
 
 Profususque bonis perpetuo, favor; 
 
 Et non solicit® longa domi tu® 
 
 Vit® tempora transigam. 
 
 56. Tecum al|t& Vlrjtus | laurigeram | sedet 
 Decora frontem, et filia Veritas, 
 
 Cul vuljtus Im|morta|le ful|gens 
 Purpure|o radijatur | Igne. 
 
 67. Vgteres | poe|t® fab|ulanjtur Pro|tea 
 
 Quendam fuisse, qui se in omnes verteret 
 Formas, nec ullis contineri vinculis 
 Posset, liquentes nunc in undas dum fluit, 
 
 Nunc flamma'stridet, nunc ferus rugit leo, 
 
 Viret arbor, horret ursus, anguis sibilat. 
 
 58. Umca I gens homi|num cel|sum Igvat | alti|us cSjcumgn, 
 Atque levis recto stat corpore, despicitque terras. 
 
 H®c, nisi terrenus male desipis, admonet figura, 
 
 Qui recto cmlum vultu petis, exerisque frontem, 
 
 In sublime feras animum quoque, ne gravata pessum, 
 Inferior sidat mens corpore Celsius levato. 
 
 59. Vltam | qu® f&c!|unt be|ati[orem, 
 
 Jucundissime Martialis, h®c sunt; 
 
 Non ingratus ager focus perennis, 
 
 Lis nunquam, toga rara, mens quieta, 
 
 Vires ingenu®, salubre corpus, 
 
 Prudens simplicitas, pares amici; 
 
 60. Convictus facilis, sin6 arte mensa, 
 
 Nox non ebria sed soluta curis, 
 
 Non tristis torus attamen pudicus, 
 
 Somnus, qui faciat breves tenebras, 
 
 Quod sis esse velis, nihilque malis, 
 
 Summum nec metuas diem, nec optes. 
 
 61 Pulsat | pectorS gau]dio 
 
 Cor 1®|to trgpidam; | lingua tvias | &vet 
 Laudes j promerd; cor|pus taclte | spes bona reJcrSat. 
 Tu vit® reseras viam; 
 
 De vultu fluvii l®titi® tuo 
 Manant; tu tribuis munifidi gaudia dexterd. 
 
 62. Qualls | per ngmdrum | nlgrS silen[tI5, 
 
 Vallesque irriguas, et virides domos, 
 
 Serpit fons placidus murmure languido, 
 
 Secre|tUm pgragens | iter; 
 
 Paulisper vagus atque exiguos agens 
 M®andros, variis se sinuat modis, 
 
 Dum tandem celerem pr®cipitans fugam 
 Miscetur gremio maris; 
 
LYRIC AND DRAMATIC MEASURES. 
 
 63. Talis per tacitam devia semitam 
 iEtas diflugiat, non opibus gravis, 
 
 Non experta fori jurgia rauca, nec 
 
 Palmae sanguineum decus; 
 
 Cumque instant tenebrse, et lux brevis occidit, 
 Et ludo satura et fessa laboribus, 
 
 Mors lenisque sopor membra jacentia 
 Componant placid^, manu. 
 
 64. Quae c5mt | altls | garrula, | ramls, 
 
 Ales | caveae | clauditur j antro; 
 
 Huic licet illita pocula melle, 
 
 Largasque dapes, dulci studio 
 Ludens hominum cura ministret, 
 
 Si tamen, arcto saliens tecto, 
 
 Nemorum gratas viderit umbras, 
 
 Sparsas pedibus proterit escas; 
 
 Sylvas tantum rneesta requirit, 
 
 Sylvas dulci voce susurrat. 
 
 65. Ille de|dlt Phoe|bo r&di|os; 
 
 Dedlt et | cornua | lunae; 
 
 Ille hominos etiam terris 
 Dedit, et sidera ccelo. 
 
 66. Saepe | tranqull|lo radl at se|reno, 
 
 Immojtls, mare, flue tibus ; 
 
 Ssepe ferventes Aquilo procellas, 
 
 Verso, concitat, sequore. 
 
 67. Qulsquls | volet | p6ren[nem 
 
 Cautus | ponere | sedem, 
 
 Et, fluctibus minantem 
 Curat spernere pontum, 
 
 Montis cacumen alti, 1 1 
 
 Bibulas vitet arenas. 
 
 68. Illud protervus Auster 
 
 Totis viribus urgetj 
 Hoe pendulum solutae 
 Pondus ferre recusant. 
 
 Humili domum memento 
 Certo figere saxo. 
 
 69. Quamvis tonet, ruinis 
 
 Miscens aequora, ventus, 
 
 Tu conditus quieti 
 Felix robore valli, 
 
 Duces serenus aevum, 
 
 Ridens aetheris iras. 
 
 70. Quondam | funSra con]jiigia, 
 
 Vates Threicius, gemens, 
 
LYRIC AND DRAMATIC MEASURES. 
 
 125 
 
 Postquam flebilibus modis 
 Sylvas currere, mobiles 
 Amnes stare, coegerat 
 Junxitque intrepidum latus 
 Saevis cerva leonibus, 
 
 Nec visum timuit lepus, 
 
 Jam cantu placidum, canem, 
 
 71. Cum flagrantior intima 
 Fervor pectoris ureret, 
 
 Nec, qui cuncta subegerant, 
 Mulcerent dominum modi, 
 
 Immites superos querens, 
 
 Infernas adiit domos. 
 
 Illic, blanda sonantibus 
 Chordis carmina temperans, 
 
 Deflet, Toenara commovens, 
 
 Et dulci veniam prece 
 Umbrarum dominos rogat. 
 
 72. Stupet tergeminus, novo 
 Captus carmine, janitor. 
 
 Quas, sontes, agitant mala 
 Ultrices scelerum, deae 
 
 Jam incests lachrymis madent. 
 
 Nox Ixionium caput 
 Velox prsecipitat rota; 
 
 Et, longft site perditus, 
 
 Spernit flumina Tantalus. 
 
 Vultur, dum satur est modis, 
 
 Non traxit Tityi jecur. 
 
 73. Tandem, u Vincimur,” arbiter 
 Umbrarum miserans ait, 
 
 “ Donemus comitem viro, 
 
 Emptam carmine, conjugem: 
 
 Sed lex dona coerceat, 
 
 Ne, dum Tartara liquerit, 
 
 Fas sit lumina flectere.” 
 
 Quis legem det amantibus ? 
 
 Heu ! noctis prope terminos, 
 Orpheus Eurydicen suam 
 Vidit, perdidit, occidit. 
 
 74. HercQ|lem da|rl c6lS|brant la|bor6s: 
 Ille Centauros domuit superbos; 
 Abstulit saevo spolium leoni; 
 
 Fixit et certis volucres sagittis. 
 
 75. Poma cernenti rapuit draconi; 
 Cerberum traxit triplici caten&: 
 
 11 * 
 
LYRIC AND DRAMATIC MEASURES. 
 
 Victor iramitem posuisse fertur 
 Pabulum saevis dominum quadrigis. 
 
 76. Hydra combusto periit veneno; 
 
 Fronte turbatus. Achelous amnis 
 Ora demersit pudibunda ripis; 
 
 Stravit Anteum Libycis arenis. 
 
 77. Cacus Evandri satiavit iras; 
 
 Quosque pressurus f’oret altus orbis, 
 Setiger spumis humeros notavit; 
 
 Ultimus coelum humeris labor fert. 
 
 78. Cum mise|rIcor|dTas | r8col|ligd, I tua 
 Paterna quas, Jehova, cura contulit, 
 Suspensa cogitando, mens hseret mea, 
 Amorne major siet an admiratio. 
 
 79. Quae verba, quae pietatis eloquentia 
 Ardore eodem gratias effabitur, 
 
 Quo pectus intus, concipit! sed gaudium, 
 Quod fervet intus, tu legis, tu intelligis. 
 
 80. Quos edidit, questus, meae imbecillitas 
 Infantiae, tua auris accepit statim, 
 
 Cum mens tenella, cogitare nec potis, 
 Colligere nondum noverat sese in preces. 
 
 81. Quae nullus aequat computus, solamina 
 Tua administravit mihi indulgentia, 
 Infantulum cor antequam resciverat, 
 
 A fonte quo profluxerint tot munera. 
 
 82. Cdm per juventae lubricas decurrerem, 
 Incogitans, animique praeceps, semitas, 
 Tua alma sospitavit occulte manus, 
 iEvumque me provexit ad maturius 
 
 83. Per multa mortis abditae discrimina 
 Aperta eunti et tuta porrecta est via 
 Vitiique blandimenta per fallacia, 
 Periculum prae caeteris ferentia. 
 
 84. Cdm morbi acutiore vi tabescerem, 
 
 Me sanitate recre&sti saepius, 
 
 Et cum gravarer crimine et doloribus, 
 
 Tua revocavit in salutem gratia. 
 
 85. Tuae Jehova, largitati debeo, 
 
 Quod sat superque me be&rit copia, 
 Eamque amicus copiam consortio 
 Dulci quod unus et qu6d alter auxerit. 
 
LYRIC AND DRAMATIC MEASURES. 
 
 127 
 
 86. Pretiosa mille dona de die in diem, 
 
 Et mille millies reposcunt £ratias, 
 
 Et inter ilia dona cor laetabile, 
 
 Oblata quod pio accipit cum gaudio. 
 
 87. Vitae per omne stadium, adultus et senex, 
 Benignitatem praedicando prosequar, 
 Amabilemque, hoc corpus exutus, thesin 
 Redintegrabo saeculorum in saecula. 
 
 88. Natura cum cesset nec amplius dies 
 Noctesque per vices opera monstrent tua, 
 Memor usque cor, quae gratiose feceris, 
 Fideliter revolvet et venerabitur. 
 
 89. Millena millies per aeva canticum 
 Movebo tibi, Jehova, gratitudinis; 
 
 Sed O nimis, nimis est brevis, nec laudibus 
 Vel tota sufficit tuis aeternitas! 
 
 90. O qul | mgae | culi|nae 
 Argutulus choraules, 
 
 Et hospes es canorus, 
 
 Quicunque commoreris, 
 
 Felicitatis omen, 
 
 Jucundiore cantu 
 Siquando me salutes, 
 
 Et ipse te rependam, 
 
 Et ipse, qua valebo, 
 
 Remunerabo mus&. 
 
 91. Diceris innocensque 
 Et gratus inquilinus: 
 
 Nec victitans rapinis, 
 
 Ut sorices voraces, 
 
 Muresve curiosi, 
 
 Furumque delicatum 
 Vulgus domesticorum, 
 
 Sed tutus in camini 
 Recessibus, quiete 
 Contentus et calore, 
 
 92. Beatior cicada, 
 
 Quae te referre forma. 
 
 Quae voce te videtur; 
 
 Et saltitans per herbas, 
 
 Unius, haud secundae, 
 
 .®statis est chorista: 
 
 Tu carmen integratum 
 Reponis ad Decembrem, 
 
 Laetus per universum 
 Incontinenter annum. 
 
 
128 
 
 LYRIC AND DRAMATIC MEASURES. 
 
 H. 
 
 93. Te nulla lux relinquit, 
 
 Te nulla nox revisit, 
 
 Non music£e vacantem, 
 
 Curisve non solutum; 
 
 Quin amplies canendo, 
 
 Quin amplies fruendo, 
 iEtatulam, vel omni, 
 
 Quam nos homunciones 
 Absumimus querendo, 
 iEtate longiorem. 
 
 94. Expan|s& cce]lorum, | profun|da cse|rtila, 
 
 Et arcuati qu£t patet spatium setheris, 
 Convexa stellis plena, splendens fabrica, 
 
 Sui decoris indicant originem. 
 
 Ltetus diurnum, sol, iter decurrere, 
 
 Quis ille fons declarat et lucis parens, 
 
 Et cuique terrse, quam revisit, nunciat 
 Qucim sancta se potensque form&rit manus. 
 
 95. Absente sole, cbm statim vesper suas 
 Reducit umbras, luna carmen excipit, 
 
 Et singulis, ut eunt renarrat noctibus, 
 
 Sui quis ille magnus auctor luminis; 
 
 Quod et planetae per vices, quod ignium 
 Pro se minorum totus affirmat chorus, 
 
 Et dum movetur quisque certis legibus, 
 Utrumque veritate pervadit polum. 
 
 96 Solenniore quamlibet silentio 
 
 Circum hun’c opacum orbem feruntur omnia, 
 Nec ulla clare vox ab extra, nec sonus 
 Tot lucidos auditur inter ordines, 
 
 Auditur intus, qukm canoris vocibus, 
 Quibusque coelum ferveat concentibus, 
 
 Ut hunc in liymnum concinat frequentia, 
 
 “ Divinus est, qui nos creavit, artifex.” 
 
 THE END. 
 
1IU i * 
 
 11077 
 
 
 l rewSjE_i_ii_ 
 
 Title A key 
 
 to Latin exercises 
 
 
 BOSTON COLLEGE LIBRARY 
 
 UNIVERSITY HEIGHTS 
 CHESTNUT HILL, MASS. 
 
 Books may be kept for two weeks and may be 
 
 renewed for the same period, unless reserved. 
 
 ♦ 
 
 Two cents a day is charged for each book kept 
 overtime. 
 
 If you cannot find what you want, ask the 
 Librarian who will be glad to help you. 
 
 The borrower is responsible for books drawn 
 on his card and for all fines accruing on the same.